New Folk Sounds Preview 133 by New FolkSounds

Karl Seglem ruimte voor je gemoed

➷ magazine van folk tot wereldmuziek nr. 133 • februari/maart 2011 losse nummers €4,25

Ernst Jansz De Dylanpuzzel Het geluid van Luka Bloom Old Crow Medicine Show Het hart in straatmuziek Dűvő Grenzenloos dansbaar

Nummertje gemist?

Het New Folk Sounds archief New Folk Sounds probeert de nieuwste ontwikkelingen in de folk op de voet te volgen. Toch is het soms leuk, nuttig of interessant om oude 足artikelen te lezen. Dit kan bijvoorbeeld door te zoeken in het steeds groeiende artikelen-archief op onze website. www.newfolksounds.nl/artikelen.html. Daarnaast heeft onze website een zoekfunctie op www.newfolksounds.nl/archief.html waarin u kunt opzoeken welke 足artikelen we in het verleden hebben geschreven. Deze zoekfunctie gaat terug tot en met het eerste nummer van Jan Viool (de voorloper van NFS). U kunt vanaf nummer 126 een exemplaar met het gewenste artikel nabestellen. Als het niet meer voorradig of ouder is dan nummer 125, kunt u een verzoek insturen om het betreffende artikel online te zetten. Instructies voor een nabestelling vindt u op: www.newfolksounds.nl/abonnee.html Een verzoek kunt u mailen naar info@newfolksounds.nl 2

New Folk Sounds december 2010/januari 2011

Inhoud nummer 133

New Folk Sounds 133 24e jaargang februari / maart 2011 verschijnt zes keer per jaar Uitgegeven door de Stichting Janviool Redactieadres: Postbus 1022, 4388 ZG Oost-Souburg Telefoon: 0118-462377 Fax: 0118-469960 E-mail: info@newfolksounds.nl Internet: www.newfolksounds.nl Bestuur Stichting Janviool: Hans van Deelen, Evert Bronstring, Marco Pol Redactie: Hans van Deelen (hoofdredactie), Marco Pol (eindredactie), Dries Delrue, Luther Zevenbergen. Aan dit nummer werkten verder mee: Willem Bilderbeek, Joop van den Bremen, Jeroen De Bie, Rob van Niele, Marius Roeting, Eelco Schilder. Abonnementsprijzen: Per kalenderjaar. Nederland: € 23,75. Buitenland: € 27,15. Losse nummers: € 4,25 + bijdrage verzendkosten. Bijdrage verzendkosten Nederland: € 1,00 Bijdrage verzendkosten buitenland: € 2,00 Losse nummers uitsluitend via vooruitbetaling o.v.v. gewenste nummer en uw adresgegevens op rekeningnummer: 1206656 t.n.v. New FolkSounds Tijdschriftenadministratie, Leiden. Buitenland: vermeld op het speciale overschrijvingsformulier de volgende codes: IBAN: NL24 INGB 0001 2066 56 BIC: INGBNL2A Opzegging: schriftelijk vóór 1 november New Folk Sounds Abonnementenadministratie: Oude Herengracht 4, 2312 LN Leiden Telefoon (maandag 09.00-11.00 uur): 071-5219256 E-mail: abonnee@newfolksounds.nl Advertentietarieven: 1/1 pag. € 270,– (max. 190 x 270 mm) 1/2 pag. € 165,– (max. 190 x 130 mm) 1/2 pag. € 165,– (max. 95 x 270 mm) 1/3 pag. € 130,– (max. 190 x 90 mm) 1/4 pag. € 95,– (max. 95 x 130 mm) 1/4 pag. € 95,– (max. 190 x 65 mm) 1/6 pag. € 75,– (max. 95 x 95 mm) 1/8 pag. € 60,– (max. 95 x 65 mm) 1/9 pag. € 50,– (max 47,5 x 95 mm) Alleen voor muzikanten: 1/16 pag. € 25,–. Voor de achterzijde geldt een toeslag van 25%, voor de binnenzijde van de omslag een toeslag van 10%. Kortingen: dezelfde advertentie in drie opeenvolgende edities: 5%. Dezelfde advertentie in zes opeenvolgende edities: 10%. Bijsluiten flyer €165,Aanlevering advertenties: Digitaal: per e-mail of op cd-rom InDesign, Phostoshop of Ilustrator in hoge resolutie TIFF-, EPS- of PDF-formaat. Gescand op 300 dpi, 100% groot, in te stellen op uw scanner. Of op papier: zwart/wit kwalitatief goede print, zonder vouwen. De advertentie moet, drukklaar, op een van deze twee manieren, worden aangeleverd. Hierop zijn de tarieven gebaseerd. Voor advertenties en info: advertentie@newfolksounds.nl Kladjes: tarieven een tot en met drie regels: € 4,50. Elke volgende regel € 1,10.

