لهم وهرزه 7
36
www.Nnmnm.com
7
رۆژنامهیهكى كولتوریى گشتییه
گهرمهدا زۆرترین ئاو نۆش بكه
15
7
2010/8/10
7 بو خهلک له خهلکهو ه
گهرما
خوێندن
زۆرێك ل������هو خوێندكارانهی خۆیان كورس������ ی خوێندكاران خوێندن لهزانكۆكانی دهرهوهی ههرێم بهدهس������ت لهدهرهوهی وهزارهتی دههێنن ،خوازیارن لهالی������هن وهزارهتی خوێندنی خوێندنی بااڵ ههوڵی بااڵوه هاوكاری بكرێنو بهرپرس������ێكی وهزارهتی بهدهستهێنانی كورسی خوێندن������ی بااڵش ئاماژه ب������هوه دهدات كه تهنها ماستهرو دكتۆرا دهدهن ناویان تۆماردهكهنو هاوكاری مادی ناكرێن.
سێشهممه
13
نرخ750 :دینار
پۆرشه
كۆمپانیای پۆرشه بیر لهوه دهكاتهوه پۆرشه گرانترین كه یهكێك لهپرۆژهكانی ئۆتۆمبێله هایبریدییهكانی خۆی بخاته بواری ئۆتۆمبێلی جێبهجێكردنهوهو بهنرخی 400ههزار هایبریدی پاون������د بیخات������ه بهردهس������ت 1000 كات درووست ده بهكارهێنهری خوازیار.
راپ 11
راپ جۆرێك������ه لهجۆرهكانی گۆرانی راپ لهكوردستان تێك������هڵ لهههڵس������وكهوتی راپ .وتنی وشهیه بهبێ ئهوهی لهگهڵ گۆرانیهكهدا كهی سهری بگونجێ������ت .راپ س������هرهتا لهش������اری كیغس������تون لهجامی������كا لهكۆتای������ی ههڵدا؟ شهستهكان سهری ههڵدا
ی دهنێژرێت ی نهناسراو لهسلێمان 21تهرم الوان «تا ژن نههێنم بهرۆژوو نابم»
لهگهڵ زیاتر نزیكبوونهوه ی مانگ ی رهمهزان ی ئهمساڵ ،بهشێك ی زۆر ی گهنجان هێش������تا لهسهر گرتنو نهگرتن ی رۆژوو س������اغ نهبوونهتهوهو ئهندامێك ی یهكێت ی زانایان ی ئاین ی ئیسالمییش ئاماژه بهوه دهدات كه یهكێتییهكهیان سهرقاڵ ێ دهركردن ی فتوایهكن بۆئهو كهسانه ی كه ناتوانن بهڕۆژوو بن.
4
تاوان
23تهرم لهالیهن تیم ی ی دوكان دهردههێنرێت غهواس
رێباز سۆڵهیی لهدوكان
تیم ی غهواس������ ی دوكان لهماوه ی ساڵێكدا 23تهرم لهئاو ی دوكان دهردههێننو سهرپهرشتیار ی تیم ی غهواسهكانیش ئاماژه بهوه دهدات كه نهبوون ی كارمهندو ئوتومبێل ی پێویس������ت وایك������ردووه نهتوانن كۆنترۆڵ ی رووداوهكان ی خنكان بكهن. عارف فهرهج سهرپهرش������تیار ی تیم ی غهواسهكان لهبهڕێوبهرایهت ی بهرگ������ر ی شارس������تان ی دوكان لهلێدوانێكیدا بۆ نم نم ئاشكرایكرد كه بههۆ ی بهرزبوونهوه ی پلهكان ی گهرماو زۆربوون ی گهش������تیاران ل������هوهرزی هاوین������دا خنكان������ ی
ئهزموون
گهشتیاران ڕوولهزیادبوونه" ،تهنها لهماوه ی ئهم ساڵدا تیم ی غهواس ی دوكان 23تهرمیان دهرهێناوه". سهرپهرش������تیار ی غهواس������هكان ئام������اژه ب������هوهدهدات ك������ه تهنیا ههشت كارمهندیان ههیهو ناتوانن كۆنترۆڵ ی ئهو ههموو گهش������تیاره بكهن كه روو لهناوچهكه دهكان، ههربۆی������ه داوا ی ئهوهیان كردووه لهالیهن ی پهیوهندی������دار كردووه ك������ه ئۆتۆمبێلێكیان ب������ۆ دابین بكهن بۆئهوه ی بتوانین كهلوپهلو پێداویستیهكانیان ی پێبگوێزنهوه، دروس������تكردن ی "داوا ی كابینهیهكم������ان كردووه لهس������هر دهریاچهكه ،بهاڵم تائێستا بۆمان دابین نهكراوه".
