کچان ده‌یانه‌وێت ههر ب ه کچێنیی بیگوزه‌رێنن
گه‌نجان ل ه ناوه‌نده‌کانی بڕیاردا ونن یان ون ده‌کرێن؟
4
7
سه‌رنووسه‌ر :شوان ئاده‌م ئه‌یڤه‌س
7 بو خه‌لک له خه‌لکه‌و ه 7
www.Nnmnm.com 27
7
3
رۆژنامه‌یه‌كى كولتوریى گشتییه
%31.98یان هیچ متمانه‌یه‌كیان به‌ده‌سه‌اڵتداران ی هه‌رێم ی كوردستان نییه
یه‌کشه‌ممه
2010/6/6
نرخ750 :دینار
به‌سم ه محه‌مه‌د: ژنان متمانه‌یان به ده‌زگاکانی پۆلیس نییه
ی گه‌نجان حهزدهكهن كوردستان به‌جێبهێڵن زیاتر ل ه %89
تایبه‌ت به نم نم
%89.54ی گه‌نجان������ ی هه‌ولێرو س������لێمان یو ده������ۆك حهزدهكهن هه‌رێمی كوردس������تان به‌جێبهێڵن ،لهو رێژه‌یه‌ش %47.96یان حهزدهكهن بگه‌ڕێنه‌و‌ه‌و %25.85یشیان حهزدهكهن به‌هه‌میشه‌یی بڕۆن‌ه ده‌ره‌وه‌و نه‌گه‌ڕێنه‌وه ،هاوكات %31.98ی گه‌نجان هیچ متمانه‌یه‌كیان به‌ده‌س������ه‌اڵتداران ی هه‌رێم ی كوردستان نییهو %49یشیان هه‌وڵده‌ده‌ن فێر ی زمان ی ئینگلیز ی ببن ،ئهوهش بهپێی دوایین
راپرس������ی په‌یمانگ‌ه ی كوردستان بۆ پرس‌ه سیاسیه‌كان دێت كه له‌نێو توێژی گه‌نجاندا ئه‌نجامدراوه. راپرس������ییه‌ك‌ه له‌رۆژان ی 16ـ 22ی مانگ ی راب������ردوو له‌هه‌ولێر ( 349فۆرم)، س������لێمانی ( 386فۆرم) ،دهۆك ( 250فۆرم) ئه‌نجامدراوه‌و 1000فۆرم به‌سه‌ر ئهو كه‌سانه‌دا دابه‌شكراو‌ه كه ته‌مه‌نیان لهنێوان 18ـ 35ساڵیدای‌ه‌و 985فۆرم به‌دروست ی پڕكراونه‌ته‌وه‌و بۆئه‌نجامه‌كان حیسابكراون. په‌یمانگه‌ی كوردستان بۆ پرس‌ه سیاس������ییه‌كان ،بنكه‌ی سه‌ره‌كیی له‌هه‌ولێره،
رێكخراوه بیانییه‌كان مه‌شق‌و راهێنانیان پێكردووه‌و یه‌كه‌مین ده‌زگای تایبه‌ت به‌راپرسییه‌كان‌ه له‌هه‌رێمی كوردستان. تێڕوانین������ ی گه‌نجان ده‌ربار‌ه ی پارت‌ه سیاس������ییه‌كان‌و رێكخراوو سه‌نته‌ره‌كان ی الوان ،خوێندنه‌وه‌و بایه‌خدان به‌زمان ی بێگان‌ه‌و جۆری فیلم‌و پرۆگرام‌ه ته‌له‌ڤزیۆنییه‌كان ،كارو خواست ی الوان‌و متمان‌هی گه‌نجان‌و ده‌سه‌اڵت‌و بار ی ئه‌من ی ناوبراوه.كوردستان ،دیارترین ته‌وه‌ره‌كان ی 2 ئهو راپرسیی‌ه ی په‌مانگا ی
گه‌نجان %34ی حاجیانی ئه‌مساڵ پێكدێنن پێشکه‌شکاری ملیۆنێر دهبێت ه راوێژكار ی هونه‌ری سالم حه‌مه‌خان له‌هه‌ڵه‌بجه
به‌هۆ ی زۆر ی یاوه‌ریكردن ی به‌ته‌مه‌نه‌كان‌و ڕێگه‌نه‌دان به‌ژنان كه به‌ته‌نها س������هفهر ی حه‌ج بكهن ،ڕیژ‌هی ژن������ان ده‌كرێت‌ه كه‌متر له %50رێژهی گه‌نجانیش ده‌كرێت‌ه %43كه له‌چاو سااڵنی پێشودا رێژه‌یه‌كی زۆره. مه‌ریوان نه‌قش������به‌ندی به‌ڕێوه‌ب������هری راگه‌یاندنی وه‌زارتی ئه‌وقافی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس������تان رایگهیاند ،به‌هۆ ی ئ������هوه ی زۆرێك له‌به‌ته‌مه‌نه‌كان بواریان بۆ كراوهتهوه بۆ كه یاوه‌رێك له‌گه‌ڵیاندا
سه‌فه‌ری حه‌ج بكات یان ناردن ی كه‌سێك له‌جێی خۆیان ،ڕیژ‌ه ی گه‌نجان له‌سه‌فه‌ر ی حه‌ج ی ئه‌مساڵدا زیاتره له‌سااڵن ی ڕابردوو. ده‌رباره‌ی كهم بوونه‌و‌ه ی ڕیژ‌ه ی ژنانیش ،ناوبراو وتی« :هیچ ئافره‌تێك ناتوانێت به‌ته‌نها سه‌فه‌ری حه‌ج ئهنجام بدات ،بۆیه دهبێت مه‌حره‌مێك ی لهگهڵدا بێت ،به‌وهۆیه‌ش������هوه رێژهی ژنان له‌چاو سااڵنی رابردوو كهمی كردووه» ،جه‌ختیشی لهوه دهكاتهوه كه ڕێژ‌ه ی به‌شداربووان ی گه‌نجان له‌سه‌فه‌ر ی حه‌ج ی ئه‌مساڵدا ،%34بهاڵم به‌شدار ی ژنان له‌خوار%50 كه ساڵ ی ڕابردوو %60زیاتر بووه.
هۆگر كه‌مال له‌سلێمانی ش������وان عه‌توف ئه‌كته‌ر ی بوار ی ش������انۆ‌و س������ینه‌ما، ماوه‌ی چهند مانگێك‌ه وه‌كو پێشكه‌شكار ی بهرنامهی ملیۆنێری كهناڵ چ������وار كار ده‌كات ،بهاڵم له‌چه‌ند رۆژ ی راب������ردوودا وازی له‌به‌رنامه‌ك������هی هێن������اوهو له‌ئێستادا وهك راوێژكاری هونه‌ریی كۆمپانیا نالیا كارده‌كات كه به‌نیازن سێ كه‌ناڵی ئاسمانیی‌و چهند رۆژنام‌ه‌و گۆڤارێك به‌رهه‌م بهێنن. له‌لێدوانێكیدا بۆ نم نم وێڕا ی پشتڕاس������تكردنه‌و‌ه ی زانیارییه‌كان ئاماژه ی بهوهدا كه بۆ ماو‌ه ی ش������ه‌ش
مانگ گرێبه‌س������ت ی لهگهڵ كهناڵ چ������وار كردبوو، بۆپێشكه‌ش������كردن ی به‌رنام������ه ی ملیۆنێ������ر« ،دوای ته‌واوبوون ی گرێبه‌سته‌كه ،وازم له‌به‌رنامه‌ك‌ه هێنا». ناوب������راو ،جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه هیچ كێش������هو گرفتێك������ ی له‌گ������ه‌ڵ ئ������هو كه‌ناڵه‌دا نیی������هو به‌هۆ ی س������ه‌رقاڵی به‌كار‌ه هونه‌رییه‌كانییه‌وه ،ناتوان ێ درێژه به‌پێشكه‌ش������كردن ی بهرنامه ی ملیۆنێ������ر بدات ،بهاڵم ئاوات عه‌ل ی به‌رپرس������ ی ڕاگه‌یاندن ی كۆمپانیا ی نالیا ئاش������كرایكرد كه‌ش������وان عه‌توف وهك ڕاویژكار ی هونه‌ری ی ڕاگه‌یاندنه‌كان ی كۆمپانیا ی نالیا دهس������ت به‌كار دهبێت.
ریکالم
3 هاوپه‌یمان یو ئۆپۆزسیۆن كوا "ئهگهر ته‌حه‌روش ی جنسیم به‌رامبه‌ر بكرێ ناچم بۆ بنك ه ی پۆلیس ،لهوانهی ه دووباره توش ی ته‌حه‌ڕوش ببمه‌وه" موچ ه ی پۆلیس؟! ژماره 27:
یه‌کشه‌ممه 2010 /6/6
ی پۆلیس نییه ژنان متمانه‌یان به‌ده‌زگاكان ی بهش���ێك له‌ژن���ان هۆكار الوازی���یو پێنه‌گه‌ش���تنیان ده‌گه‌ڕێنن���هوه ب���ۆ خراپی ی په‌روه‌رده‌كردن‌و ش���ێواز ی راهێنی���ان لهس���ه‌ر ئهوه ی ك��� ه ئ���ه‌وان الوازن‌و توان ی پێشهات‌و روبه‌ڕووبونه‌و‌ه رووداوه‌كانی���ان نیی���ه، ب���ۆ ئ���هو مهبهس���ته‌ش هه‌ن���دێ له‌رێكخ���راوه‌كان ی كار لهس���ه‌ر به‌هێزكردن��� ی ژن���ان دهكهن. تواناكان��� سازدانی :هۆگر كه‌مال بهس������مه محه‌مه‌د خوێندكار ی دكتۆراو به‌رپرس������ ی ناوه‌ن������د ی به‌هێزكردن ی تواناكان ی ژنان له‌دیمانه‌یه‌كییدا لهگهڵ نم ن������م ،كارو چاالك ی رێكخراوه‌كه‌یان باس ده‌كات‌و ئام������اژ‌ه به‌له‌مپه‌ره‌كان ی ب������ه‌رده‌م هه‌نگاوه‌كان������ ی به‌هێزكردن ی تواناكان ی ژنان دهدات ،هاوكات ئهوهش ناش������ارێتهوه كه هێزه‌كان������ ی پۆلیس نه‌یانتوانیو‌ه متمانه‌یه‌ك ی ئه‌وتۆ دروست بكهن كه هاوواڵتیان به‌گش������ت یو ژنان به‌تایبه‌ت ی له‌كات ی رو‌وبه‌ڕوبونه‌و‌ه ی كێش‌ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كاندا هانایان بۆبه‌رن.
بهسمه محه‌مه‌د گه‌وره‌مان ك������رد بۆبه‌هێزكردن ی ژنان له‌ڕوو ی ئابورییهوه ،وامانكرد سلفه‌یه‌ك ی بچوك بۆ ئهو ژنان‌ه دهس������ته‌به‌ر بكهین، بۆئهوه ی بتوانن به‌هۆ ی ئهو پار‌ه كه‌مه‌و‌ه كاره‌كانیان پێشبخ‌هن‌و په‌ر‌ه به‌ئابوور ی خۆیان ب������ده‌ن ،هۆش������یار ی گرنگه‌و ئێمه‌ش كارده‌كه‌ین بۆ هۆشیاركردنه‌وه‌و به‌هێزكردن������ ی ژنان بۆئ������هوه ی ئهگهر پیشه‌یه‌كیان هه‌بوو بزانن چۆن پێش ی بخ������ه‌ن ،چونكه ژن نه‌گه‌یش������تۆت‌ه ئهو ئاس������ته ی كه بزانێت ئیشه‌ك‌ه ی چییه، بۆنمون������ه ژن ی ماڵ ئهو ههموو ئیش������ه ده‌كات‌و منداڵه‌ك‌ه ی به‌خێو ده‌كات ،بهاڵم ئهوه به‌ئیش دانانێت‌و هاوسه‌ره‌كه‌ش������ ی به‌ئیش ی نازانێت ،بۆیه ئهگهر حكومه‌ت موچه‌یه‌ك بۆ ژن ی ماڵ دابین بكات ،ئیتر پێویست ی به‌هیچ شتێك ی تر نابێت.
ژن چه‌ن������د الیه‌نێ������ك دهگرێت������هوه، یه‌كێكیان خێزان‌ه كه بهداخهوه تائێستا خێزان ی كورد نه‌گه‌یشتۆت‌ه ئهو ئاست‌ه ی بهشێوهیهك ی یه‌كس������ان سه‌یر ی كوڕو كچ بكات له‌ماڵدا ،ههر له‌منداڵییه‌و‌ه وا له‌كچ دهكهن كه بونه‌وه‌رێك ی الواز بێت، خێ������زان كاریگه‌رییه‌ك ی زۆر گهوره ی بهس������ه‌ر كۆمه‌ڵگه‌و‌ه ههیه ،سه‌یرده‌ك‌ه ی ژن هاوس������ه‌ره‌ك‌ه ی لێ������ ی دهدات زۆر به‌ئاسای ی قبوڵ ی ده‌كات ،بهداخهوه ژن تائێستا توانا ی ئهوه ی نییه بیر بكاته‌و‌ه‌و به‌هێزبێت‌و بڵێت با خۆم بگۆڕم‌و ئهوهنده الوازنه‌ب������م ،دهس������ه‌اڵتیش كاریگه‌ری ی زۆر ی لهسهر ژن ههیه ،بۆنمونه تائێستا بنك‌ه ی پۆلیسه‌كان ی ئێمه ناڕۆشنبیرن، سه‌یرده‌ك‌ه ی ژنێك لهسهر شه‌قام توش ی ته‌حه‌ڕوش دهبێ������ت من ئهگهر خۆم بم ناچم بۆ بنك‌ه ی پۆلیس ،چونكه لهوانهیه له‌بنك‌ه ی پۆلیس دووباره خۆ ی توش������ ی ته‌حه‌ڕوش ببێته‌وه ،رێژه‌یه‌ك ی زۆریان بهداخهوه ئهو متمانه‌یه‌یان نییه كه ژنێك توش ی گرفتێك بێت بچێت بۆبنك‌ه ی پۆلیس‌و س������كااڵ ی خۆ ی تۆمار بكات، ئهمهش ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ ئهو بێمتمانه‌ی‌ه ی هاوواڵتیان به‌تایبه‌ت������ ی ژنان به‌رامبه‌ر بنك‌ه ی پۆلیسه‌كان هه‌یانه.
هۆگر :ئهمانه تاچه‌ند په‌یوه‌ندیان به‌كولتور ی كوردییه‌و‌ه ههیهو چۆن دهتوانرێت گۆڕانكار ی تیابكرێت؟ بهسمه :ههموو ی په‌یوه‌ند ی به‌په‌روه‌رد‌ه ی هۆگر :تائێستا توانا ی ژنان له‌ڕوو ی خێزان‌و كولتووره‌و‌ه ههیه ،به‌ڕاس������ت ی كۆمه‌اڵیه‌ت یو ئابورییهوه به‌هێز نییه، كولتور ی كورد ی كۆمه‌ڵ ێ شت ی تێدایه وهك سه‌ره‌تایه‌ك چ ی بكری تا ئهم كه دهبێت ههوڵ������ ی گۆڕینیان بدرێت، پێگه‌ی‌ه به‌هێز بكرێت؟ بهسمه :ئێمه له‌ساڵ ی 2005دا به‌هاوكار ی هۆگر :الوازیی پێگ‌ه ی ئابوور یو به‌بڕوا ی من س ێ ش������وێن ده‌توانن ئهوه چهند رێكخراوێك ی تر لهش������اره‌كان ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی ژن بۆچ ی ده‌گه‌ڕێنیته‌وه؟ بكهن ئه‌وانیش :خێ������زان‌و رێكخراوه ی گرفت هه‌ولێرو س������لێمان ی كۆنفرانس������ێك ی بهسمه :له‌روو ی كۆمهاڵیهتییهوه مه‌ده‌نیی������ه‌كان‌و راگه‌یاندنه‌كان������ن،
راگه‌یاندن زۆر كاریگه‌ر ی لهسهر ههموو گۆڕانكارییه‌كان ی كۆمه‌ڵگا ههیه.
هۆگر :ئێوه پرۆژ‌ه ی ژن‌و به‌شدار ی سیاسیتان لهم ماوه‌ی‌ه ی پێشودا پێشكه‌شكرد ،به‌ڕا ی ئێوه پێگ‌ه ی سیاس ی ژن له‌چ ئاستێكدایه ،ئهو ژنان‌ه ی به‌شداری ی سیاسیان ههیه ئهو توانایه‌یه‌یان ههیه كه له‌ناوه‌ند ی بڕیاردا بن؟ بهسمه :به‌نس������به‌ت پێگ‌ه ی سیاس ی ژن من تێبینیم كردوه ئهو ژنان‌ه ی ده‌گه‌ن‌ه ناوه‌ند ی بڕی������ار یاخود به‌ته‌مان بگه‌ن‌ه ناوه‌ند ی بڕی������ار پێیان عه‌یب‌ه كه بڵێن نازانین ،بۆنمونه زۆر ئاسایی‌ه كه‌سێك دكتۆرا ی هه‌بێت له‌بوارێكدا بڵێت نازانم لهبهردهم ته‌له‌ڤزیۆندا قس������ه‌بكه‌م یاخود ناتوانم له‌سیمینارێكدا قسه‌بكه‌م ،بهاڵم بهداخهوه ئهو ژنان‌ه ی كه ده‌گه‌ن‌ه ناوه‌ند ی بڕیار زۆر پێیان عه‌یب‌ه خولێك ی ناوه‌ند ی به‌هێزكردن ی توانا ی ژنان ببینن‌و بڵێت ئیتر من ده‌بم به‌كه‌سایه‌تیه‌ك ی سیاس ی چۆن فێر ی ئه‌وه‌بم ك������ه بتوانم توانا ی خۆم به‌هێ������ز بكه‌م ،چونك������ه لهوانهیه ژنێ������ك كاندید بكرێ������تو نه‌زانێت بهرنامه ی چییه ،ده‌ش������توانم بڵێم زۆر ك������ه‌م هه‌وڵده‌درێت ژن بچێته ناوه‌ند ی بڕیاره‌وه. هۆگر :ئێوه چاالكییه‌كتان ئه‌نجامدا له‌ژێر ناو ی (پرۆژ‌ه ی رۆشنبیر یو ئاشتی) ،ئهمه تا چهند نزیكردنه‌و‌هی كولتور‌ه جیاوازه‌كان بوو له‌یه‌كتر یو نزیكردنه‌و‌ه ی ئهم كولتورانه‌ش تاچه‌ند كاریگه‌ر ی بۆسه‌ر پێگ‌ه ی ژنان ههیه؟ بهس������مه :ئێمه له‌ڕێگ‌ه ی ئهو پرۆژه‌یه‌وه هه‌وڵماندا به‌تایبه‌ت ی ژنان فێربن چۆن
تێكه‌اڵو ی ع������ه‌ر‌هب‌و ههموو كولتور‌ه جی������اوازه‌كان ب������ن ،ئێم������ه توانیمان كاروان عوسمان به‌شان ههموو كولتور‌ه جی������اوازه‌كان له‌یه‌ك Karwanu89@yahoo.com نزیك بكه‌ینه‌و‌ه‌و توانیشمان بیانبه‌ین هه‌ڵه‌بجه‌یان پێش������ان بده‌ین‌و به‌چاو ی زۆر دهمێك������ه خه‌ڵكانێك������ ی زۆر ئهم خۆیان ئهو كاره‌سات‌ه ی كورد ببینن ،بابه‌ته‌یان باس كردووهو نوس������راوه، كه ههر له‌ڕۆیشتنمانه‌و‌ه وامان لێكردبوو بهاڵم ئهوه گرنگه الیه‌ن ی په‌یوه‌ندیدار كه كوردو عه‌ره‌بێك‌و شیع‌ه‌و سونه‌یه‌ك تا چه‌ن������د خوێندنه‌وه ی بۆ كردووهو بهیهكهوه بڕۆن ،بۆئهوه ی فێربن بهیهكهوه بیر ی لهوه كردۆت������هوه ئهم بێچاریی‌ه تێكه‌ڵ بن‌و تێبگه‌ن كه ئێمه له‌كۆتاییدا چاره‌سه‌ر بكات ،چیتر پۆلیس له‌بر ی ههموومان مرۆڤین ،ئێمه‌ش لهو رێگهیهوه ئهوه ی ب������ه‌دوا ی كارێك ی تره‌و‌ه بێت وابیر ناكه‌ینه‌و‌ه كه كێش‌ه ی ژنێك له‌چ ههوڵ ی پێشخس������تن ی كاره‌كه ی خۆ ی واڵتێك‌ه بهڵكو دواجار ئێمه بیر له‌گرفتی بدات. ژن به‌گشت ی ده‌كه‌ینه‌و‌ه له‌هه‌رشوێنێكی ش������ه‌وان‌ه كه خه‌وتوین پۆلیس سه‌رو ئهم جیهانه‌ش توندوتیژیه‌ك به‌رامبه‌ر ماڵم������ان ده‌پارێزێ ك������ه به‌خه‌به‌رین ژن بكرێت ئێمه لێره‌و‌ه پێ ی نیگهران كارمه‌ندان ی هاتوچ������ۆ گیان ی پیاده‌و ده‌بین. س������ه‌المه‌ت ی ش������ۆفێران ده‌پارێ������زن، كارمه‌ن������د ی هاتوچۆ پێ������ش ههموو هۆگر:جگه‌له‌باسكردنله‌به‌شداری كارمه‌ندان������ ی حكوم������هتو له‌گ������ه‌ڵ سیاسی ،له‌ڕوو ی په‌روه‌رده‌ییه‌وه چ هه‌ڵهاتن ی ڕۆژدا دهس������ت ی ماندوویان كارێكتان ئهنجامداوه تا ژنان لهسهر به‌رز ڕاگرتو‌ه بۆئهوه ی ره‌وش������ێك ی په‌روه‌رده‌یه‌ك ی دروست ڕابهێنن؟ هاتووچ������ۆ ی له‌ب������ار بۆ ش������ۆفێران بهس������مه :ئێمه له‌چه‌ن������د كارێكماندا بڕه‌خس������ێنن ت������ا ئ������هو كات������ه ی كه هه‌وڵمانداو‌ه كار لهس������ه‌ر ژنان ی ماڵ بازاڕه‌كان������ ی ش������ه‌وانیش داده‌خرێن بكهین ،چونكه تائێس������تا دایك ههیه پۆلیس وهك ش������انۆكار ده‌ور ی خۆ ی له‌منداڵه‌ك������ه ی ده‌دات‌و توندوتی������ژ ی ئه‌بینێت ،ب������ه‌اڵم بهداخهوه بینه‌رێك ی به‌رامبه‌ر ده‌نوێنێ������ت ،ئهمهش دهبێته زۆر ی ههیهو لهگهڵ ئه‌وه‌شدا كه‌سیان هۆ ی ترس ،به‌وهۆیه‌و‌ه منداڵ ناوێرێت لهش������انۆكه ی ناگه‌ن ،پێ������ش ئهوه ی گرفته‌كان ی خ������ۆ ی بۆ دایك‌و باوكی باس������ ی موچ‌ه بكه‌م ئه‌مه‌وێت باس������ ی باس ب������كات ،ئێمه توانیم������ان له 10ئهو ده‌رده‌س������ه‌ریان‌ه بكه‌م كه ڕۆژانه قوتابخان‌ه ی سه‌ره‌تای ی شار ی سلێمانی بهس������ه‌ریدا دێت س������وپاس بۆ خوا چهند سمینارێك بۆ دایكان‌و باوكانی ئێستا س������ه‌رپێچ ی له‌چوار ریانه‌كاندا خوێندكاران������ ی ئ������هو خوێندنگانه كه‌مبۆته‌و‌ه به‌هۆ ی ئهو ترافیك الیتانه ی س������ازبكه‌ین ،بۆئ������هوه ی بزانن چۆن كه دانراوه ،ههرچهنده كه جار جار مامهڵه له‌گ������ه‌ڵ منداڵه‌كانیان دهكهن ،شه‌كل ئه‌كه‌ن ههر ئه‌بێت كارمه‌ند ی تابتوانن خێزانێك ی په‌روه‌رد‌ه دروست داماو ڕۆڵ ی ئه‌وانیش بگێڕێت ،بهاڵم به‌رهه‌مبهێنن. ئه‌ویش بهرهو باش������ ی ئه‌ڕوات ،ئێستا زۆرترین سه‌رپێچ ی كه رووبه‌ڕوویان دهبێتهوه ئۆتۆمبێل ی جامڕه‌ش������ه ،كه ل������ه‌دوا ی هه‌ڵبژاردنه‌كان������ی3/7هوه، بهرهو زۆری چوه‌و چاره‌ش ی كهمه. م������ن لێرهدا ده‌ستخۆش������ ی ل������هو برا پۆلی������سو ئاس������ایش‌و كارمه‌ندانه ی هاتووچ������ۆ ده‌كه‌م ،بهاڵم باش������تروایه دوای تێپهڕبوونی مانگێك بهس������ه‌ر حكومه‌ت ی هه‌رێم بی������ر لهوه بكاته‌وه جیابونه‌وه‌ك������ه‌دا رۆژی 6/2ژنه‌ك‌ه كه باج ی تایبه‌ت بۆ ئهو ئۆتۆمبێالن‌ه له‌ماڵی مامی به‌ده‌مانچه‌كه‌ی خۆی كه دابین بكات بۆئ������هوهی ههموو كهس جۆری میكارۆف بووه ،یهك فیشه‌كی نه‌توان������ ێ به‌بڕێك پ������ار‌ه جامه‌كان ی ناوه بهس������ه‌ریه‌وه‌و خۆی كوش������تووه ،له‌دوكانێك������ ی ناو ب������ازاڕدا ره‌ش‌و "لێكۆڵنه‌و‌ه له‌روداوه‌ك������ه به‌رده‌وامه" ،تاریك بكات. بهاڵم ئهو به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه هۆكاری زۆربوونی جا بێینه‌وه سه‌ر موچه‌ی كارمه‌ندانی رێژهی خۆكوش������تن‌و خۆس������وتانی هاتووچ������ۆ ،ئایا ك������ێ ده‌توانێت به ژنانی ،بۆ زۆریی كێش������ه خێزانیی‌و 460000هه‌زار دین������ار كرێی خانوو مه‌س������ره‌ف ی خۆراكی رۆژانه ی دابین كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان گه‌ڕانده‌وه. بكات ،ب������ه‌اڵم دڵنی������ام زۆرێك لهو كارمه‌ندان������ه دوای كۆتاییهاتن������ ی كهم ته‌حه‌مولی ژنان هۆكاره توێژه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌ت������ی زیادبوونی ده‌وام ی حكومی������ان دهبێت له‌هه‌وڵدا رێژهی خۆكوشتنی ژنان ده‌گه‌رێنیته‌وه بن ب������ۆ كردن������ ی كارێك������ ی تر تا بۆدروستبوونی كێشهی كۆمهاڵیهتیو گیرفان به‌تاڵ نه‌ب������ن ،هیوادارم ئهم نووسین‌ه لێپرسراوێك بیخوێنێته‌وه‌و كهم ته‌حه‌مولی ژنان له‌كێشه‌كاندا. ستار جه‌بار توێژه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌و ببێت������ه هۆی������ه‌ك بۆباش������تركردن‌و ئاماژه ب������هوه دهدات كه زۆرجار ژنان مس������ۆگه‌ركردن ی ژیان������ ی پۆلی������س، له‌كێش������ه‌كاندا ته‌حه‌مولیان نامێنێت‌و بۆئهوه ی ك������ه‌س نه‌توان������ێ هه‌ڵه‌یان به‌هۆی كێشه‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تی بچوكهوه به‌رامبه‌ر بكات یان توش������ ی هه‌ڵه‌یان خۆیان ده‌كوژن" ،هیچ كێش������ه‌یه‌ك بكات ،ئیتر با واز لهو قس������ان‌ه بێنین ئهوهنده گهوره نییه ،كه‌سێك له‌پێناویدا ك������ه ده‌ڵێ������ن هه‌رێمی كوردس������تان خۆی بكوژێت ،چونكه ههموو كێشه‌یه‌ك مهترس������ی نیی������ه ،ئهم مهترس������ییه‌ی ئێستا له‌هه‌رێمدا ههیه كێ چاودێرو چاره‌سه‌ری ههیه". ناوب������راو جه‌خت ل������هوه دهكاتهوه كه ئاگادارێت������ی؟ ئایا كه ئێ������وه ئه‌ڵێن پێویس������ته ژنان لهكاتی كێشه‌كاندا گیانی پۆلیس له‌مه‌ترسیدا نییه ئه ی ئارام بگرن‌و بیر له‌ئازاردانی خۆیان خۆ له‌ماندووبوندایه ،ماندووبونێكی نه‌كه‌نه‌وه ،چونكه "كاتێك كهس������ێك دووباره‌ی وهك������و ژیانی كارمه‌ند ی ههوڵ������ی خۆكوش������تن دهدات ،ئهگهر هاتووچۆ به‌زس������تانێكی س������ه‌خت‌و به‌برینداری������ی بمێنێت������هوه ئه‌وكات س������ه‌رمابرده ،هاوینێك������ ی جه‌هه‌نم‌و دهزانێت چهنده هه‌ڵ‌ه بووه له‌وكاره‌یدا ،گه‌رم������ا برده ،ب������ه‌اڵم هی������چ كات چونك������ه زه‌ره‌رمه‌ندی یهك������ه‌م ههر كارمه‌ندان ی هاتووچ������ۆ گوێیان بهو خۆیه‌تی نهك ده‌وروبه‌ره‌كه‌ی" .ستار ،ماندوبوون‌ه نه‌داو‌ه ئهوان سه‌ربازێك ی باس ل������هوه ده‌كات ناتوانرێت به‌وان‌هی ونی ن������او كۆمه‌كۆمه‌ڵگ������ه‌ن ،خۆزگ‌ه خۆیان ده‌كوژن بوترێ نارۆشنبیرن بمتوانیایه موچه‌كه‌یان بۆ زیادبكه‌م، یاخود باری داراییان خراپه" ،چونكه ب������ه‌اڵم ئه‌توانم بڵێم یاخوا لهش������تان ئهو كێشان‌ه له‌ناو ده‌وڵه‌مه‌ندو فه‌قیرو س������اغ‌و س������ه‌المه‌ت بێت رێكخه‌ری هاتووچۆ ی هاتووچۆكه‌ران. رۆشنبیرو عه‌وامدا ههیه".
ی ده‌كوژێت ی ژنێك خۆ ی له‌مێرده‌ك ه ی جیابوونه‌و ه دوا ته‌نها له‌پێنج مانگ ی رابردوودا 12ئافر‌هت‌و حه‌وت پیاو خۆیان كوشتووه ی رۆژ به‌رۆژ رێژ‌ه خۆكوشتنی كچان‌و ژنان له‌زیادبووندایه‌و ئامارێكی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پۆلیسی سلێمانییش ده‌یسه‌لمێنێت كه له‌پێنج مانگی ی 16كهس رابردوودا ،له‌كۆ كه خۆیان كوشتووه نۆیان ئافره‌ت بوون ،ههر لهو ماوه‌یه‌داو بهپێی ئامارێكی نه‌خۆشخانه‌ی ئێمرجسنی له‌كۆی زیاتر ل ه 10ژن كه خۆیان سوتاندووه، سیانیان گیانیان له‌ده‌ست داوه. هێڤی عومه‌ر له‌سلێمانی ههندێك له‌ژنان هۆكاری خۆكوش������تن ده‌گه‌ڕێنن������هوه بۆئ������هو كێش������هو گرفته كۆمه‌اڵیه‌تیان������هی ك������ه رۆژان������ه له‌ناو خێزانه‌كانیاندا رووبه‌ڕوویان دهبێتهوه. الوین كچێكی تهمهن 20ساڵه‌و چوار مانگ له‌مه‌وبه‌ر به‌هۆی كێشه‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌و‌ه %24ی الش������هی خ������ۆ ی دهس������وتێنێت، "ئهو كاته واهه‌س������تم ده‌ك������رد كه هیچ چاره‌سه‌رێك نییه ،جگه‌له‌خۆكوشتن بۆیه ئه‌وه‌م كرد ،بهاڵم كه خۆم سوتاند ئینجا ب������ۆم دهركهوت كه چه‌ن������ده هه‌ڵه‌بووم". ئه‌گه‌رچ ی له‌ئێستادا الوێن سوتاوییه‌كه‌ی چاك بووته‌وه ،بهاڵم الیه‌كی د‌هم‌و چاوی هێشتا شوێنه‌واری سوتاویه‌كه‌ی پێوه‌یه‌و ئهوهش بۆت‌ه هۆی ئهوهی كه رۆژانه بیری لێ بكاته‌وه" ،با هیچ كچ‌و ژنێك هه‌وڵی خۆكوشتن‌و خۆسوتان نه‌ده‌ن ،چونكه من ئه‌نجامه‌كه‌ی ده‌زانم ،كه ناخۆش������ییه‌كه‌ی زۆر زۆره".
په‌شمان‌ه له‌وه‌ی كردی ئهوان������هی ههوڵ������ی خۆكوش������تن‌و خۆسوتان ده‌ده‌ن ،دوای رووداوه‌ك‌ه په‌ش������یمان ده‌بنه‌وه ،ههربۆیه ئهوان ئامۆژگاری خهڵك دهكهن كه هیچ رۆژێك بیر له‌خۆكوشتن نه‌كه‌نه‌وه. ئاش������تی ژنێكی تهمهن 23س������اڵه‌و ئێستا له‌نه‌خۆشخانه‌یه .به‌وته‌ی خۆی مانگێك له‌مه‌وبه‌ر به‌هۆی كێشه‌یه‌ك لهگهڵ مێرده‌كه‌ی خۆی سوتاندوو‌ه‌و تائێس������تاش برینه‌كان������ی چ������اك نه‌بونه‌ته‌وه" ،لهس������ه‌ر شتێك لهگهڵ هاوس������ه‌ره‌كه‌م بوو به‌كێشه‌مان‌و من زۆر توڕه‌بووم ،چووم‌ه حه‌مامه‌كه‌وه‌و ده‌رگاكه‌م داخست ،دوای ئهوه نه‌وتی ته‌باخه‌كه‌م ك������رد به‌خۆمدا ،ئاگرم به‌ردای‌ه جه‌سته‌م" ،بهاڵم له‌ئێستادا ی كه ئاشتی زۆر په‌ش������یمان‌ه لهوه ئهو رۆژ‌ه دژی مێرده‌كه‌ی قس������هی كردووهو بووه‌ته‌ه������ۆی توڕه‌بوونی هه‌ردووال" ،زۆر هه‌ڵه‌بووم ئهو كاره‌م كرد ،چونكه ههر هاوسه‌ره‌كه‌م فریام كهوت ،ئهوكاته زانیم كه چهنده منی خۆشده‌وێت". ناوبراو جه‌حت لهوه دهكاتهوه كه تا ژیان������ی كۆتایی دێت هیچ رۆژێك دژی هاوس������هرهكهی ناوه‌ستێته‌وه، چونكه پێشتر هه‌ستی كردووه ئه‌وی خ������ۆش ناوێت‌و به‌رده‌وام ش������ه‌ڕی ی ئهو ی دوا پێفرۆشتووه ،بهاڵم ئاشت رووداو‌ه ئام������ۆژگاری ژنان ده‌كات كه هه‌وڵی خۆكوش������تن‌و خۆسوتان نه‌ده‌ن ،چونك������ه خۆیان زه‌ره‌رمه‌ند ده‌ب������ن" ،ئهو ژنان������هی گه‌وره‌ترین كێشه‌یان لهگهڵ مێرده‌كه‌یان ههیه، نابێت له‌به‌رامبه‌ر خۆیان هیچ بكهن، بهڵكو دان به‌خۆداگرتن باش������ترین‌ه چارهسهره".
دوای ته‌اڵقدانی خۆی ده‌كوژێت هه‌ندێ������ك له‌ژنان به‌هۆی كێش������هی خێزانیی������هوه گرژی������ی ده‌كه‌وێت������ه له‌گ������ه‌ڵ په‌یوه‌ندییه‌كانی������ان هاوس������ه‌ره‌كانیان‌و دواتریش هه‌وڵی خۆكه‌شتن ده‌ده‌ن ،هه‌ندێكی تر دوای جیابوونه‌وه‌یان له‌هاوسه‌ره‌كانیان ئینجا خۆیان ده‌كوژن. له‌تازه‌ترین روداوویش������دا رۆژی 6/2 ژنێكی تهمهن 29س������اڵ له‌كۆمه‌ڵگه‌ی ئه‌اڵیی سه‌ر به‌پارێزگای سلێمانی ،به‌هۆی
كێشه‌یه‌ك ی خێزانییه‌و‌ه له‌هاوسه‌ره‌كه‌ی جیا ده‌بێته‌وه‌و دوای زیاتر له‌مانگێك بهس������ه‌ر جیابوونه‌وه‌كه‌یدا ،به‌ده‌مانچ‌ه فیشه‌كێك ده‌نێت بهسهری خۆیه‌وه‌و خۆی ده‌كوژێت. به‌ڕێوبه‌ری به‌ڕێوبه‌رایه‌تی پۆلیس������ی پارێزگای سلێمانی عه‌مید نه‌جمه‌دین قادر ،ئام������اژ‌ه بهوه دهدات كه ئهو ژنه له 4/24له‌هاوسه‌ره‌كه‌ی جیابووه‌ته‌وه‌و منداڵێكیان هه‌بوو‌ه‌و دوای جیابوونه‌و‌ه كه‌وتووه‌ت‌ه الی هاوس������هرهكهی ،بهاڵم
2
یه‌کشه‌ممه 2010 /6/6
ژماره 27:
خوێنده‌وارو نه‌خوێنده‌وار بهدهست بێكارییه‌و ه ده‌ناڵێنن!
%41ی گه‌نجانی كوردستان بێكارن‌و ته‌نها %6,15به‌هۆ ی باشیی بار ی داراییانه‌و‌ه كارناكه‌ن شیالن محه‌مه‌د له‌هه‌ڵه‌بجه %41,3ی گه‌نجان ی هه‌رێم ی كوردستان بێكارن‌و لهو رێژه‌یه‌ش %58,39هه‌ل ی كاركردنیان بۆنه‌ره‌خساوه ،ته‌نها %6,15 به‌هۆ ی باشیی بار ی داراییانه‌و‌ه كارناكه‌ن، ئهوهش له‌رێی دوایین راپرسی په‌یمانگای كوردس������تان بۆپرس������ه سیاس������ییه‌كان ده‌ركه‌وتوو‌ه كه له‌پارێزگاكان ی هه‌ولێرو سلێمان یو دهۆك ئهنجام ی داوه. بێكاری������ی وای له‌زۆرێ������ك له‌گه‌نجانی هه‌رێم ی كوردس������تان ك������ردووه نه‌توانن پێداویستیی‌ه سه‌ره‌تاییه‌كانیان دابین بك‌هن‌و راپرسییه‌كانیش ئاماژه به‌به‌رزبوونه‌و‌هی دی������ارد‌ه ی بێكاریی گه‌نج������ان دهكهن، كۆمه‌ڵناسانیش به‌هۆكار ی ته‌شه‌نه‌سه‌ندنی كێش������ه ده‌روون������ یو كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی ده‌زانن‌و به‌پێویست ی دهزانن سنورێك بۆ ئهو دیارده‌ی‌ه دابنرێت. خۆ یو ده‌زگیرانه‌ك‌ه ی چاوه‌ڕێ ی كارن له‌داو ی ته‌واوكردن ی خوێندن ی زانكۆی، س������ه‌ركۆ حه‌م������ه یوس������ف25 ،س������اڵ، جگه‌له‌و‌ه ی هه‌ل ی دامه‌زراندن ی له‌ده‌زگای حكومییه‌كان������دا بۆه������ه‌ڵ نه‌كه‌وت������ووه، نه‌ش������یتوانیو‌ه له‌كه‌رت ی تایبه‌تدا كارێكی دهس������تكه‌وێت‌و س������ه‌رچاوه‌یه‌ك ی بژێوی دابین ب������كات ،ئ������ه‌وه‌ش وایك������ردووه نه‌توانێت ده‌زگیرانه‌ك������ه ی بگوازێته‌وه، "دهس������تگیرانه‌كه‌م خزمم‌ه‌و له‌كێشه‌كه‌م تێده‌گات ،گه‌ر كهس������ێكی دوور بوای‌ه‌و ورده‌كاری ژیانمی نه‌زانیای‌ه ئاماده‌نه‌بوو ئهو ههم������وو ماوه‌ی‌ه چاوه‌ڕێ������م بكات"، ههربۆیه خۆ یو ده‌زگیرانه‌ك‌ه ی بڕیاریان داوه ت������ا دانامه‌زرێن‌و س������ه‌رچاوه‌یه‌كی بژێو ی په‌یدا نهك������ه‌ن نه‌چن‌ه نێو ژیانی هاوسه‌رییه‌وه" ،لهبهرئهوهی ئه‌ویش هه‌مان كێشهی منی ههیه". ئ������هو گه‌نج������ه ،له‌پێن������او ی دۆزینهوهی سه‌رچاوه‌یه‌ك ی بژێو یو زووتر گۆاستنه‌و‌هی ده‌زگیرانه‌ك������ه ی ئاماده‌ی‌ه ههموو كارێك بكات‌و لهوه زیات������ر چاوه‌ڕێ ی حكومه‌ت نه‌كات دایمه‌زرێنێ������ت" ،بهاڵم له‌هه‌ڵه‌بجه هه‌ل ی كارمان ده‌ستناكه‌وێت".
خوێنده‌وارو نه‌خوێنده‌وار وهك یهك بێكارن سۆما سدیق ،كچێكی تهمهن 26ساڵه‌و ماو‌ه ی دووساڵه خوێندنی تهواو كردووهو بڕوانامه‌ی دبلۆمی وهرگرتووه ،ئه‌ویش وهك زۆرب‌ه ی هاوڕێكانی دوا ی ئهوهی چه‌ندان جار س������ه‌ردان ی به‌رپرس������ان‌و وه‌زراه‌ت������ ی په‌وره‌رد‌ه دهكهن ،هێش������تا هه‌ل������ ی دامه‌زراندنیان بۆنه‌ڕه‌خس������اوه، "چه‌ندینجار به‌رپرسان به‌ڵێنیان پێداوین كه دامانمه‌زرێنن ،ب������ه‌اڵم به‌ڵێنه‌كه‌یان نه‌بردۆت‌ه سه‌ر". ب������ه‌ده‌ر له‌وان������ه ی ده‌رچ������وو ی زانكۆو په‌یمانگاكان������نو هه‌ل������ ی كاركردنیان بۆنه‌ڕه‌خس������اوه ،بهش������ێك له‌وان������هی له‌خوێندنی������ش داب������ڕاون به‌ده‌س������ت بێكارییه‌و‌ه ده‌ناڵێنن. هۆشه‌نگ محه‌ممه‌د29 ،ساڵ ،له‌سێیه‌می ناوه‌ندییه‌و‌ه واز ی له‌خوێندن هێناوه‌وه‌و به‌وت‌ه ی خۆ ی جیاواز له‌گه‌نجان ی دیكه چه‌ندینجار كار ی دهستكهوتووه ،بهاڵم كاره‌كان������ ی كاتیی بوون‌و ب������ه‌رده‌وام نه‌بوون ،ههربۆیه "ئێس������ته به‌بێكاریی دانیشتووم‌و چاوه‌ڕێ ی كارێك ده‌كه‌م"، چونكه هۆشه‌نگ به‌هۆ ی بێكارییه‌كه‌یه‌وه، زۆرب‌ه ی ئه‌ركه‌كان ی كه‌وتۆت‌ه سه‌ر شانی باوك یو "ئهمهش زۆر بێزار ی كردووم".
%75.7ی هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان مهترس ی لهسهر ژیان‌و ته‌ندروستیان ههیه میهرهبان سه‌الم له‌هه‌ڵه‌بجه به‌پێ ی ڕاپرس������یه‌كی دوو رێكخراو ،زۆرین‌ه ی خهڵك ی هه‌ڵه‌بج‌ه ڕایان وای‌ه كه مهترس������ ی كیمیاییبارانه‌ك‌ه لهسهر ژیان‌و ته‌ندروستیان ماوه‌و ڕێژ‌ه ی نه‌خۆشیی‌ه ئاساییه‌كانیش له‌ناویاندا زیاد ی كردووه. به‌پێ ی ڕاپرس������یهك ی ڕێكخراو ی CDOو كۆمه‌ڵ‌ه ی كوردستانێك ی سه‌وز كه لهش������ار ی هه‌ڵه‌بجه‌دا ئه‌نجامدرابوو ،زۆرین‌ه ی به‌شداربووان جه‌خت لهو گۆڕان‌ه ژینگه‌یی‌ه ده‌كه‌نه‌وه‌و پێیانوای‌ه مهترس������ ی لهسهر ژیانیان ههیهو نه‌خۆشییه‌كانیش زیاد ی كردووه. ڕاپرس������یه‌ك‌ه له 16پرس������یار پێكهاتووه‌و 350كهس له‌هه‌ردوو ڕه‌گه‌ز به‌شداریان كردووه ،ڕێژ‌ه ی %63.7نێرو %36ڕه‌گه‌ز ی مێیه ،له‌وه‌اڵم ی پرس������یار ی ئایا له‌ڕوو ی ژینگه‌ی یو ته‌ندروستیه‌و‌ه ئێستا مهترس ی ههیه لهسهر ژیانت؟ %75.7به‌به‌ڵ ێ وه‌اڵمیان داوه‌ته‌و‌ه‌و ڕێژ‌ه ی 21.4به‌نه‌خێر وه‌اڵمیان داوه‌ته‌وه. له‌وه‌اڵم ی پرسیار ی ئایا دوا ی گه‌ڕانه‌وه‌ت بۆ هه‌ڵه‌بج‌ه ڕێژ‌ه ی نه‌خۆشكه‌وتنت به‌په‌تاو نه‌خۆشیی‌ه ئاساییه‌كان له‌كات ی هاوین‌و زستاندا زیاد ی كردووه؟ %80.7به‌به‌ڵ ێ وه‌اڵمیان داوه‌ته‌وه.
چاره‌سه‌ر ی بێكاریی پێویست ی به‌پالن‌و به‌رنامه‌ی‌ه عوس������مان محه‌ممه‌دی ده‌رچووی بهشی كارگێڕیی‌و ئابوریی پێداگریی لهسهر ئ������هوه ده‌كات كه بێكاری ،وزه‌و توانای گه‌نجان پێویستیان به هه‌لی زیاتری کارکردنه فۆتۆ :کاو‌ه شێخ عه‌بدواڵ مادی������یو مرۆیی گه‌نجان به‌گش������ت یو بۆ بره‌خس������ێنێ ئه‌توانرێت چاره‌سه‌ری ب������ۆ تاكو كۆمهڵگه دروس������ت ده‌كات، ده‌رچووان������ی زانك������ۆو په‌یمان������گاكان ئهو كێش������ه‌ی‌ه بكرێت" ،بهاڵم تا بهبێ "گه‌نجان‌و تهنانهت ده‌رچووانی زانكۆو به‌تایبه‌ت������ ی به‌فی������ڕۆ دهدات" ،ئهگهر پالن‌و بهرنامه باسی بێكاریی بكرێت ،په‌یمان������گاكان به‌بێكاری������ ی ماونه‌ته‌وه‌و بواری كار بڕه‌خس������ێنرێت‌و س������وود ئهوا رۆژ ل������ه‌دوای رۆژ زیاتر ده‌بێت‌و به‌هۆیه‌و‌ه چه‌ندین كێشهی جۆراوجۆری له‌تواناكان������ ی بێ������كاران وه‌ربگیرێت كاریگه‌ریه‌كان������ی لهس������ه‌ر كۆمه‌ڵگه‌و ن������وێ س������ه‌ریان هه‌ڵ������داوه" ،ئهوهش وایكردووه به‌شێكی زۆری ئهو كێشهو ئه‌وكات ده‌رده‌كه‌وێ������ت كه چ وزه‌یه‌ك تاكه‌كانی زیاتر ده‌رده‌كه‌وێت". به‌فیڕۆچووه" ،ههربۆیه عوسمان جه‌خت بێكاریی ه������ۆكار ی ت������اوان‌و الدانی گرفتانه‌ی رووبه‌رووی گه‌نجان دهبێتهوه، به‌هۆیه‌و‌ه تووشی الدان‌و تاوانی بچووك‌و لهوه دهكاتهوه كه ئهگهر حكومه‌ت بهپێی گهنجانه پالنێكی زانستی كار لهسهر بێكاریی رێب������از حه‌مه‌عه‌ل������ی ،وهك توێژه‌رێكی كێشهی خێزانی‌و چه‌ندین حاڵه‌تی تر بكات‌و دواتر له‌ڕێ������ی هه‌ردوو كه‌رتی كۆمه‌اڵیه‌تی جه‌خ������ت لهوه دهكاتهوه كه ده‌بنه‌وه ،كه بێكاریی هۆكار ی به‌شێكی گشتی‌و كه‌رتی تایبه‌ته‌و‌ه هه‌لی كاریان بێكاری ی دیارده‌یه‌ك ی جیهانییه‌و گرفت زۆریانه.
خۆشه‌ویستییه‌ك كچێك ده‌خات ه گۆڕو كوڕێكیش ده‌نێرێت ه زیندان ژه‌نیار شاخه‌وان له‌سلێمانی دوای ئ������هوهی بهههڵه هه‌واڵی مردنی خۆشه‌ویسته‌كه‌ی پێده‌گات ،كچێك خۆی دهس������وتێنێت‌و پاش رۆژێك له‌نه‌خۆش������خان‌ه گی������ان له‌ده‌س������ت دهدات ،مانگێ������ك دوای ئ������ه‌وه‌ش خۆشه‌ویسته‌كه‌ی به‌بریندای ده‌كرێت‌ه زیندانه‌وه. سێ س������اڵ له‌مه‌و به‌رو له‌ئێواره‌یه‌كی زس������تاندا ،كاردۆی تهمهن 28ساڵ له‌ئاهه‌نگی هاوسه‌رگیری كه‌سێكی نزیكیان������دا تینای تهمهن 24س������اڵ ده‌ناس������ێت ،پاش تێپهڕبوونی چهند رۆژێك له‌رێگ������هی ته‌له‌فۆنه‌و‌ه داوای خۆشهویستی له‌تینا ده‌كات‌و ئه‌ویش رازی دهبێت. دوای ئ������هوهی كچه‌ك‌ه رازی دهبێت، چهند جارێك له‌ده‌ره‌وه‌ی ماڵهوه یهك ده‌بینن‌و تینا دایكی ئاگادار ده‌كات ل������هو په‌یوه‌ندیی������هی ،ئه‌ویش دوای ی ئهوهی پرسیاری كاردۆ ده‌كات بۆ ده‌رده‌كه‌وێت كه كهس������ێكی خراپ نییه ،ههربۆیه خۆیی قس������هی لهگهڵ ده‌كات.
ماڵی تینا هه‌ژاربوون كاتێك كوڕه‌ك������ه له‌نزیكه‌و‌ه ماڵی كچه‌ك‌ه ده‌ناسێت بۆی ده‌رده‌كه‌وێت ك������ه باوك������ی تین������ا ب������ه‌رووداوی ئۆتۆمێل دووساڵ پێش ئهوه گیانی له‌ده‌س������تداوه" ،له‌به‌ر ماڵی تینا سێ ك������چ‌و دوو كوڕ ب������وون كه ته‌نها برایه‌ك������ی تهمهن 26س������اڵی كاری بۆ ده‌كردن ،ب������اری ئابووریان زۆر خراپ بوو" ،بۆیه ئه‌ویش سه‌ره‌ڕای ده‌وامی فه‌رمانگه‌كه‌ی ،له‌دوكانێكی ئاس������نگه‌ریی هاوڕێیه‌كیدا ده‌ست ده‌كات به‌كاركردن‌و بڕیار دهدات كه پاره‌كه‌ی بدات‌ه ماڵی خۆشه‌ویسته‌كه‌ی، "له‌سه‌ره‌تاو‌ه كه ئه‌وه‌م به‌تینا وت ،زۆر پێی ناخۆش بوو ماوه‌یه‌ك لێم توڕ‌ه بوو ،بهاڵم كه به‌ته‌واوی مهبهس������تی خۆمم بۆروونكرده‌و‌ه قبوڵی كرد كه ئهو كاره بكه‌م".
