Bergmeisjes: vrouwenteams op de Zwitserse 4000’ers

Op de Weissmies gaan vooroordelen overboord

Bergmeisjes

“Hello!” Twee mannen, met zwaar Duits accent, stampen ons vrolijk tegemoet op de gletsjer. Waar komen wij dan wel niet vandaan, vragen de mannen. Van de top van de Weissmies. Zo zo, met zijn tweetjes, helemaal naar de top? Knap hoor. “Real mountain girls!” roepen de mannen in koor, alsof ze zojuist een exotische ontdekking hebben gedaan. Maar hadden wij daar dan helemaal geen gids bij nodig? Johanna en ik wisselen een blik, glimlachen, wensen ze vriendelijk succes en lopen door.

Tekst Rinske Brand

Op de top van de Weissmies, links Rinske Brand, rechts Johanna Stålnacke.

Vrouwen genoeg in de bergen. Maar toch, hoe hoger ik klim, hoe minder vaak ik ze tegenkom. Meer dan eens stond ik met alleen maar mannen op een top. ‘One of the guys’ is een rol die me goed past. Ik was vroeger ook altijd het enige meisje dat met de jongens mocht meespelen. En wie als vrouw hobby’s kiest als motorrijden, wielrennen en bergsport bevindt zich nu eenmaal vaker in het gezelschap van mannen dan van vrouwen. Mannengroepen, hun humor, omgangsvormen en taalgebruik liggen me gewoon beter dan de typische ‘vrouwenclubjes’. Althans, dat dacht ik. Want afgelopen zomer kon ik tijdens een tocht naar de top van de Zwitserse Weissmies veel van mijn eigen vooroordelen overboord gooien.

Een Zwitserse uitdaging

De aanleiding voor deze tocht kwam vanuit Zwitserland. Dit land riep afgelopen zomer de ‘100% Women Peak Challenge’ in het leven. Het idee is simpel: alle 48 vierduizenders die het land rijk is, moesten gedurende de zomer van 2021 door vrouwen worden beklommen. Vrouwelijke alpinisten van over de gehele wereld werden opgeroepen om mee te doen. In 2021 was het namelijk precies 150 jaar geleden dat een vrouw de Matterhorn beklom. Op 21 juli 1871 stond Britse alpinist Lucy Walker als eerste vrouw

op de top. In een witte jurk notabene. Het was in die tijd de moeilijkste vierduizender ter wereld. Over haar heldendaad is echter bar weinig geschreven. Dat is helaas het lot van veel vrouwelijke alpinisten. Hun beklimmingen leverden zelden een onderscheiding of biografie op. Het was ongepast gedrag voor een vrouw, dus daar kun je ook maar beter geen aandacht aan geven. Gelukkig is er sindsdien veel veranderd, maar er is ook nog wel een weg te gaan. Zie daar de ‘100% Women Peak Challenge’ met de oproep: “We zijn op zoek naar vrouwen die het lef hebben om de hoogste pieken van Zwitserland te beklimmen!”

Johanna

Ik word gekoppeld aan de Zweedse Johanna Stålnacke van Alpine Passion, berggids van beroep. Ik ontmoet haar op het station van Zermatt. Slecht 1.52 meter hoog, maar met biceps en bovenbenen waar menig vrouw én man jaloers op kan zijn. Heel snel flitst door mijn hoofd: gaat deze dame mijn 1.83 meter en 70 kilo

Ik laat de kans om een vierduizender te beklimmen niet aan me voorbijgaan

Johanna en ik voor de Almagellerhütte na onze beklimming van de Weissmies.

2 procent

Als redacteur van Hoogtelijn werd ik uitgedaagd ook mee te doen. Heel eerlijk, ik stond niet direct te springen. Ik houd namelijk helemaal niet van vrouwenquota, ‘women only events’, of alles dat ook maar de schijn van positieve discriminatie heeft. Ik hoef, als vrouw, helemaal niet voorgetrokken te worden. Maar als bergsporter laat ik de kans om een vierduizender te beklimmen natuurlijk niet aan mij voorbijgaan. Vooral ook omdat ik in Zwitserland nog niet veel heb geklommen. Maar wat me echt overstag liet gaan, was de kans om met een vrouwelijke berggids op pad te gaan. Een belangrijke voorwaarde van de challenge was namelijk dat het touwteam uit alleen maar vrouwen bestond, inclusief de gids. Het zou voor mij de allereerste keer zijn. Niet zo vreemd, want slechts 2 procent van alle berggidsen is vrouw. Ik geloof niet dat ik er al eerder eentje had ontmoet. Natuurlijk wel vrouwelijke wandeltochtbegeleiders en International Mountain Leaders, maar nog niet eerder een IFMGA-berggids.