«بهپارهی ههالجیی دوو حهجم كردووهو ژنیشم بۆ كوڕهكانم هێناوه»
17
بهپێی ئامارێكی شارهوانی سلێمانی لهماوه ی حهڤ������ده مانگدا 21 ،تهرم ی نهناس������راویان ناشتووهو بهرپرسێكی پۆلیسش جهخت لهوه دهكاتهوه كه ههندێك لهتهرمهكان بهشێكی جهستهیان شێواوه.
بهپێی وتهی بهرپرسانی شارهوانی سلێمانی، ئهو كهس������انهی كوژراونو ل������هالی ئهوانهوه نێژراون ،بهزۆری لهسهر كێشهی كۆمهاڵیهتی بووه. جهم������ال س������هعید ،لێپرس������راو ی بهش������ ی
گۆڕستانهكان ی شارهوان ی سلێمانی ،ئاماژهی بهوهدا كه لهماوه ی س������اڵێكو پێنج مانگ ی رابردوودا ،بهش������هكهیان ناچاربووه 21تهرم بهخاك بسپێرێت ،كه ئهو تهرمانه لهخانه ی داد ی پزیش������ك ی س������لێمان ی وهرگیراونو
كهس������وكاریان نهب������ووه« ،لهگۆڕس������تان ی س������هیوان ،بهش������ێكمان ههیه تایبهته بهتهرمه بێ كهس������وكارهكانو ژماره ی نهێن ی لهسهر گۆڕهكانیانهو ئهو تهرمان������ه ی تێدا بهخاك دهسپێردرێن ،كه كهسوكاریان نییه».
3
ژنی بهرپرسهكان خهون ه بهچییهو دهبینن؟
8
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
ی گهردن ئازاد ی كاروان دوا ی دهخنكێنێت ی خۆ لههاوسهرهك ه ی ساتێك بهر لهوه ی پهتهكه بكات ه ملیو خۆ ی بخنكێنێت ،كاروان تهلهفۆن بۆخێزانهك هی كردووهو پێیوت" :گهردنم ئازادبكهو ی ژیانم لهكهموكورتییهكان ی بووره" ،بهاڵم هاوسهرهك ه كاروان تێنهگهیشت لهوهی كه ئهوه دواقسهی ه لههاوسهرهكهیهوه دهیبیستێت.
ی سنوور مهجید لهسلێمان كاژێر 10ی سهر لهبهیان ی رۆژ ی 8/4 تانیا محهمهد ی ژن ی كاروان ،تهلهفۆن بۆب������را گهورهكهی هاوس������هرهكهی دهكاتو پێیدهڵ������ێ" :وهره تائێره ئیش������ێك ی گرنگم پێته" ،كاتێك براك������هی دهگاته ئ������هوێ دهبینێت كاروان ملی بهپهتێكهوه ههڵواسراوه، "ویس������تم بیهێنمه خ������وارهوه بهو ی هیوایه ی نهمردبێت ،بهتهنیا نهمتوان دایبگرمو لهگ������هڵ تانیا دامانگرت، بهاڵم ئهو مردبوو".