هه‌ڕه‌ش������ه‌ش له‌كوڕه‌ك‌ه ده‌كات" ،من گوێم نه‌دا بهو هه‌ڕه‌شه‌و قسانه‌ی ئهو كوڕه پێی وتم ،ته‌نها خه‌می تینام بوو كه توش������ی كێش‌ه نه‌بێت ،بۆیه هیچ وه‌اڵمێكی ئهو كوڕه‌م نه‌دایه‌وه". پاش ئهوهی كچه‌ك‌ه ده‌گاته‌و‌ه ماڵهوه، مامی‌و دوو ك������وڕی ئامۆزای لهوێ چاوه‌ڕێی دهكهن ،به‌گه‌یش������تنی تینا ده‌یده‌ن‌ه به‌ر توانج‌و قسه‌ی ناشیرن‌و ئه‌ویش دهس������ت ده‌كات به‌گریان‌و ده‌چێت‌ه یهكێك له‌ژوره‌كانه‌و‌ه‌و ده‌گاك‌ه داده‌خات تا مامی‌و كوڕه‌كانی ده‌ڕۆن.
تینا بۆ گۆڕو كاردۆ بۆ زیندان به‌درێژایی شه‌ش مانگی خۆشه‌ویستیی نێوان ئهو كوڕو كچ‌ه چه‌ندین كێشه‌یان توش دهبێت ،كاردۆش چوار مانگ‌و چهند رۆژێك له‌دوكانێكی ئاسنگه‌ی له‌دوای ده‌وامه‌و‌ه تادره‌نگانێكی شه‌و كار ده‌كات ،پاره‌ی ئهو چوار مانگه‌ش ده‌دات‌ه دهس������ت خۆشهویس������تهكهی، كاردۆ ده‌كه‌وێت‌ه كێشه‌وه رۆژێ������ك كاردۆ له‌گ������ه‌ڵ بهاڵم له‌ئێواره‌یه‌كی دره‌نگدا كاردۆ خۆشه‌ویسته‌كه‌یدا له‌بازاڕدا ده‌گه‌ڕێن‌و به‌ته‌له‌فۆن قسه لهگهڵ خۆشه‌ویسته‌كه‌ی له‌ناكاو كوڕێكی ئامۆزای تینا پێكهوه ده‌كات‌و به‌ئامێری بڕینی ئاسن جار ده‌یان بینێت‌و یهكسهر له‌وێدا چهند جار ئاس������نێك ده‌بڕێته‌وه" ،كاتێكم قس������ه‌یه‌ك به‌هه‌ردوكی������ان ده‌ڵێت‌و زانی ده‌ستم به‌ر كۆسته‌ره‌ك‌ه كه‌وتوو
ده‌ستم بوو به‌خوێن یهكسهر هاوارم كردو مۆبایله‌كه‌م فڕێدا". پاش ئ������هوهی ئامێ������ری بڕینه‌ك‌ه ب������ه‌ر دهس������تی كاردۆ ده‌كه‌وێت، دوو په‌نج������هی ده‌بڕی������تو له‌وێدا ده‌بورێت������هوه ،تیناش كه له‌وكاته‌دا قس������هی له‌گ������ه‌ڵ ئه‌ودا ك������ردووه چه‌ندین جار ته‌له‌فۆن دهكاتهوه بۆ خۆشه‌ویسته‌كه‌ی ،بهاڵم له‌به‌ر ئهوهی مۆبایله‌كه‌ی شكاو‌ه داخراوه‌و وه‌اڵم نییه ،كچه‌كه‌ش واتێده‌گات كه ئهو مردبێت ،بۆیه یهكسهر نه‌وت ده‌كات به‌خۆیداو خۆی ده‌سوتێنێت. دوای رۆژێ������ك مان������هوهی تینا لهنهخۆشخانه ته‌نها ئهوه ده‌دركێنێت ی كه له‌به‌ر خۆشهویس������تهكهی خۆ سوتاندوو‌ه‌و به‌هۆی مۆبایله‌كه‌شیه‌و‌ه ده‌رده‌كه‌وێ������ت ك������ه دوا ته‌له‌فۆن له‌الی������ه‌ن كاردۆو‌ه كراوه بۆ تیناو به‌تۆمه‌تی ئهوهی ئهو هانی دابێت بۆ ئهو كاره ،كاردۆ به‌حكومی ده ساڵ زیندانی ده‌كرێت .ههرچهنده دایكی تینا بێتاوان������ی ئهو كوڕه دهردهخات ،بهاڵم به‌ڵگه‌كان‌و قسه‌ی مامی تین������ا له‌به‌رژه‌وه‌ندی كاردۆ نابن.
پۆلیسێكی كاره‌با ده‌كوژرێت سه‌نگه‌ر حه‌سه‌ن له‌قه‌ره‌هه‌نجیر ئێواره‌ی 6/4له‌گوند ی باشباڵغ ی سه‌ر به‌ناحی‌ه ی قه‌ره‌هه‌نجیر ،دوو خێزان لهسهر كێش������ه ی زه‌وی ،دهبێته شه‌ڕیان‌و له‌ئه‌نجامدا ته‌ق‌ه له‌یه‌ك دهكهنو هاوواڵتیه‌ك ده‌كوژرێت‌و دوو هاواڵت ی دیكهش بریندار ده‌بن. به‌رێوه‌به‌ری پۆلیس������ی قه‌ره‌هه‌نجیر عه‌قید عوس������مان عه‌ب������دواڵ ،وێڕا ی پشتڕاس������تكردنه‌و‌ه ی زانیارییه‌كان ئهوه ی بۆ نم نم ئاشكرا كرد كه ئهو دوو خێزان‌ه دانیش������تووی گوند ی باشباڵغ‌و گوند ی خاڵه‌بازیان ی بوون، له‌گوند ی باش������باڵغ ی سه‌ر به‌ناحی‌ه ی شۆڕش لهسهر كێش‌ه ی موڵكداری ش������ه‌ڕه‌یان كردووه" ،ئهو كه‌سه‌ی كوژراوه ،كارمه‌ندی پۆلیسی كاره‌با ی شارۆچك‌ه ی چه‌مچه‌ماڵه". ناوبراو ،جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه لهو كێشه‌یه‌دا هاوواڵتییه‌ك كوژراو‌ه‌و دووهاواڵتی������ش بریندارب������ون‌و تائێس������تا به‌هۆ ی ئ������هو روداوه‌و‌ه كهس ده‌ستگیرنه‌كراو‌ه‌و لێكۆڵینه‌وه‌ش لهو رووداو‌ه به‌رده‌وامه.
عێراق‌رێڕه‌وێكی نێوده‌وڵه‌تی كانه ماد‌ه بێهۆشكه‌ره ئا :كاكۆ ئالوده‌بووانی مادد‌ه بێهۆش������كه‌ره‌كان له‌عێراقدا رۆژبه‌ڕۆژ روو له‌زیادبوون‌ه‌و رێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵگه‌ی مه‌ده‌نییش هۆش������یاریی له‌بار‌ه ی مه‌ترسییه‌كانییه‌و‌ه ده‌ده‌ن. له‌پاش رووخانی رژێمه‌كه‌ی س������ه‌دام حس������ه‌ین ،دیارده‌ی قاچاخچێتی به‌ماد‌ه بێهۆشكه‌ره‌كان رووی له‌زیادبوون كردووهو راپۆرتی ده‌سته‌ی نیشتمانیی بۆ له‌ناوبردنی ماده‌ی بێهۆشكه‌ر ئاماژه‌ی بۆ بوونی حه‌وت هه‌زار ئالوده‌بوو كردووه له‌سه‌رجه‌م پارێزگاكاندا لهس������اڵی 2004دا ،بهاڵم ئهم ژماره‌ی‌ه له‌ساڵی 2006دا به‌رزبووه‌ته‌و‌ه بۆ 28هه‌زار كهس. راپۆرتی نووس������ینگه‌ی نه‌ته‌و‌ه یه‌كگرتووه‌كان ب������ۆ له‌ناوبردنی تاوان‌و ماده‌ی بێهۆشكه‌ر رایده‌گه‌یه‌نێت عێراق بووهته رێڕه‌وێكی سه‌ره‌كیی بازرگانیی ماده‌ی بێهۆشكه‌رله‌جیهاندا. ئه‌كره‌م خوزه‌یر ئه‌لعه‌لوانی ،چالكوانی بواری له‌ناوبردنی ماده‌ی بێهۆش������كه‌ر بهس������ایتی ویفاقی راگه‌یاند كه له‌سه‌ره‌تادا ماده‌ی بێهۆشكه‌ر هێنرای‌ه به‌غدا، به‌خۆڕایی دابه‌ش������كرا بۆئهوهی خه‌ڵكی پێی ئاش������نا ببن .دواتر نرخ ی پارچ‌ه حه‌بێك كه 12دهنكی تێدایه ،بوو به750دیناری عێراقی ،پاشئه‌وه‌ی كه كه‌سه‌ك‌ه فێرده‌بێت ،ئه‌نجا نرخه‌كه‌ی لهسهر گران ده‌كرێت به‌جۆرێك نرخی ده‌رزییه‌كی مامناوه‌ندیی له‌كۆكایین یان هێرۆیین ده‌گات‌ه سی هه‌زار دینارو ده‌رزییه‌كی لهو گه‌وره‌تریش ده‌گات‌ه 67هه‌زار دینار. سه‌باره‌ت به‌حه‌شیش ،ناوبراو ده‌ڵێت نرخه‌كه‌ی به‌گرام دیاریده‌كرێت ،یان وهك جگه‌ر‌ه ده‌فرۆشرێت پاشئه‌وه‌ی لهگهڵ توتنه‌كه‌یدا تێكه‌ڵ ده‌كرێت. سه‌باره‌ت به‌فرۆشتنیشی ،ئه‌لعه‌لوانی نایشارێته‌و‌ه كه ههر كه‌سێك بیه‌وێت دهستی بكه‌وێت ،به‌ئاسانیی له‌بازاڕی "باب شه‌رقی" له‌به‌غدا ده‌ستیده‌كه‌وێت ،یاخود لهو بازرگان‌ه موفره‌دانه‌ی كه له‌گه‌ڕه‌ك‌ه میللییه‌كاندا باڵوبوونه‌ته‌وه .ههندێجار بازرگانه‌كان له‌ڕێی كه‌سانێكه‌و‌ه كه جێی گومان نه‌بن كااڵكانیان ده‌فرۆشن، به‌تایبه‌ت مندااڵن یاخود قوتابییانی قوتابخانه‌كان.
ژماره 27:
فابیانۆ لۆیجی کاروانا: سه‌رسوڕهێنه‌ری یاری شه‌تڕه‌نجه ،له تهمهنی 14ساڵیدا بۆت‌ه سه‌رچاوه‌یه‌کی سه‌ره‌کی بۆ ههموو ئه‌وه‌نه‌ی ک‌ه یاری شه‌تڕه‌نج ده‌که‌ن.
شاول ئارون: له‌قۆناغی دواناوه‌ندیدا بوو، کاتێک له‌زانکۆی هاڕفارد کاری وانه‌بێژی ده‌کرد.
یه‌کشه‌ممه 2010 /6/6
5
ویللی مۆسکۆنی: تهمهنی شه‌ش سااڵن بوو، که‌‌یاری بلیاردی کردو سه‌رکه‌وتنێکیبێوێنهی به‌ده‌ستهێنا ،چونکه توانی سه‌رکه‌وێت به‌سه‌ر پاڵه‌وانانی پێشوی خۆیداو به‌پاشای بلیارد وه‌سفکرا .
ی ته‌له‌ڤزیۆن ناكه‌وێت ه زه‌و ی له‌كوردستان كۆنترۆڵ به‌شه‌وان منداڵ‌و گه‌نج‌و پیر لهسهر ته‌ماشاكردن ی ته‌له‌ڤزیۆن شه‌ڕیانه ی زۆریی ژمارهی ئه‌ندامان ی ی كوردی‌‌و رێكنه‌كه‌وتن خێزان ی ههموویان لهسهر سه‌یركردن پرۆگرام‌و كه‌ناڵێكی دیاریكراو وایكردووه مشتومڕو ده‌مه‌قاڵێی نێوانیان به‌رفراوان بێتو هه‌ندێجاریش بگات ه ئاستی لێك زویربوون‌و ئازاردانی یهكتری ،ئهوهش له‌الی هه‌ندێ له‌توێژه‌ران ی نوێی به‌ده‌رهاویشته‌یه‌ك ی په‌لهاویشتنی پرۆس ه جیهانگیریی بۆ كوردستان‌و ی ی حه‌زو خولیاكان به‌رباڵوبوون تاكی كوردیی ده‌گه‌ڕێنرێته‌وه.
"ههر یه‌كێكمان حه‌زمان له‌چه‌ند ی جی������اوازه‌‌و زۆرجار پرۆگرامێك لهسهر كۆنترۆڵه‌ك‌ه به‌شه‌ڕ دێین"، ی ی له‌دۆخ به‌مج������ۆره ژالیا عه‌ل������ ی خێزانه‌ك‌ه ی خ������ۆ ی ده‌دوا له‌كات ی ی پرۆگرامه‌كان������ س������ه‌یركردن ته‌له‌ڤزیۆن. ژالیا ی تهمهن 21ساڵ له‌خێزانێكی پێنج كهس������ییدا ده‌ژی‌و باس لهوه ده‌كات كه دوو ته‌له‌ڤزیۆنیان ههیه،
رێنه‌که‌وتنی ئه‌ندامانی خێزان لهسهر که‌ناڵی دیاریکراو گرفتی لێده‌که‌وێته‌وه
ی ی حه‌ز ی له‌ته‌ماش������اكردن باوك������ ی جه‌نگ������ه ،خۆیو ه������ه‌واڵ‌و فیلم ی ی حه‌زیان له‌ته‌ماشاكردن دایكیش زنجیر‌ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانه ،براكهی ح������ه‌زی له‌وه‌رزش������هو خوش������كه ی داوا ی فیلمكارتۆنیان بچوكه‌كه‌ش لێده‌كات ،ئ������ه‌وه‌ش وایكردووه كهم ش������هو ههیه كه لهس������ه‌ر هه‌ڵقه‌یه‌ك ی پرۆگرامێك له‌ناو یان داواكردن خۆیاندا بهش������ه‌ڕ نه‌ی������ه‌ن" ،هه‌تا به‌ته‌واو ی ته‌ماشا ی هه‌ڵقه‌یه‌ك ده‌كه‌م، شێت ده‌بم". لهگهڵ ههموو ئه‌وانه‌شدا ژالیا ئهوهش
ناش������ارێتهوه كه ئهگهر خوش������كه بچوكه‌ك‌ه ی وڕك بگرێت‌و بگری، ئ������ه‌وا ناچارده‌ب������ن ههموویان واز له‌ته‌له‌ڤزیۆن بهێنن‌و بیخه‌ن‌ه سه‌ر ئهو كه‌ناڵ‌ه ی كه ئهو حه‌ز ی لێیه‌تی.
جارجار س������ه‌یری یاری دهكهین، ب������ه‌اڵم دایكم‌و خوش������كه‌كه‌م ههر ی بۆڵه‌یان دێت‌و داوا ی پرۆگرامه‌كان خۆیان دهكهن" ،ئهوهش وایكردووه به‌ته‌نه������ا ته‌له‌ڤزیۆنێك بهش������یان ی نه‌كات‌و نه‌توانن ههموویان به‌كام دڵ س������ه‌یر ی ئهو پرۆگرام‌و كه‌ناڵ‌ه بكهن كه حه‌زی������ان لێیه‌تی" ،برا بچوكه‌كه‌شم داوا ی ته‌له‌ڤزیۆنه‌كه‌مان لێده‌كات بۆ پله‌یسته‌یشن ،زۆرجار نایده‌ینێ‌و ده‌گری". ئهو گهنجه ئاش������كرا ی ده‌كات كه ی زۆرجار له‌ماڵه‌و‌ه له‌به‌ر رێكنه‌كه‌وتن ی خێزانه‌ك‌ه ی لهس������ه‌ر ئه‌ندامان������ ی پرۆگرامێك ،ناتوانن ته‌ماشاكردن به‌ته‌واوه‌ت������ی بیبینن" ،زۆرجار كه یار ی ده‌بێت‌و لهههمان كاتیش������دا ی خۆش دهبێت ش������ه‌ڕ به‌رنامه‌یه‌ك ی دهكهی������نو پچ������ر پچڕ س������ه‌یر یارییه‌ك������هو به‌رنامه‌ك‌ه دهكهین كه له‌هیچی������ان تێناگه‌ی������ن ،ئهمهش وا ده‌كات كه‌سمان سوود ی لێ نه‌بینین، ی چونكه كه‌سمان ده‌ست له‌حه‌زه‌كان خۆمان هه‌ڵناگرین".
ی هه‌مووان ناكات ته‌له‌ڤزیۆنێك بهش هاوكار عه‌لی19 ،س������اڵ ،باس لهوه ده‌كات ك������ه خێزانه‌ك‌ه ی ش������ه‌ش كهس������نو له‌ماڵ������هوه ته‌نه������ا یهك ته‌له‌ڤزیۆنیان ههیهو هه‌ریه‌كه‌شیان ی جاران ته‌له‌ڤزیۆنێك بهش حه‌ز ی له‌كه‌ناڵ‌و پرۆگرامێكه" ،من‌و ی دهكرد! گه‌ڕه‌كێك ی هه‌ن������دێ له‌هاوواڵتیان باوكم‌و برایه‌كم ،حه‌زمان له‌وه‌رزشه‌و ئه‌گه‌رچ
بۆكه‌مكردن������هوه ی بهش������ێك لهو ی كێش������ان‌ه ی به‌هۆ ی راز ی نه‌بوون ی خێزان لهس������ه‌ر ههموو ئه‌ندامان ی ی پرۆگرام‌و كه‌ناڵێك سه‌یركردن دیاریك������راو ،زی������اد له‌ته‌له‌ڤزیۆن‌و سه‌ته‌الیتێكیان دابینكردووه ،بهاڵم ی ئهوهش نه‌یتوانییو‌ه ههموویان راز ی ی خۆیان سه‌یر به‌كات‌و به‌خواست ی دڵخواز ی خۆیان پرۆگرام‌و كهناڵ بكهن. ی ك������ه من������داڵ بووی������ن "كات������ له‌گه‌ڕه‌كه‌كه‌مان������دا ته‌نه������ا یهك ته‌له‌ڤزی������ۆن هه‌ب������وو ،گه‌ڕه‌كێك ی دهكرد ،بهاڵم ته‌ماشا ی پرۆگرامێك ئێستا خێزانێك به‌یه‌ك ته‌له‌ڤزیۆن ی رازی نابن" ،بهمجۆره عه‌تا عوسمان ی تهمهن 51ساڵ لهو گرفته خێزانیی‌ه ئهمڕۆ ی هاوواڵتیان دوا. ی ل������هوه دهكرد كه ناوبراو ،باس������ ی كچێك‌و س������ ێ كوڕه، خاوه‌ن������ له"ناچاری"دا ،س������ ێ ته‌له‌ڤزیۆن‌و ی ی كڕیو‌ه تا منداڵه‌كان دوو سه‌ته‌الیت لهسهر ئهو پرۆگرامان‌ه ی كه حه‌زیان ی به‌شه‌ڕ نه‌یه‌ن ،بهاڵم "ئێستاش لێیه‌ت ههندێجار له‌نێ������وان منداڵه‌كاندا ی پرۆگرام‌ه لهسهر ته‌ماش������اكردن جۆراوجۆره‌كان كێش������ه دروست دهبێت".
فره‌ته‌له‌ڤزیۆن ی ناوماڵ ده‌رهاویشت‌ه ی ته‌كنه‌لۆژیاوبه‌جیهانیبوونه رازا ی نه‌بوون������ ی ئه‌ندامان������ ی خێزان لهسهر س������ه‌یركردن ی تاق‌ه ته‌له‌ڤزیۆن‌و پرۆگرامێك به‌ال ی هه‌ندێ له‌توێژه‌ران، ده‌ره‌نجام ی پرۆس������ه ی به‌جیهانیبوون‌و به‌رفراوانبوون ی ویست‌و داواكارییه‌كان ی هاوواڵتیانه. ش������وان عوس������مان وهك توێژه‌رێك ی ده‌روون ی ل������هوه ده‌دوێ كه ته‌كنه‌لۆژیاو ده‌رهاویشته‌كان ی به‌جیهانیبوون وایان كردووه به‌ها ی خێزان وهك پێكهاته‌یه‌ك ی یه‌كگرتوو كهم بێته‌وه‌‌و بۆیه‌ك‌ه ی بچوكتر دابه‌ش بێت" ،زۆرێ������ك له‌ئه‌ندامان ی خێزان به‌ڕۆژ له‌ده‌ره‌و‌هن‌و بهش������ه‌ویش لهبهردهم ته‌له‌ڤزیۆن داده‌نیشن‌و هه‌ریه‌كه‌و ده‌یه‌وێت شتێكی جیاواز ببینێت". ئهو توێژه‌ر‌ه به‌شتێك ی ئاسایی دهزانێت ئهگهر بێتو لهس������ه‌ر ته‌ماش������اكردن ی پڕۆگرام������ه‌كان كێش������ه بكه‌وێت‌ه نێو ئه‌ندامان ی خێزان������هوه ،چونكه خولیاو ح������ه‌ز ی كهس������ه‌كان به‌پێ������ ی ڕه‌گه‌زو ته‌م‌هن‌و حه‌زیان ده‌گۆڕێت" ،ههموو ئهو جیاوازیانه‌ش له‌خێزانێكدا كۆده‌ێته‌وه، كه ههر تاكێك ی ئ������هو خێزان‌ه حه‌ز ی له‌پرۆگرامێك ی دیاریكراو ی ته‌له‌ڤزیۆنه‌‌و هه‌وڵده‌دات ته‌له‌ڤزیۆنه‌ك‌ه لهسهر ئهو بابهته بێت كه خۆ ی حه‌ز ی لێیه‌تی".
گـه‌نجان به‌هه‌شت رێگ ه به‌سه‌ر نائومێد یو خه‌مۆكییه‌كانیاندا زاڵ ده‌بن تۆ گه‌نجێكیت زۆرجار به‌هه‌وڵ‌و ماندوبوونه‌و‌ه كار لهسهر ئامانج‌و پرۆژه‌كانت ده‌كه‌یت ،بهاڵم له‌هه‌مانكاتدا ههست ده‌كه‌یت هێنده نائاسوده‌و توڕه‌یت ك������ه پرۆژه‌كانت به‌هیچ ش������وێنێك ناگات ،ته‌نها ش������ت ێ ك������ه ده‌زانیت ئهمهیه كه توش������ ی نائومێد ی بوویت‌و ئهو مه‌س������ه‌له‌یه‌ت پشتگو ێ خستوو‌ه كه به‌ماندووبوونه‌و‌ه سه‌رقاڵی هه‌وڵدانیت‌و لهو بڕوایه‌دایت ناگه‌یت‌ه ئامانج. ئهو س������ات‌ه ته‌نها هه‌س������تێك كه له‌ناختدایه ئه‌ویش بریتیی‌ه له‌نائومێدی‌‌و به‌خۆت ده‌ڵێیت: "كه‌مم به‌ده‌س������تهێناو‌ه"و ده‌ست له‌كاره‌كانت ده‌كێشیته‌وه ،به‌رله‌و‌ه ی بگه‌یت‌ه ئهم بنبه‌سته ،لهم وتاره‌دا ڕێگاكان ی زاڵبوون بهس������ه‌ر نائومێدی‌‌و خه‌مۆكی������دا خراونه‌ت������ه‌ڕوو ،به‌پێڕه‌وكردنیان رزگارت دهبێت لهو دۆخ‌ه ی تێی كه‌وتووی:
ڕێپیشانده‌رت كه بتوان ی له‌نائومێد ی ڕزگارت ببێت ،لێرهدا پرۆس������ه ی بیركردن������هوه لهخاڵه پۆزه‌تیڤه‌كان گرنگییه‌ك ی بااڵ ی ههیه. .2كاره سه‌ركه‌وتووه‌كانت تۆمار بكه ههر كارێك كه به‌سه‌ركه‌وتووی ی ئه‌نجامت داوه، ال ی خۆت تۆماریان بكه .ئهگهر ئهم كاره بهشێوهی مانگان������ه ئهنجام ی بده‌یت ئهوا دهتوانی بزانیت كه به‌درێژای ی مانگێك تاچه‌ند پێش������كه‌وتن‌و سه‌ركه‌وتنت به‌خۆو‌ه بینیوه‌‌و دڵنیا دهبیتهوه كه ڕێژ‌ه ی س������ه‌ركه‌وتنه‌كانت سه‌رسوڕهێنه‌ر بووه. ئهگهر له‌لیس������ته‌ك‌ه ی تۆدا شكس������تێك ی زۆری تێدایه ،ئهو س������اته‌وه‌خت‌ه چاوهكانت باش������تر ده‌كه‌یته‌وه‌و سه‌رنج ی ئهوه ده‌ده‌یت كه به‌رله‌و‌هی ه������ه‌ر كارێك ئه‌نج������ام بده‌ی������ت ،كاتێك بۆ بیركردنه‌و‌ه له‌ده‌ره‌نجامه‌ك‌ه ی ته‌رخان ده‌كه‌یت‌و وزه‌كان ی خۆت بۆ كاره بێبه‌هاكانیش ته‌رخان ناكه‌یت .ده‌ب ێ هه‌س������ته‌كان ی خۆت پتر لهسهر كاره‌كانت كۆبكه‌یته‌وه ،ده‌ب ێ بگه‌یت‌ه ئهو ئاست‌هی هۆكاره‌كان ی شكسته‌كانت ده‌ستنیشان بكهیت تا بتوان ی چاره‌سه‌ریان بۆ بدۆزیته‌وه. به‌ئاماده‌كردن ی ئهم چه‌ش������نه لیس������ته ،دهتوانی به‌ئاسان ی ئاگادار ی ئهوه بیت كه له‌كام بواردا كاریگه‌ران‌ه كارت كردووهو له‌كام بواری تردا كهم ێ الواز بوویت‌و پێویس������تت به‌هه‌وڵدانێكی زیاتر ههیه.
.1ڕێگا ی نو ێ بدۆزه‌ره‌وه ته‌نان������هت ئهو كاتان‌ه ی هه‌س������ت ده‌كه‌یت هیچ كارێكتان له‌ده‌س������ت نایه‌ت ،به‌ورد ی بیر ی لـێ بكه‌ره‌وه‌و به‌ڵنیاییه‌و‌ه ڕێگایه‌ك ده‌دۆزیته‌و‌ه كه هاریكاری������ ی تۆ بكات .دۆزین������هوه ی ئهم ڕێگا نوێیه‌ش ده‌بێته‌مای‌ه ی خۆشحاڵ ی تۆ ،بهاڵم چۆن ده‌توانیت ئهم كاره بخه‌یته‌وه‌گه‌ڕو ئاس������تهكهی به‌رز بكهیتهوه؟ خۆت له‌پرس������یار‌ه ده‌روون تێكده‌ره‌كان ی وهك: "به‌ڕاس������ت ی نائومێدم" دووربخ������ه‌ره‌وه‌و بیر لهخاڵه پۆزه‌تیڤه‌كان ی ئهو ڕێگا نوێی‌ه بكه‌ره‌وه. لهم ڕێگه‌ی������هوه تۆ ده‌توان ی ڕێگایه‌ك بدۆزیته‌وه .3بایه‌خ ی زیاتر به‌به‌دیهێنان ی ئاره‌زووه‌كانت كه ده‌تگه‌یه‌نێت‌ه ده‌ره‌نجامێك������ ی باش‌و دهبێته بده
ئامانج‌ه سه‌ره‌كییه‌كه‌ت له‌زه‌ین ی خۆتدا به‌رجه‌سته بكه ،ئهو ئه‌نجام‌ه چییه كه ده‌ته‌وێت؟ ههندێجار ده‌وروبه‌رمان هێن������ده قه‌ره‌باڵغ ده‌بێت‌و خۆمان هێنده س������ه‌رقاڵ ی چاره‌س������ه‌ركردن ی كێشهو گرفته‌كانمان دهكهین تا له‌یادمان ده‌چێته‌و‌ه كه ئامانج ی س������ه‌ره‌ك ی ژیانمان چییه؟ ههوڵ بده ههمیشه خۆت له‌پرسین ی ئهو پرسیار‌ه ببوێریت كه" :بۆچ������ ی ئهمه ڕووی������داوه؟" ،لهبهرئهوهی پرسین ی ئهم پرس������یار‌ه تۆ دهگهڕێنێتهوه بۆئه‌و ڕابردوو‌ه ی دووچ������ار ی نائومێدی‌‌و خه‌مۆكی كردبووی������تو دهبێته مای‌ه ی دروس������تكردنی له‌مپه‌ڕێك ی ده‌روون ی لهبهردهم پێشه‌وه‌چوونتدا، به‌تایب������هت كه ئهم پرس������یار‌ه هیچ جۆره ڕێگا چاره‌س������ه‌رێك بۆ چاره‌سه‌ركردن ی كێشه‌كه‌ت نادۆزێته‌وه ،ئهو پرسیاران‌ه ی دهبنه هاریكاریی تۆ بریتین له: *ئه‌مج������ار‌ه چاوه‌ڕێ ی ئهوهی������ت چ ڕووداوێك ڕووبدات؟ * بۆ گه‌یش������تن‌ه ئامان������ج ،چ كارێك ئهنجام ده‌ده‌یت؟
پڕ‌ه له‌كۆمه‌ڵ‌ه ڕیكالمێك ی وهك" :ئاسانترین ڕێگا بۆ دروس������تكردن ی وێب سایتێك ،ئاسانترین ڕێگا بۆ ده‌ستكه‌وتن ی پاره‌و داهات ،"...ئهم جۆره ش������تان‌ه ته‌نها ڕێگایه‌كن بۆ سه‌رقاڵكردن ی تۆ، ده‌ب ێ ئهوه بزانیت كه تهنانهت خوێندنه‌وه‌شیان لهوانهی������ه كاتت لـ ێ به‌فیڕۆ ب������ده‌ن ،ئهم جۆره ڕیكالمان������ه ته‌نها كاته‌كانت به‌فی������ڕۆ ده‌د‌هن‌و دراوه‌كان������ت به‌هه‌ده‌ر دهدات .ه������ه‌وڵ بده ئهو كاران������ه ی له‌ئه‌وله‌ویات������ ی ژیان������ ی تۆدایه ،زوو به‌ئه‌نجامی������ان بگه‌یه‌نی‌‌و ه������ه‌ر كارێك كات‌و بودج‌ه ی تۆ به‌هه‌ده‌ر ده‌د‌هن‌و هیچ ئه‌نجامێكیشی نییه ،له‌به‌رنام‌ه ی ژیانتاندا بیسڕنه‌وه.
ڕووبه‌ڕوو ی نائومێ������دی‌‌و خه‌مۆكیت دهكاتهوه، بهاڵم كات ێ تۆ كۆمه‌ڵێ������ك ئامانجت بۆ خۆت ده‌ستنیشان كردبێت‌و ڕێگایه‌ك ی گونجاویشت هه‌ڵبژاردبێت ،ناب������ ێ به‌هۆ ی هاتنه‌ئارا ی چهند كێشه‌یه‌ك ی بچوكهوه ماندوو و نائاسود‌ه ببیت، ههروهك تۆماس ئه‌دیسۆن ده‌ڵێت :زۆرب‌ه ی كهسه شكستخواردووه‌كان ئهو كه‌سانه‌ن كه ئاگاداری ئهوه نه‌بوون ت������ا چ ئه‌ندازه‌یه‌ك له‌ئامانجه‌كانی خۆیان نزیك بوونه‌ته‌وه .گرنگترین مه‌سه‌له‌ش ئهمهیه كه ههست ی نیگهران ی زۆرب‌ه ی هه‌وڵه‌كانت ده‌كوژێ ،كهواته ههمیش������ه س������ه‌رقاڵ ی دووباره هه‌وڵدان بهو كار بكه نهك قسه.
.5ڕێگاچاره‌سه‌ر‌ه جۆراوجۆره‌كان تۆ ههمیش������ه ماف ی چهند هه‌ڵبژاردنێكت ههیه، ته‌نها هێنده به‌س‌ه بایه‌خ به‌ڕێگا جۆراوجۆره‌كان بده‌یت‌و له‌زه‌ین ی خۆتدا به‌رجه‌سته‌یان بكهیت. به‌خۆت بڵ ێ كه بۆنمونه هه‌شت ڕێگاچاره‌سه‌ر بۆ سه‌ركه‌وتن‌و زاڵبوون لهسهر كێشهو گرفته‌كاندا ده‌گرمه‌به‌ر .ته‌نها زانین ی ئهم مه‌سه‌له‌ی‌ه ی كه تۆ چه‌ندین ڕێگاچاره‌سه‌رت لهبهردهمدایه ،یارمه‌تیت دهدات كه ببیت‌ه خاوه‌ن ی هه‌ستێك ی باشتر.
.7پۆزه‌تیڤان‌ه بیر بكه‌ره‌وه واباش������تره له‌بر ی ئهوه ی زۆرب������ه ی كات بیر له‌الیه‌نه‌كان ی نیگه‌رانی‌و شكس������ته‌كان ی خۆت بكهیتهوه ،بهشێوهیهك ی پۆزه‌تیڤان‌ه بیر بكهیتهوه. گهوره قاره‌مانان ی بوار ی وه‌رزش لهسهر ئاستی جیهاندا ،ههمیش������ه ئهو هه‌س������ته‌یان له‌ناخی ده‌روونیاندا چه‌سپاندوو‌ه كه له‌هه‌ر وه‌رزشێكدا سه‌ركه‌وتن بهدهست ده‌هێنن ،ئهمهش هه‌مان ئهو پاڵنه‌ر‌ه گرنگه ده‌روونیه‌ی‌ه كه مرۆڤ ده‌گه‌یه‌نێته سه‌ركه‌وتن ،كهواته پۆزه‌تیڤان‌ه بیر بكه‌ره‌وه.
.4واز له‌سه‌رقاڵ ی بهێنه‌و خۆت ساد‌ه بكه‌ره‌وه كاتێ������ك بۆ چاره‌س������ه‌ركردن ی كێش������ه‌یه‌ك س������ه‌رقاڵ ی هه‌وڵدانیت ،لهوانهیه هێنده به‌دوای .6كار بكه نهك قسه ڕێگاچاره‌سه‌ردا بگه‌ڕێیت كه بێئه‌و‌ه ی ههست كاتێك تۆ توش ی نائومێد ی ده‌بیت ،به‌شێوه‌یه‌كی بكهیت كۆمه‌ڵێك كار ی الوه‌ك ی زۆرت بۆ زیاد گشت ی توانس������ت ی كاركردن له‌ده‌ست ده‌ده‌یت‌و بووبێت‌و ل������هو بڕوایه‌دا بیت كه" :لهوانهیه ئهم تهنانهت ح������ه‌ز ناكه‌یت بیر له‌مه‌سه‌له‌كه‌ش������ت بكهیت������هوه ،چونك������ه واهه‌س������ت ده‌كه‌یت ئهو كاره الوه‌كیان‌ه یارمه‌تیده‌رت بن". ئهگهر سه‌رنجێك بده‌یت‌ه سایته‌كان ی ئینته‌رنێت ،مه‌سه‌له‌ی‌ه ی لهبهردهمدایه كارێك ی دژواره‌و ئهمهش
.8به‌پۆزه‌تیڤ ی بمێنه‌ره‌وه ههوڵ بده ههمیش������ه سروش������ت ی قسه‌خۆشی‌‌و پێكه‌نین له‌ناخ ی خۆتدا بپارێزیت ،به‌ئومێدێكی زۆرتره‌و‌ه بن������ۆڕ‌ه ژیان تا پاڵنه‌ر‌ه پۆزه‌تیڤه‌كان له‌ده‌روونتدا ببوژێنه‌وه.
گه‌نجان خاوه‌نی زۆرترین وره‌و وزه‌ن بۆیه چاوه‌ڕوانی زۆرتریان لێده‌کرێت
4
یه‌کشه‌ممه 2010 /6/6
ژماره 27:
کلیۆپاترا ستراتان: تهمهنی سێ ساڵ ه و گۆرانیبێژه ،بۆ ههر گۆرانیه‌ک 1000یۆرۆ وه‌رده‌گرێت.
ئالیتا ئاندریه :تهمهنی دوو ساڵه‌و تابلۆکانی له‌پێشانگا به‌ناوبانگه‌کانی جیهاندا نمایش ده‌کرێت.
ئه‌لینا سمیپ :تهمهنی حه‌وت ساڵه و بهرنامهی وشیارکردنه‌وه‌و ئامۆژگاری پێشکه‌ش ده‌کات.
كچان ده‌یانه‌وێ ههر به‌كچێنیی بیگوزه‌رێنن! هه‌ندێ له‌كچان دوا ی شوكردنیشیان نازانن هێلكه‌وڕۆنێكیش ئاماده‌بكه‌ن به‌شێك له‌كچان‌و ئه‌وانه‌شی ژیانی هاوسه‌رییان پێكهێناوه، ی ده‌یانه‌وێ درێژه به‌رۆژگار كچێنیان بده‌ن‌و ههموو ی كات بچن ه سه‌ر سفر‌ه حازریی ،به‌تایبه‌ت له‌خواردن ی دروستكردن‌و به‌ده‌مه‌وه‌چوون ژه‌م ه خواردنی هاوسه‌رو منداڵه‌كانیان ،بگره هه‌ندێكیان شانازیی به‌وه‌وه دهكهن ك ه دوای شوكردنیشیان هێلكه‌و رۆنێكیشی ئاماده‌نه‌كردووه، ی ئهوهش به‌الی توێژه‌ران كۆمهاڵیهتییهوه به‌هۆكارێك ی ده‌زانرێت بۆكاڵبونه‌و‌ه پهیوهندییه خێزانییه‌كان‌و ی ژیانی هاوسهری. شكستهێنان
"له‌گ������ه‌ڵ ماڵ������ی خه‌س������ومدا ده‌ژی������م‌و له‌كچێنییش������دا چێش������تم بۆماڵی دایكم ئاماده‌نه‌ك������ردووه ،به‌هیچ ش������ێوه‌یه‌كیش حه‌زم له‌فێربوون‌و ئاماده‌كردنی خواردن نییه" ،ئهمه دانپیانانێك ی روون‌و ئاشكرا ی هێش������و جه‌زا بوو لهسهر نه‌بوون ی حه‌ز ی چێشتلێنان‌و خواردن دروستكردن. ئ������هو خاتون‌ه تهمهن ی 23س������اڵه‌و به‌وت‌ه ی خۆ ی ماوه‌ی سێ ساڵه ژیان ی هاوسهری ی پێكه‌وه‌ن������اوهو تاوه‌ك������و ئێس������تاش ژه‌م‌ه خواردنێك������ ی بۆهاوس������ه‌ره‌ك‌ه ی ئاماد‌ه نهك������ردووهو هۆكاره‌كه‌ش������ ی بۆدایك ی دهگهڕێنێتهوه كه له‌سه‌روه‌خت ی كچێنییدا نه‌یهێشتوو‌ه ماندوو بێت. كچان ی ئهمڕۆ حه‌زیان له‌حازرییه بهش������ێك له‌كچان ی ئهمڕۆ به‌پێچه‌وان‌ه ی س������ااڵن ی رابردوو ،حه‌زیان له‌حازرییه‌و ده‌یانه‌وێ������ت ههموو ش������تێكیان لهالیهن دایكیانه‌و‌ه بۆئاماد‌ه بكرێت ،هه‌ندێكیان نه‌حه‌زیان له‌خ������واردن دروس������تكردن‌ه نه‌ده‌شیانه‌وێت فێر ی بن. شایست‌ه عه‌ل ی 27ساڵ ئاماژه بهوه دهدات كه زۆرب‌ه ی ژمه‌كان له‌ده‌ره‌وه‌ی ماڵ نان
به‌شێک له‌کچان دوای شووکردنیشیان ده‌یانه‌وێ به حسابی کچێنی بیگوزه‌رێنن ده‌خۆن" ،رقم له‌خواردن دروستكردنه‌‌و هیچ خواردنێكیش به‌ته‌واوه‌ت ی نازانم"و ئ������ه‌وه‌ش وایك������ردووه ب������ه‌رده‌وام لهگهڵ دایكیدا لهسهر ئاماده‌نه‌كردن‌و فێرنه‌بوون ی خواردن ده‌مه‌قاڵێی بێت. به‌ده‌ر لهو كچان‌ه ی لهسهر ماڵ ی باوانیان‌و نه‌چوونه‌ت‌ه نێو ژیان ی هاوسهری ،ههندێك لهوانهی ش������ویان كردووه "به‌ناچار ی"و له‌به‌ر توانجی خه‌س������ویان خۆیان فێر ی ئاماده‌كردن‌و دروس������تكردن ی خواردن دهكهن. ده‌ریا عوس������مان 26ساڵ ماوه‌ی ساڵێك‌ه ژیان ی هاوسهری ی پێكهوه ناوه‌‌و به‌رله‌و‌ه ی ش������وو بكات خۆ ی فێر ی ههموو جۆره خواردنێك كردووهو له‌وه‌ش������دا دایك ی
هاوكارییه‌ك������ ی زۆر ی كردووه ،ههربۆیه ئێستا له‌دایك ی جوانتر‌و باشتر خواردن ئاماد‌ه ده‌كات‌و به‌پێویستیش������ی دهزانێت كچ������ان خۆی������ان فێ������ری ئاماده‌كردنی خواردن بكهن" ،ئهم كاره بۆپاشه‌رۆژیان باشه ،چونكه ئهگهر خواردن نه‌زانن ئهوا رووبه‌ڕوی قسه‌ی خه‌سویان ده‌بنه‌وه ،من لهبهرئهوه خۆم فێركرد". بوك‌و خه‌سو له‌خواردنیشدا دانویان پێكهوه ناكوڵێت زۆرێك ل������هو ژنانه‌ی ده‌یانه‌وێت كچێك بخوازن بۆكوڕه‌كانیان ،به‌رده‌وام به‌دوای ئه‌وه‌وه‌ن كه سبه‌ینێ بوكه‌كه‌یان ده‌ست‌و پێ سپیلك‌ه نه‌بێت‌و بتوانێ ماڵ‌و میوان
فۆتۆ :کاو‌ه شێخ عه‌بدواڵ ب������ه‌ڕێ بكات‌و چێش������تلێنه‌رێكی باش‌و كچ ی ئێستا پاساو بۆنه‌زانییه‌ك‌ه ی دێنێتهوه ك������ه ناتوانێت خواردن ئام������اد‌ه بكات، به‌سه‌لیق‌ه بێت. نه‌زیر‌ه محه‌مه‌د 45ساڵ باس له‌وه‌ده‌كات "كچێ������ك نه‌زانێت خواردن دروس������ت كه ماوه‌ی چهند مانگێك‌ه ده‌یه‌وێت كچێك بكات ،چۆن ماڵ بهڕێوه دهبات؟". بۆكوڕه‌ك������هی بخوازێت ،بهاڵم ئهو كچه‌ی ئهوه ی نه‌زانێت به‌ته‌مه‌ڵ ناوده‌برێت كوڕه‌كه‌ی به‌دڵیه‌تی نازانێت چێشت لێ بنێ������ت" ،دایك ی كچه‌ك‌ه پێیوتم كچه‌كه‌م له‌كورداوارییدا شوره‌یی‌ه بۆكچێك بچێته هێلكه‌و ڕۆنیش نازانێت ،كچان ی ئێستا نێو ژیان ی هاوس������ه‌ریی‌و نه‌توانێت ژه‌م‌ه یارمه‌تی دایكیان ناده‌ن بۆیه هیچ نازانن" .خۆراك ی خۆیو هاوس������ه‌رو منداڵه‌كان ی ئهوهش بیانوییه‌ك ی سه‌ره‌كیی‌ه بهدهست ئهو ئاماده‌بكات ،ئهوهش ههندێجار هۆكار بووه خاتونه‌و‌ه كه وایكردووه دودڵ بێت لهوه ی لهبهردهم شكستهێنان ی ژیان ی هاوسه‌ری‌و دوا بڕیار لهس������ه‌ر دڵخواز ی كوڕه‌ك‌ه ی په‌ره‌سه‌ندن ی كێش‌ه خێزانییه‌كان. بدات ،هاوكات ئهوهش ناش������ارێتهوه كه ج������ه‌زا حه‌مه‌س������اڵح وهك توێژه‌رێك������ ی كچی ئێستا جیاوازییه‌كی زۆری لهگهڵ كۆمه‌اڵیه‌ت������ ی ب������اس ل������هوه ده‌كات كه كچانی س������هردهمی خۆیدا ههیه ،چونكه كاتێك خێزانێ������ك بۆهه‌موو ژه‌مه‌كان ی
ی خۆت داده‌نێیت؟ چۆن به‌رنام ه بۆ ژیان كهس������انێك ی زۆر هه‌ن به‌ب ێ بهرنامه كار بۆ ژیان ده‌ك������ه‌ن ،له‌هه‌مانكاتدا ئ������هو ژماره كهمه ی به‌پێ ی بهرنامه كار دهكهن بهشێوهیهك ی گشت ی سهركهوتنی گه‌وره‌ی������ان به‌ده‌س������تهێناوه‌و ئهگهر چاودێریش������یان بكهیت هه‌رگیز ئهو جۆره كهسانه نابین ی كه به‌ب ێ بهرنامه بهرهو پێشهوه بچن. هه‌ندێ له‌پسپۆڕان ی بوار ی به‌ڕێوه‌بردن ی خێ������زان جه‌خت ل������هوه ده‌كه‌نه‌و‌ه كه بهش������ێك ی زۆر ی خه‌ڵ������ك به‌ه������ۆ ی بێبه‌رنامه‌ییه‌و‌ه شكست ناخۆن ،بهڵكو له‌شێواز ی بهرنامه داڕشتنه‌كه‌دا شكست ده‌خۆن .ئایا ئهگهر نه‌بوون ی به‌رنامه‌یه‌ك
بۆمه‌راسمێك ی وهك ژنهێنان كێش‌ه ی گهوره دروست بكات ،ده‌ب ێ نه‌بوون ی بهرنامه ب������ۆ ژیان چ كاره‌س������اتێك ی لێبكه‌وێته‌وه؟ تۆ ده‌توان ی س ێ ڕێگا هه‌ڵبژێریت یان خۆت ببیت‌ه ه������ۆ ی ڕووداوه‌كان ی ژیان یاخود خۆت په‌راوێز بخه‌یت‌و چاوه‌ڕوان ی ڕووداوه‌كان ی ژیان بیت ،یان بكه‌ویت‌ه ژێر كاریگه‌ری ی ڕووداوه‌كانه‌وه .ئهگهر به‌ڕاست ی بته‌و ێ ههمیشه لهگهڵ هاتنه‌د ی خه‌ون‌و ئاره‌زووه‌كانتدا بژیت ،ده‌ب ێ لهو جۆره كهس������ان‌ه بیت كه خۆیان دهبنه مای‌ه ی هاتنه‌ئارا ی ڕووداوه‌كان ،كهواته بۆ گه‌یشتن به‌سه‌ركه‌وتن‌و ئامانجه‌كانت
پێویستیت به‌به‌رنامه‌داڕشتن بۆ ژیان ههیه ،لێرهدا هه‌ش������ت خاڵ ده‌ربار‌ه ی گرنگ ی به‌رنامه‌داڕشتن ده‌خه‌ینه‌ڕوو، لهوانه: .1ژیانێك������ ی به‌رنام������ه بۆداڕێ������ژراو ڕێنمایت ده‌كات‌و ئهم چانس‌ه به‌تۆ ده‌دا تاوه‌كو بزانیت بهرهو كو ێ ده‌ڕۆیت‌و چ������ۆن هه‌نگاوه‌كانت بنێی������ت .به‌ب ێ بهرنامه ،ت������ۆ ڕێنماییه‌كت پێنابێت تا لهو ئاڕاسته‌یه‌و‌ه هه‌نگاو بنێیت‌و كات ی خۆت بۆ ئهو كارانه‌ش به‌هه‌ده‌ر ده‌ڕوات كه لهوانهیه هیچ كاریگه‌رییه‌ك ی لهسهر ئاینده‌ت نه‌بێت. .2ژیانێك������ ی به‌رنام������ه بۆداڕێژراو
خه‌ونه‌كانت دهكاته شیاو ی به‌دیهێنان. ئهگهر تا ئهمڕۆ لهو بڕوایه‌دا بوویت كه خه‌ونه‌كانت نایه‌نه‌دی ،ئهوا ته‌نها له‌به‌ر ئهو هه‌قیقه‌ت‌ه بووه كه تۆ خۆت بۆ ئاماد‌ه نهكردووهو خاوه‌ن ی هیچ به‌رنامه‌یه‌ك نه‌بوویت. .3ژیانێك������ ی به‌رنام������ه بۆداڕێژراو، كۆنتڕۆڵ ی ژی������ان دهداتهوه دهس������ت خۆت .ئه‌گ������ه‌ر ژیانت������ان به‌چانس‌و قه‌زاوق������ه‌ده‌ر بس������پێریت ی������ان ڕێگ‌ه بده‌یت كهس������انیتر ژیانت كۆنتڕۆڵ بكهن ،بهدڵنیاییهوه نائومێد‌و دڵسارد دهبیتهوه .به‌ده‌سته‌وه‌گرتن ی هۆكاره‌كان ی كۆنتڕۆڵكردن ی ژیانتان ،ته‌نها ڕێگ‌ه ی
گه‌یشتن‌ه بهو مه‌سه‌الن‌ه ی كه به‌ڕاست ی بۆ تۆ پێویستن. .4ژیانێك ی بهرنامه بۆداڕێژراو ئارامیت پێده‌به‌خشێت‌و ههست ده‌كه‌یت ژیانت قۆناغ به‌قۆن������اغ ده‌چێت‌ه پێش ،ئهمهش ئارامت ده‌كاته‌وه‌و له‌خۆونكردن به‌دوور ده‌بیت. .5ژیانێك������ ی به‌رنام������ه بۆداڕێژراو ئامانجت بۆ ده‌ستنیشان ده‌كات .كات ێ بڕیار ده‌ده‌یت كه به‌به‌رنام‌ه بژیت ،بهو مانای������ه دێت كه تۆ ئامانجت بۆ ژیان دیاری كردووهو ده‌ته‌و ێ هه‌نگاو ی بۆ بنێیت. .6ژیانێك ی بهرنامه بۆداڕێژراو هه‌ستی
خواردن بچێته دهرهوه ،كاریگه‌ر ی لهسهر په‌یوه‌ندیی������ه كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانیان ده‌بێت‌و پهیوهندییه خێزانییه‌كان بهرهو كاڵبونه‌وه‌و نه‌مان دهبات" ،له‌كورده‌وارییدا واهاتوو‌ه كچ یاخ������ود ژن ده‌ب ێ ههموو جۆره‌كان ی خواردن ئاماده‌كردن بزانێت ،خۆئه‌گه‌ر نه‌یزانێت ئهوا به‌ژنێك ی ته‌مه‌ڵ ناوده‌برێ‌و توانج ی لێده‌ده‌ن" ،ههربۆیه ئهو توێژه‌ر‌ه به‌پێویس������ت ی دهزانێت كه دایكان ههموو كارێك ی ناوماڵ‌و خواردن دروستكردن فێر ی كچه‌كانیان بكهن تاوه‌كو له‌دواڕۆژدا رووبه‌ڕوو ی گرفت ی خێزانیی‌و كێش������ه ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی نه‌بنه‌وه" ،نه‌زانین ی كاره‌كانی ن������او م������اڵ ،ههندێك كات كێش������ه ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی لێده‌كه‌وێته‌وه".