februari

4 Opmaat 6 Ernst Jansz droomde van Johanna en puzzelde vertalingen van Bob Dylans teksten bijelkaar 8 Keltisch georiënteerde muziek met Platduitse teksten. Bij Herbert Bartmann kan dat, en nog veel meer 11 Een boek en een cd vertellen het verhaal van Hans Sanders en Bots 12 Luka Bloom bracht dit jaar een retrospectief uit. Geen best of, wel een terugblik op de ontwikkeling van een muzikant die vertrok naar Amerika, terugkeerde naar zijn Ierland en inmiddels een icoon is binnen de Ierse muziek. Bloom vertelt over zijn muziek, zijn songs en het kenmerkende geluid. 16 Wij luisterden naar de jongste cd van Martha Wainwright waarop zij chansons van Edith Piaf vertolkt. 17 Muziek houdt niet op bij de grens, aldus Düvö, de vaandeldragers van de Hongaarse volksmuziek. Maar ze blijven hun traditie trouw 20 Karl Seglem mengt al meer dan twintig jaar folk en jazz op geheel eigen wijze. Zijn nieuwste album Ossicles is een van zijn beste werken. Seglem zelf geeft summier toelichting 22 In de VS is Old Crow Medicine Show al jaren een sensatie met hun energieke mix van old-time country en rock'n'roll. Nu is ook Europa aan de beurt. 24 Het boek Reiziger vertelt over Dirk Van Esbroeck, één van de kleurrijkste personen uit de Belgische folkgeschiedenis 28 Recensies met oa: Harry Niehof , Bots, Annemarieke Coenders & Wim Sebo, Naragonia, Triple-X, Andrew Cronshaw, Lloyd Cole, Emily Jane White, Stephan Micus, Al Andaluz Project en Natascha Atlas. 40 Extract 41 Agenda 43 Fotopagina

& maart

Copyright: Stichting Janviool. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of gekopieerd zonder nadrukkelijke toestemming van de redactie.

Drukwerk: ADZ, Vlissingen Deadlines NFS 134: Advertenties: 11 februari Deadlines NFS 135: Kopij: 1 april, Advertenties: 15 april

8 12

ISSN: 0932-7666 Foto voorkant: Karl Seglem, (Foto: Geir Birkeland )

opmaat

Ramses: een leven lang theater

Next stop is Vietnam

Op de website Een leven lang theater vind je een overzicht van het werk en leven van

Next stop is Vietnam: The War on Record, 1961-2008 is een 13-cd box, vergezeld van een 304 pagina's tellend boek, uitgebracht door het Duitse Bear Family label (BCD 16070 MS). Het vormt de meest uitgebreide bloemlezing van door de Vietnam-oorlog geïnspireerde muziek, die ooit is uitgebracht. 334 opnames geven een beeld van alle facetten van de oorlog en de nasleep ervan. Zelden gehoord documentairemateriaal is beschikbaar, inclusief patriottische berichten van de overheid, nieuwsberichten vanaf het slagveld en onderschepte NoordVietnamese radio-uitzendingen. Twee schijven bevatten muziek van uitsluitend Vietnamveteranen. Er zijn nooit eerder vrijgegeven tracks, opgenomen tijdens de oorlog door soldaten. Er is materiaal van Bob Dylan, Joan Baez, Merle Haggard, Pete Seeger, Bruce Springsteen, Phil Ochs, Johnny Cash, Yoko Ono, John Lennon, The Doors, Country Joe McDonald en tientallen andere artiesten, die als gids fungeren in deze uitputtende reis door de geschiedenis van de Vietnamoorlog. Maar het zijn vooral de minder bekende nummers die van deze box zo'n indrukwekkend geheel maken. Er zijn veel liederen in de box opgenomen die pas ver na het einde van de oorlog zijn vastgelegd, en laten zien dat de Vietnam-oorlog de gemoederen nog lange tijd heeft bezig gehouden. Next stop is Vietnam is een historisch document.

grote Nederlandse theaterpersoonlijkheden als Wim Sonneveld, Fien de la Mar, Willem Nijholt, Henk van Ulsen en Louis Davids. Onlangs werd aan deze collectie een website toegevoegd, gewijd aan Ramses Shaffy. De presentatie ervan werd gedaan in het voormalige Shaffy Theater in het gebouw Felix Meritis aan de Keizersgracht in Amsterdam. Liesbeth List verrichtte de openingshandeling.

