Hoogtelijn 2/2020 by Koninklijke NKBV

WWW.NKBV.NL | APRIL 2020 | NR 2

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

oostwaarts Klimmen, wandelen en trailen aan de oostkant van europa

SMOKKELROUTE Trailrunning in Zuid-Bohemen

ADAM ONDRA

Exclusief interview met ’s werelds beste klimmer

georgië

Ongerept, eigenzinnig en ongekend gastvrij

GELUKKIG IS

BUITEN NOOIT VER WEG

WORD BUITENVRIEND EN PROFITEER

ALS NKBV-LID VAN 10% KORTING*

Word Buitenvriend en registreerd je als NKBV-lid bij Bever met je NKBV-lidnummer.

*Bekijk de actievoorwaarden op www.bever.nl & meld je aan op www.bever.nl/buitenvriend/nkbv

1. NEXUS VEST RAB 79.95 *71.96 2. FORCE STRIKER TEXAPORE MID SCHOEN JACK WOLFSKIN 169.95 *152.96 3. TENSOR 20R INSULATED REGULAR MUMMY SLAAPMAT NEMO 169,95 *152,96 4. FLASH CARBON BRANDER JETBOIL 119.95 *107.96 5. NATURE DYE TECH LITE SS LOW CREWE ANNIVERSARY X XV ICEBREAKER 99.95 *89.96 6. DRYZZLE FUTURELIGHT JAS THE NORTH FACE 229.95 *206.96 7. ONE BAG SLAAPZAKSYSTEEM THE NORTH FACE 349.95 *314..96 8. MIRA 22 RUGZAK OSPREY 179.95 *161.96 9. STORM 400 HOOFDLAMP 2020 BLACK DIAMOND 54.95 *49.96 Prijs- en modelwijzigingen en druk- en zetfouten voorbehouden. Bekijk de actievoorwaarden op bever.nl *De 10% korting is alleen geldig voor NKBV leden.

Via bever.nl winkel je gewoon zoals je dat gewend bent, 24 uur per dag.

Lichtgewicht tussenlaag, gemaakt van Thermic stretch fleece met een capuchon.

Deze lichte, dynamische en waterdichte wandelschoen is ideaal voor uitdagende dagtochten.

Met zijn lichte gewicht en pakgrootte merk je niet dat je hem bij je hebt, totdat je gaat slapen. Gewicht: 490 gr Dikte: 8 cm

Zeer ademend, comfortable, geurbestendig, sneldrogend en veelzijdig merinoT-Shirt. Geverfd met duurzaam geproduceerde plantenpigmenten waardoor er 80% minder water wordt gebruikt dan traditionele methoden.

Een 3-In1 slaapzak voor verschillende klimaten & temperaturen van 5°C tot -15°C. 6 7

ALS BEVER BUITENVRIEND NKBV-LEDEN & NKBV-LID HEBBEN KRIJG JE 10% STANDAARD KORTING BIJ 10%BEVER KORTING BIJ BEVER

Dankzij het ventilerende AirSpeed-rugsysteem en een ingebouwd hydraulics LT-reservoir (drinksysteem) van 2,5 l blijf je onderweg gehydrateerd.

inhoud

Kijk voor meer informatie op nkbv.nl, hoogtelijn.nl, twitter.com/nkbv en op facebook.com/de.nkbv.

ACTUEEL 08 Op de Hoogte 88 Gespot

NKBV 07 Voorwoord Joachim Driessen 74 NKBV voor Jou

THEMA: OOSTWAARTS 16 18 24 28 34 38 42 48

De oostkant van Europa Trailen op de Goldsteig in Tsjechië Poolse klimster Wanda Rutkiewicz Klimmen in Bulgarije en Roemenië Wandelen op de Harzer Grenzweg Op ski’s door het Reuzengebergte Gastvrij en eigenzinnig Georgië Interview met Adam Ondra

OOSTWAARTS De oostkant van Europa heeft prachtige bergen waar de natuur nog heerlijk ongerept is en je dagenlang maar weinig anderen tegenkomt. Hoogtelijn bezoekt Bulgarije, Roemenië, Georgië, Tsjechië en de grens van de voormalige DDR. En uiteraard kon een interview met ’s werelds beste klimmer, de Tsjech Adam Ondra, hierin niet ontbreken.

ALPINISME 56 De weg van 0 naar 8000 meter

WANDELEN 80 Dagwandeling: de Jocou-Jiboui-overschrijding

KLIMMEN 64 68 72 76

Iconen van Europa: Picu Urriellu Singlepitchcursus in het Ötztal Klimmen bij de buren: Flône Ontmoeting met Claude Laurendeau

EN VERDER

KLIMAVONTUUR

Bulgarije en Roemenië

14 54 63 82

Depot: hoe knutsel jij je kussen? Markt & Materiaal: navigeren Bloemen: leeuwenbek en papaver Veilig bergsporten deel I: besluitvorming in de bergen 90 Vooruitblik

GEORGIË

Veelzijdig en gastvrij

TRAILEN

Rennend door Tsjechië

4 | HOOGTELIJN 2-2020

Hoe vertel je en laat je zien hoe mooi de bergen zijn? En dat het in jouw ogen de mooiste plaatsen op aarde zijn? Plaatsen waarop je verliefd wordt en die je energie geven, waar je je beter voelt dan waar ook.

stand

Bergvirus

En hoe laat je zien dat het bergvirus zoveel meer is dan wat je daarvan als nieuwsconsument vaak te zien krijgt. Op televisie, in de kranten en de bioscoop gaat het vaak over heldhaftige expedities, onbeklimbare wanden die toch beklommen worden, uitputting en ontbering, grote drama’s door lawines, onvoorbereide mensen, persoonlijk leed. Dat is vaak het beeld voor de buitenwacht. Dat steekt berggids Roeland van Oss, die al tijden zoekt naar wegen om de schoonheid van de bergen te laten zien en die mensen enthousiast wil maken voor de bergsport. Hij probeerde het met een documentaire tijdens een expeditie naar Pik Lenin, maar de uitvoering bleef steken in goede bedoelingen en Roeland trok zich terug uit het project.

MARKT & MATERIAAL

Navigeren

Roeland is een beetje een romanticus die in de praktijk laat zien wat hij bedoelt. Samen met zijn Finse vriendin Sanna Raistakka beklom hij zonder extra zuurstof en zonder dragers de Manaslu (8163 meter). Roeland zet zijn visie uiteen in deze Hoogtelijn op pagina 56. Facebook of focus is de titel van zijn verhaal. Interessant voor iedereen die vanaf 0 meter in ons land naar hoger wil.

FOCUS

De weg naar 8000 meter

SINGLEPITCH

INTERVIEW

Cursus in het Ötztal

Adam Ondra

Inmiddels zijn ook Roeland en Sanna geraakt door het coronavirus. Toen hun rugzakken klaarstonden voor een expeditie naar de Mount Everest, blokkeerden de Nepalese en Chinese regering de toegang tot de hoogste bergen ter wereld in de Himalaya. Fit, goed getraind, gefocust, maar verslagen door corona. Daarmee krijgen we wellicht allemaal te maken. Want corona trekt zich nergens iets van aan. Dus misschien moeten we het straks doen met de goede verhalen en mooie foto’s in deze Hoogtelijn in plaats van onszelf weer uit te leven in de bergen en ons te onderwerpen aan ons vertrouwde bergvirus.

Peter Daalder

Hoofdredacteur peter.daalder@hoogtelijn.nl

WWW.NKBV.NL | APRIL 2020 | NR 2

NR 2 | APRIL 2020

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

oostwaarts Klimmen, wandelen en trailen aan de oostkant van europa

WWW.NKBV.NL

SMOKKELROUTE Trailrunning in Zuid-Bohemen

ADAM ONDRA

Exclusief interview met ’s werelds beste klimmer

georgië

Ongerept, eigenzinnig en ongekend gastvrij

Op de cover: Swaen Harmsen in de route Kamerton, 7a, sector Black metal in Karlukovo, Bulgarije. Job van Hemert en Swaen bezochten vier klimgebieden in Bulgarije en Roemenië: het overhangende sportklimgebied Teteven, een mysterieuze grot in Karlukovo, het multipitchgebied Vratsa en het Roemeense Baîle Herculane. Je leest erover vanaf pagina 28. Coverfoto: Job van Hemert.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Lauterbrunnental, Jungfrau Region

The journey is the destination: Trekking in Bern means freedom, pleasure and adventure. Find out more at madeinbern.com/hiking

Joachim

Duurzaamheid De NKBV streeft naar een duurzame relatie met haar leden en alle partijen in het veld. Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering. Hoogtelijn wordt verpakt in suikerrietfolie en drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze correspondentie gebruiken we 100% gerecycled papier. We schenken duurzame koffie, hebben een CO2-neutrale postbezorging en data-opslag, en we reizen waar mogelijk per openbaar vervoer naar bergsportbestemmingen. Wil je je CO2-uitstoot compenseren? Dat kan eenvoudig via greenseat.nl, treesforall.nl of fairclimatefund.nl. De CO2-belasting van je reizen kun je ook berekenen op milieucentraal.nl/vakantievervoer.

Van binnen naar buiten Hemingway schreef het treffend: “There are only three sports: bull fighting, motor racing, and mountaineering; all the rest are merely games.” Het gevoel van in de bergen zijn, ze te beklimmen – of dat nu over een fraai wandelpad is, ploegend door de diepe sneeuw of via een mooie rotsroute – is met geen andere sport te vergelijken. Klimhallen zijn geweldige faciliteiten voor ons vlakke land en veel leuker dan een sportschool, maar voor meer avontuur en romantiek ga ik nog liever naar buiten.

n de hal worden fantastische prestaties neergezet, die zeker met de Olympische status van onze sport steeds meer publiciteit krijgen. Maar Tommy Caldwell en Kevin Jorgeson op The Dawn Wall van El Cap, of Marianne van der Steen op Kamasutra (D13+) leveren prestaties van wereldformaat in een buitengewoon avontuurlijke omgeving. Om nog maar te zwijgen over de stoere mannen en vrouwen die op expeditie gaan naar afgelegen en duizelingwekkende bergtoppen. Door de groei van het aantal klim- en boulderhallen zijn er veel klimmers die alleen het binnenklimmen kennen. Hun gunnen we ook de geweldige ervaring

die je bij het buitenklimmen kunt meemaken: met de zon op je rug en uitzicht over een prachtige vallei probeer je de raadselen van een route te ontcijferen. Met de campagne Van Binnen naar Buiten hopen we jullie daar ook enthousiast voor te maken en jullie daarbij zo veel mogelijk te helpen. Helaas moeten we daar nog even mee wachten door het coronavirus, maar zodra het weer kan, nodig ik je graag uit om mee naar buiten te gaan!

Joachim Driessen,

Beter de bergen in met de NKBV

NKBV-leden profiteren van voordelen en kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden. Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden. Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.

Opzeggen lidmaatschap

Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op MijnNKBV.nl. Je ontvangt dan per e-mail een bevestiging van je opzegging. Na 1 november wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Kijk voor meer informatie over het lidmaatschap op nkbv.nl. Partners van de NKBV

voorzitter NKBV mail: voorzitter@nkbv.nl twitter: @jdriessen06

HOOGTELIJN 2-2020 |

Een team van vier sherpa’s heeft eind februari een recordpoging om in vijf dagen tijd Mount Everest te beklimmen, voortijdig moeten afbreken. Door hevige sneeuwval moesten ze vlak onder kamp 3 (7100 meter) omkeren. Toch is deze poging nieuwswaardig, omdat de sherpa’s zelf voor de eer en actie gingen en hun gebruikelijke (bij)rol als drager of gids loslieten. De Franse president Macron bezocht begin februari de Mont Blanc en besloot dat maatregelen nodig zijn om de berg en zijn gletsjers te beschermen. De grootste gletsjer van de Mont Blanc, de Mer de Glace, wordt jaarlijks 6 meter korter en is nu nog 13 kilometer lang, maar kan over 70 jaar compleet verdwenen zijn. De berg wordt beschermd natuurgebied, waardoor veel strenger toezicht mogelijk wordt op activiteiten op de berg. Begin maart zijn twee NKBV-leden om het leven gekomen tijdens een expeditietraining in het Pitztal, als gevolg van koolmonoxidevergiftiging. Het gaat om twee mannen van 50 en 52 jaar. Het tweetal werd gevonden op 3000 meter hoogte, in hun tent waarin een gasstelletje stond. Ze maakten deel uit van een team van zes, dat onder begeleiding van een Oostenrijkse UIAGMberggids trainde voor komende expedities van Mountain Network Travel.

Engagement Trofee uitgereikt De Engagement Trofee, ook bekend als de Herman Plugge Irish Coffee Award, is dit jaar uitgereikt aan Bas Visscher en Niek de Jonge voor hun beklimmingen in Alaska in 2019. Het tweetal deed onder meer de eerstbeklimming van de noordgraat van de Titanic en ze klommen het zuidcouloir van de Tantalus in de Revelation Mountains (zie hun artikel in Hoogtelijn 5, 2019).

Foto Timo de Boer

Onder redactie van Rien Jans

op de hoogte

Heb je nieuws voor Op de Hoogte, mail het naar hoogtelijn@nkbv.nl. Meer bergnieuws vind je op nkbv.nl, of volg ons op Facebook en Twitter.

Niek de Jonge, Herman Plugge en Bas Visscher.

Lezing Alpinisme in een veranderend klimaat wordt webinar In de vorige Hoogtelijn kondigden we aan dat we een lezingenserie organiseren over alpinisme in een veranderend klimaat. Die zou in de week van 31 maart worden gehouden, maar vanwege de ontwikkelingen rond het coronavirus kunnen we geen fysieke bijeenkomsten organiseren. In plaats daarvan geeft een van de Nederlandse UIAGM-berggidsen een webinar over het onderwerp, waarna die samen

met NKBV-veiligheidscoördinator Harald Swen vragen beantwoordt rond klimaatverandering en de gevolgen voor alpiene routes en tochten. De precieze datum van het webinar is bij het drukken van deze Hoogtelijn helaas nog niet bekend. Houd hiervoor nkbv.nl/ kenniscentrum/bergbeklimmen-in-eenveranderend-klimaat.html in de gaten.

In Machermo, in de Nepalese regio Gokyo, hebben twee klinieken op last van de gemeente hun deuren gesloten vanwege verzekeringsfraude. De klinieken financierden hun gratis hulp aan de lokale bevolking door samen te werken met helikopterbedrijven die extra dure evacuaties uitvoerden van toeristen naar Kathmandu. Vorig jaar stelde Nepal maatregelen op om dit soort fraude tegen te gaan, maar de maatregelen werden nooit geïmplementeerd. De sluiting van Mount Everest zit Jur Rademakers van 7Summits1Year dwars. Hij wilde dit voorjaar Everest beklimmen vanuit Tibet. Dat is nu verschoven naar het najaar. De eerstvolgende berg voor Rademakers is Denali (6190 meter).

8 | HOOGTELIJN 2-2020

Foto Kees Gort

De Duitse zender ZDF laat in een documentaire zien wat de plannen zijn om skigebieden in het Ötztal en het Pitztal met elkaar te verbinden, zie tinyurl.com/tlo5dt5. De Europese bergsportverenigingen, verenigd in de European Union of Mountaineering Associations (EUMA), acteren tegen dit plan. Je kunt de petitie mein#aufstehn nog steeds tekenen. Kijk ook op seele-der-alpen.at.

UBoulder, eerste bouldervereniging van Nederland In Utrecht werd afgelopen zomer Nederlands eerste bouldervereniging opgericht: UBoulder. De vereniging organiseert trainingen in de hallen van Sterk en Energiehaven en bouldertrips naar het buitenland. “Het idee voor UBoulder ontstond in Fontainebleau”, vertelt voorzitter en medeoprichter Thomas Aalbers. “Ik was er met een groep vrienden en vroeg me hardop af waarom er geen bouldervereniging bestond in Nederland.

We konden geen goed antwoord bedenken en toen zijn we zelf aan de slag gegaan.” Het bleek een schot in de roos, de jonge vereniging heeft inmiddels bijna zestig leden. De reden voor het succes? “We richten ons op het sociale aspect van de vereniging. Iedereen moet zich welkom voelen en we doen ook veel gezellige activiteiten samen. Dat levert veel enthousiaste leden op die zelf ook graag een steentje bijdragen.”

Foto Julian Donatelli Foto Julian Donatelli

Ragna Debats wint in Argentinië Trailrunner Ragna Debats heeft een zware bergwedstrijd gewonnen bij Bariloche in Argentinië. Ragna en haar man Pere liepen deze wedstrijd in hun Rolling Mountainsproject in plaats van de oorspronkelijk aangekondigde wedstrijd naar het basiskamp van de Aconcagua. De 44 kilometer lange tocht met 3800 hoogtemeters langs vier berghutten is technisch veel lastiger en daarom liepen ze die liever. Ragna won de non-stopvariant in 8 uur 17 minuten, ruim 17 minuten voor haar Argentijnse belaagster. Pere werd op hetzelfde traject

tweede in 6 uur 47; 24 minuten achter de Argentijnse winnaar. Ragna was enthousiast na haar zege: “Echt een hele mooie bergtrail. Het was erg technisch, zeer bergachtig en de route was alleen gemarkeerd met rode stippen. Daardoor was het moeilijk om snel de goede weg te vinden.” Het volgende onderdeel van hun project Rolling Mountains was een zesdaagse ultramarathon in Costa Rica. Die is afgelast vanwege het coronavirus. Ragna, haar man Pere en dochter Onna blijven voorlopig in Costa Rica.

Illustratie Toon Hezemans

Als vaste groep ervaren bergwandelaars namen wij, voor zijn eerste keer, Roger mee op een tocht in de Schobergruppe. Tijdens de tocht hadden wij een overnachting in de Lienzer Hütte. Als avondmaal kozen we gebakken aardappels met schnitzel. Roger vroeg zich af of er ook mayonaise bij de aardappels geserveerd kon worden. Hij liep prompt naar de balie en informeerde bij de vrouw van de Hüttenwirt. “Für den Schnitzel??” vroeg ze verbijsterd. “Nein, für die Pommes!”, verbeterde hij. Met enige tegenzin zette ze een fles mayonaise op tafel. De volgende morgen bestelde Roger bij de dame een kop koffie voor bij het ontbijt. “Mit Mayo??”, snauwde de Wirtin hem vanuit de keuken toe. [Frits G. Spinder]

en Passant

Mayo

Heb je ook een leuk bergverhaal meegemaakt? Mail je anekdote van 120 woorden naar hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. En Passant.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Foto Thomas Senf

op de hoogte

Winterbeklimming Mont Blanc in historische uitrusting Tien jaar na de eerstbeklimming van de Matterhorn waren alle interessante toppen in de Alpen wel beklommen. Daarom werden winterbeklimmingen de nieuwe uitdagingen. Toen in januari 1876 de Britse Isabella Straton probeerde als eerste in de winter de top van de Mont Blanc te bereiken, waren diverse winterpogingen vóór haar al gestrand. Maar Straton slaagde, samen met drie mannelijke begeleiders. Afgelopen winter probeerde een team ervaren alpinisten, ook drie mannen en een vrouw, als hommage aan Straton die winter-

klim na te doen, met dezelfde kleding en materialen als Straton 150 jaar geleden. Dat viel tegen. De houten sneeuwschoenen schoten steeds los en boden te weinig grip, en de kleding bleek ontoereikend. Ze kwamen tot 500 hoogtemeter boven de Refuge des Grands Mulets, die op 3051 meter ligt, en moesten toen omdraaien uit vrees voor bevriezingsverschijnselen. Dit jaar verschijnt een korte film van deze winterbeklimming in historische uitrusting, die op diverse bergfilmfestivals te zien zal zijn.

Sneeuwdouches moeten smeltende gletsjers redden Het smelten van gletsjers tegengaan door er een deken van sneeuw overheen te draperen. Dat klinkt futuristisch, maar in de herfst van dit jaar gaat op de Piz Corvatsch in Zwitserland een experiment van start met precies dat doel. Het idee is dat een gletsjer wordt bedekt onder een deken van sneeuw, die wordt geproduceerd door sneeuwdouches. De deken reflecteert het zonlicht en houdt daarmee de warmte buiten. Tegelijkertijd houdt de sneeuwdeken de kou in de gletsjer binnen. Daardoor moet het smelten stoppen en kan de gletsjer zelfs weer gaan aangroeien. “Het is nog allemaal wel prematuur hoor,” waarschuwt de Nederlandse emeritushoogleraar Meteorologie aan de Universiteit Utrecht en glacioloog Hans Oerlemans aan de telefoon vanuit Zwitserland. “Er zitten nog wel wat haken en ogen aan deze pilot.” Maar hij wil er toch wel het een en ander over kwijt. Oerlemans doet al ruim twintig jaar onderzoek aan de Morteratschgletsjer, die net als bijna alle andere gletsjers krimpt als gevolg van de klimaatverandering. Drie kilometer is de Morteratsch korter geworden sinds 1850, waardoor hij nu nog zes kilometer lang is. Oerlemans is samen met zijn Zwitserse collega-glacioloog

10 | HOOGTELIJN 2-2020

Felix Keller van de Academia Engiadina bedenker van de sneeuwdeken, die ze produceren met sneeuwdouches Hans Oerlemans. die om de dertig meter aan een kabel boven de gletsjer hangen. De douches werken wanneer het koud genoeg is en gebruiken geen stroom. Ze worden aangedreven door de waterdruk van smeltwater dat wordt aangevoerd van 200 meter hoger. Alle patenten zijn aangevraagd en de subsidiëring door het tech-innovatiefonds Innosuisse is rond, om deze herfst te kunnen beginnen aan een winterseizoen proefdraaien op de Corvatsch. “Dat doen we dáár omdat de omstandigheden er eenvoudiger zijn dan op de Morteratsch”, legt Oerlemans uit. “Het proefterrein op de Corvatsch is geen gletsjer maar een permafrostgebied en skipiste, er zijn voertuigen voor transport van materiaal en er is water.” De sneeuwdouches komen aan een kabel van 800 meter lengte te hangen, boven de piste of gletsjer. Een dunne sneeuwlaag zou al volstaan om het zonlicht te kunnen weerkaatsen en het smelten te stoppen, zo hebben de glaciologen berekend.

Heb je opmerkelijk expeditienieuws? Stuur een mail naar ceat@nkbv.nl.

Foto ralfdujmovits.de

Onderzoek in het Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt (DLR), met lopende-band-klimwand.

Hoogte gesimuleerd voor onderzoek Verblijf op grote hoogte, waar minder zuurstof is, kan leiden tot hoogteziekte, maar het zou ook positieve effecten kunnen hebben. Misschien zorgt zuurstofgebrek ervoor dat hartspiercellen weer gaan delen: regenereren. Als dat effect bestaat, kan dat gunstig zijn voor het herstel van hartpatiënten, en onderzoekers in het Duitse Centrum voor Lucht- en Ruimtevaart (DLR) doen daar onderzoek naar. Bij muizen is aangetoond

dat hartspiercellen al gaan delen na twee weken leven op een verarmd zuurstofmengsel. Ook verbeterde hun hartfunctie significant. De onderzoekers zoeken als testpersonen bergbeklimmers boven de 50 die meer dan een jaar geleden een hartinfarct hebben gehad. Die gaan eerst 14 dagen acclimatiseren in de bergen en verblijven daarna 35 dagen in een zuurstofarme omgeving in het lab in Keulen.

Mount Everest gesloten

Mount Everest ging vanwege het coronavirus op slot. Direct na afloop van het winterexpeditieseizoen, begin maart, besloten zowel China als Nepal voor dit voorjaar geen permits uit te geven voor de berg. Wel is inmiddels de noordzijde weer open voor alleen Chinezen. Nepal geeft voor geen enkele berg nog vergunningen uit, waardoor het voorjaars-expeditieseizoen voor Nepal verloren gaat.

Foto Gunther Hagleitner

Everest Base Camp in Tibet.

LEZERSDISCUSSIE

Reizen naar de bergen Elk NKBV-lid houdt van bergen, maar die liggen nu eenmaal niet om de hoek. We moeten dus reizen om er te komen. We kregen twee reacties naar aanleiding van een aantal reportages die we in de vorige Hoogtelijn publiceerden, waarin ook werd genoemd hoe je met een vliegtuig op de plaats van vertrek kunt komen. “Het gaat er niet om belerend te zijn”, schrijft Jan van Erp, “maar het is wel zaak om de (ongemakkelijke) discussie over al dat gereis van iedereen ook eens in Hoogtelijn te starten. Kijken wat er speelt, zodat je iets aan bewustzijn doet. De ultieme antwoorden zijn er misschien niet, maar het zou de NKBV sieren de discussie onder ogen te zien.” Ook Laura van Hazendonk wijst ons op een aantal verwijzingen naar vliegreizen. “Dat past niet bij een bergsportvereniging die duurzaamheid als ’kernwaarde’ zegt te hebben en ‘het reizen per openbaar vervoer naar bergsportbestemmingen’ promoot. In een tijd waarin eeuwige sneeuw in de Alpen in rap tempo verdwijnt en gletsjers smelten, zou de NKBV er alles aan moeten doen om een duurzame vorm van bergvakanties te promoten onder haar leden. Het vliegtuig past hier, met zijn enorme CO2-uitstoot, helaas niet bij.” De redactie van Hoogtelijn heeft naar aanleiding van deze e-mails weer eens in de spiegel gekeken. Corsica en Mallorca zijn inderdaad bestemmingen die je met wat extra moeite ook zonder vliegtuig kunt bereiken. Dat geldt zeker voor Oostenrijk, Zuid-Tirol, de Pyreneeën en Frankrijk. We gaan daarom bij alle reismogelijkheden weer nadrukkelijk de treinverbindingen noemen. En er zijn verschillende mogelijkheden om auto-, treinen vliegreizen te compenseren. Kijk daarvoor bijvoorbeeld op greenseat.nl en fairclimatefund.nl.

HOOGTELIJN 2-2020 |

SHOP NOW ON WWW.LASPORTIVA.COM

YOUR ROCK

PARTNER

WWW.HANWAG.NL

HANWAG FERRATA LIGHT LOW GTX Zeer lichte maar tegelijk zeer robuuste lage schoen voor klettersteigen en technisch terrein. Het slijtvaste polyurethaan weefsel beschermt de schoen op de meest kwetsbare punten en reduceert het gewicht.

20_Hanwag_FerrataLowLight_100x285_NL.indd 1

20.02.20 12:09

SPORTKLIMNIEUWS

Renske Nugter.

Jeugdtalent Amber Schiffeleers is in februari toegetreden tot de selectie van Jong Oranje. De klimster uit Limburg zat tijdens de proefperiode van afgelopen jaar al heel dicht bij selectie, maar wist de bondstrainers en TOC trainers vooral in de afgelopen maanden te overtuigen met haar optreden bij de nationale wedstrijden. Ze won onder andere de nationale jeugdcompetitie, maar wist zich ook te plaatsen voor het NK Boulder 2020. Lees meer op nkbv.nl/actueel/nieuws/amber-schiffeleerstoegetreden-tot-jong-oranje.html.

Marianne van der Steen, tweede in Oulu.

Foto Zout Fotografie

Amber Schiffeleers in Jong Oranje

Open trainingen voor klimmers met een fysieke beperking Klimmen is voor iedereen. Soms aangepast, soms met meer begeleiding, maar wel voor jong en oud, groot en klein en voor mensen met een fysieke beperking. Daarom ondersteunt de NKBV het paraklimmen in Nederland. Een aantal keer per jaar organiseert de NKBV samen met een aantal Nederlandse klimhallen open trainingen voor mensen met een fysieke beperking. Dan kun je kennismaken met klimmen om te kijken of klimmen en trainen iets voor je is.

op de hoogte

Onder redactie van Naomi Persoon

Bekijk waar en wanneer de volgende open training is op nkbv.nl/kenniscentrum/paraklimmen.html.

Foto Dennis van Hoek

NK Boulder geannuleerd

Dennis en Marianne overall 2e op IJsklim EU Cups Het was een mooi ijsklimseizoen voor het Nederlandse ijsklimduo Marianne van der Steen en Dennis van Hoek. Tijdens vier European Iceclimbing Cups wisten ze beiden in de overall ranking op een tweede plaats te eindigen in de leaddiscipline. Een knappe prestatie. Op het EK IJsklimmen werd Marianne 6e, wat haar beste prestatie is dit seizoen. Eind februari nam het duo daarnaast deel aan Festiglace 2020, in de begindagen van het wedstrijdijsklimmen de grootste wedstrijd ter wereld. Dennis werd tweede in de Elite en Speedwedstrijd en derde in de Endurowedstrijd. Marianne pakte zelfs trippel goud! Voor nu is het ijsklimseizoen voorbij. Dennis en Marianne kunnen met een zeer goed gevoel terugkijken.

Partners van het Nederlands Team Sportklimmen

Op 15 maart heeft de overheid besloten onder andere alle horeca, sportcentra en scholen te sluiten, tot minimaal 6 april. Het NK Boulder 2020 zou plaatsvinden op 21 maart 2020, maar is geannuleerd. Hetzelfde geldt voor de #NKBoulderbaas actie die daarop zou volgen. We onderzoeken de mogelijkheden om het NK op een later moment te laten plaatsvinden. Houd hiervoor de NKBV-mediakanalen in de gaten.

Boulderwedstrijden op elk niveau in Zuid-Holland

Ben jij een recreatieve boulderaar en lijkt het je leuk om zo nu en dan aan een wedstrijdje mee te doen op jouw niveau? Goed nieuws! Vanaf afgelopen maand zijn er Boulder Series in Zuid-Holland. Dat is een reeks wedstrijden in verschillende boulderhallen binnen een regio waaraan boulderaars op alle niveaus kunnen meedoen. Wil je meedoen? Je bent van harte welkom zodra de klimlocaties weer open zijn! Ook als je niet in de regio woont. De data en locaties voor de Boulder Series Zuid Holland vind je op nkbv.nl/actueel/nieuws/nieuwe-boulderwedstrijden-voorvolwassenen-in-zuid-holland.html.

Partners nationale wedstrijden

HOOGTELIJN 2-2020 |

DEPOT

DIY kussens

Hoofdzaak Wie kent het niet – je maakt een trektocht en neemt zo min mogelijk gewicht mee in je rugzak. Je tent en kookgerei zijn al zwaar genoeg, dus ga je bezuinigen op spullen. En dingen voor meerdere doeleinden inzetten. Een hoofdkussen is de eerste die sneuvelt: die neemt veel te veel ruimte in je rugzak in. En die heb je toch helemaal niet nodig? Genoeg in je rugzak om creatief een kussentje van te knutselen! Al is niet alle hergebruik even succesvol… Onder redactie van Femke Welvaart

Wakker

Als ik lichtgewicht ga, schuif ik alles wat zacht is bij elkaar in een zak en lig daarop ’s nachts wakker. Als ik met mijn De Waard ga, gaan er tien centimeter dikke Thermarests met hoeslakens, lekkere dekbedden en échte hoofdkussens mee. En lig ik daarop wakker. [Frank Husslage]

Knutselen met fleece

Een kussen heeft echt nog nooit op mijn paklijst gestaan: geen prioriteit, wel gewicht. Ik fabriek zelf wel wat, liefst van fleece ,want dat is zacht en houdt volume. Beetje rommelen tot het de vorm van een kussen heeft. Met wat geluk heb ik zelfs twéé fleeces bij me, die zijn samen de luxe variant. Puff- of donsjasjes voelen te synthetisch, zijn te glad dus mijn hoofd glijdt eraf en ze verliezen volume. Een broek kan ook, als ondergrondje onder een fleece. Die vouw ik dan in drieën: vouw onder het kruis en onder de knie, voor wat meer verhoging. Zelfgeprutste kussens zijn ’s ochtends meestal overal behalve onder mijn hoofd, maar het levert me zelden een stijve nek op. De aandacht gaat ’s ochtends vaak meer naar mijn benen. Of schouders, of rug. [Rien Jans]

Voor de sfeer

Voor veel bergsporters is het vloeken in de kerk, maar ik houd nu eenmaal van katoen, ook als ik in de bergen ben. En dus gaat er een katoenen sloop in mijn rugzak, niks speciaals – hoewel, liefst één met bloemetjes of ruitjes, gewoon voor de sfeer. Als ik ga slapen prop ik er vervolgens een donsjack in. Alleen als ik besluit geen slaapzak mee te nemen laat ik mijn kussensloop in het dal. [Florian van Olden]

Weinig lucht

Op mijn eerste tocht door de Himalaya bleek het opblazen van een plastic kussentje boven de 4000 meter een te grote krachtinspanning. Mijn donsjas werd – in een waterdichte stuffbag – mijn vaste kussentje. Dat vergt wel wat balanceren op één oor, maar dat is een kunst die ik inmiddels heel goed beheers. [Rinske Brand]

14 | HOOGTELIJN 2-2020

Uitgeslapen

Goed slapen is voor mij cruciaal voor hoe ik me overdag voel. Voor mijn eerste kampeertrektocht met volle bepakking (IJsland 2009) zorgde ik dat ik naast de tent en het eten, ruimte had voor een goed matje, een dikke slaapzak, en dit kussentje! Menig tochtgenoot was jaloers. Bovendien fungeert het in de rugzak als stootkussen voor mijn cameralens, superhandig. [Lineke Eerdmans]

Lakenzak

Aan mijn lakenzak zit een flap die speciaal voor een kussen is bedoeld. Daar stop ik mijn oude NKBV-fleece in. Soms doe ik daar ook nog een ieniemienie kussentje bij. Door de flap blijft alles ’s nachts goed op zijn plaats. Veel lastiger vind ik het om ’s nachts mijn bril op een goede plaats weg te leggen. [Peter Daalder]

#Bergop

Op een meerdaagse tocht gebruik ik tegenwoordig de onvolprezen #bergop zak van de NKBV als kussensloop. Mijn donsjack past perfect in de grote variant van de zak en vormt een heerlijk kussentje. Behalve de laatste dag. Dan gebruik ik hem natuurlijk om alle afval mee te nemen dat ik onderweg tegenkom. [Ico Kloppenburg]

Stoeptegel

Als ik zo min mogelijk meeneem, vouw ik mijn hoodie in zijn capuchon. Dat ziet er lekker rond en comfortabel uit, maar in de praktijk blijkt dat het zogenaamde kussen na een paar uur aanvoelt als een stoeptegel. En gek genoeg trap ik er elke keer weer in… Wat dan volgt is een slaperig en geïrriteerd graaien in het donker naar uitgetrokken kleding die ik tussen matje en capuchon van mijn slaapzak prop, wat er na een beetje draaien weer tussenuit glijdt, waarna het ritueel zich die nacht een paar keer herhaalt… [Femke Welvaart]

Toeval

Alle formaten

Met een volgepropt donsjasje kun je het kussentje in alle gewenste formaten maken, groot of klein, langwerpig of vierkant en dik of dun. Bovendien is het lekker warm in je nek. Ik vouw altijd de capuchon, de onderkant en de mouwen naar binnen zodat het echt een pof-kussen wordt. Soms gebruik ik liever mijn fleece in plaats van een donsjasje, want die kraakt minder in je oren. Als ik vol met zonnebrandcrème zit, dan draai ik er een handdoek omheen om vetvlekken te voorkomen. Het werkt eigenlijk altijd, gewoon een kwestie van vouwen en de gewenste zachtheid bepalen. [Mirte van Dijk]

Jarenlang heb ik geëxperimenteerd met allerlei kussentjes, totdat ik op een keer mijn kussentje vergeten was en bij gebrek aan beter mijn rugzak onder mijn hoofd schoof. Fleecetrui eroverheen om het wat aangenamer te maken. Hee, dat slaapt eigenlijk ook best prima! Sindsdien neem ik nooit meer een echt kussentje mee op pad. Scheelt toch weer wat gewicht en ruimte in de rugzak. [Marieke van Kessel]

#DIYkussen Maak jij het perfecte creatief samengestelde kussen? Deel je foto en het materiaal op Instagram: @_nkbv #hoogtelijn #DIYkussen.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Thema: de oostkant van Europa

oostwaarts De oostkant van Europa heeft prachtige bergen waar de natuur nog heerlijk ongerept is en je dagenlang maar weinig anderen tegenkomt. Swaen Harmsen en Job van Hemert gingen klimmen in Bulgarije en Roemenië en maakten er een uitgebreide topo van die je gratis kunt downloaden. Ico Kloppenburg en Florian van Olden doken de sneeuw van het Reuzengebergte in en Rien Jans wandelde door de Harz langs de grens van de voormalige DDR. Barbara Kerkhof rende met Linda Modderkolk op de Goldsteig in Tsjechië en Rinske Brand beleefde de schoonheid en gastvrijheid van Georgië. En dat Oost-Europa een paar geweldige klimmers heeft voortgebracht, blijkt uit het portret van de Poolse Wanda Rutkiewicz, die in de jaren 70 en 80 op eenzame hoogte stond, en een exclusief interview met ’s werelds beste klimmer, Adam Ondra. Tekst Femke Welvaart Beeld Jelrik Beerkens

18 Trailen op de Goldsteig in Tsjechië 24 Poolse klimster Wanda Rutkiewicz 28 Klimmen in Bulgarije en Roemenië 34 Wandelen op de Harzer Grenzweg 38 Op ski’s door het Reuzengebergte 42 Gastvrij en eigenzinnig Georgië 48 Interview met Adam Ondra

16 | HOOGTELIJN 2-2020

THEMA

OOSTWAARTS

Tobavarchkhili, het grootste zilvermeer in GeorgiÃ«.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Het is fris als we vertrekken uit Kubova Hut. Wat een mooie, heldere ochtend.