هاندان‌و بزوواندن له‌مرۆڤدا دروست ده‌كات ،چونكه سه‌ركه‌وتن چاره‌نوس نییه ،بهڵكو هه‌وڵدان‌و تێكۆش������ین‌ه كه ئه‌ویش به‌ب ێ هانده‌رێك نایه‌ته‌دی. .7ژیانێك ی بهرنامه بۆداڕێژراو هێزت پێده‌به‌خشێت ،ئامانجداربوون له‌ژیانتدا ده‌بێته‌مای‌ه ی ئهوه ی كه بهو ڕێگای‌ه بژیت كه خۆت مه‌به‌ستته. .8ژیانێك������ ی به‌رنام������ه بۆداڕێژراو ده‌بێته‌مای������ه ی سوپاس������گوزاربوون بۆ خوداوه‌ن������د ،چونكه ت������ۆ ههموو ئهو ش������تان‌ه ده‌بینیت كه خوداوه‌ند به‌تۆ ی به‌خش������یوه‌و ههست ده‌كه‌یت كه‌سێك ههیه تۆ ی له‌یاده‌و هاریكاریت ده‌كات.
الوانی به‌ڕێز ...ژیان جوانه ،به‌خ‌هم‌و ئازار له خۆتانی تاڵ مه‌که‌ن
ژماره 27:
ی بڕیاردا ونن یان ونده‌كرێن؟ گه‌نجان له‌ناوه‌نده‌كان
"له‌دونیای گهندهڵیو واسته‌كاریدا ،ئاسان نیی ه گه‌نجان بتوانن ئیراده‌یان به‌سه‌ر ده‌سه‌اڵتداراندا فه‌رز بكهن" گه‌نجانی هه‌رێمی كوردستان ئاماژه بهوه ده‌ده‌ن كه به‌هۆی ده‌سته‌اڵتی سیاسیه‌وه رێژه‌یه‌كی كهم له‌گه‌نجان ده‌چن ه ی بڕیارو ناوه‌نده‌كان ههندێك له‌وانه‌ش ناتوانن بهبێ پرسی گه‌وره‌كانیان بڕیار بده‌ن ،بهاڵم بۆ چوونه‌پێشه‌وه‌و چۆڵ نه‌كردنی گۆڕه‌پانه‌كه، پێویستیی رووبه‌ڕووبونه‌وه‌ی گه‌نجان لهگهڵ ئهو حاڵه‌تانه دوپات دهكرێتهوه.
رامان سه‌عید له‌هه‌رێمی كوردس������تاندا تائێس������تا به‌رێژه‌یه‌كی ك������ه‌م گه‌نجان چوونه‌ت‌ه ناوه‌نده‌كانی بڕیارو ئه‌وانه‌شی چونه‌ت‌ه ئهو پۆستانه ،نه‌یانتوانیو‌ه سه‌ربه‌خۆیی ته‌واوه‌تی������ان هه‌بێت‌و بڕی������ار بده‌ن، بۆیه گه‌نجان به‌پێویس������تی دهزانن كه له‌ناوه‌نده‌كان������ی بڕی������اری حكومی‌و حیزبیدا ده‌نگیان هه‌بێت. بڕوا عه‌ل ی 22س������اڵ ،پێیوای‌ه گه‌نجان هی������چ ده‌رفه‌تێكیان ب������ۆ ناكرێته‌و‌ه‌و له‌الی������ه‌ن دهس������ه‌اڵته‌و‌ه ڕێگری������ان لێده‌كرێ������ت ،ئه‌گه‌رن������ا ئه‌توانن زۆر بهئاس������ان ی پۆست‌و پل‌ه ی به‌رز بگرن‌ه ده‌ست" ،ده‌سه‌اڵت ال ی ئێمه ته‌نها بۆ پیره‌كانه‌و به‌هی������چ جۆرێك نایه‌وێت گه‌نج������ان بێن������ه پێش������هوهو له‌بوار ی به‌ڕێوه‌بردندا كاربك������ه‌ن" ،بۆیه ئهو پێیوای‌ه كه گه‌نجان هیچ ده‌رفه‌تێكیان پێنادرێت ،ئه‌گین������ا گه‌نج توانایه‌ك ی زۆر ی ههیهو ده‌توانێت به‌باش������ترین ش������ێو‌ه له‌ب������وار ی به‌ڕێوه‌بردندا كار بكات. گه‌نجان كهم توانان یان رێگه‌یان لێگیراوه؟ هه‌ندێ������ك له‌گه‌نج������ان جه‌خت لهوه ده‌كه‌نه‌و‌ه كه له‌ناو حیزب‌و رێكخراوو ئۆرگان������ه‌كان حكومه‌ت������دا گه‌نجان رێگه‌ی چونه‌پێشه‌وه‌یان لێگیراوه ،بهاڵم هه‌ندێكی ت������ر پێیانوای‌ه كه گه‌نجان خۆیان كهم توان������ان‌و هه‌وڵی چوونه پێشهوه ناده‌ن. ب������ڕوا ب������اس ل������هوه ده‌كات كه ئهو گه‌نجانه‌ی له‌ناو حزب‌و ڕێكخراوه‌كاندا له‌پله‌یه‌ك ی بااڵدان دهس������تكراو‌ه نین له‌كاره‌كانیدان������داو ناتوان������ن بڕیار بده‌ن" ،ئهگهر گه‌نجان بڕیار بهدهست بونایه ،هه‌ركارێك بۆ س������هركهوتن ی ئامانجه‌كه‌یان پێویست بوای‌ه به‌دڵنیایه‌و‌ه ده‌یانكرد‌و سهركهوتوو ده‌بوون ،بهاڵم ئهو گه‌نجانه‌ش لهالیهن ئهو كه‌سانه‌وه‌ی له‌خۆیان گه‌وره‌ترن ده‌ستیان گیراوه‌و ناتوانن به‌ته‌واوه‌ت ی كاره‌كان ی خۆیان بكهن". به‌وت������هی خ������ۆی ئ������هو له‌گ������ه ڵ ئهو ڕێكخراوان������ه‌دا كاری ك������ردووهو زۆرج������ار پ������ڕۆژه ی زۆر باش������یان پێشنیاز كردووه ،بهاڵم لهالیهن كهسه به‌ته‌مه‌نه‌كان ی سه‌روو خۆیان ڕێگرییان لێكراوه" ،گه‌نجانیش به‌هۆی ده‌ست بهس������تراویانه‌وه ،ناتوانن به‌ته‌واوه‌ت ی كار ی به‌ڕێوه‌بردنه‌كه‌ی������ان ئه‌نج������ام بده‌ن". س������یڤان جه‌لیل 24س������اڵ ،پێیوای‌ه زۆرێك له‌گه‌نج������ان بیركردنه‌وه‌یان وهك������و پیره‌كان وای������هو ئهگهر بچن‌ه ههر پۆس������تێك ی ئیداریی������هوه هیچ جیاوازیه‌كی������ان له‌گ������ه ڵ پیره‌كاندا نابێت" ،ئێمه چه‌ندین گه‌نجمان ههیه كه پاره‌یه‌ك������ ی زۆرو ئیمكانیاتێك ی
گه‌نجان له‌ناوه‌نده‌کانی بڕیاردا نوێنه‌رایه‌تی داخوازییه‌کانیان ده‌که‌ن یان ملکه‌چی داواکاریی نه‌وه‌ی پێشوون فۆتۆ :سۆران نه‌قشبه‌ندی
باش������یان خراوه‌ت‌ه به‌رده‌س������ت ،بهاڵم به‌هیچ جۆرێك له‌كار ی به‌ڕێوه‌بردندا سه‌ركه‌ووتوو نه‌بوون ،گه‌نجان ی ئێمه ههر لهبیر ی خۆشگوزه‌ران ی خۆیاندان، بۆیه ههر پۆس������تو دهس������ه‌اڵتێكیان بدرێت ێ به‌هه‌مان شێو‌ه ی به‌رپرسان ی ئێس������تا بۆ خۆش������گوزه‌ران ی خۆیان به‌كار ی دێنن‌و سود ی لێوه‌رده‌گرن". به‌بڕوای ئهو گهنجه بهش������داریكردنی گه‌نجان له‌ده‌سته‌اڵتدا هیچ سودێك ی نیی������ه ،له‌به‌رئ������هوه ی ه������ه‌ر لهبیر ی خۆیان������دان‌و ناتوان������ن ل������ه‌كار ی به‌ڕێوه‌بردندا س������ه‌ركه‌وتوو بن" ،ئهم ههم������وو پاره‌ی‌ه به‌ن������او ی ڕێكخراوی گه‌نجانه‌و خوێنكارانه‌و‌ه وه‌رده‌گیرێت كه‌چی به‌ته‌واو ی له‌سوڕ ی متبوندان‌و هیچ سودێكیان نییه". سیڤان ئاماژه بهوه دهدات كه نه‌چون‌ه پێش������هوهی گه‌نجان به‌وشێوه‌ی‌ه ی كه ئێس������تا ههیه باش������تره" ،گه‌نجان ی ئێمه داوا ی ئ������هوه دهكهن كه له‌خوار 25ساڵه‌و‌ه ببنه ئه‌ندام په‌رله‌مان ،نازانم ئهگهر گه‌نجێك بچێت������ه په‌رله‌مانه‌و‌ه ده‌توانێ������ت چ ی بكات؟ گه‌نجان له‌ناو زانكۆو په‌یمانگاكاندا بااڵده‌ستن ،ببینن چۆن بۆت‌ه شوێن ی كات به‌سه‌ربردن‌و هیچ زانستێك ی تێدا نه‌ماوه ،ههربۆیه ئهگهر بڕۆن‌ه ن������او په‌رله‌مانه‌و‌ه داوا ی شوقه‌و خانوو بۆخۆیان دهكهن ،نهك ئهوه ی كار بۆگه‌نجان بكهن". گه‌نجان نمونه‌یه‌ك ی جوانیان پێشكه‌ش نهكردووه زۆرین������هی گه‌نج������ان له‌سیاس������ه‌تی ئێستای حیزب‌و حكومه‌ت بێزابوون‌و هۆكاره‌كه‌ش������ی بۆئهوه ده‌گێڕنه‌و‌ه كه ههموو بڕیاره‌كان له‌ده‌س������ت كهسانی به‌ته‌مه‌ندایه‌و ئهوان له‌هه‌موو ش������تێك به‌رپرسن. ئاوات عه‌بدواڵ نوس������ه‌رێك ی گه‌نج‌ه‌و ئام������اژ‌ه ب������هوه دهدات ك������ه ئه‌وان‌ه ی ئێستا له‌پۆس������ت ی ده‌سه‌اڵتدان‌و كار ی به‌ڕێوه‌بردن ئهنجام ئ������ه‌ده‌ن ،هێنده نمونه‌یه‌ك ی جوانیان نیشان ی گه‌نجان نه‌داو‌ه تابڵێ������ن گه‌نجان ناتوانن وه‌كو ئهوان كار بكهن" ،له‌ناو ئهو پۆستانه ی كابینه‌كان ی حكومه‌تدا كه سه‌رجه‌میان كهس������ان ی به‌ته‌مه‌ن به‌ڕێوه‌ی بردوون، چه‌ندی������ن گه‌نده‌ڵ ی گ������ه‌ور‌ه گهوره بین������راون ،بۆیه م������ن پێموای‌ه ئهگهر گه‌نج ی خوار تهمهن بیس������ت ساڵیش
كارێك ی به‌ڕێوه‌ب������ردن له‌ده‌زگایه‌ك ی حكومه‌ت ،یاخود له‌په‌رله‌ماندا بگرێت‌ه دهس������ت ،ئهو كاره ی ههر پێده‌كرێت كه ئ������ه‌وان له‌پۆس������ته‌كان ی خۆیاندا كردوویانه". ئ������هو باس لهوه ده‌كات ئهو گه‌نجانه‌ی له‌هه‌ندێك ڕێكخ������راودا كار دهكهن ك������ه پاش������كۆ ی حزبه‌كان������ن ،هیچ ئاڕاسته‌كردنێكیان بهدهست خۆیان نییهو دهرفهتی به‌ڕێوه‌بردنی ئازادانه‌یان پێنادرێت" ،هه‌تا ئێستا گه‌نج له‌واڵت ی ئێم������ه‌دا ڕێگ‌ه ی پێن������ه‌دراوه ،ئازادان‌ه قس������ه‌بكات‌و پ������ڕۆژه‌و چاالكیه‌كان ی نمایش بكات ،چۆن له‌ده‌س������ته‌اڵتدت دهتوانی ئازادان‌ه قسه بكات". له‌الیه‌ك ی دیكه‌و‌ه ش������یالن عه‌بدواڵی تهمهن 21س������اڵ ،باس لهوه ده‌كات كه پێویس������ته گه‌نجان كاتێك كارێكی حكومی یان حیزبیان پێده‌سپێررێت، دڵنیاب������ن له‌توانای خۆی������ان یاخود هه‌وڵی بۆ ب������ده‌ن" ،كار ی ئیداری یو به‌ڕێوه‌بردن هێنده كارێك ی ئاس������ان نییه تا هه‌ركه‌س������هو به‌ویست ی خۆ ی بچێته ب������وار ی به‌ڕێوه‌بردنه‌وه‌و كار ی به‌ڕێوبه‌رایه‌ت ی ب������كات ،بۆیه گه‌نجان به‌وپێی‌ه ی توانایه‌ك������ ی زۆریان ههیه، ده‌توانن به‌باشترین شێو‌ه ئهو كاران‌ه بكهن كه پێیان دهس������پێردرێت ،بهو مه‌رج‌ه ی لهپێشدا ئاماده‌كرابن بۆی"، ههربۆیه شیالن جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه پێویسته چه‌ندین خول‌و ڕاهێنان ی تایبه‌ت بۆ ئهو گهنجانه بكرێته‌و‌ه كه ده‌ڕۆن‌ه پۆست‌ه به‌رزه‌كانه‌وه ،بۆئهوهی شاره‌زا ی تهواو په‌یدا بك‌هن‌و بڕیاری یاسایی بده‌ن". كهس ناتوانێ گه‌نجان ی هه‌وڵد‌هر‌و به‌توانا پشتگوێیان بخات هه‌ن������دێ لهش������اره‌زایان پێیانوای������ه به‌فێربوون������ی هون������هری پیش������ه‌یی‌و به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاس������تی زانس������تیو ڕۆشنبیرییان ،گه‌نجان ده‌توانن خۆیان به‌سه‌ر كۆمه‌ڵگا‌و سیست‌هم‌و ده‌سه‌اڵتدا بسه‌پێنن. پڕۆفیسۆر دالوه‌ر عه‌الئه‌دین ئاماژه بهوه دهدات كه له‌سیس������تمی ش������ێواو له‌دونیای گهندهڵیو واس������ته‌كاریدا، بۆ گه‌نجان ئاس������ان نییه كه بتوانن ئیراده‌یان بهس������ه‌ر دهس������ه‌اڵتداراندا فه‌رزبكه‌ن" ،له‌ئێستا‌و له‌ئاینده‌دا ئهو گه‌نجانه‌ی كه ئه‌زموون‌و پسپۆڕیه‌تی‌و
توان������ای پیش������ه‌ییان ب������ه‌رزه ،وهك گه‌وهه‌ری ناو خ������ۆڵ به‌ده‌رده‌كه‌ون‌و هیچ هێزێكی گه‌نده‌ڵپارێز نییه بتوانێ پشتگوێیان بخات". ناوبراو ،جه‌خت ل������هوه دهكاتهوه كه له‌كه‌رتی تایب‌هت‌و بازاڕی ئازاددا هیچ بزنیسێك پش������ت به‌خه‌ڵكی بێتوانا‌و گه‌ن������ده‌ڵ نابه‌س������تێت ،چونكه ئهوان به‌دوای قازانجدا ده‌گه‌ڕێن‌و پێویستیان به‌كارمه‌ندانی داهێن‌هر‌و به‌رهه‌مهێنه‌ره، بۆیه گه‌نجان ده‌توانن به‌هه‌وڵ ی خۆیان بچن‌ه پێشهوه. د.دالوه‌ر عه‌الئه‌دین باس لهوه ده‌كات كه پێویسته گه‌نجان ی كورد له‌چه‌ندین ب������واری گش������تیو تایبه‌تمه‌ندی������هوه خه‌ریك������ی به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاس������تی توانای������ان ب������ن ،بۆئ������هوهی خهڵك به‌دویاندا بگه‌رێت ،بۆنمونه فێربوونی چاپكردن‌و به‌كارهێنانی كۆمپیوت‌هر‌و ئینته‌رنێت به‌ته‌واوه‌ت������ ی كه بوونه‌ت‌ه ئامڕازی كاركردن‌و په‌یوه‌ندیكردن‌و بهس������تنهوه به‌جیهان������ی س������ه‌رده‌م، بۆهه‌موو كهس������ێكیش ك������ه بیه‌وێت سهركهوتوو بێت پێویسته له‌زانست‌و زانیاری دانه‌بڕێت ،فێربوونی زمانی دووه‌م له‌ته‌مه‌نی منداڵی‌و گه‌نجێتیدا دهبێته مایه‌ی به‌رزكردنه‌وه‌ی توانای ده‌ستكه‌وتنی زانیاری‌و به‌های پیشه‌یی له‌بازاڕی كاردا ،پ‌ه‌ڕتوكخانه‌ی كوردی له‌ڕووی زانس������تو ڕۆش������نبیریه‌و‌ه هه‌ژار‌ه‌و پێویستی خوێنه‌ر پڕناكاته‌وه، ههربۆیه د.دالوه‌ر به‌گرنگی دهزانێت كه ههموو گه‌نجێك������ ی هه‌رێم فێری زمانی دووه‌م ببێ‌و باش������ترین زمانی دووه‌م زمان������ی به‌ئینگلیزی دهزانێت، چونكه ڕاس������ته‌وخۆ گه‌نج به‌دونیای زانیاری تاز‌ه‌و پێش������كه‌وتنی زانستی هاوده‌م ده‌به‌ستێته‌وه. گه‌نجان رێگرن لهبهردهم گه‌نجاندا هه‌ندێ������ك له‌چاالكه‌وانان������ی بواری گه‌نجان پێیانوای‌ه ئه‌ركی دهس������ته‌اڵت‌ه هه‌ل بڕه‌خس������ێنێت بۆ چونه‌پێشه‌وه‌ی گه‌نجان بۆ ناوه‌نده‌كانی بڕیار. گه‌ش‌ه دارا ئه‌ندام ی لیژن‌ه ی وه‌رزش‌و الوان ی په‌رله‌مان ی كوردستان باس لهوه ده‌كات كه گرنگ������ه گه‌نجان رۆڵیان له‌به‌ڕێوه‌بردن������ ی كۆمه‌ڵگدا هه‌بێت‌و گه‌نجان������ه بڕیار بدرێت" ،ههرچهنده ئێمه كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك������ ی گه‌نجین ،بهاڵم به‌داخ������هوه تێڕوانین ی كۆمه‌ڵگاكه‌مان
به‌تایبه‌ت������ ی له‌ب������وار ی مه‌ده‌ن ی بوون‌و ژنان‌و ههندێك بوار ی كۆمه‌اڵیه‌تیدا پیرانه‌ی������ه ،زۆر گرنگ������ه كه گه‌نجان بێن‌ه دهس������ه‌اڵته‌وه‌و پۆست وه‌ربگرن، بهاڵم پێویس������ته ئ������هو گهنجانه به‌مانا ڕاس������ته‌قینه‌ك‌ه ی گه‌نجان ،گه‌نج بن، وات‌ه بی������ر ی ن������وێ‌و داهێنه‌رانه‌یان هه‌بێت ،نهك وه‌كو بهرپرسه پیره‌كان هه‌ڵسوكه‌وت بكهن". ئ������هو پێیوای������ه ئێس������تا به‌پێچه‌وان‌ه ی خوله‌كان������ ی پێش������و ی په‌رله‌مان������هوه، ژماره‌یه‌ك������ی زۆر په‌رله‌مانت������ار ی گه‌ن ج له‌په‌رله‌ماندان" ،دڵخۆش������م بهو په‌رله‌مانتاران‌ه ی به‌باشی كاره‌كانیان ده‌ك������ه‌ن ،نابێت ته‌نه������ا گه‌نجبوون له‌ته‌مه‌ندا ببینین������هوه ،زۆر به‌رپرس ههیه ،تهمهن������ ی ههیه ،كه‌چی گهنجانه بیر دهكاتهوه". گه‌ش������ه دارا ،گه‌نجان به‌گه‌وره‌ترین ئاس������ته‌نگ ده‌زانێ������ت له‌ب������ه‌رده‌م هاتن‌ه پێش������هوه ی گه‌نج������ان ،چونكه كه‌مترین ههوڵ بۆ به‌ره‌وپێش������بردن ی خۆی������ان ده‌ده‌ن" ،بوون������ ی عه‌قڵیه‌ت ی گه‌ن������ج له‌به‌ڕێوه‌بردن������دا تاك‌ه زامن ی سه‌ركه‌وتن ی هه‌ركارێكه". هێم������ن میرانی مامۆس������تای زانكۆی سه‌اڵحه‌دین‌و به‌رپرس������ ی په‌یمانگه‌ی كوردس������تان بۆ پرس‌ه سیاسییه‌كان، پێیوای������ه گه‌نجان������ ی كوردس������تان ح������ه‌ز ی بهش������داریكردنیان تێدایهو له‌كوردس������تانیش گه‌نج حه‌زی لێیه به‌شداری پڕۆس‌ه سیاسییه‌كان بكات. ئهو مامۆستای‌ه پێیوای‌ه واڵتێك بڕیاری دابێت چوار ساڵ جارێك ده‌سه‌اڵت له‌الی������ه‌ن خهڵك������هوه هه‌ڵبژێردرێت‌و خهڵك بڕیار لهسهر چاره‌نوسی خۆی بدات" ،نیشانه‌ی ئهوهیه كه واڵتێكی زیندووه‌و بڕیاری داوه بهرهو پێشهوه بچێ������ت .بێگومان له‌پرۆس������هی بهرهو پێشچوونیشدا گه‌نج ده‌وری سه‌ره‌كی ده‌بین������ ێ‌و ده‌توانێ������ت رۆڵ له‌به‌ره‌و پێشچوونی كۆمه‌ڵگه‌دا بگێڕێت". تێبینی: به مه‌به‌ستی زیاتر رێکخستنه‌وه‌ی الپه‌ڕه‌کانی ،رۆژنامه‌ی نم نم لهم ژماره‌یه‌و‌ه بۆ ماوه‌یه‌کی کاتیی الپه‌ڕه‌کانی وه‌رزش راده‌گرێت‌و له‌ژماره‌کانی داهاتوودا گۆڕانکاریی به‌سه‌ر هه‌ندێک له الپه‌ڕه‌کانی دیکه‌یدا ده‌هێنێت.
یه‌کشه‌ممه 2010/ 6/6
7
گه‌نجان له‌خۆیان ناگۆڕێن؟ شاخه‌وان مه‌حمود ئهو بابه‌ته‌ی كه ئێس������تا له‌هه‌رێمی كوردس������تاندا یهكێك������ه له‌بابه‌ت������ه گه‌رمه‌كانی رۆژو زۆرترین قسه‌ی لهس������ه‌ر ده‌كرێت ،چونه‌پێش������هوهی گه‌نجان������ه ب������ۆ ناوه‌نده‌كان������ی بڕیاردان������ی حیزب������یو حكوم������ی كه به‌ب������ڕوای من چونه‌پێش������هوهی گه‌نجان بۆهه‌ردووال كارێكی زۆر پێویس������ته ،چونكه چونه‌پێش������هوهی گه‌نجا بۆسه‌ركردایه‌تی حیزبه‌كان كاریگه‌ری راس������ته‌وخۆی لهس������ه‌ر ئه‌دای حكوم������هت ده‌بێت‌و به‌وه‌ش حكوم������هت زیاتر ك������راوه دهبێت بۆهه‌م������وو هاوواڵتی������ه‌ك ،نهك بهو ش������ێوه‌یه‌ی ئێس������تا ك������ه ههندێك له‌به‌رپرس������ان م������اوه‌ی پان������زه بۆ بیست س������اڵه چهند كورسییه‌كیان گرت������ووه ،له‌كات������ی ده‌ركه‌وتن������ی گه‌نده‌ڵییه‌كانیش������یاندا لهم جێگه‌وه ده‌گوێزرێن������هوه بۆ ئ������هو جێگه كه زۆرجار شوێنی دووه‌میان له‌یه‌كه‌م به‌رزتر ده‌بێت‌و به‌وه‌ش ئهو بهرپرسه به‌رده‌وام دهبێت له‌گه‌نده‌ڵییه‌كانی. ئ������هوهی پێویس������ته زۆرتر جه‌ختی لهس������ه‌ر بكه‌مه‌وه ئهوهی������ه كه ئایا ئ������هو گه‌نجانه‌ی ده‌چنه پێش������هوهی حكوم������هتو حی������زب به‌راس������تی دڵس������ۆزن‌و وه‌كو نه‌وه‌ی نوێ كار دهكهن ی������ان ئهوانی������ش به‌ده‌ردی هه‌ندێ������ك له‌به‌رپرس������ه كۆنه‌كان ده‌ڕۆن‌و دواجار له‌هاتنه‌پیشه‌وه‌یان پهشیمان ده‌بین ،ههربۆیه ئێمه ئێستا له‌خه‌می ئه‌وه‌داین كه شه‌ڕی چوونه پێشه‌وه‌ی گه‌نجا بكه‌ین‌و سبه‌ینێش ئهو گهنجانه وه‌اڵمی خه‌ڵكی هه‌ژار نه‌ده‌ن������هوهو له‌خۆش������یان بایی بن، چونك������ه لهم رۆژان������هی رابردوودا گه‌نجێك������م بین������ی كه له‌مه‌س������ئول ده‌چوو ،كه پرسیارم كرد مه‌سئول نییهو ده‌یه‌وێت ببێت به‌مه‌سئول. كاتێك ئهو گهنجه له‌ئۆتۆمبێله‌كه‌ی داب������ه‌زی ،بینی������م ئۆتۆمبێله‌كه‌ی خۆیو ئهوهی پش������تیه‌وه ش������ه‌ش پاس������ه‌وان دابه‌زین‌و ده‌وریان داو زۆر به‌وردی چاودێریان دهكرد، به‌رێدا رۆش������تنی گه‌نجه‌كه‌ش لهو كهسانه ده‌چوو كه چهند پۆستێكی گه‌وره‌ی ئه‌من������ی بڕی بێ‌و چهند جارێك هه‌وڵی كوشتنیان دابێ، بهاڵم هیچ������كام لهوانه نهبوو ،بۆیه ل������ه‌وه‌وه ئه‌وه‌م به‌بی������ردا هات كه ئهو گهنجه ئهگهر ببێته به‌رپرس، هچ دوور نیی������ه رۆژێك له‌رۆژان منی رۆژنامه‌نووس شتێكی لهسهر بنوس������م‌و نه‌كه‌ومه به‌ر هه‌ڕه‌شه‌ی كوشتنی ئه‌وه‌وه!! من ئهو گه‌نجانه‌م لهبیر نه‌چووه‌ته‌وه كه به‌ئه‌مه‌كن‌و دڵسۆزانه‌و نه‌ترسانه خه‌بات������ی قه‌ڵ������هم‌و سییاس������هتو ئیداریی دهكهن ،ئ������اگاداری ئهو بڕیارانه‌ش������م كه لهسهر ئهو جۆره گه‌نجان������ه ده‌درێت یه‌كێ فه‌س������ڵ ده‌ك������رێ‌و یه‌كێ نق������ڵ ده‌كرێ‌و یه‌كێكی������ش س������زا ده‌درێت ته‌نها لهس������ه‌ر ئهوهی كه ئهو دڵس������ۆزه‌و نه‌ترس������ه ،بۆیه ئهو گه‌نجه‌نه دڵنیا ده‌كه‌م������هوه ،كه له‌هه‌ر پۆس������تێكی حیزبی‌و حكومی������دا هه‌ن ،ئهوان س������ه‌ركه‌وتوو ده‌بن‌و گه‌وره‌كانیان هه‌رچه‌ن������ده رووبه‌ڕوویان ببنه‌وه دوات������ر له‌ئازایه‌تییه‌كه‌یان س������ڵ ده‌كه‌نه‌وه‌و ده‌ستیان لێ به‌رناده‌ن. لێ������ره‌دا به‌گرنگ������ی ده‌زان������م كه پێویس������ته گه‌نجان بۆ س������ه‌روه‌ت‌و سامان ش������ه‌ڕی پۆس������ت نه‌كه‌ن، چونكه ئه‌وكات وه‌كو به‌رپرس������ه گه‌نده‌اڵكانی ئێس������تا ده‌كه‌ونه به‌ر ش������ااڵوی ڕاگه‌یاندن������هوهو ناوی چاكه‌كانی������ش خ������راپ دهكهن، ئێمه‌ش ئ������هو كاته ده‌ڵێن خۆزگه‌م بهو كه‌سانه‌ی پێشتر ده‌سته‌اڵتدار بوون.
6 گه‌نجێك ی نێو ریزه‌كان ی پارتی دیموكرات ی كوردستان: یه‌کشه‌ممه 2010 /6/6
ژماره 27:
ی گه‌نجان گه‌یاند ی به‌هاتنه‌پێشه‌و ه ی كۆنگر ه زیان 12ساڵ دواخستن گه‌نجان������ی تر روو له‌كاری سیاس������یو حیزبایه‌ت������ی نه‌كه‌ن ،بۆنمون������ه پارتی دیموكراتی كوردس������تان ك������ه زیاتر له‌شه‌ست س������اڵه خه‌بات ده‌كات ،ده‌كرا زۆربهی زۆری س������ه‌ركردایه‌تی لهالیهن خه‌ڵكانی گه‌نجه‌وه بهڕێوه ببرایه ،چونكه كاركردن������ی گه‌نج له‌نێ������و رێكخراوی سیاسیو حیزبیدا ته‌نها ئهوه نییه كه كادیری ناوچه‌و كۆمیته یان كارگێڕی مه‌ڵبه‌ند‌و لق������ی حیزبێك بن ،ناتوانین بڵێین حیزبه‌كان گه‌نجیان له‌ده‌ستداوه‌‌و ئینتیمای گه‌ن������ج بۆحیزب بوونی نییه، بهاڵم پاشه‌كشه‌ی پێوه ده‌بینم.
ی گه‌نجێكی نێو ریزه‌كان پارتی دیموكراتی كوردستان ئهو زانیاریان ه پشتڕاست دهكاتهوه ك ه ی باس له‌پاشه‌كشێكردن گه‌نجانی هه‌رێمی كوردستان له‌حیزب‌و رێكخراوه سیاسییه‌كان دهكهنو هۆكاره‌كه‌شی دهگهڕێنێتهوه ی ی مامه‌ڵه‌كردن بۆ ناعه‌داله‌ت حیزبه‌كان لهگهڵ گه‌نجان‌و پاپه‌ندنه‌بوونیان به‌په‌یڕه‌و پرۆگرامی ناوخۆیانه‌وه. سالم حه‌مه‌خان له‌هه‌ڵه‌بجه بێس������تون تۆفیق هه‌ورام������ی كادیری بهش ی رۆش������نبیری‌و راگه‌یاندنی لقی 12ی پارتی ،له‌دیمانه‌یه‌كیدا لهگهڵ نم نم پێویستیی س������هركهوتن ی رێژه‌یه‌كی زۆری گه‌نج������ان بۆس������ه‌ركردایه‌تی حیزبه‌كانیان دوپاده‌كات������هوهو ئاماژه ب������ه‌وه‌ش دهدات كه حی������زب بتوانێت به‌په‌ل������ه په‌ل گه‌نجان ل������ه‌ده‌ور ی خۆ ی كۆبكات������هوه" ،هه‌ركاتێ������ك ئاس������تی گوزه‌رانی خهڵك بهرهو باش������تربوون‌و خۆشگوزه‌رانی چووبێت ،ئایدۆلۆژیا‌و ئینتیما بۆحیزب دابه‌زیوه"و پێداگری لهسهر ئهوهش ده‌كات كه ئهو گه‌نجانه‌ی له‌نێو حیزبه‌كاندا ئامانجیان پاراستبێ‌و به‌رژه‌وه‌ندیان ده‌ستكه‌وتبێ ،به‌په‌نجه‌ی ده‌ست ده‌ژمێردرێن.
بێستون تۆفیق هه‌ورامی سالم :تاچه‌ند ئهوه راسته كه ده‌وترێت له‌ئه‌مڕۆدا گه‌نجان وه‌كو پێویست ئینتیمایان بۆحیزبه‌كان نییهو لێیان دوورده‌كه‌ونه‌وه؟ بێس������تون :له‌ئێس������تادا پاشه‌كش������هو كاڵبوون������هوهی ئینتیم������ای گه‌نج������ان بۆحیزب������ه‌كان كاڵ بووه‌ت������هوه ،چونكه ئهگهر ئێمه س������ه‌یری رێژهی كۆمهڵگه بكهی������ن ،له‌من������داڵ‌و گه‌ن������ج‌و پی������ر، كۆمه‌ڵگه‌كه‌ی ئێمه كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی گهنجه، بهاڵم لهگهڵ ئهوهش������دا سه‌یر ده‌كه‌یت ئ������هو گه‌نجان������هی له‌نێ������و رێكخراوی سیاس������یدا كارده‌ك������ه‌ن ،رێژه‌یه‌ك������ی كه‌من‌و گه‌نجانێكی چه‌قبه‌س������توون .ئهو حاڵه‌ته‌ی گه‌نجان كه لهس������ه‌ر یهك پله‌‌و ئیمتیاز چه‌قبه‌ستوو كراون ،تا زه‌مه‌نی گه‌نجێتیان تهواو دهبێت ،هۆكارێكه تا
سالم :هۆكاره‌كانی پاشه‌كشه‌‌و دووره‌په‌رێزی گه‌نج له‌حیزبه‌كانی كوردستان چییه؟ بێس������تون :ه������ۆكاری یهك������ه‌م موماره‌سه‌نه‌كردنی دیموكراسییه له‌نێو ئهو رێكخراوه سیاس������یانه‌دا ،به‌تایبه‌ت به‌پێ������ی ئهو ئاماژان������هی له‌نێو په‌یڕه‌وی ناوخۆی ئ������هو حیزبانه‌دا ههیه ،بۆنمونه ئهگهر قس������ه لهس������ه‌ر حیزبه‌كه‌ی خۆم بكه‌م ،پارتی دیموكراتی كوردس������تان دهبێت به‌پێ������ی په‌یڕه‌وی ناوخۆی چوار ساڵ جارێك كۆنگره بۆخۆنوێكردنه‌وه ببه‌س������تێت ،بهاڵم ده‌بین������ی ئهم حیزبه لهس������اڵی 1999هوه تائێستا ،كۆنگره‌ی نه‌به‌س������تووه كه دهكاته 12ساڵ ،ئهگهر تۆ 12س������اڵی تهمهن������ی گه‌نجێك له‌نێو حیزبدا حس������اب بكهیت راگرتنیه‌تی له‌یه‌ك ئیمتیازدا‌و چه‌قبه‌ستووكراوه ،تا كۆنگره نه‌به‌سترێت ئهو گهنجه چوونه پێش������هوهی بۆناڕه‌خس������ێت ههرچهنده
ی خه‌تخه‌تێن گه‌م ه
چاالكیش بێت. هۆكارێك������ی ت������ر نه‌بوونی ئ������ازادی راده‌ربڕین������ه له‌نێو ری������زی رێكخراوه سیاس������ییه‌كاندا ،ئهگهر س������ه‌رنجێك لهمه بده‌ی������ن ،له‌نێو زۆرێ������ك له‌پارته سیاس������ییه‌كانی نێو س������احه‌ی سیاسی كوردس������تاندا ،ههموو كهس������ێكی ناو حیزب������ه‌كان بهپێی په‌ی������ڕه‌وی ناوخۆ ب������واری ئ������ازادی راده‌ربڕینی������ان هه‌ی������ه ،به‌مه‌رجێ������ك له‌چوارچێ������وه‌ی به‌رژه‌وه‌ندییه بااڵكانی حیزب نه‌دات‌و ل������هو چوارچێوه‌ی������ه ده‌رنه‌چێت ،بهاڵم ده‌بینین ن������ه‌ك نه‌گه‌یش������تووه‌ته ئهوهی خۆی له‌چوارچێوه‌كه بدات ،بهڵكو له‌نێو چوارچێوه‌ی تایبه‌تی ئیمتیازی خودی گه‌نجه‌كه‌‌و چوارچێوه‌ی ئهو ئیمتیازه‌ی پێی دراوه ناتوانێ رای خۆی ده‌رببڕێت، ئهمهش دهبێته هۆكارێك بۆئهوهی ئهو گه‌نج������هی ل������ه‌ده‌ره‌وه‌ی رێكخراوێكی سیاسیه تموحێكی بۆدروست نه‌بێت كه بچێته نێو ریزی حیزبه سیاسییه‌كانه‌وه. ه������ۆكاری كۆتایی������ش نه‌بوونی بژێوی ژیان‌و دابین نه‌كردنی هه‌له بۆگه‌نجان، تا خۆیان بۆكاری سیاسیو حیزبایه‌تی یه‌كالیی بكهنهوه ،چونك������ه رێكخراوه سیاسییه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی دادپه‌روه‌رانه بژێوی گه‌نجانی������ان دابین نهكردووهو ئیمتیازی������ان بهپێی ئه‌رك‌و ماف دابین نهكردووه .ئه‌گ������ه‌ر ئێمه دیقه‌ت بدهین، خهڵك ههیه له‌ئاس������تی رێكخراوه‌كان یاخود له‌ئاس������تی دووه‌م پلهی ناوه‌ندیی حیزب كه ل������ق‌و مه‌ڵبه‌نده‌كانن ،لهوێ موچه‌یه‌كی به‌رفراوانی ههیه ،له‌خوارتر موچه‌یه‌كی كهم ههیه ،كه‌چی له‌خواری
خوارهوه كێشهی دارایی ههیه به‌تایبه‌تی ئهم������ه رووبه‌ڕووی گه‌نج������ان بووه‌ته‌وه، ئه‌گ������ه‌ر روونت������ر بڵێی������ن له‌به‌رامبه‌ر گه‌نجان‌و ئیمتی������از‌و بژێویاندا حیزب دادپه‌روه‌ر نهبووه.
سالم :تۆ پێتوایه كه ئهو گه‌نجانه‌ی ئێستا له‌نێو حیزبه‌كاندا كاری سیاسی دهكهن ،توانیویانه لهگهڵ ده‌ستكه‌وتنی به‌رژه‌وه‌ندیدا ئامانجه‌كانیشیان بپارێزن؟ بێس������تون :پێموای������ه ئ������هو گه‌نجانه‌ی له‌نێوحیزبه‌كاندا ئامانجیان پاراستبێ‌و به‌رژه‌وه‌ندیان دهس������تكه‌وتبێ به‌په‌نجه‌ی دهس������ت ده‌ژمێردرێن ،لهبهرئهوه ئهگهر زۆرین������ه بوونایه گه‌نج������ی زیاتر له‌نێو رێكخراوه سیاسییه‌كاندا به‌دی ده‌كرا. رهنگه به‌شێكیان توانای فیكری خۆیان ئهوهی بۆدروس������ت كردبن ،كه به‌كاری حیزبایه‌تییه‌وه خه‌ریك بن ،هه‌ش������یانه له‌ئه‌نجامی بوونی كهس������ایه‌تی پشتگیر بووبێ������ت یان پش������تگیریكردنی ،چۆن كوردوه‌ته‌نی ده‌ڵێ له‌ئه‌نجامی ده‌ستدانه پشت ،به‌كوردی‌و به‌كورتی وایكردووه كه ئهو گهنجه لهو رێكخراوه سیاسییه‌دا كار بكات. سالم :ئایا حیزبه سیاسییه‌كانی كوردستان به‌م فۆرمه‌ی ئێستایانه‌و‌ه ده‌توانن ببنه سایه‌یه‌ك بۆكۆكردنه‌وه‌ی گه‌نجان له‌ده‌وری خۆیان؟ بێس������تون :ئهگهر به‌م شێوه‌یه‌ی ئێستا ب������ڕوات ،پێموای������ه حی������زب ناتوانێت گه‌نجان به‌ده‌ره‌جه‌ی پێویست له‌ده‌وری
خ������ۆی كۆبكاته‌وه ،ئه‌گ������ه‌ر بێتو ئێمه به‌راوردێ������ك بكهی������ن لهنێوان س������اڵی 1992ی سه‌ره‌تای هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردس������تان ،لهگهڵ ئهم������ڕۆی كاری حیزبایه‌ت������ی له‌كوردس������تاندا ،ده‌بینین هه‌مووی په‌یوه‌ندی������ی به‌كه‌موكوڕی نێو حیزبه‌كان������هوه ههیه .لهو س������ه‌رده‌مه‌دا پێنج بۆ ش������ه‌ش حیزب له‌كوردستاندا بوونیان هه‌ب������وو ،دووحیزبی گهورهو چه‌ن������د حیزبێكی ت������ری بچوك ،بهاڵم ئهم������ڕۆ ده‌بینین زی������اد له17حیزب‌و رێكخراوی سیاس������ی لهسهر گۆڕه‌پانی سیاسی كوردس������تاندا به‌دی ده‌كرێت، ته‌كانه‌وه‌ی خهڵك له‌حیزبه‌كاندا بووهته هۆی دروستبوونی ئهو ههموو حیزبه‌ی تر .ئه‌گ������ه‌ر ئهو خه‌ڵكه ل������هو حیزبانه دوور نه‌كه‌وتایه‌ته‌وه بێگومان ئهو ژماره زۆره‌ی حیزب له‌كوردستاندا دروست نه‌ده‌بوون ،پێشم وانییه حیزب بتوانێت به‌په‌له پ������ه‌ل گه‌نج لهخۆی كۆكاته‌وه كه پێش������ی كۆناكرێته‌وه ،س������ه‌یر دهكهین هه‌ركاتێك ئاس������تی گوزه‌رانی خهڵك بهرهو باش������تر بوون‌و خۆشگوزه‌رانی چووبێت ،ئایدۆلۆژیا‌و ئینتیما بۆحیزب دابه‌زی������وه ،له‌متمانه‌‌و ب������ڕوای خهڵك ده‌رچووه ،له‌هه‌ركاتێكیشدا بهپێچهوانهوه بووبێت ئهوا خه‌ڵ������ك ئینتیمای زیاتر ب������ووه بۆئه‌و رێكخ������راو‌و ئایدۆلۆجیا‌و فه‌لسه‌فه‌‌و سیاس������ه‌ته كه ئهو رێكخراوو حیزبانه پیاده‌یان كردووه. ئ������هو گه‌نجان������هی له‌نێوحیزبه‌كان������دا ئامانجیان پاراس������تبێ‌و به‌رژه‌وه‌ندیان دهس������تكه‌وتبێ به‌په‌نج������هی دهس������ت ده‌ژمێردرێن
"ڕوو ی ده‌مم له‌كه‌س نییهو له‌هه‌موو كه‌سیشه" هاوبیر كامه‌ران كات������ێ بهس������ه‌ر زه‌وی������دا ئه‌ڕۆیت‌و له‌كوردس������تانه‌وه ئه‌چیته عه‌ره‌بستان، له‌ئێران������هوه ئه‌چیت������ه توركی������او له توركیاوه ئه‌چیت������ه یۆنان ،كاتێك له نێو واڵته‌كانی ئه‌وروپادا ده‌گه‌ڕێیت‌و جه‌نگه‌ڵ‌و باخه‌كانی نێوان نه‌مس������او ئه‌لمانی������ا ئه‌بڕیت ،كاتێك له‌كه‌نه‌داوه بهرهو ئه‌مریكا به‌رێده‌كه‌ویت ،هه‌رگیز چاوت به‌خه‌ت ناكه‌وێت. خ������اك خه‌تی تێدا نیی������ه ،ئاو خه‌تی تێدانییه ،ه������ه‌واش خه‌تی تێدا نییه. ه������ه‌ر له‌خۆرهه‌اڵته‌وه ت������ا خۆرئاواو له‌باك������وره‌وه تا باش������ور خه‌تێك نه لهس������ه‌ر زه‌وی نه له‌نێ������و هه‌وره‌كان نابین������ی ،ئ������ه‌وان ئ������ازادن له خه‌ت، ئ������ازادن لهس������نور ،ب������ه‌اڵم كاتێك له‌نه‌خش������هی جیهان لهس������ه‌ر كاغه‌ز ده‌ڕوانیت ،ده‌بینی به‌ده‌یان‌و به‌سه‌دان خه‌ت ه������ه‌ن كه س������نوری واڵته‌كان له‌یه‌كت������ر جیاده‌كه‌نه‌وه‌‌و ئه‌مدیوو ئهو دیوی سنوره‌كان ناو لێده‌نێن‌و دوایی یهكتری لهسهر له‌ت‌و په‌ت ئه‌كه‌ن .ئهم سنوره وه‌همیانه ته‌نها لهسهر كاغه‌ز هه‌ن‌و خه‌ڵكی خۆیان لهس������ه‌ر خه‌ته وه‌همیه‌كانی س������ه‌ر كاغه‌ز به‌كوشت ئه‌ده‌ن .ئایا مرۆڤ ب������ۆ ئهمه هاتۆته سه‌ر زه‌وی؟ ئایا ئهمه كاری ئاقاڵنه‌ی مرۆڤ������ه؟ ش������ه‌ڕكردن لهس������ه‌ر خه‌ته سنورییه‌كانی سه‌ر كاغه‌ز؟!! هه‌روه‌كو چۆن وه‌ستایه‌ك ته‌خته‌یه‌ك خه‌تخ������هت ئ������ه‌كات‌و كۆمه‌ڵێ������ك گیانله‌ب������هری وه‌كو ئه‌س������پ‌و فیل‌و كۆمه‌ڵێك بینای وه‌كو قه‌اڵو كۆمه‌ڵێك ڕوتبه‌ی س������ه‌ربازی جیاوازی وه‌كو سه‌ربازو وه‌زیرو پاشای تیاداده‌نێت،
ههم������وو یاریه‌ك������ه‌ش ن������او ده‌نێت ش������ه‌تره‌نج ،ئاوه‌هاش كه‌سانێك هه‌ن بۆئهوهی ته‌خته‌كانیان بفرۆش������رێن، زه‌ویه‌كه‌م������ان خه‌تخ������هت ئه‌ك������ه‌ن‌و كۆمه‌ڵێك گیانله‌به‌ری وه‌كو ئه‌سپ‌و فیل‌و پاشاو وه‌زیرو سه‌ربازو قه‌اڵمان بۆ داده‌نێ������نو ئه‌مانه‌م������ان بۆده‌ده‌ن به‌گژ یه‌كتردا ،ب������ه‌وه‌ش ئهوان زۆر به‌ئاسانی س������ودمه‌نده‌بن لهو یاریه‌و ئهوهش������ی له‌كۆتایی������دا ده‌یدۆڕێنێت ههر ئهوهی������ه كه له‌به‌رامبه‌ر یاریه‌كه‌ی ئه‌واندا زۆرتر الوازه ،ئایا له‌ڕاستیدا ئێم������هی م������رۆڤ لهس������ه‌رمانه وه‌ها یاری������ه‌ك بكهین؟!! ی������ان ئهمه یاری پی������اوه قومارچیه‌كان������هو ی������اری ئهو كهسانهیه كه شه‌ره‌فی ئازادی ڕۆحیو ئازادی مرۆیی خۆیان ده‌به‌خش������ن تا له‌حزه‌ی������ه‌ك بێ یاری نه‌ب������ن ،بهڵكو شانسی بردنه‌وه‌یان زیاتر بێت .ئایا ئهمانه ،ئهم پیاوه سیاسیو بازرگانانه نازانن كه پی������اوی دانا كاتی خۆی به‌گه‌مه ناكوژێ؟!! له‌ڕاستیدا وا دێته به‌رچاو كه پیاوانی سیاس������یو بازرگانه‌كان كه ههمیشه دوودیوی یهك سكه بوون ،زۆر داناو لێزان بن ،بهاڵم نهك ههر ئهوهی كه ئهوان لێزان نی������نو بهوه چاڵی زۆر گهوره بۆ خۆیان هه‌ڵده‌كه‌نن‌و ڕۆژانه خۆش������یانی تێ له‌چاڵ ده‌نێن ،بهڵكو بهداخهوه ئه‌وانه‌شی یاریه‌كه‌ی ئهوان دهكهن له‌وان نه‌زان ترو دۆڕاوترن. ئ������هو كاته‌ی س������ه‌ر زه‌وی������ان كرده مه‌یدان������ی خه‌تخه‌تێ������نو ش������ه‌ترنجی ده‌وڵ������هتو دادگاو قه‌اڵو نیش������تمان‌و فاشیس������تیو نه‌ته‌وه‌په‌رس������تیو خۆده‌وڵه‌مه‌ندكردن‌و گه‌ڕان به‌شوێن گه‌مه دهستی پێكرد ،ئهوكاته بوو كه
مرۆڤ هه‌س������تی به‌پوچی خۆی كرد، پوچییه‌ك كه ویس������تی ب������ه‌م گهمهیه پڕی بكاته‌وه ،ب������ه‌اڵم ئایا گه‌مه‌كه‌ی ڕاسته؟ له‌ڕاستیدا ئهوهی خه‌ڵكی لێی بێخه‌به‌رن ئهوهیه كه نیشتمانپه‌روه‌ری ج������ۆره مامه‌ڵه‌یه‌كی سودبه‌خش������ه بۆ ئهوانهی ئهم گهمهیه به‌ڕێده‌كه‌ن ،ئهوهی ڕوونه له‌پش������ت په‌رده‌وه‌و بێخه‌به‌رانی ئه‌ودیو پهرده لێ������ی بێخه‌به‌رن ئهوهیه ك������ه خه‌ته‌كانی س������ه‌ر نیش������تمان‌و جمهوریه‌ته‌كانی س������ه‌ر پاس������پۆرت‌و ڤیزه‌كان������ی نێ������و پاس������پۆرته‌كانمان كاس������بی‌‌و ئیش������ێكه تهواو ئابورییه بۆئه‌وانه‌ی به‌ناوی سه‌ركرده‌‌و پاڵه‌وانی نیش������تمانی‌‌و ڕزگاركه‌ری نه‌ته‌وه‌ییه‌وه دێنه گۆڕێ. ههم������وو ڕزگارك������هره دین������یو نه‌ته‌وه‌یی‌‌و نیش������تیمانییه‌كان برسی‌‌و چاوچنۆكه‌كانن .له‌ڕاس������تیدا ئهوانهی ده‌دۆڕێ������نو گه‌مه‌ك������ه جێدێڵ������ن، لهگهڵ گه‌م������ه سیاس������یو ئابوریه‌كه ده‌رنه‌چوون‌و الوازتربوون لێی ،ههر خاوه‌نانی گه‌مه‌ی سیاس������یو ئابوری به‌ناوی ش������ه‌هیده‌وه ،وهك������و خه‌اڵته بێنرخه‌كان������ی كه پێیان ده‌به‌خش������ن په‌رچه‌می������ان بۆداده‌گ������رن‌و نازناوی گه‌وره‌ی������ان پێده‌ده‌ن .ش������ه‌هیده‌كان ئه‌وانه‌نین كه له‌گه‌مه‌كه گه‌یشتن ئهوان زۆر زوو دۆڕان .زیره‌كه‌كان مانهوهو بۆئهوهی كهس ههست به‌تێنه‌گه‌یشتنی خۆی ن������ه‌كات له‌گه‌مه‌كه زیره‌كه‌كان نازناوی شه‌هیدیان دا به‌دۆڕاوه‌كان، نه‌یانده‌زانی ئهوان به‌مردویی دۆڕان، ب������ه‌اڵم ئهوانهی مان������هوه به‌زیندویی ده‌دۆڕێن. وشه‌ی سه‌ركرده‌‌و شه‌هید‌و پاڵه‌وان‌و نه‌ته‌وه‌و واڵت‌و په‌رچه‌م‌و وش������ه‌گه‌لی
ترس������نۆكانه‌ی تر وه‌ه������ا له‌ناخماندا ره‌گیان داكوتاوه كه هیچیان كه‌متر نیی������ه له‌ره‌گداكوتان������ه درۆیینه‌كانی وش������هی خ������ودا‌و پێغه‌مبه‌رایه‌ت������یو پی������رۆزی‌‌و مه‌الیه‌تی ك������ه ئه‌وانیش دیوێك������ی ت������ری گه‌مه‌ك������ه‌ن ،ههموو ئهوان������هی به‌م نازناوان������ه كار دهكهن قومارچییه‌كی سیاس������یان له‌پشته‌وه‌یه كه وه‌كو بوكه‌ڵ������ه ده‌یانجوڵێنن ،بهاڵم كێش������هی دووه‌م ه������ه‌ر ته‌نها بوونی ئهم ناوانه‌و ئ������ه‌م خه‌تانه نییه ،بهڵكو رێكنه‌كه‌وتن������ی ئ������ه‌م قومارچیانه‌یه پێكه‌وه‌و ش������ه‌ڕكردنیانه لهسهر ناوه درۆیینه‌كانیان. كامیان زۆرت������ر دۆڕا ئه‌ویان زووتر په‌الم������اری یه‌خه‌ی به‌رامب������ه‌ر ئه‌دا، براوه‌ی په‌الماردراو بۆئهوهی یاریه‌كه‌ی لێنه‌ش������ێوێ ه������ه‌وڵ ده‌دا س������ه‌ره‌تا به‌خۆش������یو پاشان به‌شه‌ڕ گرفته‌كه‌ی خۆی چاره‌س������ه‌ر بكات ،گه‌وره‌ترین گرفت كه دووچ������اری بووه ،گرفتی گه‌مه‌ی������ه .ئهمه ه������ۆكاری نه‌گونجانی گه‌م������هی ئایینی‌‌و گه‌مه‌ی سیاس������ییه پێك������هوه .هه‌رچه‌ند خۆش������به‌ختانه له‌هه‌ندێ واڵتی خه‌تخه‌تكراوی جیهان گه‌مه‌ی سیاسیو گه‌مه‌ی ئایینی بهجیا پرۆسێسه ده‌كرێن ،ئهمهش شه‌ڕه‌كان كه‌مت������ر ئه‌كاته‌وه ك������ه پێیده‌وترێت گه‌مه‌ی عه‌لمانه‌یت ،ب������ه‌اڵم بێگومان وه‌كو س������ه‌ره‌تاكه‌ی دهستی پێكردووه دهبێت خۆمان بۆ ش������ه‌ڕێكی گه‌وه‌ری تێكه‌ڵبون������هوهی گه‌م������هی سیاس������یو ئایین������ی ئاماده‌بكه‌ی������ن ،چونكه بێ گه‌مه‌ی ئ������ه‌م دوو قومارچییه گهورهیه ـ سیاسیی‌‌و ئایینییه‌كان ـ ئهو پاره‌یه‌ی قوماری لهس������ه‌ر دهكرێ������ت كه‌متره. تی������رۆر س������ه‌ره‌نجامی تێگه‌یش������تنی
س������ه‌ركرده‌كانی جیهان������ه له‌وه‌ی كه گه‌مه‌ی سیاسیو گه‌مه‌ی ئایینی نابێت لێك دووربن‌و پێكهوه به‌بڕشتن. ئێستا كێ تاوانباره ئهوهی سنوره‌كان ده‌پارێزێ یان ئهوهی له‌ناوی دهبات؟ ئ������هوهی جیه������ان به‌خه‌تخه‌تكراوی ده‌هێڵێته‌وه یان ئهوهی ساف‌و فراوانی ده‌كات؟ ئهوهی نازناوی س������ه‌ركرده‌و ش������ه‌هید‌و دوژم������نو خیانه‌ت������كارو پشتیوان دهدات به‌خه‌ڵكی یان ئهوهی ده‌یس������ه‌نێته‌وه؟ ئ������هوهی به‌كارهاتووه بێئاگاكان به‌ب������ێ ئاگایی ده‌هێڵێته‌وه یان ئ������هوهی به‌ئاگای������ان دێنێتهوه؟ ئهوهی خهڵك������ی به‌وتنی درۆ دڵخۆش ده‌كات یان خه‌ڵكی به‌وتنی ڕاس������تی ت������وڕه ده‌كات؟ گرفته‌ك������ه لێ������ره‌دا ههر ئ������هوه نییه كه ئێم������ه بڕوامان به‌خه‌ته‌كانی س������ه‌ر نه‌خش������هو سنوره دهس������تكرده مرۆیی������ه‌كان هه‌ی������ه بۆ جوانی سروشت‌و هه‌وڵی خراپكردن‌و كاولكردنیان ده‌ده‌ین ،بهڵكو گرفته‌كه س������یرایه‌ت ده‌كا بۆئه‌و وه‌همه‌ی ئێمه له‌باره‌ی جیهانه‌وه داومانه به‌خۆمان‌و پاڵپشت بهو وه‌همه ناڕاسته كۆمه‌ڵێك واژه‌گه‌لی درۆیینه‌م������ان ڕیزكردوه‌و تاشیوه‌و ئهم واژه وه‌همیانه‌ش به‌یه‌كتر ده‌فرۆش������ین‌و خۆشمان كه‌وتوینه ژێر كاریگه‌ری ئهم كڕین‌و فرۆش������تنهوه به‌بێئ������هوهی بتوانین زرگارمان ببێت لێی ،ب������ه‌اڵم ئایا چیدی ده‌توانین ئهم گه‌مه‌ی������ه كۆتایی پێبێنی������ن ،ده‌توانین
خه‌ته‌كان بس������ڕینه‌وه‌و جیهان لهگهڵ خۆی ئاشت بكهینهوه؟ ده‌كرێت دوكان‌و قه‌یس������هری پیاوانی ئایینی دابخه‌ین‌و هه‌مویان بنێرینه‌وه ماڵ������هوهو پێیان بڵێن ئێ������وه‌ش وه‌كو جوتی������اره‌كان نانی دهس������تی خۆتان بخۆن نهك نانی س������وجده‌و ركوعی خه‌ڵ������ك؟ دهكرێ������ت به‌گرگن������ه سیاسیه‌كان بڵێین قومارخانه‌كانتان داخه‌ن‌و چیدی بۆ ئهم گهمهیه كه‌س‌و كاری خۆشتان مه‌دۆڕێنن؟ به‌ڕای من زۆر زه‌حمه‌ته جیهان لهم قومارخانه‌یه ڕزگاربكه‌ین .س������ۆفیه‌كان ڕاستیان وتوه كه ده‌ڵێن ئهوهی ڕێگه‌ی ڕزگاری ده‌وێت ده‌توانێن جیهانه بچوكه‌كه‌ی ن������او خ������ۆی ڕزگارب������كات‌و له‌نێو ئه‌ق������ڵو دڵیدا س������نوره‌كان البه‌رێت، س������نوره‌كانی نێوان خودی وه‌همی‌‌و خ������ودی ڕاس������ته‌قینه‌ی بڕوخێنێت‌و جارێكی ت������ر لگاوخانه‌كانی بڕوای بێبنه‌م������او كوێرانه ب������ه‌واژه دینی‌‌و سیاسیو نیش������تمانیه‌كان تێكبدات‌و به‌خه‌به‌ر بێته‌وه له‌خودی ڕاسته‌قینه‌و به‌شبه‌ش نه‌كراوی خۆی. سنور هیچ كهس ناگه‌یه‌نێته ئازادی، ئازاد ی نه‌مانی س������نوره‌كانه .ئه‌وه‌شی بڕوای به‌م خوده گهورهو بهش������بهش نهك������راوه نییه ده‌توانێ������ت خهریكی گه‌مه‌بێت‌و خ������ۆی ئاماده‌ب������كات بۆ ڕۆژێك كه تیایدا باوهش به‌دۆڕاندا ده‌كات .