Het profiel op de website belicht de carrière en het leven van Ramses Shaffy. Een uitgebreide biografie is te raadplegen en er zijn foto’s uit privécollecties te bezichtigen. Ook staan er bijzondere beelden geluidsfragmenten op, waaronder een unieke opname van La Pluie. Dit lied heeft Shaffy rond 1970 samen met Liesbeth List opgenomen, maar is nooit uitgebracht. De veelzijdigheid van Ramses Shaffy is groot: niet alleen was hij een bevlogen zanger en componist, hij was tevens een verdienstelijk acteur, schreef boeken en tekende en schilderde naar hartelust. Op de website kun je de hele carriere van Ramses doorlopen, van zijn ervaringen in 1955 op de Toneelschool in Amsterdam, tot aan zijn dood in 2009. ☞ www.eenlevenlangtheater.nl

BBC Wereldmuziekarchief Enkele maanden geleden besloot de BBC in het kader van het streven om hun archieven meer voor publiek toegankelijk te maken, daar ook hun uitgebreide Wereldmuziek-archief in te betrekken. Het betreft hier opnamen die de afgelopen tien jaar in meer dan veertig landen voor Radio 3 werden gemaakt. Soms unieke opnamen, gemaakt door Andy Kershaw bijvoorbeeld, op locatie, in weinig toegankelijke streken als Noord-Korea en Irak. Maar er zijn ook live concerten te beluisteren, uit alle delen van de wereld. Meer dan honderd uur aan bijzondere muziek komt hiermee voor geinteresseerde luisteraars beschikbaar. Veel hiervan werd eerder via het radioprogramma World Routes uitgezonden. Ook memoreert de BBC met deze publieksactie hun tienjarige verbondenheid aan het Womad Festival. ☞ www.bbc.co.uk/radio3/worldmusic

opmaat MyFirstStage voor promotie Op cultureel gebied wordt Nederland steeds armer en vlakker. www.myfirststage.nl probeert deze kaalslag te bestrijden met een platform waar je zelfgeschreven werk kunt presenteren in elk denkbaar genre. Rock, jazz, klassiek, dance, folk of country; alles mag. De website is voor muziekliefhebbers, muzikanten en songwriters in het bijzonder. Schrijf je zelf hele goede songs en wil je die graag wereldkundig maken? MyFirstStage biedt die mogelijkheid. Het doel van de website is om aankomend talent te stimuleren en om onbekende songwriters, bands of orkesten te promoten. Naturlijk zijn er regels verbonden aan deelname. Je compositie(s) en tekst(en) dienen origineel - dus door jezelf gecomponeerd en geschreven te zijn. Racistische teksten of boodschappen in de muziek worden niet getolereerd. Je mag met twee composities van maximaal drieeëneenhalve minuut meedoen. Die composities mogen nog niet uitgegeven of gepubliceerd zijn. Deelname aan MyFirstStage is gratis, mits je niet bent aangesloten bij Buma Stemra, een vergelijkbare instantie, uitgeverij of productiemaatschappij. ☞ www.myfirststage.nl

Feest van de Folk Ook in 2011 zal in Vlaanderen opnieuw – en nu voor de tiende maal – het Feest van de Folk worden georganiseerd. Gedurende meer dan een week worden in heel Vlaanderen en Brussel tientallen folkactiviteiten opgezet door diverse organisatoren en in de kijker geplaatst door Muziekmozaïek. Het Feest van de Folk start met een groot evenement op zaterdag 23 april 2011, in Hasselt deze keer (na Gent in 2008, Antwerpen in 2009 en Leuven in 2010). Meer informatie kun je vinden op ☞ www.muziekmozaiek.be

P.J. Meertens

Slimme zoekmachine vindt variaties van melodieën Een nieuwe zoekmachine maakt het mogelijk om automatisch melodieën te vergelijken op overeenkomsten en verschillen. Promovendus Peter van Kranenburg ontwikkelde de software om varianten van Nederlandse volksliederen te vinden in transcripties van duizenden bandopnames. Oude volksliederen kennen vaak tientallen varianten, doordat ze eeuwenlang van generatie op generatie zijn doorgegeven. Het Meertens Instituut Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen - beheert een groot aantal van deze melodieën, die door Ate Doornbosch zijn verzameld voor zijn programma Onder de Groene Linde. Meer dan vijfduizend daarvan zijn omgezet in notenschrift. Door variaties op eenzelfde melodie te vinden in deze transcripties, maakt de zoekmachine het nu mogelijk om deze volksliederen te doorzoeken en te ordenen. Met de zoekmachine is het mogelijk om varianten van een volkslied te vinden tussen duizenden andere melodieën of om juist een onbekende melodie te identificeren. Mogelijk kunnen in de toekomst ook consumenten de zoekmachine gebruiken om muziek te vinden. Het is hiervoor alleen nog wachten op software die muziek betrouwAte Doornbosch aan het werk baar omzet in notenschrift. Van Kranenburg: “Als je de naam van een liedje niet weet, is het in principe genoeg als je een gedeelte kunt nafluiten. Zelfs als een melodie niet precies overeenkomt, kan de zoekmachine het best gelijkende nummer vinden.” Van Kranenburg promoveerde maandag 4 oktober 2010 aan de Universiteit Utrecht. De Nederlandse Liederen databank van het Meertens Instituut is toegankelijk via ☞ www.liederenbank.nl