كاروان دهڕواتو ناگهڕێتهوه كهیوان عوم������هر ی برا گهوره ی ئهو ی گهنج������هی خۆی خنكاند ،باس������ لهوهكرد كه كاروان كهسێك ی قسه خۆش بووهو لهوجۆره كهسانه بووه، كه كهم خهفهت دهخۆنو گوێ بهدنیا نادهن. كاروان گهنجێكی تهمهن 21س������اڵ ی بوو ،دووس������اڵ لهمهوبهر زهماوهند لهگ������هڵ تانیای هاوس������هری كرد، بهوت������هی خزمهكانی ماوهیهك ی زۆر پهیوهن������د ی خۆشهویس������ت ی لهگهڵ ی تانیای هاوسهری ههبوو ،لهقۆناخ سهرهتاییهوه واز ی لهخوێندن هێناوهو دهست ی بهكاركردن كردووه ،پاش ی گواس������تنهوه ی ژنهكهشی لهگهڕهك ی ئاشت ی شار ی سلێمانی ،خانویهك بهكر ێ گرتووهو پێكهوه تێیدا ژیاون. ش������هو ی رووداوهك������ه ،كاروانو هاوس������هرهكهی لهماڵ ی باوك ی تانیا میوان دهبن ،ب������هاڵم كاروان بهتانیا دهڵێت" :من دهڕۆمهوه بۆماڵهوهو تۆ لێره بمێنهرهوه" ،بهاڵم وهك كهیوانی برایو كهسه نزیكهكان ی دهیگێڕنهوه، ی كاتێك گهڕاوهتهوه بۆماڵهوه ،دوا ی ئ������هوه ی چهند قوت������ووه بیرهیهك خواردووهت������هوه ،تهلهفۆن ی بۆ تانیا
كردووهو پێیوتووه" :گهدرنم ئازاد بانگهێش������ت ك������راون" ،تاكۆتایی بك������هنو لهكهموكورتییهكان ی ژیانم ئاههنگهكهش كاروان لهو ئاههنگهدا ههڵپهڕیوهو زۆر دڵ ی خۆش������بووه، ببووره". تهنانهت نهتدهتوان ی بچوكترین ئازارو كهسێكی كۆمهاڵیهتی بووه دوا قسه ی ئهو گهنجه ئهوه بووه كه خهم لهرووخساریدا بدۆزیتهوه". ی بهخێزانهكهیی وتووهو پاشان پهتێك تانیا نازانێت هاوسهرهكهی بهس������هقف ی خانووهكهدا ههڵواسیوهو خۆی خنكاندووه ی خۆ ی پ ێ خنكاندووه ،كه تا بهیان بهو پهتهوه ماوهتهوهو گیانی لهدهست لهوكاتهوهی كاروان دهڕواتو تانیا ی داوه .لهدوا ی ئ������هو رووداوهوه تانیا لهماڵ ی باوك ی جێدههێڵێت ،بۆبهیان لهنهخۆش������خانه كهوت������ووه ،چونكه تانی������ا زۆر تهلهفۆن ب������ۆ كاروان لهئهنجام������ی خهمێك������ ی زۆرهوه ،دهكات ،بهاڵم ههڵیناگرێت ،ههربۆیه ی كاتێك دهڕواتهوه بۆ ماڵ ی خۆیانو الیهن������ ی دهروون ی تهواو نییهو بار ل������هژوورهوه كاروان بهپهتێك������هوه تهندروستیش یتێكچووه. عومهر عهل ی كه خاڵ ی كاروانه باس دهبینێت دهش������لهژێ ،بۆیه یهكسهر ی لهوه دهكات كه ئهو خوش������كهزایهی ،بهپهله تهلهفۆن ب������ۆ كهیوان ی برا منداڵێك ی زۆر س������هركێشو تووڕه هاوسهرهكهی دهكات. بووه ،ئاماژهشی بهوهدا كه لهڕوو