PALLANTZAS in medias res

PAL LAN TZAS

in medias res

CHRISTOS PALLANTZAS

in medias res *

τόπους του Χρήστου Παλλαντζά

Θοδωρής Κουτσογιάννης

Δρ Ιστορίας

τ’

θεός; τι μη θεός; και τι τ’ ανάμεσό τους;

Ο Χρήστος Παλλαντζάς, ακραιφνής εκπρόσωπος της παραστατικής ζωγραφικής, μας χαρίζει μια νέα σειρά σημαντικών πινάκων του, προς τέρψη του οφθαλμού

αλλά και προς εσωτερικό αναστοχασμό.

Μετά τις δύο προηγούμενες εξαιρετικά επιτυχημένες εκθέσεις του στην

Evripides Art Gallery – « εἰ ἦς ὧδε / εάν ήσουν εδώ » τον Φεβρουάριο του

2016 και « ἄνω σχῶμεν » τον Ιανουάριο του 2019 – ο Χρήστος επιστρέφει

και πάλι στον οικείο του εκθεσιακό χώρο με αινιγματικές και συγχρόνως

αποκαλυπτικές τοπιογραφίες.

Ιδίως σε συνέχεια της τελευταίας του έκθεσης, όπου παρουσίασε δεξιοτεχνικά

δουλεμένες αστυγραφίες της Αθήνας, τώρα ανοίγεται ακόμη πιο πολύ στον

ελεύθερο χώρο, στον ανοιχτό ορίζοντα· όχι όμως ως επιφανειακή τοπιογραφική

προσέγγιση, αλλά ως εσώτερη αναζήτηση σε τόπους ενδιάμεσους – χωρικά και χρονικά, νοηματικά και συναισθηματικά – που σε ταξιδεύουν εικονικά, παρασύροντας τον θεατή από το προφανές στο μεταφυσικό στοιχείο της «εικόνας». Η εικαστική αυτή περιήγηση, σχεδόν οδυσσειακής υφής, ξεκινάει, σχεδόν νομοτελειακά, in medias res.

In medias res: Τιβεριάδα

Όταν ο Χρήστος Παλλαντζάς βρέθηκε σούρουπο στη λίμνη Τιβεριάδα, αισθάνθηκε

ένα είδος déjà vu (προμνησίας), ότι είχε ήδη βρεθεί εκεί κατά το παρελθόν ή, ακόμη περισσότερο, ότι εκεί έπρεπε να φτάσει, να καταλήξει, ώστε να ολοκληρωθεί ένα

υπαρξιακό «ταξίδι», μία πολυδιάστατη προσωπική διαδρομή.

Η Τιβεριάδα, η λεγόμενη και λίμνη (ή και θάλασσα) της Γαλιλαίας, μεταξύ

Ισραήλ και Συρίας, παρουσιάζει

αρνητικό υψόμετρο (η μέση στάθμη

της βρίσκεται 205 μέτρα κάτω από την

επιφάνεια της Μεσογείου) και αποτελεί τη χαμηλότερη λίμνη γλυκών υδάτων

στον κόσμο. Επιπλέον, έχει συνδεθεί με

την διακονία του Ιησού και με θαύματά του: πάνω στο νερό της περπάτησε ο

ίδιος, εκεί κατασίγασε μια καταιγίδα.

Είναι λοιπόν, ως φυσικό τοπίο αλλά και ως ιστορικά φορτισμένος τόπος, ένα κατεξοχήν πεδίο ηρεμίας.

Αυτή ακριβώς την ολιστική εμπειρία, να τον πλημμυρίζει ψυχικά και διανοητικά, ως «πέρασμα» σε μία άλλη διάσταση, βίωσε ο Χρ. Παλλαντζάς στην Τιβεριάδα, όπως την καταγράφει εικαστικά στο Passaggio. Έτσι κατέγραψε όχι μόνον

η όρασή του, αλλά όλες οι αισθήσεις

του συντονισμένες, το τοπίο που αντίκρισε, έναν τόπο απόλυτης ηρεμίας, αινιγματικό. Η απόκοσμη, σχεδόν σουρεαλιστική εντύπωση της λίμνης

Η μεταφυσική του ορατού στους ενδιάμεσους

και του περιβάλλοντος χώρου αποτυπώθηκε ανεξίτηλα στη μνήμη του, για

να την αποδώσει με το πινέλο του αργότερα, σε τοπιογραφίες διαφορετικών

εκδοχών – σε μεγάλες και μικρές διαστάσεις, όπως στη ΜικρήΤιβεριάδα – που

υποβάλλουν ακριβώς το αίσθημα της αταραξίας, της ψυχικής γαλήνης.

Το ταξίδι: πραγματικό και εικονικό

Η περιήγηση που έφερε τον Χρήστο στην Τιβεριάδα, ως ένα είδος προσωπικής

Εξιλέωσης πραγματοποιήθηκε στις αρχές του 2019: ένα προσκυνηματικό ταξίδι

στους Αγίους Τόπους, στην Παλαιστίνη και στο Όρος Σινά. Το ταξίδι αυτό, οφειλή

προς τη μητέρα του – υπεσχημένο σε αυτήν – ανελήφθη από τον ζωγράφο

μας μόνο – μιας και η μητέρα του δεν μπορούσε να ακολουθήσει – με όχι

μεγάλο ενθουσιασμό, περισσότερο ως υποχρέωση, πιο πολύ ως αποτέλεσμα

σκέψης παρά επιθυμίας· γι’ αυτό και όλα τα προσκυνήματα και οι ιεροί τόποι αντιμετωπίζονταν από τον ίδιο επιφυλακτικά, περισσότερο αμφισβητώντας παρά παραδεχόμενος τη μεταφυσική διάστασή τους, την ιερότητά τους. Μετά ωστόσο από μια σειρά συμβάντων, που μόνον μεταφυσικά θα μπορούσαν να ερμηνευθούν

– αλλά ανήκουν στην εντελώς προσωπική, βιωματική εμπειρία του ταξιδιώτης μας, γι’ αυτό και, σεβόμενοι, τα αφήνουμε ακατάγραφα – ο Χρήστος επέστρεψε γαληνεμένος ο ίδιος, τουλάχιστον ως προς τη μητρική οφειλή του.

Η υπερβατική, σχεδόν, εμπειρία του στο ταξίδι του 2019 μετουσιώθηκε στα έργα που ακολούθησαν. Στην περίοδο του εγκλεισμού, λόγω της πανδημίας, ο ζωγράφος μας κλείστηκε, εκών άκων, στο ατελιέ του και ανέπτυξε έναν εικαστικό διάλογο με τον αστικό χώρο, σε άμεση οπτική επαφή, αλλά και με το ανοικτό πεδίο, ως ανάμνηση και αίσθηση, τους τόπους δηλαδή που μας προσφέρει στην προκείμενη σειρά έργων του. Οι πίνακές του αυτοί έχουν σηματοδοτηθεί από τη διελκυστίνδα μεταξύ της αγωνίας – της πανδημίας και της συνεπειών της – και της γαλήνης – του προσωπικού του, ψυχικού κόσμου, μετά το προσκυνηματικό του ταξίδι.

Και όλα τα άλλα ταξίδια του, κοντινά – διαδρομές μέσα στον αστικό ιστό της Αθήνας, ξανά και ξανά στους ίδιους τόπους, αλλά κάθε φορά με διαφορετικές προσλαμβάνουσες – και πιο μακρινά – όπως ταξίδια αναζήτησης βυζαντινών μνημείων στην Εύβοια, με τον γιο του Θωμά, διαδρομές με Προσδοκίες – έχουν αναπαρασταθεί στα έργα του υπό το πρίσμα των δεδομένων αντικειμενικών (εξωτερικών) και συγχρόνως υποκειμενικών (εσωτερικών) του συνθηκών. Περαιτέρω, σκέψεις και συναισθήματα αυτής της περιόδου έρχονται να αναπαρασταθούν ως εικονικά ταξίδια, με τον χρωστήρα και στο καβαλέτο, με τρόπο που αποκαλύπτουν το «ταξίδι» ζωής του καλλιτέχνη μας.