18 | HOOGTELIJN 2-2020

THEMA

OOSTWAARTS

Trailen op de Goldsteigroute

Kleurrijke en ongerepte

smokkelroute We gaan zo duurzaam mogelijk op avontuur: met onze eigen koffiemokken stappen we in de trein naar Tsjechië en in onze zeer duurzaam gemaakte t-shirts gaan we hardlopend op verkenning in de ongerepte natuur van Zuid-Bohemen. De Goldsteigroute neemt ons mee door lieflijk boerenland en de wildernis van nationaal park Šumava. Tekst en beeld Barbara Kerkhof

ls intense liefhebbers van onze planeet vinden we een vliegreis niet te doen voor een bestemming die zo dichtbij is, dus nemen we de trein. We stappen ’s ochtends vroeg op in Arnhem en twaalf uur later stappen we uit in een andere, voor ons onbekende wereld. Niet alles is anders, en toch is alles ˇ ˇ anders. Die eerste nacht slapen we in Ceské Budejovice, de stad waar het Budweiserbier vandaan komt. Ons hotel, in een veertiende eeuws gebouw aan de Moldau, staat midden in het centrum van het provinciestadje. Het is druk op straat, want het is feest! Als iemand ons van tevoren had verteld dat we midden in het feestgedruis zouden belanden, hadden we waarschijnlijk, na een lange dag reizen, gedacht: nee, dank je. Maar we droppen onze bagage in de hotelkamer en springen er gewoon in. We dwalen door de oude, smalle straatjes en eten de heerlijkste hapjes en toetjes bij de kramen op een oud plein. Overal is muziek en we doen mee met de salsales op straat. We dansen om het hardst; even de spieren losgooien… Of proberen we de gedachte aan morgen te blokkeren?

DAG 1: HOLAŠOVICE – PRACHATICE (>32 KM, 1000 D+)

Want morgen, dat is vandaag. We staan vroeg op om onze rugzakjes in orde te maken. Alles wat we de komende vier dagen nodig hebben, moet erin. Wat niet past, gaat niet mee. Het leven kan zo eenvoudig zijn. We leveren onze grote rugzak in bij een ietwat humeurige receptioniste en stappen naar buiten. Het is nu al warm. Een auto brengt ons naar het historische plaatsje Holašovice, UNESCO-werelderfgoed. De huizen zijn kleurrijk, de straten brandschoon en de tuinen tot in de puntjes verzorgd. Het lijkt op een openluchtmuseum, maar er wonen gewoon mensen. Hier beginnen we aan ons avontuur: het lopen van een deel van de Goldsteigroute, een oude smokkelaarsroute door het Boheemse

oud. Zout, het witte goud van de middeleeuwen, werd via deze handelswegen getransporteerd van de Donau naar Bohemen. De route ging dwars door het Beierse en Boheemse Woud en bracht de aangrenzende dorpen een enorme rijkdom. Burchten en kastelen werden gebouwd en welvarende steden zoals Prachatice ontstonden. In 2007 werd het wandelnetwerk Goldsteig geopend en in 2018 werd de route uitgebreid met 600 kilometer aan wandelpaden in Tsjechië, deels door het nationale park Šumava. Dit beschermde landschap met haar oude bossen, glaciale meren en moerassen was door het IJzeren Gordijn jarenlang ontoegankelijk, waardoor het landschap nu nog ongerept is.

Eeuwenoud Een beetje onwennig staan we midden in het historische reservaat Holašovice. We kijken links, we kijken rechts, zoekend naar het begin van onze route. Als we het hebben gevonden, joggen we kalm het dorp uit, het boerenland in. We gaan op weg naar Lehnice, waar we willen lunchen. De route voert ons vooral over boerenlandweggetjes, soms verhard, soms zand- en steenpaden. We doorkruisen weilanden en een bos voor we stoppen in Vodice, een gehucht zo mooi, dat we hier foto’s willen maken. Elk huis heeft een andere kleur. Overal bloeien bloemen in frisse kleuren. Nergens is iets van verval te zien in dit eeuwenoude plekje. En nergens ligt afval. De mensen tuinieren in hun ondergoed en maaien en zagen erop los. Midden op straat maakt een meisje in een knalrood jurkje een pirouette. De inwoners zwaaien verbaasd naar de twee rennende vrouwen met hun rugzakken om. Het is niet langer warm. Het is nu heet. De lange weg van Vodice naar Lehnice (we gaan vals plat omhoog langs de autoweg) maakt

HOOGTELIJN 2-2020 |

Langs de spoorlijn ˇ ˇ op weg naar Cerný Kríž.

ons dorstig. We snakken naar een glas cola en willen onze voorraad water aanvullen. We lopen het dorp in langs een groot Coca-Colabord, wat de dorst absoluut aanwakkert. We rennen regelrecht naar de kleine buurtsuper, hup, het trapje op naar de deur. Die op slot zit. ‘Gesloten vanaf elf uur’, ontcijferen we. Het is twaalf uur. De zon brandt onbarmhartig op onze warme lijven en we kijken elkaar aan. Het stille, steriele dorp oogt compleet uitgestorven. Wat nu? We lopen om een groot gebouw heen dat op een hotel lijkt. Het zou al fijn zijn om onze waterflessen te vullen. We spreken een meisje aan, dat geen idee heeft wat we willen. Ze loopt weg en komt terug met een hartelijke, behulpzame man. “Ah, de supermarkt”, begrijpt hij. Hij wijst ons de Vietnamees om de hoek. Hoe de Vietnamees ooit in deze uithoek terecht is gekomen, weten we niet, maar wat zijn we blij dat hij een winkel heeft in Lehnice. Die open is. We kopen cola, brood en water en ploffen neer in de schaduw. Heerlijk. Als beloning zijn we getuige van de aankomst van een ware bruiloftstoet. Kauwend op het droge brood slaan we het tafereel gade vanuit de schaduw, ondertussen een liter water en een halve liter cola achteroverslaand. Enigszins verfrist beginnen we aan de laatste vijftien kilometer naar Prachatice, een stad die gesticht werd in de dertiende eeuw.

Spaghetti Bij Prachatice aangekomen rennen we het oude stadscentrum in, wauw: wat een pracht, wat een sprookje. We worden hartelijk ontvangen door Petr, de mede-eigenaar van Bed & Bike Prachatice. We krijgen een uitgebreide rondleiding door zijn accommodaties, waar toeristen in combinatie met de overnachtingen ook elektrische mountainbikes kunnen huren. Ze kunnen zelfs de fietsen op een andere locatie inleveren; een toegankelijke manier om veel van de omgeving te kunnen zien. Na 32 kilometer rennen (met zo’n 1000 positieve hoogtemeters) zijn we zielsgelukkig met een bord ontzettend goede spaghetti. Petr vertelt ons hoe hij om gezondheidsredenen alle suikers en koolhydraten heeft afgezworen. We knikken met onze mond vol zalige pasta. “Alleen bier. Daar kan ik echt niet mee stoppen”, zegt hij. Proost, lachen wij.

DAG 2: PRACHATICE – STOŽEC (21,5 KM, 347 D+)

Er staat ons vandaag een lange route te wachten. Gezien de hitte en de tamelijk zware rugzakken besluiten we het onszelf makkelijker te maken, door in Prachatice de trein te pakken naar Zbytiny. We boemelen door het bos en checken onderweg de route, die ons verder voert door het boerenland van Bohemen. We hebben het zwaar vandaag. De warmte maakt dat het voelt alsof onze voeten aan het asfalt blijven plakken. Sommige stukken zijn monotoon; we zwijgen een hele poos (dat is uitzonderlijk voor ons). In Pekná, wederom een klein maar mooi verzorgd gehucht, ˇ ploffen we in de schaduw van het kerkje in het gras. We eten ons brood en denken aan cola. Aan de overkant van het grasveld speelt een hele familie een balspel: opa, oma, papa, mama en kinderen, iedereen doet mee. Het is dat we zo moe zijn, anders deden we mee.

Moeras

ˇ Het lieflijke stationnetje van Cerný Kríž. ˇ

20 | HOOGTELIJN 2-2020

ˇ We hebben nog zeven kilometer te gaan tot Cerný Kríž, ˇ waar een pension zit. Die zeven kilometers zijn lang. We kleven nog steeds aan het asfalt en de weg gaat lang rechtdoor. De hitte maakt sloom en traag. Maar dan ineens lopen we langs het moerasland aan de rivier. We horen gespetter en geplons. De eerste keer kijken we even rond en besluiten door te lopen. De tweede keer echter gooien we onze rugzakken in het gras en plonzen de Kalte Moldau in, die zo kalt niet is. Het is prachtig en het water is verfrissend. We talmen nog wat, onze warme voeten in het water, de zon blikkerend op de rivier. Het helpt; het laatste stuk naar ˇ Cerný Kríž ˇ gaat prima. We joggen de grote, lommerrijke tuin van het pension in en ploffen met grote glazen cola aan een picknicktafel. We hebben ruim 21 kilometer gelopen en besluiten dat het voor vandaag wel genoeg is geweest. De asfaltweg gaat nog een paar kilometer rechtdoor langs het spoor; we weten zeker dat dit niet het meest verrassende stuk van de route gaat worden. Waar we wel door verrast worden, is de schoonheid van het stationnetje ˇ van Cerný Kríž, ˇ 200 meter van het pension vandaan. Onder een grote overkapping zit een groepje mensen op de trein te wachten. Er staan tafels, kasten met boeken en spelletjes en kamerplanten.

THEMA

OOSTWAARTS

Paklijst

• Rugzak 20 liter • Hardloopshort x 2 • Hardloopshirt x 2 • Sokken x 2 • Longsleeve • Gore-Tex regenbroek • Gore-Tex regenjack • Sportbeha x 2 • Onderbroeken • Zonnebrand • Tape • Buff • Slaapshirt • Softflask 500 ml x 3 • Camera + objectief + batterij • Mobiele telefoon + lader • Sporthorloge + lader • Trailschoenen • Heel veel eten (repen en gels voor 4 dagen)

Even opfrissen, het is heet vandaag.

Een heerlijke plek om even te wachten. De Tsjechen hebben zo veel aandacht voor alles, merken we. En het is fijn om in een omgeving te mogen reizen waar die aandacht voelbaar is. Tevreden wandelen we Stožec binnen, waar we vannacht slapen in een klein pension met een prachtig uitzicht over het heuvellandschap.

DAG 3: STOŽEC – KUBOVA HUT (27 KM, 732 D+)

Het regent. Geen zachte miezer, maar plenzende, hozende, zeiknatte regen. We zagen de bui gisteravond al letterlijk hangen. In ons regenpak staan we op straat in Stožec, zoekend naar het begin van de route. We gaan vandaag naar Kubova Hut, een route door het nationaal park Šumava. Het kost even moeite om op gang te komen; in het begin hebben we een langlaufroute te pakken die dwars door een moerassig veld gaat. Maar zodra we in de bossen zijn, gaan we prima. Het lijkt alsof we na twee dagen gewend zijn geraakt aan het lopen – en het scheelt enorm dat het ongeveer twintig graden koeler is. We volgen de route ˇ naar Ceské Žleby, een bergdorp waar in het hoogseizoen veel toeristen lijken te komen. Nu is het er muisstil. We rennen eerst de verkeerde kant op - en weer terug. Eenmaal weer op de route lopen we door Šumava naar Mlaka en Dolní Silnice. De weg is verhard, maar het landschap om ons heen is zoveel ruiger dan we tot nu toe hebben gezien. Links hebben we uitzicht op het

gestileerde Beieren in Duitsland; rechts van ons is de wildernis, thuis van herten, wolven en wie geluk heeft ziet misschien een lynx in de woeste natuur. Zo gaat het door tot bij Strážný, waar we een stop hebben gepland. Het is wederom een klein dorp, maar met een gigantisch casino en een paar flinke souvenirwinkels. Geen supermarkt, denken we, tot we zien dat die zich in de ijssalon bevindt. We slaan het ijs maar even over en kopen wat te eten en lunchen verkleumd onder een afdak. Niet het meest sfeervol, maar het lopen gaat deze dag echt goed.

het landschap is hier veel ruiger dan wat we tot nu toe zagen De tweede helft van vandaag loopt langs een enorme wei met verschillende soorten herten en alpaca’s. De herten blijven op grote afstand, maar de alpaca’s lopen een eindje met ons mee, aan hun kant van het hek.

Verval Hoe verzorgd en netjes alles tot nu toe is geweest, zo vervallen zijn sommige plekken in het dorp Horní Vltavice. Het oudste Gasthof van Bohemen ziet er niet meer zo gastvrij uit, half ingestort als het is. Vlak na het hotel duiken we het bos weer in en volgen we een mooie, slingerende route door de bossen naar Kubova Hut. Het is een flinke klim tot Rekrea Centrum Boubín, een verzameling vervallen, overwoekerde vakantiehuisjes in het midden van nergens. We vragen ons hardop af waar het hier mis is gegaan: het is zo’n mooie plek midden in de natuur, in dit wilde oerbos met bomen van soms wel 400 jaar oud. Vanaf daar volgen we een vlonderpad omhoog naar Kubova Hut, het wintersportdorp van Šumava. We genieten van de geur van bomen, bladeren en het vooruitzicht van een douche en droge kleren in het hotel.

HOOGTELIJN 2-2020 |

moet je binnen blijven? Kies online via de Tochtenwiki jouw volgende tocht voor als je weer naar buiten kunt. Of stippel er zelf eentje uit. In de bergen of in Nederland, te voet of op de fiets. De wiki past zich helemaal aan aan jouw niveau en wensen. TOCHTENWIKI.NKBV.NL Wat wil je doen?

Afhankelijk van of je wilt gaan wandelen, klettersteigen, fietsen of skiën plant de Tochtenwiki je route over daarvoor bedoelde paden.

Selecteer je niveau

De Tochtenwiki plant extra stops of voert door hoger of lastiger terrein, afhankelijk van jouw niveau.

Kies je startpunt

Een coördinaat, berghut of parkeerplaats in de buurt

Kies je eindpunt

Selecteer het punt waar je aan het eind van de tocht wilt aankomen. Loop je liever een rondje? Dat kan natuurlijk ook!

veel plezier! Check altijd de actuele (weer) condities voor je op pad gaat!

KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING I WWW.NKBV.NL

THEMA

OOSTWAARTS

Even afkoelen in de Kalte Moldau.

DAG 4: KUBOVA HUT – HUSINEC (31 KM, 570 D+)

Hotel Kristian is een begrip in de omgeving en het eten is top, net als het ontbijt. We eten en drinken met uitzicht op de mistige heuvels; het belooft een frisse maar mooie dag te worden. Het liefst willen we van de route afwijken door over de Boubín te lopen, met 1362 meter de hoogste berg in de omgeving. Maar we hebben met tijdsdruk te maken omdat we een specifieke trein willen halen in Husinec. Na overleg met de receptie besluiten we de gewone route te volgen en de Boubín helaas niet te zien. Het uitzicht tussen de bomen is prachtig, de slingerende weg oogt haast mystiek in het ochtendlicht. Na alle regen van gisteren is de hemel vandaag kraakhelder. We zijn aan de laatste etappe van ons avontuur begonnen. Een deel van ons wil hurry-hurry, rush-rush naar de eindstreep, terwijl een ander deel van ons nog lang niet klaar is met dit fijne buitenleven. Hoe dan ook, we moeten blijven lopen om die trein in Husinec te halen.

Charme Bij Brdo raken we in het bos van de route af. Of liever gezegd: wat ooit het bos was. We struinen op goed geluk door de enorme kaalslag en raken hier de markeringen van de route uiteraard kwijt (die zijn met bomen en al weggevaagd). Dankzij de gpxˇ weer route op ons horloge komen we uiteindelijk bij Horní Kozlí op de route en gaan we op weg naar het laatste stukje. Nog even een stevige klim over de asfaltweg en dan doemt Husinec op. We lopen meteen de kleine supermarkt in om onze voorraden aan te vullen en wat lekkers te kopen voor in de trein. Die laatste kilometers doen Bohemen geen recht. We lopen kilometers lang langs een drukke autoweg door een industriegebied. De opluchting is groot als we het kleine stationnetje bereiken. Na een uurtje treinen zijn we ineens weer terug in ons ˇ ˇ hotel in Ceské Budejovice, in de bewoonde wereld, bij de humeurige receptioniste en bij onze schone kleding. Of het kan, weten we niet, maar we hebben toch het gevoel dat we Tsjechië in vier dagen echt hebben leren kennen. De charme van de liefdevol onderhouden dorpen, de kleurrijke huizen die opdoemen tussen de groene weilanden, de lange brede paden als enige weg door de uitgestrekte, ongerepte bossen zonder

De dorpen zijn liefdevol onderhouden.

zijpaadjes, de getekende gezichten van een ongetwijfeld niet altijd makkelijk leven en het bruisende hart van een hechte gemeenschap midden in de stad. Vier dagen in een totaal andere wereld. Gelukkig duurt het nog heel lang voordat we weer thuis zijn met de trein.

Trailrunning in Bohemen Accommodatie

Hotel Budweis Mlýnská 6 ˇ ˇ 370 01 Ceské Budejovice +420 389822111 Bed & Bike Prachatice Velké námesti 40 383 01 Prachatice +420 602572840 Penzion U Mauritzu 384 44 Stožec +420 388335166 Hotel Kristian Kubova Hut 26 385 01 Kubova Hut +420 380423099

Inkopen doen

Dag 1: supermarkt Coop Tuty in Lehnice en supermarkt Potraviny CBA in Lehnice. Dag 2: op deze etappe zijn er weinig gelegenheden om eten of drinken te kopen. Het best doe je vast boodschappen in Prachatice. • Supermarkt Lidl, Krumlovská 9, 383 01 Prachatice. ˇ ˇ heeft een restaurant. • Pension Cerný Kríž • Supermarkt Trang Hong Potraviny in Volary. Dag 3: • Supermarkt Coop in Stožec. ˇ ˇ • Hotel en restaurant Ceské Zleby. • Supermarkt Potraviny Zák in Strážný. • Supermarkt Jednota Coop in Horní Vltavice. Dag 4: ˇ • Supermarkt Coop in Svatá Mari. • Restaurace Na Šumaveˇ inn Husinec.

Handige websites

czechtourism.com: informatie over Tsjechië. idos.cz: als je meer wilt weten over het ov in Tsjechië. zlatoustezkou.cz: informatie over en routes en foto’s van de Goldsteigroute. jiznicechy.cz/en: over activiteiten, bezienswaardigheden en routes in Zuid-Bohemen.

Trailrunning

Kijk op nkbv.nl/sport/sky-trailrunning voor meer informatie over trailen voor beginners en gevorderden. Ren je in Nederland makkelijk 20 kilometer, zou je ook wel in de bergen willen trailen, maar weet je niet hoe je moet beginnen? Geef je op voor Start to Trail Mountains: trail-running.eu.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Poolse klimster Wanda Rutkiewicz

Op eenzame hoogte Op 13 mei 1992 daalt de Mexicaanse klimmer Carlos Carsolio af van de op twee na hoogste berg in de wereld, de Kangchenjunga. Op 8300 meter komt hij Wanda Rutkiewicz tegen, gehurkt in een sneeuwhol. Ze is koud, vermoeid en verzwakt, haar water is op en ze heeft geen eten meer, maar ze is vastbesloten om de volgende dag de top te halen. Smeken helpt niet, en Carlos, die bang is zelf niet levend beneden te komen, daalt alleen verder af.

1969: De jonge Wanda Rutkiewicz op de Grand Vignemale, Pyreneeën.

anda, die als eerste Pool en derde vrouw ter wereld op de top van de Mount Everest stond, die als eerste vrouw de K2 beklom zonder gebruik van extra zuurstof en die in totaal acht 8000’ers beklom, is wereldberoemd. In de jaren 70 en 80 had ze geklommen met talloze andere klimmers, maar nu zit ze eenzaam en verlaten in een sneeuwhol onder de top. Tartte ze het lot? Zelf zei ze dat ze de dood niet opzocht in de bergen, maar ook niet afwees: “Het zou een gemakkelijke dood voor me zijn. Na wat ik heb meegemaakt is het bekend terrein voor mij. En de meesten van mijn vrienden zijn in de bergen gebleven, ze wachten op mij.”

24 | HOOGTELIJN 2-2020

1973: Wanda Rutkiewicz in haar auto. Na de beklimming van Mount Everest zou ze nog even meedoen aan autoraces.

Foto Teodor Walczak

Foto Pools Museum voor Sport en Tourisme

Tekst Florian van Olden

Het verhaal van Wanda Rutkiewicz is ook het verhaal van Polen, het communisme en het tragische verhaal van een vrouw die klom en vocht voor erkenning in een mannenbolwerk.

Communistisch regime Het leven in het naoorlogse Wrocław, de provinciestad waar Wanda opgroeit, is hard. Er heerst voedselschaarste. Kinderen hebben weinig en spelen tussen het puin dat na de oorlog is blijven liggen. Op een lentedag in 1948, als Wanda vijf is, stuurt haar twee jaar oudere broer haar weg zodat hij met zijn vriendjes een paar gevonden granaten kan onderzoeken. Wanda loopt

Foto Stefania Egierszdorff

De achtduizenders van Wanda Rutkiewicz

THEMA

OOSTWAARTS

1978 Mount Everest 1985 Nanga Parbat 1986 K2 1987 Shisha Pangma 1989 Gasherbrum II 1990 Gasherbrum I 1991 Cho Oyu 1991 Annapurna I 1992 Kangchenjunga (tot 8250 m.)

gebeurt wanneer haar motorfiets stuk gaat en een klimmer, die langs rijdt, zijn hulp aanbiedt. Hij nodigt Wanda uit om mee te gaan klimmen.

Oost versus West Wanda blijkt talent te hebben. Ze geniet, volgt cursussen en klimt eerst alleen in Polen, maar krijgt op een goed moment toestemming om als alpinist mee te doen aan uitwisselingen in West-Europa. Al hebben de autoriteiten moeite met de vrijheidsdrang van klimmers, ze zien bij de talentvollen onder hen ook een mogelijkheid voor propaganda. In Polen groeit Wanda’s reputatie door beklimmingen van de Messnerpijler op de Eiger en de Matterhorn Noordwand, met vrouwentouwgroepen. Al snel wordt ze meegevraagd voor Poolse expedities verder weg, naar de Pamir en de Hindu Kush. Het zijn gebieden die voor westerlingen steeds moeilijker bereikbaar worden omdat ze achter het IJzeren Gordijn liggen, maar die voor Poolse klimmers een uitstekende

Foto Tomasz Prazmowski

1973: Wanda Rutkiewicz en Jan Holnicki in de Poolse Tatra.

Wanda beklom in 1978 de Everest op dezelfde dag dat kardinaal Wojtyła tot paus werd verkozen, een jaar later ontmoet ze paus Johannes Paulus II.

afgewezen en huilend naar haar moeder en doet haar beklag. Moeder Rutkiewicz rent richting de plek waar de jongens zijn als er een explosie is. Geen van de jongens overleeft het incident. Voor Wanda is het een traumatische gebeurtenis, maar het leven gaat door. Ze groeit op in een samenleving die gebukt gaat onder een communistisch regime, met een actieve geheime dienst die de vrijheidsdrang van jonge mensen onderdrukt. De dood van Sovjetleider Stalin geeft de Poolse samenleving iets meer ademruimte en voorzichtige openingen om aan de grauwheid te ontkomen. Dat ontdekt ook Wanda, jaren later, wanneer ze als student elektrotechniek in aanraking komt met de klimsport. Dat

Het verhaal van Rutkiewicz is ook het verhaal van Polen plek zijn om zich te ontwikkelen tot geharde expeditieklimmers. Hier leren ze ontberingen doorstaan, waar de meeste westerse klimmers voor terugschrikken. Wanda’s onverschrokken houding blijkt uit haar uitspraak: “Iedere klimmer verliest wel eens een vinger of een teen. Dat is een kleine maar belangrijke verklaring voor het succes van Poolse klimmers. Westerse klimmers verliezen niet zoveel vingers of tenen.” Mensen die met Wanda hebben geklommen, beschrijven haar als een knappe, gezellige, wat flirterige vrouw, die verhardt en afstand neemt als mensen te dichtbij komen. Iemand die succesvol is, niet alleen omdat ze fysiek zo sterk is en zo veel klimtalent heeft, maar ook omdat ze koppig is. Gefocust op de top en koppig dus. Toenadering van de Poolse geheime dienst om haar als agent in te lijven, loopt stuk op deze koppigheid. Wanda kiest haar eigen weg. Twee huwelijken in 1970 en 1982 stranden beide binnen drie jaar. Ook die blijken niet verenigbaar te zijn met de weg die Wanda kiest. Ook mopperen oud-expeditiegenoten, meestal mannen, soms over Wanda. Ze noemen haar manipulatief, of maken haar ideeën over vrouwenexpedities belachelijk. Het is onder deze groep mannen vrij normaal om te vinden dat vrouwen, zonder dat een van hen er bij is, niets te zoeken hebben in de bergen.

Gasherbrum III De achtduizenders laten niet lang op zich wachten. Wanda beklimt Gasherbrum III in 1975, op dat moment de hoogste nog onbeklommen top in de wereld. Ondanks het succes zijn er spanningen in het team. Wanda krijgt het verwijt geen rekening

HOOGTELIJN 2-2020 |

ACTIEF IN DE LESSE VALLEI

Mountain network ardennen ligt in een schitterende omgeving aan de rivier de Lesse op loopafstand van de rotsen van Freyr en Pont-Ă -Lesse. de camping en kasteelboerderij is de ideale uitvalsbasis voor een ontspannen en actief verblijf. wij verhuren safaritenten, mountainbikes en kanoâ&#x20AC;&#x2122;s en organiseren klim- en klettersteigcursussen, outdooractiviteiten en klimkampen voor jeugd. nieuw dit seizoen cursus reddingstechniek en cursus outdoor klimtechniek

MouNtAiN-Network.NL/ArdeNNeN

/MNArdennen /MountainNetwork

Meer over Poolse klimmers en Wanda Rutkiewicz

THEMA

OOSTWAARTS

• Wanda Rutkiewicz: A Caravan of Dreams (2001) van Gertrude Reinisch

1987: Wanda Rutkiewicz in Annapurna basecamp.

• Freedom Climbers (2013) van Bernadette McDonald

Foto archief Jerzy Kukuczka

• Podcast over Wanda Rutkiewicz: culture.pl/en/ podcast/SFTEW-15-Climb

te houden met anderen en voor eigen succes te gaan, bovendien bagatelliseert ze de rol van de mannelijke klimmers, Janusz Onyszkiewicz en Krzysztof Zdzitowiecki, in het expeditieteam. Toch is de beklimming succesvol. Op 11 augustus 1975 staat ze op de top samen met Alison Chadwick, Janusz en Krzysztof. Een succes als je kijkt naar de resultaten, maar met een aantal deelnemers raakt Wanda gebrouilleerd. Met haar vriendin Alison komt de verhouding niet meer goed voordat de Britse drie jaar later op de Annapurna verongelukt. In oktober 1978 beklimt Wanda met een

De klimster krijgt het verwijt voor eigen succes te gaan internationaal team als eerste Europese vrouw en als eerste Pool de Mount Everest. Op de dag van haar beklimming wordt een landgenoot verkozen tot Paus. De twee ontmoeten elkaar nog: “Onze Lieve Heer wilde een hoogtepunt voor ons beiden die dag”, aldus Paus Johannes Paulus II bij die gelegenheid.

Poolse klimlegendes Wanda’s eerste poging om de K2 te beklimmen in 1982 brengt haar in contact met twee andere Poolse klimlegendes. Een ervan is Jerzy Kukuczka, een reus met een rustige uitstraling die vijf jaar later na Reinhold Messner alle veertien achtduizenders zou klimmen (de meeste zonder gebruik van extra zuurstof en via een nieuwe route of in de winter). Hij is onderweg naar het basiskamp. Zijn klimmaat Voytek Kurtyka kent Wanda beter. Als jonge studenten klommen Wanda en Voytek samen op de rotsen van het Poolse Reuzengebergte en de Tatra. Voytek is bedachtzaam, lichtgebouwd en een groot rotsklimtalent. Hij doet mee aan klassieke expedities, maar verlegt de grenzen van het alpinisme vooral met de epische beklimming (in alpiene stijl) van de hoge westwand van de Gasherbrum IV en met beklimmingen op de Trango Towers samen met Erhard Loretan. Wanda hoort helemaal niet in Pakistan te zijn, ze loopt op krukken na een zware heupoperatie. Toch loopt ze de honderd kilometer over de Baltorogletsjer naar het basiskamp totdat ze uitgeput Jerzy en Voytek tegenkomt. Verwonderd over zoveel koppig doorzettingsvermogen, tillen ze haar op en dragen ze haar om beurten het laatste stuk naar het basiskamp. Maar er ontstaat nooit een diepe vriendschap met Jerzy. Door Wanda’s koppigheid en reputatie als lastige touwgenoot vervreemdt ze van de Poolse klimgemeenschap. Maar met Voytek blijft ze wel

vrienden. Verder dan het basiskamp van K2 komt ze bij die poging overigens niet. Vier jaar later pas, in 1986, staat Wanda op de top, als eerste vrouw ooit, zonder gebruik van extra zuurstof. In 1989 verongelukt Jerzy Kukuczka op de nog onbeklommen zuidflank van de Lhotse als het touw waaraan hij hangt, breekt.

Caravan of Dreams In 1990 heeft Wanda inmiddels zes van de veertien achtduizenders beklommen. Ze is achtenveertig, heeft last van haar heup en begint iets van haar vroegere kracht en snelheid te verliezen. Daarom heeft ze haast en bedenkt ze een driest plan om binnen een jaar de resterende acht achtduizenders te beklimmen. Ze noemt het plan The Caravan of Dreams. Erg realistisch is het plan niet. Door ze achter elkaar te beklimmen, zou ze minder tijd aan acclimatisatie kwijt moeten zijn, maar ze mist voldoende geld voor goed materiaal, goede begeleiding en tijd om op krachten te komen. Haar schoenen passen niet goed en haar tent is te klein. Toch beklom ze daarmee de Gasherbrum I en het jaar erop de Cho Oyu en de Annapurna I, telkens aanhakend bij andere expedities. Gasherbrum I is een bijzonder moment voor Wanda. Ze ontmoet de Duitse neuroloog Kurt Lyncke, de twee worden stapelverliefd en voor het eerst in lange tijd lijkt Wanda gelukkig te zijn, ze straalt. Aan een vriendin bekent ze dat ze met Kurt oud wil worden. Na de expeditie proberen de twee in alpiene stijl in drie dagen de naburige Broad Peak te beklimmen. Op de eerste dag al gaat het mis. Kurt glijdt uit en verongelukt na een val van 400 meter, voor de ogen van Wanda. Ze is ontroostbaar. Niet alleen haar net verworven grote liefde, maar ook zo’n dertig andere vrienden en expeditiegenoten die zij verloor in de bergen drukken zwaar op haar gemoed. Tegen een vriendin zegt ze: “Weet je, ik heb het gevoel dat niets me er nog van weerhoudt om volledig voor mijn plan te gaan.” En dus keert ze terug naar de Himalaya.

