Μαριάννα Βερέμη Εαρινή ισημερία
2
www.art.com.gr
Μαριάννα Βερέμη Εαρινή ισημερία
www.art.com.gr
Η καινούργια δουλειά της Μαριάννας Βερέμη είναι μέρος μιας δημιουργικής συνάντησης μεταξύ τριών καλλιτεχνικών πρακτικών. Ο κάθε ένας από τους τρεις δημιουργούς – μια ζωγράφος η Μαριάννα Βερέμη, μια ποιήτρια η Έρικα Βασιλά κι ένας μουσικός ο Δημήτρης Ζήκος – αποδέχεται ένα προηγούμενο, αλλά προτεραιότητα δεν αποδίδεται σε κανέναν. Η Εαρινή Ισημερία είναι συλλογικό έργο συνεργίας και γενναιοδωρίας. Εσκεμμένα προκαλεί και με χαρά αποδέχεται αλληλεπιδράσεις, συνειδητά προγραμματισμένες ή τυχαίες, ανάμεσα στη χωρική και τη χρονική διάσταση της τέχνης, επιμένοντας στην ισοτιμία τους. Κάθε καλλιτέχνης εμπλέκει το δημιουργικό έργο των άλλων δύο. Η καλλιτεχνική του πρακτική μεταλλάσσεται μέσα από την επαφή με το έργο των συνεργών του, και μεταλλάσσει με τη σειρά του το δικό τους έργο. Η Εαρινή Ισημερία καλεί το κοινό της να συμμετάσχει σ΄αυτήν την ανοιχτή, αμοιβαία και αντανακλαστική, ερμηνευτική διαδικασία. Σ. Φ.
Απ’ την Κορφή ως τα Νύχια «Όταν εγώ χρησιμοποιώ μια λέξη» είπε ο Χάμπτι Ντάμπτι [...], «η λέξη σημαίνει ό,τι εγώ διαλέγω να σημαίνει [...]». «Το ερώτημα είναι», είπε η Αλίκη, «αν μπορείς εσύ να κάνεις τις λέξεις να σημαίνουν διαφορετικά πράγματα».[...] Το χειμώνα, όταν είναι χιονισμένο το χορτάρι, Τραγουδώ ένα τραγούδι για δική σου μόνο χάρη... «Μόνο που δεν το τραγουδώ», εξήγησε ο Χάμπτι Ντάμπτι. «Το βλέπω», είπε η Αλίκη. «Αν μπορείς να το βλέπεις, έχεις πολύ δυνατά μάτια», παρατήρησε ο Χάμπτι Ντάμπτι πολύ σοβαρά. Λούις Κάρολ, Μέσα απ’ τον Καθρέφτη
Η Εαρινή Ισημερία είναι καρπός μιας δημιουργικής συνάντησης ανάμεσα σε τρεις καλλιτεχνικές πρακτικές. Αμφισβητώντας στεγανά και διασκελίζοντας τα όρια ανάμεσα στις τέχνες, ο κάθε ένας από τους τρεις δημιουργούς –η ποιήτρια Έρικα Βασιλά, η ζωγράφος Μαριάννα Βερέμη και ο μουσικός Δημήτρης Ζήκος– αποδέχεται ένα προηγούμενο, αλλά αρνείται να αποδώσει προτεραιότητα. Έργο συλλογικό που μοιάζει με χορό κυκλικό, προϊόν συνεργίας και γενναιοδωρίας, η Εαρινή Ισημερία προκαλεί και καλωσορίζει αλληλεπιδράσεις –τυχαίες ή συνειδητά προγραμματισμένες– ανάμεσα στη χωρική και τη χρονική διάσταση της τέχνης, επιμένοντας στην ισοτιμία τους. Ο κάθε καλλιτέχνης εμπλέκει και συγχρόνως εμπλουτίζει, διασκευάζει και μαζί διασκεδάζει το δημιουργικό έργο των άλλων δύο. Το έργο του μεταλλάσσεται μέσα από την επαφή με το έργο των συνεργών του, και μεταλλάσσει με τη σειρά του το δικό τους έργο. Η Εαρινή Ισημερία καλεί το κοινό της να ανακαλύψει τη δική του επιθυμία για περιπέτεια και διάθεση για παιχνίδι, για μέρη του λόγου που τραγουδιούνται και για χρώματα που σέρνουν χορό, και να συμμετάσχει σε μια ερμηνευτική, ζωογόνα διαδικασία με ανοιχτό τέλος, αμοιβαία και αντανακλαστική. Όπως