Ενδιαμέσως: την ώρα που η πόλη κρύβεται

Ο Χρήστος Παλλαντζάς, εσκεμμένα και προγραμματικά, επιλέγει να αποτυπώνει

την πόλη του, το αθηναϊκό αστικό τοπίο, την ώρα που αυτό πάει να αποκρυβεί

από το σκληρό, σχεδόν ανελέητο αττικό φως. Διαλέγει το σούρουπο, το τελείωμα

της ημέρας, τότε που οι κτηριακοί όγκοι βάφονται με τόνους του μπλε, από το ανοιχτό πρασινο-μπλε μέχρι το μπλε-μωβ, σχεδόν μαύρο-μπλε.

Αυτή η επιλεγμένη ενδιάμεση χρονική στιγμή, του προσφέρει μια πιο ουσιαστική εικαστική σύλληψη του θέματός του: χωρίς πολλές – περιττές –λεπτομέρειες, επιδιώκει να απεικονίσει την «ψυχή» της πόλης, όπως αυτή εντυπώνεται στα βουβά κτήρια και στον ταραγμένο ουρανό της. Η ενδιάμεση επιλογή ως προς τη χρονικότητα, ισχύει και χωρικά, με το παιχνίδι ανάμεσα στο γήινο και το ουράνιο πεδίο, κάποιες φορές επίσης μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, όπως στο έργο Κλείδωσε, θ’ αργήσω απόψε Η συνθετική δομή αυτών των αστικών απόψεων κι ακόμη η χρωματική τους επένδυση, μαρτυρά την έντονα φορτισμένη κατάσταση εκείνης της δύσκολης περιόδου, για την πόλη που, αναγκαστικά, είχε «χάσει» τους κατοίκους της, είχε απομείνει μοναχική, βεβαρυμμένη ψυχολογικά, δυστοπική.

Γι’ αυτό και ο ζωγράφος μας δίνει

όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μερίδιο

της εικονιστικής επιφάνειας στον

ουρανό, ως μία διέξοδο. Τμήματα των

κτηρίων λειτουργούν ως ενδείξεις

χωρικού προσανατολισμού, οδηγώντας

τεχνηέντως το βλέμμα ψηλά, στο ατέρμονο

ουράνιο πεδίο, την ώρα όμως που αυτό

σκοτεινιάζει, όπως στην Απόφαση

Ο φορτικός, αινιγματικός αττικός ουρανός, που «επιβάλλεται» της Αθήνας στα έργα του Παλλαντζά, έχει μύχια αναφορά στον

ταραγμένο ουρανό που σκεπάζει την πόλη του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco), το Τολέδο, στη μοναδική, συνταρακτική άποψη της καστιλιάνικης

πόλης από τον μοναχικό, πρωτοποριακό Έλληνα καλλιτέχνη.

Μέσω αυτών των ατραπών στην φιλοτέχνηση της πόλης, οι πίνακες του

Παλλαντζά όχι απλώς δεν «κρύβουν» την Αθήνα, αλλά την αποκαλύπτουν στην

πιο άμεση και αφτιασίδωτη κατάστασή της. Τα συγκεκριμένα αθηναϊκά τοπία του

συνιστούν ψυχογραφικά πορτραίτα της Αθήνας – όπως στις εκδοχές Αμέτρητες επιστροφές και Πάλι ο άνεμος – σε κατάσταση σχεδόν αχρονική, οπωσδήποτε όμως μελαγχολική.

Νυχτερινή ωδή: η μελαγχολία

της δημιουργίας

Ο Χρήστος Παλλαντζάς επιλέγει να αποτυπώσει στους καμβάδες του την πιο

δύσκολη, αλλά και πιο ενδιαφέρουσα και προκλητική ώρα της ημέρας, τότε

που αυτή αποχωρεί για να δώσει την θέση της στη νύχτα, το μεταίχμιο του

περάσματος από το φως στο σκοτάδι, από το ηλιοβασίλεμα στο φεγγαρόφωτο.

Και το ίδιο αναιμικό, αλλά εν τέλει επιδραστικό

νυχτερινό φως της σελήνης φωτίζει την θάλασσα

και αντιστρόφως σκοτεινιάζει το ακρωτήριο

του Σουνίου, σε μία εικαστική απόδοση που

ανακαλεί τους “νυχτερινούς” στίχους του

Cesare Pavese: «ο λόφος είναι νυχτερινός, στον καθαρό ουρανό» (Notturno, 19 Οκτ. 1940).

Τα εικαστικά παράγωγα του Παλλαντζά, απότοκα προσωπικών του δημιουργικών εντάσεων σε

ώρες μελαγχολικές, συναπαρτίζουν μία νυχτερινή

ωδή, συντεθειμένη όμως χρωματικά, από τόνους μαβιούς και μενεξεδένιους.

Και βέβαια, η όποια «πρώτη ιδέα» προκύπτει σε τέτοιες στοχαστικές στιγμές, επεξεργάζεται από τον ζωγράφο μας, επίμονα και συστηματικά, με τη δεξιοτεχνία του, που έχει με σιγουριά κατακτήσει σε βάθος δεκαετιών. Τα έντονα μπλεμωβ χρώματά του τα συνδυάζει με τους στιβαρούς αρχιτεκτονικούς όγκους, η καθετότητα των οποίων, υπογραμμισμένη και από πρόσθετα κάθετα στοιχεία – όπως η σημαία στο μπαλκόνι του εργαστηρίου του (Πάει η μέρα) ή το φωτεινό γωνιακό καφέ της γειτονιάς του (Check point) – έρχονται να ενδυναμώσουν τη στέρεη σύνθεση.

Η αυστηρή συνθετική δομή ισχυροποιείται και από την έξοχη κολορίστικη αντίληψη του ζωγράφου μας. Κι αυτή δεν περιορίζεται μόνο σε «βαριά» χρωματικότητα, αλλά ξανοίγεται και σε χρώματα πιο φωτεινά, που σε συγκεκριμένες ώρες του δειλινού πυρακτώνονται, όπως στην εκρηκτική

Η ώρα αυτή είναι που γεννά τη μελαγχολία, την πιο «επικίνδυνη» αλλά και συγχρόνως «ευλογημένη» ώρα για έναν δημιουργό, με την πιο ευρεία έννοια του όρου. Και η μελαγχολία, ως ψυχολογική και συνάμα διανοητική κατάσταση,

παρά την φορτική επίδρασή της στο άτομο, είναι συνθήκη παραγωγική, απολύτως

συνυφασμένη με την σκέψη, τη δημιουργική σύλληψη, την πρωτότυπη ιδέα.

Γι’ αυτό και το «νυχτερινό» θέμα αποτελεί από μόνο του ένα μεγάλο κεφάλαιο

στην ιστορία των τεχνών, όχι μόνον των εικαστικών, αλλά επίσης της λογοτεχνίας

και της μουσικής.

Ιδίως το φεγγαρόφωτο είναι για τον Παλλαντζά σταθερός «συνομιλητής» του και

«συνδημιουργός» του σε πολλά από τα νυχτερινά του τοπία για την αττική γη. Το υποτονικό, φιλτραρισμένο και γι’ αυτό υποβλητικό φως του φεγγαριού είναι που

χαρίζει την αισθαντική παλέτα στον ουρανό πάνω από την Ελευσίνα

σύνθεση Τετελεσμένο Ι. Σε αυτά τα έργα με θερμά χρώματα (κίτρινο, κόκκινο, πορτοκαλί) ο ουρανός καταυγάζεται από φως σχεδόν ενορατικό. Οι εμπύρετοι ουρανοί του Παλλαντζά τον συνδέουν με τη ρομαντική

ζωγραφική παράδοση, όπως

έχει αποτυπωθεί εμβληματικά

από έναν από τους κορυφαίους

εκπροσώπους του Ρομαντισμού

του 19ου αιώνα, τον Caspar David Friedrich, για

παράδειγμα στο "απογευματινό"

έργο του 1824.

Αναφορά στην Ακρόπολη: εικαστικό τάμα στο απόλυτο έμβλημα

Μπορεί ο Χρήστος Παλλαντζάς να επιλέγει

να απεικονίσει ταπεινές όψεις της Αθήνας

– της μοντέρνας ή σύγχρονης πόλης, με την

αρχιτεκτονική κληρονομιά της να έχει καταστεί

σημείο αμφιλεγόμενο – ωστόσο δεν μπορεί,

ούτε και θέλει βέβαια, να «απαλλαγεί» από το

βάρος της ιστορίας της· δεν θα ήταν επομένως

δυνατόν να μην απεικονίσει την Ακρόπολή της, de facto σημείο πολυεπίπεδης αναφοράς –εικονογραφικής, αισθητικής, σημασιολογικής.