Tekst: Hans van Deelen Foto: Hugo Rikken

) Ernst Jansz – Dromen van Johanna Cd en dvd: V2 VVNL21612 Boek en cd: In de Knipscheer ISBN 978-90-6265-655-4 ) Suze Rotolo – A freeweelin' time (Broadway Books, 2008) ➸ www.ernstjansz.com

Ernst Jansz

Twaalf maanden deed Ernst Jansz erover om twaalf teksten van Bob Dylan in het Nederlands te vertalen. Een hachelijke onderneming, die resulteerde in Dromen van Johanna, zowel in cd- als in boekvorm verkrijgbaar. Jansz koos de nummers die hij altijd het mooist heeft gevonden, die hem het meeste raken. Het heeft heel wat gepuzzel gekost en hij heeft zich in alle uithoeken van de Nederlandse taal moeten begeven, maar merkte uiteindelijk dat het toch lukte. Het hele proces van vertalen, de worsteling, de twijfels, het zoeken naar woorden en betekenis, de verhalen die hij achter de liedjes vermoedde, daarover heeft Ernst Jansz een uitgebreide briefwisseling gevoerd met zijn beste vriend Huib Schreurs, die hij al kent vanaf het begin van de jaren zestig en met wie hij muziekervaring opdeed in CCC Inc. Op deze briefwisseling is het boek gebaseerd. Welke hobbels kwam je tegen bij het vertalen van Bob Dylan’s teksten? De Nederlandse taal, waar ik erg veel van hou, heeft enkele minpuntjes. Vaak zijn de woorden erg lang en de meeste werkwoorden eindigen op een ‘stomme’ klank. Aangezien Dylan nog al eens goochelt met zijn rijmwoorden - soms schudt hij er zeven achter elkaar uit zijn

Worsteling met Bob Dylan mouw - gaf dat nog al eens problemen. Ik wilde als het even kan het metrum en de rijmvorm aanhouden, al doet D. dat laatste vooral met assonantie, klankrijm, en ik zo veel mogelijk met zuiver volrijm, wat het er allemaal niet gemakkelijker op maakte. Het volgende probleem was de betekenis. Ik kon natuurlijk nooit alle beelden die D. gebruikt begrijpen, veelal zijn het dingen die hij ziet of gezien heeft, meegemaakt heeft met zijn geliefde of anderen. Die beelden wilde ik het liefst zo letterlijk mogelijk vertalen om de volheid ervan, de betekenis ervan in het lied (D. heeft ze immers, hoe vreemd soms ook voor ons, niet voor niets gebruikt), niet te verliezen. In de laatste plaats moest het geheel ook nog te zingen zijn; dat wil zeggen goed klinken, en niet als volstrekte onzin. Is er iets wat de gekozen liedjes met elkaar verbindt? In de eerste plaats is het natuurlijk D., de schrijver, die de liedjes verbindt. In de tweede plaats ben ik dat, degene die ze heeft uitgezocht. Het waren immers allemaal liedjes die mij enorm aanspraken. Uiteindelijk vertellen de liedjes, in deze volgorde opgenomen, zelf een verhaal. Het is het verhaal van een dichter, een jonge man, die vol enthousiasme, vol bezieling ook, aan een muzikaal leven begint, zijn grote liefdes ontmoet, door het succes geraakt wordt en uiteindelijk daarvoor een hoge prijs moet betalen. Heeft het vertalen van Dylan iets veranderd in hoe je tegen hem aan kijkt? Nee, niet echt. Ik werd juist de laatste jaren getroffen door de eenzaamheid die uit zijn liedjes sprak, de tol van de roem. En natuurlijk wist ik wel dat D. niet altijd de aardigste persoon is geweest. Ook dat hangt met het (willen van) succes samen. Maar ik moet zeggen dat ik D. soms tijdens het vertalen ronduit onsympathiek heb gevonden en dan mijn werk niet wilde voortzetten. Uiteindelijk is het toch steeds weer goed gekomen. Welke invloed hebben de antwoorden van Huib Schreurs op jouw brieven gehad op jouw vertaalwerk? H. heeft mij bijvoorbeeld op die momenten dat ik aan mijn arbeid twijfelde, steeds weer gemotiveerd: je moet doorgaan, het komt wel goed. Hij had dus steeds gelijk. Bovendien waren zijn suggesties soms beter dan de mijne. In een enkel geval heb ik de zijne overgenomen. In haar boek A freeweelin’ time geeft Suze Rotolo, Dylan’s eerste muze, aan dat Sylvia Tyson haar eens vertelde dat songwriters hun eigen verhaal neerschrijven en in hun teksten boodschappen verbergen die alleen bestemd zijn voor bepaalde oren. Daarop reageert Ernst Jansz in het boek als volgt: Mooi, die verborgen boodschappen. En waar, zoals wij (hijzelf en H. – HvD) beiden maar al te goed weten. Geheimen die je deelt. Waar verder niemand iets van weet. Hoe kun je die in een vertaling meenemen? Ben je op veel verborgen boodschappen gestuit bij het vertalen? Kun je daar iets over vertellen? De meeste verborgen boodschappen zijn ook voor mij tijdens het vertalen verborgen gebleven, al moet ik zeggen dat ik hier en daar wel een ‘o is het dát! beleving’ had. Vooral door het lezen van het boek van Suze Rotolo kreeg ik meer inzicht in de liedjes die hij voor haar geschreven heeft (Boots of Spanish leather, Tomorrow’s a long time). De grootste ontdekking deed ik, geheel toevallig zo leek het, in het lied Red River shore, waarin D. de titel van een film aanhaalt, die in