ی بهوت������هی عهل������ی مام������ ی كاروان، كۆمهاڵیهتیهوه كهسێكی كۆمهاڵیهتی "برازاكهیو هاوسهرهكهی ئهوهنده بووه" ،كاروان بهردهوام س������هردان ی یهكتری������ان خۆشدهویس������ت ،هیچ ی ی ش������هوێك نهبووه ،تانی������ا كاروان خزمهكان ی ك������ردوو پهیوهندییهك گهرم ی لهگهڵ پورزاو خاڵۆزاكانیدا جێهێشتبێتو ههمیش������ه بهیهكهوه بوون" ،بۆیه سهیره بهالیهوه كه ئهو ههبوو". رۆژێ������ك بهر ل������هو رووداوه ،كوره برازایهی بهو شێوهیه خۆی كوشتووه، پورێك������ ی كاروان زهماوهند ی ژن كهیوانی براش������ی تائێس������تا راماوه گواس������تنهوه ی خ������ۆ ی دهگێڕێتو لهخۆخنكان������ی براكهی" ،تێناگهین كاروانو تانی������اش ل������هو ئاههنگهدا بۆخۆ ی خنكاندو كێشه ی چ ی بوو".
ی نهناسراو دهنێژێت ی 21تهرم ی سلێمان شارهوان "ههندێك لهتهرمهكان بهشێك لهجهستهیان شێواوه" بهپێی ئامارێكی شارهوانی ی حهڤده سلێمانی لهماوه ێ ی ب مانگدا 21 ،تهرم خاوهنیان ناشتووهو بهرپرسێكی پۆلیسش جهخت لهوه دهكاتهوه كه ههندێك لهتهرمهكان بهشێكی جهستهیان شێواوه.
نهوزاد مهحموود لهسلێمانی بهپێ������ی وتهی بهرپرس������انی ش������ارهوانی سلێمانی ،ئهو كهسانهی كوژراونو لهالی ئهوان نێژراون ،بهزۆری لهس������هر كێشهی كۆمهاڵیهتی بووه. جهمال س������هعید ،لێپرس������راو ی بهش������ی گۆڕستانهكان ی شارهوان ی سلێمانی ،ئاماژهی بهوهدا كه لهماوه ی ساڵێكو پێنج مانگی رابردوودا ،بهشهكهیان ناچاربووه 21تهرم بهخاك بسپێرێت ،كه ئهو تهرمانه لهخانهی داد ی پزیشك ی س������لێمان ی وهرگیراونو كهس������وكاریان نهبووه" ،لهگۆڕس������تانی س������هیوان ،بهشێكمان ههیه تایبهته بهتهرمه بێ كهسوكارهكانو ژماره ی نهێن ی لهسهر گۆڕهكانیانهو ئهو تهرمانه ی تێدا بهخاك دهسپێردرێن ،كه كهسوكاریان نییه". وهك ئهو بهرپرس������ه باس������ ی لێوه دهكات بهش������ێك ی زۆر لهو تهرمان������ه لهئهنجامی كێش������ه كۆمهاڵیهتی������هكان دهكوژرێ������ن، "ئهوانه ههندێكیان ئاس������هوار ی لێدانو فیشهكو چهقۆ بهسهر جهس������تهیانهوهیه، یان دهسوتێنرێنو لهش������ارۆچكهو شوێنه دوورهدهس������تهكان فڕه دهدرێ������نو دواتر هێزهكان ی پۆلیس رهوانه ی خانه ی دادی پزیش������ك ی دهكهن ،دوا ی مانگێك مانهوه لهخانهد ی داد ی پزیشكی ،بهنوسراوێك رهوان������ه ی ال ی ئێم������ه دهكرێ������ت تاوهكو بهخاكیان بسپێرین".