στο σαλόνι της Αλίκης του Λούις Κάρολ, έτσι και στην Εαρινή Ισημερία: το γυαλί που μοιάζει να χωρίζει την ποίηση της Βασιλά απ’ τη ζωγραφική της Βερέμη σιγά-σιγά διαλύεται και «το φίδι που ανέκαθεν / με το ένα μάτι ανοιχτό / λαγοκοιμάται» (Εαρινή Ισημερία Ι), η «σαύρα [που] λιάζεται» (Εαρινή Ισημερία ΙΙ), «η λεμονιά [που] στον κήπο / ευωδιάζει / [και] το σκυλί που γαύγιζε στο / βάθος του δρόμου» (Ξημερώνει),
66
www.art.com.gr
ο «κοκκινολαίμης [που] τσιμπολογάει στο χορτάρι» (Χρώματα) και «ο κόσμος [... που] σαν σαπουνόφουσκα ιριδίζει» (Τάϊ-Τσι) περνάνε σφυρίζοντας μέσα απ’ τον καθρέφτη για να χοροπηδήσουν αγκαζέ σε μια εκρηκτική γεωγραφία χρωμάτων, παίρνοντας σχήματα αλλιώτικα και καμιά φορά αλλόκοτα. «Περιεργότερα, περιεργότερα!» Αλίκη: μια ανθρώπινη φιγούρα της Βερέμη και μια μελωδία του Ζήκου κυνηγάνε σα γάτες την ουρά τους –που ίσως να ’ναι η σκιά τους– κι «έχ[ουν] το χάρισμα / όλα τα παραμύθια να τα δ[ένουν] / σ’ ένα» (Το Χάρισμα). Οι στίχοι ξετυλίγουν τα χρωματιστά κουβάρια τους, χορεύοντας μέσα στ’ αφηγηματικά κουπλέ και τα πανηγυρικά, εναλλασσόμενα κι ολοένα πιο αισιόδοξα ρεφρέν του Ζήκου. «Κι ύστερα ένα πρωί / είναι και πάλι εδώ / η ζωή» (Ανάρρωση) σ’ ένα βαλσάκι ανάλαφρο και σ’ ένα σύννεφο πορτοκαλί, «άθικτη / πλήρης», μόνο ανάποδα και μετά πάλι γνώριμη και ξένη μαζί –όπως οι περίεργες λέξεις στο ποίημα που κατόρθωσε τελικά να διαβάσει η Αλίκη μέσα στον καθρέφτη, όταν είχε τη λαμπρή ιδέα να κρατήσει έναν καθρέφτη μπροστά στο Ι Κ Ο Ρ Ε Π Μ Α Ζ Τ . Η Βασιλά σπέρνει το χειμώνα στον κήπο των συναισθημάτων και θερίζει το καλοκαίρι το χωράφι των αναμνήσεων. Της Βερέμη τα έργα καταγράφουν και τη σωματική πάλη της ζωγράφου με το υλικό της. Και ο Ζήκος μοιάζει συχνά ν’ αναζητά τραγουδιστή και χορογράφο. Στην Εαρινή Ισημερία, σώμα και ψυχή στροβιλίζονται μαζί. Κορυβαντιώντες «Οι καρποί», «οι πληγές», «το βελούδο / μελάνι», οι γαλαζοπράσινοι τυφώνες, οι πορφυρές θάλασσες κι ένα απέραντο, φλογερό κίτρινο χτυπούν τα κύμβαλα και τα τύμπανα με τη συνοδεία αυλών, για να μετατραπούν πάλι σε ρήματα ή συγχορδίες κι αυτά, ή πινελιές ξέφρενες σαν ξόρκια και γητειές, και μετά φρόνιμες ξανά –«σαν σάντουιτς ζαμπόν-τυρί. Υπάρχουν μέσα τ[ους] δυο έννοιες μαζί» Χάμπτι Ντάμπτι. Η Εαρινή Ισημερία ζητάει απ’ το κοινό της να πιστέψει απίθανα πράγματα. Η Αλίκη γέλασε. «Δεν ωφελεί να προσπαθήσω», είπε. Κανείς δεν μπορεί να πιστέψει απίθανα πράγματα». « Τολμώ να πω πως δεν έχεις κάνει αρκετή εξάσκηση», είπε η Βασίλισσα. «Όταν εγώ ήμουν στην ηλικία σου, έκανα εξάσκηση μισή ώρα κάθε μέρα. Γι αυτό, μερικές φορές έχω καταφέρει να πιστέψω ακόμα κι έξι απίθανα πράγματα πριν απ’ το πρόγευμα.[...]» Η Εαρινή Ισημερία είναι δώρο γενεθλίων για την τετράχρονη Μαρία-Λουίζα, που μπορεί να πιστέψει απίθανα πράγματα.