Deelnemen aan deze Peak Challenge is volgens de speciale website eenvoudig: beklim een vierduizender, maak een summit selfie en deel die via je eigen social mediakanalen met gebruik van de juiste hashtags. Vervolgens kun je via de website je succesvolle toppoging aanmelden. De organisatie schrijft dat juist door deze verhalen van vrouwen in de bergen te delen, andere vrouwen worden geïnspireerd om ook de bergen in te trekken. Nou, laat ik daar dan maar bij gaan helpen.

houden als ik uitglijd? Ik schrik van mijn eigen vooroordeel. Dat heb ik me bij mannelijke gidsen, ook niet altijd even groot en robuust, nog nooit afgevraagd. Johanna heeft een meer dan indrukwekkend cv; ooit een van de beste klimmers van moederland Zweden, professioneel skiër, opgeleid tot IFMGA-berggids in Noorwegen en nu woonachtig in Chamonix. Met bijna 10.000 volgers op Instagram is Johanna ook een influencer en boegbeeld voor diverse merken. Met haar verhalen inspireert ze andere bergsportliefhebbers. Een rol die ze met verve vervult. Tijdens onze trip zal ik ook meerdere malen in haar Instagram stories, foto’s en video’s figureren. Wanneer ik haar vraag naar haar achtergrond, vertelt ze tussen neus en lippen door dat ze ook ooit het Conservatorium voor Moderne Muziek heeft gedaan én een Master in Business Administration bezit. In mijn hoofd maak ik snel een rekensommetje: hoe krijg je dat allemaal voor elkaar vóór je 38e?

Het klikt tussen Johanna en mij. We praten onderweg over onze carrières, onze dromen en teleurstellingen. Zo vertelt ze onderweg over hoe zwaar het vak van berggids fysiek is en dat ze daarom ook veel tijd moet stoppen in haar eigen herstel en training. Met haar opleiding tot berggids is ze in totaal tien jaar bezig geweest; vier jaar voor de werkelijke opleiding en de overige jaren om de ervaring te verzamelen die nodig is om voor het toelatingsexamen te slagen. Tijdens haar opleidingsjaren in Noorwegen had ze vaak het gevoel dat zij, samen met de enige andere vrouwelijke aspirant-berggids, meer onder het vergrootglas lag dan hun mannelijke collega’s.

Zo praten we onze weg omhoog. De oplettende voorbijganger ziet echter dat wij niet zomaar als twee vriendinnen op pad zijn. Want tussen alle gesprekken en Instavideo’s door checkt Johanna zeer regelmatig mijn materiaal, geeft ze me aanwijzingen en controleert ze mijn klimtechniek. Ze ziet werkelijk alles. Johanna is duidelijk een vakvrouw.

Plan B

Wegens een aanhoudende föhnwind en het daarmee samenhangende lawinegevaar moeten we ons initiële plan om de Dom te beklimmen, laten varen. Het weer is zeldzaam instabiel in Berner Oberland en Wallis. We mogen blij zijn als we überhaupt nog iets kunnen beklimmen deze dagen. Maar Johanna heeft gelukkig een plan B: de Weissmies (4017 meter) vanuit de Saas Fee-vallei in Wallis. We doen dan niet de normaalroute over de gletsjer, maar de route over de zuidoostkant, waar de berg een rotsgraat heeft. Mijn ervaring met rotsklimmen is ietwat beperkt, dus dat belooft een mooie uitdaging te worden. Opvallend is dat Johanna dit plan B niet als uitgemaakte beslissing bij mij neerlegt, maar me betrekt bij het keuzeproces. Zo wordt de beslissing om niet de Dom te doen, maar te kiezen voor deze veel veiligere Weissmies een gezamenlijk besluit en geen opgelegde keuze.

Ter acclimatisatie beklimmen we bij bijna orkaankracht de Breithorn (4164 meter). Daarna volgt de Weissmies-aanlooproute voor het echte werk. Het weer blijft slecht en we moeten gebruikmaken van minuscule weather windows. In een van die momenten laat Johanna me mijn eerste multipitch klimmen op de Dri Hornli, vlak bij de Almegeller Hütte. Omdat mijn C1-cursus jaren geleden

Foto Johanna Stålnacke

Een ongewoon besneeuwde aanlooproute richting de top van de Weissmies in hartje zomer.

Foto Rinske Brand

Falen is de best mogelijke training voor de volgende keer

Foto Johanna Stålnacke

zich alleen focuste op sneeuw en ijs heb ik het rotsklimmen altijd een beetje links laten liggen. “Niets voor mij!”, riep ik, ook wel wetende dat ik de dingen waar ik niet goed in ben ook meestal niet leuk vind. “Onzin”, volgens Johanna, en daarbij is het voor de Weissmies essentiële kennis. Zo leert ze me in krap drie uur de basisprincipes van multipitch klimmen. Wéér een vooroordeel gesneuveld. Rotsklimmen is wel degelijk iets voor mij, ook al gaat het nog verre van perfect. Maar dat laatste is volgens Johanna volkomen logisch en heel waardevol: “Alles wat misgaat, is uitstekende training voor een volgende keer.” Ik moet toegeven, dat is een zeer verfrissende kijk op de zaken.