zijn jonge jaren door Roger Vadim in Amerika gedraaid is en waar wel een heel bijzondere betekenis aan leek te kleven. (citaat uit Dromen van Johanna, pagina 65) Ik probeer bij het vertalen in ieder geval de ziel van het lied te bewaren. Maar wat is de ziel van een lied? Is het de ziel die de vertaler, ik in dit geval, ziet in het nummer? En zijn er dan vele zielen? Ik beweer de ziel van een lied te zien. Is dat geen hoogmoed? Ik denk dat de ziel van een lied is wat de dichter erin heeft gelegd. Misschien is het wel de ziel van de dichter zelf, of een stukje er van. Dat hangt samen met wat hij ermee heeft willen zeggen. Of misschien is het wel de reden dat een lied gemaakt is. De reden van het bestaan van een lied. Dat mag je, vind ik, nooit uit het oog verliezen. Als hij de naam Ramona heeft gebruikt, ook al is die fictief, mag je die naar mijn idee nooit in een andere naam, bijvoorbeeld Marietje, veranderen. De Amerikaanse naam van een stad of staat mag je ook nooit, vind ik weer, in een Nederlandse veranderen. Dan koppel je de intentie van de schrijver los van de nieuwe woorden en verliezen zij hun ware betekenis. Naast het ontrafelen van Dylan’s teksten was het ook een duik in de muziekgeschiedenis. Hoe was dat? Ik ben met alle plezier in de geschiedenis van de liedjes gedoken en als dat een duik in de muziekgeschiedenis was, was dat voor mij even aangenaam. Ikzelf vertegenwoordig toch wel een aanzienlijk deel van de (Nederlandse) popgeschiedenis, maar met mijn eerste bandje, de CCC Inc, speelden wij natuurlijk juist die liedjes uit Amerika (Leadbelly, Woody Guthrie, New Lost City Ramblers, etcetera). Denk je nu wel eens bij (een van) je vertalingen: dat had ik anders moeten doen? Ja, met name in het liedje Red River shore had ik ‘to be where the angels fly’ uiteindelijk toch liever vertaald met ‘om te zijn waar engelen gaan’, in plaats van ‘daar waar engelen gaan’. Maar ik heb er zo toch wel vrede mee. Uiteindelijk heb ik de teksten meestal zo vertaald dat er ook ruimte bleef voor een veranderend inzicht. Sommigen van ons doen het licht uit en leven in het vluchtige schijnsel van de maan sommigen zijn in het donker als de dood voor zichzelf daar waar engelen gaan mooie meisjes staan er in de rij en ach wie wil er geen plezier maar ik heb nooit gewild dat een ander mij willen zou dan het meisje van de Rode Rivier Waarom is het boek opgedragen aan Rein Bloem? Rein Bloem was mijn leraar Nederlands op de middelbare school, die mijn schrijfstijl beoordeelde als zeer eigen en veelbelovend. Hij was ook de eerste die mij op de planken heeft gezet. Hij bracht mij de liefde voor de Nederlandse taal bij en verantwoordelijkheid bij het vertalen. Komt er een vervolg op Dromen van Johanna? Omdat de laatste tijd steeds meer mensen die vraag stellen, schiet er af en toe wel iets door mijn hoofd, maar ik heb voorlopig niet die ambitie.