منداڵ‌ه چاوگه‌شه‌كان واپشوو ی هاوین ده‌ست ی پێكرد ئێوه‌ش هه‌وڵبده‌ن سوود لهو پشووه‌تان وه‌ربگرن‌و به‌فیڕۆ ی مه‌ده‌ن. هه‌وڵبده‌ن له‌خول ی هاوینه‌دا به‌شدار ی بكهن تاوه‌كو لهو خوالنه‌دا فێر ی زانیار ی به‌سود بن. ژماره 27:
زۆبه‌ی خه‌ڵ������ك كاتێك به‌رس������وورك‌ه (قالۆنچ‌ه س������وره) ده‌بینن ،هه‌ڵده‌به‌زنه‌وه‌و ده‌زیقێن������نو هه‌ڵدێ������ن ،زۆرج������ار ئێمه واده‌زانین ئهم هه‌اڵت������نو زیقاندنان‌ه هی ترسه ،بهاڵم یهكجار واش نییه ،زۆرجار ئهم زیقه‌و هه‌اڵتنان‌ه به‌هۆی بێزكردنه‌وه‌ی‌ه ئاخر ره‌نگ‌و شێو‌ه ی بهرسووركه جۆرێك ههڵكهوتووه ك������ه واده‌كات مرۆڤ بێزی لێبكات������هوه ،ههر له‌پێوه‌ن������دی لهگهڵ ئهم بوونه‌وه‌ر‌ه پڕ بێزو ترس������ه كه ههندێك نه‌ته‌و‌ه له‌دنیادا وهك گوڵه‌به‌ڕۆژ‌ه سووری ده‌كه‌نه‌وه‌و ده‌یخ������ۆن ،كۆمه‌ڵێك زانیاریم دهستكهوتووه كه به‌مشێوه‌یه‌یه: به‌رس������ووركه‌كان به‌مه‌رجێ������ك ئاویان بۆخواردنه‌و‌ه ده‌ست بكه‌وێ ده‌توانن سێ مانگ بهبێ خ������واردن زیندوو بمێننه‌وه، بهاڵم كه‌متر ئهم ش������ته رووئه‌دات ،چونكه به‌رس������ووركه‌كان هه‌مووشتێك ده‌خۆن، له‌باوییه‌و‌ه بیگر‌ه تا ده‌گات‌ه نینۆك‌ه كراوو فڕێدراوه‌كان������ی ئێ������وه ،تهنانهت كتێب‌و ده‌فته‌ریش ده‌خوات ،ئاخر به‌رسووركه‌كان زۆریان حه‌ز له‌چه‌سپی كتێبه!
به‌نداو چییه‌و بۆچی به‌کاردێت؟ باوكێك‌و كوڕه بچكۆله‌كه‌ی به‌مه‌به‌ستی سه‌فه‌ركردن ،چوون بۆبینینی به‌نداوی شارێك كه له‌باشووری شاره‌كه‌ی خۆیان ههڵكهوتووه .به‌نداوه‌ك‌ه زۆر گهوره بوو. دایكی كوڕه بچكۆله‌ك������ه كارمه‌ند بوو، ههربۆیه ئهو رۆژ‌ه نه‌یتوانی لهگهڵ ئهوان بچێ بۆ سه‌فه‌ر. خوش������كی كوڕه بچكۆله‌كه‌ش كه ناوی ی فێربوونی هه‌ور ی بوو چوو بووه خول كه‌مان ژه‌نین ،ههربۆیه ئه‌ویش نه‌یتوانی له‌گه‌ڵیان بچێ. كوڕه بچكۆله‌ك‌ه ئهو ڕۆژه له‌قه‌راخ ئاوی به‌نداوه‌ك‌ه لهگهڵ بابی زۆریان یاری كرد. بابی مه‌له‌ی دهزانی ،بڕێكی مه‌له‌كردو هاته ده‌رێ .كوڕه بچكۆله‌كه‌ش له‌ده‌ره‌و‌ه سه‌یری بابی دهكرد كه چۆن چۆنی مه‌ل‌ه ده‌كات. بابی هات������ه دهرێو به‌كوڕ‌ه بچكۆله‌كه‌ی
2010 /6/6
خۆمانه
بهرسووركه
وت :ئه‌گ������ه‌ر تۆزێكی تر گ������ه‌ور‌ه بووی خۆم فێری مه‌له‌ت ده‌كه‌م ،ئێستا وهره با نانه‌كه‌مان بخۆین. ئهوان دووسێ ماسییان به‌قوالپ گرتبوو. كردیانن به‌شیشه‌وه‌‌و خواردیانن .ئهو ڕۆژه ئهو كوڕه بچكۆله‌ی‌ه ئهوهنده شه‌كه‌ت ببوو كه دوای نانخواردن فریای چایی نه‌كه‌وت خه‌وی لێكه‌وت. كوڕه بچكۆله‌ك‌ه ههركه به‌ئاگا هاته‌وه ،بینی له‌ژووری خه‌وه‌كه‌ی خۆی بوو ،زۆری پێی سه‌یر بوو ،پێی وابوو ههموو ئهو شتانه‌ی باسمان كردن له‌خه‌ودا بینیویه‌تی ،دڵنیا نهبوو له‌وه‌ی ئهو س������ه‌فه‌ر‌ه خۆش‌ه خه‌ون بووه یان راس������تی ،ههربۆیه چوو باوكی له‌خ������هو هه‌ڵس������ێنێ‌و لێی
یه‌کشه‌ممه
بپرسێ :ئهرێ باب‌ه ئێمه چووین بۆ به‌نداو؟ یان من خه‌ونم بینیوه؟ ههركه ویستی بابی هه‌ستێنێ ،بینی سمێڵی بابی سووتاوه، ئاخ������ر الی ئێوار‌ه كه ماس������ییه‌كانیان ده‌برژاند بابی فووی له‌ئاگره‌ك‌ه كردبوو و ئاگره‌ك‌ه سمێڵی بابی سووتاندبوو. كوڕه بچكۆله‌ك‌ه بهس������مێڵ سوتانه‌ك‌هی باوكییدا زانی خه‌ونی نه‌بینیوه‌و سه‌فه‌ره خۆشه‌كه‌یان راست بووه .بابی خه‌وه‌كه‌ی لێ تێك نه‌دابوو و بهبێ ده‌نگی هێنابوویه‌وه ماڵهوه ،ئه‌وی������ش خه‌وه‌كه‌ی له‌بابی تێك نه‌داو چوو‌ه ژووری خه‌وه‌ك‌هی‌و خه‌وته‌وه.
هاوڕێیانی خۆشهویستی گۆشه‌ی خۆمانه ،ئه‌مجاره‌یان ده‌مه‌وێ به‌شێوه‌یه‌كی خۆمانه قسه لهسهر وشه‌و ناوه‌ڕۆكی خۆمانه بكه‌م. خۆمانه قسه‌كردن وات‌ه به‌دوور له‌فرت‌و فێڵ قسه‌كردن ،وات‌ه قسه‌كردنێك كه پێویستی به‌پێشه‌كی‌و پاشه‌كیی فه‌رمی نه‌بێ ،به‌رامبه‌ره‌كه‌ت له‌خۆت بزانی‌و پێت وا نه‌بێ له‌ده‌رووندا زۆر لێك دوورن ،وات‌ه به‌دڵه‌و‌ه قس������ه‌كردن لهگهڵ ئه‌وی به‌رامبه‌رت ،خۆمانه وات‌ه خۆمانه‌و دژی بێگانهیه. هاوڕێیان كاتێك كهس������ێك به‌زمانێكی خۆمانه قسه لهگهڵ به‌رامبه‌ره‌كه‌ی ده‌كات ،به‌رامبه‌ره‌كه‌ی هه‌ستێكی خۆشی بۆ ساز ده‌بێ‌و وابیر دهكاتهوه ئهو كهس������هی قسه‌ی بۆ ده‌كات راسته‌خۆ قسه بۆ دڵی ده‌كات‌و به‌دڵ په‌ێوه‌ندیی لهگهڵ درووست كردووه نهك به‌زمان‌و بۆ گوێی. زۆر مه‌رج������ه مرۆڤه‌كان ل������ه‌م ژیان‌ه پڕ له‌فه‌رمیگه‌ریی������هی ئهمڕۆ بۆخۆیان درووس������تیان كردووهو ده‌ست‌و پێی به‌ستوونه‌ته‌وه ،جاروباریش به‌زمانێكی خۆمانه لهگهڵ خه‌ڵكی ناسیاو قسه‌بكه‌ن ،كه دهڵێم خه‌ڵكی ناسیاو مه‌به‌ستم ئهو كهسانهیه كه كه‌سوكاری خوێنیی ئێمه نین ،وات‌ه دایك‌و باوك‌و خوشك‌و براو خزمی ئێمه نین ،بهاڵم ده‌توانین وهك ئهوان خۆش������مان بوێن‌و رێزیان لێ بگرین. مرۆڤ به‌هۆی ئهوهی به‌درێژایی ژیانی زۆر لهگهڵ كه‌سوكاری خۆی پێوه‌ندی ههبووه ههر له‌سه‌ره‌تاش������هوه به‌شێوه‌یه‌كی خۆمانه بهیهكهوه قسه‌یان كردووهو پێویس������تیان بهوه نهبووه به‌فه‌رمی بهیهكهوه قسه بكهن ،بهاڵم به‌هۆی ئهوهی رۆژانه لهگهڵ خه‌ڵكانێكی ناس������یاو و نه‌ناسیاوی زۆرو جیاوازدا پێوه‌ندی درووست ده‌كه‌ین‌و كارمان پێیان دهبێ پێویست ناكات ههمیشه لهگهڵ ئهو كه‌سانه‌ی به‌ڕێكه‌وت ده‌یانبین خۆمانه بجووڵێینه‌وه‌و خۆمانه قسه‌یان لهگهڵ بكهین ،به‌تایبه‌ت ئهگهر ناس������یاو نه‌بوون كه ههر پێویس������ت ناكات خۆمانه له‌گه‌ڵیان قس������ه بكهین ،بهڵكو لهگهڵ ئهوان به‌فه‌رمی قس������ه‌كردن‌و به‌فه‌رمی ره‌فتاركردن بۆ هه‌ردووال باشتره. باسی بێگانه‌مان كرد ،لهوانهیه لهم سه‌رده‌مه‌دا وشه‌ی بێگانه زۆر كهم به‌ها بووبێته‌وه ،به‌هۆی ئهوهی ههموو خه‌ڵكانی دنیا ههوڵ ده‌ده‌ن بهیهكهوه به‌ته‌بایی‌و به‌هاوڕێیه‌تی‌و به‌خۆشه‌ویستنی یه‌كه‌و‌ه بژین ،ئهم وشه‌ی بێگانهیه زۆر بێبه‌ها بووه .رێكخراوه مرۆڤدۆس������ته‌كان ئهو رێكخراوانه‌ی پێوه‌ندی نێوان واڵتان درووست دهكهن ،ئهو ههموو هاوڕێیه‌تی‌و سه‌ردانه‌ی لهنێوان واڵتاندا رۆژانه دهكرێ ،ههموویان ئهوه ده‌گه‌یه‌نن كه وشه‌ی بێگانه بێبه‌ها بووه ،بهاڵم به‌گشتی به‌كه‌سێك ده‌گوترێ بێگانه ،كه خۆمانه قسه‌ی لهگهڵ ناكه‌ی ،له‌خۆتی نازانی، ئهگهر نه‌فره‌تت لێی نه‌بێ به‌پێویس������تی نازانی كه خۆشیشت بوێ ،بێگانه به‌تایبه‌ت له‌رابردوودا به‌كه‌س������انێك گوتراو‌ه كه بۆنی دوژمنیان لێهاتووه‌و مرۆڤه‌كانی رابردوو ههمیش������ه به‌هه‌س������تیارییه‌و‌ه لهگهڵ بێگانه‌كان مامهڵهو پێوه‌ندیی������ان كردووه .ئهو واڵت‌و میلل‌هت‌و نه‌ته‌وانه‌ش كه زه‌ربه‌یان له‌بێگانه خواردوو‌ه ئهو میلله‌تان‌ه بوون بهبێ ئهوهی بێگانه‌كان بناسن‌و به‌هه‌ستیاری پێوه‌ندییان لهگهڵ بگرن ،یهكسهر له‌گه‌ڵیان خۆمانه بوونه‌ته‌وه‌و ههموو سوڕو نهێنییه‌كی خۆیان پێ گوتوون‌و ئه‌وانیش توانیویانه زه‌ربه‌یان لێ بده‌ن .كورد یه‌كێ������ك لهو میلله‌تان‌ه بووه كه به‌درێژایی مێژوو بێگانه‌كانی ده‌ورووبه‌ری خۆی باش نه‌ناسییوه‌و زۆر خۆمانه له‌گه‌ڵیان ههڵسوكهوتی كردووه. خۆشه‌ویستانی گۆشه‌ی خۆمانه ،ئێستا بهپێی ئهم قسانه ،چونكه ئێوه كه‌سانێك نین كه من به‌رێكه‌وت توش������تان بووبێتم‌و كهس������انێكیش نین كه جارێكی دیكه نه‌توانم پێوه‌ندیم له‌گه‌ڵتان هه‌بێ ،كهواته ئێوه خۆمانه‌ن بۆ من‌و منیش حه‌زده‌كه‌م ههمووجارێ له‌گۆش������هی خۆمانه‌و‌ه به‌دڵه‌و‌ه قسه‌تان لهگهڵ بك‌هم‌و ئێوه‌ش به‌دڵ گوێ بۆ قسه‌كانی من رادێرن ،كهواته ئهگهر نه‌مه‌وێ قسه‌كانم لهوه درێژتر بكه‌مه‌وه ،دهبێ به‌كورتی بڵێم: خوێنه‌رانی خۆشهویستی گۆش������هی خۆمانه مێرمنداڵ‌ه ئازیزه‌كان! كاتێك دهزانی پێویسته به‌دڵ لهگهڵ كه‌سێك بدوێی خۆت له‌فه‌رمی بوون بپارێزی‌‌و به‌دڵ‌و خۆمانه قسه‌ی لهگهڵ بكه با قسه‌كانت له‌ناودڵی به‌رامبه‌ره‌كه‌تدا جێی خۆیان بكه‌نه‌وه‌‌و زیاترین كاریگه‌ریت هه‌بێ. له‌بیرتان نهچێ كاتێك خۆمانه قس������ه دهكهن ،دهبێ زۆر هه‌ستیار بن له‌ناو قس������ه خۆمانه‌كانتاندا قسه‌یه‌كی به‌جۆرێك نه‌كه‌ن كه دڵی به‌رامبه‌ره‌كه‌تان راسته‌خۆ بڕه‌نجێنن ،چونكه لهو كاتانه‌دا دڵی مرۆڤ زۆر له‌وكاتانه‌ی به‌فه‌رمی قسه‌ده‌كه‌ن زووترو زیاتر ده‌ڕه‌نجێ! خۆمانه بدوێن‌و خۆمانه گوێگربن‌و بێگانه‌كانی ده‌ورووبه‌ریشتان بناسن ،با خۆشه‌ویستی‌و خۆمانه‌یی به‌سه‌ر ته‌واوی دنیادا باڵوببێته‌وه ،كهس زه‌ربه‌ی به‌رنه‌كه‌وێ‌و ههموو خه‌ڵكانی دنیاش به‌ئاشتی‌و ته‌بایی‌و خۆمانه‌یی بهیهكهوه بژین. ناسر فه‌تح ی ئاماده‌كاری الپه‌ڕه‌كان ی مندااڵن‌و مێرمندااڵن ی نم نم naser_fathi2004@yahoo.com
8
یه‌کشه‌ممه
ژماره 27:
2010 /6/6
به‌كارهێنانی مۆبایل بۆ كردنه‌وه‌ی ده‌رگا خزمه‌تگوزارییه‌كی نوێ خراوت‌ه به‌رده‌س������ت كه توانای ئهوه ده‌به‌خش������ێت‌ه به‌كارهێنه‌رانی هاند‌ه هۆش������مه‌نده‌كان تا هانده‌كانیان وهك كلیلی ده‌رگای ئوتێل به‌كاربهێنن. بهپێی هه‌واڵێكی سایتی ئه‌نگجه‌ت ،ئهو خزمه‌تگوزاریی‌ه كه ناوی OpenWays ه ،لهگهڵ ههموو جۆره‌كانی هاند‌ه هۆشمه‌نده‌كان سازگاره .ئهو شێوهیه له‌ساڵی 2006دا تاقیكرایه‌وه‌ته‌وه. ئێس������تا پرۆژه‌ی به‌كارهێنانی ئهو شێوهیه بۆئوتێله‌كان خراوه‌ت‌ه به‌رده‌ست‌و تاقیكراوه‌ته‌وه ،ههروهها وهك باسده‌كرێت ئهو ته‌كنۆلۆژیای توانای ئهوهی ههیه كه بۆ شوێن‌ه ئاسایشییه‌كان‌و ده‌رگای ده‌ره‌وه‌ی بیناكانیش به‌كاربهێنرێت. لهو شێوه‌یه‌دا سوود له‌ده‌نگ وه‌رگیراوه‌‌و به‌كارهێنه‌ر به‌ده‌نگی خۆی ده‌توانێت ده‌رگاك‌ه بكاته‌وه .لهو راپۆرته‌دا زانیاری زیاتر سه‌باره‌ت به‌چۆنیه‌تی كاری ئهو خزمه‌تگوزاریی‌ه نه‌خراوه‌ت‌ه به‌رده‌ست ،بهاڵم چاوه‌ڕوانده‌كرێت له‌داهاتوویه‌كی نزیكدا له‌زۆر شوێن به‌كاربهێنرێت‌و توانای زیاتریشی پێوه زیادبكرێت.
فێربوونی بهرنامهی Photoshop CS ئه‌حمه‌دبه‌رزنجی دبلۆمی بااڵ له‌كۆمپیوته‌ر
مۆندیال هه‌ڕه‌ش ه له‌تۆڕه‌كانی مۆبایل ده‌كات
به‌وته‌ی ش������یكارانی كۆمپانیای راوێژكاریی به‌ڕێوه‌به‌رێت������ی ،Deloitteلهو بڕوایه‌دان رهنگه موندیالی ئه‌مساڵ ببێته هۆی زیادبوونی به‌كارهێنانی داتا له‌تۆڕه‌كانی مۆبایل ،بۆنمونه رهنگه ژماره‌یه‌كی زۆر له‌به‌ریتانییه‌كان له‌رێگه‌ی ئینته‌رنێتی مۆبایلیه‌و‌ه سه‌یری یارییه‌كان بك‌هن‌و به‌وه‌ش كێشهی ته‌كنیكی بۆ تۆڕه‌كانی مۆبایل درووست بكهن. بهپێی راپۆرتی ده‌یلی تیلگراف به‌پێشكه‌وتنی ته‌كنۆلۆجیا ،سه‌یركردنی ته‌واوی یارییه‌كانی تۆپی پێ له‌رێگه‌ی مۆبایله‌و‌ه زۆر بۆ به‌كارهێنه‌ران ئاسانتر بووه‌ته‌وه، بۆنمونه به‌كارهێنه‌ران ده‌توانن له‌وێب س������ایتی ڤیدیۆی داواكراوی "بی بی س������ی"دا ئهو ڤیدیۆیانه‌ی كه بۆ هانده‌كان ئاماده‌كراو‌ه وربگرن ،بهاڵم ههر به‌كارهێنه‌رێك پێویستی به‌ئینته‌رنێت به‌خێرایی 400مێگابایت له‌چركه‌یه‌كدا ههیه ،بۆسه‌یركردنی یارییه‌كانی تۆپی پێی بهشێوهی راسته‌خۆ ،كه ئه‌گه‌رێگی یه‌كج������ار زۆر ههیه كه زۆر به‌كارهێنانی ئ������هو خزمه‌تگوزاریی‌ه له‌رۆژكانی ناوه‌ڕاستی هه‌فته‌دا ببێته هۆی درووستبوونی كێشهی ته‌كنیكی له‌تۆڕه‌كانی
به‌هۆی ئینته‌رنێته‌و‌ه منداڵه‌كه‌یان له‌برسان مرد!
9
Ahmedsh974@yahoo.com
سندوقی ئامرازه‌كان :Tool Box ئامرازی دوازده‌مین :ئامرازی پلهی ره‌نگی‌و پڕكردنه‌وه‌ی ره‌نگی ()Gradient Toolو كورتكراوه‌ی ئهم ئامراز‌ه له‌كیبۆرد ()Gیـه :بهكاردێتبۆ دروس������تكردنی پلهی ره‌نگی به‌ره‌نگی ( )foreground colorبۆ ره‌نگی ( ،)Background colorبۆئهوهی پلهی ره‌نگی به‌شێوه‌یه‌كی جوان ببینین ، فایلێكی سپی دروست دهكهین له‌لیستی Fileو فه‌رمانی Newهه‌ڵده‌بژیرێن. دوای ئامرازه‌ك‌ه لهس������ندوقی ئامرازه‌كان هه‌ڵده‌بژیرێن پاشان كلیك دهكهین له‌هه‌ر ش������وێنێك له‌فایله‌كه‌و به‌به‌رده‌وامی هێڵه‌ك‌ه راده‌كێش������ین بۆهه‌ر الیه‌ك (س������هرهوه ،خوارهوه ،راست ،چه‌پ) ،پێویسته بزانین پلهی ره‌نگی پێنج جۆری ههیه Linear( :هێڵی Redial ،تیری Angle ،گۆشه Reflected ،وێنه‌دانه‌وه، Diamondئه‌ڵماس������ی) ،ده‌توانین ههر یهكێك لهوانه هه‌ڵبژێرێن لهش������ریتی ئامرازی هه‌ڵبژاردنه‌كان ( )option tool barتایبه‌ت به‌ئامرازه‌كه. ()Paint Bucket Toolو كورتك������راوه‌ی ئ������ه‌م ئامراز‌ه له‌كیبۆرد ()Gیـه:به‌كاردێت بۆپڕكردنه‌وه‌ی به‌شێكی دیاریكراو لهسهر وێنهكه یان فایله‌كه ،وێنهكه به‌گشتی پڕده‌كات ئهگهر هیچ دیاریمان نه‌كردبێ ،ئهو ره‌نگه‌ی پێی پڕده‌كه‌ینه‌وه ره‌نگی ()foreground colorـه ،ده‌توانین ئهو بهش������ه دیاریكراو‌ه پڕكه‌ینه‌وه به‌هۆی به‌شێك له‌وێنه. یهكهمجار وێنه‌یه‌كی ده‌كه‌ینه‌وه‌و شوێنی مه‌به‌ست دیاری دهكهین به‌هۆی( (�Rect )angular Marquee Toolپاش������ان ئهم بهش������ه دیاریكراو‌ه پێناس‌ه دهكهین له‌لیستی Editو فه‌رمانی ( define patternناساندنی نمونه) هه‌ڵده‌بژێرین، له‌په‌نجه‌ره‌ی تایبه‌ت به‌فه‌رمانه‌ك‌ه ناوی patternكه ده‌نووسین دوایی Okو دواتر ئهم وێنه‌ی‌ه داده‌خه‌ین ،دوایی لهس������ه‌ر وێنه یان فایلی مه‌به‌ست به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ك بهش������ێكی دیاری دهكهین پاشان لهش������ریتی ئامرازی هه‌ڵبژاردنه‌كان تایبه‌ت به‌ئامرازه‌كه‌و له‌ئایكون������ی ( Fill) (foregroundده‌كه‌ین‌ه ) Patternدوایی له‌ئایكونی Patternئهو patternی هه‌ڵده‌بژێرین كه پێناسه‌مان كرد له‌قۆناغی پێشتر ،دوایی ده‌چین‌ه شوێنی مه‌به‌ست‌و كلیك ده‌كه‌ین‌و بهشه دیاریكراوه‌ك‌ه پڕ دهبێ به‌نمونه‌كه ،ده‌توانین پڕكراوه‌كه‌مان كاڵ بكهین به‌هۆی كه‌مكردنی رێژهی Opacityله‌شریتی ئامرازی هه‌ڵبژاردنه‌كان تایبه‌ت به‌ئامڕازه‌كه. ئامرازی س������ێزده‌یه‌مین :ئام������رازی كه‌مكردن‌و زیادكردن������ی پلهی روونی‌و تێكه‌ڵكردنی دوو ره‌نگ ()Blur Toolو كورتك������راوه‌ی ئهم ئامراز‌ه له‌كیبۆرد ()Rـه :به‌كاردێت بۆكهمكردنی پلهی روونی به‌شێك له‌وێنه‌دا ،به‌تایبه‌ت ئهو وێنانه‌ی كه له‌رێگای ئامێری ( )Scannerداخیلی كۆمپیوته‌ر ده‌كری‌و ده‌توانین كه‌مكردنی پلهی روونی كاڵ بكهین به‌هۆی كه‌مكردنی رێژهی Opacityلهش������ریتی ئامرازی هه‌ڵبژاردنه‌كان تایبه‌ت به‌ئامرازه‌كه. ()Sharpen Toolو كورتكراوه‌ی ئهم ئامراز‌ه له‌كیبۆرد ()Rـه :بهكاردێتبۆزیادكردنی پلهی روونی به‌شێك له‌وێنه‌دا ،پێویسته بزانین نابێ له‌دوو كلیك زیاتر بكهین لهسهر ئهو شوێنه‌ی كه ده‌مانه‌وێ پل‌ه روونی زیاد بكهین له‌به‌ر ئهوهی ئهو شوێن‌ه تێك ده‌چێ ،ده‌توانین ئهم ئامراز‌ه توانای بدرێتێ به‌هۆی زیادكردنی رێژهی ( )Strengthله‌شریتی ئامرازی هه‌ڵبژاردنه‌كان تایبه‌ت به‌ئامرازه‌كه. ()Smudge Toolو كورتكراوه‌ی ئهم ئامراز‌ه له‌كیبۆرد ()Rـه :بهكاردێتبۆتێكهڵكردنی دوو ره‌نگی نزیك له‌یه‌كتر به‌مه‌رجێك ئهو ره‌نگه‌ی ده‌مانه‌وێ الی بده‌ی������ن دهبێ ده‌ورووبه‌ری یهك ره‌نگ بێ ،دوای ئامرازه‌ك‌ه لهس������ندوقی ئامرازه‌كان هه‌ڵده‌بژیرێن‌و كلیك لهسهر ره‌نگی دووه‌م ده‌كه‌ین‌و به‌به‌رده‌وامی رایده‌كێشین بۆس������ه‌ر ره‌نگی یه‌ك‌هم‌و ئهم كاره دووباره ده‌كه‌ینه‌و‌ه تا البردنی ره‌نگی یه‌كه‌م .ئهم ئامراز‌ه به‌كاردێت لهكاتی دانانی دوو س������ێ وێنه لهس������ه‌ر یهك ترێ بۆالبردنی سنووری بینینی ره‌نگه‌كان‌و ده‌توانین تێكه‌ڵكردنی دوو ره‌نگه‌ك‌ه كاڵ بكهینهوه ،به‌هۆی كه‌مكردنی رێژهی Opacityله‌شریتی ئامرازی هه‌ڵبژاردنه‌كان.
ژن‌و مێردێك������ی كۆری������ی به‌تاوانی ئالوده‌ب������وون به‌ئینته‌رنێ������تو ی������اری كۆمپیوته‌ری ئۆنالین كه س������ه‌باره‌ت به‌په‌روه‌رده‌كردنی مندااڵنی مه‌جازی بوو ،بۆ مردنی كچ‌ه كۆرپه‌كه‌ی خۆیان كه به‌هۆی له‌بیركردنی دایك‌و باوكی له‌برس������ان مردوه ،له‌الی������ه‌ن دادگاو‌ه به‌تاوانبار ناسران. بهپێی راپۆرتی تیلگراف باوك‌ه تهمهن 41ساڵه‌ك‌ه كه ش������ۆفێری ته‌كسییه‌‌و هاوسه‌ر‌ه تهمهن 25س������اڵه‌كه‌ی به‌دوو س������اڵ زیندان ی حوكم������دران ،بهاڵم جێبه‌جێكردنی تاوانه‌كه‌ی ژنه‌ك‌ه به‌هۆی ئهوهی دووگیان‌ه هه‌ڵپه‌سێردرا. ئهو ژن‌و مێرد‌ه رۆژانه 10كاژێر لهكاتی خۆیان له‌سه‌نته‌ره‌كانی یاری ئۆنالینی كۆمپیوته‌ریدا بۆپه‌روه‌ده‌كردنی منداڵی مه‌جازی به‌سه‌ر ده‌برد ،له‌كاتێكدا كه رۆژانه تهنیا یهك شووش������ه شیریان داوه‌ت‌ه كۆرپه‌ل‌ه واقیعییه‌كه‌ی خۆیان. ئهو كۆرپه‌ل‌ه كه بهشێوهی ناباڵغ‌و زووتر
لهكاتی خۆی له‌دایكبووه‌و كێشه‌كه‌ی ته‌نی������ا 2.25گ������رام بووه ،به‌گش������تی ماده‌‌و ش������یری ئیكسپایه‌ری پێده‌درا‌و هه‌ركات كه به‌هۆی برسێتییه‌و‌ه ده‌نگی گریانه‌ك������هی دههات������ه‌ده‌رێ ،به‌لێدان پێشوازی لێده‌كرا. ئهو دایك‌و باوك‌ه كاتێك كه شه‌وێك له‌مانگ������ی ن������ۆدا دوای ته‌واوبوون������ی یارییه‌كه‌یان گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ ماڵ ،لهش������ی بێگیان������ی كچۆڵه‌ك������هی خۆیان بینی، دوای توێژینهوهی پزیشك‌و ده‌ركه‌وتنی ئهوهی كه له‌برس������ان مردووه ،دایك‌و باوكی هه‌اڵتن. ئ������هو رووداو‌ه دڵته‌زێن‌ه ب������ووه هۆی سه‌رسووڕمانی رای گشتی له‌كوریای باش������وور‌و نیگه‌رانییه‌كان������ی جیدی بوونی ئالوده‌بوونی ئیتنته‌رنێتی‌و یاریی‌ه كۆمپیوته‌ریییه‌كانیزیاتركرد. حكومه‌تی كوریا ژمارهی ئالوده‌بووان به‌ئینته‌رنێت ی ل������هو واڵته‌كه‌یدا به‌دوو ملیۆن كهس خه‌ماڵندووه.
دوو هاندی نوێی سامسۆنگ
كۆمه‌ڵێك زانیاری‌و ئهو وێنانه‌ی كه له‌دوو هاندی نوێی سامسۆنگ كه یه‌كێكیان هۆشمه‌نده‌‌و ئه‌وی دیكه‌یان دوو سیمكارتییه ،باڵوكراوه‌ته‌وه. به‌پێ������ی هه‌واڵێكی جێ ئێس ئێم ئارێنا ،به‌پێ������ی ئهو زانیارییانه‌ی كه بهش������ێوه‌ی ناڕه‌س������می س������ه‌باره‌ت به‌هاند‌ه نوێیه‌كانی سامس������ۆنگ باڵوكراوه‌ته‌وهi897 ،ی هۆشمه‌نده‌‌و پشتیوانی له‌ئۆپه‌ریتینگ سیستمی ئاندرۆید ده‌كات‌و B7722بهشێوهی هاوكات توانای پشتیوانی له‌دوو س������یمكارتی ههیه .هاندی i897زۆر هاوشێوه‌ی I9000 Galaxy S هو پشتیوانی له‌ڤێرژنی 2.1ی ئۆپه‌ریتینگ سیستمی ئاندرۆید ده‌كات. ئهو هاند‌ه پرۆسیسه‌ره‌ێكی یهك گیگاهرتزی Snapdragonی له‌سه‌ره‌‌و شاشه‌یه‌كی چوار ئینجی له‌مسی AMOLEDی ههیه. كامێرای i897پێنج مێگاپیكس������ڵه ،بهاڵم زانیاری زیاتر س������ه‌باره‌ت به‌توانای تۆماركردنی ڤیدیۆ یان كواڵی وێنه‌كانی هێش������تا دیار نییه، ئهوه له‌كاتێكدای‌ه كه هاندی B7702ی سامسۆنگ كه پشتیوانی له‌دوو س������یمكارت ده‌كات ،كه چاوه‌ڕوان ده‌كرێت سه‌ره‌تا له‌چین‌و دوای ئهو له‌ئه‌وروپا ده‌خرێت‌ه به‌رده‌ست. هان������دی B7702پش������تیوانی له‌خزمه‌تگوزارییه‌كان������ی G2و G3 لهگهڵHSDPAو ههروهها خزمه‌تگوزاری TD.SCDMAده‌كات .ئهو هاند‌ه شاش������هی 3.2ئینجی له‌مسی به‌ریزۆلیشنی 240×432پیكسل‌و كامێرای پێنج مێگاپیكسلی‌و سلۆتی كارتی microSDله‌سه‌ره. پش������تیوانی له Wi.Fiو توانای به‌كارهێنانی تۆڕ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان دوو توانای دیكه‌ی ئهو هان������د‌هن‌و بڕیاروای‌ه B7702به‌نرخی 354یۆرۆ رۆژی دهی ئهم مانگ‌ه ده‌خرێت‌ه بازاڕه‌وه.
مۆبایلدا. به‌بوونی سایته‌كانی كۆمهاڵیهتیو میكرۆبلۆگ نووسی ،كه رێگه‌ی پێشبینی‌و لێكدانه‌وه‌ی زۆر سه‌باره‌ت به‌یارییه‌كان تێدا باڵوبكرێته‌وه، رهنگه ئهو كێشه‌ی‌ه زیاتر بێت. ئۆپه‌ریته‌ره‌كانی مۆبایل له‌ئێستادا بهشێوهی ئاس������ایی له‌تاوه‌ره‌كانی مۆبایل بۆزیادكردنی توانا‌و قه‌باره‌ی كاری تۆڕه‌كه‌ی������ان ل������ه‌رووداو‌ه گه‌وره‌كاندا سوودوه‌رده‌گرن، ههربۆیه ئێستا ئهو ئۆپه‌ریته‌ران‌ه له‌هه‌وڵی زیادكردنی توانای تۆڕه‌كانیاندان.
ئه‌مجاره‌یان ده‌مه‌وێت شتێكی تایبه‌تتان فێرك������ه‌م ،ك������ه به‌هۆی ئ������هو رێگه‌ی‌ه ده‌توانن ههمیش������ه رێژ‌ه ی كاركردنی پرۆسیس������ه‌ره‌كه‌تان بهCPU Meter ێك كه خۆت درووس������تت كردووه، هه‌ڵسه‌نگێنی .به‌هۆی ئهو CPU Meter ه ده‌توانن كێش������ه‌كانی سیستمه‌كه‌ت چ له‌ب������واری هاردوێ������ر‌و چ له‌بواری س������ۆفتوێر بزانی‌و چاره‌س������هری بۆ بدۆزنه‌و‌ه یان ئ������هوهی ده‌توان بزانی ه������ه‌ركام له‌به‌رنام������ه‌كان چه‌ن������دهی تواناكانی پرۆسیسه‌ره‌كه‌یان بۆ خۆیان داگیركردووه ،بۆ ئهم مهبهس������ته ئهم كارانه‌ی خوارهوه ئهنجام بده‌ن: .1س������ه‌ره‌تا به‌لێدانی س������ێ كلیلی CTRL+ALT+DELپه‌نجه‌ره‌ی Task Managerبكهنهوه. .2دوای ئهو لهسهر تابی Options كلیك بكهو لهس������ه‌ر Hide When Minimizedكلیك بكه تا ئه‌كتیڤ بێتو ئهو په‌نجه‌ره‌ی‌ه دابخه‌وه. .3دوای ئ������هو لهس������ه‌ر مینۆی Start كلی������ك بكهو بچ������ۆ ن������او بهرنامهی Searchهوه. .4ئێستا وشه‌ی taskmgr.exeبنووسه (له‌به‌شی All Files and Foldersدا). .5دوای ئ������هوهی دۆزیت������هوه كلیكی راستی لهسهر بك‌هن‌و بچن‌ه ناو بهشی Send Tooهوه بژارده‌ی �Desktop re ate Shortcutهه‌ڵبژێرن. .6دوای ئهو لهسهر ئایكۆنی Shortcut to taskmgrكه لهس������ه‌ر Desktopه كلیك راست بكهو بژارده ی �Proper
tiesهه‌ڵبژێرن. .7له‌مینۆی Shortcutدا وشه‌ی بدۆزه‌و‌ه (سه‌رووی )Commentو لهو لیست‌ه كراوه‌یه‌دا لهسهر Minimized كلیك بكهو كلیله‌كانی Applyو دوای ئهوه Okلێبده. .8ئێس������تا ن������اوی Shortcutه‌كه‌ی خۆتان له‌رێگه‌ی كلیك راست كردن‌و هه‌ڵبژاردنی Renameبگۆڕه ،بۆنمونه ن������اوی CPU Meterی بۆ هه‌ڵبژێرو، دوای ئ������هو لهس������ه‌ر Shortcutه‌كه‌ت كلیك راست بكهو Cutلێبده‌ن. .9دوای ئهو لهس������ه‌ر دوگمه‌ی Start كلیك راست بكهو دوای ئهو Open All Usersهه‌ڵبژێره .لهو په‌نجه‌ره‌یه‌دا كه دهكرێتهوه فوڵده‌ری Programsو دوای ئ������هو Startupبك������هوه .لێرهدا كلیك راست بك‌هن‌و بژارده‌ی Paste هه‌ڵبژێ������ره ت������ا Shortcutه‌كه‌ت لهو شوێنه‌دا دابنێی. .10ئێستا سیس������تمه‌كه‌ت ریستارت بكه‌وه. دوای ئ������هو كاران‌ه له‌هه‌ر جارێك كه ت������ۆ كۆمپیوته‌ره‌ك������هت هه‌ڵده‌كه‌یه‌و‌ه ئایكۆنێكی بچوكی س������ه‌وز به ناوی System Trayدێته س������ه‌ر شاش������هو تۆ دهتوانی به‌كاربهێنی .بۆدۆزینه‌وه‌ی زانیاری ورد س������ه‌باره‌ت به‌پرۆسیسه‌ر دهتوانی لهس������ه‌ر ئایكۆنی س������ه‌وزه‌ك‌ه دووجار كلیك بك‌هی‌و دوای ئهو بچیی‌ه ژێر مینۆی Performanceهوهو ههموو شتێك سه‌باره‌ت پێی بزانی (تهنانهت سه‌باره‌ت بهRAMو KERNELهوه). Run
سعودی ه پێشه‌نگی به‌كارهێنانی نه‌وه‌ی چواره‌می مۆبایله
لێكۆڵینهوهكان نیشان ی دهدات كه واڵتانی عه‌ره‌بی له‌به‌كارهێنانی خزمه‌تگوزاری تۆڕی نه‌وه‌ی چواره‌می مۆبایلدا پێش واڵتانی ئه‌وروپیش كه‌وتوون. به‌پێ هه‌واڵێكی عه‌ره‌به‌ین بیزنس ،بهپێی لێكۆڵینه‌وه‌كانی پیرامید ریس������ه‌رچ ،واڵتانی سعودیه ،به‌حری‌هن‌و ئیماراتی یه‌كگرت������ووی عه‌ره‌بی ،زیات������ر له‌واڵتان������ی ئه‌وروپی خزمه‌تگوزارییه‌كان������ی نه‌وه‌ی چ������واره‌م به‌كارده‌هێنن، ههربۆیه پێش������بینی ده‌كرێت رێژهی به‌كارهێنانی تۆڕه‌كانی نه‌و‌ه چواره‌م ( )LTEله‌سعودیه ،به‌حرین‌و ئیمارات تا چوار س������اڵی دیكه‌ی بگات‌ه ،11.8%كه زیاتره له‌تێكڕای 7.7%ی پێش������بینیكراو بۆ به‌كارهێنانی ئهو ته‌كنۆلۆژیای‌ه له‌واڵتانی ئه‌ورپیدا .لێكۆڵینهوهكان نیش������ان ی دهدات ك������ه داهاتی خزمه‌تگوزارییه‌كانی مۆبایل له‌واڵتانی خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس������ت له‌ساڵی رابردوودا بۆ ههر مانگێك 34%گه‌شه‌ی كردووه ،ئهوه له‌كاتێكدا كه ئهو ژماره‌ی‌ه له‌ئه‌وروپا به 7%خه‌مڵێنراوه. بهپێی ئهو راپۆرته ،گه‌شه‌ی مۆبایل لهو ناوچه‌یه‌دا به‌هۆی نه‌بوونی ژێرخانی به‌هێزی ئینته‌رنێت یان ركابه‌رایه‌تی له‌بواری ته‌له‌فۆنی نۆرماڵدا بووه. خزمه‌تگوزارییه‌كانی تۆڕی نه‌وه‌ی چواره‌م توانای ئهوه ده‌به‌خشێت‌ه به‌ركارهێنه‌ران تا ناردن‌و وه‌رگرتنی داتایان به‌خێرایی زۆر به‌رز هه‌بێت .لێكۆڵه‌ران پێشبینیان كردووه تا پێنج ساڵی داهاتوو به‌كارهێنه‌رانی نه‌وه‌ی چواره‌م ژماره‌یان بگات‌ه 400ملیۆن كهس.
پشته‌و دهبێت به‌وریایه‌و‌ه به‌كار ی بهێنین بێزاركردن ی هاوواڵتیان له رێگ‌ه ی مۆبایله‌و‌ه سزا ی یاسای ی له
ئهرێ دهزانن؟
.25كه‌روێشكه‌كان‌و تووتییه‌كان بهبێ ئهوهی پێویست بكات ئاوڕبده‌نه‌وه ،پشت‌ه سه‌ری خۆیان ده‌بینن؟ .26له‌ساڵی 2001دا ،ژمارهی مه‌ڕه‌كانی زێالندێنۆ 44ملیۆن سه‌ر بووه؟ .27مرۆڤێكی ئاسایی پێنج لیتر خوێن له‌ده‌ماره‌كانیدا ده‌گه‌ڕێ ،ئهگهر 5/1لیتری خوێن له‌ده‌ست بدات، لهوانهیه بمرێ؟ .28په‌پوول‌ه هه‌ستی تامكردن له‌پێیه‌كانی دایه؟
ن
ژماره 27:
نم نم هات نم نم، نم نم هات ن همام، همامی هێنا نم نم ،ن بانگی هێنا ناو و ناو وێی داهێنا ناوێكی ن ڵزاری هێنا گو ڵو گو ڵ هی ه هڵێنا ئ هو م هت ه ب هری هێنا ن همامم نم نم هات نم نم، نم نم هات ن همام،
بیره‌وه‌ری بیره‌وه‌ری
یه‌کشه‌ممه 2010 /6/6
ی كه‌مان ژه‌نین ه ی هاوین یو خول هه‌ور رۆژێك هه‌ور ی بڕیار دهدات كه ئهم هاوین‌ه بچێ خۆی فێری شتێك بكات ،ههربۆیه ده‌چێ بۆ خولی مۆسیقا. له‌خولی مۆسیقا حه‌زده‌كات كه‌مان فێر بێت. هه‌ور ی سێ هه‌فت‌ه بوو هیچ فێر نه‌ببوو .رۆژێك هه‌وری چوو‌ه هۆڵێكی چۆڵ دانیش������تو دهستی به‌گریان كرد. مامۆستاكه‌ی زانیی ،هات‌و دهستی لهسهر سه‌ری هه‌وری ده‌چی باشتر داناو وتی :هه‌ور ی گیان بۆچی ده‌گری؟ ب������ه‌دوای ده‌كه‌وی‌و هه‌ور ی وتی :مامۆستا هه‌رچی ههوڵ ده‌ده‌م نازانم بۆچی باشتریش فێر ی ده‌بی ،ئهم فێری ژه‌نینی كه‌مانه‌كه‌م نابم! ؟ خوالن‌ه ته‌نها بۆ ناس������اندنی مامۆستاكه‌ی وتی :هه‌ور ی گیان من 10ساڵه كه‌مان ده‌ژه‌نم ئامێره‌كان‌و باس������ێكی گشتی لهسهر هێشتا باش نازانم بیژه‌نم ،تۆ ده‌ته‌وێ به‌سێ هه‌فت‌ه فێری مۆسیقای‌ه نهك ئهوهی به 45رۆژ ببن ژه‌نینی كه‌مان بی؟ نا كچ‌ه جوانه‌ك‌ه ئهم چاوه‌ڕوانییه‌ت به‌مۆسیقار! له‌خۆت نه‌ب������ێ ،ئهوه چاوه‌ڕوانییه‌كی زۆره ،تۆ ههوڵ بده هه‌ور ی كه ئهو قسانه‌ی له‌مامۆستاكه‌ی له‌ماوه‌ی ئ������ه‌م 45رۆژه‌ی بۆفێربوونی كه‌مانمان داناوه ،بیس������ت ،دڵی ئارام بۆوه‌‌و دیسانه‌و‌ه كه‌مانه‌كه‌ی له‌ئامێز ههندێك ش������تی سه‌ره‌تایی‌و گش������تی فێر به ،ئه‌ویتری گرت‌و ماچێكی كردو وتی :كه گه‌وره‌بووم ئهگهر بڕیارم ده‌مێنێته‌و‌ه بۆئهوهی ئهگهر به‌ڕاستی حه‌زت له كه‌مان بوو دا ببم به‌مۆسیقار ئهوه به‌باشی فێرت ده‌بم ،ئه ی كه‌مانه‌كه‌م لهداهاتوودا ببی به‌كه‌مانژه‌نێكی باش ،ئهوه ئه‌وكات خۆت ...كه‌مان‌ه خۆش ئاوازه‌كه‌م!