Και πως αλλιώς, μια και αυτή εμβαίνει στο «καδράρισμα» του ζωγράφου μας σε κάθε

διαδρομή του στην πόλη, ως μοναχικός flâneur

σε ώρες και διαθέσεις ποικίλες, ζώντας

άλλωστε ο ίδιος σε άμεση οπτική επαφή

μαζί της, στο Μεταξουργείο.

Την Ακρόπολη ο Χρήστος την αποτυπώνει εξακολουθητικά, σχεδόν εμμονικά,

ξανά και ξανά, κάθε φορά όμως με νέα εικαστική αντίληψη, με διαφορετική

συνθετική προσέγγιση και φρέσκια χρωματική απόδοση. Οι μεγάλων διαστάσεων

καμβάδες του Παλλαντζά με την Ακρόπολη – παλαιότεροι και νεότεροι –

συνιστούν σύγχρονα εικαστικά ντοκουμέντα του μνημείου–συμβόλου της

Αθήνας, με ό,τι αυτό σημαίνει γενικότερα για την ιστορία και τον πολιτισμό αυτής της χώρας.

Άλλοτε πιο περιγραφικά, με καθαρή αποτύπωση και φωτεινή παλέτα σε

τόνους του ανοιχτού γαλάζιου, κι άλλοτε πιο γενικευτικά, σχεδόν μυστηριακά, εκμεταλλευόμενος το νυχτερινό φως και το σκούρο μπλε, ο ζωγράφος μας καταθέτει τη δική του αναφορά στο κατεξοχήν τοπόσημο της πόλης, στο εμβληματικό μνημείο, οπτικοποιώντας τα ιδεολογικά και αισθητικά του συμφραζόμενα. Εντάσσει την Ακρόπολη στον εικονιστικό του χώρο κατά

τρόπο που, χωρίς να μονοπωλεί τη σκηνή

– τουναντίον, καταλαμβάνει μικρό μέρος της –

ωστόσο κυριαρχεί και νοηματοδοτεί όλη την

παράσταση, όχι μόνον την κατοικημένη πόλη

αλλά και το φυσικό της περιβάλλον.

Από αυτή την άποψη, η σειρά πινάκων

του Παλλαντζά όπου αποτυπώνεται (και) η

Ακρόπολη συναπαρτίζει την προσωπική του

εικαστική κατάθεση στο παλίμψηστο που εν

τέλει αντιπροσωπεύει το ιστορικό μνημείο

της Αθήνας. Αν το ταξίδι στους Αγίους Τόπους

ήταν ένα οικογενειακό τάμα του καλλιτέχνη, οι

πίνακές του με την Ακρόπολη, παλαιοί και νέοι, αποτελούν το προσωπικό του δημιουργικό

«τάμα» στην πλέον εμβληματική «εικόνα».

Για τη σύγχρονη παραστατική ζωγραφική: η μεταφυσική του ορατού

Ο Χρήστος Παλλαντζάς επιμένει στην παραστατική ζωγραφική και στο καβαλέτο, στη μακρά ζωγραφική παράδοση της υψηλής τεχνικής, με μελετημένη σύνθεση και με ελκυστική χρωματική γκάμα. Πρόκειται για έναν από τους πιο αντιπροσωπευτικούς ζωγράφους του είδους, που – ευτυχώς – στην Ελλάδα καλλιεργείται, ακόμη, από αρκετούς αξιόλογους εικαστικούς δημιουργούς.

Η παραστατική ζωγραφική δεν μπορεί – νομίζω – να εκλείψει από την ελληνική εικαστική παράδοση, ούτε γενικότερα από τον οπτικό πολιτισμό της Μεσογείου και της Δύσης με κλασικές, ιστορικά και πολιτισμικά, ρίζες. Το φως της Μεσογείου, ακόμη περισσότερο το ελληνικό και αττικό φως (διαυγείς εκδοχές του μεσογειακού), σμιλεύει εικόνες γλυπτικού χαρακτήρα, κατά τρόπο που παντού αναφαίνονται είδωλα, αγάλματα – γι’ αυτό και η μεγάλη γλυπτική είναι υπόθεση μεσογειακή και, βέβαια, ελληνική. Σαφώς, έχει παρέλθει, ανεπιστρεπτί, η εποχή της πρωτεϊκής αναπαράστασης δια των εικαστικών τεχνών. Η ζωγραφική ως απλή εικονογραφική αναπαραγωγή «ειδώλων», εικόνων του υπαρκτού κόσμου, δεν έχει νόημα. Η ερμηνευτική όμως απόδοση αυτών των εικόνων δια των εικαστικών τεχνών, θα είναι πάντα – πιστεύω – desideratum, καθ’ όσον ο άνθρωπος θα εξακολουθεί να είναι ον με αισθητικές αξιώσεις. Η πλήρως ανεικονική τέχνη συνιστά ένα άκρον άωτον – ήδη κατεκτημένο, άρα ξεπερασμένο – ιδίως για χώρες, ιστορίες και πολιτισμούς επιφορτισμένους με αιώνες «ειδώλων», όπως η Ελλάδα, η Μεσόγειος, η Ευρώπη. Η σύγχρονη λοιπόν παραστατική ζωγραφική έχει νόημα ως επανερμηνεία κάθε φορά των «ειδώλων» και «εικόνων» γύρω μας, του ανθρώπου και του φυσικού του κόσμου. Γι’ αυτό η «κλασική» ζωγραφική, αυτή που διακονούν ο Χρήστος Παλλαντζάς και οι ομότεχνοί του, έχει – ελπίζω – σίγουρο και παραγωγικό μέλλον στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι της χώρας μας.

Σε αυτού του είδους τη ζωγραφική ερμηνεία ο Χρήστος Παλλαντζάς έρχεται να προσθέσει, κάθε φορά, και μία νέα προσωπική οπτική, μια καινούργια ατομική παρακαταθήκη, με όρους εικονογραφικούς και αισθητικούς. Ετούτη η σειρά έργων του είναι η πλέον προχωρημένη όλης της δουλειάς του. Ασχολούμενος επί δεκαετίες με τα δύο μεγάλα θέματα κάθε δημιουργικής ενασχόλησης – τον άνθρωπο και τον κόσμο – ο Χρήστος, στην πλήρη ωριμότητά του πια, φτάνει σε αποτελέσματα νεωτερικά – για την προσωπική του καλλιτεχνική παραγωγή –γεγονός που από μόνο του μαρτυρά, κατά τον πιο αδιαμφισβήτητο τρόπο, ότι είναι ενεργός, όχι μόνον εικαστικά, αλλά, σε γενικότερη θεώρηση, πνευματικά και ψυχικά, ως δημιουργός, ως «ποιητής».

Δεν είναι καθόλου τυχαίο, τουναντίον, ότι έχει απαλείψει από τις σκηνές του

την ανθρώπινη φιγούρα – αυτήν που έχει αποδώσει σε πάμπολλα έργα του

και από κάθε διαφορετική πόζα και κατάσταση. Το ότι σε αυτούς τους πίνακες

μας παραδίδει απεικάσματα συμπαντικά, σε τελική ανάλυση, δείχνει την

προσωπική του ανάγκη και ταυτοχρόνως ικανότητα να επικοινωνήσει, μέσω

των εικόνων του, με «γλώσσα» οικουμενική. Εκκινώντας από συγκεκριμένες

εικονογραφικές αναφορές – όπως το αναγνωρίσιμο αθηναϊκό σκηνικό –

φτάνει να φιλοτεχνήσει εικόνες με καθαρές πλαστικές αξίες, καταργώντας την

βοήθεια του περιγραφικού και συγκεκριμένου και τολμώντας να αποδώσει το

γενικό, το απόλυτο.