Bewijs Nog altijd depressief door het verlies van haar geliefde, krijgt ze nog een klap te verwerken. Haar beklimming van de Annapurna, in haar vierde poging, wordt niet geloofd door de gerespecteerde klimmer en expeditiegenoot Krzysztof Wielicki. De klimgemeenschap in Polen neemt die aanklacht heel serieus. Oud-expeditiegenoten worden zelfs gevraagd extra bewijs te leveren van eerdere beklimmingen op de Lhotse en Shisha Pangma. Wanda voelt zich nog verder alleen staan, al krijgt ze uiteindelijk erkenning voor haar beklimming. Een commissie van de Alpenvereniging aanvaardt een vage foto als bewijs van haar beklimming. Op 15 mei 1992, drie dagen nadat Carlos Carsolio haar onder de top van de Kangchenjunga in het sneeuwhol is tegengekomen, geeft Carlos het wachten op. Hij laat een volledig uitgeruste tent voor Wanda achter, maar haar lichaam is nooit gevonden. Niemand weet of Wanda ooit de top heeft gehaald. Haar vriendin Reinisch, die het boek A Caravan of Dreams schreef over het leven van Wanda, schrijft dat zij en haar vrienden graag geloven dat ze in slaap is gevallen en dat haar dromen haar naar de top hebben gebracht. Met dank aan Bob Schelfhout Aubertijn voor zijn hulp bij de afronding van dit artikel.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Vuur Klimmen in RoemeniĂŤ en Bulgarije

vliegjes Het is nacht als onze auto wild op en neer hobbelt door de diepe gaten in de weg. In het donker verlicht een zwakke gele lamp een rood bord waarop in afgebladderde letters Camping staat. Is dit het? Twijfelend rijden we de onverharde weg op. Als ik uitstap, sta ik oog in oog met een klein zwevend geel lampje in de duisternis: een vuurvliegje. Het geeft dit donkere veldje aan de rand van de stad iets magisch. Tekst Swaen Harmsen Beeld Job van Hemert en Swaen Harmsen

28 | HOOGTELIJN 2-2020

THEMA

Swaen in OOSTWAARTS Terminator, lengte 3 7a, Central Wall, Vratsa, Bulgarije.

roeg in de ochtend verlaten we de kleine camping in Sofia en rijden we naar onze eerste bestemming: Teteven. We proberen een land te bedenken dat op Bulgarije lijkt, maar dat is lastig. Misschien Zwitserland, maar dan ruiger, wilder en veel armer. De gebruinde Bulgaren in de straten staren ons aan. Met samengeknepen ogen turen ze ons autootje in: vreemden… We glimlachen en knikken terug. De blikken verzachten, maar het staren houdt aan. We rijden langs het verlaten huis dat we kennen van de routebeschrijving die we online vonden en gaan over het hobbelige zandpad omhoog naar de parkeerplaats van de sector Sinyoto Kolelo. Na een lange aanloop verschijnt er boven ons een 50 meter hoog massief met veel tufa’s. Bulgaarse klimmers reageren blij verrast: “How did you find this!?” Trots laten ze ons de pareltjes van het gebied zien.

King Line De routes zijn ontzettend lang! Ondanks dat de rots soms wat vies is omdat er weinig geklommen wordt, is de kwaliteit goed. Ik klim een 7a+ en ben enthousiast over deze stijl van klimmen en de elegante bewegingen. Job probeert een 8a+ op een enorme zwarte tufa. Ondanks dat dit de ‘king line’ van het massief is, moeten we de route eerst van gruis ontdoen. Na een paar routes zijn onze onderarmen even hard als de rots; het klimmen vereist veel duur!

Gedeelde passie De Bulgaren blijven ook het hele weekend en er ontstaat een vriendschap die meteen heel hecht voelt door de magie van onze gedeelde passie. Vanuit de vallei horen we de hele dag muziek: zondagen zijn trouwdagen in Bulgarije. Lachend vertellen de Bulgaren dat ze eigenlijk elke dag het leven vieren. Ik wil meer over ze weten en vraag hoe het is om twee alfabetten te moeten leren. Het voelt als een naïeve vraag; ik realiseer me dat ik maar weinig weet over dit land en hoe het er uit ziet, over het cyrillische alfabet, de geschiedenis, hoe arm het is en wat de starende mensen op straat zagen. Die avond nemen de Bulgaren ons mee uit eten. Het dorpje lijkt uitgestorven, maar al snel wordt duidelijk waar iedereen is: het

restaurant zit helemaal vol! Oude stenen trappen delen het terras op in verschillende plateaus met eettafels, gras en schommels en overal schieten katten onder de tafels door. Het eten is heerlijk en ontzettend goedkoop. Terug bij ons tentje dat we bij het verlaten huis hebben opgezet, drinken we nog wat thee, terwijl we kijken naar een lichtshow van vuurvliegjes in de nacht. Aan, uit, aan, uit. Elk een ander ritme. Ik leerde ooit dat vuurvliegjes op zoek zijn naar een maatje die tegelijkertijd in hetzelfde ritme knippert.

Karlukovo Voordat we verder reizen naar Karlukovo, rijden we eerst naar de overkant van de vallei om Teteven van een afstand te bekijken. Tijdens een pauze op een groene weide waar we de handstand oefenen, passeert een magere vrouw ons. Ze draagt een stoffen rode broek met een geel en blauw bloemenpatroon. Op haar rug heeft ze twee grote tinnen flessen gebonden: ze gaat haar vee melken. Ze loopt in een vast ritme, een ritme waarin ik routine denk te zien. In haar pas zitten dagen, jaren. Het is niet ver rijden naar onze volgende bestemming, Karlukovo. Door afgelegen straten, over wegen vol gaten, bereiken we de grot. Als je die instapt is het alsof je een andere wereld binnengaat: de temperatuur daalt en het geluid van rotsduiven geeft een diepe lage toon, versterkt door galm en echo. Verwonderd kijken we omhoog naar de symmetrische oogvormige gaten in het dak. Perfectie zoals alleen de natuur dat kan maken. ‘De ogen van God’, worden ze genoemd. Licht alsof het uit de hemel valt. Licht dat uit de hemel valt. En het valt op de rotsachtige bodem van een ooit bestaand water. De ogen hel wit, de bodem goud. In deze grot is het toegestaan om te klimmen onder deze toeziende ogen en we brengen er de hele dag door. De lichtspots verschuiven langzaam als een soort omgekeerde zonnewijzer over de grond. We klimmen een aantal 7a’s met mooie bewegingen en interessante grepen, het is machtig om in de grot te klimmen. Er zijn niet heel veel routes, maar genoeg om een aantal dagen te kunnen genieten.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Ook hier is aardig wat duur vereist. Als we omhoog turen, zien we zelfs hakenlijnen die helemaal door de ogen de grot uit leiden!

El Chorro De volgende ochtend vullen we ons water tussen een kudde dorstige Bulgaarse schapen. Ze staan met hun hoofd in de schaduw van elkaars buik en wiegen heen en weer. Het is ook minstens 30 graden! We kijken toe hoe de oude herder ze toch in beweging krijgt en langzaam met zijn wiegende kudde richting de horizon vertrekt. Job probeert een klassieke mono tufa (El Chorro, 8b). Een tufa die zo lang en solide is, is erg bijzonder en imposant! Maar we zijn allebei snel moe en besluiten een rustmiddag te nemen en een kapelletje op te zoeken. Onderweg passeert een oude man ons en hij vraagt “Monastery?”. We knikken. Hij steekt een vinger in de lucht en lacht, bijna ondeugend. Zijn ogen zijn nog jong en glinsteren. Hij haalt een klein sleuteltje aan een touwtje uit zijn broekzak en laat het aan ons zien: hij is de kapelbeheerder en

elegant glijdt een askleurige slang de donkere begroeiing in heeft de kapel net gesloten, maar hij draait zich zonder twijfel om en wenkt ons. We volgen hem en beklimmen meerdere kleine steile trappen in de brandende middagzon. Zweet druipt langs mijn lichaam, ik kom maar met moeite vooruit. Vol bewondering kijk ik hoe de oude man gestaag doorloopt, in een onveranderd tempo, zijn ademhaling rustig. Soms kijkt hij achterom of we er nog zijn. Hij opent het hek en gebaart naar zijn kapel. Bijbelse figuren in levendige kleuren bedekken de wanden van het kleine huisje. In de kapel is het koel, en de man geeft ons een kaarsje om aan te steken, laat ons drie keer aan een bel trekken die boven in de rotsinham hangt, en presenteert trots een fotoalbum van de renovatie van zijn kapel. Wij stellen vragen in het Engels en met gebaren. Hij legt veel uit in het Bulgaars. We begrijpen elkaar niet, maar praten toch.

Vratsa Onze derde bestemming is Vratsa: een tussen de rotsen ingenesteld stadje, levendiger en drukker dan de dorpjes die we hiervoor zagen. Hier zijn naast sportklimroutes een groot aantal multipitchroutes. We gaan voor de klassieke route Terminator (7a) en beginnen laat, omdat we wachten tot de zon de wand verlaat. De aanloop is avontuurlijk en de paadjes zijn smal en steil. Vlak bij de wand is het compleet begroeid met planten. Job neemt een stap, maar springt plotseling verschrikt achteruit: elegant glijdt een askleurige slang met zwarte diamanten op zijn rug de donkere begroeiing in. We kijken elkaar met grote ogen aan, dat was duidelijk de hoornadder, een van Europa’s meest giftige slangen! Ik kijk bezorgd naar mijn voeten die tussen de planten staan. Vanaf nu slaan we de planten voor ons plat met een stok en maken we geluid zodat de slangen ons horen aankomen.

30 | HOOGTELIJN 2-2020

Terminator is behaakt, maar omdat de haken ver uit elkaar zitten en de rots soms brokkelig is, heeft de route toch een erg avontuurlijk karakter. Lengte 3 en 4 zijn wel erg compact en mooi. Job beschrijft de route als Verdon-achtig, maar avontuurlijker. De rotskammen onder ons creëren een diepte met een bijzonder perspectief. De klimdag is kort, we keren nog voor de top om, maar we zijn voldaan. Beneden baden we in het riviertje dat langs onze kampeerplek stroomt en genieten we van het laatste daglicht.

Little Cave en Cosmos Naast de vele multipitchroutes zijn er ook twee grotten gevuld met sportklimroutes. We besluiten op onze tweede dag om eerst naar Little Cave te gaan, en in de middag nog een korte multipitch (Cosmos, 7a) te doen. De kleine grot is idyllisch: berggeitjes grazen om ons heen en we genieten van een mooi uitzicht. De rots is licht tot zwaar overhangend en compact. Cosmos is pittig; deze 7a’s zijn geen weggevers! De tweede touwlengte is een gladde uitdagende hoekversnijding waar goed voetenwerk en vertrouwen vereist is. Job klimt gefocust, deze technische stijl ligt hem goed. Het is onze laatste avond in Bulgarije, dus gaan we uit eten. Weer vinden we in een afgelegen straat een vol en gezellig restaurant met heerlijk en ontzettend veel eten. Moe en vol poetsen we onze tanden tussen de oplichtende vuurvliegjes. Morgen gaan we naar Roemenië.

Roemenië Met een blind vertrouwen in technologie volgen we Google Maps, wat ons bij de grens van Servië in plaats van Roemenië brengt. De berekende route zou sneller zijn, maar Servië mogen we met onze huurauto niet in en we keren een beetje beschaamd om, op zoek naar de juiste grens. Na een aantal uren te veel in de auto, waarin we worden verrast door meerdere paard-en-wagens op de weg, stappen we uit bij het pad naar het klimgebied. Een plek voor een tentje kunnen we niet zo gauw vinden en we kijken

THEMA

OOSTWAARTS

Foto links Job in Ne Ottam 7a+, Pop Folk, Karlukovo, Bulgarije. Foto rechts Swaen in K to do R to do I to do S to do, 7a+, Sinyoto kolelo, Teteven, Bulgarije.

samen een aantal lange minuten besluiteloos naar de rivier. “Hé, is dat geen tentje?” zegt Job opeens en hij wijst naar de overkant. Daar in een klein, groen aflopend tuintje met een paar appelbomen en driehoekige hooistaken, staat inderdaad een paars tentje. Een camping die uit de hemel lijkt te zijn gevallen. We lopen er heen en een vrouw in een blauwe bloemenjurk komt naar buiten en laat ons haar kleine camping zien. Er stroomt een beekje door de tuin waar we water kunnen halen en aan de rand staat een getimmerd houten hutje: de wc. Het is alles wat we nodig hebben. We gaan in het gras liggen en kijken hoe onze medecampinggangers van de brug heen en weer lopen naar hun campers met vers gevangen vis. Een magere oude vrouw loopt, gebogen onder een dik pak hooi waar ze bijna onder verdwijnt, ook de brug over. Later loopt ze terug met twee zakken vol gras. De komende dagen zien we haar elke dag de brug oversteken, heen en weer, heen en weer, met zware zakken graan, hooi en aarde.

cruces op kleine randjes en een aantal goede rusten. Ik oefen de passen in mijn hoofd terwijl we weer teruglopen naar de camping. De volgende dag, na nog een douche onder de waterval, verras ik mezelf door Annapurna ook uit te klimmen! Vol ongeloof kijk ik naar mijn hand die de laatste greep vast heeft en mijn touw door de tophaak. Team sends zijn de mooiste sends.

Bronnen Bij het kleine paarse tentje hoort een Roemeense familie met wie we bevriend raken. De kinderen geven ons elke avond een cadeautje. Een stuk watermeloen, geplukte bloemen, een pot Roemeense groentespread, een blauwe steen afkomstig van de hoogste berg van Roemenië en schelpen uit de Zwarte Zee, waar ze aan wonen. Ze vertellen ons over de natuurlijke hot springs vlakbij en we besluiten er op een rustdag naartoe te gaan. De weg waaraan de baden liggen is druk, aan alle kanten staan auto’s geparkeerd of kraampjes uitgestald en overal lopen mensen rond in badjassen

Baile Herculane Het pad naar de rots is makkelijk te vinden en goed aangegeven. In het midden van het massief is er een slanke waterval waar je achterlangs kunt lopen. De rots krult er als een half amfitheater omheen. De routes zitten links en rechts van de waterval. Bezweet van de steile aanloop kijken we elkaar lachend aan omdat we weten dat we hetzelfde denken. Het water is koud en valt hard op de schouders, maar we geven ons eraan over. Er is weinig beter dan onder een waterval staan! Kleine vogels scheren langs de rots terwijl we klimmen. De rots is scherp, de frictie goed, maar onze huid wordt snel dun. Job heeft een mooie 8a op het oog, Annapurna, en stapt er zonder verwachtingen in. Hij klimt steeds hoger, zijn ademhaling houdt hij bewust onder controle: in, uit, in, uit. Hij is nu vlakbij het relais, ik durf bijna niet te kijken. In, uit, in, uit. Hij houdt het bij elkaar, 8a onsight! Een nieuwe persoonlijke mijlpaal! Ik probeer Annapurna ook. De route heeft een aantal boulderachtige

Vers water in Karlukovo, Bulgarije.

HOOGTELIJN 2-2020 |

THEMA

OOSTWAARTS

Download Jobs topo

Voor deze trip stelden Job en Swaen een eigen topo samen aan de hand van informatie op climbingguidebg.com. Ze delen een pdf van hun topo graag met jou. Ga naar hoogtelijn.nl, klik op de cover van deze editie en klik onderin op ‘Topo Job van Hemert’. Bekijk de pagina die zij hiervoor gebruikten via bit.ly/31v4X9v en kijk op climbing-bulgaria.com.

en badpakken. Het pad naar het bad passeert een rivier, aan de oever drijven bergen plastic flessen, paraplu’s en plastic zakken. Een Roemeense vrouw in een lange rok staat tussen het plastic te vissen. Ze kijkt in gedachten verzonken naar het oppervlak van het water en lijkt de stroom mensen die naar het bad lopen niet op te merken. Het bad bevindt zich onder de weg in een uitgehouwen grotje, een kleine houten trap staat in het water om er in en uit te kunnen klimmen. Het water is helder groen door de algen die erin leven en het ruikt er naar zwavel. We delen het bad met serieus kijkende Roemenen en niemand spreekt. Als ik omhoog kijk vanuit het warme water zie ik een stilstaande plastic klok hangen aan de stalen pinnen van de wegconstructie. In de verte zie ik de vissende vrouw, nog altijd onbeweeglijk tussen het plastic dat op en neer deint in het water.

Km9 De volgende dag bezoeken we een nieuwe sector in Herculane: Km9. Deze sector is ouder en gezien de soms gladgeklommen rots zeker meer begaan dan Vanturatoarea (de watervalsector). Het is technisch zoals Freyr en het heeft ook wat weg van de Frankenjura. Ik oefen met onsighten en Job vind een prachtig project, een 8b genaamd ICS extension. Hij is erg enthousiast, de rots is perfect, de route is kort en vergt krachtuithoudings-

vermogen, maar is tegelijkertijd erg technisch door de verticale grepen en treden. In zijn eerste poging komt hij tot aan de een-na-laatste pas! Maar we hebben nog maar twee dagen, de tijd dringt.

In Herculane delen we de warmwaterbron met een groep Roemenen.

Helaas lukt het Job nét niet om de 8b uit te klimmen, maar dat beïnvloedt de sfeer niet. We zijn heel tevreden, want we hebben erg genoten van het klimmen van de afgelopen weken. ’s Middags besluiten we om alvast richting Sofia te rijden en onderweg te stoppen in Vratsa om daar te slapen en weer uit eten te gaan. Het is nacht, de donkere rotsen waken over het lichtgevende stadje dat al vertrouwd aanvoelt. Bij ons tentje tussen de bomen praten we over de afgelopen weken. Bulgarije en Roemenië waren intrigerend, complex, het landschap groen maar ruig, de bloemen wild, de rots verrassend en nog zoveel routes onontdekt. “Kijk ze gaan tegelijk”, fluistert Job. We stoppen met praten, alleen onze ademhaling is hoorbaar terwijl we zien hoe de twee zwevende gele lichtjes elkaar naderen. In, uit, in, uit. Aan, uit, aan, uit.

Klimmen in Bulgarije en Roemenië Teteven, Bulgarije

Seizoen: april – juni en september – november Aanloop: 30 – 40 minuten. Het is een duidelijk pad, aan het einde gaat het met wat touwen omhoog. Topo: climbingguidebg.com Klimniveaus: 6b-8c sportklimmen Kamperen: vlak bij het verlaten huis boven aan een zandweg is een kleine parkeerplaats waar het is toegestaan om te kamperen.

Karlukovo, Bulgarije

Seizoen: alle seizoenen en ook tijdens nat weer geschikt. Aanloop: de grot ligt meteen naast de parkeerplaats. Topo: climbingguidebg.com Klimniveaus: 6a – 8c sportklimmen Kamperen: wildkamperen rondom de grot is gedoogd.

Vratsa, Bulgarije Job in ICS 8b, KM9-1, Herculane, Roemenië.

Seizoen: april – juni en september – november

Aanloop: de aanlopen variëren van twee minuten tot maximaal een uur. De paden zijn aangegeven, af en toe is het een beetje zoeken. Topo: Vratsa Climbing Guide, Bulgaria (wij gebruikte de editie uit 2014, maar in 2020 is er een nieuwe editie uitgegeven) of climbingguidebg.com Klimniveaus: sportklimmen, behaakte en traditionele multipitchroutes, alle niveaus. Kamperen: op de parkeerplaatsen in de buurt van de rivier buiten Vratsa wordt wildkamperen gedoogd.

Herculane, Roemenië

Seizoen: maart – oktober Aanloop: erg goed aangegeven per gebied, vaak met een stip of wandelmarkering op de bomen. Topo: Valea Cernei, rock climbing guidebook (2014). Klimniveaus: 5 – 9a sportklimmen. Kamperen: een kleine camping zonder naam naast de watervalsektor (Vanturatoarea).

HOOGTELIJN 2-2020 |

De Harzer Grenzweg

IJzeren Gordijn werd Groene Band Tot dertig jaar geleden vormde het IJzeren Gordijn de grens tussen West- en Oost-Duitsland. Een hermetisch gesloten barrière van ijzer en beton, 1393 kilometer lang, tussen de vrije en een allerminst vrije wereld. Het Gordijn is weg en het vroegere niemandsland langs de grens is nu Das Grüne Band, het uitgestrektste natuurgebied van Duitsland. Op de Harzer Grenzweg volg je wandelend de verdwenen grens door de Noord-Duitse Harz. Tekst Rien Jans Beeld Eugène van Haaren en Rien Jans

e ehemaligen Innerdeutsche Grenze noemen de Duitsers het vroegere IJzeren Gordijn. Die grens is op veel plaatsen nog altijd duidelijk zichtbaar, meestal door de tientallen meters brede streep niemandsland die vroeger langs de grens liep. Terwijl de fysieke barrières van beton en ijzer bijna nergens meer te zien zijn, wordt het niemandsland op heel veel plaatsen zorgvuldig opengehouden. Een strook gras is het nu, tussen de 50 en 200 meter breed en meestal geflankeerd door de Kolonnenweg, een betonpad waarover de Oostduitse bewakers zich langs de grens verplaatsten.

De Ecker Een uur later zijn we onderweg. Door de hoofdstraat annex wandelpromenade verlaten we het dromerige Bad Harzburg waar we gistermiddag neerstreken. We hebben vandaag 27 kilometer voor de boeg, inclusief 1100 meter klimmen en 800 meter dalen. En vooral: temperaturen boven de dertig graden. Daar zijn we meer door geïmponeerd dan door die kilometers. Maar gelukkig ligt een groot deel van onze route in het bos en dus in de schaduw. Bad Harzburg ligt in het voormalige West-Duitsland, waardoor we voorlopig in oostelijke richting naar de Grenzweg toe lopen,

Die Kolonnenwege zijn nu het voetpad langs de verdwenen grens. Als je de Grenzweg van noord naar zuid volgt, loop je grotendeels op de zijde die eens de Deutsche Demokratische Republik was, met aan je rechterhand de strook grasland en daarachter de Bundesrepublik Deutschland. Het is een lang litteken dat ligt te helen na een ernstig trauma.

Handdoek Als we met eitje en brood op ons bord van het ontbijtbuffet terugkomen bij onze tafel, ’s ochtends in ons hotel in Bad Harzburg, staan bij diezelfde tafel ook twee Duitse wandelaars met hun broodje en kop thee. Wie had nou eigenlijk welke tafel? “Tja, we hebben er geen handdoeken neergelegd”, zegt een van de twee dames met een knipoog. Huh? Handtücher? Frühstuck? Das soll toch wohl ein Witz sein, niet? De verwijzing naar de Duitse Handtücher als toeristische bezetting van kuilen op het Nederlandse strand is inderdaad een klassieke Witz, maar dat grapje is zo vroeg in de ochtend nog niet aan mij besteed. Mijn brein moet nog starten, eerst koffie. Bovendien had ik zoveel zelfspot niet verwacht van een Duitse dame. Maar vooroordelen zijn er om te worden weggenomen. Ook om die reden ga je op reis: eenwording, Einigung.

34 | HOOGTELIJN 2-2020

Restanten van het IJzeren Gordijn.

THEMA

OOSTWAARTS

voornamelijk door heerlijk vochtige loofbossen, tot we in een nauw en diep dalletje op een woest stroompje stoten dat de Ecker heet. Al in de Pruisische tijd vormde de Ecker de grens tussen de toenmalige provincies Hannover aan de westkant en Sachsen in het oosten. Nu zijn dat respectievelijk de bondslanden SachsenAnhalt en Niedersachsen. En ook ten tijde van de BRD en de DDR was de Ecker de grens, waardoor we nu dus op de Grenzweg zitten. Omdat de Ecker naar het noorden stroomt en wij naar het zuiden gaan, volgen we deze prachtige beek een stukje stroomopwaarts en stuiten op de Ecktertalsperre, de dam die de Eckerstausee vormt. Onze weg loopt over de stuwdam en midden op de dam staat een grenspaal. De grens met de DDR liep over de dam en dwars door het meer. Nadat we het meer hebben omcirkeld beginnen we aan de beklimming van de Brocken, met 1141 meter de hoogste berg van de Harz. En met afstand de meest mythische. Teufelskanzel, Hexenklippe, het ligt allemaal boven op die Brocken, sinds mensenheugenis. Ten tijde van de DDR was hier een Russische

afluisterpost gevestigd en was alles hier Sperrgebiet. Vandaag lijkt het of iederéén boven op de berg wil staan. “Een reis naar de Harz zonder de Brocken te hebben beklommen, is als een reis naar Rome zonder de Sint-Pieter te bekijken”, stelde een Duitse schrijver al in de negentiende eeuw. De top is alleen lopend bereikbaar, of met het stoomtreintje de Brockenbahn. In de stroom wandelaars die hier omhoogploeteren vallen vooral de motorrijders op, door hun dikke leren broeken en weinig wandelconditie. Het pad is breed en nergens is schaduw.

IJzeren hek Na het moeras van Goethe (veel beroemdheden deden hier inspiratie op) dalen we af naar gangbare Harzhoogtes om vervolgens aan de tweede uitdaging van vandaag te beginnen, de Wurmberg. Onze route loopt onder de 971 meter hoge top langs, want er bovenop staan een uitzichttoren en kabelbaanstations. Die baan is 2,8 kilometer lang en eindigt in Braunlage, waar ’s winters veel skiërs het gondeltje naar de Wurmberg pakken als er sneeuw ligt.

Grensdoorgang bij Sorge.

Oude visvijvers bij Walkenried.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Tochtenwiki

In de NKBV Tochtenwiki vind je meer gedetailleerde tochtinformatie. Ga naar hoogtelijn.nl, klik op deze editie van Hoogtelijn en dan onderin op deze route. Meer tochten uit Hoogtelijn in de Tochtenwiki opzoeken? Ga ook dan naar hoogtelijn.nl en klik op het Tochtenwikiblok rechts.

Ex-niemandsland Op dag twee van onze Grenzweg staan 28 kilometer geprogrammeerd met een kleine 500 meter stijgen en 700 meter dalen. De grensweg is hier en daar betoverend mooi. Bijvoorbeeld langs het beekje de Warme Bode, waar je op een ochtend als deze in het feeërieke ex-niemandsland ieder moment edelherten of reeën verwacht. Maar het is bekend dat jonge herten tot generaties na de val van de Muur niet in de buurt van de verdwenen grens kwamen, omdat ze van hun ouders leerden dat landmijnen en automatische schietinstallaties hier dodelijk waren, ook voor wild. In tegenstelling tot de fauna had de flora uitsluitend voordeel van de grens. Veel planten floreren bij weinig verstoring, en minder verstoring dan in een niemandsland bestaat bijna niet. Vandaar dat Das Grüne Band nu een gebied is dat bijzonder is vanwege zijn lengte van 1400 kilometer, vanwege zijn natuurwaardes en uiteraard om zijn unieke cultuurhistorische waarde.

De grens met de DDR liep hier dwars door het meer Vlak na het dorp Sorge, waar een Grenzmuseum aan de DDR herinnert, ligt over twee kilometer verspreid ineens een flink aantal grensrelicten. Een doorgang met veel prikkeldraad en een betonnen wachthokje, en iets verderop een flinke wachttoren en zelfs een deel van het echte ijzeren hek. Het is een van de weinige plaatsen waar het fysieke gordijn intact is gebleven. Om je een voorstelling te kunnen maken van het leed dat dat hek ooit veroorzaakte, heb je eigenlijk een miezerige dag nodig, of treurigstemmende mist. Maar vandaag zijn de temperaturen hoger dan 35 graden en is de hemel strakblauw.

Kolonnenweg naar de Brocken.

36 | HOOGTELIJN 2-2020

Inmiddels vervloeken wij dat laatste van tijd tot tijd. De betonnen platen waaruit de Kolonnenwege zijn opgebouwd, zijn zo’n tweeënhalve meter lang en pakweg 60 centimeter breed. Elke plaat is voorzien van 28 gaten van het formaat baksteen. Cultuurhistorisch gezien uniek, want ik heb deze platen nog nooit eerder meegemaakt, maar praktisch gezien past er ongeveer een wandelschoen in zo’n gat. Soms zijn ze opgevuld met aarde, maar even vaak zijn ze tien centimeter diep, wat betekent dat je voortdurend moet oppassen dat je niet half in zo’n gat stapt. Een ander nadeel van de Kolonnenwege is dat ze de grens strak volgen en niet de hoogtelijnen. Daardoor zijn sommige passages zo steil dat je zelfs bij droog weer moet oppassen om niet onderuit te gaan. Bij regen kun je waarschijnlijk beter maar naast de weg lopen, om maar te zwijgen over winterse omstandigheden. Maar gelukkig is het tropisch en droog, dus geen nood. Als we aan het eind van de middag in ons hotel bij Zorge neerstrijken, blijkt dat het hotel naast het gemeentelijke buitenbad ligt. Het is er zomers druk en na onze heerlijke plons geeft de thermometer nog 36 graden aan.

Stempelen voor punten van de Harzer Wandernadel.

THEMA

OOSTWAARTS

Gipswinning Wandeldag drie betekent 24 kilometer van Zorge naar Bad Sachsa, ruim 400 meter stijgen en 450 meter dalen, dus op papier kan dat vandaag met twee vingers in de neus. Vóór we Zorge verlaten passeren we een plaatselijke whiskydistilleerderij en dan klimmen we langs de Grosser Staufenberg uit het dal omhoog. Bij Siedlung Uhdenberg ontwaren we aan onze linkerhand betonnen palen met restanten prikkeldraad eraan, tastbare resten van de Muur, dit keer unheimisch verstopt in het bos. Bij Walkenried raken we voor het eerst de weg kwijt, een hele prestatie, want de Grenzweg is overal goed bewegwijzerd. Hier

komen we plotseling in een gipskarstlandschap terecht, waar al sinds de middeleeuwen gips wordt gewonnen, onder anderen door de cisterciënzer monniken, die een imposante kloosterruïne achterlieten. De tearoom in het klooster gebruiken we om veel vocht en calorieën aan te vullen met heerlijke walnotentaart, colaatjes en Duitse sinas-cola-brouwsels. De Harzer Grenzweg eindigt een paar kilometer verderop bij Tettenborn, maar wij buigen kort daarvoor af naar Bad Sachsa, waar onze pensionhouder vertelt dat het vandaag 37 graden was. Reden te meer voor ons om een Biergarten op te zoeken en verantwoord af te koelen na deze fraaie tocht.

De Harzer Grenzweg Reis

Vanaf Utrecht is het ongeveer 500 kilometer rijden naar Bad Harzburg. Per trein ben je vanuit Utrecht ruim 6,5 uur onderweg naar Bad Harzburg en stap je vijf keer over. Kijk op nsinternational.nl of bahn.de.

De route

De Harzer Grenzweg werd in 2006 geopend en volgt nauwkeurig de voormalige Binnenduitse grens. Op die manier verbindt de route een grenstoren bij Rhoden aan de noordzijde van de Harz met een Grenslandmuseum bij Tettenborn aan de zuidkant ervan. Het traject is zo’n 100 kilometer lang en onderweg kom je overal relicten tegen die stammen uit de tijd van het IJzeren Gordijn of kunstwerken die eraan herinneren. Wij lieten onze logistiek door Wandern im Harz regelen (onderdak en bagagevervoer), maar er zijn meer organisaties die dit uitvoeren.

Wij kozen voor het beschreven traject en lange etappes, maar kortere etappes zijn ook mogelijk.

Kaart

Wander- und Fahrradkarte Harzer Grenzweg, 1:30.000. Fallstein-Brocken-Tettenborn, uitgave Schmidt Buch Kartographie. Kompass wandelkaart 455 Brocken NP Harz, 1: 25.000. Kompass wandelkaart 450 Harz, 1: 50000.

Het IJzeren Gordijn

Het IJzeren Gordijn werd voltooid in 1961 en scheidde zo’n veertig jaar lang de DDR van de BRD. Er stonden ooit 578 wachttorens, allemaal aan de Oostduitse kant van de grens, want de grens moest ervoor zorgen dat burgers uit het Oostblok niet ontsnapten naar het vrije Westen. 44.000 soldaten bewaakten de grens, die werd gemarkeerd door 2753 grenspalen. Ruim dertig jaar

geleden opende het IJzeren Gordijn, op 12 november 1989. Daarna werd het afgebroken. Het aantal dodelijke slachtoffers dat het IJzeren Gordijn veroorzaakte, hangt sterk af van de gehanteerde definitie. Het Berliner Staatsanwaltschaft gaat uit van 270 bewezen doden. De organisatie Arbeitsgemeinschaft 13. August (de Muur werd op 13 augustus 1961 gesloten) komt op 1393 doden. Zij rekenen ook “zelfmoord na ontdekte vlucht” mee en doodgeschoten vluchtende grenssoldaten.

Gidsjes

Rother wandelgids Harz (2013) van Bernhard Pollmann. Marco Polo reisgids Harz (2019) van Hans Bausenhardt.

Handige websites

Kijk voor meer informatie op harzinfo.de, wandern-im-harz.de, harzklub.de, nationalpark-harz.de en bund.net/gruenes-band/.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Op ski’s door het Reuzengebergte

naar de

bronnen van de elbe Op de grens van Polen en Tsjechië ligt het Reuzengebergte, een bergrug met ˇ oude, afgeronde toppen. De Snžka (vroeger in het Duits de Schneekuppe) is er met 1603 meter de hoogste berg. Al heel lang is dit ’s zomers en ’s winters een toeristische hotspot. Hoogtelijn ging kijken wat er in de winter te beleven is en trof groene dalen, maar gelukkig toch ook de nodige sneeuw. Tekst Ico Kloppenburg Beeld Ico Kloppenburg en Florian van Olden

38 | HOOGTELIJN 2-2020

THEMA

OOSTWAARTS

et is twee dagen voor kerst. We staan voor ons appartement aan de voet van het Reuzengebergte en moeten wel even slikken. Alleen in de verte, op de toppen van de bergen is wat sneeuw te zien, maar verder is het groen en grijs. Door de overvloedige sneeuw van de afgelopen winters waren we bijna vergeten dat er geen garantie is op sneeuw zo vroeg in het seizoen. Daar staan we dan, met toerski’s en sneeuwschoenen, klaar om te zien wat het gebied te bieden heeft. Voorlopig zijn het de wandelschoenen die het best van pas komen.

