Gevolgen van ondervoeding

De langetermijngevolgen van ondervoeding in klimmen ‘Eten werd een wedstrijd’

Victor Burger (40) boulderde al jaren fanatiek toen hij, nadat hij een paar kilo was afgevallen, merkte dat hij nog beter kon klimmen. Vervolgens leefde hij jarenlang op voornamelijk groenten en salades. Na een bezoek aan de arts kwam hij erachter dat de kortetermijneffecten – beter klimmen – niet opwogen tegen de schokkende langetermijneffecten. Nu wil hij andere (mannelijke) klimmers waarschuwen voor de gevaren van (onbewuste) ondervoeding.

Tekst Eva van Wijck Beeld Bart van Raaij

Dlit jaar is hij veertig geworden en daarmee heeft Victor Burger een nieuw klimdoel voor zichzelf gezet: na zijn veertigste een 8a boulderen. Dat zou zeker niet zijn eerste zijn, al zou hij de boulder nu in andere omstandigheden klimmen dan de 8a’s die hij vroeger wegtikte. “Ik ben op mijn achttiende begonnen met klimmen en heb me sinds 2007 toegelegd op boulderen. Toen ik in 2012 van baan wisselde, kreeg ik een aantal nieuwe collega’s die zich veel bezighielden met gezond eten. Ik heb me er toen ook in verdiept en schrapte de koolhydraten zo veel mogelijk uit mijn dieet. Maar in een poging om zo gezond mogelijk te eten, ontwikkelde ik juist een heel ongezonde verhouding met voeding.”

(G)een eetstoornis

De kortetermijneffecten van een lager gewicht bij het klimmen werden Victor al snel duidelijk: “Doordat ik lichter werd, ging mijn klimniveau vooruit en boulderde ik al snel mijn eerste 8a. Ik legde hierdoor voor mezelf de link tussen lichter zijn en harder

klimmen en belandde in een vicieuze cirkel. Ik ging fanatieker trainen en hield in mijn trainingsschema niet alleen mijn oefeningen, maar ook mijn gewicht bij. Ik woog mezelf op een gegeven moment vier keer per dag.” Hoewel hij in zijn periode van ondervoeding heel gefocust was op zo gezond mogelijk eten, denkt Victor dat hij destijds geen eetstoornis had. “Ik had geen idee dat ik verkeerd bezig was, ik

Gezondheid belangrijker dan klimprestaties

zag mijn eetgewoontes meer als een wedstrijd met mezelf: het kon altijd lichter. Ik had geen strikte regels voor mezelf, koppelde mijn zelfbeeld niet aan hoe dun of licht ik was. Ik onthield mezelf veel, probeerde zo min mogelijk koolhydraten te eten, maar in het buitenland golden die regels niet. Op bouldervakantie in Fontainebleau ontbeet ik bijvoorbeeld elke dag met taartjes – een traditie die ik nog steeds graag in stand houd.”

Rationeel gezien klinkt het logisch. Geen altijd geldende regels, geen negatief lichaamsbeeld, veel bezig zijn met extreem gezond eten: dat kan geen eetstoornis zijn. “Ik kreeg een adrenalinerush als ik weer harder kon klimmen, en wist dat dat zo was omdat ik lichter was en nog harder trainde. Ik had fysiek ook geen last van mijn te lage energie-inname: mijn haar viel niet uit, ik had geen donshaartjes op mijn lichaam, had voldoende energie en was niet sneller chagrijnig of geprikkeld.” Het besef dat Victors gezondheid echter wél erg achteruit is gegaan door de ondervoeding, komt daardoor extra hard binnen.

De realisatie

“In 2014 merkte ik dat mijn libido achteruitging. Ik had twee jonge kinderen en zocht er verder niets achter, maar besloot uiteindelijk om toch naar de huisarts te gaan. Na een doorverwijzing bleek bij de endocrinoloog dat mijn testosteronniveau veel te laag was. Vele onderzoeken volgden, onder andere om een te snel werkende schildklier of een hersentumor uit te sluiten.” Hoewel Victor veel artsen in zijn omgeving heeft, denkt niemand, zelfs zijn eigen endocrinoloog, aan de relatie tussen zijn ongezonde eetpatroon, het fanatieke trainen en zijn verminderde testosteronniveau. “Destijds was die relatie minder bekend en doordat mijn BMI ook niet te laag was, kwam het bij niemand op dat mijn ondervoeding de oorzaak kon zijn.”