Όταν απεικονίζει την Αθήνα με

την Ακρόπολη, ιδωμένη από

ψηλά στο κέντρο της εκστατικής

σύνθεσης Τετελεσμένο ΙΙ

κατορθώνει να αποσπάσει τον

θεατή από το συγκεκριμένο θέμα

και αναγάγει την τελική εικόνα

σε σύμβολο. Και το επιτυγχάνει

με τρόπο καθαρά ζωγραφικό,

τέτοιο που παραπέμπει στον

μέγιστο William Turner.

Κι όταν πάλι ο Χρήστος ζωγραφίζει τον αττικό ουρανό με όλα τα χρώματα της

παλέτας του, στο έργο του Μετ’επιστροφής, είναι καθόλα έντιμος στην απόδοσή

του, αλλά συγχρόνως αυτή η αναπαράστασή του είναι όχι απλή αποτύπωση του

φαινομενικού, αλλά εντελώς προσωπική ερμηνεία του, όπως οφείλει να είναι

κάθε γνήσιο έργο τέχνης. Σε τέτοιου είδους εικόνες του ο αναπαραστατικός

ζωγράφος μας παραδίδει έργα εντελώς ζωγραφικά, δουλεμένα μόνο με καθαρούς

εικαστικούς όρους, σχεδόν ανεικονικά, φτάνοντας όμως στην ανεικονικότητα

όχι παρακάμπτοντας τη βάσανο της εικονοποιίας, αλλά, αντιθέτως, κατακτώντας

την εικονογραφία και τους όρους της και προχωρώντας άφοβα σε μία σύγχρονη

παραστατική ζωγραφική.

Ένας αφηρημένος σχεδόν μονοχρωματικός πίνακας είναι, τελικά, η Τιβεριάδα

του Χρήστου Παλλαντζά στη μεγάλη και "οριστική" εκδοχή της, που ωστόσο αναπαριστά πάμπολλα στοιχεία του ορατού κόσμου, κι ακόμη του συναισθηματικού και διανοητικού φορτίου του, όπως ο ίδιος το βίωσε.

Η αφήγηση δεν μπορούσε να παραμείνει μετέωρη, in medias res· ο κύκλος έπρεπε

να κλείσει.

Ένα από τα πλέον ενδεικτικά προβλήματα της

τέχνης της εποχής μας, και δη των εικαστικών

τεχνών, είναι ότι δυσκολεύεται να αποτυπώσει τη ζώσα ιστορία, τα τρέχοντα προβλήματα, τα σημερινά ερωτηματικά, τις καθημερινές

αγωνίες, οσμώσεις και οράματα (αν και όπου αυτά εκδηλώνονται). Αντιθέτως, οι προκείμενοι

πίνακες του Χρήστου Παλλαντζά καταγράφουν εικαστικά όλη αυτή την παρατεταμένη και εντεινόμενη ατμόσφαιρα «τέλους εποχής» ( fin de siѐcle ), με τις ποικίλες κρίσεις (λόγω οικονομίας, πανδημίας, πολέμου), αποδίδουν ζωγραφικά, με τρόπο έντονα προσωπικό, όλη τη δυστοπική ατμόσφαιρα που βιώνουμε, κυρίως ως κρίση αξιακή. Συγχρόνως όμως «προτείνουν», σχεδόν ασυνείδητα, και την έξοδο από αυτήν, με την αναφορά σε αξίες διαχρονικές.

Αν η βιβλική ηρεμία της Τιβεριάδας αντιπροσωπεύει το ιδανικό της αταραξίας, η δυναμική Ακρόπολη εκπροσωπεί το έλλογο στοιχείο, μέσω του οποίου ο δυτικός πολιτισμός αναζητά λύσεις και προτάσεις για έναν καινοτόμο κόσμο. Όταν ο πατέρας της ψυχανάλυσης – άρα, θα έλεγε κανείς, της εποχής μας –Sigmund Freud επισκέφθηκε την Ακρόπολη, στις 3 και 4 Σεπτεμβρίου 1904, υπέστη ένα πολιτισμικό σοκ: ο ίδιος καταγράφει αργότερα, το 1936, την αθηναϊκή εμπειρία του ως μία διαταραχή της μνήμης, ως ένα αλλόκοτο αίσθημα, καθώς δεν μπορούσε να πιστέψει ότι όντως υπήρχε το εμβληματικό μνημείο με ό,τι αυτό έχει επενδυθεί διαχρονικά, ως σύμβολο πολιτισμού. Ο Χρήστος Παλλαντζάς βίωσε μία – αντίστοιχη – προσωπική κρίση, απώθηση και συνάμα ολοκλήρωση στη νυχτερινή ένθεη ηρεμία της Τιβεριάδας το 2019. Για όποια από τις δύο εμπειρίες, πρέπει κανείς να είναι ήδη «πεπαιδευμένος», διανοητικά και συναισθηματικά. Ο ζωγράφος μας είναι έτοιμος και σε εγρήγορση, από κάθε άποψη, να γίνει δέκτης και αγωγός μηνυμάτων, αισθήσεων, εμπειριών οριακών, διακινδυνεύοντας τη μεγάλη ζαριά της ζωής, μεταξύ του «Όλα ή Τίποτα» ή/και αντιστρόφως (Nothing / Everything Ι) Οπωσδήποτε, οι αναγνωρίσιμες εικόνες του, είτε αυτές είναι ανθρώπινες κατασκευές είτε φυσικά τοπία, λειτουργούν ως μνημονικοί τόποι, που διαθέτουν επιδραστική υπεραξία, σχεδόν μεταφυσική. Αυτή τη μεταφυσική του

ορατού σε τόπους ενδιάμεσους και στιγμές

οριακές, μας μεταφέρει στους καμβάδες

του με τον πιο ελκυστικό τρόπο ο Χρήστος

Παλλαντζάς, στην πιο ώριμη στιγμή της

καλλιτεχνικής του πορείας, στην άκρως

ενδιαφέρουσα σειρά έργων του in medias res

The metaphysics of the visible in the intermediate spaces of Christos Pallantzas

Thodoris Koutsoyannis

Dr of Art History

What is god, or what is not god, or what is in between — what mortal says he has found it

Euripides, Helen (1137-8); trans. E. P. Coleridge

What is a god? What is not a god? And what is there in between them?

George Seferis, Helen (52); trans. Edmund Keeley

Christos Pallantzas, a staunch exponent of representational painting, presents us with a new series of important works, to please the eye but also to trigger an inner reflection.

Following on two highly successful exhibitions at the Evripides Art Gallery— "if you were here" in February 2016 and "ano schomen" in January 2019— Christos returns to his familiar venue with some landscapes at once enigmatic and revelatory.

Building especially on his most recent show of some masterly executed cityscapes of Athens, now he opens up more into free space, the open horizon; not in a superficial landscape-painting approach but as an inner quest into places that are spatially, temporally, semantically and emotionally intermediate ones and take you on a virtual journey, away from the obvious and into the metaphysical aspect of the "image". This visual, quasi-Odyssean tour starts, almost inevitably, in medias res.

In medias res: Tiberias

When Christos Pallantzas found himself by the lake of Tiberias at dusk he had a feeling of déjà vu, as if he had been there before or, even more, as if it was where he should end up in order to complete an existential "journey", a multifaceted personal trajectory.

Also known as Sea of Galilee and situated between Israel and Syria, Tiberias has a negative altitude, lying 205 metres below the level of the Mediterranean, and is the lowest fresh-water lake in the world. It is also associated with the teachings of Jesus and the miracles he performed: it was there that he walked on water, there that he calmed a storm. It is thus, as both a setting and a historically charged location, a quintessential place of serenity.

Mentally and emotionally inundated with precisely this holistic experience, like a "passage" to another dimension, Christos Pallantzas conveyed it visually in Passaggio. It was what his vision, but also all his attuned senses, retained of the landscape before him: an enigmatic place of utter calmness. The eerie, almost surrealistic impression of the

lake and its surroundings was indelibly etched in his memory, eventually to be rendered by his brush in different versions, on a large or smaller scale, as in Little Tiberias, conveying precisely this sense of placidity, of mental serenity.

journeys with Expectations—have also featured in his works through the prism of the prevailing objective (external) and subjective (internal) conditions. Moreover, thoughts and emotions from that period are represented as virtual

The journey: real and virtual

The tour that brought Christos to Tiberias as a kind of personal atonement was made in early 2019: a pilgrimage to the Holy Land, Palestine and Mount Sinai, promised to his mother but undertaken by our painter alone, since his mother could not follow. He went without enthusiasm, more out of obligation, driven by thought rather than desire; he treated all pilgrimages and holy places with reserve, disputing rather than accepting their metaphysical aspect, their sanctity. Yet after a series of occurrences whose interpretation could only be metaphysical—but are part of our traveller's strictly personal experience, so we shall leave them unrecorded out of respect—Christos returned in a state of peace, at least as regards the pledge to his mother.