Adršpach We vermaken ons prima met een dagje wandelen in Adršpach, waar we onze nek verdraaien naar de rotstorens, die zich hoog over ons heen buigen. De klimspullen blijven in de auto. Het is grijs. De temperatuur nodigt niet echt uit om te klimmen, maar de echte reden is natuurlijk de behaking in dit gebied. Met de eerste haak vaak op 10 meter, biedt een clip stick ook geen uitkomst. Wat een bikkel moet je zijn om hier een route in te duiken! Het altaartje voor de overleden klimmers laat zien dat het niet altijd goed afloopt. De volgende dag gaan we ‘toeren op de piste’, een wit lint in het groene landschap. Toch is er iets veranderd. Het is wat kouder en het begint ’s nachts voorzichtig te sneeuwen. En ja, de volgende ochtend hebben we een voorzichtige witte kerst! Er ligt genoeg om de kleine piste bij het appartement te laten draaien. Wij kiezen voor een dagje relaxen in het appartement, in het vertrouwen dat het er toch van gaat komen! Het blijkt een goede keus, want op de laatste dag van de vakantie is de wereld wit en staan alle seinen op groen voor een mooie skitoer.

Hart van de bergen We starten in Špindleruv � Mlýn (afgekort Spindl), ook wel het Chamonix van Tsjechië genoemd. We glimlachen even, want met 27 kilometer aan piste is het niet bepaald een groot skigebied. Het achterland biedt wel heel veel mogelijkheden om te langlaufen, sneeuwschoenwandelen of toerskiën. Wij kiezen de toerski’s en lopen de eerste kilometers over het fietspad langs de oever van de Elbe. Er ligt nu genoeg sneeuw, maar soms gluurt het asfalt nog door het laagje heen. Het gladde fietspad gaat over in een wandelpad, dat een stukje lastiger blijkt op ski’s. Die gaan dus maar op de rugzak, tot het wat beter begaanbaar wordt. Ondertussen kunnen we over de winter niet meer klagen. Alles is bedekt met een mooie laag poedersneeuw. De takken van de bomen zuchten onder een centimeters dikke ijskorst, die door het vochtige koude weer van de afgelopen dagen is ontstaan en zwaar weegt op de takken. Het is grijs en we zien dus helaas maar weinig van de kliffen aan de overkant van de Elbe. De bron van de rivier is hier vlakbij, op het plateau. Als een beekje maakt hij hier zijn eerste steile meters, op de 1164 kilometer lange weg die voorbij Hamburg uitmondt in de Noordzee.

Ruimteschip

Labská Bouda doemt op in de mist.

Naarmate we hoger klimmen en het plateau naderen begint het ook meer te waaien. De omstandigheden worden ronduit guur en mijn gedachten gaan naar de warme soep, die we ongetwijfeld kunnen bestellen in de hut Labská Bouda. En plotseling, pas als we er vlak voor staan, doemt de hut op uit de mist, als een

HOOGTELIJN 2-2020 |

BLIJF WARMER EN DROGER IN JOUW DONSJAS

DROOG!

NAT?

Blijf warmer en droger door jouw donsjas en uitrusting te reinigen en te doen herleven met Nikwax

Vuil en vocht kunnen de eﬀectieve levensduur van jouw jas sterk beinvloeden

Nikwax Down Wash Direct®

Gebruik Down Wash Direct om veilig hydrofoob en normaal dons te reinigen. Het waterafstotende en isolerende vermorgen word hierdoor herstelt

Verkrijgbaar in de betere outdoor- en sportwinkels Z

O F LU O RO

SED BA

WAT ER

B O N (PFC)

NIKWAX, MEER DAN WATERAFSTOTEND VERMOGEN Alle Nikwax producten zijn op waterbasis, zijn PFC-vrij, niet brandbaar en bevatten of hebben nooit schadelijke stoﬀen gebruikt. Nikwax heeft al zijn operationele koolstof uitstoot sinds de start van het bedrijf gecompenseerd door tropisch regenwoud te regenereren en te beschermen in samenwerking met het World Land Trust

nikwax.com

THEMA

OOSTWAARTS

Op het fietspad langs de Elbe.

De ski’s gaan op de rug als het pad lastiger wordt.

olietanker op zee, een ruimteschip uit een SF-film op een verre planeet. “Een wonderlijker berghut zul je niet snel vinden”, had onze vriend Elwin van der Gragt, die dit gebied goed kent, gezegd. We snappen hem! De spookachtige kolossale hut ziet er verlaten uit en een langlaufer die we ernaar vragen, bevestigt dat de Labská Bouda de hele winter gesloten is. Geen soep! De omstandigheden zijn er ook niet echt naar om te gaan zitten picknicken, dus na een snelle snack gaan we verder, richting de Poolse grens. Het plan was om naar de Vysoké kolo te gaan, met 1509 meter de hoogste top in de buurt, maar de wind en het ontbreken van elke vorm van uitzicht zaaien twijfel: is het niet verstandiger iets lager te blijven en te profiteren van de luwte van het bos? In een aanval van verstandigheid hakken we de knoop door en nemen we het lagere pad, dat licht stijgt, tot net boven 1355 meter. Dan kunnen de vellen van de ski’s af en begint een afdaling over een smal pad tussen de bomen. Een te hoge snelheid kan hier alleen worden geremd door bergop te sturen, een manoeuvre die niet altijd goed verloopt. Het is terrein waar ik altijd wat zenuwachtig van word. Dan is er een verrassing: na ongeveer 12 kilometer skiën we langs Martinova bouda, een hut die wel open is. Soep! Drinken!

Vonkenregen We laten het ons goed smaken, terwijl we op de kaart uitzoeken hoe we terug in Spindl kunnen komen. Doordat de bergen relatief laag zijn en de boomgrens op ongeveer 1100 meter ligt, kun je als je het gebied niet goed kent, niet zomaar overal naar beneden skiën. We vervolgen dus ons pad en komen uit boven een skilift, waar we over de ongeprepareerde piste afdalen. Eindelijk skiën! Na 400 meter afdalen kruist het pad dat we dan volgen de weg. Met een flinke snelheid schuif ik de weg op en te laat zie ik het grit dat daar is gestrooid. Au, dat doet pijn aan de ski’s. Tevergeefs probeer ik Florian die kort achter me zit te waarschuwen. Ook hij kan niet voorkomen dat de vonken onder zijn staalkanten vandaan schieten. Het pad daalt nog verder, maar de sneeuwlaag is nu zo dun en de

ondergrond zo rotsig, dat we om de beurt een vonkenregen creëren. Na een paar honderd meter houden we het voor gezien. De ski’s gaan op de nek en we lopen het pad verder af naar de Elbe. Het laatste deel gaat over een rodelpiste en kunnen we wel weer skiën,

onder deze omstandigheden ga je niet rustig zitten picknicken maar wij hebben het een beetje gehad. Het grijs van de winterdag gaat al om vier uur ‘s middags over in de nacht. Het was een mooi avontuur, maar we wagen onze ski’s niet meer aan de ondergrond. De piste is leeg als we bij de auto komen. De slagboom van het parkeerterrein staat omhoog en door het decemberdonker rijden we voorzichtig naar ons warme appartement.

Toerskiën in Tsjechië Krkonoše

Het Reuzengebergte (Krkonoše in het Tsjechisch) is een bergrug van 40 kilometer lang en 20 kilometer breed, op de grens van Tsjechië en Polen. De gemiddelde hoogte van de toppen is 1200 meter en in de winter ligt er over het algemeen genoeg sneeuw om te wintersporten. ’s Zomers is het een prachtig wandelgebied. De toeristische geschiedenis van het gebied gaat ver terug en is, mede door de politieke veranderingen in de regio, erg interessant. Aanvankelijk was het een belangrijk toeristisch gebied voor Oost en West, maar na de Tweede Wereldoorlog speelde vooral het toerisme uit de communistische landen een grote rol. Dat leidde tot typische staaltjes van Oostblokarchitectuur, zoals het hotel Labská

Bouda uit deze reportage. Na de val van het IJzeren Gordijn in 1989 is hard gewerkt om de verouderde infrastructuur van het gebied te moderniseren. Daardoor werd vooral Špindleruv ˚ Mlýn een voordelige alternatieve wintersportbestemming.

Špindleruv ˚ Mlýn

Špindleruv ˚ Mlýn ligt op iets minder dan 1000 kilometer rijden vanaf Utrecht. De trein brengt je via Berlijn in ongeveer 15 uur tot Harrachov of Jelenia Góra.

Online

Een bijzonder nuttige app met topografische kaarten met heel veel extra mogelijkheden (importeren gpx, zomer- en winterkaart) kun je downloaden via mapy.cz.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Georgië: land van ongekende natuur, gastvrijheid en eigenzinnigheid

Gaumarjos!

Dagenlang lopen door het Egrisigebergte, zonder iemand tegen te komen.

Na een vermoeiende reis komen we eindelijk aan op Kutaisi, de tweede stad van Georgië en poort naar de Svanetiregio. Omdat we met een flinke groep een week lang de achterlanden van Georgië in trekken, hebben we een duffelbag vol vriesdroogmaaltijden meegenomen. De twintig zakken pannenkoekenmix pasten daar net niet meer bij, dus die zakken vol wit poeder worden in een plastic boodschappentas richting de douane gedragen… Tekst Rinske Brand Beeld Jelrik Beerkens, Rinske Brand, Nick Platje

42 | HOOGTELIJN 2-2020

Het Tsashkibulimeer.

THEMA

OOSTWAARTS

Basiskamp Kazbek.

onder strenge voorwaarden vrijgelaten. Onze maaltijden zagen we nooit meer terug. Welkom in Georgië, het land van overweldigende natuur, adembenemende uitzichten en gekmakende bureaucratie.

Vakantiebestemming in opkomst In 2017 werd ik op weg naar de top van de bekende vijfduizender Kazbek gegrepen door de natuur en de cultuur van Georgië. Waar anders kun je dagenlang lopen door de mooiste natuur zonder een mens tegen te komen en zijn koeien op de snelweg de normaalste zaak van de wereld? Maar meer nog werd ik geraakt door de Georgiërs zelf. Een volk dat het behoorlijk voor zijn kiezen heeft gekregen de afgelopen eeuwen, maar desondanks met enorme gastvrijheid en trots bezoekers verwelkomt. Afgelopen zomer keerde ik terug voor een meerdaagse trektocht door het Egrisigebergte, op zoek naar de befaamde Tobavarchkhili, oftewel de Zilvermeren.

ol vertrouwen loopt reisgenoot Laurence met zijn plastic zak richting een bord waar waarschijnlijk ‘niets aan te geven’ op staat. Het eind is in zicht! Maar dan valt het oog van een uiterst nors kijkende douanebeambte op de tas met zakken wit poeder. Wit poeder?! Paniek maakt zich zichtbaar meester van de man. Collega’s worden verwittigd, alles wordt in beslag genomen en dat is het laatste wat we die dag van Laurence zien. Hij wordt onderworpen aan een eindeloos vragenvuur, uitgevoerd door de in allerijl opgetrommelde lokale politieagenten. Maar niemand weet wat te doen. Vijftien uur later wordt Laurence

Georgië heeft inmiddels een bijzonder plekje veroverd in mijn hart. Maar tegelijkertijd houd ik dat hart ook vast. Mede door toedoen van voormalig premier Saakasjvili is het land een vakantiebestemming in opkomst. Georgiërs maken daar slim gebruik van: pensions en touroperators schieten als paddenstoelen uit de grond. Maar er wordt ook in rap tempo zichtbaar welke gevolgen het toerisme heeft op de natuur. Want daar zijn overheid én bevolking nog niet zo goed op voorbereid. Hier en daar hopen afvalbergen zich op langs de rivieren en ‘sieren’ menselijke uitwerpselen menig idyllische kampeerplek. Er is nog geen natuurbeschermingssysteem en Georgiërs blinken uit in het stelselmatig negeren van door de overheid opgelegde regels. Wat staat het weelderig groene Georgië te wachten als hiervoor niet snel een oplossing komt?

Alleen in Georgië Voor wie het nog niet wist: de hoogste bergen van Europa staan niet in de Alpen, maar op de grens van Rusland en Georgië. De Elbrus, Dychtaoe, Shkhara en Kazbek zijn met hun ruim 5000

HOOGTELIJN 2-2020 |

Kamperen bij Tobavarchkhili, het grootste zilvermeer.

meter de echt grote jongens van ons continent. Georgië ontpopt zich de laatste jaren dan ook als een populair alternatief voor de Alpen, omdat de bergen er hoger en de prijzen lager zijn. Indrukwekkende witte bergtoppen worden afgewisseld met weelderig groene dalen en uitgestrekte wijngebieden worden onderbroken door kneuterige Oostblokdorpjes. En overal, zowel in de bergen als in de dalen, vind je een overvloed aan kastelen, forten, kloosters, kerken en kapelletjes. Tel daarbij op een achtduizend jaar oude wijncultuur en een keuken met geheel eigen tradities en je hebt een uiterst aantrekkelijke reisbestemming.

Roerige geschiedenis Maar Georgië is ook een land dat nog zichtbaar de littekens van haar roerige geschiedenis en de moeizame relatie met buurland Rusland draagt. De Kaukasus is duizenden jaren lang het toneel geweest van strijd en overheersing door andere volkeren. Het land is door de eeuwen heen in handen geweest van Romeinen, Grieken, Perzen, Hunnen, Mongolen, Arabieren en Russen. Na de val van de Muur werd Georgië in 1991 een onafhankelijke staat, maar pas in 2003 zorgde een volksopstand voor de afzetting van de zittende ex-Sovjetclan. Na deze Rozenrevolutie kwam de ambitieuze president Michael Saakasjvili aan de macht. Vanaf dat moment begon het land onstuimig te moderniseren. Onder leiding van Saakashvili keerde Georgië zich af van Rusland en werd het westen omarmd. Het land vroeg zelfs om lidmaatschap van de NAVO. Saakashvili hervormde het belastingsysteem, bestreed bureaucratie, pakte corruptie aan en wees toerisme aan als een belangrijke nieuwe pijler van de economie. De poorten werden wagenwijd opengezet en als gevolg daarvan steeg het aantal bezoekers van 2 miljoen in 2010 naar 8 miljoen in 2019.

(Berg)toerisme in de lift Met die opmars veranderde ook langzaam het soort toerist dat Georgië bezoekt. Waar Russen van oudsher de toerist in Georgië waren, komen tegenwoordig de bezoekers uit heel Europa, de

44 | HOOGTELIJN 2-2020

Verenigde Staten en Azië. Veel nationaliteiten mogen visumvrij naar het land reizen en daar profiteren lokale ondernemers volop van. Elke Georgiër lijkt wel chauffeur, gids of uitbater van een pension. In Tbilisi zijn inmiddels hele straten met touroperators gevuld. Sinds het tv-programma Wie is de Mol zich in Georgië afspeelde, staat het land ook goed op de kaart bij Nederlanders. Avontuurlijke backpackers en bergsporters krijgen in het vliegtuig steeds vaker gezelschap van citytrippers en actieve families. Verreweg de meeste bezoekers combineren een paar dagen Tbilisi met een bezoek aan de Kazbegiregio, waar de bekendste bergen zijn. Wie als bergwandelaar wat verder van de gebaande paden af wil, kan ook naar berggebieden als Svaneti. Hier zijn de bekende bergdorpen Mestia (ook wel het Chamonix van Georgië genoemd) en Ushguli te vinden. De beroemde klimmer Reinhold Messner bouwt op het moment in deze regio ook het Caucasus Mountain Center. Voor wie nog verder van de gebaande paden wil, kan kiezen voor Nationaal Park Tusheti. Dit afgelegen gebied is uitsluitend per fourwheeldrive te bereiken.

Mysterieuze Zilvermeren Voor mij werd mijn tweede bezoek aan Georgië een meerdaagse tocht door het Egrisigebergte, gelegen in de Samegreloregio. Daar liggen op 2500 meter hoogte de Tobavarchkhili, oftewel de Zilvermeren. Deze naam verwijst naar de schoonheid van de omgeving die feilloos wordt gereflecteerd in de meren. De enige manier om er te komen, is te voet, vergezeld door herders en paarden bepakt met tenten en eten voor zeven dagen. De tocht leidt door bossen, over alpenweiden, langs adembenemende watervallen, meren en grotten en over besneeuwde passen op 3000 meter hoogte. Met topografische kaarten en verschillende apps is de route zelfstandig te lopen, maar aangezien de meeste Georgische herders geen Engels spreken, is begeleiding door een lokale gids aan te raden. Al is het alleen al omdat je dan ook kennismaakt met de gastvrijheid van de families die de bergdorpjes bevolken.

THEMA

OOSTWAARTS

Na dagen lopen zonder ook maar een mens te zijn tegengekomen, komen we aan op een van de mooiste plekken die ik ooit heb gezien. Tsashkibuli, een van de kleinere zilvermeren, doet zijn naam eer aan: perfect reflecterend water gaat over in een messcherp uitzicht op besneeuwde toppen, waaronder de Elbrus. Op deze idyllische plek zullen we overnachten. In stilte zetten we onze tenten op tot de rust wordt verstoord door zeker vijftig jongeren die van de tegenovergelegen gletsjer glibberen. Dat levert een vrij koddig beeld op. Velen dragen kleding die op een festival niet zou misstaan, inclusief sneakers, wat de afdaling van de gletsjer tot een hel maakt. Onze Georgische gids Shota legt uit dat dit soort groepen zich vormen via social media. Waarschijnlijk heeft een Facebookpost een paar dagen eerder opgeroepen om aan te haken bij een kampeertripje in de bergen. De meesten zien elkaar voor het eerst en zeker de helft van de mensen lijkt onvoorbereid op overnachten in bergachtig gebied. Dat lijkt de groep niet te deren. Al snel komen de geluidsinstallaties, gitaren en grote voorraden eten en sterke drank tevoorschijn. Het Zilvermeer vormt die avond de achtergrond van een minitechnofestival en de frisse berglucht mengt zich al snel met wietdampen. Maar om klokslag tien uur is het abrupt stil en pikdonker. Die ongeschreven bergregel lijkt bij deze groep frappant genoeg ook te gelden.

Georgische gastvrijheid De Nederlandse fotograaf Thomas van Hemert zette in 2010 voor het eerst voet in Georgië. Dat was destijds om een fotodocumentaire te maken over de achtduizend jaar oude wijncultuur van het land. Een lokale gids nam hem mee naar de Kaukasus. Het was letterlijk zijn allereerste kennismaking met de bergen en Thomas was op slag verliefd. Sinds dat moment brengt hij het merendeel van zijn tijd in Georgië door, waarvan de laatste drie jaar als aanbieder van fotografietours. Als ik hem vraag naar hoe hij de Georgiër zou typeren, komt zijn antwoord razendsnel: “De Georgiër is heel gastvrij, maar vrij zwart-wit. Je bent of vriend, of vijand; er is geen tussenweg. Het monument Kartlis Deda, Moeder van een Georgiër, dat in Tbilisi staat, drukt dit perfect uit: in haar linkerhand houdt ze een kom wijn vast om degenen

die als vriend komen te begroeten, in haar rechterhand een zwaard voor degenen die kwaad in de zin hebben.” “Gaumarjos!” Letterlijk vertaald betekent dit ‘een lang leven, gezondheid, vriendschap en gastvrijheid gewenst’. Kort proosten is er in Georgië niet bij. We zitten amper op onze stoel of de heer des huizes tovert de chacha op tafel. Deze zelfgestookte druivenwodka is het smeermiddel van het Georgisch sociale leven. Er is geen samenzijn zonder te proosten. Dat kan met familie en vrienden, maar net zo gemakkelijk met de Nederlandse groep die je pas vijf minuten geleden ontmoette. In Georgië is het proosten

De zelfgestookte chacha is het smeermiddel van het sociale leven een uitgebreid proces, onder leiding van een tamada, een ‘meester van de toost’. Deze mannen van aanzien leiden huwelijken en diners in goede banen. Want voordat er gedronken wordt, moet er worden getoost. Op de gastheer, de familie, of in ons geval op de vrouwen in het gezelschap die zo moedig ook de bergen in durfden. Maar ook vriendschap, het leven en de dood komen voorbij; geen onderwerp is te gek voor een toost. En geen Georgisch diner, lunch, of – als het even tegenzit – ontbijt zonder chacha.

Toegankelijke vijfduizender Thomas ziet dat toeristen vaak naar dezelfde plekken gaan. “Bijna iedereen trekt vanuit Tbilisi naar Kazbeki om vanuit daar de bergen in te gaan.” Zo ook ondergetekende, want mijn eerste bezoek aan het land bracht me naar Kazbeki, ook wel Stepantsminda in het Georgisch. Met zijn 5033 meter is Kazbek een van de hoogste, mooiste en meest bezochte bergen van de Kaukasus. De karakteristieke kegelvorm van deze uitgedoofde vulkaan domineert de bergstad Kazbeki, nabij de grens met de autonome Russische republiek Noord-Ossetië. De normaalroute is technisch niet veeleisend. Met zijn PD / PD+ is hij vergelijkbaar Tenten en voedsel worden door herders en paarden vervoerd.

HOOGTELIJN 2-2020 |

MOET HET ZO MOEILIJK ZIJN OM EEN WANDELBROEK TE KIEZEN? De juiste broek maakt het grote verschil of je nu door de bossen wandelt of door de bergen trekt, het laatste waar je je zorgen over wilt maken is jouw kleding en uitrusting. Deze zijn er om de ervaring te ondersteunen en niet om deze te definieren – dat is de taak van de natuur. Dit geldt vooral voor broeken. Een naad op de verkeerde plaats, een slecht passende taille of een meedogenloze stof, kan het avontuur onder jouw voeten vandaan stelen. Het

vinden van een trekkingbroek is gecompliceerder en tijdrovender dan het vinden van een gewone broek – met een trekkingbroek moet je het goed doen. Sinds de eerste introductie van onze broek in 1970 zijn we toegewijd aan het creëren van betrouwbare en comfortabele outdoorbroeken, voor elke lichaamsvorm, elk klimaat en terrein. Met een reeks verschillende pasvormen, stoffen en ontwerpen

om uit te kiezen. Dus neem de tijd en selecteer je volgende paar zorgvuldig. Als je de juiste vindt, is het voor het leven.

www.fjallraven.nl

THEMA

OOSTWAARTS Kaas – heel veel kaas – en zetmeel zijn de vaste ingrediënten van elk Georgisch maal.

die pensions openden, produceren nu opeens tien keer zo veel afval, maar dumpen dat nog steeds op dezelfde plek langs de rivier. Opvallend is ook dat lokale gidsen weinig richtlijnen meegeven aan hun klanten. Zij lijken niet op de hoogte te zijn van de langetermijneffecten van deze vervuiling van hun eigen

Het weer kan hier van een berg een onneembare vesting maken werkomgeving. Of het maakt ze niets uit. Aan educatie wordt nog weinig gedaan. Zo wordt op scholen niet aan kinderen uitgelegd wat het effect is van de troep die zij zelf achteloos weggooien.

met een gemiddelde vierduizender in de Alpen. Wat het zwaar maakt, is de lengte van de klim en het hoogteverschil. Het startpunt van de tocht ligt op 1730 meter en het basiskamp, voormalig meteostation Betlemi Hut, ligt op 3650 meter. De topdag betekent bijna 1400 meter stijgen en neemt met gemak 12 tot 14 uur in beslag. Dat is overigens met goede weersomstandigheden. En juist het weer kan hier heel snel omslaan en van de berg een onneembare vesting maken.

Maatschappelijke organisaties en initiatieven zoals de Keep Georgia Beautiful Foundation houden zich actief bezig met natuurbehoud en educatie van de Georgiërs. Maar dit zijn vooralsnog druppels op een gloeiende plaat. Het blijft hopen op een duidelijk beleid en naleving van die regels. Alleen dan blijft de adembenemende Georgische natuur ook voor de generaties na ons behouden. Wat bezoekers kunnen doen is natuurlijk evident: de eigen troep opruimen en, als de ruimte in de rugzak het toelaat, ook af en toe wat troep van anderen meenemen. Maar ook vriendelijk het gesprek aangaan met lokale gidsen en herders levert wat op. Velen blijken zich simpelweg nog niet bewust te zijn van de impact van het achteloos weggooien van lege pakjes sigaretten.

Keerzijde van vrijheid

Klein Zwitserland

Thomas noemt nog een groot verschil. In West-Europa is alles tot in den treure geregeld. In Georgië zijn er ook wel regels, maar die worden niet gehandhaafd. Daardoor weet je nooit precies waar je aan toe bent. Door deze relatieve vrijheid kun je met een fourwheeldrive praktisch overal komen. Heel mooi voor mensen die graag afgelegen plekken bezoeken, maar het zet tegelijkertijd ook druk op natuur en het landschap. Nu het toerisme op gang komt, blijft het beleid om dit in goede banen te leiden uit. Het zijn overigens niet alleen de toeristen die niet allemaal even netjes zijn in het opruimen van hun eigen rotzooi. De Georgiërs

Goed, of je nu wilt klimmen, wandelen, wildkamperen, genieten van de achtduizend jaar oude cultuur, kennismaken met de Georgische gastvrijheid of een combinatie van dat alles, is mijn advies: ga! Georgië is een bezoek meer dan waard. Thomas heeft nog een tip voor de Nederlandse bergliefhebbers die Georgië overwegen: “Verdiep je ook eens in de Racharegio. Deze weinig bezochte regio staat ook wel bekend als Klein Zwitserland. Hier vind je pure natuur, een cultuur die sterk aan de Alpen doet denken en nog maar heel weinig toeristen trekt.” Ik knoop zijn tip in mijn oren voor mijn volgende bezoek.

Wandelen in Georgië Reis

Tbilisi ligt op 4300 kilometer vanaf Utrecht. Met de trein ga je via Berlijn naar Rostov-aan-de-Don (Poctob-ha-Дohy Rastof na Danoe) in Rusland. Vanaf daar neem je de bus naar Tbilisi. De reis duurt dan drie dagen. Georgian Airways vliegt vanaf Amsterdam rechtstreeks op Tbilisi. Het grootste gedeelte van Georgië is per auto prima te bereizen, het openbaar vervoer is er nog niet erg ontwikkeld. Als inwoner van de EU heb je geen speciaal visum nodig.

Beste periode

De beste tijd om Georgië te bezoeken is van half juni tot half september. Bergen als de Kazbek kun je in principe het hele jaar door beklimmen,

maar de meest geschikte tijd is de zomer (juni-september). Georgië is overigens ook zeer geschikt voor skitochten in de wintermaanden.

Routes

Wandelroutes in Georgië zijn er in overvloed en op verschillende niveaus. De toeristische organisatie ZRDA USAID plaatste de afgelopen jaren een kleine veertig kaarten met wandelpaden in Georgië op wikiloc.com. Sommige routes zijn het hele jaar door beschikbaar, andere zijn alleen in de zomer toegankelijk. De meeste routes zijn niet ingewikkeld of technisch, maar door slecht mobiel bereik en de taalbarrière is het raadzaam een lokale gids in te huren.

HOOGTELIJN 2-2020 |

‘Ik wist altijd al Adam Ondra op weg naar Tokyo 2020

dat ik

de beste zou worden’ Tien minuten nadat het gesprek begint, wordt Adam Ondra (27) geïnterrumpeerd door een vrouw, die hem met gefronst voorhoofd en samengeknepen ogen aankijkt. Of het verdorie wat zachter kan? Haar mond is strak, haar wijsvinger tikt nijdig op de voorkant van een leesboek. Ze zit hier in deze boulderhal in Praag op haar kind te wachten dat deelneemt aan een kinderfeestje, en wil ongestoord kunnen lezen, dat snapt hij toch zeker ook wel? Dat de wangen van Adam lichtroze kleuren terwijl hij iets stamelt over een interview, mag niet baten. Het kwaad is al geschied: twee andere wachtende moeders hebben zich inmiddels achter de eerste klaagster geschaard. Ook zij kijken verstoord op uit hun boek, vinden dat Adam te luid sprak en blijven dat herhalen tot hij zich, schoorvoetend, verplaatst naar een andere kant van de ruimte. Tekst Roanne van Voorst Beeld Zout Fotografie

48 | HOOGTELIJN 2-2020

THEMA

OOSTWAARTS

HOOGTELIJN 2-2020 |

e gaan naar een plek waar het veel drukker is, vol klimmers en zekeraars die elkaar aanwijzingen toeroepen. Een plek waar Adam niet zozeer opvalt door zijn – toegegeven, nogal harde – stemgeluid, maar door zijn verschijning: ook hier wordt hij meerdere malen in zijn verhaal gestoord, maar nu omdat er telkens mensen met hem op de foto willen of hem om een handtekening vragen. Het is, beseft hij, tegenwoordig het lot van wereldberoemde klimmers. Het is ook een van de redenen waarom hij het zo prettig vindt om niet hier, maar in zijn Tsjechische thuisstad Brno te wonen. Hier worden weliswaar competitieroutes gebouwd door de beste bouwers ter wereld – vlak na het interview zal hij Jan Zbranek, de gekozen IFSC-routebouwer voor het sportklimmen tijdens de wereldbeker van 2020, enthousiast de hand schudden – maar in Brno kan hij in alle rust trainen. Adam is mede-eigenaar van een publieke boulderhal in Brno en bezit daarnaast in zijn woning nog een eigen, besloten boulderen hangboardruimte. Hij bezoekt de publieke hal op strategische tijdstippen: “De hallen in mijn thuisstad worden veel minder bezocht. En dan nog, ik kom nooit in mijn eigen hal als het piektijd is. Deels omdat er dan kinderen rondlopen en dat maakt het soms wat gevaarlijk als ik ergens af wil springen, en deels ook vanwege… dit soort situaties.” Zijn blik dwaalt door de hal, naar de picknicktafels waaraan tientallen Tsjechische klimmers bier drinken uit ronde glazen, goulashsoep uit kommen lepelen en vanuit hun ooghoeken naar hem kijken. “Klimmers kennen me inmiddels van gezicht, dus hoe meer klimmers ergens zijn, hoe meer mensen dingen van me willen.” Hij ondergaat die aandacht op dezelfde manier als hij de klachten in ontvangst nam: beleefd maar duidelijk ongemakkelijk. Zwijgend, knikkend, een glimlachje dat direct weer verdwijnt nadat de bewonderaars zijn verdwenen. Zichtbaar zelfbewust als hij tijdens het signeren en poseren bekeken wordt door tientallen ogen, zichtbaar opgelucht als die zich weer van hem afkeren.

Zelfverzekerd Wist hij veel dat hij beroemd zou worden, vroeger, toen hij klein was. Hij wist alleen dat hij goed zou worden. “Kijk,” legt hij uit, “er zijn kinderen die al van jongs af aan weten welk beroep ze later willen uitoefenen. En er zijn kinderen die al heel vroeg weten dat ze later de beste ter wereld in dat beroep zullen worden. Ik was zo’n kind. En ik was een heel raar kind. Ik wist niet alleen zeker dat ik professioneel wilde klimmen, maar ook dat ik bij de wereldtop zou gaan horen. Twijfelde er gewoonweg niet aan en wilde ook niets anders.” Hij was, vertelt hij, een kind dat op zijn achtste voor het eerst een 8b-route voorklom, op zijn dertiende een eerste 9a, en een kind dat in diezelfde tijd zijn eigen trainingsklimschema’s maakte en gedisciplineerd uitvoerde. “Ik realiseerde me al vroeg dat ik goed was en nog veel beter zou worden.” Terwijl hij dit vertelt, recht Adam zijn rug, spert zijn bruine ogen wat verder open, vouwt zijn handen over elkaar heen. “Ik werd bij mijn eerste wedstrijd derde. De beker stond daarna op een

50 | HOOGTELIJN 2-2020

plankje boven mijn bed. Ik keek er elke avond en elke ochtend naar en voelde me dan trots, maar voelde vooral ook dat er nog veel meer in me zat.” Er is, concludeert hij hardop, bij hem altijd sprake geweest van een duale liefde voor de klimsport: die voor de sport zelf, met name in de rotsen (“als ik te lang niet buiten klim, voelt het lijfelijk verkeerd, dan verlang ik naar dat vrije gevoel”) en een zeker even zo grote hang naar succes. Adam wil niet zomaar klimmen. Hij wil bovenkomen en winnen. En dat lukt ook bijna altijd.

Beste ter wereld De afgelopen jaren won hij viermaal de wereldkampioenschappen Boulder of Lead, werd hij viermaal winnaar van de wereldbeker in beide disciplines en klom hij meer dan 60 routes moeilijker dan 9a, waaronder de eerste en enige 9c ter wereld. Met recht wordt

THEMA

OOSTWAARTS

en Jakob Schubert, en aan al die jonge klimmers, die hem op enig moment ongetwijfeld zullen inhalen. En hij twijfelde of, en hoe lang, hij nog tot de absolute wereldtop zou behoren.