Victor Burgers in Tottering Orange (6B), Kenia.

Victor Burgers klimt de boulder Échec (7B+/7C) in Fontainebleau.

Hulp bij ondervoeding

Herken je jezelf in dit verhaal? Een goede eerste stap is om dit te bespreken met een vriend of familielid. Neem contact op met een diëtist als je het vermoeden hebt dat je eetpatroon je gezondheid belemmert, of als je meer wilt weten over een gezond voedingspatroon. Mocht je Victor willen mailen dan kan dat op burger.victor@gmail.com. Bij gebrek aan een mogelijke oorzaak besloot de arts om Victors testosteronniveau kunstmatig te herstellen met injecties. “Sinds 2015 moet ik elke veertien weken testosteron inspuiten. Ik ben hier destijds mee begonnen, omdat zo’n laag testosterongehalte slecht is voor een man, en om mijn libido te herstellen. Zodra je hiermee begint, maakt je lichaam dit zelf niet meer op de natuurlijke wijze aan. Naast dat ik nu dus chronisch patiënt ben – ik moet de rest van mijn leven testosteron blijven inspuiten – ben ik door de injecties ook onvruchtbaar geworden. Ik had zelf al twee kinderen en geen wens voor een derde, maar wat als dit anders was geweest, of op mijn 25e was gebeurd? Als ook maar één iemand de link tussen ondervoeding en mijn gedaalde testosteronniveau had gelegd, had dit voorkomen kunnen worden. Als ik meer was gaan eten, zou mijn testosteron waarschijnlijk van nature weer toenemen.”

Gender en symptomen

Hard trainen en gezond eten gaan hand in hand, maar de scheidslijn tussen gezond en té gezond – oftewel ongezond – is dun. De aandacht voor eetstoornissen en (onbewuste) ondervoeding in de klimwereld is de laatste jaren sterk toegenomen. Meerdere klimmers van wereldniveau, vrijwel allen vrouw, hebben zich uitgesproken over hun worstelingen met een ongezond voedingspatroon. Ligt het aantal mannen met een verstoord eetpatroon daadwerkelijk zo veel lager, is het taboe om erover te praten te groot, of worden de signalen niet herkend?

Bij vrouwen is het duidelijkste symptoom van ondervoeding het uitblijven van de menstruatie, maar bij mannen ontbreekt zo’n waarschuwing van het lichaam. Met name wanneer verdere fysieke en mentale klachten uitblijven, kan het jaren duren voordat de ondervoeding en de gevolgen daarvan naar voren komen. Vanuit de NKBV is er geen eenduidig beleid opgesteld rondom eetstoornissen, maar het begeleidingsteam van het Nederlands Team is er zeer alert op. Bondscoach Michiel Nieuwenhuijsen: “We proberen om zo veel mogelijk informatie te geven aan de teamleden, met name aan de jeugd. Onlangs hielden we nog een workshop met een voedingsdeskundige en ook de krachttrainer van het team heeft cursussen over gezonde voeding gegeven. Als we merken dat teamleden niet goed eten of te dun worden, gaan we daarover altijd het gesprek aan.”

Bewustwording

Victor hoopt met zijn verhaal meer bewustwording te creëren over dit onderwerp. Hoewel hij zich nog steeds graag focust op gezond eten, is zijn relatie met voeding tegenwoordig “een stuk gezonder.” Het feit dat hij merkte dat zijn klimniveau niet afnam toen hij meer ging eten, heeft daar zeker aan bijgedragen. Met de tijd heeft hij geleerd om meer zelfcompassie te hebben. “Ik ben me bewust geworden van de negatieve gevolgen van mijn ongezonde eetpatroon. Boulderen is het echt niet waard om je gezondheid zoveel kwaad te doen en geen kinderen te kunnen krijgen.”