This almost transcendental experience from the 2019 trip was transmuted into the works that followed. During the lockdown for the pandemic our painter retreated, willy-nilly, to his studio and established a visual dialogue with the urban space, with which he was in direct visual contact, but also with the open space as memory and sensation; that is, the places he presents in the series in question. These paintings are marked by a tug-of-war between anxiety—from the pandemic and its impact—and serenity within himself after the pilgrimage.

All his other trips—either short excursions within Athens, again and again to the same spots but seen from varying viewpoints, or longer treks such as journeys in search of Byzantine monuments in Evia with his son, Thomas,

Intermediately: the time when the city hides

Christos Pallantzas chooses, deliberately and by design, to depict his city, the Athenian urban landscape, at the time it is about to hide from the harsh, almost merciless Athenian light. He opts for dusk, the end of the day when the buildings take on hues of blue, from light green-blue to blue-mauve, almost blue-black.

This choice of an in-between time allows for a more substantial visual rendering of his subject: without too much—superfluous—detail, he aims to depict the "soul" of the city as it is imprinted on the silent buildings and the agitated sky. This intermediate choice of time continues on the spatial level as well, with an interplay between the planes of earth and sky and sometimes also between interiors and exteriors, as in the work Lock up, I'll be late tonight.

The compositional structure of these cityscapes, even their colouring, attests to the highly charged atmosphere of that difficult period when the city had necessarily "lost" its people and remained lonely, moody, dystopian.

voyages with the brush and the easel, in a way that reveals the "journey" of our artist's life.

Hence our painter affords the greatest possible portion to the sky as a way out of this. Parts of the buildings serve as markers for spatial orientation, artfully guiding the gaze up in the endless sky, but at the moment it turns dark—as in Decision.

The heavy, enigmatic Attican sky that "imposes" itself on the works of Pallantzas makes a subtle allusion to the agitated sky that shrouds the city of El Greco, Toledo, in the unique, astounding view of the Castilian city by the solitary, groundbreaking Greek artist.

Following such paths in depicting the city, Pallantzas's paintings, far from "concealing" Athens, reveal it in its most direct and unembellished state. These Athenian views constitute psychographic portraits of the city—as in Countless returns and The wind again—in an almost timeless but certainly melancholic state.

Eleusis with its emotive palette.

The same anaemic but ultimately influential night-time light of the moon illuminates the sea and, conversely, darkens the cape of Sounion in a visual rendering that brings to mind the "nocturnal" lines of Cesare Pavese: " La collina è notturna, nel cielo chiaro" (Notturno, 19 Oct. 1940).

The visual outcomes of Pallantzas, products of personal creative tensions at melancholic times, put together a nocturnal ode, but one made up of hues of mauve and purple.

Nocturnal ode: the melancholy of creation

Christos Pallantzas chooses to depict on his canvas the hardest but most interesting and challenging time of day, when it is about to give way to the night, at the threshold between light and darkness, between sunset and moonlight.

Of course, any "initial idea" derived from such reflective moments is processed by our painter with care and persistence, with the skill he has attained over decades. The strong blue-mauve tones are combined with the solid architectural volumes whose verticality, underscored by additional vertical elements—like the flag on the balcony of his studio (There goes the day) or the brightly-lit corner café in his neighbourhood (Check point)—comes to bolster the sturdy composition.

The rigorous structure is further reinforced by our painter's colouristic approach, which goes beyond a "heavy" palette to encompass brighter hues

It is this time that spawns melancholy, at once the most "dangerous" and most "blessed" time for a creator in the broader sense. And melancholy, as both a psychological and intellectual state, for all its oppressive effect on the individual is a productive condition fully linked to thinking, creative conception, original ideas.

This is why the "nocturnal" theme is in itself a major chapter in the history of arts—not just visual arts but literature and music, too.

The moonlight in particular has been for Pallantzas a faithful "interlocutor" and "co-creator" in many of his nocturnal landscapes of Attica. The subdued, filtered and thus suggestive glow of the moon is what invests the sky over

that turn incandescent at certain times around dusk, as in his explosive Accomplished I. In such works with warm colours (yellow, red, orange), the sky fills with an almost visionary light.

The feverish skies of Pallantzas link him to the romantic tradition of painting as it is emblematically expressed by one of the leading exponents of 19th-century Romanticism,

Acropolis: visual tribute to the absolute emblem

Christos Pallantzas may choose to depict the humbler aspects of Athens—of the modern or contemporary city whose architectural heritage has become a controversial point— but he is unable, and unwilling, to "rid" himself of its historical weight. Thus he could not fail to depict its Acropolis, a de facto point of multifaceted reference—pictorial, aesthetic, semantic. He couldn't help it, anyway, since the Acropolis "invades" his every framing as he wanders around the city as a solitary flâneur at various times, in various moods and, since he lives at Metaxourgeio, in direct visual contact with the monument.

Christos portrays the Acropolis repetitively, almost obsessively, again and again but with a new visual perception, from different compositional approaches and fresh chromatic renditions. Pallantzas's older or recent large-scale canvases with the Acropolis constitute contemporary visual documentations of the emblematic monument of Athens, with all this means more generally about the country's history and culture.

Sometimes more descriptively, with a clear presentation and a bright palette of light blues, and sometimes in a more generic, almost mystical way by exploiting the night-time lighting and the dark blue, our painter proposes his own testimony to the city's quintessential landmark, visualising its ideological and aesthetic connotations. He fits the Acropolis into his image so that without monopolising the canvas—indeed, it only takes a small part—it still dominates the whole scene; not just the inhabited city but its natural setting as well.

In this sense, Pallantzas's series of works which (also) include the Acropolis make up his personal visual contribution to the palimpsest that the historical monument of Athens ultimately is. If the journey to the Holy Land was a family pledge of the artist's, the older or recent paintings with the Acropolis are his personal creative "offering" to the most emblematic "image".

On contemporary representational painting: the metaphysics of the visible Christos Pallantzas persists with representation and easel painting, remaining true to the long tradition of high technique, studied composition and attractive colour range. He is one of the most characteristic painters of a genre that, happily, is still pursued in Greece by several practitioners of note.

I think that representational painting cannot fade away from the Greek artistic tradition or, more generally, from the visual culture of the Mediterranean and the West with their historically and culturally classical roots. The light of the Mediterranean, and even more its clear versions of the Greek and Attican light, hews images of a sculptural nature so that idols, statues emerge everywhere—which is why great sculpture is a Mediterranean and, of course, Greek affair. Clearly, the age of primal representation via the visual arts is gone for good; painting as a mere visual reproduction of images of the real world has no sense. Yet the hermeneutic rendering of these images through the visual arts will always be, I believe, a desideratum, since man will remain a being with aesthetic demands.

Fully non-figurative art is an extreme already attained and hence surpassed, particularly for countries, histories and cultures with centuries of "idols" behind them such as Greece, the Mediterranean and Europe. Contemporary representational painting makes sense as an ever-fresh reinterpretation of the "idols" and "images" around us; of humans and their natural world. So the "classic" painting practised by Christos Pallantzas and his fellow artists has, I trust, a secure and fruitful future on our country's art scene.

To this kind of painterly interpretation Christos Pallantzas comes to add a new personal take each time, a new personal legacy in terms of imagery and aesthetic. The present series of works is the most advanced of his entire oeuvre. Having spent decades dealing with the two major subjects of any creative pursuit—man and the world—Christos, now in his full maturity, reaches some groundbreaking outcomes in his personal artistic output: in itself a fact that attests without doubt to his remaining active, artistically but also generally in intellectual and psychological terms as a creator, a "poet".

Caspar David Friedrich, for instance in his Abend of 1824.