Tekst en foto's: Marius Roeting

Van voor af aan… Emigreren zit de Ieren in het bloed. Een schijnbaar toegevoegd gen zorgt er voor, vaak in economisch mindere tijden, dat de Ieren massaal hun heil elders zoeken. De laatste eeuw vooral in ‘the new land’ zoals de overkant van de Atlantische oceaan wordt genoemd. Ook muzikant Luka Bloom ontkwam niet aan een - tijdelijke- verhuizing. Het verhaal is al zo vaak verteld. Als Barry Moore leed de soloartiest in de jaren zeventig van de vorige eeuw een kwijnend en zwervend bestaan met verschillende woonplaatsen als thuisbasis. Zo verbleef hij voor enkele maanden in Groningen, waar hij onder meer de elpee Live in Groningen opnam. Het is er één uit de periode Barry Moore. Treaty Stone en No heroes zijn de anderen. Erkenning voor de overigens geheel niet slechte albums bleef echter uit. Barry had last van het ‘grote broer complex’. Voortdurend werden zijn creatieve uitingen vergeleken met die van dé Ierse folkzanger uit die dagen, Planxtyvoorman Christy Moore. Halverwege de jaren tachtig besloot Barry Moore het roer helemaal om te gooien. Hij paste zich een nieuwe identiteit aan als Luka Bloom. De naam is een samentrekking van Luka uit de hit van Suzanne Vega en een hoofdpersoon uit James Joyce’s Ulysses. Dat alleen was niet genoeg. Hij ontwikkelde een afwijkende gitaarstijl in open stemming (DADGAD) en, niet geheel onbelangrijk, hij werkte aan een totaal andere sound door gebruik te maken van diverse equalizing, vervormings- en geluidsbewerkingsapparatuur. Dat proces duurde zo’n drie, vier jaar. En... hij verhuisde naar New York. Daar begon Luka Bloom van voor af aan. Coffeehouses in, bars uit, korte sets in clubs. Hij begon te componeren in wat we later de zo typische Luka Bloom stijl zouden noemen: lyrische songs, gedreven en energiek, met hedendaagse invloeden, maar met een onmiskenbare Ierse achtergrond. Ooit verscheen de titelloze elpee Luka Bloom. Drie weken na de release ging de platenmaatschappij over de kop. Er werden hooguit een paar duizend exemplaren verkocht. Bloom beschouwt dit album dan ook niet als een volwaardige elpee, maar meer als een demo, zeg maar een vingeroefening voor Riverside. Dat ´officiële´ debuut van Luka Bloom verscheen in 1990. En werd gelijk een superdoorbraak. Bloom veroverde de wereld met zijn opmerkelijke sound en briljante songs. Gedreven, direct, energiek en toch ook poëtisch, zeer intrinsiek en vol emotie. Songs Een van de meest indrukwekkende recente songs van Bloom is het van het album Innocence afkomstige No matter where you go, there you are. Een lied over een Algerijnse immigrant in Ierland. Hij beschrijft in poëtische en verhalende vorm de problemen waar een niet Westerse emigrant in een Europees land mee te maken krijgt: persoonlijke, culturele en toch ook politieke problemen. Is het een politiek lied? “Het is letterlijk een ‘moving song’, een weerslag van een persoonlijk verhaal. Het verhaal van een man die van Algerije naar Europa komt.

Luka Dat is een verrijkende ervaring, voor sommigen een heel pijnlijke. Het is iets wat ik herken, wat je ook tegenkomt bij de vele Ieren die hun land verlieten om elders een betere toekomst op te bouwen. En nu nog steeds! We hebben zoveel liederen die dat proces beschrijven van Ieren die emigreren naar Amerika. Ik wilde een lied schrijven van iemand die hetzelfde doet, maar in dit geval niet vertrekt uit Ierland, maar er juist naar toe komt.” Ik vraag Bloom, die toch redelijk op de hoogte is van de politieke situatie in Nederland of hij het lied niet een keer aan Geert Wilder moet laten horen. “Ik denk dat hij het niet erg zal waarderen. Misschien moet ik hem wel een kopie sturen, maar of hij er blij mee zal zijn betwijfel ik.” Luka Bloom doet geen uitspraak over wat volgens hem het beste lied is dat hij schreef. “Er zijn zoveel songs met verschillende stemmingen, onderwerpen en achtergronden waar ik gevoelens en gedachten bij heb. Primavera is een goed lied, maar ook City of Chicago. Maar ze zijn zo verschillend van elkaar. En songs ontwikkelen zich, net als de persoonlijkheid van mensen. En de relatie met een lied verandert. Er zijn tijden waarin een bepaald lied heel belangrijk voor je is. Zo schreef ik Sanctuary (Turf, 1994) nadat mijn moeder was overleden. Ik zong het elke avond, twee jaar lang. Op een bepaald moment ben ik daarmee gestopt en heb het sindsdien nooit meer gezongen. Ik voel de behoefte niet meer om het te zingen, maar twee jaar lang was dat het belangrijkste lied voor mij.” Een van mijn persoonlijke favorieten is Gone to Pablo. Bloom wordt enthousiast. “I love that song. Ik houd van de eenvoud van dat lied. Het is net als Exploring the blue, een van die songs die me nooit vervelen als ik ze speel. Soms heb je wel eens dat je een lied gewoon even beu bent en je het niet op je playlist zet. Maar bij deze twee is dat niet het geval. Bij Gone to Pablo ligt de essentie in die drie woorden. Bij de overgang naar de akkoorden van het refrein, als ik die woorden zing ‘Jacqueline´s gone to Pablo’... Die woorden hebben zo´n lading. Het is een lied over haar zelfdoding. Dat maakt het allemaal bijzonder en diepgaand. Het is voor mij een van die liederen die een perfecte eenheid vormen in tekst, melodie, begeleiding, zang en sfeer. Het is als een volmaakte cirkel.” Opvallend genoeg zingt hij deze twee nummers die avond tijdens zijn solovoorstelling in de Stadsschouwburg in Middelburg zonder tussenaankondiging na elkaar. Net als overigens City of Chicago wordt gekoppeld aan No matter where you go, there you are. De oude emigratie gekoppeld aan de hedendaagse....