پارك
رۆژێك م������نو دوو هاوڕێم بهیهكهوه بڕیارماندا بچین بۆ پارك ،پاركه‌ك‌ه له‌نزیك ماڵی خۆمان بوو. یهكێك له‌هاوڕێكانم وتی :من میوه‌و چه‌ره‌ساته‌كان ده‌هێنم! منیش ههر خۆم له‌بێده‌نگی دابوو. هاوڕێكه‌ی ترم وتی :منیش راخه‌رو تۆپی باله‌كه‌م دێنم! منیش هه‌روا خۆم له‌بێده‌نگی دابوو ،له‌پڕ یهكێك له‌هاوڕێكانم وتی :ئهی تۆ چی دێنی؟ منیش كه دیتم ئهوان هه‌مووشتێك دێنن وتم :منیش برابچووكه‌كه‌م دێنم! من قسه‌كه‌ی خۆمم پێ پێكه‌نیناوی نهبوو، بهاڵم ئهو دووهاوڕێكه‌م ئهوهنده بهو قسه‌یه‌ی من پێكه‌نین كه خه‌ریك بوو ببوورێنه‌وه. دارۆ نه‌وزاد
ره نگم بكهن
منداڵی میهرهبان منداڵێك‌ه كه دڵی هاوڕێكانی ناڕه‌نجێنێ‌و هاوڕێكانی خۆشده‌وێ محه‌مه‌د ئیبراهیم 5ساڵ له‌پێنجوێن
لێكدانه‌وه‌ی ناوی واڵتان
.28ئۆرۆگۆئی :وات‌ه خۆرئاوایی . 29ئۆكڕاین :وات‌ه ناوچه‌یه‌كی سنووری ،وشه‌یه‌كی ئیسالوییه. .30ئۆگاندا :مانای ناوی ئهم واڵته‌مان ده‌ست نه‌كه‌وتووه. .31واڵت‌ه یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا :ماناكه‌ی دیاره ،بهاڵم وشه‌ی ئه‌مریكا له ناوی ده‌ریاوانێكی ئیتاڵی به‌ناوی ئه‌مریكۆوسپووس وه‌رگیراوه.
یه‌کشه‌ممه 2010 /6/6
ژماره 27:
بۆ ئاگاداریتان
. 1م������ه‌ڕ‌ه رهش������ی موكری، نه‌مووی ههیه نه‌خوری؟ . 2ئ������ه‌والم تات‌و ئه‌والم تات، وه‌ی باب‌ه جیقم ده‌رهات؟ . 3قوڵینگ لووتێتی ،شه‌ش په‌لی ههیهو چوار په‌ڕ باڵێتی، عاله‌م له‌چنگی ناڵه‌ناڵێتی؟ واڵمی مه‌ته‌ڵه‌كانی پێشوو: .1مێوژ .2به‌ڕوو .3قه‌یسی
• ههموو بوونه‌وه‌رێ������ك بۆئهوهی بتوانێ درێژه به‌ژیانی خۆی بدات پێویستی به‌دارو دره‌خت‌و گژوگیا ههیه. • دارو دره‌خت‌و دارس������تانه‌كان رۆڵێكی زۆر گه‌وره‌یان له‌پاككردنه‌وه‌ی هه‌وای سه‌ر زه‌وی ههیه. • بڕینه‌وه‌ی دارو دره‌خته‌كان‌و نه‌چاندنه‌وه‌ی نه‌مام دهبێت������ه ه������ۆی له‌ناوچوونی دارو دارستانه‌كان. • ئه‌گ������ه‌ر ده‌تانه‌وێ دارو دارس������تانه‌كان بپارێزن ،ره‌چاو ی ئهم چهند خاڵ‌ه ی خوارهوه بكهن: .1ئاگر له‌ناو دارس������تان‌و له‌نزیك دارو دره‌خته‌كان مهكهنهوه. .2له‌حه‌وشه‌ی ماڵه‌وه‌تان ،لهقوتابخانه ،له‌هه‌ر جێیه‌ك توانیتان نه‌مامێك بچێنن. .3لهگهڵ دارو دره‌خت‌و گژوگیاكان هاوڕێ بن‌و بیانپارێزن‌و خۆشتان بوێن.
سۆزی عه‌لی
سه‌ندرا ساالر
نم نم ماندوونه‌بوونی لهو مندااڵن‌ه ده‌كات كه هاوکاریی گه‌وره‌کانیان ده‌که‌ن
ژماره 26:
به‌رهه‌می نوێی كادیالك
بهشی یه‌كه‌م تهنانهت قه‌یران‌ه به‌رباڵوه‌كانی ئابووری كه سه‌رانس������هری جیهانی تووشی كێش������ه كردبوو ،نه‌یتوانی رێگ‌ه لهوه بگرێت كه كۆمپانیاكانی ئۆتۆمبێل له‌به‌رهه‌مهێنانی به‌رهه‌می لۆكس ی نرخ گران بكشێنه‌وه‌‌و وازبهێنن. بره‌ن������دی كادی���ل��اك ك������ه هه‌ڵبه‌ت ل������هو س������ااڵنه‌ی دوایی������دا قه‌باره‌ی چاالكییه‌كان������ی خۆی س������نووردار ك������ردووه ،یهكێكه لهو كۆمپانیایانه‌‌و cadillac cts coupe 2011ی������ش نمونه‌یه‌كی به‌رچ������اوی نه‌وه‌ی نوێی ئهو ئۆتۆمبێالنهیه .ئهو ئۆتۆمبێل‌ه تهنیا چهند هه‌فت‌ه پێش ئێس������تا بهشێوهی ره‌سمی نمایشكرا‌و بڕیاروای‌ه به‌مزوان‌ه بخرێت‌ه بازاڕه‌كانی جیهانه‌وه ،بهاڵم ئێستا پرسیارێكی گهوره دێته ئاراوه: ئای������ا cadillac cts coupe 2011 ده‌توانێت نقیمێكی گران‌و جوان بێت بۆ ئه‌نگوستیله‌ی كادیالك؟ 2011
coupe
cts
cadillac
تێكه‌اڵوێك‌ه له‌دوو تایبه‌تمه‌ندی لوكس‌و س������پۆرت له‌یه‌ك ئۆتۆمبێلدا .رهنگه بتوانین بڵێن كادیالك بهو به‌رهه‌م‌ه هه‌وڵی داوه هاوكات لهگهڵ ئهوهی كه له‌كاروانی ئۆتۆمبێل‌ه خێراكان به‌جێ نه‌مێنێ������ت ،وهك رابردوو پێگه‌یه‌كی به‌هێزی لهنێوان بره‌ند‌ه به‌هێزه‌كان
له‌بواری دیزان‌و ئۆتۆمبێلی زۆر جواندا هه‌بێت ،له‌وباره‌و‌ه برایان نه‌س������بیت، به‌ڕێوه‌به‌ری كادیالك وتیcadillac: cts coupe 2011خاڵی سه‌نته‌ری بۆ به‌رن������دی كادیالك دێته ئهژمار، لهو ئۆتۆمبێله‌دا هه‌وڵدراو‌ه دیزاینه‌ك‌ه په‌یوه‌ندییه‌ك������ی به‌هێزی لهگهڵ توانا ته‌كنیكییه‌كان هه‌بێت .ئهو به‌رهه‌م‌ه لهو كۆمه‌ڵ‌ه ئۆتۆمبێالنهیه كه له‌ڕووی مۆدێلێكی چه‌مكییه‌و‌ه درووستكراوه. یه‌كه‌مینجار له‌پیشانگای ئۆتۆمبێلی دیترۆیتی ساڵی 2008بوو كه نمونه‌ی س������ه‌ره‌تایی‌و چه‌مكی ئهو ئۆتۆمبێل‌ه نمایشكرا ،ئه‌وكات پێشوازی گشتی لهو ئۆتۆمبێل‌ه به‌رچاو بوو ،ههرچهنده گ������ه‌ور‌ه به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان������ی كادیالك پێشبینی پێشوازییه‌كی به‌رچاوتریان ده‌ك������رد .ئهم ئوتومبێل‌ه زیاد له‌چه‌ند تایبه‌تمه‌ندییه‌ك ی ههیه لهوانه:
* دیزاین ئهو ئۆتۆمبێل‌ه به‌رهه‌می س������تیدیۆی دیزاین������ی كۆمپانی������ای كادیالكه، ئ������هو س������تێدیۆیه‌ی ك������ه گروپێك له‌دیزاینه‌ره‌كانی ئۆتۆمبێل به‌پاڵپشتی س������تراتیجێكی ههمیش������ه‌یی وات������ه تێكه‌اڵوكردنی زانست‌و هونه‌ر درێژه به‌كاره‌كه‌ی������ان ده‌ده‌ن .مه‌كس واڵف، به‌ڕێوه‌به‌ری بهشی دیزاینی ده‌ره‌وه‌ی كادیالك ده‌ڵێت :كادیالك ههمیشه بره‌ندێكی نرم‌و سۆزدارییه ،چونكه ههوڵ������ی داوه‌ی هێمایه‌كی هونه‌ری هه‌بێ������ت .رهنگه ئهو رای‌ه س������ه‌یره‌ی یه‌كێ������ك له‌گ������ه‌ور‌ه به‌ڕێوه‌به‌ره‌كانی كادیالك به‌هۆی ئ������هوه بێت كه بۆ كادی���ل��اك تایبه‌ت ب������وون‌و تایبه‌ت مانهوهی به‌هه‌میشه‌یی ستراتیجێكی نه‌گۆڕ دهبێت.
كۆمپانیاییه‌كیچینی ڤۆلڤۆی ل ه فۆرد كڕییه‌وه كۆمپانیایه‌ك������ی ئۆتۆمبێل������ی چین������ی گرێبه‌ستی كڕینی ڤۆڵڤۆی له‌كۆمپانیای ئه‌مریكی فۆرد به‌نرخ������ی یهك ملیار‌و 800ملیۆن دۆالر ئیمزاكرد. ئ������هو رێككه‌وتن‌ه كه س������ه‌ره‌تا له‌مانگی دوانزه‌دا راگه‌ینرابوو ،گه‌وره‌ترین مامهڵهی كڕینی كۆمپانیایه‌كی ده‌ره‌كیی‌ه لهالیهن كۆمپانیای ئۆتۆمبێلی چینیه‌وه .لی شۆفۆ، سه‌رۆكی كۆمپانیای جیلی واڵتی چین جه‌ختی ك������رده‌وه ،ئهو هه‌نگاو‌ه بۆجیلی خاڵی وه‌رچه‌رخان دێته ئه‌ژماره. ف������ۆرد كۆمپانی������ای ڤۆڵڤ������ۆو چه‌ن������د كۆمپانیایه‌كی دیكه‌ی له‌ساڵی 2008دا داناب������وو بۆ ف������رۆش .فۆرد هی������واداره به‌فرۆش������ی ڤۆڵڤۆ بتوانێت قه‌رزه‌كانی خۆی بداته‌وه‌‌و دوای ماوه‌یه‌كی سه‌خت بۆپیشه‌س������ازی ئۆتۆمبێل لهس������ه‌ر هێڵه س������ه‌ره‌كییه‌كانی خۆی كار بكات ،ئهمه له‌كاتێكدای‌ه كه فرۆش������ی ڤۆڵڤۆ بۆفۆرد زه‌ره‌ی ههبووه ،چونكه له‌ساڵی 1999دا به‌نرخی ش������هش‌و نیو ملیار دۆالر ئهو كۆمپانیایه‌ی كڕیوه‌ته‌وه. جیل������ی ك������ه گه‌وره‌تری������ن كۆمپانیای ئۆتۆمبێلی چین‌ه به‌ڵێنی داوه ڤۆلڤۆ بكاته كۆمپانیایه‌كی جیاواز ،بهش������ێوهیهك كه نووسینگ‌ه سه‌ره‌كییه‌كه‌ی ههر له‌ستۆكهۆڵم
بێ������ت .به‌وحاڵ������هوه چاوه‌ڕوانده‌كرێت به‌رهه‌مهێنان������ی به‌رباڵوی ڤۆلڤۆ له‌چین لهالیهن ئ������هو كۆمپانیا چینییه‌و‌ه ئهنجام بدرێت .شیكارانی بواره‌ك‌ه ئهو گرێبه‌سته بۆ ڤۆڵڤۆ به‌باش هه‌ڵده‌سه‌نگێنن. ئهو كۆمپانیای‌ه له‌ساڵی 2005هوه تائێستا هی������چ قازانجێكی نه‌ب������ووهو له‌هه‌وڵدایه بۆزیادكردنی فرۆشی به‌رهه‌مه‌كانی خۆی ك������ه چاوه‌ڕوانده‌كرێت ب������هو ماڵه‌ی‌ه ئهو حاڵه‌ته‌ی ئێستا بگۆڕدرێت. چین س������اڵی رابردوو وهك گه‌وره‌ترین بازاڕ ئۆتۆمبێلی جیهان بوو و بازاڕی ئه‌مری������كای وه‌الدا .س������اڵی راب������ردوو 13ملیۆن ئۆتۆمبێل له‌چین فر‌وشراو‌ه كه پێش������انده‌ری زیادبوونی 50%ی‌ه له‌چاو ساڵی پێشووتر. جیلی رایگه‌یان������دووه ،چاوه‌ڕێ ده‌كات فر‌وشی سااڵنه‌ی ئهو كۆمپانیا بۆئه‌مساڵ له‌چین بگات‌ه 400هه‌زار ئۆتۆمبێل ،بهاڵم فر‌وش������ی نێوده‌وڵه‌تی ئ������هو كۆمپانیای له‌چاو ب������ازاڕی ناوخۆی������ی زۆر كهمه. به‌كڕینی ڤۆڵڤۆ جیلی به‌هیوای‌ه دره‌گای بازاڕه‌كانی ئه‌وروپا‌و جیهان به‌روویدا بكرێته‌وه‌‌و باردۆخێكی باشتری له‌بازاڕه نێوده‌وڵه‌تییه‌كانداهه‌بێت.
* به‌رب���ڵ��اوی ته‌كنۆلۆجی������ا پێشكه‌تووه‌كان ن������او cadillac cts coupe له 2011دا ئه‌وه‌ن������دهی حه‌ز بكهی، نوێترین ته‌كنۆلۆجیاكان به‌رچاو ده‌كه‌وێت .بۆبه‌كارهێنانی بهشه جیاوازه‌كانی ده‌رگا وهك گۆڕانی بارودۆخی جام‌و تهنانهت كرانه‌وه‌‌و داخس������تنی ده‌رگاكان ئیت������ر پێویس������تت به‌كلیل‌و ده‌سته‌گیر‌ه ی له‌شاشه‌یه‌كی بچوكی نییه .ههموو له‌مسیدا كورت كراوهتهوه .شۆفێرو ئهوانهی كه له‌ناو ئۆتۆمبێله‌كه‌دا دانیشتوون تهنانهت له‌كردنه‌وه‌‌و داخستنی ده‌رگاكانی ئۆتۆمبێله‌ك‌ه چێژ وه‌رده‌گرن. پس������پۆڕانی ب������واری ئۆتۆمبێل یcadillac cts ئ������هو بهش������ه coupe 2011وهك یه‌كێ������ك له‌سه‌ره‌كیترین پێشكه‌وتنه‌كانی كاری كادی���ل��اك ده‌زان������ن. ئ������هو ئۆتۆمبێل������ه له‌ره‌هه‌ندێكی سه‌رنجڕاكێشدا درووستكراوه، تا نه‌ته‌نیا خێراییه‌كی به‌رچاوی ههیه ،بهڵكو له‌بواری جوانیش������دا له‌ركابه‌ره‌كانی دیكه‌دا جیاوازتر‌ه بێت ،هه‌روه‌ه������ا له‌دیزاینه‌كه‌یدا داهێنانێكی نوێ ده‌بینرێت. جامی پێش������هوه گۆشه‌نیگایه‌كی توندتری له‌چاو به‌رهه‌مه‌كانی دیكه ههیه (گۆشه‌نیگای 62.3خاڵ)و له‌هه‌مانكات������دا جام������ی دواوه‌ش حاڵه‌تی ئاسۆیی ههیه .تێكه‌اڵوی ئهو دوو خاڵ‌ه وات‌ه ئهو ئۆتۆمبێل‌ه به‌رهه‌مێكی تهواو ئایرۆدینامیكه، كه له‌خێرایی به‌رزدا زۆر هاوشێو‌ه ئامێرێك������ی كانزایی‌ه كه لهنێوان زه‌وی‌و ئاسماندا له‌رۆیشتندایه.
بوگاتی بیر له‌بازاڕی چین دهكاتهوه
بوگاتی به‌هیوای‌ه دوو به‌رهه‌می خۆی بۆ تێس������تی شۆفێری ئه‌مس������اڵ له‌پیك������ه‌ن بخات‌ه به‌رده‌ست. ئهو ،گ������ه‌ور‌ه به‌رهمهێنه‌ری ئۆتۆمبێل‌ه فه‌رانس������اییه‌ی‌ه كه ئۆتۆمبێلی لۆكس‌و سپۆرت درووست ده‌كات ،به‌رنامه‌رێژی كردووه تا سااڵن‌ه لهنێوان دوو تا سێ هه‌زار ئۆتۆمبێلی خۆی له‌بازاڕی چیندا بفرۆشێت. ئ������هو كۆمپانیای‌ه ئه‌مس������اڵ تێستی ش������ۆفیری دوو تا س������ێ ئۆتۆمبێلی سپۆرتی ناوی ڤیرۆنی 16.4 خۆی به له‌پێكه‌ن ئهنجامداوه تا لهو رێگهیهوه مش������ته‌ری زیاتر له‌بازاڕی چیندا بۆ خۆی بهدهست بهێنێت. ی س������اڵی ی ئه‌یلول مانگ������ رابردوو بوگاتی یه‌كه‌مین پیش������انگای فرۆشی خۆی له‌پیكه‌ن كردبوهوه.
یه‌کشه‌ممه
2010 /5/30
13
ئۆتۆمبێلی نوێی فۆلكس واگۆن نمایشكرا
كۆمپانیای فۆلكس واگۆن رایگهیاند خستنه‌به‌رده‌س������تی به‌رباڵوی فۆلكس واگۆن پۆلۆ ()volkswagen polo له‌هیند به‌چه‌ند ئۆپشنێكه‌و‌ه له‌ماوه‌ی دوو تا س������ێ مانگی داهاتوودا ئهنجام ده‌درێت. ئه‌گه‌رچی مش������ته‌ری یه‌كج������ار زۆر به‌پێدانی 50هه‌زار روپیی‌ه له‌چه‌ندین مانگی راب������ردووه‌و‌ه ئهو ئۆتۆمبێله‌یان كڕی������وه ،بهاڵم تائێس������تاش فۆلكیس واگۆن له‌رۆژدا تهنیا ده‌توانێت 100 ئۆتۆمبێلی لهو مۆدێل‌ه دروست بكات. نی������راج گاراگ ،ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی به‌ڕێوه‌بردنی فۆلكس واگۆن له‌هیند،
وتی :تائێس������تا زیاتر له ن������ۆ هه‌زار داوام������ان بۆئۆتۆمبێل������ی "فۆلك������س واگۆن پۆلۆ" پێگه‌یش������تووه .ناوبراو، به‌ئاماژه‌كردن به‌كێش������ه‌كانی به‌رده‌م به‌رهه‌مهێنانی ئهو ئۆتۆمبێل‌ه رایگهیاند ئهو ههموو داوایه‌ی خهڵك له‌كاتێكدا كه زۆری پێده‌چێت تا ئهو ئۆتۆمبێل‌ه بگات‌ه دهس������تیان ،نیش������انده‌ری ئهو خاڵه‌ی‌ه كه پۆلۆ كواڵیتی زۆر باش������ی ههیهو ده‌توانێت بازاڕ كۆنترۆڵ بكات، هاوكات نمونه‌كان������ی دیزلی پۆلۆش مانگ������ی رابردووی كهوت������ه بازاڕه‌وه. فۆلكس واگۆن فرۆش������ی مۆدێله‌كانی به‌نزین������ی ئهو ئۆتۆمبێل������هی له‌مانگی
سێی ئه‌مساڵدا ده‌ستپێكردوه‌‌و بڕیار‌ه ئۆتۆمبێلی نوێی فۆلكس واگۆن به‌ناوی فایتۆن ( )phaetonمانگی داهاتوو نمایش بكرێت ،له‌وباره‌و‌ه نیراج گارگ وتی :تائێس������تا ئێمه هیچ داوایه‌كمان بۆ ئۆتۆمبێلی فایتۆن پێنه‌گه‌یشتووه، چونكه هێشتا نه‌مانتوانیو‌ه به‌شێوه‌یه‌كی ته‌واوه‌ت ی بیخه‌ین‌ه به‌ر ده‌یده‌ی خهڵك. پ������ۆرگ موله‌ر به‌ڕێوه‌ب������هری فۆلكس واگۆن له‌هین������د وتی :فۆلكس واگۆن تهنیا ئۆتۆمبێلس������ازێك‌ه كه 17هێڵی به‌رهه‌مهێنان������ی ئۆتۆمبێلی جیاوازی له‌ژێر ناوی سێ به‌رندی به‌ناوبانگدا ههیه.
گه‌ڕانه‌وه‌ی رۆژ ه خۆشه‌كانی پیشه‌سازی ئۆتۆمبێلی جیهان سكاتیا ئیكۆنۆمیكس له‌دوایه‌مین راپۆرت������ی خ������ۆی س������ه‌باره‌ت به‌پیشه‌سازی ئۆتۆمبێلی جیهان، هه‌واڵی گه‌شه‌ی خێرا‌و گه‌ڕانه‌وه‌ی قازانجی بۆ كۆمپانیاكانی بواری ئهو پیشه‌سازییه‌ی باڵوكردۆته‌وه. لهو راپۆرته‌دا هاتوو‌ه پێنج گهوره به‌رهه‌مهێنه‌ری جیهانی ئۆتۆمبێل توانیویانه لهس������ێ مانگی یه‌كه‌می س������اڵی 2010داهاتی 5.5ملیار د‌والری به‌ده‌س������ت بهێنن ،ئهوهش له‌كاتێكدای������ه ك������ه به‌پێ������ی ئهو ئاماران������هی لهس������ااڵنی 2007تا
2009و له‌به‌رزترین كاتی قه‌یرانی ئابووری جیهانیدا راگه‌ینرابوو، ئهو كۆمپانیایان‌ه سااڵن‌ه 22ملیار دۆالریان زیانیان كردووه. به‌پێ������ی راپۆرته‌كان������ی س������كاتیا ئیكۆنۆمیكس قه‌باره‌ی فرۆش������ی ئۆتۆمبێل لهس������ێ مانگی یه‌كه‌می ئه‌مس������اڵدا لهزۆربهی ناوچه‌كانی ئه‌مریكای باكور گه‌ش������هی باشی ك������ردووه ،بهش������ێوهیهك كه لهو ماوه‌یه‌دا ئ������هو كۆمپانیایان‌ه بۆهه‌ر ئۆتۆمبێلێك 1500دۆالریان قازانج كردووه.
له‌ڕاس������تیدا به‌چاوخش������اندنێكی دووباره به‌سه‌ر ئامار‌و ژماره‌كانی سێ مانگی یه‌كه‌می ئه‌مساڵ‌و ماوه‌ی هاوشێوه‌ی س������اڵه‌كانی رابرووددا به‌ئاسانی بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت كه ی گه‌ش������هی چوار تا پێنج له‌سه‌د له‌رێژه‌ی فرۆشی ئۆتۆمبێلدا ههبووه. هه‌رچه‌ن������ده فرۆش������ی ئێس������تای پیشه‌س������ازی ئۆتۆمبێل له‌جیهاندا گه‌شه‌ی كردووهو باردۆخی بازاڕ باش������تر بووه ،بهاڵم هێش������تا ئهو رێژه‌ی‌ه كه‌مت������ره له‌قه‌باره‌ی فرۆش له‌ناوه‌ڕاسته‌كانی ساڵی .2007
هیوندای ئه‌ركی گواستنه‌وه‌ی تیمه‌كانی مۆندیالی 2010له‌ئه‌ستۆ دهگرێت
كۆمپانی������ای ئۆتۆمبێل������ی هیون������دای مۆت������ۆرزی كوریای باش������ور زیاتر له 600ئۆتۆمبێلی به‌رهه‌می خۆی داوه‌ت‌ه فیدراسیۆنی جیهانی تۆپی پێ (فیفا). ئهو ئۆتۆمبێالن‌ه 609ئۆتۆمبێلی قه‌مه‌ره‌‌و پاس������ی بچوك‌و 32پاس������ی گه‌ور‌هن‌و بڕیار‌ه ئهو ئۆتۆمبێالن‌ه بۆگواستنه‌و‌ه ی تیم������ه جی������اوازه‌كان‌و به‌رپرس������ه په‌یوه‌ندییداره‌كانی������ان به‌كاربهێنرێن، له‌وباره‌و‌ه قایممه‌قامی بهشی
دیتنه‌وه‌ی ب������ازاڕی هیون������دای وتی: ئێمه ش������انازی به‌هاوكاریكردنی فیفا بۆ به‌ڕێوه‌بردن������ی رووداوی مێژووی مۆندیالی ئه‌فریقیای باش������ور دهكهین. ئهو رووداو‌ه گهوره وه‌رزشیی‌ه هه‌لێكی بێوێنه‌مان ده‌خات‌ه به‌رده‌ست تا تواناكانی خۆمان له‌بواری هه‌ڵگرتن‌و گواستنه‌وه‌دا نمایش بكهین.
كۆمپانیای هیوندای ماوه‌ی 11س������اڵه لهگهڵ فیفا له‌بواری دابینكردنی ئامێری هه‌ڵگرتن‌و گواستنه‌وه‌ی تیمه‌كان لهكاتی به‌ڕێوه‌چوون������ی یارییه‌كانی مۆندیال هاوكاری ده‌كات. هیوندا به‌هیوای‌ه له‌مۆندیالی 2014ی به‌رازیلیشدا لهگهڵ فیفا بۆدابینكردنی ئۆتۆمبێل بۆ هه‌ڵگرتن‌و گواس������تنهوه هاوكاری بكات. موندیال������ی 2010رۆژی 11ی ئ������ه‌م مانگ‌ه ده‌ستپێده‌كات‌و تا رۆژی 11ی مانگی داهاتوو له‌ئه‌فریقای باشور به‌ڕێوه‌ده‌چێت.
شۆفێر ی خۆشه‌ویست رێز له كه‌مئه‌ندامان بگره‌و ئۆتۆمبێله‌كه‌ت لهو شوێنانه رامه‌گر‌ه ک‌ه بۆ ئهوان ته‌رخان كراوه
خول‌ه قه‌ڵه‌و له‌داخی مێشوول‌ه تهختهی خه‌وه‌كه‌ی به‌تۆڕ (پهرده كوله) داده‌پۆشێ ،بهاڵم بۆ ئهوهی مێشووله‌كان تووڕ‌ه بكات ئه‌وشه‌و‌ه تا به‌یانی ناخه‌وێ! خوڵ‌ه قه‌ڵه‌و ده‌چێ بۆ دوكانێك بۆئهوه ی ته‌به‌دۆر بكڕێ ،به‌كابرا ی دوكاندار ده‌ڵێ :ئهرێ خاڵ‌ه راسته هه‌رچییه‌ك بخه‌یت‌ه ناوی وهك خۆی رایده‌گرێ؟ یه‌کشه‌ممه 2010 /6/6
كابرا ده‌ڵێ :بهڵێ! سبه‌ی خول‌ه ده‌چێ بۆ ده‌وره ،مامۆستای كۆمپیوته‌ره‌كه‌یان ده‌ڵێ :خول‌ه ئهو ته‌به‌دۆر‌ه چی تێدایه؟ خول‌ه ده‌ڵێ :مامۆستا دوو دان‌ه چلووره‌و سێ په‌رداخ چای گه‌رم!
خول‌ه قه‌ڵه‌و :زریان ئاگات له‌پشیله‌كه‌ت بێ ،ئهمڕۆ یهكێك ل جووجكه‌كانی منی خوارد! زریان :ئێ؟! باش بوو وتت ،خه‌مم بوو ،ئهمڕۆ نه‌مده‌زانی چی بده‌مێ! ـ نه‌فه‌رێك گوێ بۆ CDیه‌كی به‌تاڵ راده‌گرێ‌و ده‌ست ده‌كات به‌گریان، ده‌ڵێن :باشه بۆده‌گری؟ ده‌ڵێ ئاخر خه‌می گۆرانیبێژه‌كه‌یمه ،فه‌قیر‌ه الڵ بووه!
ژماره 27:
ئێمه بۆ ئێوه په‌یامی په‌یامی سێیه‌م: مندااڵن له‌هه‌ر كه‌مینه‌یه‌ك بن ،له‌هه‌ر نه‌ته‌وه‌و ئایینێك بن ،مافی ئه‌وه‌یان ههیه كولتوری تایب������هت به‌خۆیان هه‌بێ ،رێوڕه‌س������مه تایبه‌ته‌كان������ی خۆی������ان به‌ڕێوه‌ببه‌ن‌و به‌زمانی زگماكیی خۆیان قسه بكهن. په‌یامی سی‌و یه‌كه‌م: ههم������وو منداڵێك مافی یاری كردن‌و خۆشگوزه‌رانیی ههیه ،ئێمه مافی ئهوهمان ههیه س������ود له‌بواری یه‌كس������ان‌و پێویست وه‌رگرین بۆبه‌شداریكردن له‌چاالكییه كولتوری، هونه‌ری ،وه‌رزشیی‌و خۆشگوزه‌رانییه‌كان.
ی بیزان ه ئهگهر نازان ی زاناتر به ئهگهر ده‌زان .1به‌رازه‌كان ده‌توانن له‌مرۆڤه‌كان خێراتر هه‌ڵبێن! .2هیچ په‌نگوینێك له‌جه‌مسه‌ری باكووری گۆی زه‌وی بوونی نییه! . 3دایك‌و هاوسه‌ره‌كه‌ی گڕاهامبێلی داهێنه‌ری كاره‌با هه‌ردووكیان كه‌ڕو الڵ بوون! 11 . 4لهس������ه‌دی دانیش������تووانی گۆری زه‌وی چه‌په‌وانه‌ن‌و دهستی چه‌پیان به‌كاردێنن! . 5لهس������ه‌ر ئاس������تی جیهاندا ،له‌هه‌ر 10ك������ه‌س یه‌كێكی������ان له‌دوورگه‌دا ده‌ژی! 98 . 6لهس������ه‌دی كێش������ی ئاو له‌ئۆكسجین پێكهاتووه! . 7ههر ئه‌س������پێك له‌ساڵێكدا نزیك به حه‌وت قاتی كێش������ی خۆی خواردن ده‌خوات!
دوورگه به‌‌سه‌‌رهاته‌‌كانی ب‌ه‌س‌ه‌رهاتی سێزده‌ی‌ه‌م: مامۆستای وان‌ه‌ی چیرۆك رووی كرده دوورگه‌و گوتی: دوورگ‌ه‌گیان نۆر‌ه‌ی تۆیه ،وهره با بزانین تۆ چ جۆره چیرۆكێكت بۆ نووسیوین! دوورگه چوو .لهبهردهم ت‌ه‌خت‌ه سپیی‌ه‌ك‌ه راو‌ه‌ستا .جاران تهختهی پۆل‌ه‌ك‌ه‌یان رهش بوو .ئێس������تا س������پیی‌ه .دوورگه رووی كرده هاوپۆلیی‌ه‌كانی‌و رۆژباشی لێكردن .د‌ه‌فت‌ه‌ری چیرۆك‌و بهس������ه‌رهات‌ه‌كانی خۆی كردهوهو ئاوا دهستی پێكرد. چاو‌ه‌كانتان بنووقێن������ن .داهاتوو و‌ه‌بیر خۆتان بهێنن‌ه‌و‌ه. لێت������ان تێك نهچێ ،مهبهس������تم رابردوو نییه .مهبهس������تم داهاتوو‌ه .بهڵێ دهكرێ داهاتووش و‌ه‌بیر خۆمان بهێنین‌ه‌و‌ه. ئێمه لهداهاتووش������دا ژیاوین .چاو‌ه‌كانتان نووقاند؟! زۆر باشه! هاوڕێ باش‌ه‌كانم ،داهاتوو و‌ه‌بیر خۆتان بهێنن‌ه‌و‌ه. چاو‌ه‌كانتان مهكهنهوه! ئێمه ههموومان س������ه‌رد‌ه‌مانێك لهداهاتوودا ژیانێكی زۆر دوورو درێژمان بهس������ه‌ر بردووه .زۆر ناخۆش‌ه ئێمه تهنیا بیر ل‌ه‌راب������ردوو بكهینهوه .بۆ دهبێ ئێم������ه تهنیا خۆمان فێری و‌ه‌بیرهێنان‌ه‌و‌ه‌ی رابردوو كردبێ؟! ئهی بۆ خۆمان فێرن‌ه‌كردوو‌ه داهاتووش و‌ه‌بیر خۆمان بهێنین‌ه‌و‌ه؟! ها!.. چاوهكانت������ان بنووقێنن‌و و‌ه‌بیر خۆتان������ی بهێنن‌ه‌و‌ه كه لهداهاتوودا چیتان كردووه ،چیتان دیو‌ه‌و چیتان گوتوو‌ه؟! جارێ پێش ئهوهی ئێوه بیر‌ه‌و‌ه‌ریی‌ه‌كانی داهاتووتان و‌ه‌بیر خۆتان بهێنن‌ه‌و‌ه ،راو‌ه‌ستن با لهپێشدا من بیر‌ه‌و‌ه‌ریی‌ه‌كی زۆر خۆشی داهاتووی خۆمتان بۆ بگێڕم‌ه‌و‌ه: ل‌ه‌بیرم‌ه لهداهات������وودا ئهوكاتهی ههموومان گهوره ببووین. ئهوكاتهی ه‌ه‌ری‌ه‌ك‌ه‌مان بهجیا ل‌ه‌شوێنێكی ئهم س‌ه‌رز‌ه‌وینه خهریكی ژیان‌و خوێندن‌و كاری خۆمان بووین .ئهوكاتهی كوڕ‌ه‌كان ههموویان ریش‌و سمێڵیان د‌ه‌تاشی‌و كچ‌ه‌كانیش م‌ه‌مكیان كردبوو. رۆژێ������ك ...یهكێك له‌رۆژ‌ه ههره خۆش������ه‌كانی داهاتوو، له‌زانكۆی ش������ارێكی دوور ،كوتوپڕ چ������اوم ب‌ه‌كوڕێكی خوێن ش������یرن‌و ل‌ه‌ب‌ه‌رداڵن كهوت .ههركه چاوم پێیك‌ه‌وت دڵ������م و‌ه‌كوت‌ه‌كوت كهوت .خۆم پ������ێ ران‌ه‌گیراو مااڵواییم له‌هاوڕێكانم كرد ،ل‌ه‌كوڕ‌ه خوێن شیرن‌ه‌ك‌ه چووم‌ه پێشێ. دوای چاك‌و چۆنی‌و ههوڵ پرس������ی ،یهكسهر لهگهڵ كوڕه خوێن ش������یرن‌ه‌ك‌ه باوهش������مان ب‌ه‌ی‌ه‌كتریدا كردو تێروپڕ ی‌ه‌كترمان ماچ كرد .ئاخر دهزانن بۆ؟ چونك������ه ئهو كوڕه رێب������وار بوو! رێب������وار!!! ئهم رێبواره هاروهاج‌ه‌ی ئێستای پۆل‌ه‌ك‌ه‌مان! هاورێیان ..ئهگهر پێتان بڵێم كه ل‌ه‌دهاتوودا رێبورار چهنده ئارام‌و رۆح سووك‌و میهرهبان ببوو ،باو‌ه‌ڕ ناكهن! ب������ه‌اڵم باو‌ه‌ڕبك‌ه‌ن رێبوار لهداهاتوودا زۆر ل‌ه‌ب‌ه‌رداڵن‌و میهر‌ه‌بان‌و ئارام ببوو. دهمێك س������اڵ بوو ،رێبوارم ن‌ه‌بین������ی بوو .ئاخر كاتێك من‌و رێبوار پۆلی پێنجی س‌ه‌ر‌ه‌تایی بووین ،ماڵی رێبوارو ئهوان س������ه‌ف‌ه‌ریان كرد بۆشارێكی دیكه .ئهو رۆژ‌ه دوای بیست س������اڵ من‌و رێبوار زۆر قس������ه‌مان كرد ،زۆرمان باسی بیر‌ه‌و‌ه‌ریی‌ه‌كانی رابردوو و ئێستا بۆی‌ه‌كتری كرد، تهنانهت ئهو چیرۆك‌ه‌ی كه ئێستا بۆتانی د‌ه‌خوێم‌ه‌و‌ه ،باسی ئهوهش������مان كرد .ل‌ه‌بیرم‌ه لهداهاتوودا دوای ئهوهی من‌و رێبوار ی‌ه‌كترمان ناسییو‌ه رێبوار ههمووجارێ ب‌ه‌گاڵت‌ه پێی د‌ه‌گوتم :ئهوه دوورگ‌ه‌ی باوك چڵكن به‌هیوای چی بووی؟ د‌ه‌ت‌ه‌ویست كوڕی خهڵك ه‌ه‌ڵفریوێنی؟ ئهوه له‌دوور‌ه‌و‌ه ئهو چاو چاوێن‌ه‌ت ل‌ه‌چی بوو؟ منیش رۆژێك به‌ق‌ه‌ستی خۆم ق‌ه‌ڵس كردو گوتم :رێبوار! رێبواری هارو هاج! دهزانی چۆن‌ه؟ ئهوهی راس������تی بێ.. یهكهمجار كه تۆم له‌دوور‌ه‌و‌ه بینی ن‌ه‌مناسیی‌ه‌و‌ه ،بهاڵم دڵم زۆر ب‌ه‌توندی بۆتی لێد‌ه‌دا! له‌دڵی خۆمدا گوتم :ئێس������تا د‌ه‌چم بهو كوڕه خوێن ش������یرن‌ه دهڵێم :ئهرێ كوڕه خوێن شیرن‌ه‌ك‌ه بۆ نای‌ه‌ی بهیهكهوه زهماوهند بكهین؟! ههركه ئهو قس������ه‌ی‌ه‌م كرد ،لهگهڵ رێبوار یهك س������ه‌عا‌تی ت‌ه‌خ������تو تهواو ،وهك دوو ش������ێتی د‌ه‌روونپاك بهخۆمان
پێك‌ه‌نیین .رێبوار به‌گاڵت‌ه‌و‌ه گوتی :دهی باش������ه ئهی كچی باش ئهگهر وای‌ه بۆ لهس������ه‌ر دهس������تی ئهو مێروول‌ه ز‌ه‌رد‌ه بچكۆالن‌ه‌ی‌ه نای‌ه‌ی شووم پێبك‌ه‌ی؟! بهو قس������هیهش زۆر پێك‌ه‌نیین .ئهو فێڵ‌ه‌زان‌ه چیرۆك‌ه‌كانی س‌ه‌رد‌ه‌می منداڵیمی و‌ه‌بیر ده‌هێنام‌ه‌و‌ه .ئاخر ئهو ب‌ه‌منداڵی ههمیشه گاڵت‌ه‌ی ب‌ه‌چیرۆك‌ه‌كانی من دههات ،ئهو تهنیا ئهو چیرۆك‌ه‌ی ئێستامی پێ خۆش بوو ـ ئهوهی ئێستا بۆتانی د‌ه‌خوێنم������هوه ـ د‌ه‌نا زۆرب������هی ئهوانی دیك‌ه‌می پێ خۆش نهبوو . گوتم :نا ..رێبواری هارو ه������اج! با له‌گاڵت‌ه بێین‌ه دهرێو بڕێك بهبێ گاڵت‌ه قس������ه بكهین .ئیت������ر من گوتم :رێبوار گی������ان ،من ل������ه‌دوای ئ������هوهی هاتم ب������ۆ الت‌و بهیهكهوه قس‌ه‌مان كردو ی‌ه‌كترمان ناسیی‌ه‌و‌ه ،ههم خۆشحاڵ بووم‌و ه������ه‌م ناڕ‌ه‌ح‌ه‌ت .رێبوار گوتی :چ������ۆن؟ بۆ؟! منیش گوتم: ب‌ه‌و‌ه‌یان خۆش������حاڵ بووم كه ئ‌ه‌تۆم دوای سااڵنێكی زۆر لهس������ه‌را بینیی‌ه‌و‌ه ،بهاڵم بهوه نارح‌ه‌ت بووم كه زانیم ئهو دڵ‌ه‌كوت‌ه‌ی‌ه‌ی به‌بینینی ی‌ه‌ك‌ه‌مجاری تۆ بۆم س������ازبوو ،هی دڵ‌ه كوت‌ه‌ی دۆزینهوهی هاوس������هری داهاووی ژیانم نهبوو، بهڵكو دڵ‌ه كوت‌ه‌ی دۆزینهوهی هاورێی‌ه‌كی خۆشهویس������تی س������هردهمی منداڵیم بوو ،ه‌ه‌ربۆی������ه ئێمه نابێ جارێ بیر له‌شتێكی وهك زهماوهند بكهینهوه ،چونكه دڵ‌ه‌كوت‌ه‌ك‌ه‌ی من دڵ‌ه‌كوت‌ه‌ی دۆزینهوهی هاوڕێی‌ه‌كی س‌ه‌رد‌ه‌می منداڵیم بووه، نهك دڵ‌ه‌كوت‌ه‌ی دۆزینهوهی هاوسهری ژیانم. رێبوار بڕێك بیر ی له‌قس‌ه‌ك‌ه‌ی دوورگه كردهوهو گوتی :تا راد‌ه‌ی‌ه‌ك راست دهكهی دوورگه گیان ،بهاڵم یهكجار واش نییه ،ل‌ه‌وان‌ه‌ش‌ه دڵت راستی كردبێ! بهاڵم با ب‌ه‌قس‌ه‌ی تۆبێ‌و جارێ بیر لهش������تی وا ن‌ه‌ك‌ه‌ین������هوهو ه‌ه‌ڵیگرین بۆ دواتر، بهڵكو دواتر ئهو دڵ‌ه‌كوت‌ه‌ی‌ه‌ی تۆ باسی دهكهی لهنێوان من‌و تۆشدا ساز بوو. ئهو رۆژ‌ه م������نو رێبوار جارێكی دیك������ه ی‌ه‌كترمان ماچ كردهوهو وهك س������هردهمی منداڵیمان بووین‌ه‌و‌ه ب‌ه‌هاورێی یهكتری .من‌و رێبوار سێ چوار ساڵی دیكهش لهو زانكۆی‌ه‌ی داهاتوودا بهیهكهوه هاوڕێ بوون ،بهاڵم ئێمه بۆ ههمیش������ه وهك دوو هاوڕێ ماین‌ه‌و‌ه .رێبوار خۆش‌ه‌ویست‌و هاوسهری راست‌ه‌قین‌ه‌ی خۆی دۆزیی‌ه‌وه‌و بهیهكهوه ز‌ه‌ماو‌ه‌ندیان كرد، منی������ش ..منیش ..نا ..من هی خۆمت������ان پێ ناڵێم ،ئاخر ئهوهی خۆم چیرۆكێكی س������ه‌یرو س‌ه‌م‌ه‌ره‌و دوورو درێژی ههیه ،ئ‌ه‌گ‌ه‌ریش زۆر حهزدهكهن بزانن من چیم كرد ،ئهوه ب‌ه‌خ‌ه‌یاڵی خۆتان س������هفهر بكهن بۆ داهاتوو ،و‌ه‌رن لهوێ ب‌ه‌چاوی خۆتان ببینن كه من ل‌ه‌و‌ه‌ێ چیم كردووه. دوورگه چیرۆك‌ه‌ك‌ه‌ی تهواو بوو ،مامۆستاو هاوپۆلیی‌ه‌كانی ههموویان چاویان ز‌ه‌ق ز‌ه‌ق ببوو ،ئهوهنده س������ه‌ریان لێ سوورمابوو ن‌ه‌بێت‌ه‌و‌ه .رێبورا ههر هێند‌ه‌ی ئهو چیرۆك‌ه پێ خۆش بوو ،هۆشی لهخۆی بڕابوو. دوورگ������ه ب‌ه‌گێڕان‌ه‌و‌ه‌ی ئهم چیرۆك‌ه د‌ه‌ی‌ه‌ویس������ت پێمان بڵ������ێ :و‌ه‌رن با زۆر ل‌ه‌دنیای رابردوودا ن‌ه‌ژین‌و زۆر بیر له‌رابردوو ن‌ه‌ك‌ه‌ین‌ه‌و‌ه ،و‌ه‌رن با بڕێكیش دنیای داهاتوومان بێهێنن‌ه پێش چاومان ب������ا بزانین لهوێ چین‌و چۆنین‌و خهریكی چین!؟ لهوانهیه ئێمه ههموومان س������ه‌رد‌ه‌مای‌ه‌كی لهداهاتووش������دا ژیابێتی������ن .پێد‌ه‌چێ ئێم������ه ههموومان رۆژگارێكی دوور ،ل‌ه‌وس‌ه‌ری داهاتوورا ،لهگهڵ دنیایهك دڵۆپ‌ه بارانی ب‌ه‌خوڕ ،یان لهگهڵ ه‌ه‌زاران باوهش كولووی ب‌ه‌ف������ری باڵدار ،یان لهگهڵ بێ ئهژمار تیش������كی ه‌ه‌تاوی ب‌ه‌ری ب‌ه‌یانیان ،یان لهگهڵ س������ه‌دان "با"ی جۆراوجۆر، ب‌ه‌ربووبێتین������هوه یان س������ه‌ف‌ه‌رمان كردبێت بۆس������ه‌ر ئهم س‌ه‌رز‌ه‌وینی ئێس������تای‌ه‌مان‌و داهاتوومان لهبیر چووبێت‌ه‌و‌ه. كهواته و‌ه‌رن با خۆمان فێر بكهین داهاتوو و‌ه‌بیر خۆمان بهێن‌ه‌و‌ه ،با بزانین لهداهاتوودا چی بووین؟ چۆن بووین؟ چمان دهكرد؟ ئهگهر زانیمان لهو داهاتوو‌ه‌ی پێشووماندا زۆر سهركهوتوو نهبووین ،ئهگهر زانیمان ئهو داهاتوو‌ه‌ی رابردووم������ان داهاتووی‌ه‌كی باش نهبووه ،با ههوڵ بدهین له‌ئێستاو‌ه خۆمان بۆ س������هركهوتن له‌داهاتووی داهاتوودا به‌هێز بكهین.
ژماره 27:
ی مامۆستایان ده‌كات قۆپیی ه هه‌ڕه‌ش ه له‌ژیان
هه‌ندێ له‌قوتابیان به‌قۆپییه‌كردنه‌و‌ه ده‌گیرێن‌و مامۆستایانیش ناچارده‌كرێن ئاشكرایان نه‌كه‌ن خوێندكاران نوێترین ته‌كنه‌لۆژیا ده‌خه‌ن ه خزمه‌ت قۆپییهكردنهوه تا ده‌رچن ،هاوكات هه‌ڕه‌ش ه لهو مامۆستایانه‌ش دهكهن كه به‌قۆپیه‌كانیانه‌و‌ه ده‌یانگرن‌و مامۆستایانیش ی ئهو ههڕهشانه به‌مه‌ترس دهزانن بۆسه‌ر ژیانیان.