Στυλιανή Φιλίππου
7
Εαρινή ισημερία Ι Εκείνο το φίδι που ανέκαθεν με το ένα μάτι ανοιχτό λαγοκοιμάται μέσα μου το πήγα σήμερα στα μαγαζιά κι ενθουσιασμένο ψώνισε ένα σωρό πουκάμισα γαλάζια κίτρινα τριανταφυλλιά.
8
www.art.com.gr
Τάι – τσί Στρογγυλός ο κόσμος κι ανάλαφρος σήμερα σαν σαπουνόφουσκα ιριδίζει. Ξεχνώ τις μέρες που μοιάζουν με ράχη σκαντζόχοιρου με πίσσα.
10
www.art.com.gr
Ανάρρωση Κι ύστερα ένα πρωί είναι και πάλι εδώ η ζωή άθικτη πλήρης.
12
www.art.com.gr
Διαφανής κι αδιαπέραστη Σε μουσικές και σε πυκνές φυλλωσιές νυχτωμένη κρατώντας όμως σφιχτά στο στήθος μου μυστικό επτασφράγιστο το κουτί της Πανδώρας.
14
www.art.com.gr
Ο ρους της Ιστορίας Σχεδόν ξεχάστηκε ο σπαραγμός τα τόσα βάσανα κι η καταδίωξη των ηττημένων.
16
www.art.com.gr
Οι μέρες Γυάλινες χάντρες πήλινες και άλλες πλαστικές και μία χάντρα ξαφνικά από αστερόσκονη.
18
www.art.com.gr
Ξημέρωμα Ξυπνάει η μέρα κι η λεμονιά στον κήπο ευωδιάζει το σκυλί που γαύγιζε στο βάθος του δρόμου σωπαίνει.
20
www.art.com.gr
Χρώμα του φόβου Κι όταν πια σκοτεινιάσει εντελώς στον βυθό της αφέγγαρης νύχτας το μαύρο χρώμα να το κάνω βελούδο μελάνι κινέζικη λάκα γάτα.
22
www.art.com.gr
Το χάρισμα Τσίτα είχες το χάρισμα όλα τα παραμύθια να τα δένεις σ’ένα.
24
www.art.com.gr
Παραμονή αναχώρησης Σκιρτάει και πάλλεται καθώς ανοίγει τα φτερά του το ταξίδι.
26
www.art.com.gr
Χαμένη στον δρόμο Μέσα στη σκόνη προσπαθώ να ξεχωρίσω τη δική μου σιωπή.
28
www.art.com.gr
Το πλήρωμα του χρόνου Οι καρποί ωριμάζουν οι πληγές επουλώνονται κι εσένα σ’ έχω ξεχάσει.
30
www.art.com.gr
Αποχωρισμός Κάθε χιλιόμετρο κάθε στροφή στενεύει ο δρόμος που φεύγω και σε άφησα σε ξένα χέρια. Και πώς μου φαίνεται παράξενο που μ’ άρεσε ως τώρα αυτή η διαδρομή.
32
www.art.com.gr
Οι ψηφίδες Καθώς κοιτάζω το μωσαϊκό βλέπω πως λείπουνε εδώ κι εκεί ψηφίδες. Nα τις ψάξω.
34
www.art.com.gr
Η τιμή των όπλων Έχασαν. Και πλήρωσαν γι αυτό πολύ ακριβά. Όμως για την τιμή των όπλων μετράνε μόνο τα χτυπήματα που πήραν κι έδωσαν.
36
www.art.com.gr
Χρώματα Ένας κοκκινολαίμης τσιμπολογάει στο χορτάρι του γκρίζου αυτού πρωινού το χρώμα αλλάζει.
38
www.art.com.gr
Εαρινή ισημερία ΙΙ Σαν σαύρα λιάζεται σε μία νύχτα πουκάμισο αλλάζει. Ποτάμι πολύβουο κυλάει ο χρόνος.