Albums Afgelopen jaar, twintig jaar na de herstart en het eerste ‘Amerikaanse’ album Riverside verscheen Dream of America. “Het is een vorm van retrospectief, maar geen best of. Geen nostalgie, wel met herinneringen”, zegt Luka Bloom daar zelf over. Het album telt 15 titels. Drie daarvan zijn live uitvoeringen en als bonus

Bloom

in vier hoofdstukken

) Luka Bloom (1988) Riverside (1990) The Acoustic Motorbike (1992) Salty Heaven (1998 ) The Barry Moore Years - Compilation of Songs from 1975-1986 (2001) Amsterdam (2003) Before Sleep Comes (2004) The Man Is Alive (2008) Dreams In America (2010) ➸ www.lukabloom.com ➸ www.rbergholz.net

➺

ÂŠ

ÂŠ Stichting Janviool, niets van deze website mag worden overgenomen of gekopieerd zonder nadrukkelijke toestemming van de redactie.

t oegevoegd. Eén song is nieuw: een schitterende versie van Lord Franklin, als eerbetoon aan de te vroeg overleden vriend en medemuzikant Michael O’Domhnaill. De resterende 11 songs zijn nieuwe opnamen van liederen die hij op de voorgaande tien albums eerder opnam. “Liederen ontwikkelen zich in de loop der jaren. Enkele wilde ik opnieuw opnemen, omdat ik nu anders tegenover dat lied sta dan toen ik het voor het eerst opnam. Over andere opnamen was ik geheel niet tevreden. Er staan nummers op waarvan ik het origineel nog steeds geweldig vind, zoals Bridge of sorrow van Acoustic Motorbike. Maar ik wilde daar een akoestische versie van neerzetten met een akoestisch solo. En ik denk dat het werkt.” Ik wijs hem op het gegeven dat er relatief veel songs van het album Salty heaven te vinden zijn. “Het is zeker niet mijn favoriete album, maar wel met enkele van de beste songs die ik heb geschreven. Ik zat toen bij Sony en er was een flinke zak met geld. Het werd opgenomen in de Abbey Road studio’s en ik werd daar volkomen overrompeld. Alle studiotechnische mogelijkheden werden gebruikt, waardoor de essentie van de songs werd ondergesneeuwd. Dat album is geheel overgeproduceerd.” In een oud interview vertelt Bloom: “Ik was in een vreemd land, ver weg van mijn vrienden. Het was in het pre-email tijdperk. De tijd nog van de brievenbus en de telefooncel.” Ik vraag hem of deze situatie soms nodig was voor hem om juist die liedjes te schrijven die hij moest schrijven. “Zeker. Ik zou nooit songs als Dreams in America hebben kunnen schrijven als ik die stap niet had gezet. Maar ik heb altijd liederen over ‘vertrekken’ en ‘achterlaten of verlies’ geschreven. Het is een bekend gegeven voor Ieren. Wanneer ze hun land verlaten ontdekken ze ineens een groot gemis en hun liefde voor Ierland. Dat geldt ook voor mij. Maar vanwege werk moet ik veel het land uit.” Later in het optreden refereert Bloom aan dat verschijnsel als hij de song Tribe introduceert. “Ieren, totaal verschillend van elkaar in denken en doen, voelen dan ineens dat ze allemaal tot dezelfde stam behoren.” Luka Bloom had met terugkerende pozen last van tendinitis. In 2004 speelt de aandoening hem zoveel parten dat hij nauwelijks gitaar kan spelen. Hij neem het grootse album Before sleeps comes op. Solo, slechts met Spaanse gitaar. “Ik was toen zowat 20 jaar continu aan het toeren. Het enige wat ik kon was thuis eenvoudige warme slaapliedjes spelen. Toen ontstond het idee om een ‘lullaby-album’ op te nemen. Ik vind dit een van mijn mooiste albums. Ik krijg veel reacties van fans dat ze dit een zeer waardevol album vinden. Kinderen gaan er mee slapen, ouderen of zieken vinder er troost of steun in. Misschien is het zo doorleefd omdat ik toen zelf behoorlijk ziek was. Het is een zeer intiem album, eerlijk, persoonlijk. Ik heb het ruw opgenomen in The Old MiIl in Naas in Kildare. Met zeer eenvoudige middelen hebben we alles in twee dagen tijd vastgelegd. Brian Masterson, die de mix en de productie heeft verzorgd, verdient alle waardering voor het werk en het uiteindelijke resultaat.” In 2008 verscheen de dubbel dvd/cd-set The man is alive. Een documentaire -My name is Luka - gaat gepaard met twee liveshows en een cd met muziek daaruit. Eén show werd thuis bij Bloom in zijn huiskamer opgenomen, met vrienden, familie en kennissen als publiek. De zeer huiselijke, ontspannen sfeer komt uitstekend tot uitdrukking in de opnamen en de wijze waarop de muziek wordt gespeeld. De andere opname komt van een show in Dublin. “Het was een heel interessant avontuur. Het oorspronkelijke idee was om slechts één concert te doen, dat in Dublin. Maar we hadden te maken met grote geluidstechnische problemen die we die avond