لهالیهكی ترهوه بهپێی ئامارێكی بهش������ی گۆڕستانهكان هاتووه ،لهس������اڵ ی 2009دا 13تهرم ی ب ێ خاوهن لهالیهن شارهوانییهوه نێژدراوه ،كه ح������هوت تهرمیان تهمهنیان لهنێوان 35 - 25ساڵیدایهو لهسهر كێشهی كۆمهاڵیهت������ ی كوژراون ،چ������وار تهرمیش منداڵ ی كۆرپه ی فڕێدراونو دووتهرمیشیان لهخانه ی بهسااڵچوانهوه وهرگیراون. ههر بهپێی ئامارهكه لهماوه ی پێنج مانگی ئهمساڵیشدا ههش������ت تهرم ی ب ێ خاوهن نێژدراون ،كه چ������وار تهرمیان تهمهنیان له 35 - 25س������اڵیدایهو سێ تهرمیشیان كۆرپهل������ه ی فڕێدراو ب������وون ،تهرمهكهی تریشیان لهخانه ی بهس������ااڵچوانهوه بووهو بهوتهی جهمال س������هعید ئهوانه ی لهسهر كێش������ه ی كۆمهاڵیهت ی ك������وژراون ،زیاتر ئافرهتن . جهم������ال باس ل������هوه دهكات دوا ی ئهوهی تهرمهكانمان ناش������تووه ،دوو تهرم لهوانه خاوهنی������ان بۆ پهیدا بووهو س������هردانیان كردوون" ،كهسوكار ی یهكێكیان عهرهب بوونو ئهوه ی دیكهشیان كورد بوون ،كه تهرمهكه لهنزی������ك دوكان دۆزرابویهوه"،
هاوكات جهختیش������ی لهوه ك������ردهوه كه ژماره ی نهێن ی لهسهر گۆڕهكان دادهنێن بۆئهوهی ئهگهر كهسوكاریان پهیوهندییان پێوه بكهن ،دوای ناونیش������انی مردووهكه گۆڕهكهیان پێ نیشان بدهین". ئهو لێپرسراوه بههۆ ی كارهكهیهوه بهردهوام دیمهن ی ههژێنهر دهبینێتو ئاماژهی بهوه كرد كه زیاتر بهكۆرپهله فڕێدراوهكانو ئ������هو پیرانه خهفهت دهخ������وات ،لهخانهی بهسااڵچوانهوه رهوانه خانه ی داد ی پزیشكی دهكرێنو خاوهنیان نییه" ،زستان ی ئهمساڵ لهكات ی بهفربارینهكهدا ،تهرم ی منداڵێكی كۆرپهلهمان دۆزییهوه كه لهسهر بهفرهكه كهوتب������وو رهق بووبویهوه ،ناچار بردمانه خانه ی داد ی پزیشك یو لهوێوه ناشتمان". ناش������تن ی تهرمه ب ێ خاوهنهكان لهس������هر خهرج ی شارهوانیی سلێمانییهو لهبهرامبهر بڕێك پاره ی دیاریكراو ،كهسێك كاری گۆڕههڵكهندنو ناش������تن ی مردوو دهكات، تهرمهك������ه دهنێژێ������تو بۆناش������تن ی ههر تهرمێكیش نرخهكان ل������ه 60ههزارهوه تا 70ههزار دینار ی چاپ������ ی نوێیه ،بهوتهی بهپرسهكهی شارهوانی ههندێك تهرم ههن