Far from accidently, he has removed from his scenes the human figure that used to feature in numerous works, in all sorts of poses and conditions. The fact that in these paintings he gives us universal images ultimately reflects his need—and his ability—to communicate via his images in a global "language". Starting from specific visual references such as the recognisable Athenian settings, he ends up making images of pure plastic values, eschewing the aid of the descriptive and venturing to convey the generic, the absolute.

When Christos depicts Athens with the Acropolis seen from high up in the centre of the ecstatic composition Accomplished ΙΙ, he manages to lead the viewer away from the specific subject and turn the image into a symbol. And this he achieves in a purely painterly way, reminiscent of the great William Turner.

And again, when he paints the Attican sky with all the colours of his palette in Return, while he is wholly honest in his rendering the representation is not a mere record of the apparent but quite a personal interpretation of it, as all true artworks ought to be. In such images our representational painter gives us wholly painterly works, processed in pure visual terms, almost non-figurative. Yet he reaches this non-figuration not by sidestepping the trial of figuration but, conversely, by having conquered it and boldly moving on to a contemporary representational painting.

The Tiberias of Christos Pallantzas in its large, "final" version is ultimately an abstract, almost monochrome work, yet it depicts numerous elements of the visible world or even of its emotional and intellectual charge as he himself experienced them.

The narrative could not remain in limbo, in medias res; it had to come full circle.

One of the most indicative problems of art in our time, particularly for the visual arts, is that it finds it hard to convey the living history, the current issues, the present questions, the everyday anxieties, osmoses and visions (where and when they come up). By contrast, these paintings by Christos Pallantzas visually record all this prolonged and escalating fin-desiècle atmosphere with its various crises due to the economy, the pandemic or war, depicting in a highly personal way all this dystopian atmosphere mainly as a crisis of values. At the same time, though, they "propose" almost unconsciously a way out of it all, by referencing some timeless values.

If the biblical calm of Tiberias represents the ideal of placidity, while the dynamic Acropolis stands for the rational element through which the Western culture seeks ideas and solutions for a novel world. When Sigmund Freud — the father of psychoanalysis and hence of our time, one might say— visited the Acropolis on September 3 and 4, 1904 he got a cultural shock: later, in 1936, he would describe his Athenian experience as a lapse of memory, an uncanny feeling since he could not quite believe that this emblematic monument, and all it had been invested with as a cultural symbol over the centuries, really did exist. Christos Pallantzas had a similar personal crisis of repression mixed with consummation at the calm, divine nocturnal sight of Tiberias in 2019. For either of the two experiences one has to be "trained" in advance, emotionally and intellectually. Our painter is ready and alert, in every sense, to receive and convey messages, sensations or extreme experiences, taking the risk of life's great roll of dice between "all or nothing" and vice-versa (Nothing / Everything Ι).

In any case, his recognisable images, be they manmade structures or natural landscapes, act as mnemonic loci of an influential, almost metaphysical value. It is this metaphysics of the visible in intermediate spaces and at liminal moments that Christos Pallantzas conveys in his paintings in the most alluring way, at the most mature point in his career, with his highly interesting series of in medias res.

Η συμβολική ανάβαση στο όρος Βεντού του ουμανιστή Φραγκίσκου Πετράρχη, αναγνώρισε την αξία του φυσικού περιβάλλοντος στους ζωγραφικούς πίνακες

και οδήγησε στην καθιέρωση της ζωγραφικής τοπίου, ως αυτόνομο είδος

στην ευρωπαϊκή τέχνη. Από τα τοπία της Αναγέννησης, του Μπαρόκ και του

Ρομαντισμού έως σήμερα, η φύση υπήρξε διαχρονικά πόλος έλξης για τους

καλλιτέχνες ανά τον κόσμο.

Ο Χρήστος Παλλαντζάς ανήκει στους σύγχρονους καλλιτέχνες, παρατηρεί το

φυσικό τοπίο που τον περιβάλλει και το αποτυπώνει μέσω της τέχνης του.

Το σύνολο των έργων του, με τίτλο «in medias res», αποτελεί ένα μέρος της

βιογραφίας του, ένα ταξίδι σε τόπους που έχουν δεσμούς σταθερούς με τον ίδιο

ή συμπτωματικές προεκτάσεις και απροσδόκητες συνηχήσεις.

Το ζωγραφικό αυτό βιογραφικό ταξίδι του περιλαμβάνει αθηναϊκά τοπία, στα

οποία η κλασική

κληρονομιά της Αθήνας, όπως αυτή συμπυκνώνεται σταθερά

στη σημαίνουσα όψη του Παρθενώνα, κυριαρχεί. Τα τοπία αυτά αποτελούν

προσωπικές ιστορίες αυτοσυνειδητοποίησης του ίδιου του καλλιτέχνη, που αισθάνεται και εκφράζεται ζωγραφικά, διηθημένος από τα προσωπικά του βιώματα.

Φύση ρομαντική ο ίδιος, διαθέτει αυξημένη ευαισθησία στα φυσικά στοιχεία: σύννεφα, νερό και κυρίως στον αττικό ουρανό.

Αφορμάται από τις αρχικές εντυπώσεις-εικόνες του αττικού τοπίου και

τις μεταπλάθει σε στοιχεία ενός ονειρικού σύμπαντος, δίνοντας έμφαση

στις ζωγραφικές αξίες και όχι στην παραστατική λειτουργία. Η ψυχική -

συναισθηματική κατάσταση του καλλιτέχνη καθορίζει την πρόσληψη της θέας

σε συνάρτηση με τις ατμοσφαιρικές συνθήκες, με απώτερο αποτέλεσμα τη

δημιουργία των ουράνιων τοπίων του. Οι ουράνιοι αυτοί τόποι του παρασύρουν

τον θεατή σε έναν άλλο κόσμο, σιωπηλό, περίπλοκο και αινιγματικό. Όλα

εξαρτώνται από τον τρόπο διάχυσης του φωτός, τον χειρισμό του φωτός και τις ζωγραφικές εκφραστικές δυνατότητες του καλλιτέχνη.

Ο Χρήστος Παλλαντζάς παρατηρεί, αφουγκράζεται καθημερινά την ατμόσφαιρα

του αθηναϊκού τοπίου και με ένα καθαρά προσωπικό μορφοπλαστικό λεξιλόγιο,

Λαμπρινή Καρακούρτη-Ορφανοπούλου

Ιστορικός Τέχνης Επιμελήτρια Εθνικής Πινακοθήκης

εγγράφει στο πολυχρονικό τοπίο της Αθήνας τις δικές του σημασίες. Στα τοπία του παραχωρεί θέση στο παρόν σε πρώτο επίπεδο, αλλά ουσιαστικά οδηγεί τον θεατή σε έναν αναστοχασμό ως προς τις σχέσεις του με τις αρχαιότητες και την πνευματική, αλλά και περισσότερο την εσωτερική διάσταση των τοπίων αυτών, χάρη στην αξιοποίηση των εκφραστικών δυνατοτήτων του φωτός και του χρώματος.

Το βιογραφικό του ταξίδι ολοκληρώνεται με τοπία από του Αγίους Τόπους, που αποτελούν συμπυκνώσεις της μνήμης και ενός ονειρικού σύμπαντος, μέσα στο οποίο ο ίδιος ζει, σκέφτεται και υφαίνει τον δικό του υπαρξιακό κόσμο. Τα τοπία αυτά αποτελούν μια κολυμβήθρα αναβάπτισης του ίδιου από τα οράματά του, τους φόβους του και τις ανησυχίες του. Στα τοπία αυτά η φύση είναι η αποκάλυψη του απείρου, της θείας δημιουργίας, μέσα στο περιορισμένο και συγκεκριμένο τοπίο των καμβάδων του. Ουράνιοι τόποι που υποδηλώνουν ταυτόχρονα το εκπληρώσιμο και το ανεκπλήρωτο της ανθρώπινης ζωής, με αποτέλεσμα ο καλλιτέχνης να οδηγηθεί με ελεύθερη πραγμάτευση χρώματος, χωρίς καμία ρεαλιστική αναφορά στο γαλήνιο διάφανο τοπίο της Τιβεριάδας, μεταφέροντάς μας ένα αίσθημα ηρεμίας και ρεμβασμού. Το έργο αυτό υποβάλλει στον θεατή μία αίσθηση δέους απέναντι στις κοσμογονικές δυνάμεις και φανερώνει τις ζωγραφικές εκφραστικές ποιότητες του ζωγράφου.