40
www.art.com.gr
Παλιοί μου φίλοι Παλιοί μου φίλοι έρχονται με βρίσκουν στα όνειρά μου με παίρνουν αγκαλιά. Μες στις φτερούγες τους πετώ κι εγώ.
42
www.art.com.gr
Για τον δρόμο Πάρε μαζί σου αυτό το ρούχο ζεστό και ελαφρή σαν πούπουλο σαν ύπνος γάτας.
44
www.art.com.gr
Επιστροφή Να βρω τα κλειδιά αυτού του σπιτιού. Να βυθιστώ ξανά στο φως στους ήχους στα πρόσωπα αυτής της πόλης.
46
www.art.com.gr
48
www.art.com.gr
Μαριάννα Βερέμη ζωγραφική
Δημήτρης Ζήκος μουσική
Έρικα Βασιλά ποίηση
Σπούδασε γραφικές τέχνες στην σχολή Δοξιάδη, με τους Τάσσο, Σπύρο Βασιλείου, Ηλία Δεκουλάκο και Παναγιώτη Γράβαλο. Συνέχισε τις σπουδές της στο Chelsea School of Art στο Λονδίνο και στο Museum School στη Βοστώνη. Ασχολήθηκε επαγγελματικά με το έντυπο και την εικονογράφηση. Εργάστηκε στην εταιρία Lowenstein της Νέας Υόρκης και στο περιοδικό Εικόνες. Υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος του παιδικού περιοδικού Το Ρόδι και φιλοτέχνησε προγράμματα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά της σε ατομικές εκθέσεις στην Βοστώνη 2002, 2003 / γκαλερί Out of the Blue Θεσσαλονίκη 2003 / γκαλερί Παρατηρητής Αθήνα 2004 / γκαλερί Χριστίνα Καρελλά Λευκωσία 2005 / γκαλερί Opus Gallery Καλαμάτα 2007 / Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθήνα 2009 / γκαλερί Σκουφά Παρίσι 2009 / 9 rue Chaptal Θεσσαλονίκη 2011 / Δημοτική Πινακοθήκη Αθήνα 2012 / Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Κηφισιάς Έργο της βρίσκεται στη συλλογή του Μορφωτικού Ιδρύματος Ι. Φ. Κωστοπούλου.
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1974. Στη μουσική τον εισήγαγε ο μεγαλύτερος αδερφός του Γιώργος, από τον οποίο πήρε τα πρώτα του μαθήματα κιθάρας. Τα πρώτα μαθήματα πιάνου τα πήρε από την Ελένη Βασιλοπούλου και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο πιάνο, αρμονία, αντίστιξη, φούγκα και σύνθεση με τον Αντώνη Γεωργάτο. Παράλληλα με τη μουσική, έχει επίσης σπουδάσει marketing και διοίκηση επιχειρήσεων, χώρο στον οποίο εργάστηκε για δέκα περίπου χρόνια. Σήμερα εργάζεται ως καθηγητής μουσικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στο ιδιωτικό σχολείο Πολύτροπη Αρμονία και σε διάφορες μουσικές σχολές. Συμμετέχει ενεργά στην blues και rock ελληνική σκηνή, τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, πρώτα με το συγκρότημα του αδερφού του Zero Zero και, από το 2006, με τη δική του μπάντα, τους Black Ticket.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1944. Από το 1961, ζεί στη Γαλλία και το Βέλγιο, όπου εργάστηκε, αρχικά ως αρχιτέκτων, μετά ως διερμηνέας συνεδρίων και μεταφράστρια. Είναι παντρεμένη με τον ζωγράφο Τάσο Σουγιούλ. Γράφει ποιήματα από τα σχολικά χρόνια, εποχή από την οποία χρονολογείται και η φιλία της με τη Μαριάννα Βερέμη.
49
www.art.com.gr Ο κατάλογος αυτός τυπώθηκε με την ευκαιρία της έκθεσης της Μαριάννας Βερέμη
Εαρινή ισημερία 20 έργα λάδι σε καμβά: 120x100 cm
Φωτογράφηση έργων Τάσος Καμπουρόπουλος Φωτογράφηση εξωφύλλου Γ.& Μ. Κατούφας Σχεδιασµός έκδοσης Κατερίνα Κουτσοπούλου Βασίλης Κατούφας Eπιµέλεια Εκδόσεις Νηρέας www.art.com.gr
52