سالم حه‌مه‌خان له‌گ������ه‌ڵ پێش������كه‌وتنی بواره‌كان������ی ته‌كنه‌لۆژیاو هاتن������ی ئامێری نوێدا، قۆپیه‌كردنیش شێوازی نوێی به‌خۆیه‌و‌ه بینی������و‌ه‌و تازه‌تری������ن ش������ێوازه‌كانی قۆپیه‌كردنیش به‌كارهێنانی مۆبایل‌و بیستۆك‌و بلوتوس������ه كه هه‌ریه‌كه‌یان به‌شێوازی جۆربه‌جۆر به‌كارده‌هێنرێن، ئهوه جگه‌له‌س������ودوه‌رگرتن له‌شێواز‌ه كۆنه‌كانی قۆپیه‌كردن. كچان لهسهر ڕانیان قۆپی‌ه دهكهن س������ارا كچ‌ه قوتابییه‌كه‌و له‌ئێس������تادا ی سه‌رگه‌رم ی تاقیكردنه‌وه‌كان ی قۆناغ دوانز‌ه ی ئاماده‌ییه‌و ئاماژه بهوه دهدات ك������ه ته‌كنیك������ ی قۆپیه‌كردن ی كچان له‌كوڕان جیاوازه ،چونكه ههندێجار كچان له‌رێی قۆپییه‌كردن لهسهر رانیان هه‌ل ی سه‌ركه‌وتنیان له‌كوڕان زیاتره، "ئهمه یهكێكه له‌شێوه‌كانی قۆپیه‌كردن الی كچ������ان ،به‌تایبه‌ت كچان ئهوكاته ئهو قۆپیه‌ی‌ه دهكهن كه مامۆستای پیاو چاودێر بێت". ی مامۆستایان شێواز‌ه ته‌قلیدییه‌كان قۆپییه‌كردن دهزانن ی ئاری ،قوتابیه‌ك������ ی پۆل ی دوانزه‌یه‌م ئاماده‌یی������هو باس ل������هوه ده‌كات كه
قۆپییه‌كان ی به‌كۆمپیوته‌ر ده‌نووسێت‌و ی به‌بچوككراوه‌ی������ی ده‌یانبات‌ه هۆڵه‌كان ی تاقیكردنه‌وه‌وه ،هاوكات دوایین مۆدێل مۆبایل دهبات������ه‌ژووره‌و‌ه "تا له‌ده‌ره‌و‌ه هاوڕێیه‌كم وه‌اڵمه‌كان������م پێبڵێته‌وه"، لهبهرئهوه ی ئار ی پێداگر ی لهس������ه‌ر ئهوه ده‌كات كه ناكرێت له‌ئێس������تادا به‌شێواز‌ه كۆنه‌ك‌ه قۆپی‌ه بكرێت ،چونكه "مامۆستایان ئهو ته‌كنیكان‌ه فێربوون‌و زوو ئاش������كرات دهكهن ،ههر ڕۆژه‌و بهشێوهیهك قۆپ ی ده‌كه‌م". ی ئار ی باس لهوه ده‌كات كه لهس������ااڵن ی پێش������وودا‌و به‌تایبه‌ت له‌تاقیكردنه‌و‌ه ی ئینگلیزیدا ،كاتێك خوێندكارێك زیره‌ك ده‌چ������ووه‌ده‌ره‌و‌ه به‌موكه‌به‌ر‌ه وه‌اڵمه‌كان ئاش������كرا ده‌ك������ر ،یاخود كهس������ێك ی دیكه كه قوتاب������ی نییه ی راده‌س������پێردرێت وه‌اڵمه‌كان به‌ده‌نگ به‌رز بخوێنێته‌وه" ،ئ������ه‌وه‌ش لهالیهن كوڕانه‌و‌ه ده‌بێت‌و زیاتر بۆ ئهو هۆاڵن‌ه ده‌خوێنرێته‌و‌ه كه خوێندكاری كچی لێیه". مامۆستایان ڕووبه‌ڕوو ی هه‌ڕه‌ش‌ه ده‌بنه‌وه ی مامۆستایان به‌هۆ ی هه‌ڕه‌شه‌لێكردن قوتابیان ی قۆپییه‌ك������هرهوه نیگه‌رانن‌و ههست به‌مه‌ترس ی دهكهن. ی سه‌ربه‌ست یهكێكه لهو مامۆستایان‌ه چاودێ������ر ی هۆڵه‌كان������ ی تاقیكردنه‌و‌ه ی ده‌كات‌و ب������اس لهوه ده‌كات ئهوكاته یهكێك له‌قوتابییه‌كان������ ی به‌قۆپییه‌و‌ه ی گرتووه ،قوتابییه‌ك������ه پێیوتوو‌ه خۆ ی توش������ی كێش������ه نه‌كات‌و قۆپیه‌ك‌ه بدات������هوه" ،ئهمه هه‌ڕه‌ش������ه‌یه‌كی زۆر ئاشكرایه‌و له‌وه‌رز ی تاقیكردنه‌وه‌كاندا ژیانمان له‌مه‌ترسیدایه". له‌الیه‌ك ی دیكه‌و‌ه مامۆس������تا سه‌ردار وهك یه‌كێ������ك له‌چاودێره‌كان������ی ێ تاقیكردنه‌وه‌كان������ی به‌كالۆریا له‌یه‌ك
یه‌کشه‌ممه
2010 /6/6
15
ئایا
گۆشه‌یه‌ك ی په‌روه‌رده‌ییه ،عه‌زیز ئاالن ی ده‌ینوسێت
پالن ی په‌روه‌رده‌ی ی چییه؟
قۆپییه‌کردن ئاستی فێربوونی قوتابیان ده‌خات ه ژێر پرسیاره‌و‌ه ی لهو هۆڵ‌ه ی ئه‌مساڵ چاودێریی لێده‌كات له‌خوێندنگاكان ی ئێواران ی ش������ار ی س������لێمان ی ئاماژه بهوه دهدات كه لهم به‌رپرس������ێك له‌ڕێ ی س������ه‌ماعه‌یه‌ك وه‌رز ی تاقیكردنه‌وان������ه‌دا به‌ده‌گمه‌ن بلوتوس������هوه ههوڵ ی قۆپیه‌كردن داوه خوێندكار پشت به‌خۆی ده‌به‌ستێت‌و كاتێك پێی زانیوه‌و لێی وهرگرتووه، به‌زانی������اری خ������ۆی وه‌اڵم دهداتهوه .چه‌ندین كهس په‌یوه‌ندیان پێوه‌كردوون ه������اوكات مامۆس������تا س������ه‌ردار ئهو تا بیده‌نه‌وه" ،بهاڵم شتی واناكه‌ین". ی مه‌ترسییه‌ش ی نه‌ش������ارده‌و‌ه كه له‌دوا پشت به‌خۆ ی ده‌به‌ستێت لێسه‌ندن ی قوپییه‌و‌ه تووشیان دهبێت، "ئهگهر قۆپییه‌ی لێبس������تێنی ،توشی له‌به‌رامبه‌ر ئهوه ی كه ههندێك له‌قوتابیان ی ده‌یان������ه‌وێ له‌رێ������ی قۆپییهكردنهوه كێش‌ه ده‌بیت" ،ههربۆیه نیگه‌ران‌ه لهوه ی كه هیچ سزایه‌ك ی هێند توند نییه بۆ نمر‌ه به‌ده‌س������ت بهێنن‌و قۆناغه‌كان قۆپییه‌كاران‌و نه‌توانراو‌ه سنورێك بۆ خوێندنیان ببڕن ،زۆرێك له‌قوتابیان ئهو دیارده‌ی‌ه دابنرێت"،كه قۆپیه‌كه‌ی ده‌یانه‌و ێ به‌هه‌وڵ‌و كۆشش������ ی خۆیان لێده‌ستێنی ،یان ده‌فته‌رێكی تازه یان نمر‌ه بهێنن‌و ده‌رچن. ی پێ������ی ده‌كوژێنیته‌و‌ه ه������ه‌ر دوای ئهو دیار ئه‌كره‌م قوتابییه‌ك ی دواس������اڵ ی قۆپییه‌ی‌ه كۆپییه‌كی تری هه‌مان قۆپی خوێندن ی ئاماده‌ییه‌و جیاواز لهوانه ده‌ردێنێت‌و ده‌ستده‌كاته‌و‌ه به‌نوسین" .كه‌په‌نا بۆ قۆپییه‌كردن ده‌به‌ن به‌هه‌وڵ‌و مامۆستا سه‌ربه‌ست كه چهند ساڵێك‌ه ماندوبوون ی خ������ۆ ی ههوڵ ی ده‌رچوون ب������ه‌رده‌وام ن������اوی وهك مامۆس������تای دهدات ،هاوكات به‌ناعه‌داله‌ت ی دهزانێت چاودێریك������هری تاقیكردنه‌وه‌كان������ی مامۆستا چاوپۆش ی له‌قۆپیی‌ه ی قوتابیان ی بكات" ،ناكرێت من كۆشش ده‌ك‌هم‌و به‌كالۆریا دێته‌وه ،ئه‌مس������اڵ بۆ ئهوه له‌كێش‌ه به‌دووربێت ههوڵ ی ئهوه ی داوه زۆر هیالك ده‌بم ،بهاڵم خوێندكارێكی نه‌بێت‌ه چاودێر ،بهاڵم سه‌ركه‌توو نهبووه تر كه‌هیچ سه‌عی نهكردووه به‌قۆپیی‌ه ده‌رچێت‌و نمر‌ه به‌ده‌س������ت بهێنێت‌و لهو هه‌وڵه‌یدا. ئهو مامۆس������تای‌ه باس لهوه ده‌كات كه رێگری لێنه‌كرێت".
ه ه‌موومنداڵێكز‌ه‌ینتیژ‌هب ه‌م ه‌رجێك...
ی بیركردنه‌وه‌كانمانه، ی دوابڕیار ی ژیانمان به‌رهه‌م ههموو هه‌نگاوه‌كان ی خه‌یاڵه‌كانمان‌و ی به‌واقعكردن بیركردنه‌وه‌مان‌ه ده‌مانبات‌ه كه‌نار ده‌ریا ی دهكهین. ی تێدا به‌د ی خۆمان هه‌بوونایه‌ت ی ئامانج‌و ی ده‌مانبات‌ه ئهو س������ه‌ر پالن ئ������هو رێگه‌یه‌ی‌ه كه به‌خێرای یو گرفت‌و كێش‌ه ی كورتدا ژیان‌و مهترس مه‌به‌سته‌كان‌و له‌ماوه‌یه‌ك ی به‌ئامانج گه‌شتنمان ده‌زانین‌و ده‌توانین ی پڕۆژ‌ه مادی‌و مه‌عنه‌وییه‌كان ئه‌گه‌ره‌كان به‌راورد بكه‌ین‌و كهم تا زۆر چاره‌سه‌ر پێشنیاز بكهین. ی ده‌كرێت‌و ی كات‌و تێچ������وون‌و وز‌ه دیار ی پالن������هوه ئابوری به‌هۆ ی به‌رهه‌مه‌كه‌م������ان چۆن دهبێت ،هاوكات ی كوالێت ده‌زانرێت راد‌ه ی دیارمان له‌به‌رده‌ستدا ئاڵۆزییه‌كان‌و سه‌رلێشێوان روونادات ،نه‌خش‌ه ی رابردومان‌و داهاتوومان، ی هه‌نگاوه‌كان ی كردن دهبێت بۆ خاڵبه‌ند ی وات‌ه پالن ئهو نه‌خش‌ه واقعییه‌ی‌ه (كات) تیایدا تواوه‌ته‌و‌ه بۆئه‌زمونكار یو ی ك‌هم‌و كورت ی هه‌نگاو‌ه ئه‌ندێش������ه‌ییه‌كانمان‌و زانین به‌واقعكردن ی خاڵ‌ه به‌هێزو الوازه‌كان. ده‌ستنیشانكردن ی ێ پالن كارناكات ،بهاڵم ئهو مرۆڤ‌ه لهراس������تیدا هیچ مرۆڤێك به‌ب ی ی خۆ ی دیاره‌و‌ه ئامانجه‌كان ی پالنێك كه لهالیهن خۆی������هوه له‌رێگ‌ه ی بێپالن‌و بێبه‌رنامه ،وات‌ه ده‌ستنیشان نه‌ده‌كردو پێیده‌وترێت كه‌سێك ی ی تۆڕ‌ه ی نادیار له‌بنه‌ڕه‌تدا ههموومان لهسهر چهند تاڵ‌ه هه‌ودایه‌ك پالن‌ه شاراوه‌كانین ،خۆئه‌گه‌ر توانیمان ئهو هه‌ودایان‌ه بهخۆمان ئاشنا ی ئهوه پالندار ی پالندارین‌و ئهگهر نه‌شمانتوان بكهین ئهوا كهس������ێك نین. ی ی ئه‌مڕۆی‌ه بۆسبه‌ینێ ،له‌هه‌موو كارو پڕۆژه‌یه‌ك په‌روه‌رد‌ه كه كاردن ی ی ههیه ،دهبێت هه‌ریه‌ك‌ه له‌ئێم‌ه ی به‌پالندار ی ژیانمان پێویست تر ی ژیان‌و بوون‌و مانهوهو گه‌شه‌مان ی په‌روه‌رد‌ه مرۆڤ بزانین ئامانج كامه‌یه؟ ی ژیانمان چییه؟ ئه‌وسا لهو روانگه‌یه‌و‌ه ی دهبێت بزانین فه‌لسه‌ف‌ه به‌گشت ی بكه‌ین‌و زۆرترین ی پالنه‌كان ریزبه‌ند ئامانجه‌كانمان لهسهر هه‌ودا ی ئهو ژیان������ه ئامانجدار‌و پالن بۆ كۆش������ش بكهین بۆ به‌واقعكردن یو به‌خته‌وه‌ری. ی كه ده‌مانگه‌یه‌نێت‌ه ئاسووده‌ی دانراوه ی پێ رێك ی ئهو په‌یكه‌ره‌ی‌ه ئامانج‌ه په‌روه‌رده‌ییه‌كان ی په‌روه‌رده‌ی پالن ی ی تاكه‌كه‌سێك بێت ،یان بۆ خێزان‌و ئه‌ندامان ده‌خرێت ،جا بۆ خود ێ به‌رپرسی خێزان بێت یان بۆقوتابخان‌ه‌و كۆمهڵگه بێت ،بۆنمونه ده‌ب ی ی دابڕێژرێت بۆ پرۆژ‌ه ی خۆ خێزان رۆژانه‌و مانگان‌ه‌و س������ااڵن‌ه ی ئه‌ندامه‌كانی. په‌روه‌رده‌كردن‌و پێگه‌یاندن ئاماده‌كردنی :ناسر ف‌ه‌تحی
27 26 25 24 23
گه‌شه‌ی جووڵه‌و جێكۆڕكێ له‌ساواییه‌و ه تا هه‌فته‌ی شه‌شه‌م
هه‌فته‌ی یه‌كه‌م(ساوایی) :ساواكان جه‌سته‌یی هاوشێوه‌یان ههیه .ساوا لهم تهمهن������ه‌دا به‌گش������تی حاڵه‌تی س������هری بۆ ئه‌والیه‌ی ك������ه حه‌زی لێیه‌تی وه‌رده‌سووڕێنێ ،جا چ لهسهر پش������ت بێ چ لهسهر زگ
راكشابێ ،لهم كاتانه‌دا ده‌سته‌كان‌و القه‌كانیشی بۆ ناوه‌و‌ه وێك دێنێتهوه. چۆنێتیییارمه‌تیدانی: • بۆئهوهی منداڵه‌كه‌تان والێبكه‌ن كه بتوانێ حاڵه‌تی گه‌شه‌كردووتر به‌خۆیه‌و‌ه بگرێ ،پێیه‌كانی به‌هێواشی‌وبه‌رده‌وامی ب������ۆ ن������اوه‌وه‌و ب������ۆده‌ره‌و‌ه
بنوشتێننه‌وه‌و راستی بكهنهوه ،وات‌ه یاری به‌پێیه‌كانی بكهن. • گه‌وره‌بوونی سه‌ری منداڵه‌كه‌تان، كه نزیكه‌ی یهك چواره‌می قه‌واره‌ی جه‌س������ته‌ی دهبێ ،لهوه قورستر‌ه كه ماسولكه‌كانی پش������تو ملی پێیان به‌رزبكرێته‌وه،بۆئه‌وه‌یماسولكه‌كانی به‌هێزترو ملی قایمتر بێ ،رۆژانه دووسێ جار به‌جۆرێكی دابنێن كه روخساری روو به‌خواره‌و‌ه بێ. به‌كورتی :به‌ر‌ه ب������هره منداڵه‌كه‌تان لهو حاڵه‌تانه‌ی كه له‌ناو منداڵداندا به‌خۆوه‌ی گرت������ووه بیهێنن‌ه ده‌رێ. كاتێ������ك دایب������ی منداڵهكهت������ان ده‌گۆڕن كاتێكی باشه یاری به‌پێ‌و ده‌سته‌كانی بكهن ،ئهمه بۆئه‌وه‌ی‌ه كه بیانكاته‌و‌ه له‌گرمۆڵه‌كردنیان بێنێت‌ه ده‌رێ. هه‌فت������هی چواره‌م :لهم ته‌مه‌نه‌ش������دا هێش������تا ماس������ولكه‌كانی مل������ی منداڵهكهت������ان الوازه ،تا ئهوكاتهی بهدهست سه‌ری رانه‌گرن سه‌ری ههر شۆڕده‌بێته‌و‌ه خوارێ .ئهگهر لهسهر زگ راكش������ابێ ده‌توانێ چه‌ناگه‌ی بۆچه‌ند س������انتیمه‌ترێك‌و بۆچه‌ند چركه‌یه‌ك ل������ه‌زه‌وی جیابكاته‌وه،
ئهگهر به‌دانیشتنه‌و‌ه رایبگرن لهوانهیه چهند چرك‌ه زیاتر بتوانێ سه‌ری به‌رزبكاته‌وه. چۆنێتی یارمه‌تیدانی: • ئ������هو ئه‌مۆژگارییانه‌ی بۆهه‌فته‌ی یه‌كه‌م وات‌ه س������اوایی باسكران لهم قۆناخی چوار هه‌فته‌ییشدا درێژه‌یان پێبده‌ن. • قامكه‌كانتان ،یان بووكه‌ڵه ،یان شتێكی جێی س������ه‌رنج له‌پانتایی بینین������ی منداڵهكهت������ان دابنێن‌و بۆس������ه‌ره‌وه‌و خواره‌وه‌ی به‌رن ،به‌م شێوهیه منداڵه‌كه‌تان هانداو‌ه سه‌ری خۆی بجووڵێنی .پێشتر گوتبوومان پانتایی بینینی منداڵ لهس������اوایی‌و حه‌فه‌ته‌كان������ی یهك������ه‌م زۆر كهمه ئه‌وه‌تان لهبیر نهچێ. به‌كورتی :شتێكی بده‌نێ كه سه‌یری بكات .قامكه‌كانتان ببه‌ن‌ه سه‌ره‌وه‌و شتێكی ره‌نگاڵه‌یی له‌پانتایی بینینی منداڵه‌كه‌تان بێنن‌و ببه‌ن ،بهشێوهیهك ك������ه چاوه‌كانی‌و س������هری به‌دوای جووڵه‌كانی ئێوه‌دا بسووڕێنێ. هه‌فت������هی شه‌ش������ه‌م :ل������ه‌م ته‌مه‌نه‌دا منداڵهكهت������ان ده‌توانێ س������هری تا گۆشه‌ی 45ده‌ره‌جه‌ی دۆشه‌گه‌كه‌ی
به‌رزبكاته‌وه ،كاتێك دایده‌نیشێنن كه‌متر س������هری ش������ۆڕده‌بێته‌وه، كاتێكیش لهسهر زگ رایده‌كێشن ده‌توانێ س������هری بۆم������اوه‌ی زیاتر له‌چه‌ند چرك‌ه هاوئاس������ت لهگهڵ لهش������یدا به‌رزبكاته‌وه .ئه‌ژنۆكان‌و سمته‌كانی بهرهو به‌هێزبوون ده‌چن‌و وهك جاران زۆر كۆنابنه‌وه. چۆنێتی یارمه‌تیدانی: • كه‌ره‌س������ته ره‌نگاڵه‌یی������ه‌كان به‌جۆرێك له‌به‌رد‌هم‌و چاوی رابگرن كه بۆبینینیان ناچاربێت س������هری به‌رزبكاته‌وه. •بۆبه‌هێزبوونیهه‌مووپێكهاته‌كانی پێیه‌كانی ،به‌تایبه‌ت لهكاتی گۆڕینی دایبییكه‌ی ،پێیه‌كانی بۆ بكێشنه‌و‌ه‌و ی������اری كردن������هوه وێكهێنانه‌و‌ه به‌پێیه‌كانی بكهن. به‌كورتی :هانی بده‌ن كه س������هری به‌رزبكاته‌وه ،كاتێك منداڵه‌كه‌تان لهس������ه‌ر زگ راكش������اندوو‌ه بووكه‌ڵه‌یه‌ك������ی ره‌نگاڵه‌یی له‌پێش ده‌می منداڵهكهت������ان دابنێن ،بهاڵم ب������ا ههندێك دوورب������ێ بۆئهوهی بۆ بینینی ناچار بێت كه سه‌ری به‌رزبكاته‌وه.
دایک‌و باوکی میهرهبان پشتگیری لێهاتوویی قوتابییه‌کانتان بک‌هن‌و که‌شێکی ئارامیان بۆ بڕه‌خسێنن
14
یه‌کشه‌ممه 2010 /6/6
ژماره 27:
ی كۆی ه راگیراوه ی زانكۆ ی فهرهنس دووساڵ ه خوێندن له‌به‌ش
ههموو بهش ی فهرهنس ی 23خوێندكارن‌و سه‌رۆكایه‌ت ی زانكۆ به‌كه‌مته‌رخه‌م دهزانن له‌ئاست چاره‌سه‌ركردن ی كێشه‌كانیان ی ی زمانی فهرهنس بهش ی زانكۆی كۆیه ماو‌ه دووساڵه ڕاگیراوه‌و خوێندكارانی ئهو بهش ه ی زانكۆ سه‌رۆكایه‌ت به‌كه‌مته‌رخه‌م ده‌زانن‌و مامۆستایه‌كی به‌شه‌كه‌ش ی كردنه‌وه‌و ڕاگرتن ی بهشهكه بۆبێ پالن زانكۆی كۆیه ده‌گێڕێته‌وه. هۆگر كه‌مال له‌كۆیه
ی ماو‌ه ی پێنج س������اڵه بهش������ ی زمان ی فه‌ڕه‌نس ی له‌كۆلێژ ی زمان ی زانكۆ كۆیه كراوه‌ته‌وه‌و ماو‌ه ی دووساڵیش‌ه به‌ه������ۆ ی نه‌بوون ی مامۆس������تاو‌ه ئهو بهش������ه راگیراوه ،كه قۆناغ ی سێی ی نۆ خوێن������دكار‌و قۆناغ ی چوار 14خوێندكار تێیدا ده‌خوێنن. خوێندكاران ی فهرهنسی چاره‌نووسیان نادیاره ی س������ارا عوم������ه ر ،خوێن������دكار
چیم بینی
قوناغ ی س������ێیه‌م ئاماژه بهوه ده‌دا كه مامۆستا ی پێویس������تیان نییهو گرنگ ی به‌به‌شه‌كه‌یان نادرێت" ،هیچ ی هیوایه‌كم به‌دواڕۆژم نییه لهبهرئهوه نازانم ده‌بم به‌چی؟". له‌الیه‌ك ی دیكه‌و‌ه هێرش ره‌ئوف كه هاوپۆل ی سارایه ،جگه‌له‌و‌ه ی بێئومێد‌ه ی له خوێندنه‌ك������ه ی ئاماژه به‌خراپ مامه‌ڵ������ه ی مامۆس������تاكان ده‌كات‌و ده‌ڵێت" :هه‌ڵسوكه‌وتیان زۆر ره‌ق‌ه له‌گه‌ڵمان‌و هیچیا لێتێناگه‌ین". ئهو خوێن������دكار‌ه باس لهوه ده‌كات ی كه سروشتیی به‌شه‌كه‌یان پێویست به‌تاقیگ‌ه ی ده‌نگی ی ههیه" ،بهاڵم تائه‌م ماوه‌ی‌ه ی پێشوو نه‌مانبوو‌ه كه ده‌بوای‌ه له‌قۆناغ ی یه‌كه‌و‌ه هه‌مانبوایه". خوێندكاران ی فهرهنسی ناتوانن به‌فه‌ڕه‌نس ی بدوێن س������اوێن س������االر ،قوتابییه‌ك ی ئهو به‌شه‌یه‌و هیوا ی ئهوه ده‌خوازێت كه ی له‌ساڵ ی داهاتوودا ،بهش ی فهرهنس خوێندكار ی ن������وێ وه‌ربگرن ،بهو ئومێد‌ه ی ئه‌وانیش ده‌ست بكهنهوه به‌خوێندن‌و هیوایه‌كیان بۆبگه‌ڕێته‌وه، "تائێستا فێر ی فهرهنس ی نهبووین، چونكه ته‌نها وانه‌كان له‌به‌ر دهكهین
5
چهند دیمه‌نێك ،كه له‌میان ی گه‌شتێكدا بۆ واڵت ی توركیا سه‌رنجیان راكێشام
گه‌شتوگوزار !!... چۆلی ئه‌سعه‌د گه‌شتوگوزار ،یهكێكه له‌پای‌ه ئابورییه ههره گرنگه‌كان ی توركیا ،لهبهرئهوه ی توركیا جگه‌له‌و‌ه ی خاوه‌ن پێگه‌یه‌ك ی جوگرافی زۆرگرنگه‌و پێكهاته‌یه‌ك ی جوگرافی جوانیشی ههیه ،له‌روو ی ك‌هش‌و هه‌واشه‌و‌ه به‌به‌راورد لهگهڵ واڵتان ی ئه‌وروپا له‌الی‌هك‌و واڵتان ی ئه‌فریقاو ئاسیاو‌ه له‌الیه‌ك ی تر له‌بار‌ه‌و خاوه‌ن مێژووێك ی دێرینه‌و سااڵنێك ی زۆر پێگه‌و پایته‌خت ی ئیمپراتۆریه‌ت ی عوسمان یو ئه‌سته‌نبوڵیش پایته‌ختی چهند ئیمپراتۆریه‌تێك ی وه‌كو رۆمان ی بێزه‌نتی بووه، ئهمانه ههموو ی الیه‌ن ی گه‌شتیار ی واڵت ی توركیایان به‌هێزكردووه ،هه‌ریه‌ك له‌موسڵمانان ی جیهان‌و كریستیانه‌كانیش وه‌كو باكگراوندێك ی مێژوویی خۆیان لێی ده‌ڕوانن‌و سۆزێك ی دێرینیان بۆی ههیه. ئایاسۆفیا بۆ كریستیانه‌كان‌و كۆشك ی تۆپ كاپییش له‌ئه‌سته‌نبوڵ ـ باره‌گا ی سه‌ره‌كی حوكم ی سوڵتانه‌كان ی عوسمانی ـ بۆموسڵمانان جێگه ی بایه‌خن، چونكه گه‌لێك كه‌لوپه‌ل ی ناواز‌ه ی پێغه‌مبه‌ر ی ئیسالم محه‌مه‌د (د.خ) لهو شوێن‌ه پارێزراوه ،وهك :شمشێره‌كانی ،تاڵ‌ه مووی ،ئااڵك‌هی ،نامه‌یه‌ك ی ده‌سنووسی خۆ یو ...تد. توركیا توانیویه‌ت ی ئهم زه‌مین‌ه گه‌شتیاریی‌ه بۆخۆ ی وه‌كو سه‌رچاوه‌یه‌ك ی ئابوری ی به‌هێز به‌كاربێنێت‌و پالنێك ی گه‌شتیاری ی ورد ی بۆ داڕشتووه ،ئهوه جگه‌له‌و‌ه ی كه هۆیه‌كان ی گواستنه‌و‌ه ی به‌باش ی رێكخراون‌و پاسی تایبه‌ت به‌هاتوچۆی گه‌شتیاران دابینكردووه كه سه‌ریان كراوه‌یه‌و وه‌رگێڕیان تێدایهو به‌ئاسان یو به‌خێرایی به‌ناو شوێن‌ه گه‌شتیاریی‌و دیاره‌كان ی ئه‌سته‌نبوڵدا ده‌گه‌ڕێن كه بلیت ی بۆ دوو كاژێر ،به 20یۆرۆیه. به‌ده‌ر لهوانه خزمه‌تگوزار ی گه‌شتیاری ی زۆر به‌باشی ئاماده‌كراو‌ه‌و گه‌شتیار له‌هیچ شوێنێك‌و له‌هیچ پێگه‌یه‌ك بۆ هیچ شتێك ی پێویست په‌ك ی ناكه‌وێت، چونكه دهزانن كه خزمه‌ت ی باش بۆ گه‌شتیاران داهات ی باش بۆ واڵت ده‌سته‌به‌ر ده‌كات.
خوێندکارانی بهشی فهرهنسی له‌چاره‌نوسی خوێندنه‌که‌یان نائۆمێدن فۆتۆ :هۆگر که‌مال
و هیچیت������ر" ،ه������اوكات كارمه‌ند كام������ه‌ران كه خوێن������دكار ی دوا ی قۆناغ‌ه له‌به‌ش������ ی زمان ی فهرهنس ،ه������ۆكار ی هیچ فێر نه‌بوونیان بۆ بێ مامۆستای ی دهگهڕێنێتهوه" ،هیچ خوێنكارێكمان توانا ی ئهوهمان نییه په‌ره‌گرافێك ی فه‌ڕه‌نس ی وه‌رگێڕین‌ه سه‌ر زمان ی كوردی". له‌الیه‌ك ی دیكه‌و‌ه زانا ناس������ح ،وهك خوێندكارێك ی دیكه ی ئهو بهش������ه جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه پێش������تر ئاماده‌باش������ ی بۆ زانك������ۆ ی كۆیه ی نه‌كراوه‌و گرفته‌كان ی به‌شه‌كه‌ش������ ی زانكۆك������ه بۆس������ه‌رۆكایه‌ت ی ده‌گه‌ڕێنێت������هوه ،چونكه تائێس������تا چه‌ندینج������ار مامۆس������تا داوایان كردوه له‌به‌ش������ه‌كه‌یان وان‌ه بڵێنه‌وه، بهاڵم زانكۆ ڕازینه‌بووه" ،مه‌به‌ست
ی له‌كردنه‌و‌ه ی بهشهكه بۆ گه‌وره‌كردن ناو ی زانكۆكه‌یه ،پێموای‌ه له‌به‌رامبه‌ر بڕیارێك ی سیاسیدا ئهم بهشه ی ئێمه دروستكرابێت". مامۆستا عه‌ره‌به‌كان بهشهكه جێده‌هێڵن ی د.گ������ۆران س������ه‌اڵحه‌دین راگر كۆلێژ ی زمان له‌زانكۆ ی كۆیه باس لهوه ده‌كات كه ئهوان ئهو به‌شه‌یان ی به‌پاڵپش������ت ی چهند مامۆستایه‌ك ی عه‌ره‌ب كردبوهوه كه له‌زانكۆكان ی عێراق������هوه هاتبوون ،ب������ه‌اڵم دوا باش������بوون ی ره‌وش������ ی ئه‌من ی بهبێ ی ئهوه ی پرسیان پێبكرێت ،زانكۆ كۆیه‌یان به‌هۆ ی به‌جێهێش������توو‌ه‌و گه‌ڕاونه‌ته‌و‌ه زانكۆكان ی خۆیان. ی له‌بار‌ه ی داخستن ی بهش ی فهرهنس
كۆلیژه‌كه‌یه‌وه ،د.گۆران ره‌تیكرده‌و‌ه كه ئهوان به‌شه‌كه‌یان داخستبێت، ی به‌ڵك������و له‌پێناو چاره‌س������ه‌ركردن گرفته‌كانی������ان ،ماو‌ه ی دووس������اڵه خوێندكاری������ان وه‌رنه‌گرت������ووهو ی ڕایانگرت������ووه" ،له‌هه‌وڵ ی هێنان چهند مامۆستایه‌كداین تا بتوانین له‌ساڵ ی داهاتوودا كێشه‌ك‌ه چاره‌سه‌ر بكهین". یهك كوردو دوو عه‌ره‌ب بهڕێوه ی ده‌به‌ن ی مامۆستا ئاسۆ كه تاك‌ه مامۆستا ی كورد‌ه له‌گ������ه‌ڵ دوو مامۆس������تا عه‌ره‌بدا بهش������ ی زمان ی فهرهنسی كۆلی������ژ ی زمان ی زانك������ۆ ی كۆیه بهڕێوه ده‌بن‌و جه‌خت لهوه دهكاتهوه ی ك������ه كۆلیژه‌كه‌ی������ان ب������ێ پالن
ی پێوه دیاره، سه‌رۆكایه‌ت ی زانكۆ چونكه ته‌نها پش������تیان به‌چه‌ند ی عه‌ره‌ب ی هه‌اڵتوو مامۆس������تایه‌ك ی بهس������تبوو كه له‌ب������ه‌ر بارودۆخ ی هه‌اڵتبوون" ،ده‌كرا لهالیهن ئه‌من ی ی زانكۆو‌ه مامۆستا سه‌رۆكایه‌ت له‌فه‌ڕه‌نساو‌ه بۆ بهێنێت ،چونكه ی بااڵ ی خوێندن ی وه‌زاره‌ت بودج‌ه رێیان پێده‌دات گرێبه‌ست له‌گ‌ه ڵ ی بێگانه‌دا بكهن". مامۆستا یو ی به‌خه‌مساردی ناوبراو ،ئاماژه ی ی زانكۆ ی س������ه‌رۆكایه‌ت بێبڕوای یو ی فه‌رنس������ كۆی������ه بۆبه‌ش������ ی ی كێش������ه‌كان چاره‌س������ه‌ركردن ی نه‌شارده‌و‌ه دا ،هاوكات ئهوهش������ ك������ه خوێندكاره‌كانیش������یان كه‌مته‌رخه‌م������نو وهك پێویس������ت ی فێربوون ناده‌ن. ههوڵ
ی درۆ ده‌كات؟ منداڵ بۆچ
ئا :چنار ئ‌ه‌مج‌ه‌د خێزان كاریگهرییهكی زۆر گرنگی ههیه لهس������ه‌ر منداڵ ،چونكه ئهگهر منداڵ له‌ژینگ‌ه‌یه‌كی باشدا بژی ك‌ه‌ل‌ه‌س‌ه‌ر بن‌ه‌مای راستی دام‌ه‌زرابێت‌و كاری پێبك‌ه‌ن ،ئهوا زۆر بهئاس������انی دهتوانی منداڵهكهت فێری راستگۆیی بكهیت ،ئهگهر ب‌ه‌پێچ‌ه‌وان‌ه‌ش‌ه‌و‌ه بوو ئهوا منداڵ زۆر بهئاس������انی رێگای درۆ دهگرێت به‌ب������ێ ئهوهی بزانێت ئ������هو درۆكردن‌ه بهرهو كام ك‌ه‌نار‌ی دهبات؟ منداڵ ل������ه‌دوای تهمهنی چوار س������اڵیی‌ه‌و‌ه دهبێت باس ل‌ه‌گرنگی راس������تگۆیی بۆبك‌ه‌ین بهشێوهیهك كه س‌ه‌رنجی‌منداڵه‌ك‌ه رابكێشیت بۆالی گرنگی باب‌ه‌ته‌ك‌ه‌و رابهێنرێت ل‌ه‌س‌ه‌ری ،بهاڵم منداڵی خوار تهمهن چوار ساڵ ك‌ه‌درۆ ده‌كات وهك چیرۆكێكی خ‌ه‌یاڵی وای‌ه نابێت نیگهران بین لێی ،ب‌ه‌ڵكو‌‌ئ‌ه‌بێت ب������ۆی روون بكهیتهوه ك‌ه‌جیاوازی نێوان خ‌ه‌یاڵ‌و راستی بكات. درۆی خ‌ه‌یاڵ: مهبهس������ت لێی ئهوهیه ك‌ه‌منداڵ ل‌ه‌خ‌ه‌یاڵی خۆیدا بیرۆك‌ه‌ی������ه‌ك یان چیرۆكێك دروس������ت ده‌كات، لێرهدا منداڵه‌ك‌ه ههندێك قس������ه ده‌كات كه زۆر دوور‌ه لهراس������تیی‌ه‌وه ،لهوانهیه منداڵه‌ك‌ه خ‌ه‌وێكی بینیبێت‌و خ‌ه‌وه‌ك‌ه بهش������ێوهیهك باسی بكات كه
خۆی ئهو شت‌ه‌ی بینیوه یان بهسهری هاتوو‌ه ،یان ل‌ه‌جێگ‌ه‌یه‌كدا باس������ی باب‌ه‌تێك كراو‌ه‌و منداڵه‌ك‌ه گوێی ل������ێ بووه ،لهم كاتهدا منداڵه‌ك‌ه لهو باب‌ه‌ت‌ه‌وه چیرۆكێك لهمێش������كی خۆیدا دروست ده‌كات‌و د‌ه‌یڵێت‌ه‌و‌ه. توندوتی������ژی خێزان‌و مامهڵهی خراپ ،وا ل‌ه‌منداڵ ده‌كات‌پ‌ه‌ناب‌ه‌رێت������ه ب‌ه‌ردرۆكردن‌و راس������تییه‌كان بش������ارێتهوه ،یان جیاوازیكردن لهنێوان منداڵداو زیاتر پێدان ی سۆزو خۆشهویستی ب‌ه‌منداڵێكی تر
دهبنه پاڵن‌ه‌رێك بۆ منداڵه‌ك‌ه ك‌ه‌درۆبكات‌و رق‌و كین‌ه‌ی ل‌ه‌دڵدا دروست‌بێت‌و هانی بدات بۆئهوهی تاوانێك بخات‌ه پاڵ براكهی یان خوش������كه‌ك‌ه‌ی تا لهالیهن دایك‌و باوكیی‌ه‌و‌ه س������زا بدرێت ،ههروهها منداڵ ههست به‌ك‌ه‌میی ده‌كات كاتێك كه دهزانێت منداڵی دیكه یاری یان ش������تی زیاتری لهو ههیه ئ‌ه‌وس������ا درۆده‌كات‌و واخ������ۆی دهردهخات كه ئهو ههموو شتێكی ههیه. 70%ی منداڵ ل‌ه‌ترس������ی لێدان‌و مهترس������ییه‌كانی مامهڵهی خ������راپ درۆ دهكهن .نابێ ئهوهمان لهبیر بچێت كه ههندێجار خۆمان منداڵه‌ك‌ه فێری درۆی دهكهین وهك ئ������هوه ی پێید‌ه‌ڵێی ئهمڕۆ د‌ه‌چین بۆ بازاڕ ،بهاڵم تۆ ب‌ه‌نیازی بیب‌ه‌یت بۆالی پزیشك ،یان ب‌ه‌ڵێنێكی پێد‌ه‌د‌ه‌یت ،بهاڵم پهشیمان دهبیتهوه یان ب‌ه‌ڵێنه‌ك‌ه‌مان ل‌ه‌بیرد‌ه‌چێت‌ه‌و‌ه‌و بۆی جێب‌ه‌جێ ناك‌ه‌ین. منداڵ جوانترین دیاری خودای گهورهیه بۆمرۆڤ پارێزگاری لێ بكه ،ر‌ه‌وشتی جوان‌و ههڵسوكهوتی باشی فێربك‌ه ،بۆئهوهی ن‌ه‌و‌ه‌یه‌كی راستگۆو ب‌ه‌سوود بۆدوارۆژ ئاماد‌ه بكهین .منداڵ بون‌ه‌و‌ه‌رێك‌ه ه‌ه‌رد‌هم‌و ههموو ساتێك پێویستی ب‌ه‌تۆی‌ه ئامۆژگاری بكهو فێری راس������تییه‌كانی بكه ،بهاڵم بهش������ێوهیهكی پ‌ه‌رو‌ه‌رد‌ه‌یی دروس������ت كه منداڵه‌ك‌ه ئامۆژگاری‌و رێنماییه‌كانی تۆ وهربگرێت ،لهههمان كاتدا ههست بهس������ۆزو خۆشهویس������تیت بكات ،ههروهها بهپێی تهمهنی خۆی مامهڵهو ههڵسوكهوتی لهگهڵدا بكه.
له‌په‌روه‌رده‌و فێربووندا هیچکات دره‌نگ نییه بۆ ده‌ستپێکردن
ژماره 27:
به‌ڕێوبه‌ر ی نه‌خۆشخان ه ی هه‌ناوی ی گشت ی له‌سلێمانی:
ی بۆبنوسێت ی زۆر ی پزیشك ده‌رمان ی به‌وه‌ی ه ك ه چوو ه ال خهڵك قه‌ناعه‌ت سه‌ردانی نهخۆشخانهو ده‌زگا ته‌ندروستییه‌كان‌و كلینكه تایبه‌ته‌كان جۆریك له‌تێكه‌اڵویی‌‌و نه‌شاره‌زایی له‌الی هاوواڵتیان دروستكردووه‌‌و ئهوهش وایكردووه كه نه‌توانن به‌ئاسانی بگه‌ن ه الی ئهو دكتۆره‌ی ك ه بۆچاره‌سه‌ری نه‌خۆشییه‌كه‌یان پێویستیانه. د.دلێر شه‌مسه‌دین بێستون فه‌تاح بێستون :هاوواڵتیان لهكاتی توشبوونی ی نه‌خۆش������ییدا زۆرجار گ������وێ ناده‌نێ‌و د.دلێ������ر شه‌مس������ه‌دین پس������پۆڕ ی سه‌ردانی نه‌خۆش������خان‌ه ناكهن ،ئهوه چ یو به‌ڕێوبه‌ر ی هه‌ناو نه‌خۆشییه‌كان ی كاریگهرییهكی دهبێت؟ ی گش������ت ی هه‌ناو نه‌خۆش������خان‌ه ی دیمانه‌یه‌كیدا لهس������لێمانی ،له‌میان ی د.دلێر :له‌كات ی بوون ی گیروگرفتێك ی ی ش������ێواز له‌گ������ه‌ڵ نم نم چۆنیه‌ت ی هاوواڵتی������ان ب������ۆ تهندروس������تیدا ،پێویس������ته هاوواڵتی س������ه‌ردان نه‌خۆش������خانه‌كان‌و وش������یارییان س������ه‌ردانی ئهو مه‌ڵبه‌ند‌ه ته‌ندروستیان‌ه ی نه‌خۆشییه‌كانیان‌و ب������كات كه لێوه‌ی نزیك������هو بچێته الی ی جۆر له‌بار‌ه ی كه پێویس������ته دكت������ۆرو زانی������ار ی ته‌واوی لهس������ه‌ر ئ������هو پزیش������كانه بی������ان بینن ده‌خات������ه‌ڕوو ،هاوكات نه‌خۆش������ییه‌كه‌ی بداتێ .ئهو دكتۆرانه ی نه‌خۆش ده‌توانن پۆلێنی نه‌خۆشییه‌ك‌ه بكهن كه ی دووركه‌وتنه‌و‌ه گرنگ������ ی زۆرو پێویس������ته ته‌نها ده‌رمانی بدرێتێ یان ی ده‌رمان������ له‌كۆكردن������هوه بنێردرێت‌ه نهخۆشخانهو لهوێ بهێڵرێته‌وه، یروونده‌كاته‌وه. به‌كارنه‌هێنان
چونكه زۆرجار نه‌خۆشه‌كان سه‌ردانی دڵ ی هه‌بێ������ت ،ده‌توانێت ئهو كاته كورتر دكتۆر ناكهن تا نه‌خۆشییه‌كه‌یان بهرهو بكاته‌و‌ه‌و راس������ته‌وخۆ س������ه‌ردان ی بهش ی خراپتر ده‌چێت. پێش������واز ی بكات كه له‌به‌ش ی پێشهوه ی نه‌خۆشخان‌ه ی فێركار یو فریاكه‌وتنه ،لهو بهش������هوه راسته‌وخۆ كاره سه‌ره‌تاییه‌كان ی بێستون :ئهگهر نه‌خۆشێك بار ی بۆ ده‌كرێت‌و ره‌وان‌ه ی بهش������ ی سه‌نته‌ر ی ته‌ندروست ی نه‌گونجاو بێت چۆن‌و به‌چ نه‌خۆش������ییه‌كان ی دڵ ده‌كرێت ،به‌هه‌مان شێوه‌یه‌ك رووبكات‌ه نه‌خۆشخانه‌كان؟ د.دلێر :رۆشتنی نه‌خۆش بۆنه‌خۆشخان‌ه شێو‌ه ئهگهر به‌ركه‌وت‌ه ی رووداوه‌كان بوو، به‌سیس������تمیك بهڕێوه ده‌برێت ،كاتێك پێویسته سه‌ردان ی بهش ی پێشواز ی بكات‌و نه‌خۆش ده‌گات‌ه نه‌خۆش������خان‌ه س������ه‌ره‌تا دوا ی كاره سه‌ره‌تاییه‌كان ره‌وان‌ه ی بهش ی سه‌ردان ی بهشی پێشوازی ده‌كات ،لهوێ نه‌شته‌رگه‌ر ی فریاكه‌وتن ده‌كرێت. ئهو نه‌خۆش������ان‌ه ده‌بینرێن ك������ه له‌بنك‌ه ته‌ندروستییه‌كانه‌و‌ه ره‌وانه‌كراون بۆ ئهو بێستون :ئهو پزیشكان‌ه ی له‌كلینك‌ه بهشه ،یان لهكاتی گیروگرفتی كتوپڕدا تایبه‌تیه‌كاندان هه‌مان كار ی كه‌رتی هاوواڵتیان رووی تێده‌كه‌ن ،كه به‌رده‌وام گشتیی دهكهن؟ پزیشك ی لێییه .لهو به‌شه‌دا ده‌ستنیشان ی د.دلێر :له‌سیس������تم ی ته‌ندروستییدا دوو حاڵه‌ت������ه‌كان ده‌كرێت‌و بڕی������اڕ ده‌درێت بهش������ ی ش������ێو‌ه خزمه‌تگوزاریمان ههیه، نه‌خۆش������ه‌ك‌ه بۆ ماڵهوه بنێرێت������هوه یان بهش������ێك ی خزمه‌تگ������وزار ی تایبه‌ت‌ه یان ئه‌هل یو به‌شێك ی خزمه‌تگوزار ی حكومییه، ره‌وان‌ه ی نه‌خۆشخانه‌كان ی تری بكهن. نه‌خ������ۆش خ������ۆ ی سه‌رپش������كه كام لهم دووبه‌ش‌ه هه‌ڵده‌بژێرێت ،له‌هه‌ردوو بهشهكه بێستون :ئهوه ی به‌رێزت باسی ده‌كه‌یت، خزمه‌تگوزار ی پێشكه‌ش ده‌كرێت ،بهاڵم لهگهڵ حاڵه‌ت‌ه كتوپڕه‌كاندا جیاواز ی كاتێك نه‌خۆش������ه‌ك‌ه ده‌چێت‌ه كلینكێك ی ههیه؟ د.دلێر :حاڵه‌ت ی كتوپڕی رووداوه‌كان یان تایبه‌ت ،نه‌خۆش������ه‌ك‌ه ده‌شێت به‌گوێر‌ه ی حاڵه‌تی كتوپڕی نه‌خۆشییه‌كان ی سنگ‌و ئهو پزیش������كه ی هه‌ڵیبژاردوه ،راسته‌وخۆ دڵ ،ئهوه ی كهس������ێك كه هه‌س������تیكرد نه‌خۆشیه‌ك‌ه ی بۆ پۆلێن بكرێت‌و زووتر ئازارێك������ ی توند ی س������نگ ی هه‌ی������ه ،لهو بگات‌ه ئهنجام ،لهگهڵ ئهوهش������دا له‌ده‌وام ی كات������ه‌دا ئاره‌قكردن������هوه ی ههیه ،بۆنمونه حكومیی������دا راویژكارییه‌كمان ههیه كه نیشانه‌كان ی لهوه ده‌چێت كه كێشه‌یه‌ك ی زۆرترین پس������پۆڕییه‌كان تیایدا نه‌خۆش
بێستون :له‌ئێستادا به‌كارهێنان ی ده‌رمان بهشێوهیهك ی به‌رفراوان بۆت‌ه دیارده‌یه‌ك ی كۆمه‌اڵیه‌ت یو هاوواڵتیان چاو له‌یه‌ك دهكهن بۆ كڕین ی ده‌رمان ،ده‌ربار‌ه ی هه‌رزان ی نرخ ی ده‌رمان‌و زۆر ی به‌كارهێنان ی ده‌رمان چیده‌ڵێن؟ د.دلێ������ر :مێ������ژوو ی زۆر به‌كارهێنان ی ده‌رمان له‌حه‌فتاكان‌و هه‌شتاكان ی سه‌د‌ه ی رابردوه‌و‌ه ده‌ست ی پێكردووه ،ئێستاش ئهم دیارده‌ی‌ه زۆر زیاد ی كردوه ،لهبهرئهوه ی زۆرێك ی ده‌رم������ان به‌كوالێتێكی خراپ‌و به‌نرخێك������ ی هه‌رزان هاتۆت������ه هه‌رێمه‌وه، ههربۆیه زۆر ده‌رم������ان ده‌كڕێت‌و زۆری به‌كارناهێنرێت‌و فڕ ێ ده‌درێت ،خهڵك ی فێربوو‌ه له‌ماڵه‌و‌ه ده‌رمان هه‌ڵگرێت .خهڵك قه‌ناعه‌ت ی بهوهیه كه چوو‌ه ال ی پزیش������ك ده‌رمان ی زۆر ی بۆبنوسێت.
.6مێشك ی فیل زۆر گه‌وره‌یه‌و نزیك‌ه ی شه‌ش ئهوهنده ی مێشك ی مرۆڤ دهبێت. له‌گ������ه‌ڵ ئهوهش (س������ه‌باره‌ت به‌قه‌بار‌ه ی جهسته) له‌هه‌موو گیانه‌وه‌راندا مرۆڤ خاوه‌ن ی گه‌وره‌ترین دهماغه كه نزیك‌ه ی تێكڕای ی لهس������ه‌دا دوو ی كێش ی لهش دهبێت .ده‌ماغ ی پش������یل‌ه نزیك‌ه ی یهك ئاونس دهبێت كه‌ده‌كات‌ه تۆزێك زیاتر له‌سه‌دا یهك ی كێش ی له‌شی . .7نزیك‌ه ی س������ه‌د هه‌زار میل ی لوول‌ه ی خوێن له‌ده‌ماغدا ههیه .ئهگهر بكشێنرێت (ئهوهش بیرۆكه‌یه‌ك ی جوانه) ئهوا زیاتر له‌چوار جار به‌ده‌ور ی زه‌ویدا دێته‌وه. .8ئه‌گ������ه‌ر قه‌بار‌ه ی ده‌ماغت مامناوه‌ند بێت ئهوا نزیك‌ه ی سه‌د ملیۆن ده‌ماره‌خان‌ه له‌خۆ دهگرێت .له‌وباره‌یه‌و‌ه خۆش������حاڵ ده‌بیت كات ێ خاڵ ی دواتر ده‌خوێنیته‌وه. .9ڕۆژان������ه نزیك������ه هه‌ش������تاو پێنج ه������ه‌زار ده‌ماره‌خان������ه له‌ده‌ماغدا له‌ناو ده‌چێ������ت .جێگه ی خۆش������حاڵیی‌ه ئهوه كاریگه‌ر ی نابێت له‌ئه‌نجام ی دووباره درووس������تبوونه‌وه‌یان‌و ئهو ڕاستیه‌ش تهنانهت پاش س ێ ساڵ ئهم له‌ناوچوونه ی ته‌نها دهكاته نزیك‌ه ی لهس������ه‌دا یهك ی سه‌رجه‌م ی ده‌ماغ .ئۆو ،سه‌یر ی خاڵ
وه‌اڵمدانه‌وه‌یان بۆ بزواندن زیاد ده‌كات (ڕاهێنانه‌كان ی توانا ی مێشك ئهنجام بده) .زاناكان ئهم دۆخ‌ه به‌كش������انی ده‌ماغ یاخود كشان ی ده‌مار ی ناوده‌به‌ن. لهوانهیه به‌ال ی تۆو‌ه ئهم خاڵ‌ه هانده‌رترین خاڵ ی ڕاستیه‌كان ی ده‌ماغ بێت.
ی مرۆڤه‌وه ی ده‌ماغ ی سه‌رسوڕهێنه‌ر له‌بار ه 10ڕاست
له‌ئنگلیزییه‌وه :دیار ئه‌كره‌م كام له‌ئه‌ندامه‌كان ڕێژ‌ه ی له‌سه‌دا یهك بۆ لهس������ه‌دا سێ ی جه‌س������ته پێكدێنێ، بهاڵم ڕێژ‌ه ی له‌سه‌دا بیست ی ئهو هه‌وای‌ه به‌كاردێن������ ێ تۆ هه‌ڵیده‌مژی������ت؟ ئهوه دهماغه! ئهمانه ی خواره‌وه‌ش ده ڕاست ی سه‌رسوڕهێنه‌رن له‌بار‌ه ی ده‌ماغه‌وه. .1مێش������ك پێویس������ت ی به‌ئۆكسجین ی به‌رده‌وامه .نه‌بوون ی ئۆكسجین بۆماو‌ه ی ده خووله‌ك تێكچوون ی مهترس������یدار ی ده‌مار ی به‌دوواوه‌یه .س������ه‌رما ده‌توانێت ئهم ماوه‌ی‌ه زیاد ب������كات ،لهبهرئهوه ئهو قوربانیان‌ه ی له‌ئاو ی سارددا نقووم بوون به‌ب ێ زیان ی ده‌مار ی دوا ی چل خوله‌ك بووژاونه‌ته‌وه . .2مێش������ك پێنجیه‌ك ی خوێن ی لهش به‌كاردێنێ .مێشك پێویست ی به‌خوێن‌ه تاكو له‌ئاس������ت داخوازیی‌ه گۆڕاوه‌كان ی ده‌م������ار‌ه خانه‌كان������دا بێت .مێش������ك ته‌نها پێویست ی بهو گلوكۆز‌ه نییه كه ده‌رده‌درێت ،بهڵكو بێگومان پێویست ی به‌ئۆكسجینیشه. .3مێشك هه‌س������ت به‌هیچ ئازارێك ن������اكات .له‌ناو خود ی مێش������كدا هیچ
ده‌مارێ������ك نییه ئازار تۆم������ار بكات، بۆیه نه‌شته‌رگه‌ر‌ه ده‌مارییه‌كان ده‌توانن لهمێش������كدا كاربك������ه‌ن له‌كاتێك������دا نهخۆشهكه به‌ئاگای‌ه (چهند سه‌یره!) .به‌م هۆیه‌و‌ه ده‌توانن كاردانه‌و‌ه ی نهخۆشهكه بزانن تاكو ناوچ‌ه گرنگه‌كان بناسنه‌وه، بۆنمونه ئهو ناوچان‌ه ی له‌قس������ه‌كردن‌و بینیندا به‌كاردێن. .4مێش������كۆك‌ه ههندێجار به‌مێش������ك ی بچووك ناوزه‌ند ده‌كرێت كێش������ه‌ك‌ه ی نزیك‌ه ی س������ه‌دو په‌نجا گ������رام دهبێت. مێش������كۆك‌ه له‌خواروو ی بهش ی دواو‌ه ی مێشكدا ده‌بینرێت‌و له‌پاراستن ی شێواز ی وه‌ستان‌و ڕۆیشتن‌و به‌ئه‌نجامگه‌یاندن ی ههر جووڵه‌یه‌ك������ ی په‌یوه‌ندیداری تردا گرنگه .ڕه‌نگ‌ه له‌هه‌ست ی بۆنكردنیشدا ڕۆڵ ببینێت. .5كێش������ ی ده‌ماغ ی م������رۆڤ به‌تێكڕا نزیك‌ه ی س ێ پاوه‌ند وات‌ه 1.4كیلۆگرام دهبێ������ت ،لهوانهیه مێش������ك ی ئه‌لبێرت ئه‌نیشتاین له‌ه ی تۆ بچووكتر بووبێت، چونك������ه ئهو بچووكتر بوو له‌ئاس������ت ی ناوه‌ند .په‌یوه‌ندییه‌ك ی گش������ت ی لهنێوان قه‌بار‌ه ی جه‌سته‌و قه‌بار‌ه ی مێشكماندا ههیه .