Ο Χρήστος Παλλαντζάς δημιουργεί, παρασυρόμενος από τη διαδικασία της ζωγραφικής και κατορθώνει να μεταφράσει τα οικεία και ονειρικά-απροσδόκητα

τοπία του, σε χρωματικά πεδία ζωγραφικής ύλης και ζωγραφικής χειρονομίας.

Η αυτοβιογραφική αυτή ζωγραφική διαδρομή του καλλιτέχνη, μας προσφέρει μία μοναδική οπτική τέρψη και συνάμα αποτελεί πρόκληση να αναστοχαστούμε σχετικά με τη νοηματοδότηση του σύγχρονου τοπίου, ενθυμούμενοι τα λόγια του John Wylie: «Το τοπίο δεν είναι μόνο κάτι που βλέπουμε, αλλά και ένας τρόπος που βλέπουμε τα πράγματα, ένας συγκεκριμένος τρόπος να παρατηρούμε και να αποτυπώνουμε τον κόσμο γύρω μας. […] Η μελέτη στο τοπίο περιέχει το πώς η ατένισή μας, ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο, είναι πάντα φορτωμένη με συγκεκριμένες πολιτισμικές αξίες, συμπεριφορές, ιδεολογίες και προσδοκίες».

Ζωγραφικές Τοπιακές Αναπαραστάσεις

Painterly Landscape Representations

Lambrini Karakourti-Orfanopoulou

The symbolic ascent to Mont Ventoux by the humanist Francesco Petrarca acknowledged the value of the natural landscape in paintings and led to the establishment of landscape painting as a distinct genre in European art. From the landscapes of the Renaissance, Baroque and Romanticism to this day, nature has always attracted artists throughout the world.

Christos Pallantzas is among the contemporary artists who observe the nature around them and convey it through their art.

His series "in medias res" forms part of his biography, a journey to places which have either solid bonds to him or just serendipitous links and unexpected resonances.

This artistic biographical journey includes Athenian landscapes in which the city's classical heritage, as condensed in the emblematic form of the Parthenon, reigns supreme. These landscapes constitute personal stories of the course to self-awareness of an artist who feels and expresses himself through a painting filtered via his own personal experiences. His is a romantic nature, so he displays a heightened sensibility to natural elements—clouds, water and above all the skies of Attica.

Starting from the initial impressions/images of the Attican landscape, he turns them into elements of a dreamlike universe, emphasising the painterly values rather than the function of representation. The perception of the view is determined by the artist's mood and emotional state, which combines with the atmospheric conditions to produce his celestial landscapes. These heavenly places lure the viewer into another world that's silent, complex, enigmatic. It all rests upon the way light is diffused, on the handling of light and on the artist's expressive skills.

Christos Pallantzas daily observes and listens to the atmosphere of the

Athenian landscape, and then uses a purely personal visual idiom to inscribe his own meanings to the city's temporally layered aspect. In his landscapes he allows the present to take the forefront on a first level, yet essentially he leads viewers to reflect upon their relationship with the antiquities and the inner, spiritual dimension of these landscapes by exploiting the expressive potential of light and colour.

His biographical journey is completed with landscapes from the Holy Land, which condense the memory and the dreamy universe in which he lives, thinks and weaves his own existential world. These landscapes are the font in which he is re-baptized against his visions, his fears and concerns. In these landscapes, nature is the revelation of the infinite, of divine creation within the confined, specific setting of his canvases. Celestial places that suggest the fulfillable as well as the unfulfilled element of human life; Pallantzas freely manages his colours and makes no realistic references to the calm, translucent landscape of Tiberias, conveying a feeling of serenity and reverie. This work leaves viewers with a sense of awe towards the forces of cosmogony and bespeaks the artist's expressive qualities.

Christos Pallantzas creates while immersed in the process of painting, managing to translate his familiar and dreamy, unexpected landscapes into chromatic fields of painterly matter and painterly gesture.

His autobiographical artistic journey is for us a unique visual delight, at the same time calling upon us to reflect on the meaning ascribed to the contemporary landscape, bearing in mind the words of John Wylie: "Landscape is not only something we see, it is also a way of seeing things, a particular way of looking at and picturing the world around us. […] Studying landscape thus involves thinking about how our way of looking at the world is laden with particular cultural values, attitudes, ideologies and expectations."

Art Historian Curator, National Gallery

Ελευσίνα, λάδι σε καμβά, 25 x 70 cm

Ελευσίνα, λάδι σε καμβά, 25 x 70 cm

Ακρόπολη, λάδι σε καμβά, 14 x 36 cm

ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΛΛΑΝΤΖΑΣ

Γεννήθηκε στη Λάρισα, το 1962 1983-89 Σπούδασε στην Α.Σ.Κ.Τ. της Αθήνας ζωγραφική με καθηγητές τους Δ. Μυταρά, Δ. Κοκκινίδη και Ν. Κεσσανλή, τεχνική των Βυζαντινών εικόνων (αγιογραφία), νωπογραφία (φρέσκο) με καθηγητή τον Κ. Ξινόπουλο, και ψηφιδωτό με τον Γ. Βαλαβανίδη. Ιστορία της τέχνης με καθηγήτρια την Μ Λαμπράκη-Πλάκα, ιστορία της Αρχιτεκτονικής και Ρυθμολογία με καθηγητές τους Ι. Καρατζόγλου και Σ. Κονταράτο. Εισαγωγή στην Αισθητική, τη θεωρία της Τέχνης και Φιλοσοφία με καθηγητή τον Π. Χριστοδουλίδη. Παιδαγωγική Ψυχολογία και διδακτική με καθηγητή τον Δανασή-Αφεντάκη.

1990-92 Με υποτροφία της Γαλλικής κυβέρνησης συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στην Ecole Nationale Superieure des Beaux-Arts de Paris με δάσκαλο τον Pierre Carron.

1988-90 Εργάστηκε ως ζωγράφος μουσειοπαιδαγωγός στα εκπαιδευτικά προγράμματα του Υπουργείου Πολιτισμού «Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ».

1992-93 Δίδαξε ζωγραφική στις τρεις πρώτες τάξεις του 25 Δημοτικού Σχολείου Περισσού.

1997-98 Δίδαξε σχέδιο και ζωγραφική στο τμήμα Εφαροσμένης Ζωγραφικής στις σχολές ΑΚΤΟ.

2011-13 Εργάστηκε στην Παιδοψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημιακού

Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία» ως art-therapist στο πρόγραμμα Προαγωγή

Ψυχικής Υγείας παιδιών και εφήβων με χρόνια σωματική νόσο.

2011 Εργάστηκε στην συμπλήρωση και αποκατάσταση των αρχαίων τοιχογραφιών Ακρωτηρίου Θήρας.

Έργα του βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη, στην Πινακοθήκη της Φλώρινας,στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνηςτου Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, στην

Πινακοθήκη Κουβουτσάκη, στο Μουσείο Φρυσίρα, στις συλλογές Αγροτικής Τράπεζας, Παπαστράτου, ΑΓΕΤ Ηρακλής, Βογιατζόγλου και σε άλλες δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Έχει φιλοτεχνήσει πολλά ημερολόγια ιδιωτικών εταιρειών και επιλέχθηκε ανάμεσα

στους σημαντικότερους Έλληνες Καλλιτέχνες να εκπροσωπήσει με το έργο του

τη σύγχρονη Ελληνική Τέχνη κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004

CHRISTOS PALLANTZAS

He was born in Larissa in 1962.

1983-89 Studied at the Athens School of Fine Arts, painting under D. Mytaras, D. Kokkinidis and N. Kessanlis, Byzantine religious painting and fresco under K. Xinopoulos, mosaic under G. Valavanidis, art history under Μ. Lambraki-Plaka, history of architecture and rhythmology under I. Karatzoglou and S. Kontaratos, introduction to aesthetics, art theory and philosophy under P. Christodoulidis, child psychology and art teaching under A. Danassis-Afentakis.