Zelfhulpadviezen Die zelftwijfel was nieuw voor hem, bekent hij. “Maar daar heb ik de afgelopen tijd allerlei dingen op gevonden!” De stem van Adam wordt nog luider dan daarnet, hij kijkt geamuseerd en gebaart met zijn handen dat hij twee, drie, vier, misschien wel meer zelfhulpadviezen kan delen. Komen ze. Eén: meditatie. Liefst meerdere keren per dag, niet korter dan een half uur. Hij doet het zelf direct na het opstaan en nog een keer, vlak na de lunch. “Geen ingewikkelde technieken, alleen de aandacht richten op je ademhaling.” Doet hij sinds een jaar en het werkt, zegt hij. Hij wordt er kalm van – bijvoorbeeld voor een belangrijke wedstrijd, of na een mislukte poging op een project. Advies nummer twee: visualisatie. Hij maakt van die techniek gebruik tijdens competities, maar ook bij het oefenen in een buitenproject. “Bij een wedstrijd heb je van tevoren even de tijd om naar de route te kijken. Mijn hoofd is inmiddels zo getraind, dat ik na die paar minuten vrijwel altijd in staat ben om de route uit te tekenen op papier.” Dat doet hij overigens niet – wat hij wel doet in de isoleerruimte voorafgaand aan zijn beurt, is de klimbewegingen uit die route vast maken. Hij staat op van tafel en doet met gesloten ogen voor hoe dat eruitziet: zijn armen grijpen omhoog, zijn vingers krimpen een schijnbaar klein greepje, de bal van zijn voet duwt een onzichtbare muur weg. Ogen open: “Zie je dat ik al mijn spieren aanspan? En dat niet alleen mijn handen bewegen, maar dat mijn hele lichaam meedoet? Daarom doe ik dit ook maar een paar keer voor een wedstrijd of buitenproject, anders belast ik mijn spieren te veel. En als je in de negende graad klimt, zoals ik, kan een licht vermoeide spier je al laten falen.”

hij unaniem als de beste klimmer ooit gezien. Maar heel soms lukken zelfs hem dingen niet. Zo werd hij het laatste jaar door een fout gediskwalificeerd tijdens een wedstrijd en nam hij deel aan een aantal wedstrijden waarbij hij weliswaar in de prijzen viel,

Met recht wordt hij als de beste klimmer ooit gezien maar waarvan hij merkte dat hij niet in de flow klom, die hem anders naar boven vergezelt. En toen werd Adam, misschien wel voor het eerst in zijn leven, onzeker of hij nog steeds wel tot de besten ter wereld behoorde. Hij dacht aan de twee klimmers die hij beschouwt als zijn grootste tegenstanders: Alexander Megos

Drie: na een teleurstelling – een wedstrijd die niet lekker loopt, een project dat niet wil – is het belangrijk om jezelf een excuus te verschaffen. “Ik noem dat een verhaal aan jezelf vertellen. Over het algemeen wordt beweerd dat het belangrijk is dat atleten eerlijk reflecteren op hun eigen prestaties. Ik ben het daar maar deels mee eens. Natuurlijk, na een gewone training is het prima om even terug te blikken op wat er al goed gaat en waaraan je nog moet werken. Was je lui? Onzorgvuldig? Antwoorden op zulke vragen helpen je het de volgende dag beter te doen. Maar tijdens een wedstrijd, of terwijl je pogingen doet op de rots, heeft zo’n eerlijke analyse geen zin meer. Wat je dan nodig hebt, zeker als het wat minder gaat, is zelfvertrouwen. Daarom raad ik aan om jezelf een beetje voor de gek te houden.” Grijnzend, om de verbaasde blik van de interviewer: “Het moet niet een totaal ongeloofwaardig verhaal zijn, natuurlijk. Maar je hoeft het nou ook weer niet dubbel te fact checken. Als het voelt alsof het waar had kunnen zijn, kun je makkelijker accepteren dat iets niet lukte, zonder dat het je volgende optreden beïnvloedt.” Concreter: Als je voet in de rots wegschoot, geef dan gerust de schuld aan de weersomstandigheden. Het was gewoon te warm! En als zoiets binnen gebeurt, vertel jezelf dan dat het lag aan de stijl van de routebouwer – die ligt je nu eenmaal niet. “Bij mij

HOOGTELIJN 2-2020 |

BEVER ADVIES

GENIET OPTIMAAL VAN AL JE WANDELAVONTUREN Wij helpen jou de juiste keuze te maken. Op bever.nl vind je verschillende keuzehulppagina's om de juiste gear voor jouw activiteiten te vinden. Ga naar bever.nl/keuzehulp en vind jouw persoonlijke advies. Als je gaat wandelen, wil je natuurlijk niet dat je schoenen blaren of pijnlijke voeten veroorzaken. Kom daarom langs voor een Wandelschoenen-APK bij Bever en laat gratis het profiel, het bovenwerk en de zoolflexibiliteit van je schoenen checken. Daarnaast kun je ook zelf aan de slag, want door het goed onderhouden van je wandelschoenen zorg je ervoor dat je er zo lang mogelijk plezier van hebt.

ZO ONDERHOUD IK MIJN

WANDELSCHOENEN STAP 1: VOORBEREIDING

STAP 2: BASISREINIGING

Zorg ervoor dat je schoenen helemaal droog zijn. De veelgemaakte fout is om schoenen op of onder een kachel te zetten. Niet doen! Door de warmte kan leer uitdrogen en scheuren. Een koele ruimte, op kamertemperatuur is prima. Haal de veters, de binnenzolen en eventuele inlegzooltjes uit de schoen. Dat zijn namelijk echte vochtvreters.

Borstel met een zachte borstel je schoenen af. Alle opgedroogde modderresten haal je hiermee weg. Borstel vooral goed de naden, want hier blijft vaak zand in zitten. Vervolgens maak je de schoenen schoon met lauwwarm water en eventueel met zachte zeep of een schoenreinigingsmiddel als ze heel vies zijn. Spoel ze vervolgens goed af.

STAP 4: IMPREGNEREN

STAP 5: EXTRA BESCHERMING

Nu je schoenen helemaal schoon zijn en nog licht vochtig, is het ideale moment om ze in te spuiten met een schoenspray op waterbasis. Ofwel, om ze te impregneren. Het vocht is een goede geleider waardoor de impregnatie dieper in het materiaal kan doordringen. Na 24 uur drogen zijn je schoenen weer ready to rock!

Schoenen poetsen. Een geduldig werkje, maar nuttig als je de wandelschoenen intensief gebruikt. Met een zachte borstel wrijf je de schoenen in met een leerconditioner of bijenwasbasis, laat dat even intrekken en wrijf het in met een doek. Het leer van je schoen blijft zo veel flexibeler en gaat langer mee.

STAP 3: DE BINNENKANT It’s the inside that matters. Ook de binnenkant kun je schoonmaken met lauwwarm water en een doekje. Oma’s tip: doe een beetje schoonmaakazijn in het water.

STAP 6: OPSLAG Bewaar je schoenen op een droge, donkere, goed geventileerde plaats. Het beste is om ze in de doos te laten of in een schoenenzak. Een schoenspanner is handig om de vorm te behouden. Geen schoenspanner? Gebruik dan een prop krantenpapier. Smeer tegen uitdroging de stootranden en de zijkant van de zool in met bijvoorbeeld vaseline.

Compleet advies nodig? Vraag het één van onze medewerkers. Zij staan voor je klaar voor advies op maat. Tip: Bever Utrecht heeft zelfs een 3D voetscan.

NOG MEER KEUZEHULP VIND JE OP BEVER.NL

ZZZ

ZO KIES JE WANDELSCHOENEN

ZO KIES JE EEN BACKPACK

ZO KIES JE EEN SLAAPMAT

Ga je naar buiten? Denk aan de veiligheid en gezondheid van jou en anderen.

THEMA

OOSTWAARTS

Wie is Adam Ondra? 1993 2000 2006 2009 2010 2011 2012 2014 2015 2017 2018 2018 2019 2020 2020

Wordt geboren in Tsjechië. Start met klimmen. Klimt zijn eerste 9a. Wint de World Cup Lead. Wint de World Cup Boulder. Heeft een handvol 8c en 8c+-routes onsight geklommen. Klimt als eerste ter wereld een 9b+-route, Change in Flatanger. Wordt als enige mannelijke klimmer ooit wereldkampioen Lead en wereldkampioen Boulder in hetzelfde jaar Wint de World Cup Lead. Klimt als eerste ter wereld een 9c-route, Silence in Flatanger. Flasht als eerste klimmer een 9a+ (Supercrackinette). Heeft 1550 routes geklommen tussen de 8a en de 9c. Kwalificeert zich voor de Zomerspelen van Tokio. Heeft inmiddels 1585 routes geklommen van 8a tot 9c. Gaat deelnemen aan de Olympische Spelen.

werken deze twee excuses altijd prima. Daarna ga ik met frisse moed door, wetende dat het tenminste niet aan mij lag.” De vierde tip is ook de meest ontnuchterende: iedere klimmer die op hoog niveau wil presteren, moet heel hard trainen. Adam: “Dat vind ik weleens lastig als andere klimmers me om tips vragen. Zij verwachten dat ik ze een quick and dirty trainingsrecept kan geven waarmee ze snel heel goed kunnen worden. Dat soort beloftes worden tegenwoordig inderdaad gedaan door auteurs van trainingsboeken en online trainingsprogramma’s. Maar je wordt niet heel goed zonder zowel een enorm talent voor de klimsport te hebben als ook de wil en de mogelijkheid om keihard en veel te trainen. Iedereen die je wat anders zegt, verkoopt gewoon onzin.”

de Zomerspelen van 2020 aanzienlijk, en dat gaf een enorme druk en spanning. Hij nam vrij snel na het incident een besluit: hij moest goed zien te scoren tijdens een tweede kwalificatiewedstrijd, die afgelopen herfst plaatsvond in Toulouse. Dat betekende dat hij zijn trainingsschema acuut en drastisch moest aanpassen. Was hij voornemens geweest om te oefenen in de discipline waarin hij het zwakst presteert – het speedklimmen – nu moest hij eerst en vooral zorgen dat hij in Toulouse goed zou presteren in het sportklimmen. Dat lukte: hij werd eerste. Maar direct daarna werd hij ontzettend ziek. Van de stress, denkt hij. “Het was voor het eerst in mijn klimcarrière dat ik zo nerveus was voor een wedstrijd, werkelijk begon te twijfelen aan mijn eigen kunnen. De dag van de wedstrijd voelde ik me fysiek slecht. Ik wilde toch klimmen – deze kans gaf ik niet zomaar op. Maar na mijn beurt lag ik urenlang met koorts en hondsberoerd op mijn rug op de vloer van de isoleerruimte.” En toch trainde hij kort nadien alweer de hele dag. En stond hij vroeg op, om te kunnen mediteren. En voorspelt hij nu, zonder een spoor van twijfel in zijn stem, dat hij over niet al te lange tijd een 9c+ kan klimmen. “De 10a ga ik niet halen, vermoed ik – dat lukt denk ik alleen kinderen uit de nieuwe klimgeneratie, die vanaf het

Zelf traint hij bijna elke dag, vaak een uur of zes, soms in drie verschillende hallen. Dat is verfrissend, vindt hij, dan heeft hij wat afwisseling. Hij begint zijn dag vaak bij de grootste bouderhal van Brno, om vervolgens in de auto te stappen en naar de publieke hal te rijden waar hij mede-eigenaar is. Lunchen, rusten en dan nog een laatste boulderen hangboardsessie bij hem thuis. “Ik eindig elke dag uitgeput. Maar het voelt niet als een offer: ik vind klimmen geweldig leuk, ben er graag zo veel mee bezig.”

Ziekgetraind Meestal dan. De afgelopen maanden trainde hij harder dan ooit, en ging zelfs voor hem de lol er wat vanaf. Het interview moest er twee keer voor worden verschoven: de eerste keer moest hij van Brno, waar het gesprek zou plaatsvinden, naar Spanje reizen om daar te trainen in de rotsen van Oliana. De dag voor vertrek bleek het in Spanje echter te slecht weer en reisde hij halsoverkop naar Kroatië. Daar was het gelukkig droog: via Praag zal hij weer naar Brno afreizen voor meer binnentrainingen. Hij betuigt spijt voor het feit dat het interview meerdere malen moest worden uitgesteld, maar voegt er bij wijze van verontschuldiging ook aan toe dat hij voor zichzelf ook niet aardig was, de laatste tijd. “Alles moest aan de kant. Ik heb me letterlijk ziek getraind.” Dat moest ook wel, vindt hij, want bijna zag hij zijn grote droom in duigen vallen nadat hij tijdens de IFSC-wereldkampioenschappen Lead van augustus 2019 werd gediskwalificeerd: volgens de jury stond hij met zijn teen op een boorhaak. Zijn manager noemde dat een “dramatische gebeurtenis”, Adam zelf sprak over “een grote teleurstelling.” Nu verminderden zijn kans op een plek op

begin door professionals worden getraind en steeds jonger expert worden in een acrobatische klimstijl die nu steeds populairder wordt. Maar die 9c+, ja hoor, die gaat me wel lukken.”

Alleskunner Het is tijd voor de fotosessie. Adam trekt zijn spijkerbroek uit, een korte broek aan – zijn knieën tonen schaafwonden. “In welke route wil je met fotograferen?”, vraagt hij de fotograaf. Rein Rijke wijst naar een overhangende wand met een aantal routes tot en met 8a, suggereert dat Adam misschien eerst iets wil warmklimmen? Hoeft niet, oordeelt die. “Alles wat hier hangt is te makkelijk voor me.” Later, in het bouldergedeelte van de hal, zal hij op dezelfde van zichzelf overtuigde manier droogjes opmerken dat alle grepen die daar hangen, inclusief die uit de professionele competitie, er “super comfortabel” uitzien. Ziet hij dan nergens een boulder die hem lastig lijkt? Snelle, kundige blik door de ruimte: “Nee. Ik kan alles.”

HOOGTELIJN 2-2020 |

markt & materiaal

NAVIGATIE: OP PAPIER, DIGITAAL, OF IN DE MIX Als je in de natuur niet alleen maar bordjes, gekleurde paaltjes, schildjes of markeringen wilt volgen, is het noodzakelijk dat je je goed kunt oriënteren. Je wilt weten waar je bent en waar je naartoe gaat. Onmisbaar daarbij zijn kaart en kompas. Locatiebepaling en navigatie met satelliet (gps) vormen een aanvulling hierop die niet meer is weg te denken. Ondanks alle digitale hulpmiddelen is een avontuur voorbereiden en uitvoeren met ‘tastbaar’ kaartmateriaal nog lang niet voorbij. In deze Markt & Materiaal een aantal handige tips, tools en apps om zelf je koers te bepalen. Tekst Aart Markies

Plaatkompas of spiegelkompas

Grote merken als Silva en Suunto leveren kompassen in veel soorten en maten. Een plaatkompas is aan te raden bij het thuis voorbereiden van je tocht, omdat je dit kompas op de kaart kunt leggen. Ik vind dan vooral een vergrootvenster op de plaat handig om ook de kleinste kaartaanduidingen te kunnen lezen. Een spiegel- of peilkompas is het meest nauwkeurig bij het bepalen van de richting tijdens de tocht. Koers en oriëntatiepunt zie je in één oogopslag. Het draagkoord heeft vaak een handige schaalverdeling.

Kaarthoekmeter

Deze kaarthoekmeter van Robijns is een eenvoudig hulpmiddel met een aantal maatverdelingen om coördinaten in kaartvierkanten op een kaart te vinden en te noteren met het ezelsbruggetje ‘huisje in, trappetje op’. Ik modificeer het kaartje graag door het rechterbovenhoekje af te knippen zodat je het beginpunt beter aan kunt leggen. Ook prik ik met een hete naald een gaatje in de roos van de gradencirkel om er een draadje aan te knopen waardoor ik het bereik vergroot.

Diverse prijzen | silva.se en suunto.com

Omrekentabel

Formaat 11 x 6 cm | € 2 | zwerfkei.nl

Tochtenwiki-app en website

Er zijn heel veel mogelijkheden om avonturen digitaal voor te bereiden en tochten nauwkeurig te plannen. De NKBV Tochtenwiki is er een van: een ledenprogramma gebaseerd op het internationale concept van Outdooractive. Beschikbaar als app en als webportaal. Let bij het aanmelden erop dat je op de Nederlandse website inlogt; in het buitenland popt de lokale login op en dan mislukt de synchronisatie met de app. Door het lokaal downloaden van kaarten en routeinformatie (alleen mogelijk met aanvullend abonnement) is het ook zonder bereik op je telefoon een goede reisgenoot!

Basisabonnement gratis, aanvullende abonnementen € 2,50 en € 5 per maand, NKBV-leden krijgen korting. tochtenwiki.nkbv.nl/nl/pro.html

54 | HOOGTELIJN 2-2020

Zakboek Kaart Kompas GPS

Handig zakboekje over alle aspecten van oriëntatie. Geschreven door Frans Welkamp, NKBV-lid, bergsportliefhebber en oriëntatietrainer. Hij geeft alle informatie die je nodig hebt om in onbekend terrein je weg te vinden. Nieuwe geactualiseerde versie, eind 2019 uitgebracht.

95 pagina’s | € 17,50 ISBN 9789043921657 orientatie-trekking.nl

Plastificeer een Excel-overzicht met een omrekentabel van snelheden naar afstand en looptijd. Je weet dan precies de looptijd tussen coördinaten. Handiger dan stappen tellen. Als je dat wilt, is de vuistregel: 10 meter is 7 hardlooppassen, of 9 snelle passen, of 11 normale passen. Leuk om met je eigen paslengte te kalibreren, net als bij een elektronische stappenteller.

45 gram | € 23 | kasper-richter.de

GPS van Garmin

Wie een los apparaat wil om te navigeren met gpssignalen kan niet om de firma Garmin heen. Zij hebben een fraaie reeks modellen. Ik ben zelf blijven steken bij de GPSMap 64st, een robuuste en betrouwbare gps op AA-batterijen met royale knoppen en een kleurenscherm dat goed zichtbaar blijft. Je kunt de gps laden met kaarten van Garmin die je moet kopen. Je kunt ook gratis kaarten van OpenStreetMap gebruiken.

Met bluetooth € 399 | garmin.com

Watervast opschrijfboekje

Thuis kun je al veel papierwerk weerbestendig maken met plastificeren of door het op te bergen in een waterdicht hoesje of kaartentas. Onderweg heb je een watervast opschrijfboekje nodig voor aantekeningen of bemerkingen. Het Amerikaanse merk Rite in the Rain is al jaren trendsetter met een uitgebreid assortiment. Ze leveren ook speciale weerbestendige pennen, maar in veel gevallen schrijft een watervaste dunschrijver of potlood ook prima.

50 pagina’s | 87 gram | € 8,95 | riteintherain.com

PeakFinder AR app

Weten waar je bent, is essentieel bij oriëntatie. Soms weet je het even niet meer. Natuurlijk kun je met kompas en kaart een kruispeiling doen. Of een gps-coördinaat prikken. In de bergen zijn veel markante, zichtbare oriëntatiepunten. Alleen weet je vaak niet hoe ze heten. Daar helpt PeakFinder bij. De app toont omliggende bergen en hun namen, zodat je die kunt terugvinden op de kaart, weet waar je staat of naartoe wilt. PeakFinder kent 650.000 bergen en heuvels. De app werkt na het downloaden van de data ook offline.

Android en iOS | € 5,49 | peakfinder.org

NKBV Kenniscentrum

Garmin inReach Mini

Betaalbaar noodbaken Een SPOT Gen3 satelliet noodbaken zit al jaren standaard aan mijn rugzak. Het is een fel oranje apparaat dat een route opslaat en doorstuurt naar vooraf afgesproken mailadressen. En dat in noodsituaties alarm slaat en locatiegegevens doorstuurt naar GEOS, de wereldwijde, 24/7 noodhulpcoördinator. Grootste nadeel van deze Spot Gen3 is de eenzijdige communicatie, want juist in nood wil je meer informatie geven en vooral ontvangen. Toen Garmin concurrent Delorme in 2016 overnam, kwam de satelliettechnologie van inReach breed beschikbaar en is die in de loop van de jaren verder uitgebouwd. Ik heb die ontwikkeling op de voet gevolgd en begin dit jaar kocht ik een Garmin inReach Mini als vervanging van de SPOT. Specificaties De inReach Mini is de kleinste communicator in de serie met een afmeting van 5,17 x 9,9 x 2,61 centimeter en een gewicht van 100 gram. De oplaadbare lithiumionbatterij gaat tot 90 uur mee, afhankelijk van instellingen en gebruik. IPX7 waterbestendig. Er is geheugenruimte voor 500 waypoints en 20 routes. Wat belooft het merk? De kleine, robuuste lichtgewicht satellietcommunicator werkt buiten het bereik van mobiele netwerken met 100% wereldwijde Iridium satellietdekking, volgens Garmin. Je kunt er sms-berichten mee verzenden en ontvangen, je reis tracken en delen en, indien nodig, een SOS-alarm activeren. Je kunt ook een actueel weerbericht ontvangen voor de locatie.

Tekst Aart Markies

Met een curvimeter loop je als het ware je route op de kaart om de afstand van de tocht of etappe te meten. Het wieltje meet en volgt makkelijk alle bochten in wegen en paden. De teller houdt de afstand bij. Er is een groot aantal schaalverdelingen beschikbaar. Met steel om makkelijk te rollen. Het apparaatje wordt ook wel meilograph of opisometer genoemd.

Diepgang

Curvimeter

Worden de beloftes waargemaakt? Ondanks het monochrome, piepkleine beeldscherm van 128 x 128 pixels zijn alle beloofde functies beschikbaar op de inReach Mini zelf. Door bluetooth krijgt de Mini een enorm bereik omdat de satellietfuncties dan kunnen worden gekoppeld aan een mobiele telefoon of tablet (met apps) en andere gps-apparaten. Bediening en het maken van berichten worden makkelijker met een goed toetsenbord. De betrouwbare verbinding is geen beperking meer om contact te houden met familie en vrienden. Waarom kopen? Natuurlijk zit concurrent SPOT niet stil en heeft het de SPOT X gelanceerd met tweerichtingscommunicatie via de Globalstar satellieten en een scherp en flexibel prijsplan. De inReach heeft een betere, wereldwijde dekking en sterker zendvermogen. De Garmin Earthmate app heeft goede navigatie- en kaartfuncties. De bluetoothconnectie met andere Garmin gps-apparaten is functioneel. En de Mini is fraai vormgegeven! Eindconclusie Je hebt een satellietabonnement nodig om de inReach Mini te gebruiken. De goedkoopste optie is met het flexplan: je betaalt € 30 per jaar en kiest dan per avontuur een bundel van 30 dagen (of een veelvoud) die daarbij past. Zo ben ik onderweg altijd bereikbaar en kan ik communiceren! Dat geeft mij en mijn familie een veilig gevoel. € 349,99 garmin.com/nl-NL

Lees meer over navigeren in de bergen op nkbv.nl/ kenniscentrum/orientatie-in-de-bergen.html. HOOGTELIJN 2-2020 |

Voorbereiding, filosofie en training van 0 naar 8000 meter

Facebook of focus? Een van de meest sprekende bergsportbeelden van 2019 was de file van mensen op de top van de Mount Everest. Drie uur lang stonden sommige klimmers in de rij om het hoogste plekje van deze aarde te bereiken. Everest heb ik nog niet beklommen, maar in oktober 2018 stond ik wel op mijn eerste berg van 8000 meter, de Manaslu (8163 meter) in Nepal. Mijn bergsportcarrière begon niet met het idee dat ik dit soort hoge bergen kon beklimmen. Mijn eerste ervaring met een hoge berg was zelfs niet echt positief. Tekst Roeland van Oss Beeld Sanna Raistakka en Roeland van Oss

n 2008 mocht ik als ‘jonge hond’ mee naar de K2. Ik was voor deze expeditie nog nooit boven 4810 meter geweest (Mont Blanc) en ik had ook niet de illusie dat ik de top van de K2 wel even zou halen. Ik had mijn hoop gezet op 8000 meter bereiken, een magische grens in de bergsportwereld. Een grens waaraan maar veertien bergen op de hele wereld voldoen. Het liep anders dan ik had gehoopt: ik merkte op de eerste acclimatisatierondes al dat ik niet zo sterk was als de andere klimmers. De eerste keer dat ik kamp 2 haalde, kroop ik op handen en voeten naar boven, terwijl ik de longen uit mijn lichaam ademde. Ik moest met tranen in mijn ogen accepteren dat ik niet sterk genoeg was en ik was uiteindelijk ontzettend trots dat ik toch nog een hoogte van 7100 meter haalde. Het beklimmen van hoge bergen heb ik toen uit mijn hoofd gezet, omdat ik merkte dat het niet bij mij paste. Maar dat veranderde met de jaren. In 2015 deed ik een speedbeklimming van de Cassingraat op de Denali in Alaska: in 22,5 uur gingen we over technisch terrein van 3800 meter naar bijna 6200 meter. Snel bewegen op hoogte ging dus blijkbaar wel. In 2016 kwam ik weer zonder veel problemen op 6200 meter (Cholatse Noordwand, Nepal), in 2017 ging ik als gids met een klant naar Pik

56 | HOOGTELIJN 2-2020

Lenin (7134 meter) en in 2018 beklom ik Manaslu zonder extra zuurstof en zonder hulp van sherpa’s. Wat was er sinds 2008 veranderd en hoe kom ik zo hoog?

Omhoog in stapjes Als je van 0 meter naar 8000 meter gaat, heeft elke zone zijn eigen specifieke uitdaging, maar die problemen komen uiteindelijk op enkele belangrijke punten terug: het acclimatiseren en de fitheid van de klimmer zelf. Hoe hoger je klimt, hoe meer je moet acclimatiseren en hoe groter je eigen fitheid moet zijn. Fitheid is van belang omdat je op hogere bergen vaak lange dagen maakt en omdat de inspanning op hoogte nu eenmaal zwaarder is. Je beweegt immers in een omgeving met minder zuurstof (of eigenlijk, een lagere zuurstofdruk). De mate van fitheid heeft niets te maken met hoogteziekte, maar een fit persoon kan wel makkelijker omgaan met en herstellen van eventuele hoogteproblemen. Daarnaast sprak een van mijn teamgenoten op de K2 over een soort ‘hoogtegeheugen’: hoewel de hoogteacclimatisatie na een paar weken op zeeniveau weer weg is, lijkt het lichaam de hoogte-ervaring te onthouden en er de volgende keer beter mee om te gaan.

Roeland van Oss en Sanna Raistakka op de top van Manaslu.

facetten die de hoogte met zich mee brengt. Je slaapt dan niet in een tentje op het ijs, je hoeft niet buiten naar de wc, je hebt het niet koud, et cetera. Ook deze ontberingen zijn belangrijk bij de gewenning. Thuis acclimatiseren gaat tegenwoordig in een hoogtetent, zodat de tijd om te acclimatiseren op de berg korter kan zijn. Daarnaast blijft de vraag nog altijd in hoeverre je kunt acclimatiseren op grote hoogte. Persoonlijke gevoeligheid speelt ook mee en dus ligt de absolute ‘top’ bij mensen verschillend. Dat ervaar je alleen door stapje voor stapje hoger te gaan.

Training en voorbereiding

Hoeveel training is genoeg om een grote berg te beklimmen? Een moeilijke vraag. Hoge bergen beklim je niet zomaar en ook dat is iets wat maar moeilijk past in de huidige samenleving. Een carrière op hoge bergen komt normaal geleidelijk en vergt jaren van training en opbouw. Hoe weet je of je genoeg traint? Ik neem altijd het voorbeeld van de drukke zakenman, die twee uur per week traint. Als deze persoon nu eens tweemaal zoveel gaat trainen, dan traint hij extreem veel (voor zijn gevoel), namelijk vier uur per week! Maar voor een grote berg is dat nog steeds niet genoeg. Verschillende professionals hebben aangetoond dat 10 tot 20 uur training per week over een langere periode van jaren nodig is om sterk genoeg te zijn voor de echt hoge bergen. Daarnaast is de training voornamelijk gericht op hoogtemeters en op lage intensiteit, in plaats van op afstand en op explosiviteit. Juist datgene wat ik als berggids tijdens mijn werk doe.

Roeland van Oss op de top van Manaslu.

Minder tijd investeren De trend die we zien op heel hoge bergen zie je inmiddels ook in de Alpen. Tijd is of lijkt tegenwoordig kostbaar en dus willen velen zo snel mogelijk een berg op: steeds minder tijd investeren om iets moois te bereiken. Alleen werkt dat in de praktijk helaas niet zo. Tot 2000, 2500 meter heb je vaak weinig last van de hoogte, maar om hoger te komen moet je je lichaam langzaam laten wennen. En dat kost tijd. Voor het beklimmen van een berg van 4000 meter heb je altijd wel drie tot vier dagen nodig en voor de Mont Blanc (4810 meter) moet je zeker een week uittrekken. Een week investeren, zonder te weten of het weer en de condities goed genoeg zijn om de top te halen. Je slaapt bijvoorbeeld eerst op 2500 meter, klimt de volgende dag verder tot 3500 meter en daalt dan af naar het dal om te herstellen. Goed acclimatiseren bereik je alleen stapsgewijs. Bij een hoogte van 6000 tot 7000 meter moet je al gauw drie tot vier weken investeren om je lichaam te laten wennen aan de extreme hoogte. Bij een berg van 8000 meter is dat zeker vier tot zes weken. Een alternatief is thuis voorbereiden, alleen wen je dan aan een lagere zuurstofdruk en niet aan alle andere

de mate van fitheid heeft niets te maken met hoogteziekte De opbouw naar hoge bergen is ook van belang. Je moet kijken en voelen of je lichaam de hoogte aankan en dat gebeurt stap voor stap. Na Mont Blanc beklim je bijvoorbeeld Elbrus (5642 meter), Denali (6190 meter) en Pik Lenin (7134 meter) voordat je kunt denken aan een berg van 8000 meter.

Shortcuts naar de top? De hoogte is eenvoudig te compenseren, door het gebruik van externe zuurstof. De vraag of dit de bergsport verandert, is een persoonlijke kwestie. Omdat bergsport geen ‘echte’ sport is en er geen officiële metingen zijn, kun je in principe doen wat je wilt. Hierbij komt ook de vraag naar boven waarom klimmers op die manier klimmen. Extra zuurstof zorgt ervoor dat de hoogte (met een maximum van ongeveer 2000 meter) wordt verlaagd, afhankelijk van de hoeveelheid zuurstof die iemand inneemt. Ondanks dat al in 1978 is aangetoond dat het beklimmen van Mount Everest mogelijk is zonder gebruik van extra zuurstof, gebruikt het grootste deel van de klimmers er toch extra zuurstof. Zonder die extra zuurstof is de kans groter dat de expeditie niet slaagt, maar wat is niet slagen? Omkeren is een onderdeel van

HOOGTELIJN 2-2020 |

de bergsport, zoals dat bij het leven hoort. Je leert van vallen en opstaan, en niet van enkel en alleen successen. Maar dat lijkt in onze samenleving omstreden. Het idee dat elke top haalbaar en bereikbaar is komt uit het tijdperk waarin we nu leven, waar alles nu te bestellen is en onze activiteiten direct online gezet worden.

je leert van vallen en opstaan, niet van enkel en alleen successen Voor mij is het duidelijk: ik klim zonder extra zuurstof. Ik verwonder me altijd dat we met afschuw praten over de Tour de France waarin menig rijder doping gebruikt, maar op de grote bergen lijkt het normaal te zijn geworden. Als je niet zelfstandig een berg kunt beklimmen, waarom beklim je die dan?

Extreme ervaringen De Zweedse Carys Egan-Wyer onderzocht in haar studie The Sellable Self (Lund Universiteit, 2019) welke drijfveren ultralopers hebben. Zij doen uren over lange races en moeten daarbij afzien en vele (persoonlijke) obstakels overbruggen. Haar conclusie is dat deelnemers aan extreme ervaringen vaak niet zo vrij zijn als ze zelf denken. “Mensen reageren op de verwachtingen en idealen van de neoliberale samenleving. Ze voelen zich (onbewust) gedwongen om deze ervaringen te gebruiken, om zo een verkoopbaar zelf te creëren die een bepaalde (sociale) waarde heeft.” Deze observatie komt overeen met het beeld dat je tegenwoordig ziet. Veel uitdagingen lijken we te doen om te laten zien aan de ander (Facebook, Instagram), om ons eigen ego te strelen en onszelf ten opzichte van de ander te positioneren. We creëren zo

Het laatste stuk naar de top op Manaslu.

58 | HOOGTELIJN 2-2020

een status met de avonturen die we ondernemen. Veel berichtgeving over grote bergen is daarnaast niet volledig en veel klimmers vertellen alleen het gedeelte dat interessant lijkt voor de buitenwereld. Niet dat het overgrote deel Everest beklimt onder begeleiding van een sherpa en met extra zuurstof.

Oude kernwaarden Dat is niet erg en iedereen heeft een vrije keuze om te doen wat hij of zij wil. Het is wel jammer dat de bergen veelal op die manier worden gebruikt en dat vooral bergen van 8000 meter het in de media goed doen. ‘Extreme beklimmingen’ en ‘waaghalzen’ zijn termen die worden gebruikt om het klimmen op deze hoogte te omschrijven. Daarnaast krijgen de oude kernwaarden van de bergsport veel minder aandacht. Avontuur, buiten zijn, de natuur beleven, doelen stellen en jezelf uitdagen lijken ondergeschikt. En dat is jammer, omdat daar voor veel klimmers de basis ligt voor de bergsport: op eigen kracht en met zo min mogelijk impact op de omgeving. Ik verwonder me er nog steeds over dat, ondanks dat het al meermalen is aangetoond dat het niet hoeft, hoge bergen toch met extra zuurstof worden beklommen. Het lijkt een tendens in deze samenleving, dat we niet meer jaren kunnen of willen investeren voor een onzeker doel. We willen alles nú en het moet succesvol zijn. Bergsport, maar ook sport, werk en liefde zitten zo niet in elkaar. We leren van vallen en opstaan, van succes, maar juist ook van omdraaien. De vraag is of de consumptiemaatschappij de bergsport heeft ingehaald en je hier nog van bergsport mag spreken. Misschien is de term bucketlistconsumptie of consumptiebergsport wel beter. Roeland van Oss (roelandvanoss.com) is UIAGM-berggids en wordt gesponsord door Rab, Julbo en Outdoor XL.

Met voorbereiding en doorzettingsvermogen van 0 naar 8000 meter

Genieten in stilte Met het verhaal van Roeland van Oss in het achterhoofd zocht Peter Daalder drie succesvolle klimmers op, die na een lange aanloop, een goede voorbereiding en een groot doorzettingsvermogen uiteindelijk op de top van hoge bergen stonden. Bij alle drie is er sprake van een zekere mate van geluk, het juiste gezelschap en een heldere focus. Op sociale media zijn hun prestaties vrijwel niet te vinden. Zij genieten in stilte. Tekst Peter Daalder Beeld Jolanda van Kesteren, Niels Jespers en Martin Mazurek

Zevende Nederlandse op de top van 8000’er Jolanda van Kesteren was op 25 september 2019 op de Cho Oyu (8201 meter) de zevende Nederlandse vrouw die op een berg van 8000 meter stond. Zij klom met extra zuurstof en werd begeleid door een sherpa. Die zuurstof zat niet in haar plan, maar omdat de klimmers op tijd het land uit moesten zijn van de Chinezen, zat er tijdsdruk op de expeditie. En er was een korte goedweerperiode.

Jolanda van Kesteren tijdens een tocht in het Ötztal.

De Cho Oyu was na tochten in de Atlas, op IJsland, in Nepal en na de beklimmingen van onder andere Kilimanjaro (5895 meter), Aconcagua (6962 meter), Muztagh Ata (7546 meter) en een handvol tochten waarbij de top niet werd gehaald, voor de 41-jarige Haagse een logische stap. “Een vriendin van me vroeg een keer waar mijn grens ligt. Ik heb toen gezegd dat ik dat niet wist en dat ik die vanzelf een keer tegenkom. Na Muztagh Ata begon het te kriebelen en dacht ik dat een 8000’er zou kunnen.”