ی ده‌نك ه ههنار منداڵبوون خێراتر ده‌كات خواردن
ئا :شلێر ح‌ه‌م‌ه ساڵح
به‌گوێر‌ه‌ی توێژینهوهكان ،د‌ه‌نك‌ه ههنار به‌كاردێت بۆیارم‌ه‌تیدانی ژنی دووگیان لهكاتی منداڵبووندا ،ئهمهش تو رێگر‌ه له‌ه‌ه‌ڵمژینی چهوری به‌هۆی بوونی ئیسترۆجینی سروشتی تێیدا كه به بیتا سیتو سترۆل ناود‌ه‌برێ ل‌ه‌ریخۆڵ‌ه‌دا .تیمی لێكۆڵینهوهكان ئاماژ‌ه‌یان بهوهدا ،كه دهنكی ههنار دهتوانرێت وهك پ‌ه‌س������تانێكی سروشتی به‌كاربهێنرێت لهكاتی منداڵبووندا ،ههروهك ئاش������كرای‌ه كه ش������ه‌رب‌ه‌تی ههنار س������وودێكی زۆری ههیه بۆ تهندروستی لهوانه كهمكردنهوهی رێژهی كۆلیسترۆڵ‌و پ‌ه‌ستانی مولوله‌كانی خوێن ،پارێزگاری لهش لهزۆربهی شێرپ‌ه‌نج‌ه ،ه‌ه‌روها وهك دژه ت‌ه‌ن به‌كاردێت ل‌ه‌دژی ه‌ه‌وكردن‌و ئۆكساندن ،بهاڵم و‌ه‌ر‌ه‌مه‌كانی به‌هۆی بوونی ئیسترۆجینی سروشت ی له‌د‌ه‌نك‌ه ه‌ه‌ناردا دهنكی ههنار توانای زۆر زیاتری ههیه بۆ كاتی منداڵبوون وهك ل‌ه‌ش‌ه‌رب‌ه‌ته‌ك‌ه‌ی. پرۆفیسۆر سو رایرایگ‌ه‌یاند كه زۆریی سوودی ههنار وایكردووه زانایان توێژینهوهی لهس������ه‌ر بكهن به‌مه‌به‌س������ت ی سوودو‌ه‌رگرتن له‌چاالككردنی ماسولكه‌كانی منداڵدانی ژنان لهكاتی قورسی منداڵبوون������دا" ،له‌تاقیگ‌ه‌دا دهنكی ه‌ه‌ناریان لهس������ه‌ر دیواری منداڵدان دانا ،بووه هۆی چاالككردنی خانه‌كانی ماس������ولك‌ه‌ی دیواری منداڵدان.
دواتر بكه! .10توێژین������هوه هه‌نووكه‌یی������ه‌كان ده‌یس������ه‌لمێنن ده‌ماغ به‌رده‌وام دهبێت له‌به‌رهه‌مهێنان������ ی ده‌ماره‌خان������ه‌كان به‌درێژای������ ی ژیان������ت .توێژینهوهكان ئه‌وه‌شیان سه‌لماندوو‌ه ده‌ماره‌خانه‌كان
ده‌بینن ،ههموو كه‌سێك ده‌توانێت پزیشك ی پس������پۆڕ ببینیت .هاوواڵتیان پێویستیان به‌هۆشیار ی تهندروس������ت ی ههیه ،چونكه هه‌ندێ نه‌خۆش نه‌خۆش������ییه‌ك ی هه‌ناو ی ههیهو س������ه‌ردان ی پزیشك ی نه‌شته‌رگه‌ر ی ده‌كات یان بهپێچهوانهوه ،بهاڵم حاڵه‌تیش ههیه نه‌خۆش پێویس������ت ی بهوهیه ،چهند پزیش������كێك ی پس������پۆڕ جیاجیا ببینێت، بۆنمونه كه‌سێك كه نه‌خۆش ی شه‌كر‌ه ی هه‌بێت پێویس������ته پزیش������ك ی هه‌ناوی یو پزیشك ی نه‌خۆشییه‌كان ی چاو ببینێت.
هاوسه‌‌نگیی كێشی نهخۆشو گورچیل ه‌له‌چاندنی گورچیله‌‌دا ئا :چنار ئ‌ه‌مج‌ه‌د توێژین‌ه‌و‌ه‌یه‌كی فهرهنس������ی د‌ه‌ریخست ،گونجاندنی كێشی نهخۆشو گورچیل‌ه دهرفهتی زیاتر دهدات، بۆس‌ه‌رك‌ه‌وتنی ن‌ه‌شت‌ه‌رگ‌ه‌ری چاندنی گورچیل‌ه. توێژین‌ه‌و‌ه‌یه‌ك لهسهر 1000كهس كرا ،كه ن‌ه‌شت‌ه‌رگ‌ه‌ری چاندنی گورچیل‌ه‌یان بۆكرابوو ،دهركهوت ئهوانهی كێش������ی گورچیل‌ه‌یان كهم بوو پ������اش تێپهڕبوونی دووساڵ%55 ،یان ن‌ه‌شت‌ه‌رگ‌ه‌ریه‌ك‌ه‌یان سهركهوتنی بهدهست نه‌هێنا ،جگ‌ه‌ل‌ه‌و‌ه‌ی زیاتر دووچاری كێشهی دروستبوونی خاڵ لهسهر گورچیل‌ه‌و ب‌ه‌رزبوون‌ه‌و‌ه‌ی پ‌ه‌س������تانی خوێن ده‌ب ن لهوانهی ك������ه گورچیل‌ه‌ی گونجاویان بۆدانرابوو. پرۆفیسۆر جان بۆل سۆلیلۆ كه ل‌ه‌س‌ه‌نت‌ه‌ری فهرهنسی
بۆ تهندروس������تیو توێژینهوهی پزیشكی كارده‌كات رایگهیاند كه گرنگی كێشی گورچیله‌ك‌ه هاوس‌ه‌نگه لهگهڵ ئ������هو ههموو لێكۆڵین������هوهو تاقیكردن‌ه‌وان‌ه‌ی ك‌ه‌ل‌ه‌س������ه‌ر گورچیل������ه ده‌كرێت ،پێ������ش ئهوهی ن‌ه‌شت‌ه‌رگ‌ه‌ریه‌ك‌ه‌ی بۆ ئهنجام بدرێت ،چونكه چهند گورچیله‌ك‌ه گونجاو بێت له‌كێشدا ئهوهنده تهمهنی نهخۆشهكه دوای ن‌ه‌شت‌ه‌رگ‌ه‌رییه‌ك‌ه درێژتر دهبێت. زۆربهی ئهوانهی ك‌ه‌توێژین‌ه‌و‌ه‌یان لهس������ه‌ر كراوه له‌ك‌ه‌سێكی مردوو‌ه‌و‌ه گورچیل‌ه‌یان بۆگواستۆت‌ه‌و‌ه، چونكه كهمی كهسانی خۆب‌ه‌خش ،ئه‌گ‌ه‌ری دۆزینهوهی گورچیل‌ه‌ی له‌كێش‌ه گونجاو ك‌ه‌مده‌كات‌ه‌و‌ه. ل‌ه‌واڵتی بهریتانیا لهس������ااڵنی 2008و 2009دا927 ، ن‌ه‌شت‌ه‌رگ‌ه‌ری چاندنی گورچیل‌ه كراو‌ه‌و ،سێ بهشی گورچیله‌كان له‌ك‌ه‌سانی زیندوو‌ه‌و‌ه و‌ه‌رگیراون.
یه‌کشه‌ممه 2010 /6/6
17
چارهسهره ساده‌كان ی خه‌مۆكی‌‌و دڵه‌ڕاوك ێ ی رۆژانه‌تدا چهنده ئارام‌و تۆ له‌ژیان ی ی بێت ،لهوانهیه به‌درێژای ئاسوده‌ی ی ی هۆكار چهند رۆژێك به‌ه������ۆ ێ ی دڵه‌ڕاوك جۆراو جۆره‌و‌ه دووچار ی بازاڕو بووبیت .ترافیك‌و قه‌ره‌باڵغ ی كاره‌كان������ت، ش������ه‌قامه‌كان ،زۆر ی ئۆتۆمبێله‌ك������هتو خراپبوون������ ی ی تاقیكردنه‌و‌ه له ڕیز ئه‌نجامدان ی ئهو پرسانه‌دان كه لهوانهیه ببێته‌هۆ ی ێ له‌ده‌روون ی دڵه‌ڕاوك دروستبوون تۆدا. خاڵ������ه گرنگه‌ك������ه‌ش لێره‌دای������ه ی ێ نابێت������ه مای‌ه ك������ه دڵه‌ڕاوك������ ی كێش������ه‌كان، چاره‌س������ه‌ركردن بهپێچهوانهوه كێش������ه بۆ به‌ڕاست ی كاره‌كانیشت دروست ئه‌نجامنه‌دان ی س������اد‌ه ده‌كات ،لێرهدا پێنج ڕێگا ێ ی دڵه‌ڕاوك������ ب������ۆ كه‌مكردن������هوه ده‌خه‌ینه‌ڕوو ،لهوانه: ی .1ژم������ار‌ه بژمێ������ره :ڕێگایه‌ك������ ی زاڵ بیت كاریگه‌ر ب������ۆ ئ������هوه به‌سه‌ر دڵه‌ڕاوكێدا ،ئهوهیه كه تا 10 ی تۆ دهدات بژمێره .ئهم كاره یارید‌ه ی فكری������یو ده‌روونییه‌و‌ه لهو له‌ڕوو س������ات‌ه دڵه‌ڕاوكێی‌ه دووربكه‌ویته‌وه‌و 10چرك������ه كات به‌تۆ دهدات تا لهو ێ هه‌لومه‌رج‌ه ڕزگارت بێت .وادابن ی ی ژیان لهم كاره‌دا ،ڕیمۆت كۆنتڕۆڵ ی Pauseدابگره، تۆیه ،دوگم������ه ێ تا ژماره 10ت بژارد ،دووباره كات ی Playدابگره ،سه‌ره‌نجام دوگم‌ه ی باش������ترت به‌به‌راورد بارودۆخێك لهگهڵ پێشتردا دهبێت. ی خ������ۆت ی كاتی������ .2بهش������ێوهیهك له‌ژینگه‌كه‌ت دووربخه‌ره‌وه :كاتێك ێ كرد، ك������ه هه‌س������تت به‌دڵه‌ڕاوك ی ی فیزیك واباشتر‌ه بهش������ێوهیهك خۆت ل������هو ژینگه‌ی‌ه دووربخه‌یته‌وه، ی تازه ێ پیاس‌ه بكهو هه‌ناسه‌یه‌ك كهم هه‌ڵبكێشه .ماوه‌یه‌ك بۆ ناوشار بڕۆو ی خۆت له‌مه‌س������ه‌ل‌ه ئاڵۆزه‌كان بیر ڕزگار بكه .هه‌ڵبه‌ت‌ه مهبهس������ت لهمه ی مه‌یدانه‌ك‌ه ئهوه نییه كه به‌ته‌واوه‌ت ی جێبهێڵیت ،بهڵكو جێهێش������تن ش������وێنه‌كه‌ی‌ه بۆ چهند س������اتێك‌و ێ‌و ی نو دواتر دووب������ار‌ه به‌فكرێك ێ دووربكه‌ویته‌وه‌و تازه‌و‌ه له‌دڵه‌ڕاوك ی كاره‌كانیش������ت باشتر ئه‌نجامدان دهبێت. .3گوش������ار بخ������هره س������ه‌ر ی ی گشت ش������تێك :بهش������ێوهیهك گوشارخستنه‌س������ه‌ر ش������تێك ی ی كه‌مبوون������هوه ده‌بێته‌مای������ه ێ‌و سه‌رقاڵی. دڵه‌ڕاوك ی .4مه‌س������ه‌له‌ك‌ه زۆر به‌جدی������ ی بابه‌تێكه‌و‌ه ێ به‌هۆ وه‌رمه‌گره :كات ێ ده‌بیت ،پرسیار ی دڵه‌ڕاوك دووچار له‌خۆت بكه ئایا ئهو مه‌سه‌له‌ی‌ه هێنده ی ی ههیه كه به‌هۆیه‌و‌ه دووچار گرنگ ی ببن .ڕاستییه‌كه‌ش ئهمهیه په‌رێشان ی مه‌سه‌ل‌ه رۆژانه‌ییه‌كان كه زۆرین‌ه ی ی دروس������تبوون ك������ه ده‌بنه‌مای‌ه دڵه‌ڕاوكێ ،به‌هه‌ڕه‌شه‌یه‌ك بۆ ژیانت هه‌ژمار ناكرێ������ن ،ته‌نها ئهو كاته ی خێزان نه‌بێ كه په‌یوه‌ندی به‌ژیان یاخود ته‌ندروستییه‌و‌ه هه‌بێت. ی قو‌ڵ هه‌ڵبكێش������ه: .5هه‌ناس������ه هه‌ناسه‌هه‌ڵكێش������ان زۆر كاریگه‌ر‌ه ی ی بار لهس������ه‌ر ئارامكردن������هوه ی دڵه‌ڕاوكێدا ده‌روون������ت ،له‌كات������ ی قو‌ڵ هه‌ڵبكێشه‌و خۆت هه‌ناس������ه یو ده‌روونییه‌و‌ه ی جه‌س������ته‌ی له‌ڕوو ێ ێ دڵه‌ڕاوك ئارام بكه‌ره‌وه .تكای‌ه به‌ب بژی!.
ی كه‌مۆریان پێوه‌نییه ی ئهو گۆشتان‌ه تكای‌ه دوور بكه‌وه‌ره‌و‌ه له‌كڕین
16
یه‌کشه‌ممه 2010 /6/6
ژماره 27:
ی نه‌خۆشه‌كانیان ده‌شێوێنن ی ده‌روون میوانه‌كان دۆخ
نه‌خۆشه‌كان له‌هێنان ی شیرین یو خواردن‌و مانه‌و‌ه ی زۆر ی میوانه‌كانیان نیگه‌رانن ی زۆر لهو به‌شێك نه‌خۆشان هی لهسهر قه‌ره‌وێڵه‌ی نه‌خۆشخانه‌كان ی كه‌وتوون ،چه‌پك ه گوڵێك سروشتیی دڵخۆشیان ی ده‌كات وهك له‌هێنان خواردن‌و شیرینی‌‌و زۆر مانهوهی میوانه‌كانیان‌و ده‌یانه‌وێ له‌بری ئهو جۆره دیارییان هی كه بۆخۆیان ی لێ نابینن، هیچ سودێك هه‌ندێ گوڵی سروشتییان بۆبهێنن‌و به‌پرسیارو زۆر ی قسه‌كردن له‌گه‌ڵیان دۆخ ده‌روونیان نه‌شێوێنن.
سه‌نگه‌ر حه‌سه‌ن له‌سلێمانی به‌ه������ۆ ی نه‌خۆش������كه‌وتنی‌‌و مانه‌و‌ه ی لهنهخۆشخانه ،ماو‌ه ی چهند رۆژێك‌ه دالیا محه‌مه‌د ی تهمهن 19ساڵ ،لهالیهن خزم������ان‌و هاوڕێیانییه‌و‌ه به‌چه‌نده‌ها
نه‌خۆشه‌کان له‌زۆرمانه‌وه‌ی میوان‌و هێنانی خواردن نیگه‌رانن جۆر خواردن‌و ش������یرینی بهس������ه‌ر كراوه‌ت������هوه ،ب������ه‌اڵم به‌وت������ه ی خۆ ی ئهوهنده ی چه‌پك‌ه گوڵ‌ه سروشتییه‌كان دڵ ی ده‌كه‌نه‌وه‌و خۆش������حاڵ ی دهكهن، س������ود له‌دیارییه‌كان ی ت������ر نابینێ، "بهو چه‌پكه‌گوڵ‌ه ی له‌ته‌نیش������تمه‌وه‌ی‌ه ی له‌هه‌مووی������ان زیات������ر دڵ������م پێ������ دهكرێتهوه" ،ههربۆیه دالیا خۆزگ‌ه ی
ی ئ������هوه ی ده‌خوازێ هاموش������ۆكه‌ران له‌بر ی دیار ی گران به‌هاو خواردن‌و ش������یرین ی بیر له‌هێنان ی دیارییه‌ك بكهنهوه كه پاش چاكبونه‌وه‌ش له‌ال ی بمێنێته‌وه‌و بتوانێت سود ی لێ ببینێت. له‌الیه‌ك������ ی دیكه‌و‌ه گۆنا س������ه‌رتیپ، 28س������اڵ ،ك������ه م������اوه ی هه‌فته‌یه‌ك‌ه ی له‌نه‌خۆش������خان‌ه ماوه‌ته‌وه ،به‌باش������
ی ده‌زانێ������ت خ������واردن‌و ش������یرین نه‌هێنرێت ب������ۆال ی نه‌خۆش ،چونكه نه‌خۆش خۆ ی ناتوانێت بیان خوات‌و ده‌یان������دات به‌وان‌ه ی له‌گه‌ڵیدان" ،من هاوسه‌ره‌كه‌م كرێكاری ی ده‌كات پێم گوناح‌ه ئهم ههموو مه‌س������رهفه بكات، ئهم چهند ڕۆژه خه‌سته‌خانه‌ك‌ه بۆت‌ه كه‌بابخانه".
ی خۆراكیی په‌یڕه‌و بكه ی هاویندا ڕژێم له‌وه‌رز پرۆگرام‌و ڕژێم������ ی خواردن ی خۆراك بهشێوهیهك ی ته‌ندروست به‌تایبه‌ت لهمانگه گه‌رمه‌كان������ ی هاوین������دا په‌یوه‌ندییه‌كی ڕاس������ته‌وخۆ ی به‌پاراستن ی تهندروستی مرۆڤه‌كه‌و خۆ دوورخستنه‌و‌ه لهنهخۆشییه به‌رباڵوه‌كان ی وه‌رز ی هاوین ههیه. بۆ پارێزگاری ی له له‌شس������اغ ی جهسته، پێویسته بهشێوهیهك ی دروست په‌یڕه‌وی له‌ڕژێم������ ی خۆراك بكهی������ت تا لهگهڵ دابینكردن ی وز‌ه پێویسته‌كان ی جهسته هاوس������ه‌نگیش له‌نێ������وان وزه‌خۆراكدا ڕابگری������تو گرنگترین ش������ێوازه‌كانی په‌یڕه‌وی ی له‌ڕژێم ی خۆراكیش بریتین له:
خۆراك ی تهندروس������ت خواردن ی میوه‌و س������ه‌وز‌ه ی جۆراوجۆرو تازه ،شه‌ربه‌ت ی میوه ،میوه ی وشك كراویش ده‌گرێته‌وه. بڕ ی خواردنه‌كه‌ش النیكه‌م ده‌ب ێ 80گرام میوه له‌رۆژێكدا كه‌متر نه‌بێت. • گۆشت ،ماسی ،هێلكه‌و هاوشێوه‌كانی خۆراكه‌كان ی گۆش������ت ،ماسی ،هێلكه‌و هاوشێوه‌كان ی كه بڕێك ی زۆر پرۆتینیان تێدایه ،بۆ گه‌ش������ه ی جه‌سته‌و پاراستنی لهنهخۆشییه به‌رباڵوه‌كان زۆر پێویستن. به‌تایبه‌ت ك������ه بڕێك������ ی زۆر ڤیتامین Bتێدایهو دهبێته ه������ۆ ی گۆڕین ی ئهو م������ادد‌ه خۆراكییه‌كان ب������ۆ مادده‌یه‌ك كه پێداویس������تییه‌كان ی لهش پڕبكاته‌وه. س������ه‌ره‌ڕا ی ئهوهش بڕێك ی زۆر ئاسن‌و مه‌نیزیۆم ل������ه‌م خۆراكان������ه‌دا هه‌ن كه ده‌بنه‌مای‌ه ی به‌رهه‌مهێنان ی خوێن ی نوێ‌‌و به‌هێزكردن ی ئه‌ندامان ی جهسته.
• مادد‌ه نیشاسته‌داره‌كان ئه‌مجۆر‌ه خۆراكان������ه‌ن كه بڕێك ی زۆر كاربۆهیدرات له‌خۆده‌گرن ،بهدڵنیاییهوه كاربۆهی������درات س������ه‌رچاوه‌یه‌ك ی زۆر ده‌وڵه‌مه‌ند‌ه ب������ۆ دابینكردن������ ی وز‌هی پێویست ی لهش .كابۆهیدرات به‌شێوه‌یه‌كی گشت ی لهم خوارده‌مه‌نیان‌ه ی خواره‌وه‌دا • شیرو به‌رهه‌مه‌كانی هه‌ن :نان ،په‌تاته‌‌و دانه‌وێڵ‌ه وهك :برنج ،به‌كارهێنان������ ی ش������یرو به‌رهه‌مه‌كانی گه‌نم‌و خۆراك‌ه نیشاسته‌داره‌كان ی وهك :له‌خۆراكدا یاخ������ود زۆر خواردنیان، پرۆتین ،مادد‌ه كانزاییه‌كان‌و ڤیتامینه‌كان .ڕۆڵێك ی كاریگه‌ر ی لهسهر تهندروستی جه‌س������ته دهبێ������تو به‌زۆری������ ی ئ������ه‌م پرۆتینانه‌شیانتێدایه: • میوه‌و سهوزه به‌دڵنیایی������هوه هه‌مووان ده‌زانین كه ههر *كالیسۆم :بۆ پاراستن ی ددان‌و ئیسقانی مرۆڤێ������ك النیك������ه‌م رۆژ ی پێنج جار جهسته پێویسته ،كالیسۆمیش به‌بڕێكی پێویسته میوه‌و سهوزه جۆراوجۆره‌كان زۆر له‌ناو س������ه‌رجه‌م به‌رهه‌مان ی شیردا له‌ڕژێم ی خۆراك ی ته‌ندروستدا بخوات ،ههیه. بهاڵم ده‌ب������ ێ ئهوهش بزانیت كه ڕژێمی *ڤیتامی������ن Bو :B12ئ������ه‌م ڤیتامینانه
وێڕا ی پاراس������تن ی ته‌ندروست ی جهسته، ئه‌ركیان گۆڕین ی ئهو مادد‌ه خۆراكیانه‌یه ده‌گه‌ن‌ه جه‌س������تهو پاشان ده‌یانگۆڕ ێ بۆ وز‌ه ی پێویست ی لهش. *ڤیتامین :Aلهو خۆراكانه‌دا هه‌ن كه له‌گۆش������ت ی گیانله‌به‌ران به‌رهه‌م دێت، هه‌روه‌ه������ا له‌میوه‌و س������ه‌وزه‌كان ی وهك: گوێزه‌ر ،په‌تات‌ه ی شیریندا ههیه. • شله‌مه‌نی زۆر خواردنه‌و‌ه ی شله‌مه‌نییه‌كان ی وهك: ئاو ،شه‌ربه‌ت ،گیراو‌ه ی میوه‌و سه‌رجه‌م میوه ئ������اوداره‌كان كاریگه‌ری ی زۆری لهسهر پاراس������تن‌و ڕاگرتن ی هاوسه‌نگی ئاو له جه‌س������ته‌دا ههیه ،چونكه لهمانگه گه‌رمه‌كان ی هاویندا به‌هۆ ی ئاره‌قكردنه‌وه له‌مرۆڤ������دا ،بڕێك ی زۆر ی ش������له‌مه‌نی ون ده‌بێت‌و ده‌ب ێ ب������ه‌رده‌وام ئهو میوه‌و خۆراكان������ه بخورێت ك������ه بڕێك ی زۆر شله‌مه‌نیان تێدایه. • ماسی‌‌و چهوری بۆئ������هوه ی ڕژێمێك������ ی خۆراكی������ ی ته‌ندروستت هه‌بێت ،ههوڵ بده النیكه‌م له‌ماو‌ه ی هه‌فته‌یه‌كدا دوو جار ماس������ی به‌كاربهێنی������ت ،به‌تایبه‌ت كه ماس������ی ڕۆڵێك ی كاریگه‌ر ی لهسهر كهمكردنهوهی ڕێژ‌ه ی نه‌خۆشییه‌كان ی دڵ‌و دروستبوونی شه‌راییه‌ن ی له‌شدا ههیه ،بهاڵم ده‌ب ێ ماسی به‌تازه‌ی ی بخورێت ،چونكه ماس������ ی ئهو خه‌س������ڵه‌ت‌ه ی ههیه كه هه‌تاوه‌كو كۆنتر
بێت ئهوا مادد‌ه س������ودمه‌ده‌كان ی كه‌متر دهبێتهوه. به‌كارهێنان ی چهوری ی بهپێی ڕێنمایی‌‌و پرۆگرام������ ی خۆراكی ی تهندروس������ت بۆ جه‌س������ته ی مرۆڤ پێویس������ته ،بهاڵم ئهگهر له‌ئاس������ت ی خۆ ی تێپ������ه‌ڕ ی ئهوا زیان به‌جه‌س������ته ده‌گه‌یه‌نێت‌و چه‌ندین نه‌خۆش ی وهك :قه‌ڵه‌وی ،ته‌نگه‌نه‌فه‌سی، كه‌مبوونه‌و‌ه ی هێز ی سێكس ی دروست ده‌كات .چه‌وریش جۆر ی جیاواز ی ههیه، باش������ترینیان چه‌ور ی ڕۆن ی زه‌یتوونه لهگهڵ ئه‌وه‌شدا ده‌ب ێ به‌وریاییه‌و‌ه مامهڵه لهگهڵ خواردن ی ههر چه‌ورییه‌كدا بكهین. • شه‌كرو خوێ بهش������ێك ی زۆر ی مندااڵن ی تهمهن -11 14س������اڵ‌و تازه پێگه‌یش������توان ی تهمهن 18 -15س������اڵ دووچار ی پوكان ی ددان ده‌بنه‌وه ،ئهم������ه‌ش به‌هۆ ی به‌كارهێنانی زیاد له‌ئه‌ن������داز‌ه ی ش������یرینه‌مه‌نییه‌وه لهالیهن مندااڵنه‌وه .ده‌ب ێ گه‌وره‌كانیش په‌یڕه‌وێك بۆ سنورداركردن ی خواردنی شه‌كر دابنێن. خو ێ كه س������ه‌رچاوه‌یه‌ك ی س������ه‌ره‌كی دابینكردن ی سۆدیۆم‌ه بۆ جهسته ،ئهگهر لهس������نور ی خۆ ی تێبپه‌ڕێت ئهوا زیان به‌جه‌ست‌ه ده‌گه‌یه‌نێت‌و زۆرجاریش دهبێته هۆ ی دروس������تبوون ی گوشار ی خوێن له‌مرۆڤدا ،ههربۆیه ههوڵ بده خۆراكێك بخۆیت كه‌مترین ڕێ������ژ‌ه ی خوێی تێدا بێت.
كه له‌نه‌خۆشخانه‌كاندا ژه‌م‌ه خواردن ژوور ی نه‌خۆش له مه‌تبه‌خ ده‌چێت حه‌مید ڕه‌حمان ،كارگوزار ی یهكێك ده‌درێت به‌نه‌خۆشه‌كان‌و هیچ پێویست له‌نه‌خۆش������خانه‌كانه‌و باس لهوه ده‌كات ناكات میوانه‌كان خواردنیان بۆبهێنن. كه هێنان ی خواردن‌و ش������یرین ی زۆر بۆنه‌خۆش������ه‌كان به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك������ه كه دیارییه‌ك به‌رن سوود ی هه‌بێت ڕوخس������ار ی ژوور ی نه‌خۆش������ه‌كان ی گ������ۆران عوم������ه‌ر ،وهك توێژه‌رێك ی گۆڕیو‌ه بۆ مه‌تبه‌خ" ،ج������ار ی واهه‌ی‌ه ده‌روون ی خۆ ی به نم نم ناساندو باسی بۆته‌نها نه‌خۆشێك مه‌نجه‌ڵێك یاپراخ له‌وه‌كرد ك������ه له‌كۆمه‌ڵگا ی كوردییدا یاخود ش������وتییه‌ك ی گهوره ده‌هێنرێ‌و رێوڕه‌سمێك ی دروست نییه بۆسه‌ردانی نهخۆشهكه بۆ ی ناخورێت ،ده‌مێنێته‌وه‌و نهخۆشو بردن ی دیار ی ش������یاو بۆی، فڕێ������ ی ئه‌ده‌ن‌ه ن������او س������ه‌ل‌ه ی به‌رده‌م بۆنمونه ب������ه‌ده‌ر له‌خ������واردن ،ئهگهر قاعه‌كان ،ئهمهش بارگران ی خس������تۆت‌ه نهخۆشهكه خوێنده‌وارو ڕۆشنبیربوو ده‌كرێت كتێبێك ی به‌سود ی بۆببرێت، سه‌ر هه‌مووان". له‌الیه‌ك ی دیكه‌و‌ه شێرزاد ئه‌حمه‌د كه خۆئه‌گه‌ر نه‌خۆش������ه‌ك‌ه به‌سااڵچوو بوو كارمه‌ندێك ی ئیشكگر‌ه لهنهخۆشخانه ،ده‌كرێت گۆچانێك ی جوان ی بۆببرێت باس لهوه ده‌كات كه زۆرجار له‌كات ی تاكو س������وود ی لێ وهربگرێت یاخود گ������ه‌ڕان بهس������ه‌ر نه‌خۆش������ه‌كاندا بۆ ئه‌گ������ه‌ر منداڵ ب������وو ده‌كرێت چهند ده‌رزی لێدان‌و پێدان ی ده‌رمان پێیان ،ش������تێك ی یار ی كردن������ ی بۆببرێت، له‌ب������ه‌ر خواردن رێگا نیی������ه ده‌رزی‌‌و "له‌سه‌روو ههموو ئهو دیارییانه‌و‌ه گوڵ كه‌لوپه‌له‌كان������ ی لهش������وێنێك دابنێ ،ب������ردن به‌جوانترین دی������اری داده‌نێم "نه‌خۆش ههیه دكتۆر چهند ڕۆژێك ك������ه كاریگ������ه‌ر ی لهس������ه‌ر ده‌روون ی خواردن ی لێ قه‌ده‌غ������ه كردووه ،بهاڵم نه‌خۆشه‌كه‌ش ههیهو پێویسته كه‌مترین دنیایهك خواردنیان له‌ته‌نیشت ی داناوه" .كات ال ی نه‌خۆش بمێنیته‌وه‌‌و به‌وش‌ه ی ئهو كارمه‌ن������ده جه‌خت لهوه دهكاتهوه جوان‌و خۆش به‌جێ ی بهێڵیت".
ژنان له‌پیاوان زیاتر ده‌كه‌ون ه ژێر كاریگه‌ری گوشار ه ده‌روونییه‌كانه‌وه لێكۆڵینهوهكان ی دامه‌زراو‌ه ی میلل ی ته‌ندروست ی بهریتانیا ،كۆمه‌ڵێك هۆكار ی فره‌چه‌شن ی خستۆته‌ڕوو كه ئه‌گه‌رو مه‌ترسییه‌كان ی توشبوون به‌خه‌مۆك ی له‌ن������او ژناندا زیاد ده‌كات لهوانه :ه������ۆكار ی بۆماوه‌یی، ی بایۆلۆجی ،ده‌روونی ،تایبه‌تمه‌ندێت ی كه‌سێتی‌‌و ئهو ژینگه‌ی‌ه ی مرۆڤه‌ك‌ه تێدا ده‌ژی. ی بهپێی لێكۆڵینهوهكان ی ئهو دامه‌زراوه‌یه ،ئهو هۆكاران‌ه ی دهبنه مای‌ه خه‌مۆك ی له‌ناو ژنان‌و پیاواندا كۆمه‌ڵ‌ه مه‌سه‌له‌یه‌كن‌و لێكۆڵینه‌وه‌كانیش ده‌ریده‌خه‌ن كه له‌ده‌ستدان ی دایك‌و باوك له‌ته‌مه‌ن ی منداڵیدا دهبێته هۆ ی توش������بوون ی ژنان به‌خه‌مۆكی ،ههروهها ڕووداو ی به‌دڕه‌فتاری‌‌و ی یاخود سودوه‌رگرتن ی نێگه‌تیڤان‌ه ی سێكس ی له‌قۆناغ ی منداڵیدا ،بوون ی خه‌مۆك ی پێش������تر له‌ناو خێزاندا‌و زۆر هۆكاری تریش كاریگه‌ر ی زۆر ی لهس������ه‌ر تێكچوون‌ه ده‌روون������یو ڕۆحییه‌كان ههیهو دهبنه هۆ توشبوون به‌خه‌مۆكی. ئهو هۆكاران‌ه ی كه كاریگه‌رییه‌ك ی زۆریان لهس������ه‌ر توشبوون ی ژنان ی به‌خه‌مۆك ی ههیه بریتین له :سودوه‌رگرتن له‌ڕێگاكان ی چاره‌سه‌ركردن نه‌زۆكی ،گوشار‌ه كۆمهاڵیهتیو ده‌روونیی‌ه به‌رده‌وامه‌كان ی وهك بێكاری، ی كار ،ترس له‌په‌یوه‌ندیی‌ه خۆشه‌ویستییه‌كان ،جیابوونه‌و‌ه له‌ده‌ستدان ی یان ته‌اڵق‌و الواز ی سیستم ی پاراستن ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی یان ئهو ههڕهشانه ی كه لهالیهن ئهم هۆكارانه‌و‌ه دێنه‌ئارا ،ههروهها نه‌بوون ی پشتیوانییه‌ك ده‌وڵه‌ت بۆدروس������تكردن ی چه‌ندین كلینك ی ڕاوێژكاری ی ده‌روونی‌‌و ته‌ندروست ی له‌ناو دانیشتواندا ،هۆكارێكی تر ی ئهم نه‌خۆشییه‌یه. ئهگهر به‌راوردێك ی ته‌ندروستیان‌ه بۆڕێژ‌ه ی توشبوون به‌خه‌مۆك ی له‌ناو پی������اوان‌و ژناندا بكهین ئهوا ده‌گه‌ین‌ه ئهو ده‌ره‌نجام‌ه ی خه‌مۆك ی له‌ناو ژناندا به‌به‌راورد لهگهڵ پیاواندا له‌ته‌مه‌نێك ی كه‌متردا دروست ده‌بێت‌و ی تاماوه‌یه‌ك ی درێژیش به‌رده‌وام دهبێت ،ئهگهر ی سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ش������ له‌ژناندا زیاتره‌‌و په‌یوه‌ند ی ڕاس������ته‌وخۆ ی به‌گۆڕانكاریی‌ه ژینگه‌یی‌‌و ته‌ندروستیه‌كانی تره‌و‌ه ههیهو دهبنه هۆكار ی سه‌ره‌كی. لهگهڵ ئهوهش������دا دروستبوون ی هه‌س������تێك له‌مرۆڤدا كه پێیوابێت گوناهبار‌ه یان كه‌مته‌رخه‌م ب������ووه له‌رۆژگاره‌كان ی ژیانیدا ،زۆركات مرۆڤه‌ك‌ه ڕووبه‌ڕوو ی توشبوون به‌خه‌مۆك ی دهكاتهوه .لهگهڵ ئه‌وه‌شدا بهپێی ئامار‌ه جیهانییه‌كان ژنان ی توشبوو به‌خه‌مۆك ی ڕێژه‌ك‌ه ی له‌پیاوان زیاتره ،تهنانهت ڕێژ‌ه ی خۆكوش������تن له‌ناو ژنان������دا له‌پیاوان زیاتره، ی ههرچهنده ژنان له‌مڕووه‌و‌ه به‌به‌راورد لهگهڵ پیاواندا ،كه‌متر جورئه‌ت خۆكوشتنیان ههبووه ،هاوكات هۆكارێكی تر ی توشبوون به‌خه‌مۆكی، بریتیی‌ه له‌ئالوده‌بوون به‌خواردن ی ئه‌لكهول‌و مادد‌ه بێهۆشكه‌ره‌كانی تر. ی ههموو ئهو كهسانه ی توش������ ی خه‌مۆك ی بوون ،ده‌توانن به‌ئه‌نجامدان چاالكی‌‌و وه‌رزش������ ی بهرنامه بۆداڕێژراو ،خۆس������ه‌رقاڵكردن به كاره سودبه‌خش������ه‌كان ،دوور كه‌وتنه‌و‌ه له‌خواردنه‌و‌ه ی مادد‌ه ئه‌لكهولی‌‌و بێهۆشكه‌ره‌كان ،خۆدوورخستنه‌و‌ه له‌ته‌نهایی ،خواردن ی باش ،گه‌شت‌و گه‌ڕان‌و بایه‌خدان به‌كار‌ه ئامانجداره‌كان به‌سه‌ر خه‌مۆكیدا زاڵ ببن، ی ئهگهر ئه‌مانه‌ش كاریگه‌ری ی نهبوو ،ئهوا به‌زووترین كات س������ه‌ردان پزیشك ی تایبه‌ته‌مه‌ند بكه.
دایك ی به‌ڕێز پێش پێدان ی شیرو خۆراك به كۆرپه‌كه‌ت ده‌سته‌کانت به ئاوو سابون بشۆ
ژماره 27:
هه‌وڵبد‌ه زاڵبیت به‌سه‌ر ئهو ترسه ی تووش������ ی هاتووی تاوه‌كو كاردانه‌و‌ه ی لهسهر ره‌فتارو هه‌ڵس������ووكه‌وتت نه‌بێت ،ئاگادار ی دڵ ی به‌رامبه‌ره‌كه‌ت به. هه‌وڵبد‌ه دووباره هه‌ڵه‌كانت دووب������ار‌ه نه‌كه‌یت������هوه .ئهم هه‌فته‌ی‌ه به‌باش ی ئاگاداری به‌ڕێوه‌چوون ی كاره‌كانت به تاتووش ی شكس������ت نه‌بیت .به‌هۆ ی هه‌وڵدانت كێشه‌كانت به‌زوو ی بۆ چاره‌سه‌ر دهبێت. به‌هۆ ی باش ی هه‌ڵسوكه‌وته‌وه دهبێت������ه ه������ۆ ی ئ������هوه ی به‌رپرس������یاریه‌ك ی گرنگت پێبسپێرن .هه‌لێك ی باشت بۆ ده‌ره‌خس������ێت كه به‌كه‌سێك ئاشنا ده‌بیت ده‌توانیت سوود له‌وته‌كان ی وه‌ربگریت. كهس������ێك ی نزیكت ده‌بینیت كه هه‌رگیز بیرت لهو دیداره نه‌كردۆته‌وه .ههمیشه بڕوای ت������ه‌واوت به خۆت هه‌بێت بۆ رووبه‌ڕوبوونه‌و‌ه ی پێش������هاته چاوه‌ڕوان نه‌كراوه‌كان. سوود وه‌رگرتن له‌هه‌ڵه‌كانت بۆت������ه هۆ ی س������ه‌ركه‌وتنت له‌كاره‌كان������ت .كهس������ێك له‌كاره‌كه‌ت������دا ه������اوكاری ده‌كات .به‌راشكاو ی ئهوهی هه‌ت‌ه به‌به‌رامبه‌ره‌كه‌ت ی بڵێ. ئ������هو هه‌وڵب������ده لێكتێنه‌گه‌ش������تنا نه ی لهنێوان تۆو هاوسه‌ره‌كه‌تا ههیه چاره‌س������ه‌ر ی بكهی. ئه‌وان‌ه ی ژیان ی هاوسه‌ریان پێكنه‌هێناو‌ه هه‌لێك������ ی چاوه‌ڕان نه‌كراویان بۆده‌ره‌خسێت. ئ������اگادار ی ژیان������ ی هاوسه‌رییت به .تووش ی گوشارێك ی دارای ی ده‌بیت. ئاگادار ی هاوكاره‌كانت به دڵیان نه‌ره‌نجێنیت ،ئهگهر ده‌رفه‌تت بۆره‌خس������ا ماو‌ه ی دوو س ێ رۆژ سه‌فه‌ر بكه تاوه‌كو كه‌مێك هه‌وا بگۆڕی. ههمیشه كۆڵنه‌ده‌ر به ئهگهر هه‌ڵه‌یه‌كی������ش ئهنجام������دا هه‌وڵبد‌ه چاره‌سه‌ر ی بكهیت باشتره تا بیر له‌هه‌ستكردن به‌ت������اوان .به‌رپرس������یاری كارێك له‌ئه‌ستۆ ده‌گریت به‌شێك له‌ژیانتی بۆ ته‌رخان ده‌كه‌یت. هه‌س������تێك ی دڵخۆشیت ل������ه‌ال دروس������ت ب������ووه ح������ه‌ز به‌جووڵ������هو كارو گه‌ڕان ده‌كه‌یت .له‌ڕوو ی س������ۆزدارییه‌و‌ه هه‌ل������ت بۆده‌ڕه‌خسێت له‌ده‌ست خۆت ی مه‌ده. هه‌وڵبد‌ه هه‌نگاو ی جد ی بن ێ بۆ به‌ره‌وپێشچوون ی زیاتر ی كاره‌كانت .ئهوه ی ئاره‌زوو ی ده‌كه‌یت له‌دڵتدا مه ی هێڵه‌و‌ه كار ی بۆ بكه. گۆڕانێك ی به‌رچاو له‌ژیانتدا رووده‌دات.
2010 /6/6
ی سه‌رۆكایه‌تییه! براد بیت به‌نیاز دوا ی ئهوه ی دووجار نازناو ی سه‌رنجڕاكێشترین ئه‌ستێر‌ه ی له جیهاندا‌ه كۆندۆلیزا رایس‌و وه‌رگرت ،براد بیت ئه‌ستێر‌ه ی ناودار ی سینه‌ما ی ئه‌مریك ی به‌نیاز خۆ ی بۆپۆست ی سه‌رۆكایه‌ت ی ئه‌مریكا كاندید‌ك یبكات.زۆر لهسهر ئهو چیرۆكی به‌گوێر‌ه ی هه‌واڵێك ی گۆڤار ی پیبۆڵ ده‌نگۆیه ه ڵبژاردن ه ه بۆ ه نیاز هه‌وڵ‌ه ی بیت به‌رباڵوه‌‌و ده‌وترێت ناوبراو ب كاندیدهبكات ،بۆیه پێویسته سهركهوتنی سه‌رۆكایه‌تییه‌كان ی ساڵ ی 2016خۆ ی
الیه‌ن������ ی س������ۆزداری ی كاریگه‌ریه‌ك������ ی دی������اری لهسهر ژیانت ههیه .رازی دڵت ال ی هه‌مو كهس باس مه‌كه ،چونكه رهنگه به‌هۆی باس������كردن ی نهێن ی خۆت بۆ كه‌سێك تووش ی كێشه‌ت بكات.
ههموو هه‌وڵێك ی خۆت به‌كار بهێن‌ه بۆئه‌نجامدان ی كار‌هك � � �هت ،چونك � � �ه لهداهات� � ��وودا ئه‌نجامێكی باش ی دهبێت .ئه‌وان‌ه ی كه ژیان ی هاوسه‌ریان پێكنه‌هێناو‌ه رۆژانێك ی ب� � ��اش چاوه‌ڕوانیان ده‌كات.
یه‌کشه‌ممه
سه‌ره‌تا بۆهه‌ڵبژاردنه‌كان ی ئه‌نجومه‌ن ی پیران خۆ ی كاندید بكات. ال ی خۆیشیه‌و‌ه خانم‌ه ئه‌كته‌ر ی به‌ناوبانگ ئه‌نجلینا جول ی هاوسه‌ر ی ههموو پشتیوانییه‌ك ی خۆ ی بۆده‌ربڕیوه.
ی ههیه سه‌رۆك یهك ئۆتۆمبیل
خۆز ێ مۆخیكا ی س������ه‌رۆك ی ئۆرگوای له‌به‌یانێك������دا رایگه‌یان������د ك������ه ته‌نها ئۆتۆمبیلێك ی جۆر ی فۆڵكسواگن ی ههیه كه مۆدێل ی ساڵ ی 1987هوه بایی 1920دۆالره. مۆخیكا كه پێش������تر س������ه‌رۆك ی باند ب������ووه ،ئ������ازار ی رابردوو دهس������ه‌اڵتی گرتووه‌ته‌ده‌س������تو بهوه ناس������راوه كه له‌خێزانێك ی بچووكدا پ������ه‌روه‌رد‌ه بووه ك������ه ژیانێك ی س������اده‌یان ههیهو كاریان
به‌خێوكردن ی ئ������اژه‌ڵ بووه .له‌به‌یانه‌كه‌دا ئاماژه به‌وه‌ش كراوه كه سه‌رۆك قه‌رزا ی كهس نییهو هیچ كه‌لوپه‌لێك ی تریش������ ی نییه. موچ������ه ی مانگان‌ه ی س������ه‌رۆك مۆخیكا 11ه������ه‌زار‌و 680دۆالره‌‌و بهش������ ی ههره زۆریش������ ی ده‌دات‌ه ئیئتیالف ی چه‌پڕه‌و ی فه‌رمانڕه‌وا‌و پرۆگرام ی نیشته‌جێكردن ی گشت ی له‌واڵتدا .مۆخیكا له‌یه‌كه‌م رۆژ ی
سه‌رۆك وه‌زیران ی نایه‌وه! هه‌اڵ پیته‌ر باڵكینیند سه‌رۆك وه‌زیران ی هۆڵه‌ندا كه‌وت‌ه هه‌ڵه‌یه‌ك ی گه‌وره‌و‌ه كه میدی������اكان به‌هه‌ڵاڵو ئابڕووچوونێك ی بێوێنه وه‌سفیانكرد. باڵكینیند له‌میان‌ه ی به‌رنامه‌یه‌ك ی ته‌له‌ڤزیۆنیدا موجامه‌له‌یه‌ك ی ئابڕووبه‌ران������ه ی ئهو كچ‌ه بێژه‌ر‌ه ی ك������رد كه چه‌ندیجار پرسیارێك ی به‌رامبه‌ر ی دووباره كرده‌وه ،بهاڵم ئهو ههر خۆ ی له‌وه‌اڵمدانه‌و‌ه ی ئهو پرسیار‌ه ده‌دزییه‌وه. لهو به‌رنامه‌یه‌دا كه له‌پێشوازیی هه‌ڵبژاردنه‌كان ی په‌رله‌ماندا باڵكینیند‌و چهند به‌رپرس������ێك ی پارته‌ك‌ه ی به‌شداربوون، بێژه‌ره‌ك‌ه پرس������یار ی ئه‌وه‌یكرد ك������ه را ی چییه له‌بار‌ه ی ئیئتیالف ی حكومیی نمونه‌یی بۆبه‌ڕێوه‌بردن ی واڵت له‌قۆناغ ی داهاتوودا ،ئه‌ویش خۆ ی لهو پرسیار‌ه ده‌دزییه‌وه. بۆجار ی چواره‌م س������ه‌رۆك وه‌زیران روویكرد‌ه بێژه‌ره‌كه‌‌و وتی" :ئهو نیگایه‌ت چهند جوانه؟!!" .ئهو قس������هیهش بووه مای‌ه ی وروژان ی میدیا حزبی‌‌و حكومییه‌كان‌و داوایانكرد باڵكینیند ده‌ستبه‌ج ێ داوا ی لێبوردن بكات.
دهس������تبه‌كاربوونیه‌و‌ه قایل نهبوو بچێته كۆشك ی س������ه‌رۆكایه‌تییه‌وه‌‌و بڕیاریدا له‌خانوو‌ه ساده‌ك‌ه ی ژنه‌كه‌یدا بمێنێته‌و‌ه ك������ه ده‌كه‌وێت������ه كه‌ناره‌كان ی ش������ار ی مۆنتیڤیدیۆ یپایته‌خته‌وه. ئهو س������ه‌رۆك‌ه چه‌پڕه‌و‌ه له‌ماو‌ه ی سااڵن ی شه‌سته‌كان‌و حه‌فتاكاندا زیندانی كراوه به‌هۆ ی چاالكییه‌كان������ ی له‌ڕیز ی چهند باندێكدا.
گۆرانیبێژێك ی شۆرده‌وه! پۆتن یۆر ی چیفچۆك گۆرانیبێژ ی به‌ناوبانگ ی پۆپ ی روس ی هێرشێك ی ده‌گمه‌ن ی كرده‌سه‌ر ڤالدیمێر پۆتن ی سه‌رۆك وه‌زیران ی روسیا‌و به‌گه‌نده‌ڵ تۆمه‌تبار ی كردو وتی" :هێز‌ه ئه‌منییه‌كان ئازادیی له‌واڵتدا ده‌خنكێنن". ئ������هو گۆرانیبێ������ژ‌ه له‌ئاهه‌نگێك������ ی خێرخوازی������دا به‌بۆن‌ه ی هاوكاریكردن ی مندااڵن ی توش������بوو ی نه‌خۆشیی شێرپه‌نجه‌و‌ه وتی" :ده‌نگده‌ران ی ناراز ی له‌زیادبووندان‌و تۆش ئهوه ده‌زانیت، زۆربه‌یان به‌م حاڵ‌ه راز ی نین". له‌نێو 180ده‌وڵه‌تدا روسیا پل‌ه ی 146ی گرتووه بۆ گهندهڵیو كۆتوبه‌ندكردن ی ده‌زگاكان ی راگه‌یاندن. چیڤچۆك به‌پۆتن ی وت" :پالنێكت ههیه بۆ وه‌رچه‌رخان ی واڵت بهرهو دیموكراسی‌‌و نه‌خنكاندن ی رێكخراوه نێوده‌وڵه‌تییه‌كان؟ بهوه ترسمان له‌پۆلیس ی سه‌ر جاده‌كان نامێنێت". به‌وت‌ه ی چیڤچۆك ،پێش ئهو ئاهه‌نگ‌ه لهالیهن پۆلیسه‌و‌ه بانگكراوه‌‌و داوا ی لێكراوه ره‌خن‌ه ی توند له پۆتن نه‌گرێت ،بهاڵم وتیشی: "كاتێك نه‌وت نه‌مێنێت ،سه‌رۆكه‌كه‌مان ده‌مرێت".