Weissmies

We maken ons op voor de beklimming van de Weissmies. Ik blijk niet de enige die met een vrouwelijke gids op pad gaat. Een groep jongens heeft twee gidsen gehuurd, van wie eentje de enige vrouwelijke Spaanse berggids ter wereld blijkt te zijn. Zo zie je ze nooit en zo staan er straks twee vrouwelijke gidsen op de top. Of dat gaat lukken, is overigens nog maar de vraag. In de nacht voorafgaand aan onze toppoging woedt een sneeuwstorm die pas tegen de ochtend gaat liggen. Zeker 20 centimeter sneeuw is het resultaat. Verschillende touwgroepen starten rond 5 uur in de ochtend aan de tocht naar boven. Na een paar uur lopen doemt de rotsgraat voor ons op. Met de verse sneeuw en deels bevroren passages is die beklimming een pittige uitdaging geworden. Zeker voor iemand die de dag ervoor nog zeker wist dat rotsklimmen niets voor haar was. Ik moet op die graat daarom ook een paar keer behoorlijk uit mijn comfortzone. Terwijl ik ploeter, springt Johanna lichtvoetig over de rotsen. Afwisselend maakt ze veilige ankerpunten, schiet ze video’s en praat ze mij omhoog. Die zaken zo moeiteloos kunnen combineren, moet een zeldzame gave zijn.

Weer een paar uur verder bereiken we de sneeuwflank net voor de top. De vermoeidheid hakt er inmiddels aardig in. De enige groep die nog voor ons zit, houdt uitgerekend hier pauze. Johanna en ik kijken elkaar kort aan en zonder iets te zeggen, lopen we snel door. Competitief ingesteld zijn we duidelijk allebei. Tien minuten later claimen we als eersten die dag de top van de Weissmies. Natuurlijk maken we onze summit selfie. Niet alleen voor de challenge, maar vooral voor onszelf. In de afgelopen dagen hebben we – ondanks zeer ongunstige weersomstandigheden – een perfect plan B tot uitvoering gebracht. Juist door de veilige optie te kiezen. We zijn een van de weinigen die in staat zijn geweest op deze dag een geslaagde toppoging te doen. Normaal gesproken zou ik dit bagatelliseren: “Ach ja, geluk, toeval, zo bijzonder was het nou ook weer niet.” Maar deze keer schrijf ik het gewoon op.

Vooroordelen om zeep

Op weg naar het dal besef ik dat ik de afgelopen dagen dingen heb gedaan waarvan ik voorheen dacht ze niet te kunnen. Johanna’s manier van coachen brengt in dat opzicht het beste in me naar boven. Komt dit omdat ze een vrouw is, of heeft Johanna gewoon goed ontwikkelde sociale vaardigheden? Ik weet het antwoord niet. Wat ik wel weet, is dat ik het gevoel heb met iemand op pad te zijn die beter kan inschatten wat ik fysiek en mentaal aankan. Hierdoor had ik meer vertrouwen in mijn eigen kunnen en kon ik me ontworstelen aan mijn eigen beperkende overtuigingen. Al heb ik op veel hogere toppen gestaan, juist dat maakte de Weissmies zo bijzonder. Niet alleen mijn aanname over rotsklimmen bleek onjuist, ook mijn overtuiging dat ik liever met mannen dan met vrouwen in de bergen ben, is vakkundig om zeep geholpen. En als bonus leerde ik dat falen de best mogelijke training is voor de volgende keer.

Hoe het afliep met de 100% Women Peak Challenge? Die is gehaald. Maar liefst 700 vrouwen uit 20 landen beklommen tussen maart en oktober 2021 alle 48 vierduizenders van Zwitserland.

Magnifiek uitzicht vanaf de rotsgraat aan de zuidoostkant van de Weissmies.

Ik moet op de graat een paar keer uit mijn comfortzone

Rolmodellen

Nog even terug naar de mannen uit de intro. We kwamen ze op weg naar het dal nog een keer tegen en hebben verteld hoe het zat. Ze waren verrast en een van hen wilde Johanna direct boeken voor een skitrip. Zo kwam uiteindelijk alles goed. Maar we hebben nog wel een weg te gaan voor we helemaal in balans zijn in de bergen. Rolmodellen kunnen daarbij helpen. En dan doel ik niet alleen op vrouwen van het kaliber Katja Staartjes of Marianne van der Steen. Ik bedoel ook vrouwen zoals Johanna, jij en ik. Meiden en vrouwen die bergen bedwingen, berggids, International Mountain Leader, tourorganisator of huttenwaard zijn. Juist wij kunnen onze vrouwelijke vrienden, collega’s en familieleden inspireren óók de bergen in te gaan. Laten wij, bergmeisjes, dus onze verhalen blijven vertellen, zodat ze samen met de verhalen van alle bergjongens een mooi geheel vormen.

Rolmodellen

In Hoogtelijn doen we ons uiterste best een diverse groep bergsporters voor het voetlicht te brengen. Maar we zijn altijd op zoek naar mensen die we nog niet op ons netvlies hebben. Wie is jouw voorbeeld? Tip ons via hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. ‘Rolmodel’ met een korte bio, dan weten wij zeker dat we niemand over het hoofd zien.