Lopen, eten, slapen “Het gaat mij om grenzen verleggen en loskomen van de hectiek van elke dag. In een expeditie ben je bezig met de berg. Lopen, eten, slapen. Het leven in zijn meest pure vorm in de schitterendste omgeving die je je kunt voorstellen. Ondanks de lichamelijke inspanningen kan ik me mentaal volledig ontspannen. De combinatie met andere culturen en het teamgevoel maken de ervaring compleet.” Jolanda keek vooral naar technisch eenvoudiger bergen. “Ik kan niet voldoende trainen om dat allemaal in mijn eentje te doen. Ook in de Alpen doe ik veel met een gids. Ik wil wel alles kunnen. Als de gids in een spleet valt, wil ik hem kunnen helpen. Maar ik kan niet alles zelf plannen en vind dat ik als Nederlander

Een van de kampen op Cho Oyu.

niet voldoende ervaring heb om de risico’s voldoende in te schatten. Een beetje klimmen en klauteren vind ik wel leuk. Op de Cho Oyu was een korte boulder, dat is leuk om te doen.”

Eigenwijs Het klimmen met zuurstofmasker was geen succes. “Vanaf 7000 meter lag het klaar voor me. Het was heel benauwd, ik begon te hyperventileren met dat masker op. Vreselijk. Op weg naar de top ben ik hartstikke dood gegaan. Alle seinen stonden op rood, maar ik ben toch doorgelopen. Eigenwijs zijn is soms een goede karaktertrek. Op een gegeven moment hoorde ik mijn moeder praten. Die is twaalf jaar geleden overleden. Je mag naar beneden, zei ze, het is goed zo. Ik heb daar niet naar geluisterd en ben doorgegaan. Ik had het echt zwaar, maar was voor mijn gevoel voldoende bij mijn verstand om te kunnen omkeren. Tijdens het lopen zeg ik altijd het alfabet op. De A van appel, B van banaan. Fruit, plaatsnamen, het is mijn trance. Als je gaat denken wordt het zwaar. Ik zat in een coconnetje en dacht aan andere dingen terwijl ik bezig was met lopen en klimmen.”

20 procent “Niemand heeft gezegd dat het makkelijk is. Dit hoort erbij. Ik las een boek van Jon Krakauer met een citaat van Eric Shipton. Niemand vindt het leuk om een 8000’er te beklimmen. Het is 80 procent afzien, er is verveling, het is oncomfortabel. En voor 20 procent is het lol. Je mag doen wat je het mooiste vindt. Klauteren, schitterende uitzichten. Ik herken dat. Je doet het voor die 20 procent. Om 01:00 uur ’s nachts de tent uit moeten en dan beloond worden met een schitterende sterrenhemel, een gletsjer onder je en besneeuwde bergen om je heen. Ik heb dan tranen in mijn ogen van geluk. Zo mooi, zo intens.” En nu? “Haha. Ja, heel stiekem denk ik aan de Manaslu. Niet in 2020. In oktober ga ik wel de Polar Circle marathon lopen op Groenland. Extreem duurwerk, dat is gewoon leuk.”

HOOGTELIJN 2-2020 |

Niels Jespers op de K2.

Niels (rechts) bij een van de kampen op de K2.

keken me wat vreemd aan. Ik had geen touwen bij me, maar wilde wel meewerken en meebetalen voor de touwen. Dat vond ik wel zo netjes. ‘Wat kom jij hier eigenlijk doen?’, werd gevraagd. ‘Het leek me een passende uitdaging’, heb ik toen geantwoord. Een grote stap, maar wel gepast. Ondanks het aanhoudende slechte weer, hebben we toch nog een gaatje gevonden voor een toppoging.”

In beweging houden

Nanga Parbat was zijn totemnaam Niels Jespers (34) had bij de jeugdklimmers in België Nanga Parbat als zijn totemnaam. Die naam zegt iets over de persoon, over zijn eigenschappen. Dus zo gek is het niet dat de Nanga Parbat (8125 meter) op de erelijst staat van de Belg die in Wageningen woont.

Niels op de top van de Nanga Parbat.

60 | HOOGTELIJN 2-2020

Jespers is een rotsklimmer die veel actief was in de Alpen. Door zijn studie kwam hij terecht in Bolivia, waar hij ook volop kon klimmen. Hij gaf er kliminstructie en heeft er een paar jaar na zijn stage een klimschool opgezet voor de lokale bevolking. Niels heeft geen interesse in Everest, maar voelt zich aangetrokken tot Pakistan. Geld voor een grote expeditie had hij niet, dus vertrok hij na de beklimming van de Khan Tengri in Kirgizië in zijn eentje naar de Nanga Parbat. Hij had zijn eigen kleine expeditie met enkel een kok. Hij keek wie er in het basiskamp waren, vond daar klimpartners die hij eerder niet kende en betaalde mee voor vaste touwen als dat gewenst was. Zo klom hij met Koreanen en Iraniërs. “Ze

De man die de Matterhorn Noordwand en de Droites Noordwand in de winter of het voorjaar op zijn wensenlijstje heeft, had veel plezier van zijn rotsklimervaring. Nadeel is dat hij de klimmers met wie hij onderweg is nauwelijks kent. Op de Nanga Parbat klommen ze langzaam vanwege hun beperkte acclimatisatie. Jespers: “Ik was een beetje de sherpa van mijn Iraanse klimmaat. Hij klom niet goed, ik moest hem echt in beweging houden.” Toch kwam de Nederbelg op de top. “Ik had tranen in mijn ogen. Door het slechte weer heb ik enkele keren gedacht dat het niet meer zou lukken. Ik kan het alleen als er andere klimmers in de buurt zijn; ik heb anderen nodig. Ik klim zonder extra zuurstof en ondersteuning, maar ben wel afhankelijk van anderen. En ik help dus graag mee met het aanleggen van vaste touwen.” Op dezelfde manier probeerde Jespers het afgelopen jaar de K2. Er waren meer klimmers zoals hij. In zijn voorbereiding sliep hij in een zuurstoftent, hij roeide met een masker op. Hij voelde zich goed, maar draaide op ongeveer 8000 meter om. Voordat er sprake was van een tweede poging, bleek Niels een bevroren teen te hebben. Het was einde oefening. “Dit jaar ga ik terug en zorg ik dat ik voldoende spullen heb om mijn voeten warm te houden. Ik ga nog één keer omhoog. Ik bied me aan aan de berg. En de berg beslist. Als het dit jaar niet lukt, dan houdt het op. Dan is het niet aan mij besteed. Tenslotte is het privé en ook voor het werk belastend. Er zijn bovendien nog genoeg mogelijkheden om in de rotsen te klimmen dichter bij huis.” Meer informatie over Niels vind je op nielsjespers.be.

Jacqueline (in blauwe jas) tijdens de afdaling van de Baruntse.

de baruntse was precies haar berg

Jacqueline de Goeij-Van Dooren met haar begeleider Gyalje Sherpa.

“De Baruntse sprong er echt uit. Die is zo ontzettend mooi. Ik viel ervoor als een blok. Ik was meteen verkocht. Ik hou meer van sneeuw dan van rotsen, dit was precies mijn berg.” Twintig jaar geleden begon Jacqueline de Goeij-Van Dooren (57) huttentochten te lopen met haar man en vier kinderen. Oostenrijk, Dolomieten. De liefde voor de bergen werd aangewakkerd na een tocht naar de Grand Paradiso. Cursussen volgden, C1, C2. Mont Blanc, rotsklimcursussen in de Dolomieten en bij de Grossglockner. De Bernina, Mönch, Finsteraarhorn, de Jungfrau, Piz Palü. De Amsterdamse was 17 jaar geleden al eens in Nepal, dus keek ze naar mogelijkheden om er te klimmen. “Ik dacht, laat ik eerst maar eens een 6000’er doen. Maar de informatie van de club van de Amerikaan Dan Mazur, gepokt en gemazeld in de bergsport, gaf de doorslag. Het bleek een heel prettige persoonlijkheid die goed zorgt voor zijn teamleden.” Jacqueline was verkocht. “De Kala Patthar van 5643 meter, net boven het Everest basiskamp, was het hoogste waar ik ooit was geweest. Nu stond als eerste de Mera Peak (6467 meter) op het programma. Het waaide hard, we hadden maar één dag voor de top. Het was erg intens. Kort slapen, om 01:00 uur ’s nachts lopen. Vreselijk moment. Het was koud, je moet je pap opeten, het is unheimisch, je bent gespannen, moet drinken, ik had er geen zin in. Ik was onhandig met mijn schoenen, je moet alles in de goede volgorde doen. Ik had stress, ga ik het halen? Het is pure psychologie, je loopt vijf uur in het donker. Je ziet niet waar je naartoe gaat, hoe ver het nog is. Maar iedereen haalde de top.”

De groep voor vertrek naar de top. Rechts Jacqueline.

Genieten van de leegte De Baruntse is nog een stuk hoger (7129 meter). Slecht weer dwong Jacqueline twee nachten en een dag in de slaapzak. Met een lege e-reader. “Ik dacht ik geniet maar van de leegte, het hele jaar is het zo druk. De enige keer dat ik bang was, was door de sneeuw. Ik zag de tent elk uur kleiner worden door de sneeuw die zich ophoopte.”

Sherpa Gyalje en Jacqueline (links) op de Baruntse.

“We waren op 2 november als enige groep op de top. Nooit was ik zo uitgeput. Ik had met Gyalje Sherpa constant een eigen begeleider bij me. Je wordt een soort bond, je loopt en klimt zo dicht bij elkaar, uren achtereen. Na de top heb ik de kinderen een bericht gestuurd: ‘Dit doe ik echt nooit meer.’ Maar het geheugen is kort als het over ellende gaat. Er staat zoveel tegenover, het is zo extreem mooi. De herinnering is zo groot. De pijn ebt wel weer weg. Ik droom al weer een beetje. Op audiëntie bij de Manaslu… We zullen zien of zij ons toelaat. Een 3000’er in de Alpen is ook leuk, maar ik moet wel een uitdaging houden.”

HOOGTELIJN 2-2020 |

Specialist in Bergsport Verzekeringen www.hienfeld.nl +31 (0)20 - 5 469 469 info@hienfeld.nl

Voor meer informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

MFS®-VAKUUM-SYSTEM

COMFORT OP HET HOOGSTE NIVEAU MFS®-VAKUUM-SYSTEM SPEZIELLE POLSTERSCHÄUME SPECIALE SCHUIMVOERING Weiches geweven Manschettenpolster Zacht, schuimretikuliert bovenaan.

MFS®-VAKUUM-SCHAUM MFS® VACUÜMSCHUIM Exakte und druckfreie Anpassung an jede Fußform Drukverlagend, past zich perfect aan elke voet im Knöchel-, Manschetten und Laschenbereich. Bis aan; hetreichend. gebiedDer rond veter in denin Ballen Fuß de wirdenkels, weich aber enghaakjes umschlossen. en – oogjes, tot aan de bal van de voet. De voet wordt zacht, maar strak omhuld. RETIKULIERTERSCHUIM SCHAUM GEWEVEN bis in den Zehenbereich, garantiert eine perfekte Anzorgt voor een perfecte pasvorm tot aan passung. het gebied rond de tenen.

SPEZIELLE POLSTERSCHÄUME Weiches Manschettenpolster retikuliert

MFS®-VAKUUM-SCHAUM Exakte und druckfreie Anpassung an jede Fußform im Knöchel-, Manschetten und Laschenbereich. Bis in den Ballen reichend. Der Fuß wird weich aber eng umschlossen.

Vakuum Lady Ultra

Vakuum Men Ultra

mei_Anz_VakuumMen_Hoogte_210x135_MAI14.indd 1

RETIKULIERTER SCHAUM bis in den Zehenbereich, garantiert eine perfekte Anpassung.

www.meindl.de

15.05.14 11:01

In de rubriek Langs het Pad vertellen biologen en IVN-natuurgidsen Marian Kathmann en Ton Gordijn ons meer over flora in de bergen.

Steinkletterer Puinhellingen in de bergen: ‘skiërs’ onder de bergwandelaars houden ervan, anderen haten ze. Slechte paden, schuivend puin onder je voeten, kaal, desolaat landschap. Is het echt altijd kaal? Nee, soms zie je al van ver gele bloemen. Vooral de geel, oranje of wit bloeiende alpenpapavers vallen op. Iedereen kan die herkennen, als je weet dat klaproos een andere naam voor papaver is.

e alpenpapaver (Papaver alpinum) is niet de enige mooi bloeiende plant die je op puinhellingen kunt tegenkomen. Loop langzamer of sta stil, kijk om je heen. Vaak zijn er ook kleinere planten met helder gekleurde bloemen. Een van die planten is de alpenleeuwenbek (Linaria alpina). De bloemen zijn blauwpaars, tweelippig, met twee oranje knobbels op de onderlip. Ze hebben een spoor aan de achterkant. De bloemen lijken op de bek van een leeuw. Of doet de soms gebruikte naam Kalbernase meer recht aan de vorm van de bloem? De bladeren zijn blauwgroen en vlezig voor wateropslag. De alpenleeuwenbek groeit vooral op kalkrijk, vochtig en fijn puin. Op kalkarmere grond groeien ze wel, maar ontbreekt vaak het oranje op de onderlip.

Krachtige hommels Het groeiseizoen van planten op grote hoogte is kort. Door de overvloed aan licht kunnen planten dan in korte tijd van rust tot bloei komen. Er is geen overvloed aan insecten. Die weinige insecten worden wel aangetrokken door grote of helder gekleurde bloemen. De nectar van de alpenleeuwenbek bevindt zich in de spoor van de bloem. Alleen hommels hebben de kracht om zich tussen de twee lippen van de bloem te wurmen en een lange tong om ver in de spoor te kunnen reiken. Gelukkig voor de alpenleeuwenbek komen juist hommels ook op grote hoogte voor.

Schuivend puin Planten overleven schuivend gesteente op puinhellingen op verschillende manieren, bijvoorbeeld door mee te schuiven, met een rekbare wortelstok, een in stukjes brekende wortelstok, of door verder te groeien na te zijn bedolven. De alpenleeuwenbek heeft een ondergrondse liggende wortelstok, met vele onbewortelde uitlopers, die elk een bloeistengel vormen en losjes over en tussen het puin kruipen en dat zo vastleggen. Een bijnaam voor de alpenleeuwenbek is dan ook Steinkletterer. Het is een ‘meeschuiver’, die doorgroeit als hij licht bedolven is.

Hollandse kerken kademuren

De alpenpapavers groeien op los gesteente.

Xxxxxxx

langs het pad

Leeuwenbekjes en papavers

In Nederland hebben we geen puinhellingen, maar wel kunstmatige rotswanden. Oude kerken kademuren lijken nog het meest op rotswanden. Ze hebben vaak vochtige plekken en bestaan uit stenen die zijn gemetseld met kalkhoudende zachte specie. Daar groeit ook een leeuwenbek: de muurleeuwenbek (Cymbalaria muralis, of Linaria

De alpenleeuwenbek.

cymbalaria). Oorspronkelijk komt de muurleeuwenbek alleen in Italië en Kroatië voor, maar is al in de zeventiende eeuw ingevoerd in Nederland. Nu komt de plant hier vooral in steden voor. De muurleeuwenbek vormt stelen met lichtpaarse bloemen met twee lippen. De onderlip heeft twee gele knobbels. In de zon bloeit de plant van vroeg tot laat in het jaar. Na bevruchting buigt de vrucht naar de muur toe. De rijpe vrucht krijgt een gat, waarna op één na alle zaden door dat gat vallen en zich verspreiden. Dat ene zaad is te groot en wordt met vrucht en al in de zachte specie of een spleet geduwd. Dat zaad kiemt dus dicht bij de ouderplant. Bij harde betonmuren heeft geen enkel zaad kans op kiemen. Zowel de alpen- als muurleeuwenbek kan in Nederlandse tuinen groeien en is hier te koop. Zorg voor een kalkrijke puinhelling – dus een rotstuin – of een oude, wat vochtige muur. Dan is het ’s zomers genieten van de bloemen en insecten. Deze kortlevende planten zaaien zichzelf elke keer weer uit.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Kroon Iconen van Europa: Picu Urriellu

van de

Spaanse bergsport

In het Nationaal Park Picos de Europa staat de 2519 meter hoge Naranjo de Bulnes, onder de lokale bevolking beter bekend als Picu Urriellu. Bij veel Spaanse bergsporters is Picu Urriellu een felbegeerde berg om te beklimmen. Er is namelijk een ongeschreven regel die stelt dat een klimmer zich pas alpinist mag noemen als hij op de top van deze berg heeft gestaan. Elke route naar de top heeft zijn eigen uitdagingen en door de wispelturige weersomstandigheden kan het lastig zijn om zelfs via de meest eenvoudige route de top te bereiken. Tekst en beeld Martin Fickweiler

64 | HOOGTELIJN 2-2020

De eerste twee touwlengtes van de historische PĂŠrez-Pidalroute lopen over een prachtige en compacte plaat.

Koffiemomentje op Col de Valleju tijdens de aanloop naar Vega Urriellu.

p 5 augustus 1904 werd de Picu Urriellu voor het eerst beklommen. Op die dag verbond een henneptouw twee totaal uiteenlopende sociale klassen: Gregorio Pérez, een eenvoudige pastoor uit een arm bergdorp, ging voorop en Pedro Pidal, een voornaam edelman uit Villaviciosa, klom achter hem aan. Pidal was de initiatiefnemer van de onderneming en had wel enige ervaring met het beklimmen van bergen in onder meer Chamonix, maar Pérez was de beste klimmer van het duo. Over de rolverdeling was Pidal na afloop heel eerlijk: “Ik deed niets anders dan mijn handen en voeten plaatsen waar Gregorio de zijne had geplaatst.” Het was een moeilijke en gewaagde klim, zeker wanneer we de beperkte kennis en klimtechnieken uit 1904 in acht nemen. Pidal verklaart na hun succesvolle beklimming dat hij werd gedreven door een mengeling van patriottisme, sportiviteit en onwetendheid. “Welk idee heb ik van mezelf en mijn landgenoten als ik op een dag het nieuws krijg dat buitenlandse klimmers als eersten hun vlag op de top van onze maagdelijke Picu Urriellu hebben geplaatst?” Omdat abseiltechnieken in die tijd nog niet tot het arsenaal van klimmers behoorden, moesten de twee avonturiers na het behalen van de top de route ook weer naar beneden klimmen. Gezien de moeilijkheden van de klim was dit misschien nog wel een grotere prestatie dan de beklimming zelf. Bij de afdaling kwam de kennis van Perez goed van pas: op enkele moeilijke stukken bond hij het touw aan een vastgeklemde steen zodat ze daarlangs naar beneden konden klimmen. Vervolgens sneden ze het touw zo hoog mogelijk af om het reststuk later te gebruiken.

Pandebano

De oosten noordkant van Picu Urriellu gezien tijdens de aanloop naar het begin van de route.

De zon is al onder wanneer onze chauffeur Juanjo zijn auto behendig over een bochtige weg omhoogrijdt richting Pandebano, een uitgestorven gehucht vanaf waar we te voet verder gaan richting de Picu Urriellu. Juanjo is eigenaar van Casa Cipriano in het nabijgelegen Sotres en berggids in Picos de Europa. Volgens hem zijn de weersvoorspellingen voor de komende dagen goed en zodra we hem vertellen dat we van plan zijn de route van Gregorio Pérez en Pedro Pidal te volgen, neemt zijn enthousiasme toe. Hij vertelt dat het een prachtige en logische route naar de top is, die naar zijn smaak veel te weinig wordt beklommen. Volgens Juanjo kiest iedereen er tegenwoordig voor om de zuiden oostwand te beklimmen, waar veel routes zijn voorzien van een rij glimmende boorhaken. Alleen een speciale eenheid van het Spaanse leger en de reddingsdienst sluiten hun bergtrainingen af op de noordwand, maar dat is steevast in de maand juli, de rest van het jaar ligt de historische route er verlaten bij. Aan het einde van de weg keert Juanjo zijn auto en stappen we uit. Hij geeft ons een tas met ontbijt voor de volgende dag, groet ons en verdwijnt in de richting van waaruit we zojuist gekomen zijn. Zodra onze ogen gewend zijn aan de duisternis zien we de hemel gevuld met sterren; het lijkt mooi weer te worden!

Door het wispelturige weer kiezen we ervoor om langs de overzichtelijke zuidkant van de berg af te dalen.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Onze tent met uitzicht op de westwand van Picu Urriellu.

Tijdens de afdaling via de zuidkant moeten we afklimmen en abseilen. Dit is de meest eenvoudige zijde van de berg.

Vega Urriellu De volgende ochtend pakken we alles in onze rugzakken en beginnen we aan de tocht omhoog. Na ongeveer drie uur lopen bereiken we de Vega Urrielluhut. Vijf jaar geleden was ik hier ook, toen met het voornemen om de indrukwekkende westwand te beklimmen. Binnen in de donkere en kille hut ontmoet ik huttenwaard Tomás Fernández en Sergio Bada. Ze groeten me alsof het nog maar kort geleden is dat we elkaar zagen. In Nederland dacht ik vaak aan mijn verblijf in deze hut, de te warme en rumoerige slaapzaal en het spartaanse ontbijt met biscuit en waterige koffie. Daarom hebben we deze keer naast klimmateriaal en kleding ook een tent, een dikke slaapzak en een blik espresso mee omhoog genomen. In de buurt van de hut zetten we de tent op en drinken we in de zon een smaakvol kopje koffie. Bij de hut is het een komen en gaan van wandelaars. De meesten poseren vol trots met de

Het wispelturige weer lijkt erg op dat van Patagonië Urriellu op de achtergrond. Het zal me de komende dagen duidelijk worden dat het zien van de Urriellu voor de meesten die hier komen het hoogtepunt van hun reis is. Het aantal mensen dat de Picu Urriellu daadwerkelijk wil beklimmen, zal iedere dag op twee handen te tellen zijn.

Canal de la Celada Het weer is prachtig en zodra we zijn bijgekomen van de fysieke inspanning van die ochtend besluiten we een kijkje te nemen aan de voet van de noordwand. We vullen onze rugzakken met touw en water en vertrekken met een opgewonden gevoel richting de berg. Een goed pad voert ons van de hut naar het begin van Canal de la Celada, een schaduwrijke kloof aan de onderkant van de noordwand. Het pad loopt relatief vlak over een puinveld en zigzagt vervolgens steil omhoog tot aan een brokkelige rotsbarrière. Hoewel het al september is, ligt er op enkele plekken nog steeds oude wintersneeuw. Plotseling glijden er dikke zwarte wolken over de top van Picu Urriellu, een paar tellen later begint het te regenen en nog iets later

66 | HOOGTELIJN 2-2020

stort het met bakken uit de hemel. We vluchten naar een overhangend rotsblok om onder te schuilen. In rap tempo verlichten bliksemflitsen de grijze lucht en van tijd tot tijd overstemt een oorverdovend gedonder het kletteren van de regen. Stroompjes water die eerst aan de voorkant van het rotsblok naar beneden vielen beginnen zich langzaam een weg te banen langs de onderkant van de rots en zo wordt het steeds moeilijker om droog te blijven. Zodra het onweer minder wordt, verstoppen we de klimtouwen en ons water onder het rotsblok en gaan we snel terug naar de beschutting van de hut.

Patagonisch weer Sergio staat ons bij de deur al op te wachten. “Welcome back in the Picos!” zegt hij met een flauwe grijns op zijn gezicht. Die middag regent het bijna aan één stuk door en ook de wind trekt aan. Wolken worden naar beneden door de vallei geblazen en de top van Picu Urriellu is gevangen in een bolvormige, gladgestreken wolk wat aangeeft dat het daarboven nog harder waait. Terwijl ik dik ingepakt voor de hut zit, herinner ik me ineens dat ik hier vijf jaar geleden ook zo zat en dacht dat het wispelturige weer in de Picos wel erg veel op dat van Patagonië leek. De weersvoorspelling op Sergio zijn laptop ziet er ineens heel anders uit. De hoeveelheid mist, neerslag en wind blijft de komende dagen vrijwel onveranderd. Volgens Sergio kunnen we morgenochtend misschien wel de eerste sneeuw van het seizoen verwachten. De euforie van die ochtend is lang verdwenen en wanneer we ’s avonds bij het schijnsel van onze hoofdlampen bij de tent komen, zien we dat er plassen rondom, maar ook in de tent zijn ontstaan. Het stormt en nadat we de tent nog extra hebben verankerd kruip ik volledig gedesillusioneerd in mijn slaapzak en moet ik moeite doen om positief te blijven. Yves stelt me gerust door te zeggen dat als het weer ineens zo om kan slaan, het ook de andere kant op kan gebeuren.

Eén kans Wanneer ons nog één dag rest krijgen we toch nog een kans om de berg op te gaan. Terwijl het de hele nacht nog stormachtig waait en regent, word ik ’s morgens om zes uur wakker omdat het zo ongewoon stil is in de tent. Ik hoor geen getik van regen en het tentdoek klappert niet meer in de wind. Met mijn donsjas aan kruip ik naar buiten en ik zie tot mijn grote verbazing de

Foto links Aan het einde van de North Face Chimney. Foto midden Op de top eten we de kaas van Juanjo. Foto rechts Prachtig Mariabeeldje op de top van Picu Urriellu (2519 m.).

hemel gevuld met sterren en bij het schijnsel van de maan zie ik het silhouet van de Urriellu, ook daar geen wolk meer te bekennen. Ik kan het bijna niet geloven en door de spanning die ineens in me opkomt moet ik naarstig opzoek naar het wc-papier. Hoewel Yves al die tijd heeft volgehouden dat we heus nog wel zullen klimmen, is ook hij blij verrast door deze onverwachte kans. Na een goede kop koffie en een verder karig ontbijt lopen we bij het eerste licht richting de berg.

De noordwand Over een breed terras aan de oostkant van de berg bereiken we het begin van de route waarlangs Pérez en Pidal ooit omhoog gingen. De rots waar de route ongeveer zou moeten starten is niet heel steil maar ziet er vanuit ons perspectief behoorlijk structuurloos uit. Hoewel het me niet helemaal duidelijk is hoe het eerste stuk van de route loopt, begin ik voorzichtig te klimmen en probeer ik vooral de natte stukken te vermijden. Na zo’n dertig meter klimmen bereik ik een grotachtig gat en ontdek ik één piton (mephaak). De eerste standplaats. Omdat de route aan de oostkant van de berg begint, worden we nog even verwarmd door de zon wanneer deze boven de graat van de Peña Castil uitstijgt, maar al snel verdwijnen we in de schaduwrijke noordkant van de berg. De touwlengtes in het onderste gedeelte van de route zijn niet moeilijk, maar wanneer ik bedenk dat Gregorio Pérez en Pedro Pidal hier klommen zonder het schoeisel en materiaal van nu voel ik een diep respect voor deze heldhaftige pioniers. Deze twee gedreven mannen wisten niet wat nog voor hen lag, het enige wat ze wel wisten, was dat ze alles wat ze omhoog gingen ook weer terug naar beneden moesten klimmen. Drie touwlengtes lang traverseren we, langzaam stijgend, van oost naar west door de noordwand heen. Uiteindelijk maken we stand op de noordwestschouder van Picu Urriellu en kijken we aan de westkant een indrukwekkende diepte in. Wanneer ik naar boven kijk, zie ik duidelijke de North Face Chimney, een markante en heel logische route om het bovenste gedeelte van de noordwand door te komen. Eerst klim ik nog een fraaie touwlengte over een compacte plaat die is afgezekerd met voldoende pitons. Dan pas is de North Face Chimney aan de beurt. De schoorsteen is drie touwlengtes lang en lijkt wat mij betreft meer op een geul dan op een schoorsteen en is veel minder steil dan dat het vanaf beneden doet voorkomen.

De laatste touwlengte is bezaaid met losse stenen en ik ben blij dat we vandaag de enige klimmers op de Urriellu zijn. De stenen die in de laatste touwlengte door het bewegen van het touw gaan rollen, vallen door de North Face Chimney naar beneden en zouden een serieuze bedreiging vormen voor de touwgroepen eronder. Om tijd te besparen klimmen we het laatste stuk simultaan, want het is ondertussen bewolkt geworden en het lijkt erop dat we het niet de hele dag droog gaan houden. Op de top eten we van de kaas die Juanjo ons een paar dagen geleden gaf en al gauw dwalen mijn gedachten af naar de eerstbeklimmers. Hoewel Pérez en Pidal hier op de top ongetwijfeld blijdschap hebben gevoeld, zullen ze vooral gespannen zijn geweest over de afdaling. Hun route was de eerste juweel op de kroon van de Spaanse bergsport en vele andere zouden nog volgen. Door het dreigende slechte weer kiezen wij voor de gebruikelijke afdaalroute via de zuidwand en zodra de kaas op is, verlaten we de top. Want niet alleen ziet het weer er dreigend uit, ook wacht ons bij terugkomst bij de hut een heerlijk zelfgemaakt kopje koffie.

Beklimming van de Picu Urriellu (Naranjo de Bulnes) Reis

Met de auto is het vanaf Utrecht 1600 kilometer rijden naar Sotres. Met de trein reis je via Parijs en Santander, Bayonne of Barcelona naar Bilbao. Bij sommige routes is een bus nodig voor het laatste stukje. Vanaf Oviedo of Bilbao is het nog twee of drie uur rijden.

Route

De route van Gregorio Pérez en Pedro Pidal door de noordwand is 450 meter lang en nergens moeilijker dan UIAA V/V+. De route is grotendeels behaakt met goede pitons. Wel zou ik aanraden om een kleine selectie mobiele zekeringen mee te nemen.

Accommodatie

De Vega Urrielluhut is strategisch gelegen en een perfect uitgangspunt voor een beklimming van de noordwand van Picu Urriellu.

Sites & Gidsjes

Kijk voor algemene informatie over Spanje op spain.info en voor algemene informatie over Asturias op turismoasturias.es. Klimgids: Picos de Europa - Walk and Climbs (2007) van Robin Walker. ISBN 9781852840334. Kaart: Picos de Europa - Central Massif, 1:25.000, Centro Nacional de Información Geográfica. ISBN 97884416375511.

Inspiratie

Bekijk de foto’s van Martin Fickweiler op Instagram: @martinfickweiler, ‘Stories of my life’. Martin Fickweiler wordt in de serie Iconen van Europa gesponsord door Edelweiss, Rab en Tonke campers.

Op de felbegeerde top Met veel plezier klim ik alle touwlengtes voor en na enige tijd bekruipt me een gevoel dat ik vroeger ook vaak had. Een gevoel van ultiem geluk en controle, gecombineerd met een beetje onzekerheid en spanning. Mijn gedachte dwalen af naar de Belgische Maasrotsen. Het klimmen op de grijze kalk daar voelde vroeger hetzelfde: compact en stevig, soms een beetje glad, volgetimmerd met pitons en schijnbaar gemaakt om op te klimmen! Soms voelt het zo vertrouwd dat ik af en toe een piton oversla, terwijl het me op andere momenten beter lijkt om er nog een tussenzekering bij te plaatsen.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Een singlepitchweek die weg regende, maar niet in het water viel

Slecht weer, goede keuzes

Tik, tik, tik… waar ik al een beetje bang voor was, gebeurt. Regen klettert zachtjes op het tentdoek als ik om half acht wakker word. Regen. Ik had me laten vertellen dat dat wel zo’n beetje de slechtste weersomstandigheid is voor een klimcursus. Ook onze gids Florian kijkt bedenkelijk naar de lucht als hij een uurtje later arriveert op de camping in Huben. Mijn klimmaten en ik hebben hier vannacht gebivakkeerd. “Nicht so gut”, mompelt hij, en hij schudt zijn hoofd. We kijken elkaar aan. Hoeveel gaan we klimmen deze week? Tekst Naomi Persoon Beeld Zout Fotografie

68 | HOOGTELIJN 2-2020

e tweede gids, Ferdinand, lijkt veel minder last te hebben van doemgedachtes. Met een brede glimlach en een opgewekte begroeting zwaait hij de deur open van Florians auto als we hem oppikken in Sölden. Lang hebben ze niet nodig om te overleggen wat we de eerste dag gaan doen: naar Moosalm. Hier heeft de zon het gneis al snel droog gemaakt, maar is er ook een klettersteigroute voor als het echt te glad wordt. Slecht weer bestaat niet volgens Ferdinand, alleen slechte keuzes. Ik ben in het Ötztal voor een singlepitchcursus, waar we de basis leren om zelfstandig sportklimroutes van één touwlengte te klimmen in de rots. Een flinke lijst van vaardigheden die een voor een worden afgetikt. Niet dat je dat door hebt, het voelt als een echte vakantie. Lekker in de bergen, relaxed klimmen, maar wel met de focus op het leren van nieuwe dingen.

Schattige routenamen De zon breekt al een beetje door als we nadat Ferdinand en Florian onze zekeringstechnieken hebben gecheckt, een eerste

checken. Gaan. Eerst een relatief korte, daarna een van veertig meter, van boven aan de rots naar beneden. Om ervoor te zorgen dat al het materiaal niet gelijk doorweekt is van de eerste dag, rollen we voordat het noodweer losbarst de touwen gauw in hun touwtas en bergen we onze gordels op. De lucht wordt donkerder en donkerder. Snel terug naar de camping.

Voorklimvallen oefenen Terwijl vallen de eerste dag taboe was, en ook haast niet mogelijk, is het de tweede dag de bedoeling dat we boven het laatst ingehangen setje klimmen en vervolgens loslaten. We oefenen de voorklimval. Voor veel klimmers best een drempel. Voor mij ook, want het is niet natuurlijk om zomaar de veilige grepen te verwisselen voor het luchtledige. We oefenen buiten, maar wel op een artificiële klimwand. Er is de hele dag regen voorspeld en in Imst staat een metershoge World Cupwand. Hij gaat een meter of 17 recht omhoog, waarna je een flink horizontaal dak voor je kiezen krijgt. Perfect om uit te vallen, want je klapt nooit ergens tegenaan. Vallen in de rotsen kun je eigenlijk alleen maar oefenen in heel

we tikken alle vaardigheden af en toch voelt het als vakantie route instappen. Schattige routenamen als Benjamin Blümchen, Peter Pan en Pokémon beloven ons een milde start in de rots. We zijn voorzichtig, want zelf je setjes inhangen is echt wel wat anders dan topropen in de klimhal. Ook al is de route nog zo makkelijk, in je hoofd moet het goed zitten. Mijn vier medeklimmers en ik zetten onze onzekerheden snel opzij en krijgen de smaak te pakken. Wat is het toch heerlijk om zo bezig te zijn in de natuur!

Vanaf Hoher Stein heb je fantastisch uitzicht op het dal.

Na drie derdegraads routes genussklettern begint het toch weer te regenen. Dus: bergschoenen aan en op naar de klettersteig, waar we aan de stalen kabel tot boven aan de rots klimmen. Daar maken we kennis met abseilen. Klopt de knoop? Nog een keer extra

moeilijke routes, vinden onze gidsen. Als er een flinke overhang in zit, loop je veel minder risico om je te bezeren op de rotsen.