ی ته‌اڵق دا ه ئالگۆریش ژنه‌ك
ئالگۆر ی جێگر ی س������ه‌رۆك ی پێشووتر ی ئه‌مریكا‌و تیبه‌ر ی هاوسه‌ر ی رایانگه‌یاند كه كۆتاییان هێناو‌ه به‌ژیان ی هاوسه‌رییان كه ماو‌ه ی 40ساڵ ی خایاندووه .هه‌ردووكیان له‌به‌یانێك ی هاوبه‌شدا ئاشكرایان كردووه كه بڕیاره‌ك‌ه دوا ی بیركردنه‌وه‌‌و مشتومڕێك ی بووه‌‌و نوسیویانه" :ئهمه بڕیار ی هه‌ردووكمانه‌‌و هه‌ردووكمان پش������تگیریی دهكهین ،پێكهوه دوا ی وردبوونه‌وه‌‌و مش������تومڕێك ی دوورودرێژ ئهو بڕیاره‌مان داوه .رێزی تایبه‌تمه‌ندیی خۆمان‌و خانه‌واده‌مان ده‌گرین‌و قسه ی لهوه زیاتریشمان نییه". ئالگۆر ی سه‌ر به‌پارت ی دیموكرات ی ئه‌مریكا كه هه‌شت ساڵ جێگر ی سه‌رۆك كلینتۆن بوو ،ساڵ ی 2000 به‌جیاوازییه‌ك ی كهم له‌به‌رامبه‌ر جۆرج بووشدا كێبركێ ی سه‌رۆكایه‌تیی واڵت ی دۆڕاند .ساڵ ی 2007خه‌اڵتی نۆبڵ ی ئاشتیی وهرگرتووه له‌پا ی كاركردن له‌پێناو نه‌هێشتن ی گۆڕانكارییه‌كان ی ك‌هش‌وهه‌وا ی جیهان. له‌كۆنگر‌ه ی س������اڵ ی 2000ی پارته‌كه‌یاندا ئالگۆر‌و ژنه‌ك‌ه ی لهس������ه‌ر شانۆ ماچێك ی هێنده رۆمانسی‌‌و درێژی یه‌كتریان كرد كه بووه مای‌ه ی سه‌رسوڕمان ی میدیاكان‌و خه‌ڵكی ئه‌مریكا.
ی كرد! ه لهسهر قسه‌یه‌ك ،سه‌رۆك ئیستقال
ی ئه‌ڵمانیا لهسهر هۆرست كۆله‌ر س������ه‌رۆك ی له‌كاركێشایه‌وه ،دوای ی ده‌ست ی خۆ قسه‌یه‌ك ی ناڕه‌زایی بووه‌و‌ه به‌هۆی ی رووبه‌ڕوو ئهوه ی ئابووری‌و دارایی ی رۆڵ ی كه له‌بار‌ه قسه‌یه‌ك ی له ئه‌ڵمانیا‌و به‌شداریی سه‌ربازیی واڵته‌ك‌ه ئه‌فغانستان كردبووی. كۆل������ه‌ر رایگه‌یان������د" :قس������ه‌كانم بهههڵه ی فیدراڵیی لێكدراوه‌ته‌وه ،ب������ه‌اڵم ئه‌نجومه‌ن واڵتم له‌ئیستیقاله‌كه‌م ئاگاداركردووه‌ته‌وه‌‌و ێ به‌رده‌وام ی نو ی س������ه‌رۆكێك تا دیاریكردن ده‌بم". ی كتوپڕدا كۆل������ه‌ر وتب������ووی" :له‌حاڵه‌ت������ ی س������ه‌ربازیی ئه‌ڵمانیا پێویسته ده‌ستوه‌ردان ی ئازاد‌و ی بازرگان������ ی هێڵه‌كان بۆمان������هوه ی بارگرژیی‌ه ئیقلیمییه‌كان كه نه‌هێش������تن زی������ان به‌ئابووری������ی ئه‌ڵمانی������ا ده‌گه‌یه‌نێت ی داهات‌و ی بازرگانی‌‌و زیادكردن له‌په‌ره‌پێدان
ی كاردا". فه‌راهه‌مكردن ی تووڕه‌كرد ی ئه‌ڵمانیا ئهو قسانه میدیاكان به‌جۆرێ������ك كه گومانیان دروس������تكرد هۆكاره‌كان������ی ی له‌ده‌س������تووریبوون د ه‌س������تو ه‌ر د ا نی سه‌ربازیی واڵت له‌ناوچه‌كان������ی ملمالنێدا، ب������هو ه‌ش كۆ ل������ه‌ر پاشگه‌ز بووه‌وه‌و ده‌ریا بووه وتی" :مه‌به‌ستم چه‌ته‌كانی ی ئه‌فغانستان" ،بهاڵم لهس������ۆماڵ نهك شه‌ڕ ی نه‌بوون! ره‌خنه‌گران بهو قسانه راز ی س������ه‌رۆك له‌ئه‌ڵمانیا پرۆتۆكۆڵییه، پۆست ی دهس������ه‌اڵته‌كان له‌ده‌س������تی چونكه زۆرب‌ه ی واڵتدایه. راوێژكار
19
نوسینی :ئه‌نتۆنیا فیلیكس ی بۆ عه‌ره‌بی :سه‌عید ئه‌لحسنیه وه‌رگێڕان ی بۆ كوردی :رێباز زه‌نگه‌نه وه‌رگێڕان
5
بوش ی كوڕ زۆر حه‌ز ی له‌گاڵته‌وگه‌په ی له‌ژێر ی كۆتای ی 1989دا بهشێوهیهك ئهو كتێبه له‌ساڵ ی گۆڕاودا باڵوكرایه‌وه‌و تێیدا ئهو ی جیهانێك ناونیشان ی رووداوان‌ه رووماڵكرابوون كه كه‌وتبوون‌ه نێوان سااڵن ی به‌رلین‌و ی دیوار 1989و ،1991له‌وان������ه :رووخان ی ی جه‌نگ ی سۆڤی‌هت‌و كۆتایهاتن ی یه‌كێت هه‌ره‌سهێنان ی كه‌نداو. ساردو جه‌نگ ی كتێبه‌كه‌دا نووسیویانه: بوش‌و سكۆكرۆفت له‌پێشه‌ك ی بیسته‌م ی سه‌د‌ه "ههندێك له‌تووندترین رووداوه‌كان ی مێژووییه‌و‌ه كه ورووژێن‌هر‌و له‌هه‌مانكات������دا له‌ڕوو ی 1989و ی نێوان سااڵن گرنگ بوون ،لهو ماو‌ه كهمه 1990دا روویان دا ...كاتێك چووین‌ه سه‌ر ده‌سه‌اڵت ی ئهو رووداوان‌ه بكهین؟ ئاخۆ توانیمان سه‌رپه‌رش������ت ی وه‌اڵمه‌كه‌ش ئهوهیه ،نه‌خێر نه‌مانتوانی ،نه‌شمانتوان ی ئه‌وه‌یش، پالن بۆئه‌و رووداوان‌ه دابنێین ...سه‌ربار ێ ساڵدا كۆتایپێهات، ی ته‌نها س ی سارد له‌ماو‌ه جه‌نگ ی مێژوو". كه ته‌نها ساتێك‌ه له تهمهن ی كۆندی ـدا ی زۆرو زه‌وه‌ند بوش دان به‌هاوبه‌ش������ی ی ی یارمه‌تیدان ده‌نێ������ت لهو كتێبه‌دا ،ئهوهی������ش له‌ڕێ ی ناوه‌ڕۆكه‌ك������ه‌ی‌‌و ی به‌جێكردن������هوه نووس������ه‌ران ی دیاریكراو، ێ ورده‌كاری ی بیریان به‌هه‌ند بووژانه‌و‌ه ی ی زانیاری ههروهها بهش������داریكرد له‌فه‌راهه‌مكردن ی یه‌كگرتوو ی ئه‌ڵمانیا ی له‌كتێب ی ئهو توێژینه‌وه‌ی‌ه له‌ڕێ ی لهگهڵ ی گۆڕاو ـدا ئه‌نجامیدا ،ئهو كتێبه و ئه‌وروپا ی 1995نووسی. فیلیپ زیلیكاو له‌ساڵ ی سه‌ردانێكیدا كه ی 1995كۆندی له‌میان‌ه لهس������اڵ لهگهڵ جۆرج‌و باربرا بوش بۆ هیوس������تن ئه‌نجامیدا، ی ی خۆ ی بۆماڵه‌ك‌ه جۆرج داوایلێكرد پێش چوونه‌و‌ه ی بكات له‌ئۆس������تن .لهو كاتهدا ی كوڕه‌ك‌ه س������ه‌ردان ی ی نوێ ی وه‌كو حاكمێك ی خۆ ی ك������وڕ پێگ‌ه جۆرج ی ویالیه‌ته‌ك‌ه پته‌و دهكرد ،ئهوهش یه‌كه‌م هه‌ڵبژێردراو ی ئهو بوو كه‌به‌ده‌ستیهێنابوو ی ره‌سم ی سیاس پۆست ی ی 1978شكس������تیهێنا له‌هه‌وڵ ـ پێش������تر لهس������اڵ ی كورس������ییه‌ك له‌كۆنگرێسدا ـ رهنگه به‌ده‌ستهێنان ی باوك لهو كاتهدا هه‌س������تی بهوه كردبێت جۆرج ی به‌نرخ پێش������كه‌ش ی ده‌توانێت یارمه‌تییه‌ك كۆن������د ی ی بكات ،له‌كاتێكدا خه‌ریكبوو خواسته‌كان به‌كوڕه‌ك‌ه ی ی تیكساس تێپه‌ڕێنێت .له‌وانه‌یش‌ه ویستبێت ویالیه‌ت ی هه‌ردوكیان بۆ ی هاوبه‌ش ی حه‌ز یه‌كتربناسن به‌هۆ ی ی خۆی ی توند ی هه‌مان سیستم وه‌رزش‌و په‌یڕه‌وكردن ی بووه ی رۆژانه لهالیهن هه‌ردووكیانه‌وه ،ئهوه راهێنان ی خێزان‌ه وه‌رزش دۆست‌ه حه‌ز ی جیاكه‌ره‌و‌ه نیشان‌ه ی بوش. له‌كێبڕكێكه‌ره‌ك‌ه ی به‌هێز ئهو جۆره هێڵه هاوبه‌شانه ،دهبنه بنچینه‌یه‌ك ی بۆدۆستایه‌تی‌‌و رێگه‌خۆشكه‌ریش ده‌بن بۆ پێكهێنان ی پرس‌ه سیاسییه‌كان‌و چوارچێوه‌یه‌ك بۆ تاوتوێكردن ی ئهو ێ له‌به‌رچاوگرتن پرس������ه جیهانیی������ه‌كان .ب������ ی پاڵنه‌ریب������وون ب������ۆ ئ������هو كاره ،بوش هۆكاران������ه ی نوێ‌‌و ی چاویبكه‌وێت به‌حاكم پێشنیازیكرد كۆند ێ هه‌ردوكیان سازان‌و ئه‌ویش رازیبوو .دهس������تبه‌ج ی لێك نزیكبوونه‌وه ،هه‌روه‌كو چۆن دوو سه‌رش������ێت ی وه‌رزش لێكنزیكده‌بن������هوه .ل������هو ده‌م������ه‌دا جۆرج ی ی كۆمپانیا كوڕ هێش������تا یهكێك بوو له‌خاوه‌نه‌كان ی كۆمه‌ڵ‌ه تۆپ‌ه ی سه‌یركردن تیكساس رانجه‌رز‌و له‌كات ی جوان له‌نێو ی جۆرج ـدا كه بهشێوهیهك بایسبۆڵه‌كان ی شووشه‌دا دانرابوون ،هه‌ردوكیان چهند ته‌نكییه‌ك ی بایسبۆڵ، ی یار ده‌ستاینكرد به‌قسه‌كردن له‌بار‌ه ی ی ویڵ ی مڕكرد به‌باس������كردن ی جۆرج������ كۆند ی ی پۆله‌ك‌ه مای������ز ،كه‌یه‌كێك بوو له‌خوێندكاره‌كان ی فایه‌رفێڵد ی بااڵ ی پیشه‌س������از ی لهقوتابخانه باوك ی ی واقیع ی زۆر چیرۆك له‌بێرمینگه������ام ،كۆن������د ی رهنگه سه‌باره‌ت به‌مایز گێرایه‌وه ،ئهو چیرۆكان‌ه ی بایسبۆڵ له‌هه‌موو كهم كهس بیستبێتنی‌‌و هانده‌ران ی ی له‌بیریه‌ت چیرۆكیك به‌الیانه‌و‌ه گرنگتره .كۆند ی حاكم كرد". كه "چیرۆكه‌كان زۆر كاریان له‌بوش ی ی كوڕ دۆستایه‌تی‌‌و رێز لهم س������ه‌ردانه‌دا جۆرج ی له‌باره‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت: ی به‌ده‌س������تهێنا .كۆند كۆند ی جۆرج زی������ر‌هك‌و رێكوپێكه‌‌و ئهوهش "به‌ڕاس������ت واده‌كات رێ������زی لێبگرم ،ئهو ر‌هق‌و لهس������ه‌رخۆو ی ی ئ������ه‌وه‌ش زۆر حه‌ز هاوس������ه‌نگه ...س������ه‌ربار له‌گاڵته‌وگه‌په".
18
یه‌کشه‌ممه
2010 /6 /6
ژماره 27:
Lost in Translation
چیایی كه‌مال مامۆستای بهشی موزیكی كۆلێژی هونه‌ره‌جوانه‌كانی زانكۆی سه‌اڵحه‌دین
ئا :بێساران فه‌یرۆز حه‌سه‌ن
ده‌رهێنه‌رو سێناریس������ت: سۆفیا كۆپۆاڵ ئه‌كت������ه‌ره‌كان :بیل مور‌هی، سكارلێت جۆنسن‌و... به‌رهه‌م ی ئه‌مریكا ـ ژاپۆن 2003 چیرۆك ی فیلمهكه لهش������اری تۆكیۆ ڕوو دهدات ،كه‌سایه‌تیی‌ه س������ه‌ره‌كییه‌كان ی ناو فیلمهكه بریتیی������ه ل������ه‌دوو هاوواڵتی ئه‌مریك������ ی كه ه������ه‌ر یه‌كه‌یان بۆمه‌به‌ستێك ی تایبه‌ت هاتووه‌ته واڵت ی ژاپۆن ،خاڵێك ی هاوبه‌ش ئهم دوو كهس������ایه‌تیی‌ه به‌یه‌ك ده‌گه‌یه‌نێت ،ئه‌ویش هه‌ستكردنه به‌ته‌نهای������ یو نائومیدبوون������ه له‌ژیان... فیلم ی ونبوو ی نێو وه‌رگێڕان یهكێك ب������وو له‌فیلم������ه زۆر سه‌ركه‌وتووه‌كان ی ساڵ ی 2003 ك������ه له‌الی������ه‌ن ڕه‌خنه‌گرانه‌وه پێش������وازییه‌ك ی زۆر ی لێكرا. فیلمنامه‌یه‌ك ی س������ادهو ساكار، بهاڵم له‌هه‌م������ان كاتدا به‌هێزو جوان ،توان ی خه‌اڵت ی ئۆسكاری باش������ترین فیلمنام‌ه بۆسۆفیا كۆپ������ۆاڵ (ده‌رهێن������ه‌ر) كچی گهوره ده‌رهێنه‌ر (فرانس������یس ف������ۆرد كۆپۆاڵ ،ك������ه به‌هۆی دروس������تكردن ی هه‌رس ێ بهشه فیلم������ ی ) GODFATHER ناوێك ی ئاشنای‌ه له‌ال ی سه‌رجه‌م سینه‌ماكاران‌و سینه‌مادۆستانی جیهان ،بۆ ئهم فیلمه فه‌راهه‌م بكات. ده‌رهێنه‌ر زۆر سه‌ركه‌وتووانه چۆنێت������ی توانیویه‌ت������ ی دروستبوون ی په‌یوه‌ند ی نێوان دوو كاره‌كت������ه‌ر ی س������ه‌ره‌كی ناو فیلمهكه دروس������ت بكات‌و بینه‌رانیش ئاش������نا ی هه‌ستی ته‌نهای یو نائومێد ی كه‌سایه‌تی چیرۆك ی فیلمه‌ك������ه ی بكات. نواندن ی بیل مور‌ه یو سكارلێت جۆنس������ن له‌گه‌یاندن ی هه‌ستی فیلمه‌ك������ه بۆ بین������ه‌ر یهكێكه له‌هۆكاره‌كان ی س������ه‌ركه‌وتنی ئ������ه‌م فیلم������ه ،به‌تایبه‌ت ی بیل مور‌ه ی كه هه‌س������ت ده‌كرێت كه‌سایه‌ت ی فیلمهكه به‌تایبه‌تی بۆئه‌و داتاشراوه ،له‌ڕاستیشدا به‌هه‌مان شێوهیه ،چونكه سۆفیا
شێوازی نوسینه‌وه‌ی موزیكی خۆرهه‌اڵتی
كۆپۆاڵ وتوویه‌ت ی كهس������ایه‌تی س������ه‌ره‌ك ی ئه‌كته‌ر ی پیاو لهم فیلمه‌دا به‌تایبه‌ت ی بۆ بیل مور‌هی نووسراوه‌ته‌وه ،تهنانهت ئهگهر مور‌ه ی ڕۆڵ������ ی نه‌نواندای‌ه ئهوا فیلمه‌كه‌ش دروست نه‌ده‌كرا، سۆفیا كۆپۆاڵ به‌شێك ی زۆری له‌فیلمنان‌ه ی فیلمه‌كه‌ی ی تایبه‌تی كردووه به‌ژیان ی تایبه‌ت ی خۆی. وێنه ی دیمه‌نه‌كان ی ئهم فیلمه، جوڵ‌ه ی جوان ی كامێرا لهگهڵ دیم‌هن‌و ڕه‌نگ ی سه‌رنجڕاكیش، فیلمنامه‌یه‌ك ی س������ادهو بێوێنه، ده‌رهێنانێك ی به‌هێز ،نواندنی سه‌ركه‌وتووانه ،ئهمانه هه‌مووی بین������ه‌ر بۆ نێو قواڵی ی فیلمهكه په‌لكێش ده‌كات ،به‌ده‌رله‌وه‌ش ئهم فیلمه خاوه‌ن ی 70خه‌اڵته، لهوانه: خه‌اڵت ی باشترین فیلمنام‌ه بۆ س������ۆفیا كۆپۆاڵ له‌مه‌راسیمی ئۆسكار ،2004خه‌اڵت ی ئه‌سینای زێڕین ب������ۆ س������ۆفیا كۆپۆاڵ له‌فێستیڤاڵ ی نێوده‌وڵه‌ت ی ئه‌سینا ـ یۆن������ان ،2003خه‌اڵت ی به‌فتا بۆ باشترین ئێدیت ـ باشترین ئه‌كته‌ر ی پیاو ـ باشترین ژنه ئه‌كته‌ر له‌مه‌راسین ی به‌فتا ،2004 خه‌اڵت ی بۆدیل بۆباشترین فیلمی ئه‌مریك ی له‌مه‌راس������یم ی بۆدیل ،2005خه‌اڵت������ ی BSFCبۆ باشترین ده‌رهێنان ـ باشترین ئه‌كت������ه‌ر ی پیاو ـ باش������ترین ژن������ه ئه‌كت������ه‌ر له‌ئه‌نجومه‌نی ڕه‌خنه‌گران ی بۆس������تن ،2003 خه‌اڵت ی COFCAبۆ باشترین وێنه ـ باشترین سكرین پلهی له‌ئه‌نجومه‌ن������ ی ڕه‌خنه‌گران������ی س������ه‌نته‌ر ی ئۆهی������ۆ ،2004 خه‌اڵت ی CFCAبۆ باشترین س������ینه‌ماتۆگراف ـ باشترین س������كرین پلهی ـ باش������ترین ئه‌كته‌ر ی پیاو لهالیهن ئه‌نجومه‌نی ڕه‌خنه‌گران ی شیكاگۆ 2004و،... پاڵێوراو بۆ س ێ خه‌اڵت ی تری ئۆسكارو 59خه‌اڵت ی تر.
ه������ه‌ر وهك ڕوون‌و ئاش������كرای‌ه الی هه‌مووان ،زانستی موزیك هیچی كه‌متر نییه له‌زانسته‌كانی تر ،بهڵكو زیاتریش له‌زانست ناسێنراوه‌و پێناس‌ه كراوه ،ئێمه نامانه‌وێت له‌به‌های زانسته‌كانی تر كهم بكهینهوه ،ڕۆژگاری ئهمڕۆ موزیك وه‌كو چاره‌سه‌رێكی ده‌رمانی به‌كارده‌هێنرێت به‌تایبه‌ت بۆئه‌و كهس������انه‌ی كه تووشی نه‌خۆشیی‌ه ده‌روونیه‌كان بوونه‌ته‌وه. بهپێی ڕاپۆرت‌ه پزیشكییه‌كانیش یهكێك له‌چاره‌سه‌ر‌ه ههره باش‌و سه‌ركه‌وتووه‌كان بۆ نه‌خۆشیی‌ه ده‌روونیه‌كان ،چاره‌سه‌ری موزیكییه. موزیك دابه‌ش دهبێت بۆ دووبه‌ش������ی سه‌ره‌كی :موزیكی خۆرهه‌اڵت‌و موزیكی خۆرئاوا ،كه پانتاییه‌كی یهكجار زۆریان داگیرك������ردووهو تووانیویان������ه ته‌واوی گۆی زه‌وی بته‌نن ،وات‌ه گشت ڕوو‌هك‌و گیانه‌و‌هر‌و كاره‌س������ات‌ه سروشتییه‌كان‌و تهنانهت س������وڕانه‌وه‌ی گ������ۆی زه‌ویش به‌ده‌وری خ������ۆردا ،به‌ڕیت������م‌و ده‌نگی موزیكی ده‌جوڵێت. موزیكی خۆرهه‌اڵتی :جۆر‌و ش������ێواز‌و یاس������ای تایبه‌تی خۆی ههیه كه جیای‌ه له‌موزیكی خۆرئاوا ،نوسینه‌وه‌ی موزیك‌ه خۆرهه‌اڵتییه‌كان به‌زانس������تیو بهپێی یاسابه‌م جۆره‌ی خوارهوه ده‌نوسرێت‌و دابه‌ش دهبێت بۆ ئهم سه‌ر ئهم به‌شانه: دۆالب :دهس������تپێكێكی س������ه‌ره‌تایی موزیكییه ،پێكهاتووه له‌چه‌ند ڕسته‌یه‌كی زۆر ئاس������انی موزیكی ،بۆ ناساندنی مه‌قامه‌ك‌ه الی گۆرانیبێژه‌كه ،تابتوانێت زۆر به‌باشی‌و به‌جوانی ئه‌دای مه‌قامه‌ك‌ه بكات‌و ده‌ری ببڕێت. ته‌قاس������یم :پێكهات������ووه له‌ئاوازێك������ی هه‌ڕه‌مه‌كی كه به‌هه‌ر ئامێرێكی موزیكی ده‌ژه‌نرێت ،وات‌ه نه‌نوسراوه‌ته‌و‌ه‌و دیاری
نه‌كراوه‌و سنوردارنیی‌ه به‌نۆته‌ی موزیك، هیچ شێوه‌و ستایلێكی تایبه‌ت به‌ژه‌نینی ته‌قاسیم نییه ،وات‌ه ده‌ربڕینێكی ڕۆحیو هه‌س������تیی ژه‌نیار‌ه ك������ه ده‌ریده‌بڕێت بهش������ێوهیهكی ڕێك‌و پێك‌و ڕێكخراو له‌مێشكی خۆیدا دایڕێژاوه ـ مه‌به‌ست له‌ژه‌نیاره‌كه‌یه ـ له‌ئاوازی ته‌قاس������یمدا پێویسته ژه‌نیار مه‌قامه‌كه‌ی زۆر به‌باشی هه‌زم كردبێت‌و زاڵ بێت بهس������ه‌ریدا‌و نابێت مه‌قامی بنه‌ڕه‌ت������ی بزر بكات‌و پێویس������ته له‌گوێی بیسه‌ردا بیسه‌پێنێ، سه‌ره‌ڕای ههموو ئه‌مانه‌ش دهبێت ژه‌نیار‌ه كه‌ش������ێكی ئارام‌و له‌ب������ار‌و پانتاییه‌كی موزیكی له‌ناو هۆڵ‌و كۆنس������ێرته‌كه‌دا دروست بكات. ا :ته‌قاسیمی تهواو :ئه‌مجۆر‌ه وا له‌بیسه‌ر ده‌كات ك������ه گوێ به‌ژه‌نین������ی ژه‌نیار‌ه پڕۆفیش������ناڵه‌ك‌ه ڕابگرێت ،كه ژه‌نیار له‌كه‌ش������ێكی ئارامدا گشت تواناكانی خۆی به‌ده‌رده‌خات ،ژه‌نیار لهم ژه‌نینه‌دا ئازاده. ب :پێشه‌كی گۆرانی :ئه‌مجۆر‌ه كاتێكی دیاریكراوی كورتی ههیه ،مهبهس������ت لێی ناس������اندنی چییه‌ت������ی مه‌قامه‌ك‌ه‌و ئاماده‌كاریی‌ه بۆ گۆرانیبێژ كه لهم مه‌قام‌ه ده‌رنه‌چێت ،ئهمهش وهك بیرهێنانه‌وه‌و ئاسانكاریی‌ه بۆ كه‌سی ده‌نگبێژ ،ئهمهش دووجۆره: .1ژه‌نینی ته‌قاسیم بهبێ ڕیتم‌و تیمپۆ. .2به‌ی������اوه‌ری ڕیت������م‌و تیمپۆیه‌ك������ی دیاریكراوی ههیه ،ڕیتمه‌كه‌شی زۆرجار ڕیتمی قورسه. .3تحمیل‌ه (پرس������یار‌و وه‌اڵم به‌ژه‌نین): ئهمهش جۆر‌و ژه‌نینێك������ی موزیكییه، ئاوازه‌كانی به‌شێوه‌یه‌كی پرسیار‌و وه‌اڵم لهالیهن ژه‌نیارانی ئامێری وهك :عود‌و كه‌مان‌و نایی‌و ...هتد ده‌ست پێده‌كات، به‌پارچ‌ه موزیكێكی بچوك لهالیهن گشت موزیكژه‌نه‌كان‌و دوایی یه‌كێكیان وه‌ری ده‌گرێته‌وه‌و به‌هه‌م������ان ڕیتم‌و تیمپۆی دیاریك������راو پارچه‌یه‌ك������ی هه‌ڕه‌مه‌كی
ده‌ژه‌نێت‌و وهك پرس������یارێكی موزیكی ئاراس������ته‌ی ژه‌نیاره‌كانی تری ده‌كات، ئه‌وانیش وه‌اڵمی ئ������ه‌م پارچ‌ه موزیك‌ه به‌پارچ‌ه موزیكێك������ی تر ده‌ده‌نه‌وه ،یان یه‌ك‌ه یه‌ك‌ه وه‌اڵمی پرسیار‌ه موزیكییه‌ك‌ه ده‌ده‌نه‌وه ،وات‌ه بهش������ێوه‌ی تاكڕه‌وی ئهو ئامێرانه‌ی كه لهس������هرهوه باسمان كرد، ئینجا پ������اش ژه‌نینی ئامێ������ری چه‌لۆ، تاكڕه‌وییه‌ك‌ه ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه س������ه‌ر ئاواز‌ه سه‌ره‌كییه‌كه‌و ههموویان پێكهوه ده‌یژه‌نن‌و كۆتایی به‌تاكڕه‌وی‌و پرس������یار‌و وه‌اڵم‌ه موزیكییه‌كان دێت. .4البشرف :وشه‌یه‌كی فارسییه‌و به‌واتای بۆپێش������هوه دێت ،مهبهس������ت له‌مجۆر‌ه ش������ێوازه ،دهس������پێك‌ه بۆ ههر كارێكی موزیكی :گۆران������ی یان موزیك ،بهاڵم ناتوانین بڵێین ده‌سپێكی گۆرانییه ،بهڵكو ته‌نها بۆ بیرهێنانه‌وه‌ی گۆرانیبێژه‌كه‌یه‌و به‌مه‌قامه‌ك������هو ئاش������ناكردنییه‌تی ئاماده‌باش������ییه بۆی ،تاوه‌كو گوێچكه‌ی پڕببێت له‌موزیك‌و گۆرانییه‌ك‌ه له‌ناخ‌و هه‌ستییه‌و‌ه ده‌رببڕێت. ئه‌مجۆر‌ه (بهش������ره‌ف) نه‌به‌ستراوه‌ته‌و‌ه به‌هیچ یهك له‌مامه‌كانه‌وه ،بهاڵم دهبێت بۆ به‌شره‌ف ڕیتمی قورس به‌كاربهێنرێت، ئهوهش له‌پێنج بهش پێكدێت ،چوار بهش خانه‌كانه‌و بهش������ێك (ته‌سلیم)ه ،بهشی ته‌سلیم له‌دوای ههر خانه‌یه‌ك دووباره دهبێت������هوه ،خانه‌یه‌ك ناوی بهش������ره‌فه‌و خانه‌كانی تریش وات‌ه س������ێ خانهكه، هه‌ریه‌كه‌یان له‌مه‌قامێكی جیا پێكهاتووه. گرنگتری������ن بهش������ره‌فه‌كان ئه‌مانه‌ن: به‌شره‌فی ڕه‌ست ـ عاصم به‌گ ،به‌شره‌فی نه‌هاوه‌ند ـ عوس������مان به‌گ ،به‌شره‌فی حیجازكار ـ ندیم ده‌روێش. .5لۆنگا :وشه‌یه‌كی عه‌جه‌میی‌ه له‌بنه‌ڕه‌تدا واتای موزیك ناگه‌یه‌نێت ،بهڵكو تایبه‌ت‌ه به‌سامای ناوچه‌ی به‌لكان. لۆنگا ژه‌نینێكی خێرای‌ه لهسهر شێوازی به‌شر‌هف‌و سهماعییه پێكهاتووه له‌چوار خانه‌و ته‌سلیم ،بهاڵم جیاوازی لهنێوان
ی باشه میره به‌خت سازدانی :الیه‌ن سدیق هونه‌رمه‌ند میره كه له‌ڕێگ‌ه ی بهرنامه ی ستۆدیۆ ی ئه‌ستێران ی كهناڵ ی زاگرۆسه‌وه دهس������ت ی به‌كار ی هونه‌ریی كردووه له‌دیمانه‌یه‌كییدا لهگهڵ نم نم باس له‌یه‌كه‌م ئه‌لبووم ی خۆ ی ده‌كات‌و ئاماژه بهوه دهدات كه ئه‌لبومه‌ك‌ه ی به‌ناو ی (شێو‌ه ی تۆ) یه‌و 13گۆران ی له‌خۆگرتووه‌و سه‌رجه‌م ئاوازه‌كانیش ی لهالیهن هه‌ڵكه‌وت زاهیره‌وه دانراوه. سه‌باره‌ت بهوه ی كه گۆرانییه‌كان ی تا چهند گوزارشت له‌ژیان ی تایبه‌ت ی خۆی دهكهن وتی :هه‌ندێ گۆرانی زاتین‌و هه‌ندێكیش گوزارشت له‌هه‌موو كه‌سێك ده‌كات ،بهاڵم بێگومان زۆر تێكس������ت ههیه بهش������ێوه‌ی سیناریۆیه‌ك ی ڕاستی ئه‌نوس������رێ" ،دهبێت ههمیش������ه وهك واجبێك كاری باش بك‌هم‌و به‌رده‌وام بم له‌كاری هونه‌ری". می������ره ،جگه‌ل‌ه گۆران ی وتن هیچ ئاره‌زووییه‌ك ی تر ی نییهو خوشه‌ویس������ترین گۆرانییه‌كانیش ی "شێوه‌ی تۆو غه‌در" ،هاوكات ئاماژه به‌وه‌ش دهدات كه گوێ له‌هه‌موو گۆرانیبێژه كورده‌كان ده‌گرێ ،بهاڵم سه‌رسام‌ه به‌ده‌نگ ی عه‌بدولحه‌لیم حافز. میره ،باس لهوه ده‌كات كه هه‌ندێ داواكاریی خراوه‌ت‌ه به‌رده‌ست بۆبه‌شداریكردن له‌كار ی دراماو سینه‌ما" ،بهاڵم تا ڕۆڵێك ،كه‌سایه‌تی خۆمی تیا نه‌بێت وه‌ری ناگرم". له‌ئێس������تادا میره ،ژیان ی هاوسهری ی لهگهڵ ئهو كهس������ه‌دا پێكهێناوه كه زۆر خۆشیده‌ویست ،بهاڵم ئاماده‌نه‌بوو ناو ی هاوسه‌ره‌ك‌ه ی ئاشكرا بكات ،خۆ ی وته‌نی "به‌ختم باشه" ،بهاڵم لهو ڕۆژه‌ش ده‌ترسێت كه كارێك بكات‌و ال ی جه‌ماوه‌ر س������ه‌ركه‌وتوو نه‌بێت" ،جگه‌له‌جه‌ماوه‌ره‌كه‌م خۆشهویس������ترین كه‌سم ،ژنه‌ك‌هم‌و هه‌ڵكه‌وت زاهیره". میره خهڵك ی شارۆچك‌ه ی س������ۆرانه‌و له‌دایكبوو ی ساڵ ی 1986هو دوا ی ئهوهی له‌ستۆدیۆ ی ئه‌ستێران ی كهناڵ ی زاگرۆس س������ه‌ركه‌وین ی به‌ده‌ستهێنا درێژ‌هی به‌كار ی به‌هونه‌ریی خۆ ی داو وهك گۆرانیبێژێك خۆ ی ناساندو له‌چه‌ند رۆژی رابردووشدا یه‌كه‌م ئه‌لبوم ی خۆ ی باڵوكرده‌وه.
لۆنگا‌و بهش������ر‌هف‌و سه‌ماعی ئهوهیه كه لۆنگا لهس������ه‌ر ڕیتمی ساده‌ی‌ه وهك دوو چوار ـ دوو لهس������ه‌ر چوار ـ گرنگترین لۆنگاكانیش :لۆنگای نه‌هاوه‌ند ـ ریاز ئه‌لنه‌س������باتی لهگهڵ لۆنگای شه‌هناز ـ ئه‌دهه‌م ئه‌فه‌ندی. .6سه‌ماعی :ده‌ربڕینی ناوی سه‌ماعی لهسهر ش������ێوازی نوسینه‌كه‌ی‌ه كه وهك بهش������رهفه ،بهاڵم جیاوازییه‌كه‌ی ئهوهیه كه بهش������ره‌ف لهس������ه‌ر ڕیتمی قورس نانوس������رێتهوه ،بهاڵم س������ه‌ماعی لهسهر ڕیتمی قورس ده‌نوس������رێته‌و‌ه‌و به‌ناوی ڕیتمه‌كه‌و‌ه ناوده‌برێت ،سه‌ماعی له‌چوار خانه‌و بهش������ی ته‌س������لیم پێكدێت كه ئه‌مانه‌ن :خانه‌ی یه‌ك‌هم‌و ته‌سلیم ،خانه‌ی دوو‌هم‌و ته‌سلیم ،خانه‌ی سێی‌هم‌و ته‌سلیم، خانه‌ی پێنج‌هم‌و ته‌سلیم ،بهاڵم خانه‌كانی یه‌ك‌هم‌و دوو‌هم‌و سێیه‌م لهسهر یهك ڕیتم ده‌نوسرێت كه ڕیتمی سهماعییه ،بهاڵم خانه‌ی چواره‌م ڕیتم ده‌گۆڕێت‌و خانهكه لهس������ه‌ر ڕیتمێكی جی������اواز‌و لێكدراو ده‌نوس������رێتهوه كه خێراتر‌ه‌و به‌زۆریش ئ������هو ڕیتم‌ه ش������ه‌ش هه‌ش������تهو دهبێته (ڤالس������ی) ،ژه‌نیاران بایه‌خی زۆریان به‌م فۆڕم‌ه توركیی������ه داوه ،گرنگترین سه‌ماعییه‌كانیشئه‌مانه‌ن: سه‌ماعی هۆزام ـ محه‌مه‌د عه‌بدولوه‌هاب، س������ه‌ماعی حیجازكار ك������ورد ـ مونیر بهش������یر ،س������ه‌ماعی عه‌جه‌م عشیران ـ شێخ عه‌لی ده‌روێش ،شه‌ماعی نه‌هاوه‌ند ـ نه‌دی������م ده‌روێ������ش ،توركه‌كان له‌پاش (به‌شیر) سه‌ماعی ده‌ژه‌نن ،بهاڵم عه‌ره‌ب گوتن‌ه گۆرانی ئامێزه‌كانیان له‌دوای ئهو دوو شێوازه‌ی سه‌ره‌و‌ه ده‌ڵێن كه‌باسمان كرد. ئه‌مڕۆك‌ه پ������اش تێپه‌ڕین������ی ڕۆژگار، سه‌ماعی جێگای به‌شره‌فی گرتووه‌ته‌وه، كه ئهمهش پێ������ش گوتن‌ه گۆرانییه‌كان دهبێت بۆ ئاشناكردنی گوێی ده‌نگبێژ بهو مه‌قامه‌ی كه گۆرانی لهسهر ده‌ڵێت.
به‌کارهێنانی مۆبایل بۆ کردنه‌وه‌ی ده‌رگا
8
هیوندای ئه‌رکی گواستنه‌وه‌ی تیمه‌کانی مۆندیالی 2010له ئه‌ستۆ دهگرێت
13
قۆپییه هه‌ڕه‌ش ه له‌ژیانی مامۆستایان ده‌کات 15
یه‌که‌مین رۆژنامه‌ی کوردی تایبه‌ت به نابینایان ک‌ه ههموو یه‌کشه‌ممه‌یه‌ک لهگهڵ ژمارهی نوێی نم نم باڵوده‌بێته‌وه خاوه‌ن ی ئیمتیاز :كۆمپانیا ی رووداو
ناونیشان :سلێمانى شاڕێی سالم ته‌الرى سلێمانی مۆڵ -نهۆ‌می دووه‌م
7 بو خه‌لک له خه‌لکه‌و ه 7
بۆ په‌یوه‌ندی:
3186176 - 07480151705 - 07710268004
جۆره‌كانی دژه ئاره‌قكردنه‌وه
زۆرب‌ه ی خانمان واهه‌س������ت ده‌ك������ه‌ن كه جۆرێك له‌سه‌رنجڕاكێش������یان تێدای������هو به‌هۆی������هوه پیاوان سه‌رسامیان ده‌بن ،ههندێك ی تریشیان ڕایان پێچه‌وان‌ه ی ئهمهیه .پیاوانیش ڕایان جیاوازه لهسهر ئهم بابهته ،هه‌ندێكیان سه‌رنجڕاكێش ی ئافره‌ت ده‌گێڕننه‌و‌ه بۆشێو‌هی ،هه‌ندێكیان بۆكه‌سایه‌تی ،هه‌ندێكی تریان بۆگونجاندن لهگهڵ خۆیداو بهمجۆره ،بهاڵم چۆن دهزانێت كه تۆ سه‌رنجڕاكێشیت؟ ڕاشكاوان‌ه وه‌اڵم ی ئهم تێست‌ه ی خوارهوه بده‌ره‌و‌ه پاشان خاڵه‌كان بژمێره ،ئاست ی سه‌رنجڕاكێش ی خۆتت بۆ ده‌رده‌كه‌وێـت. .1ههست به‌چ ی ده‌كه‌یت كاتێك بینیت كه كۆمه‌ڵێك چاو سه‌یرت دهكهن؟ • ههندێك شه‌رم 1 ...خاڵ • به‌گاڵته‌پێكردن ی هه‌ڵوێسته‌ك‌ه 2 ....خاڵ • به‌خۆشییه‌ك ی زۆر 3 ....خاڵ
ێ كات ئ������ه‌م بڕگه‌ی‌ه دژه ئ������اره‌ق یهكێك������ه هه‌ن������د ی نوسراوه. یجوانكاری‌‌و به‌عه‌ره‌ب له‌پێداویستییه‌كان یزۆرپێویسته،له‌بازاڕه‌كانیشدا به‌كارهێنان ی شل ی دووه‌م :دژه ئاره‌ق ێ جۆر ی زۆریان ده‌فرۆشرێت ،بهاڵم هه‌ند جۆر ی ی دهكاتهوه ،بهاڵم ڕێژ‌ه كهس تائیس������تاش نازانن كام جۆریان شوێنه‌ك‌ه سپ ی ی باش ئاره‌قكردنه‌وه‌ك‌ه زیاد ده‌كات‌و بۆنیش������ باش������ه؟ یان چ������ۆن دژه ئاره‌قێك ی خۆش نیی������ه ،چونكه ك������ه‌س نازانێت ی له‌بار‌ه هه‌ڵبژێرن؟ ئێمه لێرهدا زانیار ی ی دروس������تكراو‌ه زۆرب‌ه ی له‌چ جۆره‌كانی‌‌و باش������یو خراپی‌و چۆنیه‌ت پزیشكانیش ئامۆژگارییان ی ده‌خه‌ینه‌ڕوو. دروستكردن ی به‌كارنه‌هێنانی. داوه ده‌ربار‌ه ی له‌سوپه‌رماركیت‌و ی یه‌كه‌م :ئه‌وان‌ه جۆر ی سێیه‌م: جۆر ی تر ده‌فرۆشرێت. شوێن ی باش ی خ������ۆت دژه ئاره‌قێك باشییه‌كانی :بۆنیان خۆشه‌و تا 24كاژێر ئه‌توان������ ی ی بۆدر‌ه دروست بكهیت به‌تێكه‌ڵكردن به‌ده‌وام دهبێت. ی جۆنس������ۆن لهگهڵ چهند پرژه‌یه‌ك لهو ی ڕه‌شكردنه‌و‌ه خراپییه‌كانی :دهبێته هۆ ی لێده‌كه‌یت ،ئهم ی خۆت ئاره‌زوو جێگاك������هی ،ههربۆیه پ������اش ماوه‌یه‌ك بۆن‌ه ی پێستت ی له‌ڕه‌نگ ی جۆره‌یان پارێزگار ی پێویس������ته چاره‌س������ه‌ر له‌به‌كارهێنان ی ڕه‌ش ناكات .ته‌نها ی كردووه .ده‌كات‌و جێگاك‌ه ئه‌وشوێن‌ه بكهیت كه ڕه‌ش������ ی ئهوهیه كه پ������اش 12كاژێر ی دژه ئاره‌ق بكڕیت خراپ������ ئاگادارب‌ه پێش ئهوه ی ی نامێنێت .بۆسپیكردنه‌و‌ه ی نوسرابوو كاریگه‌ر ی بیخوێنه‌ره‌و‌ه ئهگهر لێ به‌باش ی كه ڕه‌ش بووه ،ههموو Anti.per spirantمه‌یكڕه ،چونكه ڕێگ‌ه ئهو جێگایان‌ه ێ لیمۆ ی لیمۆ یان قاش������ ی ئاره‌قه‌ك������ه ده‌گرێت‌و ڕۆژێك ئاو له‌هاتن������ه دهرهوه ی ئاره‌ق ی توشبوون به‌شێرپه‌نجه ،چونكه بهێن������هو بید‌ه لهو جێگای������ه دهبێته هۆ
7
27
ی پێن������ج خوله‌ك ده‌كات������هوه ،بۆماو‌ه ی بهێڵه‌ره‌وه‌و پاشان به‌ئاو بیشۆ، پێوه ی جێگاك‌ه دهبێته جگه‌له‌سپیكردنه‌و‌ه ی ناخ������ۆش .ئهم ی بۆن ی البردن ه������ۆ ی لهش ئاماده‌كراو‌ه بۆهه‌موو جێگایه‌ك كه ڕه‌ش بوبێت به‌كاردێت.
كچان له‌ڕێگه‌ی جوڵه‌كانیانه‌وه گوزارشت له‌ناخیان دهكهن!
.2ههمیشه پۆشاك ی سه‌رنجڕاكێش ده‌پۆشیت؟ • به‌ڵ ێ به‌هه‌میشه‌ی ی 3...خاڵ • ته‌نها له‌بۆن‌ه دیاریكراوه‌كاندا 2 ...خاڵ • هه‌رگیز 1 ...خاڵ .3كاتێك له‌شوێنێك ی گشتیت پێتباش‌ه به‌ده‌نگێك ی هێواش بدوێیت؟ • بهڵێ ،هه‌ند ێ كاتیش ناچارم قسه‌كان دووباره‌بكه‌مه‌و‌ه بۆئهوه ی گوێیان لێم بێت 1 ...خاڵ • نا ،بۆچ ی پێویسته به‌ده‌نگ ی نزم بدوێین؟ 3 ...خاڵ • به‌كه‌م ی 2 ....خاڵ .4ههست ده‌كه‌یت هه‌ند ێ كات جێبایه‌خی خهڵك یان له‌ژێر چاودێریاندابیت؟ • به‌ڵ ێ هه‌ند ێ كات 3 ...خاڵ • هه‌رگیز 2 ...خاڵ • به‌كه‌م ی نه‌بێت ههست به‌م‌ه ناكه‌م 1 ...خاڵ .5ههست به‌چ ی ده‌كه‌یت كاتێك به‌ته‌نهایت؟ • به‌ته‌نهاییه‌ك ی قورس 2 ...خاڵ • به‌هێمنی‌‌و ئاسوده‌یی 3 ...خاڵ وه‌اڵمه‌كان:
6خاڵ تۆ به‌قۆناغه‌كان ی سه‌رنجڕاكێش������یتدا ده‌ڕۆیت ،سه‌رنجڕاكێش ی سیفه‌تێك ی كه‌مێك الوازه له‌تۆدا ،بهاڵم ده‌گۆڕێت ،چونكه هه‌ڵچون‌و داچون ی تێدایه ،بهاڵم گرنگ ئهوهیه وا له‌خه‌ڵك نه‌كه‌یت لێت هه‌ڵبین. 7یان 8خاڵ تۆ زۆر بهس������ۆزیت ،بهاڵم ڕاز ی نیت له‌خۆت ،چونكه ههست ئه‌كه‌یت كهم توانا ی له‌ده‌رخستن ی به‌هره‌و هیواكانت ،ڕه‌شبین مه‌به‌و به‌رده‌وامبه ،خۆت مه‌ده‌ر‌ه ده‌ست بێزاری. 9بۆ 11خاڵ تۆ واقعێك ی زۆر جددیت ههیهو پێوه ی پابه‌ندیت ،هه‌وڵبد‌ه بایه‌خ ی زیاتر به‌ڕووك‌هش‌و په‌یوه‌ندییه‌كانت لهگهڵ خهڵك ی بده‌یت ،فێرب‌ه ئهو هه‌الن‌ه بقۆزیته‌و‌ه كه بۆت هه‌ڵده‌كه‌ون. 12یان 13خاڵ تۆ جه‌سته‌و ڕۆحێك ی سه‌رنجڕاكێشت ههیه ،ئاڵۆزیت‌و زانیارییه‌كانت ناڕۆشنن ،بهاڵم ئهوه ی مه‌ترسیداره له‌تۆدا ئهوهیه كه سه‌رشێت ی له‌هه‌ڵسه‌نگاندن ی خۆت‌و درك بهوه ناكه‌یت كه خهڵك ی چهند پێت سه‌رسامن، چونكه به‌ڕاست ی تۆسه‌رنجڕاكێشیت. 14یان 15خاڵ زۆر سه‌رنجڕاكێش������یت ،ترس‌و گرێ ی ده‌رونیت نییه ،ئه‌توان ی به‌وپه‌ڕ ی سه‌ربه‌ستییه‌و‌ه كاریگه‌ر ی بكه‌یت‌ه س������ه‌ر كه‌سان ی ترو سه‌رنجیان بۆال ی خۆت ڕابكێشیت ،بهاڵم ڕه‌نگ‌ه ڕۆژێك له‌ڕۆژان بیروبۆچونت لهم باره‌یه‌و‌ه بگۆڕێیت.
كچان خاوه‌ن سروش������تو كهس������ایه‌تییه‌ك ی تایبه‌ت به‌خۆیانن‌و جی������اوازن له‌كوڕان ،زۆر دره‌نگ گوزارشت له‌ناخیان دهكهن به‌تایبه‌ت كاتێك بۆ یهكهمجار كه‌سێك ده‌ناسن ،له‌بر ی ئاخاوتن هه‌ندێ������ك جوڵه‌و ئاماژه به‌كاردێنن بۆڕوونكردنه‌و‌ه ی مهبهس������تیان ی������ان ئهوه ی له‌ناخیاندایه‌و نایانه‌وێت به‌وش‌ه ده‌ر ی ببڕن، له‌وباره‌و‌ه كچان ده‌ڵێن: جوڵه‌كردن به‌مس������تیل‌ه یان ئه‌ڵقه :جوڵه‌كردن به‌ئه‌ڵقه‌و مس������تیل‌ه یان به‌رزكردنه‌و‌ه ی ده‌ست بۆال ی گوێكان گوزارش������ت له‌شه‌رم‌و دوودڵ ی ده‌كات له‌وقسان‌ه ی كه ده‌یبیستین ،وهك ئهوه ی نه‌مانه‌وێت گوێمان له‌قس������ه ی ڕه‌ق بێت یان ئاره‌زوی زۆرمان بۆقسه‌كردن نه‌بێت. لێو گه‌ستن :زۆر له‌خۆمان دهكهین بۆهیچ نه‌وتن یان وهك ئهوه ی بمانه‌و ێ قسه‌ك‌ه قوتبده‌ینه‌وه،
ب������ه‌اڵم ئهگهر ئ������ه‌م جوڵه‌ی‌ه ب������ووه خویه‌ك ی هه‌میشه‌ی ی نیش������ان‌ه ی ئهوهیه كه به‌رهه‌ڵست ی له‌هه‌ڵچوون ی ناوه‌ك ی ده‌كات. گوشین ی ده‌سته‌كان له‌كات ی قسه‌كردندا :مانا ی ئهوهیه ئاره‌زوویه‌ك������ ی زۆرم ههیه بۆبه‌رگر ی كردن له‌خ������ود ی������ان خۆپاراس������تن له‌هه‌ر كاردانه‌وه‌یه‌ك ك������ه ببێته هۆ ی بیزاركردن ی كهس������ ی به‌رامبه‌ر ،یان مانا ی ئهوه ده‌گه‌یه‌نێت كه قسه‌كه‌ر كه‌سێك ی زۆر شه‌رمنه‌و ناتوان ێ كۆنترۆڵ ی خۆ ی بكات كاتێك لهگهڵ ئهوان ی ترده‌دوێت. ده‌ستخستن‌ه ناوگیرفان له‌كات ی قسه‌كردندا: گوزارشت له‌هه‌ڵوێستێك ی دیاریكراو ده‌كات دژ ی كهس������ ی به‌رامبه‌ر ههروهها ده‌رنه‌بڕین‌و ش������اردنه‌و‌ه ی ئهوه ی له‌ناخدایه ،به‌گشت ی ئهم جوڵه‌ی‌ه به‌ره‌نگاربونه‌وه‌و لوتبه‌رزی‌‌و دژایه‌ت ی
تێدایه وهك ئهوه ی بمانه‌و ێ بڵێین :چی ئه‌كه‌یت بیك‌ه گرنگ نییه به‌المه‌وه. یاریكردن‌و ده‌ستگرتن به‌چه‌ند تاڵێك ی قژه‌وه: به‌رزكردنه‌و‌ه ی دهس������ت بۆئاست ی سه‌ر مانا ی هاوبه‌ش������ ی پێكردن ی بیرۆك‌ه ناوه‌كییه‌كانه، یاریكردن به‌كه‌زییه‌كان وات‌ه قوڵبونه‌و‌ه لهگهڵ خود ،بهاڵم دیس������ان ئه‌میش ئه‌گه‌رهاتوو بوو به‌خوییه‌ك ی هه‌میشه‌ی ی ئهوه مانا ی دوودڵی‌‌و ڕاڕای ی ده‌گه‌یه‌نێت. په‌نج‌ه ته‌قاندن :زۆركه‌س پێیانوای‌ه گوزارشت له‌ده‌مارگرژی������ ی ده‌كات ،ب������ه‌اڵم ئهم جوڵه‌ی‌ه كاردانه‌وه‌یه‌ك ی سروش������ت ی خێرای‌ه به‌رامبه‌ر ب������هوه ی له‌چوارده‌ورم������ان ڕووده‌دات ،ی������ان هه‌وڵدانێك‌ه بۆگوزارشتكردن له‌ئاره‌زووه‌كانمان له‌كۆتاییهێن������ان به‌دۆخه‌ك‌ه ی������ان په‌له‌كردن له‌ده‌رچوون لێی.