zelf niet konden constateren. Uiteindelijk bleven we zitten met een dure opnamesessie waarvan we slechts een minuut of 35 konden gebruiken. We realiseerden ons dat niemand een uitgave doet voor een concert van slechts die omvang. Ik opperde het idee om een tweede voorstelling op te nemen, maar dan bij mij thuis. Totaal anders. Voor het publiek was dat een hele ervaring om de nummers uitgevoerd te horen worden in de ruimte waar ze gecomponeerd zijn. En we integreerden de Nederlandse documentaire. Maar het was een lange lijdensweg. Wat aanvankelijk een simpel idee was, bleek een marteling van twee jaar te worden.” Uniek geluid De al eerder genoemde unieke sound van Luka Bloom wordt vooral gekenmerkt door zijn gitaarstijl. Hij speelt in de open stemming, maar gebruikt veelvuldig volle, wijdse akkoorden. De klank is gemanipuleerd door diverse geluidsapparatuur. Hij ontwikkelde dit geluid rond 1986 en werkte het verder uit. Velen waren of zijn op zoek naar het geheim van dat geluid. Uw verslaggever ziet een gouden toekomst voor New Folk Sounds. Bloom is zeer verguld met de aandacht van ons gespecialiseerd muziektijdschrift. Hij steekt zijn bewondering voor het doorzettingsvermogen om zo’n tijdschrift in stand te houden meerdere malen niet onder stoelen of banken. “Gelukkig dat dit soort bladen nog bestaan.” Ik ruik mijn kans en vraag hem daarbij om enige support. Ik bied hem zelfs een gratis jaarabonnement aan, want als hij nu hét geheim van zijn specifieke Luka Bloomgeluid aan ons verklapt, stromen de nieuwe abonnees vanzelf binnen. “Er is helemaal niks geheimzinnigs aan. Het is wel grappig die speurtochten. Ik heb het meegemaakt dat jonge gastjes die gitaar leerden spelen na afloop van een concert naar het mengpaneel kwamen en met hun mobieltjes alle instellingen op de tafel vastlegden. Zelfs naar het toneel liepen en alle instellingen van mijn pedalen noteerden, de versterker en de gitaren fotografeerden. En dan ondervroegen ze mij. Mijn antwoord is simpel. Ieders geluid moet iets individueels en uniek hebben. De sound evolueert met mijn persoonlijkheid, met mijn leeftijd en songs. Het verandert verdurend. Soms is dat klein en simpel, andere keren omvangrijker. Er is geen magische truck of een geheim. Ik gebruik geen dure gadgets. Ik heb geen verborgen effecten. Het is een combinatie van de stemming van de gitaar, hoe ik hem bespeel, hoe ik de parameters van de gitaarversterking instel en een goede samenwerking met mijn geluidsman. Het toepassen van een laag basgeluid in mijn sound geeft een enorme diepte. Het was heel lastig om dit alles over te brengen op de Spaanse gitaar. Dat instrument heeft een heel andere karakteristiek van zichzelf. Maar ik heb een manier gevonden om daarmee om te gaan. Het is perfect om er ballads mee te spelen. Het heeft een diepe, warme klank. Ik heb nu de mogelijkheid om de juiste gitaar te kiezen bij de juiste song. Voor het meer agressievere werk kies ik voor de ‘Blue’. Luka Bloom is Ier, maar zijn muziek is niet traditioneel. Hij speelt geen jigs en reels en op een enkele uitzondering na geen overgeleverde liederen. Toch is zijn antwoord op de vraag of hij Ierse muziek speelt stellig. “Ik ben een Ier, ik schrijf liedjes en ik woon in Ierland. Uiteraard ben ik beïnvloed door muziek vanuit de hele wereld, maar dat is universeel. Het maakt niet uit waar je vandaan komt. Zo’n dertig jaar geleden waren die invloeden nog beperkt tot Amerikaanse en Britse. Nu is dat mondiaal. Maar dat maakt mij niet minder Iers. ‘I’m an Irishman who lives in the world’.”