Lang leve de bulinknoop In de vier jaar dat ik klim, ben ik nog niet zo vaak gevallen als die dag in Imst. Natuurlijk zijn de eerste paar keren best spannend. Ferdinand moedigt ons aan om steeds hoger boven het setje te klimmen, en op onverwachte momenten te vallen. Zo oefent de zekeraar het houden van de val gelijk mee. Eenmaal terug op de grond ben ik dankbaar voor het inbinden met de bulinknoop. Hoe ver je val ook is, deze knoop krijg je er altijd uit. Ook met stramme vingers. Een goed alternatief voor de achtknoop die zichzelf juist steeds strakker trekt als je valt.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Meindl heeft al menig innovaties op het gebied van schoenen teweeg gebracht. De nieuwste innovatie heet Identity. Bij de modellen uit deze nieuwe serie bieden wij een gedetailleerd herkomstbewijs van het gebruikte leer aan. Hiermee verschaft Meindl een volledig transparante kijk op de productie van de schoenen, vanaf de alpenweide waarop de koeien grazen, de leerlooierij waar het leer bewezen milieuvriendelijk wordt gelooid tot de uiteindelijke productie. Al bij de leerlooierij wordt het leer voorzien van een identificatienummer welke handmatig in het leer wordt gedrukt. Dit identificatie nummer ook Identitynummer genoemd is dan in de schoen vereeuwigd op de binnenkant van de manchet. Op deze manier kan men de afgelegde levensweg van het gebruikte bovenleer op www. identity-leder.de volgen!

IDENTITY â&#x20AC;&#x201C; LEER MET HERKOMSTBEWIJS ORIGINAL

Tessin Identity

Linosa Identity

www.identity-leder.de

mei_Anz_LinosaIdentity_Hoogte_210x135_MAI14_def.indd 1

15.05.14 11:01

TX GUIDE SHOP NOW ON WWW.LASPORTIVA.COM

Pokémon in Moosalm is een milde start in de rots.

Als toetje na een dag vol voorklimvallen hangt Ferdinand een touw in het dak, waar we vervolgens in toprope moeten naklimmen. Minimaal tien meter hoog klimmen, om vervolgens los te laten waar we niet meer verder kunnen en in een reuzenschommel van het uitzicht ‘genieten’. AAAAAAHH! Mijn lunch komt omhoog tijdens het momentum, maar wat een heerlijke pendel!

Lord of the Rings trilogie Op dinsdag is het gelukkig weer tijd voor klimmen op het mooie gneis dat je overal in het Ötztal vindt. We oefenen om onze voeten te vertrouwen en op wrijving te staan. Het klinkt simpel: je plaatst de neus van je schoen met een zo groot mogelijk oppervlak op de rots en geeft er goed druk op met je hele gewicht. Toch voelt het weinig vertrouwd om zo tegen een steile rots omhoog te lopen. Zodra ik voel dat ik goede grip heb zolang ik mijn zwaartepunt maar boven mijn voet houd, krijg ik meer en meer vertrouwen. In Oberried, het klimgebiedje waar we dit oefenen, zijn oefenroutes te over. De volledige cast van Lord of the Rings (Frodo, Sam, Hobbit) moet eraan geloven. Bovenaan de trilogie leren we om over beide haken om te bouwen. Handig, want niet elke route beschikt over een omlooppunt met vaste karabiner.

Warme toetjes

moeten we zelfs even aan touw om een kloof over te klimmen. Er is niemand op de Hoher Stein. Dat is begrijpelijk, want hij staat op geen enkele klimtopo aangegeven. Eenmaal boven wacht de laatste verrassing: een fantastisch uitzicht over het Ötztal als beloning voor zowel klimmer als zekeraar. Boven op het blok liggen een paar heel mooie lange vijfdegraads routes die we voor- en naklimmen. Helaas pakken de donkere wolken zich alweer samen boven ons en sluiten we de klimochtend af met een mooie abseil van het blok.

Setjes klippen tot besluit De klimweek eindigt op vrijdag toch weer in de hal. Jammer van de mooie rotsen, maar die zijn de hele dag spekglad en dus ook niet de juiste omgeving om het laatste onderdeel van de vaardighedenlijst af te vinken: het inklippen van de setjes! Je kunt je afvragen of we dat niet iets eerder hadden kunnen oefenen. Vast wel, maar in het verloop van de week was dit de beste gelegenheid om nog eens stil te staan bij allerlei verschillende trucjes om snel te klippen. Zo’n dagje hal is zo gek nog niet. Voor zowel het oefenen met vallen als het oefenen met inklippen biedt de hal juist uitkomst. Met een hele rits nieuwe klimvaardigheden op zak en een laatste regenachtige nacht in het vooruitzicht proosten we op onze mooie singlepitchweek. Een week met slecht weer en de juiste keuzes.

Ook woensdag laat de zon zich veel zien. De oefeningen op wrijving werpen hun vruchten af en veel van onze groep klimmen hun eerste 5b/c voor. Dat gaat lekker! De route Dexter blijkt mijn Nemesis. Als ik niet op mijn voeten vertrouw op de kleine randjes en gladde platen, maak ik geen schijn van kans. Gelukkig heeft mijn cursusmaatje Jannes de route net voorgeklommen en klim ik na. Er kan niets gebeuren, als ik val, hang ik gewoon in het touw, maar in mijn hoofd lijkt het anders. Mijn vingers vouwen zich krampachtig om elke greep en mijn voeten doen veel minder dan ik ze zou moeten laten doen. Na twee keer hangen, trillen, doorvechten en uiteindelijk toppen, ben ik flink leeggeklommen. Gehaald! Klaar voor vandaag.

Singlepitchcursus in het Ötztal

Of toch niet? Het is pas 12:00 uur en de gidsen hebben nog heel wat in petto. We verruilen Oberried voor het hogergelegen Nösslach aan de overkant van het dal en klimmen daar de toetjes: Tiramisu, Panna Cotta en Gelato. Ze klinken lekker en zijn dat gelukkig ook. In de brandende zon, want dit zou ook de mooiste dag zijn, oefenen we verder in vijfde- en zesdegraads routes tot we geen vingers en tenen meer over hebben.

Routes

Geheime rots Hoher Stein, zo heet de geheime spot waar Ferdinand en Florian ons op donderdag mee naartoe nemen. Het gebied Niederthai ligt op 20 minuten lopen van de weg, op een boomrijke helling. De rots die onze gidsen hebben uitgekozen, is nog 20 minuten verder. Het stuk is flink klauteren en voor de laatste paar meters

Reis

Vanaf Utrecht is het bijna 900 kilometer rijden naar Huben. Met de trein reis je via Duisburg, München en Innsbruck naar Imst om vervolgens per bus naar Huben te rijden. Huben ligt tussen de skidorpen Langefeld en Sölden in. Kijk voor meer informatie op nsinternational.nl.

Accommodatie

Natuurcamping Huben is een relatief luxe camping in het Ötztal met veel voorzieningen. Behalve op cursus kun je in het Ötztal ook zelfstandig honderden routes klimmen. Het is een waar klimmersparadijs. Kijk voor meer informatie en topo’s op oetztal.com/climbing en climbers-paradise.com.

Bergsportreizen

Bergsportreizen, de reisorganisatie van de NKBV, geeft diverse single- en multipitchcursussen. Kijk op bergsportreizen.nl voor meer informatie. De hier beschreven cursus vind je op bergsportreizen.nl/ sportklimmen/singlepitch/otztal. Mooie vijfdegraads routes vind je op de Hoher Stein. HOOGTELIJN 2-2020 |

Nieuwe serie in Hoogtelijn

Klimmen bij de buren Het aantal klimgebieden dat binnen drie uur rijden van de Nederlandse grens ligt, is fors. Niet alle gebieden zijn even bekend en soms komt er een nieuw gebied bij. Om deze gebieden te introduceren aan klimmers die dicht bij huis willen klimmen, start in deze Hoogtelijn de serie Klimmen bij de Buren. Tekst Rien Jans

n de nieuwe rubriek presenteren we telkens één of twee klimgebieden. We geven een omschrijving van het gebied en leggen uit welk karakter het klimmen er heeft. Verder geven we een kort overzicht met het aantal routes, de stijl, de moeilijkheidsgraad, de ligging van het gebied, geschiktheid voor zomer of winter en een verwijzing naar meer informatie in de Tochtenwiki of de video die we over het gebied maakten.

Puzzelen in de natuur

Harald Swen is medeverantwoordelijk voor het NKBV-project Van Binnen naar Buiten, opgezet om halklimmers kennis te laten maken met klimmen op de echte rots. “Buitenklimmen is een fantastische aanvulling op het klimmen in de hal. Dicht bij Nederland vind je in België, Duitsland, Luxemburg en Frankrijk tientallen klimgebieden waar je op elk niveau kunt buitenklimmen. Het ontcijferen van de bewegingen buiten is een nog grotere puzzel dan binnen. Klimgebieden liggen vaak ook nog eens in prachtige natuur. We gunnen iedere klimmer die ervaring. Door met name de onbekendere gebieden in deze rubriek te promoten, hopen we de mensen meer te spreiden.”

72 | HOOGTELIJN 2-2020

De Belgische zusterverenigingen van de NKBV, de KBF en CAB, beheren de meeste Belgische klimgebieden. Ze houden die niet alleen toegankelijk en veilig, maar zorgen er ook voor dat klimsport en natuurbehoud hand in hand gaan. Het aantal klimgebieden waar je in België met je klimjaarkaart mag klimmen, is dit jaar gestegen naar 31, doordat acht gebieden die door de Belgische Speleobond UBS worden beheerd, zijn toegevoegd.

Oneindige mogelijkheden

De mogelijkheden om in België te klimmen, zullen de komende jaren nog uitbreiden. En in Warstein (Duitsland) opent naar verwachting volgend jaar een nieuw gebied met 150 tot 200 routes. Harald Swen: “Met de Tochtenwiki en de nieuwe rubriek Klimmen bij de Buren leggen we de klimgebieden dicht bij Nederland nu op een presenteerblaadje, voor iedereen die naast de klimhal een extra uitdaging zoekt.” Kijk voor meer informatie over Van Binnen naar Buiten op nkbv.nl/buiten.

Carrière de la Chaussée Romaine (Flône)

Flône in de Tochtenwiki

Berdorf en Freyr zijn bekend bij iedere Nederlandse sportklimmer, maar veel van de tientallen andere klimgebieden binnen drie uur rijden van de Nederlandse grens, zijn dat een stuk minder. Toch zijn ook deze gebieden vaak erg de moeite waard. We trappen af met Flône, een klimgebied dat na de opening in 2019 terecht snel populair is geworden.

Meer informatie over het gebied, waaronder de parkeermogelijkheden, foto’s en een video vind je in de NKBV Tochtenwiki. Ga naar hoogtelijn.nl, klik op deze editie van Hoogtelijn en dan onderin op Flône. Of scan deze QR-code.

Tekst Harald Swen

Flône, dat in een rustig zijdal van de Maas halverwege Luik en Huy ligt, is sinds de opening ongekend populair, en terecht! De in totaal 55 routes en varianten hebben bijna zonder uitzondering een bijzonder karakter. Ze volgen spleten, hoekversnijdingen of lopen over een van beide genadeloos

steile platen. Doordat er niet zuinig is behaakt, kun je hier zorgeloos klimmen. Het merendeel van de routes is vijfde- en zesdegraads, maar er zijn ook enkele mooie zevendegraads en twee achtstegraads routes. Zorg wel voor een voldoende lang touw want sommige routes zijn net iets meer dan 40 meter lang. Aan de rechterzijde van het gebied zijn een aantal routes ingericht voor kinderen. En op het grote blok midden in de groeve zijn boulderroutes bedacht, maar die kun je gezien de kwaliteit ervan beter vergeten.

Weersomstandigheden

De weersomstandigheden hebben grote invloed op hoe de routes in de groeve

aanvoelen. Bij droge en koele omstandigheden voelen de routes makkelijk aan voor de graad, maar bij slechtere condities met vochtig weer voelen de grepen glibberig aan en moet je hard werken om boven te komen. Omdat de groeve op het oosten is gelegen in een relatief smalle vallei, duurt het na regen enige tijd voor de rots droog is.

Klassiekers

Sector Cracklines biedt het betere spleeten Dülferklimmen. Duck à l’Orange (6a+), Elena (7a) en Instant Classic (6a+) zijn hier, je raadt het al, de instant classics. Aanraders voor wie stalen kuiten en dito vingers heeft, zijn de plaatroutes Mussel Beach (6c+), Kobi one Kenobi (6c+) en Shabby Shelly (7a). To Cam or not to Cam (6a), Keere Ki Were (6b) en Go Mo Ekki (6a+) zijn niet te missen prachtige versnijdingen. En wie de routes One more Weizen (7c) en One more Helles (8a+) op sector Cracklines klimt, mag er beslist eentje extra nemen. Chapeau voor wie de bijzondere bewegingen van deze routes weet te ontsleutelen!

Rocher de Flône

Foto Harald Swen

Foto Joni Meert (Growlingbearmedia.com)

e grote verrassing van 2019 in België was de opening van het nieuwe klimgebied Flône. Wie had een aantal jaren terug gedacht dat deze overgroeide groeve zulke mooie routes kon opleveren! De KBF zag het kennelijk goed toen ze tussen 2014 en 2019 met veel geduld en hard werk het gebied inrichtten als klimgebied.

klimmen bij de buren

Klimmen in België

Het klimgebied Rocher de Flône is in 2019 geopend en ligt in een voormalige steengroeve. • Aantal routes/maximale lengte: 55/42 m. • Klimstijl/steilte: plaat/wand 70-95°. • Niveau routes: 5a-8a+, met het zwaartepunt tussen 5c en 7b.

• Er zijn enkele kinderroutes en boulderroutes. • Voor Nederlanders alleen toegankelijk met de NKBV klimjaarkaart. • Topo te koop in de NKBVwebshop: nkbvwebshop.nl. • Seizoen: voorjaar tot herfst. • Expositie: oost/zuidoost.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Workshops in Nederland en België

Topvlagfoto

Foto Ron Rietbroek

nkbv voor jou

Kijk voor het laatste verenigingsnieuws op nkbv.nl of volg de NKBV op Facebook: facebook.com/de.nkbv.

Op 2306 meter, iets boven de Dresdner Hütte maakte Ron Rietbroek deze foto, vlak bij de Stubaiergletsjer. Zo te zien was het schaap dat hij tegenkwam erg geïnteresseerd in de NKBVtopvlag! Heb jij ook een mooie of ludieke topvlagfoto die je met ons wilt delen? Stuur hem naar communicatie@nkbv.nl o.v.v. topvlagfoto. Vertel in je mail wie er op de foto staan en waar jullie zijn, en wie weet zie jij jezelf terug in Hoogtelijn of op Facebook! Heb je nog geen topvlag? Bestel hem dan voor € 3,95 (excl. verzendkosten) op nkbvwebshop.nl/nkbvtopvlag.

Fit en voorbereid de bergen in

Foto Stephan Boegli

Deze zomer ga je, als hopelijk alles weer bereikbaar is, weer genieten van de prachtige bergen. Met je rugzak op verken je bergpaden over alpenweiden en rotsachtig terrein, maar ook over grashellingen en sneeuw. Spectaculaire uitzichten over gletsjers, hoge bergmassieven en turquoise bergmeertjes zijn je beloning. Thuis kun je al heel wat voorbereidende oefeningen doen om de kans op blessures te verkleinen en die mooie tochten te volbrengen. We helpen je graag op weg met tips en video’s over je fysieke voorbereiding en informatie over bergwandeltechnieken, tochtenplanning, weerkunde en veiligheid. Kijk op nkbv.nl/bergwandelen.

Met de workshops van Bergsportreizen, de reisorganisatie van de NKBV, maak je in eigen land en in België, in onze HerBerg (voorheen Tukhut) kennis met bergsportactiviteiten. Zo leg je een goede basis voor het echte werk in de bergen. Ga met je kinderen bergwandelen of klettersteigen, of oefen met een gps. Ook leuk: tijdens de workshop Fotografie leer je in de Ardennen hoe je zometeen in de bergen mooiere foto’s kunt maken. Kijk voor het actuele workshopaanbod (en welke eventueel niet door kunnen gaan i.v.m. het coronavirus) op bergsportreizen.nl/zomervakanties/ workshops-zomer. Mei 09 Klettersteig 18+, Yosemite Zwolle 09 Basis Alpiene Touwtechnieken, Yosemite Zwolle 10 Klettersteig voor gezinnen met kinderen 8-14 jaar, Yosemite Zwolle 16 Bergfotografie in de duinen, Kennemerduinen 17 Klettersteig 18+, Emscherpark Duitsland Juni 06 07 12 19 21 26

Klettersteig 18+, Yosemite Zwolle Klettersteig voor gezinnen met kinderen 8-14 jaar, Yosemite Zwolle Bergwandelen voor gezinnen met kinderen 2-7 jaar, Ardennen België Bergwandelen 18+, Ardennen België Klettersteig voor gezinnen met kinderen 8-14 jaar, Yosemite Zwolle Kaart, kompas en gps, Ardennen België

Juli 03

Fotografie, Ardennen België

Hé halklimmer! Heb je al enige ervaring met het klimmen in de klimhal, maar heb je nooit geklommen op een echte rotswand? En ben je er wel benieuwd naar? Met de klimcursussen van Bergsportreizen leg je de touwen uit in prachtige klimgebieden. Hotton in België is een ideaal gebied om je eerste meters in de rots te klimmen.

74 | HOOGTELIJN 2-2020

Mooi gelegen in de Ardennen, overzichtelijk en met routes in alle gradaties. In klimgebieden in Frankrijk, Italië en Oostenrijk organiseert Bergsportreizen single- en multipitchcursussen. Ontdek zodra het weer kan de magie van het buitenklimmen. Kijk voor meer informatie op bergsportreizen.nl/ zomervakanties/sportklimmen.

Foto Zout Fotografie

KLIMCURSUSSEN

Vorig jaar is de campagne ‘Van Binnen naar Buiten’ gestart, waarmee we mensen die al binnen klimmen enthousiast maken om ook naar buiten te gaan en ze daarbij te helpen. Kijk maar eens op nkbv.nl/buiten. Hier vind je informatie over klimmen en boulderen in de natuur en over de belangrijkste klimgebieden in de omgeving van Nederland, video’s van klimgebieden en een overzicht van cursussen, regioactiviteiten en topo’s die je in de NKBV-webshop kunt kopen. De NKBV promoot het klimmen in de vrije natuur en met name in de klimgebieden rondom Nederland. Het zijn vaak kwetsbare gebieden waar je rekening houdt met planten en dieren, maar ook met andere gebruikers zoals wandelaars en omwonenden. Klimmend breng je niet zo snel schade toe aan de natuur, maar omwonenden kunnen wel last van ons hebben. Die overlast kun je gemakkelijk voorkomen door je aan een paar regels te houden, die we in een aantal cartoons hebben samengevat. Kijk op nkbv.nl/ kenniscentrum/te-gast-in-de-rots.html en nkbv.nl/kenniscentrum/zo-gedraagje-je-als-gast-in-de-rots.html, of scan de QR-codes.

Buiten te druk? We horen wel eens dat klimmers het buiten te druk vinden. Dat is inderdaad het geval in gebieden als Berdorf in de weekeinden in het voor- en najaar. Met de Tochtenwiki helpen wij je de minder bekende, en daardoor rustiger, gebieden te vinden. Je ziet dan meteen per klimgebied waar je kunt parkeren, hoe je bij de wand komt, of welke rotsen gesloten zijn in verband met vogelbroed of natuurbescherming. Ook vind je er foto’s en steeds meer video’s die een goede eerste indruk geven van wat je kunt

verwachten. Naast de inmiddels 31 klimjaarkaartgebieden vind je er ook informatie over ruim 20 andere klim- en bouldergebieden rondom Nederland. Die informatie wordt de komende periode flink uitgebreid. Wist je trouwens dat je ook zelf foto’s en video’s kunt uploaden en dat je recensies over het gebied kunt schrijven? Je vindt de klimgebieden in de Tochtenwiki via bit.ly/2SgGm3O of scan de QR-code.

De NKBV is in 15 regio’s vertegenwoordigd. Elke regio heeft een eigen activiteitenprogramma met workshops, lezingen en cursussen. Ben je nieuwsgierig naar wat er bij jou in de buurt wordt georganiseerd? Kijk op nkbv.nl/regionaal-aanbod en klik op de website van jouw regio.

Foto Zout Fotografie

Te gast in de rots

Workshops in de regio

50+’ers op vakantie met leeftijdsgenoten Ben je 50 jaar of ouder en wil je doordeweeks of in het weekend wandelen of klimmen met leeftijdsgenoten? Met de Sectie 50-plus kan dat in het hele land en in het buitenland. Ook worden er speciaal voor 50+’ers (inter)nationale reizen en cursussen georganiseerd. Op 50plus.nkbv.nl vind je het hele programma en meer informatie over deelname aan de activiteiten.

Tweet mee met de @NKBV Jaap Verhagen @JPVerhagen 5 mrt. Leuk om nu concreet plannen te maken met @NKBV over #workshop #motorisch #leren ook interesse zie http://veronon.nl Femke Welvaart @femwelv 25 feb. Vanmorgen onderweg naar de trein: zo leuk om te zien dat #Hoogtelijn wordt gelezen! @nkbv #grandecircolo pic.twitter.com/JrmBrQgWW8

Foto Zout Fotografie

Elly Kampman @EllyKampman 16 feb. Fantastic #tourski week in @Gargellen beautiful sights and conditions last week. We picked our days and blessings #madrissa #vergaldatal #snow #wintersport #edelweisshotel #raphael #ski #tourski #toerski #vellen #fellen #outsideisfree #lovethemountains #mountainlife @NKBV Ron Meijer @ronadrome · 16 feb. Kijk mama zonder handen. Grijnzend gezicht met lachende ogen @MountainNetwork @NKBV

HOOGTELIJN 2-2020 |

Ontmoeting met Claude Laurendeau

Klimmer uit de tijd van de

pioniers

Hoog in La Vie Devant Soi, een pittige plaatroute in Ailefroide (Écrins), suist er opeens een steen langs me naar beneden. Ik kijk omhoog en zie een klimmer over onze route abseilen. Onhandig, want de abseilpiste loopt tien meter naar links. Geïrriteerd kijk ik opzij als hij naast me op het relais komt. Het blijkt een man van minstens zeventig met een vriendelijke blik, mijn irritatie neemt af. Ze hebben de Flot gedaan, een lange 5b-route. Als je zo klimt op die leeftijd, dan neem ik daar mijn petje voor af. Zijn naklimmer is een vrouw van minstens 25 jaar jonger. Tekst en beeld Marrigje Hartman en Stijn Schlatmann

ls het stel even later het touw doortrekt, blijft het vastzitten achter een rotspuntje. Stijn biedt aan om het los te halen, het is maar een paar meter vanuit de volgende lengte. Terwijl hij dat doet, roept hij balorig dat hij wel een bière verdient heeft, later vertelt Marrigje dat we bij hem zijn uitgenodigd. Het blijkt het begin van een vriendschap met een bijzondere klimmer.

Redding De man stelt zich voor als Claude en vertelt dat hij in een van de weinige chalets midden in Ailefroide woont, wat op zich al bijzonder is. Zijn vrouw is er ook en we krijgen de indruk dat zijn leeftijd nog wat hoger ligt dan zeventig jaar. Als we ernaar informeren zegt hij trots dat hij in zijn 87ste levensjaar is. We staan perplex dat hij nog zo goed klimt op deze leeftijd. Zijn vrouw bedankt ons voor de redding, onlangs moest hij door de helikopter worden gered toen eveneens het touw vastzat bij het abseilen. De reddingsdienst maakte de grap dat hij er maar moest bivakkeren, omdat de reddingsdienst een feestje had. Ze waren bekenden. Claude blijkt al lang te klimmen en heeft routes in de Calanques geopend. We hebben een leuk gesprek, drinken een glas wijn en nemen afscheid. Op de terugweg zijn we nieuwsgierig naar deze man. Is hij een beroemde klimmer? Online zoekend op de naam Claude vinden we niets.

76 | HOOGTELIJN 2-2020

Toproute Het is een jaar later en we belanden weer in de Écrins omdat het instabiele weer ons uit Zwitserland heeft gehouden. Wanneer we vanaf de winkel in Ailefroide langs het chalet lopen, zien we hem zitten. Zullen we hem gedag zeggen? Hij herkent ons meteen. Handen worden geschud en hij nodigt ons uit voor een drankje. Hij ziet er wat ouder uit dan vorig jaar, maar nog even vitaal. Hij stelt zich opnieuw voor, dit keer met zijn achternaam: Claude Laurendeau. Wanneer we hem vertellen over onze beklimming op de Tête d’Aval vertelt Claude dat hij daar ook heeft geklommen, begin jaren tachtig. “Geef me je gidsje eens?” Hij duikt met zijn hoofd tot op tien centimeter van het papier. Qui-vive en Ranxerox heeft hij geklommen in de jaren tachtig. We staan weer perplex, de moeilijkste routes op de Tête d’Aval, toen een toproute (7a ED)!

Naklimmer We spreken verder over het klimmen en vertellen dat we het plan hebben om na onze eerdere beklimming van de Attaque à main armée nu ook Ventre à Terre op de Sialouze te klimmen. “Oh,” zegt hij, “daar heb ik in 1947 geklommen met Livanos.” We veren op, 1947! En Livanos is in Frankrijk een bekende klimmer waaraan een pagina verder in het gidsje (Cambon) een uitgebreid portret is gewijd. Livanos heeft vele routes geopend in de Écrins, het Mont Blancgebied, de Dolomieten en de Calanques.

Claude in zijn jonge jaren in de Calanques

Stijn, Marrigje en Claude op het eerste relais.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Claude klimt voor in Ailefroide (2019).

Claude klimt op tachtigjarige leeftijd een 6a in de Calanques.

Claude vertelt dat hij op 15-jarige leeftijd al klom in de Calanques en was opgevallen bij Livanos, toen een 23-jarige bekende klimmer uit dezelfde streek. Voor het klimmen van routes had hij naklimmers nodig die de mephaken konden verwijderen. Livanos nam Laurendeau mee als naklimmer in diverse routes. Claude vertelt dat Livanos hem in 1947 naar de Écrins meenam. Toen klommen ze nog met henneptouw, de ‘gordel’ was slechts een geknoopt touwtje en zekeringen bestonden uit mephaken en schlinges. De haken werden door naklimmers verwijderd, deels omdat dat materiaal bespaarde, maar ook om jonge onervaren klimmers niet tot dergelijke routes te verleiden. Claude laat trots zijn sterke onderarmen zien, die hij dankzij dat haken verwijderen kreeg.

Eerste wrijvingsschoen De oude man blijft bescheiden, maar mijn bewondering neemt toe. We nemen aan dat ze dit op zware leren ‘plaatschoenen’ deden, zoals wij eind jaren zeventig, en vragen of dat klopt. Claude veert op. “Nee, let op: wij klommen op gympen! En die gympen zijn we steeds meer met rubber van binnen- en buitenbanden gaan beplakken. Met rubber aan de onderkant en een ring er omheen geplakt. Zo is de wrijvingsschoen ontstaan. En tja, Pierre Allain heeft dat ontwerp verder ontwikkeld om er een commerciële schoen van te maken.” De eerste wrijvingsschoen is ontwikkeld in de Calanques! Nu veert Stijn weer op: de PA eind jaren zeventig, dat was zijn eerste wrijvingsschoen. We praten door, Claude heeft nog geklommen met Gaston Rebuffat, Lionel Terray en Riccardo Cassin. En hij heeft veel geklommen in zijn thuisgebied de Calanques. Hij opende verschillende routes in Envau waar wij vroeger ook zijn geweest.

Weer terug Eenmaal terug in Nederland beseffen we dat we een bijzondere klimmer ontmoet hebben die een tijdsperiode van 70 jaar klimmen overziet. Hij klom met de grote klimmers en maakte de hele ontwikkeling van het klimmen tot op de dag van vandaag mee. We willen graag een stuk over hem schrijven, maar realiseren ons dat we geen foto van Claude hebben. Dus gaan we een jaar later weer naar de Écrins. We hebben tenslotte qua klimmen daar nog wat unfinished business.

78 | HOOGTELIJN 2-2020

We mailen Claude, maar krijgen geen reactie. Bij aankomst lopen we meteen even langs zijn chalet – Claude en zijn vrouw Dadou zijn thuis. De ontvangst is hartverwarmend. Claude ziet er weer ouder uit, hij heeft een slechte tijd achter de rug, maar de blik in zijn ogen is nog even sprankelend en jongensachtig.

Toonzetters Een dag later komen we weer langs, voor het artikel. Claude start met vertellen en de verhalen stapelen zich op. Hij vertelt over zijn klimontmoetingen met Livanos en Rebuffat, hoe hij is opgegroeid in Cassis en later is gaan studeren in Marseille. In de zomers klom hij in het dal van Ailefroide of Chamonix, de rest van het jaar waren het de Calanques. Vele gerenommeerde Franse klimmers kwamen naar de Calanques om met de groep van Livanos, Rebuffat, Allain en Laurendeau te klimmen. De groep klimmers in de Calanques zetten qua klimniveau de toon in Frankrijk.

Moed In 1949 wordt Claude uitgenodigd om een stage te doen bij de PGHM (Peloton de Gendarmerie de Haute Montagne, de Franse reddingsdienst) in Chamonix. Op een van de beklimmingen valt de voorklimmer die door Claude wordt gezekerd. Dat zekeren gaat dan nog zonder zekerapparaat. Een haak breekt uit, de klimmer valt zes meter en Claude weet de val met zijn blote handen te houden. Hij heeft de littekens nog op zijn handen. Zijn maatjes willen afdalen, maar Claude is gedreven en klimt de route uit. Hij behaalt zijn diploma en krijgt felicitaties van onder anderen Livanos voor de getoonde moed en prestatie. Op de Barre des Écrins Zuidwand heeft hij twee varianten op zijn naam staan (1950). Zelf zegt hij dat hij van de originele route was afgedwaald. In 1953 deed hij samen met Bertrand Kempf een eerstbeklimming van de noordwand op Aiguille de Bionnassay

boven Chamonix: toentertijd een van de zwaarste ijsklimroutes en het heeft 25 jaar geduurd voordat deze route werd herhaald. Een passage van 100 meter verticaal ijs klom hij artificieel met mephaken. De kwaliteit van mephaken in ijs was marginaal, vandaag de dag is dat ondenkbaar. Zijn vaardigheid van haken slaan kwam hem daar goed van pas!

Stalen zenuwen Het zekeren in de jaren vijftig was rudimentair vergeleken met nu. Een touw om je middel en een henneptouw als hoofdtouw. Eigenlijk kon je je als voorklimmer geen val veroorloven. Daarom werd vanaf de zesde graad artificieel geklommen, met haken en touwladdertjes. Je had er stalen zenuwen voor nodig. In de jaren vijftig kwamen de eerste wrijvingsschoenen van PA, en de eerste klimgordel. In Frankrijk wordt een gordel baudrier genoemd, wat verwijst naar de band waaraan een soldaat zijn sabel heeft hangen. De klimmer gebruikte de diagonale schlinge om de schouder om er de hamer in plaats van de sabel mee te dragen. Eind jaren vijftig kwam pas het ‘perlon’ touw (nylon) dat vele malen veiliger was dan de oude henneptouwen.

De wereld over Het viel volgens Claude niet mee om een klimmaatje te vinden. Bergbeklimmen werd niet veel beoefend en je had er veel lef voor nodig. Dat is een van de redenen waarom Claude instructeur werd binnen de CAF en voor de PGHM. Claude evolueerde altijd mee met de ontwikkeling van het klimmen en de klimmaterialen, tot en met het moderne sportklimmen, en nog steeds is hij goed op de hoogte van de laatste klimsnufjes. Later zeilde Claude de wereld rond en combineerde dat met beklimmingen op Spitsbergen en Antarctica. Ook op ZuidGroenland opende hij in 1976 met een team van Franse klimmers nieuwe routes. In 1979 nam hij deel aan de Franse expeditie naar de Ama Dablam en draaide hij met zijn cordée 300 meter onder de top om, vanwege harde wind en verslechterend weer. Een ander cordée van deze expeditie klom door en heeft de top bereikt, maar wel met zware bevriezingen aan de handen.

Samen klimmen!

Grote bron van inspiratie Op internet en in de literatuur vinden we maar mondjesmaat informatie over de beklimmingen van Claude, terwijl hij wel degelijk een klimmer was die op het niveau van de andere grote klimmers heeft geklommen. Volgens ons komt dat door zijn bescheidenheid. Hij heeft bijvoorbeeld geen boeken geschreven over zijn klim- en zeilavonturen. En hij combineerde zijn klimleven met het leven als kaakchirurg. En misschien komt het doordat hij geen berggids was; in Frankrijk staan de berggidsen hoog in aanzien en krijgen zij vaak de credits van beklimmingen. Dit neemt niet weg dat Claude ongetwijfeld met zijn klimvaardigheid,

‘Il n’y a pas de grands grimpeurs, il y a que des vieux grimpeurs’ zijn verhalen en zijn kennis als veiligheidsinstructeur een grote bron van inspiratie is geweest voor menig klimmer en organisaties als de PGHM en de CAF. In veel opzichten is hij een bijzondere man, niet in het minst door zijn energieke en jeugdige uitstraling, zijn humor en zijn bijzonder sympathieke persoonlijkheid. Wij hebben een groot klimmer ontmoet en het is bijzonder om de verhalen uit eerste hand te horen over een tijdperk van 70 jaar. Claude Laurendeau is oprecht een groot klimmer. Bij ons afscheid drukt hij ons op het hart om een bekende uitspraak van Livanos in het artikel op te nemen: “Il n’y a pas de grands grimpeurs, il y a que des vieux grimpeurs.” Er bestaan geen grote klimmers, slechts oude klimmers.

Claude en Dadou Laurendeau in 2019.