1990-92 Continued, on a French State scholarship, with postgraduate studies at the Ecole Nationale Supérieure des Beaux-Arts de Paris μ ε under Pierre Carron.

1988-90 Worked as painter/ museum educator for "The Birth of Writing" programmes of the Ministry of Culture.

1992-93 Taught painting in the first three grades of the 25th Elementary School of Perissos.

1997-98 Taught drawing and painting at the Dept of Applied Painting of AKTO School.

2011-13 Worked in the Child Psychiatry Clinic of the "Aghia Sophia" Children's University Hospital as art therapist for children and adolescents with chronic physical diseases in the context of the Mental Health Promotion programme.

2011 Worked in the restoration of the ancient murals at Akrotiri, Thera.

His works can be found in the National Gallery, the Gallery of Florina, the Contemporary Art Museum of the Basil & Elise Goulandris Foundation, the Kouvoutsakis Gallery, the Frissiras Museum, the collections of the Agricultural Bank, Papastratos, Heracles General Cement Corporation, Voyatzoglou as well as in other public and private collections in Greece and abroad. He was designed several calendars for private companies, and was selected among the key Greek artists to represent contemporary Greek art during the Olympic Games of 2004.

1989 Αθήνα, «Αθήνα Εικαστικά 89» Δήμος Αθηναίων

Αθήνα, «3η Διεθνής Συνάντηση για την Προστασία του Περιβάλλοντος»

Αθήνα, «Απόφοιτοι της Α.Σ.Κ.Τ.» Αθηνών Εθνικό ΄Ιδρυμα ερευνών

1991 Αθήνα, «Συλλογή Β. Φρυσίρα» Μουσείο Πιερρίδη - Π.Κ.Δ. Αθηναίων Παρίσι, «Artistes du monde» Callerie Bernanos

1992 Ρόδος - Ζάκυνθος, «Συλλογή Βλάσση Φρυσίρα»

1993 ΄Υδρα, «13 Νέοι ΄Ελληνες ζωγράφοι»

Πειραιάς, «Νέοι ΄Ελληνες ζωγράφοι» Gallerie Αστρολάβος Κύπρος, «The Midwest Group of Companies and the Dutch Associations of Cyprus»

1995 Aθήνα, «Τιμή στον Greco» Εθνική Πινακοθήκη

1996 Χίος - Βόλος, «ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ» Συλλογή

Αθήνα, Ledra Marriot Hotel

Κύπρος, Λευκωσία, Gallerie Argo

1997 Θεσσαλονίκη, «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» Δ. Θεσσαλονίκης

Κύπρος, Λευκωσία, Gallerie Argo

Κύπρος, Λευκωσία, Hilton Hotel

Λάρισα, Κέντρο Σύγχρονης Εικαστικής Τέχνης

1998 Βέλγιο, Βρυξέλλες, West Europe Union

Αθήνα, «12 Ζωγράφοι ζωγραφίζουν για το SANTE» Gallerie Ζουμπουλάκη

2000 Αθήνα, «Προσωπικές Σχέσεις» Αίθουσα Τέχνης Έκφραση Θεσσαλονίκη, Αίθουσα Τέχνης Έψιλον

2002 Αθήνα, «Αποχρώσεις του Κόκκινου» Αίθουσα Τέχνης Σκουφά

2003 Κύπρος, Λευκωσία, Ledra House Αθήνα, «Ζωγραφικές Συγγένειες» Αίθουσα Τέχνης Σκουφά Αθήνα, «Εικαστική Ωδή» Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Αθηνών Αθήνα, «Πολιτιστική Ολυμπιάδα» Εκδόσεις ΑΔΑΜ

2004 Αθήνα, «Art Αθήνα» Γκαλερί Αργώ Αθήνα, «Αγώνων Πόλις» Τεχνόπολη Γκάζι

Κύπρος, Λευκωσία, CK Art Gallery

2005 Αθήνα, «Μάσκες» Γκαλερί ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΩΝ

2006 Αθήνα, «Ήταν κάποτε η Πηνελόπη Δέλτα» Κολλέγιο Αθηνών

2007 Αθήνα, «Γενέθλιος Τόπος» Μουσείο Μπενάκη

2009 Ύδρα, Ιστορικό Αρχείο Μουσείο Ύδρας

2010 Αθήνα, «Ανθρώπινα Μέτρα» Π.Κ.Δ. Αθηνών, Μελίνα Μερκούρη Σίφνος, «Νέα Αποκτήματα» Εθνική Πινακοθήκη Αθήνα, «Σύνθεσις-Συναίσθησις» Αίθουσα Σκουφά Κωνσταντινούπολη, Τουρκία «Ιχνηλατώντας την Κωνσταντινούπολη»

2011 Αθήνα, «Six Views» Athens Plaza Θεσσαλονίκη, «Ανδρικές Υποθέσεις» Atrion Gallery

Αθήνα, Αίθουσα Σκουφά

2012 Αθήνα, «Face to Face» Μουσείο Φρυσίρα

2013 Αθήνα, «The deceit of the flesh» Μουσείο Φρυσίρα

Αθήνα, «Offer» Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

2014 Κορέα, Σεούλ, «International Korean Art Fair»

2015 Ιταλία, Γκαλατίνα Λέτσε, «All About Paper»

2016 Τουρκία, Κωνσταντινούπολη «Balkan Breeze»

Θεσσαλονίκη, Nitra Gallery

2017 Italy, Napoli «UN'ALTRA REALTA» Castel dell'Ovo

Αθήνα, «Έρως Ήρως»

Αθήνα, «Κλίμακα Σχεδίου» Evripides Art Gallery

Πειραιάς, Γκαλερί Καψιώτη

2019 Αθήνα, «There Is More Than One Story» Evripides Art Gallery

2021 Αθήνα, «Με Ένα Αίσθημα Ελπίδας 1922-2022», Evripides Art Gallery

2022 Αθήνα, «Group Exhibition» Evripides Art Gallery

Αθήνα, «Βογιατζόγλου Συλλογή Πράξη 5», Πινακοθήκη Βογιατζόγλου

1991 Παρίσι, Gallerie Bernanos

1993 Αθήνα, Αίθουσα Τέχνης Σκουφά

1996 Αθήνα, «ΝΙΣΣΥΡΟΣ» Ημερολόγιο ΑΓΕΤ

Αθήνα, «ART ATHINA 96» Αίθουσα Τέχνης Σκουφά

1997 Μέγαρα, «ΝΙΣΣΥΡΟΣ» Ημερολόγιο ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ

1999 Αθήνα, Αίθουσα Τέχνης Σκουφά

2000 Αθήνα, Αίθουσα Τέχνης Έκφραση

2004 Αθήνα, Αίθουσα Τέχνης Σκουφά Αθήνα, «ART ATHINA 2004» Gallery Αργώ

2005 Κύπρος, Λευκωσία, CK Art Gallery

2009 Κύπρος, Λευκωσία, CK Art Gallery

2014 Αθήνα, «ART ATHINA 2014» ALPHA CK Art Gallery

Κύπρος, Λευκωσία, ALPHA CK Art Gallery

Ιταλία, Γκαλατίνα Λέτσε, «Desiterata»

2016 Αθήνα, « εἰ ἦς ὧδε » Evripides Art Gallery

2017 Κύπρος, Λευκωσία, ALPHA CK Art Gallery

2019 Αθήνα, « ἄνω σχῶμεν » Evripides Art Gallery

2023 Αθήνα, «in medias res» Evripides Art Gallery

Αργά ή γρήγορα, λάδι σε καμβά, 100 x 100 cm

Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της έκθεσης, ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΛΛΑΝΤΖΑΣ IN MEDIAS RES

στην EVRIPIDES ART GALLERY τον Μάρτιο 2023

κείμενα Θοδωρής Κουτσογιάννης

Λαμπρινή Καρακούρτη-Ορφανοπούλου

φωτογράφιση έργων

Γιάννης Κατούφας

Μιχάλης Κατούφας

σχεδίαση

Βασίλης Κατούφας

παραγωγή

Εκδόσεις Νηρέας www.art.com.gr

Ηρακλείτου 10 & Σκουφά, Κολωνάκι, 106 73, Τ: 210 36 15 909 info@evripides-art.gr www.evripides-art.gr,

ISBN:978-960-7597-82-3