Bij het afscheid vraagt Claude naar onze klimplannen. Hij is zeer geïnteresseerd en vraagt of we langskomen als we de Ventre hebben gedaan. Tussen neus en lippen door vraagt hij ook nog of wij misschien tijd hebben om met hem een route te klimmen. Uiteraard willen we dat! Na de Ventre doen we verslag en stellen we voor om in de middag in de École te klimmen. Het gaat hem goed af en uiteindelijk wil Claude ook zelf voorklimmen. Hij klimt een lengte en zekert ons gelijktijdig omhoog. Op het relais verontschuldigt hij zich dat hij zo zwaar ademt, hij is slechts drie weken uit het ziekenhuis na zes weken in het bed te hebben gelegen... Na een tweede lengte maken we een abseil. Hij is meer dan tevreden: ondanks de fysieke tegenslagen kan hij nog prima klimmen. We worden uitgenodigd om mee te eten en de rest van de twee weken zien we Claude regelmatig op de camping, in hun chalet of bij de bakker. We doen na elke grote tocht verslag en naast de verhalen van Claude en Dadou gaan de gesprekken over de klimaatverandering, de gevolgen voor de Écrins en allerlei andere levensvraagstukken.

HOOGTELIJN 2-2020 |

dagwandeling De Jocou-Jiboui-overschrijding

Nergens echt moeilijk Aan de zuidkant van de Vercors vormen Jocou, Crête de Jiboui en Mont Barral een aaneengesloten, vrijstaande bergkam. Langs meerdere kanten kan deze kam het doel van meer en minder uitdagende dagwandelingen zijn. Op een heldere dag zijn de uitzichten non-stop fenomenaal, terwijl de wandelingen nergens echt moeilijk hoeven te worden. Tekst en beeld Frank Husslage

e zuidkant van de Vercors wordt vanuit het oosten gezien, ontsloten via twee cols: de Col de Grimone en de Col de Menée. Beide cols kunnen het uitgangspunt zijn voor de Jocou-Jiboui-overschrijding. Wij starten anderhalve kilometer noordelijk van de col, waar de GR 93 van de D539 afbuigt. Een waarschuwingsbord bij de start is overduidelijk: in het schapenseizoen zijn hier geen honden welkom, ook niet aangelijnd. De herdershonden kunnen schapen beschermen tegen wolven, een Hollandse huishond maakt geen enkele kans tegen ze. Zelfs de koeien zijn dusdanig opdringerig, dat we voorzichtigheidshalve wat omlopen.

Indrukwekkend In de bloemenzee op de helling zijn nog steeds voldoende markeringen te zien. Naarmate we hoger

80 | HOOGTELIJN 2-2020

komen, vermindert de begroeiing, totdat we uiteindelijk op een kale kalkrand lopen. Die varieert van een brede grasrug tot een krappe kalkrichel, zonder echt gevaarlijk smal te worden. Vanaf de top van de Jocou (2051 meter) liggen de Crête de Jiboui en de afsluitende Mont Barral (1903 meter) onmiskenbaar voor ons. Daarachter volgen nog de markante Mont Aiguille en de indrukwekkende rand van de Vercors, die tot aan Grenoble doorloopt.

Terug of verder De afdaling naar de Col de Seysse vraagt even wat aandacht. Zij die willen, kunnen vanaf hier zuidelijk om de kam heen terug naar het startpunt, terwijl liefhebbers via de Crête de Jiboui in dik twee uur nog op en neer naar de Mont Barral kunnen.

Overschrijding Jocou-Jiboui Route Zowel vanaf de Col de Menée als vanaf de Col de Grimone kun je een kamoverschrijding maken. Door de hoge ligging van deze cols is het maximale hoogteverschil slechts 700 meter. Met de Col de Grimone als uitgangspunt kun je, nadat je de Jocou bent afgedaald, op de Col de Seysse kiezen voor een terugweg via de Paturage de Jocou. Dit is een schitterende alpien aandoende dalwandeling, die bovenlangs de rotsnaalden van het klimgebied Sucettes de Borne voert. Houd je niet van steile afdalingen dan kun je de Jocou het best vanaf de Col de Seysse benaderen. Parkeer je je auto op de Col de Menée, dan kun je nadat je eventueel vanaf de Col de Jiboui op en neer naar de Joucou bent geweest, een overschrijding van Mont Baral maken die uiteindelijk weer op Col de Menée uitkomt. Overal zijn de wandelpaden duidelijk gemarkeerd.

Bereikbaarheid Het gebied ligt op ongeveer 1050 kilometer rijden vanaf Utrecht. Behalve een schoolbus lijkt er geen openbaar vervoer te zijn via de cols. De dichtstbijzijnde ov-bestemmingen zijn Châtillon-en-Diois, Lus-la-Croix en Clelles. Beide cols zijn erg populair bij fietsers. Kaart IGN 1:25.000, 3237OT, Glandasse.

Bij Col de Seysse.

Naarmate we hoger komen, gaan de uitbundige bloemenweides over in kale kalkgraten.

HOOGTELIJN 2-2020 |

5 4

82 | HOOGTELIJN 2-2020

Stop en Veilig bergsporten

denk na

Als kind van een nogal bezorgde moeder werd me van jongs af aan ingepeperd wat er allemaal mis kan gaan. In de bergen kon dat wel eens hoog oplopen. “Stop of ik vermoord je!” riep ze ooit in alle stress tegen mijn vader toen we vanaf de Mattmark Stausee steeds hoger gingen richting de Monte Moropas. Er was net een vers pak sneeuw gevallen, het pad was allang niet meer zichtbaar en af en toe zaten we in de mist. Uiteraard: na deze noodkreet keerden we om. En liepen we de route later nog eens in de stralende zon. Dit is het eerste artikel in een reeks van drie over veilig bergsporten. Tekst en beeld Anne van Galen

ergsport is al heel lang een belangrijk bestanddeel van mijn leven. En mijn wens om mooie uitdagende routes te klimmen, was sterker dan het “Pas op, kijk uit”-geroep van mijn moeder. Ik snap goed waarom mensen de bergen in willen. En stimuleer dat ook. Als International Mountain Leader (IML) neem ik zowel in de winter als in de zomer mensen mee op tocht en ook als NKBV-instructeur heb ik heel veel kinderen en studenten wegwijs gemaakt in het (alpiene) klimmen.

De schaduwkant van bergsport De keerzijde van de medaille is echter dat – mijn moeder had geen ongelijk – de bergen dodelijk kunnen zijn. Het aantal klimmers en skiërs uit mijn kennissen- en vriendenkring dat stierf in de bergen is allang niet meer op twee handen te tellen.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Terug naar het dal: bij de afdaling slaat de groep uiteen.

Foto Robin Oomkes

Pas je plan tijdig aan als de omstandigheden veranderen.

Tijdig omkeren is niet makkelijk als je al het nodige hebt geïnvesteerd om bij het begin van de route te komen.

Een besluit nemen is moeilijk

Zware ongelukken horen er wat mij betreft echt niet bij. Daarom zou ik willen dat we als bergsporters: 1. Trainen in het nemen van goede besluiten. 2. Maatregelen nemen om te voorkomen dat we, ondanks al onze ervaring en goede bedoelingen, toch handelingsfouten maken. 3. Tot in de puntjes voorbereid aan de start komen, fysiek, mentaal, emotioneel en oké, ook qua materiaal. 4. Leren van het verleden, dus altijd terugkijken naar wat goed ging op een tocht, en ook de ogen niet sluiten voor missers om het een volgende keer beter te doen.

Hoe gaat het verder met de groep? Gaan ze na deze ongeplande verkleedpauze snel door, de kopgroep achterna die al bijna uit het zicht is verdwenen? Of nemen ze tijd om een echte beslissing te nemen gezien de veranderende omstandigheden? De praktijk leert dat in veel gevallen mensen doorgaan met het plan dat ze hebben uitgedacht. En zeker in dit soort gelegenheidsteams is het ingewikkeld om tot goede besluitvorming over te gaan. Mensen kennen elkaar niet goed, niemand wil spelbreker zijn, misschien is er een informele leider die heel zeker van zijn zaak lijkt en niemand stelt verder vragen. Over het algemeen voelen mensen zich in een groep veiliger dan wanneer ze alleen op tocht zijn en dus nemen we groepsgewijs meer risico.

In dit artikel geef ik tips voor het eerste punt: hoe neem je het best mogelijke besluit, tijdens steeds veranderende omstandigheden en bij veel onbekende factoren.

Allereerst een voorbeeld van een situatie die je in grote lijnen misschien zelf ook wel eens hebt meegemaakt. Vier gezinnen van een NKBV-basiskamp zijn in de Italiaanse Alpen onderweg voor een driedaags huttentochtavontuur. Op dag twee staat een mooie doorsteek op het programma, deels afgezekerd met kabels. Op de wat vage Italiaanse kaart staan stippeltjes en uitroeptekens ingetekend, zowel voor als na de pas. Gisteren heeft een ander clubje – met nog veel jongere kinderen – dezelfde doorsteek gemaakt. Via een sms is gecommuniceerd dat het een prachtige tocht was, die wel lang geduurd heeft.

En er zijn nog meer factoren (in het echt of in de hoofden van mensen) waardoor de groep is geneigd om door te lopen naar de volgende hut: • Er wordt tijdsdruk ervaren vanwege het voorspelde warmteonweer (een besluit nemen kost toch tijd). • De oudste kinderen willen heel graag door (en niemand heeft zin in teleurgestelde pubers). • De jongste kinderen zijn misschien wel ‘omgekocht’ met de belofte van taart in de volgende hut. • Steeds vaker komt het voor dat je bij de reservering van de hut meteen een aanbetaling moet doen (en dat geld zie je dus niet meer terug). • Het is de vorige groep toch ook gelukt? • Vorige week zijn ze ook al omgekeerd, omdat het weer leek om te slaan (en toen ging toch de zon weer schijnen).

De groep is zeer vroeg opgestaan. De ouders proberen hun kinderen te motiveren om toch vooral een beetje door te lopen. Er is namelijk aan het einde van de dag warmteonweer voorspeld. Plotseling – het is nog maar 9 uur – klinkt in de verte een donderslag.

Een deel van de bovengenoemde factoren kun je aanduiden als ‘mentale valkuilen’. Deze valkuilen saboteren ons vermogen om goed af te wegen of het wel verstandig en veilig is om door te gaan met het plan.

Een spannende doorsteek

84 | HOOGTELIJN 2-2020

Verbaasd kijken de ouders elkaar aan: wat is dit? Tijd voor echt overleg is er niet, want de groep loopt vrij ver uiteen. Bovendien komt het zonnetje alweer door. De eerste kettingen zijn in zicht en meteen zijn de kinderen veel gemotiveerder. Al snel moet weer een pauze ingelast worden wegens koude handen en een lange broek die ergens onder uit een rugzak gevist moet worden. Het gaat een beetje waaien en de zon verdwijnt weer achter de wolken. De grootste kinderen lopen alvast vooruit. Huttentocht, cool! Dan klinkt weer wat gerommel in de verte. Of lijkt dat maar zo? Het is nog maar 10.30 uur! Toch veel te vroeg voor het warmteonweer?

En ook in minder gevaarlijke omgevingen zoals de klimhal of goed behaakte sportklimgebieden gebeuren ernstige ongelukken. Tijdens het afscheid vertellen we elkaar dan verhalen om het leed te verzachten. Zoals: “Ze stierven terwijl ze in hun geliefde bergen waren.” Of: “Autorijden is ook heel gevaarlijk”. Of: “No risk, no glory, dit hoort er nu eenmaal bij”. Een zeer schrale troost als je het mij vraagt. Je gaat de bergen in, omdat je intens en midden in de natuur wilt léven. Doodgaan staat hier haaks op. En de drie laatste doden die me na stonden – stuk voor stuk omgekomen in de winter in een lawine – waren bovendien ouders van jonge kinderen. Reken maar dat die – als je het ze gevraagd zou hebben – 1000 maal liever ’s avonds bij de kachel een verhaaltje aan hun kroost hadden voorgelezen.

Vijf bouwstenen voor veerkrachtige besluitvorming Mentale valkuilen en allerlei druk die we ervaren, maken het dus moeilijk om een goed afgewogen besluit te nemen dat past bij de omstandigheden die je aantreft. Achteraf gezien – bijvoorbeeld als het ongeval eenmaal heeft plaats gevonden – is het vaak maar al te simpel en kun je eenvoudig reconstrueren waar het toen fout ging. Maar daar heb je weinig aan als je, ik noem maar iets, in keiharde wind en weinig zicht moet bepalen of het beter is direct ab te seilen omdat er onweer aankomt, of door te gaan naar de top en dan via de Normalweg naar beneden te lopen. Wat je wel kunt, en in mijn ogen moet doen is jezelf bekwamen in het nemen van veerkrachtige besluiten. Een veerkrachtig besluit is het best mogelijke besluit dat je kunt nemen, aangepast aan de steeds veranderende omstandigheden en rekening houdend met het feit dat er veel dingen zijn die je (nog) niet weet.

Een veerkrachtig besluit bestaat uit vijf bouwstenen. 1. Geef jezelf tijd Mentale valkuilen of dingen als groepsdruk komen eerder voor als je tijdsdruk ervaart. Dit kan echte tijdsdruk zijn, of tijdsdruk die je jezelf oplegt of inbeeldt. Je moet (wilt?) op een bepaalde tijd terug zijn bij de auto. Je moet een bepaalde helling zijn gepasseerd voordat de zon hierin schijnt (natte sneeuwlawines). Je moet om vijf uur in de hut zijn voor een biertje. Er waait een snijdende koude wind en je wilt dóór, maar jij hebt nog niet voldoende tijd gehad om het lawinegevaar van de helling onder je te evalueren. Wat zijn hier de echte deadlines en welke zijn zelf opgelegd? Bedenk maatregelen die je kunt nemen om de tijdsdruk te reduceren. Zoals: ga uit de wind staan en doe een extra jas aan. Eén van de ouders besluit om haar twijfels over het vervolgen van de gekozen route uit te spreken. Ze pleit ervoor om met alle ouders vijftien minuten te overleggen. Iedereen doet een jas aan en de kinderen krijgen te horen dat ze even zelf een spelletje mogen verzinnen.

2. Zoek naar verschillende perspectieven Om ervoor te zorgen dat je fouten in je besluitvorming en je specifieke valkuilen vermijdt, is het belangrijk, en dit wordt onderstreept door onderzoek, om verschillende perspectieven op het probleem of de situatie te krijgen.

We weten allemaal dat je altijd even de huttenwaard moet vragen naar de condities, maar doen we dat ook? En laten we ook de stille of minder ervaren groepsleden aan het woord? De ouders geven ieder aan hoe ze er op dat moment in zitten. Verschillende mensen hebben eigenlijk heel slecht geslapen en waren in stilte al bezorgd of deze doorsteek wel een goed idee was. Anderen zien de tocht juist als een mooi avontuur, waar ze zich met hun kinderen al lang op verheugd hadden. Op het moment dat de ouders overleggen, komen er nog andere wandelaars uit de richting van de pas. Iemand gaat bij deze mensen informatie inwinnen over de situatie aan de andere kant van de pas.

3. Denk in scenario’s en bepaal wat je opties zijn Bij deze bouwsteen gaat het erom dat je in kaart brengt welke mogelijkheden je hebt. En dat je per optie de scenario’s doordenkt (ook in de details). Overigens, nog beter zou het zijn dat je standaard bij elke tocht die je plant ten minste twee serieuze alternatieven achter de hand hebt en bereid bent om ook echt je route om te gooien, mocht dat nodig zijn. Het is veel makkelijker om af te zien van een bepaalde tocht als je een set ‘slecht-weer-activiteiten’ achter de hand hebt. De ouders van het basiskamp komen met de volgende suggesties: 1. Doorgaan en op de col nog een keer een inschatting maken wat betreft het weer en indien nodig alsnog omkeren. Voordeel: kansen op doorsteek maximaliseren. Nadelen: als je besluit dan alsnog om te draaien, wordt het een superlange tocht om weer terug bij de auto’s te komen. Omkeren wordt sowieso steeds lastiger (summit fever!); en als het weer omslaat, moet je alsnog langs een paar kettingen omlaag. 2. Direct omkeren en vanmiddag ijs eten in het dal. 3. Opsplitsen in een snelle groep die doorgaat en een langzame groep die omkeert. Deze optie wordt vrij snel afgewezen, omdat het qua auto-indeling niet handig is, en omdat de kinderen bij elkaar willen blijven.

4. Raadpleeg de advocaat van de duivel Om mentale valkuilen in je besluitvorming te vermijden, is het cruciaal om de advocaat van de duivel te raadplegen. Je kan dit door interne dialoog doen of, beter nog, door deze rol specifiek aan iemand anders (of meerdere personen) in de groep toe te wijzen. Als groep goed omgaan met deze rol, vergt training. Typische advocaat-van-de-duivelvragen zijn: • Zou je je eigen familieleden in dit terrein meenemen? • Hoe zeker is de informatie die nu op tafel ligt? Zoals “Het weerbericht van gisteren sprak alleen

HOOGTELIJN 2-2020 |

Zomer in

Een vallei om op te laden. Kunt u ook niet wachten tot alles weer groen wordt en de bloemen weer beginnen te bloeien? Wilt u dan ook niets liever dan de natuur in? Het liefst in de bergen? Er is geen betere plek tot rust te komen en om afstand te nemen van uw volle agenda, dan in Gastein. In dit deel van het ‚Nationalpark Hohe Tauern‘ bevindt zich meer dan 600 kilometer aan wandelroutes. De meeste daarvan voeren u dwars door de ongerepte natuur. Hier leven de marmotten tussen alpenrozen en de oudste alpendennen van Oostenrijk. Kom tot rust langs de oevers van één van de sprankelende bergmeren en luister naar het zoemen van de bijen. Trek u wandelschoenen aan en ga er op uit, de natuur in.

gastein.com

Foto Ad Wouters

van onweer in de avond.” Of “Het is in de Queyras lawinegevaar 3, maar we zitten hier op de grens en het heeft echt keihard gewaaid en overal klinken ‘whum-geluiden’.” • Analyse van de potentiële consequenties: wat als het onverwacht misgaat? Bijvoorbeeld: bij de afdaling van de col breekt iemand zijn enkel, het onweer barst los met flinke wind en hagelbuien. Kun je dan zorgen dat iedereen alsnog veilig thuis komt? • Post mortem vraag: Oké, stel over een uur zitten we met z’n allen vreselijk in de problemen of er is zelfs iemand dood. Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Wat moeten we doen om dit risico zo klein mogelijk te maken of tot nul te reduceren? • De keuze die je wilt gaan maken, is dat echt wat je de grootste kans biedt om te overleven? Of om tenminste geen ongeval te hebben? • Op basis waarvan neem je nu deze beslissing? Is het op basis van je impuls (“Oh, ik heb het koud, laten we doorgaan!”), of is het een weldoordachte en van tevoren geplande actie? • Wat zal een rechter ervan zeggen wanneer zich een ongeval voordoet? Kun je het besluit dat je van plan bent te nemen, uitleggen en verdedigen in de rechtszaal? Doordat de groep aandacht besteedt aan de advocaat van de duivel wordt het duidelijk: onweer en ijzeren kettingen zijn een hele slechte combinatie. Het feit dat er al twee onweersklappen zijn geweest, betekent dat er nog meer kunnen komen. De groep besluit om direct terug te gaan.

5. Monitor Omstandigheden kunnen in de bergen heel snel veranderen. Je inschatting, hoewel misschien heel zorgvuldig tot stand gekomen, kan verkeerd zijn of niet meer van toepassing. Wees daarom altijd bereid om je mening en besluiten bij te stellen als je nieuwe informatie krijgt over de situatie en het mogelijke risico. Op typische besluitvormingsmomenten (bijvoorbeeld: overgang van rots naar ijs, van minder steil naar steil terrein, van een

Bedenk van tevoren op welke (route)opties je kunt terugvallen.

zuid- naar een noordhelling, et cetera) moet je er daarom voor zorgen dat je niet alleen een inschatting maakt van het terrein en de omstandigheden, maar ook van de factor mens: hoe is mijn huidige fysieke en mentale staat en wat zijn de factoren die mij motiveren om deze beslissing te nemen? Ben ik gestrest, geïrriteerd, euforisch, bang? En wat kan ik hieraan doen? En hoe zit dit met de leden van mijn groep? Bepaal ook het punt vanaf waar geen weg terug meer is.

Wees altijd bereid om je eerdere mening bij te stellen De kinderen zijn zwaar teleurgesteld. Is dit nu het beste besluit? Het eerste stuk van de afdaling langs de kettingen vergt de nodige concentratie. Daarna slaat de groep uiteen. Sommigen rennen haast vooruit. Anderen blijven mokkend achter. Twee ouders onderkennen dat de groep een pauze nodig heeft om zonder brokken beneden te komen. De groep komt langs een veld met enorme boulderblokken. Zodra de kinderen wat hebben gegeten, gaan ze lekker zonder rugzak klauteren. Vervolgens wordt de tocht naar beneden in een veel betere stemming vervolgd. Omstreeks twee uur barst een groot onweer los. Als de hagelstenen neerkletteren, is iedereen blij nu niet daarboven te zijn. ’s Avonds terug op de camping horen ze van de andere groep dat die bijna twaalf uur hebben gedaan over de doorsteek, met mooi weer. Kortom, om een lange bergsportcarrière op te bouwen, moet je op tijd kunnen stoppen om een goede beslissing te nemen.

Besluitvorming in de bergen

De vijf bouwstenen voor veerkrachtige besluitvorming zijn ontwikkeld door Anne van Galen op basis van internationaal wetenschappelijk onderzoek en in opdracht van en in samenwerking met dr Linda Bellamy (White Queen B.V.), het RIVM Centrum Veiligheid en een klankbordgroep van veiligheidskundigen van een twintigtal Nederlandse bedrijven. Een langere versie van dit artikel dat Anne van Galen schreef met collega-IML John van Giels, verscheen eerder in het duitstalige vakblad Berg und Steigen van de Alpenverenigingen in Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk en Zuid-Tirol en is in het Nederlands te lezen via bit.ly/2Qlkapl. In de novembereditie van Hoogtelijn publiceren we deel II over veilig bergsporten, waarin Anne ingaat op het voorkomen van handelingsfouten. Kijk voor meer informatie over besluitvormingsmomenten op nkbv.nl/kenniscentrum, via bit.ly/2SGmsiX of scan de QR-code.

HOOGTELIJN 2-2020 |

Onder redactie van Frank Husslage en Ico Kloppenburg

gespot

Volg @hoogtelijn op Twitter voor het laatste nieuws van de redactie. Tips zijn welkom op hoogtelijn@nkbv.nl.

Dierengeluiden Afgelopen zomer was ik voor het eerst in mijn leven in de bergen. Mijn moeder komt er veel en graag en tijdens deze vakantie vond ze het heel leuk om mij te laten meegenieten van de natuur, van de berglucht, kleuren en dierengeluiden. Of Bergdieren me herinnert aan die vakantie weet ik niet zeker. Wel verschijnt er een lach op mijn gezicht als ik de marmotten hoor piepen en ze zie genieten van de zon. Ook de beer die een frisse neus haalt, heeft een leuk geluidje dat ik uit alle macht probeer na te brullen. In dit kartonboekje voor peuters kun je namelijk niet alleen kijken naar zes kleurige tekeningen met bergdieren, je kunt de dieren ook allemaal horen. Omdat de bladzijden lekker dik zijn, kan ik ze zelf omslaan en ook de geluidsknopjes zijn gemakkelijk in te drukken met minivingers. Hoewel het geloei op de pagina van de koe inclusief bel meer weg heeft van een mekkerende geit, is het mijn favoriet en blader ik er steeds naartoe. Misschien doet het me toch een beetje denken aan de klingelende kudde in Vorarlberg en verlang ik stiekem terug. Met Bergdieren haal je dat gevoel in elk geval in huis. [Maud Verschoor, 1 jaar] Bergdieren, Marion Billet Uitgave: Clavis (2018), clavisbooks.com ISBN 978-90-448-3400-0 € 13,95

Figuren in de sneeuw Je kent het beeld van Tibetaanse monniken die met zand de prachtigste figuren maken? Een windvlaag en alles is weg. Iets vergelijkbaars doet Simon Beck in de sneeuw. Op sneeuwschoenen maakt hij prachtige figuren in het landschap. Een sneeuwbui of dooiaanval en alles is weg. Kijk op bbc.in/2u1pqqd of scan de QR-code en verbaas je.

88 | HOOGTELIJN 2-2020

Het land van Dracula De nieuwste wandelgids van Roemenië is zo compleet dat de vraag zich opdringt of dit nog een rugzakgids is. 415 pagina’s bevatten 450 gram aan actuele en zinvolle informatie over meerdaagse trektochten in de Karpaten. Aan bod komen de regio’s Maramureş en Bucovina, de Piatra Craiuluiˇ ˇ ̧ mountains. graat, en de Retezat- en Fagaras De beschreven tochten zijn gecentreerd rondom Braşov, Sibiu, Cluj-Napoca, Vatra Dornei en Râmnicu Vâlcea. Auteur Janneke Klop is niet flauw als het op wandelen aankomt. Veel van de beschreven tochten gaan ervan uit dat je volledig zelfvoorzienend bent en rond de twintig kilometer per dag kunt lopen, met daarbij ook nog de nodige hoogtemeters, met een rugzak van 15 tot 20 kilo. Het is echter niet alleen

bikkelen in dit prachtige land, de gids kent ook dagwandelingen en huttentochten. The Mountains of Romania is het product van vier jaar wandelen, klauteren en onderzoeken door de Nederlandse. Janneke werkt in Gent en is behalve dichter ook actief binnen de KBF en bij Grote Routepaden. Janneke is een zelfverklaard Romaniac: in de tijd dat ze aan deze gids werkte, is ze tot over haar oren verliefd geraakt op dit prachtige bergsportland. Haar Roemeense avonturen zijn te volgen op haar website roamaniac.com. [Frank Husslage]

The Mountains of Romania, Janneke Klop Cicerone (2020), cicerone.co.uk ISBN 9781852849481 € 22,99

Leerschool van de dappersten In maar liefst twee generaties van de Belgische koninklijke familie, onder wie de koningen Albert I en Leopold III, waren er fanatieke klimmers. Ze werden geïnspireerd door beroemde landgenoten als Ernest Solvay en Henri La Fontaine. Albert I ontdekte de rotsen in de Ardennen als klimdoel dicht bij huis. Deze rotsen werden voor veel klimmers uiteindelijk belangrijker dan de verre bergen. België werd vanaf de jaren 50 internationaal gezien een speler van formaat. De Belg Claude Barbier stond mede aan de basis van de vrijklimbeweging die in de jaren 70 opkwam. De eerste 8a ter wereld werd door Arnould t’Kint in Freyr geklommen en Isabelle Dorsimond was de eerste wereldkampioene Speed. Pierre D’Haenens bedacht het modulaire systeem van klimgrepen en -wanden zoals we dat nu nog steeds gebruiken en België kende de hoogste klimhaldichtheid ter wereld. Weer twintig jaar later verlegden Sean Villanueva en de broers Favresse opnieuw klimgrenzen. Mark Sebille beschrijft deze en andere gebeurtenissen in De Speeltuin van de Koningen, een geschiedenis van de Belgische klim- en bergsport aan de hand van anekdotes, verhalen en interviews. De rol die Nederlandse klimmers in België hebben gespeeld, komt kort aan bod. Het boek is mooi uitgevoerd, maar heeft her en der wat fouten en een onduidelijke structuur. Desalniettemin fijn leesvoer voor wie wil weten wat België tot de fanatieke klimnatie maakte die het thans is. [Harald Swen] De speeltuin van de koningen – Verhalen van 500 jaar bergbeleving, alpinisme en klimmen, vanuit de Lage Landen, Mark Sebille Uitgave: 2019, in eigen beheer ISBN: 9789463960564 € 35 in de NKBV webshop (nkbvwebshop.nl)

In de voetsporen van De sneeuwluipaard

Zonder de top te bereiken, Paolo Cognetti. De Bezige Bij (2020), debezigebij.nl ISBN 9789403181806 € 18,99

Paolo Cognetti werd internationaal bekend met zijn roman De acht bergen, een beeldsterke natuurbeschrijving en tegelijkertijd een roerend verslag van vriendschap tussen mannen. In zijn nieuwste boek beschrijft Cognetti de tocht die hij met twee vrienden maakte ter gelegenheid van zijn veertigste verjaardag. Deze waterscheiding vierde hij in Dolpo, het Tibetaanse deel van Nepal. Met Nicola en Remigio deelt hij daar de eenzaamheid zonder deze te doorbreken. Echte vrienden

dus. In een rustige toon vertelt Cognetti onopgesmukt over het vermeend onaangetaste deel van Tibet. Het boek is goed vertaald: in zuivere taal lezen we over zijn ervaringen en indrukken. Hij treedt er in de voetsporen van Peter Matthiessen, die over dit gebied zijn klassieker De sneeuwluipaard schreef. Aan de hand van citaten uit dat boek filosofeert Cognetti over de teloorgang van de Tibetaanse cultuur. Met zijn vrienden zoekt hij naar vergelijkingen met de

HANDLEIDING VOOR BIG WALL KLIMMEN Hooking Up is een uiterst complete handleiding voor het beklimmen van big walls. Met ruim 670 pagina’s is dit boek een rijke bron van kennis en inspiratie. Naast gedetailleerde uitleg over de technische aspecten van het big wall klimmen vind je in dit boek ook bijzondere verhalen van big wall helden zoals Middendorf, Bongard en Libecki. Kortom, een onmisbaar boek voor iedere big wall fanaat. [Martin Fickweiler]

Hooking up, Fabio Elli & Peter Zabrok Uitgave: Versante Sud (2019), versantesud.it ISBN: 978 88 85475 809 € 47,00

hun zo bekende Alpen, als een spiegel in de zoektocht naar henzelf. Hij weerstaat hoogteziekte, ziet blauwschapen, drinkt thee met zout en yakboter en sluit vriendschap met Kanjiroba, een hondje, dat uiteindelijk weer zijn eigen weg zal zoeken, zoals alles uiteindelijk zijn eigen pad kiest. Verwacht niet weer een grootse roman. Het is eerder een reisdagboek, prettig leesbaar en van een beperkte omvang, met zelfgemaakte schetsjes. [Ivar Schute]

Herinneringen die groeien De hoeveelheid outdoorfilmpjes op YouTube is verbijsterend. Gelukkig zijn er tussen die hele lading nog altijd pareltjes te vinden, zoals Growing Memories van Roy Mosterd. Een simpele film over de simpele vreugde om in de bergen te zijn. Met vrienden. Het levert herinneringen op die alleen maar kunnen groeien. Kijk op bit.ly/31kb4NM of scan de QR-code.

Nooit meer in zevenzakkenbroek Are Kalvø groeide midden in het Noorse buitenleven op, maar verhuisde als student naar de grote stad. Rond zijn dertigste verliest hij steeds meer vrienden aan de buitensport. In plaats van eindeloos samen kletsen en drinken in de kroeg, gaan ze wandelen, klimmen en anderszins de natuur in. Eenmaal terug in het stadsleven vertellen ze er als aanhangers van een nieuwe religie over alsof ze net het licht hebben gezien. Kalvø vraagt zich af of hij ergens iets

mist of verkeerd doet en gaat zelf op onderzoek uit. Dat doet hij door in eerste instantie ’s zomers op pad te gaan in Jotunheimen over de Beseggen en de Galdhøppigen. Dit is te hardcore en er zijn te weinig mensen. Dus gaat hij ’s winters nogmaals op pad, nu op ski’s van Finse via Kraekja naar Tuva. Onderweg observeert hij zijn tochten huttengenoten en ziet hij zijn vooroordelen uitvergroot bevestigd. Als ik zeg dat hij dit ‘min of meer

humoristisch beschrijft’, voldoe ik perfect aan een van die vooroordelen. Ik kom graag in Scandinavië, maar wetende dat dit boek daar een bestseller is, betwijfel ik of ik me daar ooit nog in een Fjällräven zevenzakkenbroek durf te vertonen. [Frank Husslage] De outdoor waanzin, Are Kalvø Uitgeverij Balans (2019), uitgeverijbalans.nl ISBN: 978 94 638 2046 2 € 21,99

HOOGTELIJN 2-2020 |

vooruitblik

Hoogtelijn 3-2020 verschijnt 29 mei

THEMA

NEDERLAND

Colofon Hoogtelijn is het officiĂŤle tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar. De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn. Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

Redactie

hoogtemeters in de achtertuin

Peter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Rinske Brand, Mirte van Dijk, Lineke Eerdmans, Frank Husslage, Rien Jans, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Florian van Olden.

Medewerkers

Suzan van der Burg, Jody Hagenbeek, Dim van den Heuvel, Christine Tamminga, Peter Uijt de Haag (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (illustraties).

Redactie-adres

NKBV, t.a.v. Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, hoogtelijn.nl

Advertentie-exploitatie

Patrick Baars Postbus 225, 3440 AE Woerden 0348-484066/06-18653645 patrick.baars@nkbv.nl

Productie en vormgeving

Studio ManagementMedia, Hilversum Anita Baljet, Johanna Baptist, David van Eck

hoogwerkers

Druk

Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 40.250 ISSN: 1387-862X

Los abonnement

Niet-leden kunnen zich abonneren op Hoogtelijn voor â&#x201A;Ź 22,50 per jaar. Kijk op nkbvwebshop.nl.

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging

Fotograferen in de bergen 90 | HOOGTELIJN 2-2020

Op pad met de kleintjes

Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden Fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen Bank: IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

Bergsportreizen de reisorganisatie van de NKBV Meer dan 90 jaar brengt Bergsportreizen mensen met een passie voor de bergsport samen. Voor NKBV-leden organiseert Bergsportreizen het hele jaar door workshops, reizen en cursussen. Bij ons kun je onbezorgd de bergen ontdekken omdat je op reis gaat met deskundige NKBV-gecertificeerde tochtleiders of instructeurs of professionele internationaal erkende berggidsen (UIAGM) of International Mountain Leaders (IML).

Deze zomer organiseren wij: • Alpiene cursussen • Alpiene tochten • Basiskampen • Bergwandeltochten • Sportklimcursussen • Voorbereidende workshops

Bekijk het reisaanbod

Bergsportreizen: • Deskundige en professionele begeleiding • Georganiseerd voor en door NKBV-leden • Grootste aanbod van Nederland • Scherpe prijzen zonder winstoogmerk • Kleine groepen

RA B KA O N J A CKE T I N TEL L I G EN T I N SU L A TI O N Designed for alpinists looking to do more but take less, the Kaon combines intelligent zoning and breathable inserts to offer warmth and protection without the weight penalty.

DOWN FILL

PACKABLE

SYNTHETIC FILL

WWW.RAB.EQUIPMENT

Official gear partner of

Voorjaarscollectie nu in Rab-shops bij Zwerfkei Woerden, Kathmandu Utrecht en Amsterdam