كه ماوهیهك������ ی زۆره ماونهتهوهو بۆنێكی ناخۆشیان دروستكردووه ،ئهوانه گرانتر دهنێژرێ������ن" ،تهرم ی لهو جۆره ههیه كهبه 200ههزار دینار دهنێژرێت". عهمی������د نهجمهدین ق������ادر ،بهڕێوهبهری بهرێوهبهرایهت ی پۆلیس������ ی سلێمان ی ئاماژه بهوه دهدات كه تائێستا هیچ زانیارییهكیان نییه لهس������هر ئهو تهرمانه ی لهالیهن بنكهو بهڕێوهبهرێتیهكان ی سهر بهبهرێوهبهرایهتی پۆلیس ی سلێمان ی دۆزراونهتهوهو تهسلیمی خانه ی دادوهر ی پزیشك ی كراون" ،ئایا خاوهنیان بۆ پهیدا دهبێت یان نا ،چونكه دوا ی تهس������لیمكردنیان ب������هوان ،دواتر بهنوسراو ی پزیش������ك ی زانیارییهكانیان تۆماردهكهن". ناوبراو ،باس ل������هوه دهكات كه مانهوهی ئهو تهرمانه لهخانهد ی داد ی پزیش������كی، تهنها بۆ ئهوهیه خاوهنیان بۆ پهیدا ببێت، بهاڵم وادیاره بهب ێ خاوهن دهمێننهوه ،بۆیه شارهوان ی بهخاكیان دهسپێرێت ،ههربۆیه جهختی لهوه كردهوه كه ههندێك لهوانه كاتێك ك������ه پۆلیس دهی������ان دۆزێتهوه، بهشێك لهجهستهیان شێوێنراوه.
2010 /8/10
ژماره36:
3
پیاو لهنێوان دایكو هاوسهردا كهژاڵ ئیسماعیل لههۆڵهندا دایك ...هاوس������هر ..دوو ژنی نزیكو كێشهیهكی كۆمهاڵیهتی گهوره. یهكێ لهو كێش������ه گهوران������هی بهدرێژای������ی مێژوو روب������هرووی ژیانی هاوس������هریی بۆتهوهو ئێستاش������ی لهسهربێت كێشهی نێوان بوكو خهسووه ،ئهوهی الی ههمووان ئاش������كرایه خۆشهویستی دایكهو ئهو ئهركه گهورهیهی كه لهس������هر ش������انی مناڵه بهرابهری ،بهاڵم نهبوونی پاراستنی هاوس������هنگی لهنێوان خێزان واته ژنو دایكدا "دایكی پیاو" لهالیهن زۆربهی پیاوانهوه بۆته هۆكاری دروس������تبوونی كێش������هی ب������هردهوام، راس������تییهك ههیه كه پێوس������یته نكوڵ������ی لێنهكرێت، ئهویش بوونی ئهو ههس������ته نادروس������تهیه كه لهناخی دایكدا دروس������ت ئهبێت بهرابهر كوڕهكهی بهتایبهت دوای هاوسهرگیری ،زۆربهی دایكان پێیانوایه كاتێ كوڕهكهیان ژن ئههێنێت دهستبهرداری خۆشهویستی دای������ك ئهبێتو لهوهش������دا ژن "ب������ووك" بههۆكار ئهزانن ،ئهم بیركردنهوهیهش وایكردووه ئهو كێشهیه بهبهردهوامی بهههڵواسراوی بمێنێتهوه. ئهگهرچ������ی ئێس������تا كۆمهڵگه جیهانیی������هكان بهرهو پێشچوونو هۆشیاریو رۆش������نبیری زۆر بهخێرایی باڵوئهبێتهوه ،بهاڵم ههندێ لهكێش������ه كۆمهاڵیهتییهكان وهك خۆیان ماون بهتایبهت كێش������هی ناتهبایی نێوان بووكو خهسوو .ئهگهرچی ههموو دایكێك خوازیاره كوڕهك������هی بچێت������ه ژیانی هاوس������هرگیریو خێزان دروست بكاتو ههرخۆشی بهوكاره ههڵئهسێت ،بهاڵم دوای ژنهێنانی كوڕ ،دایكی بهپلهی سهدوههشتا لێی دهگۆڕێت ،ئهوه لهكاتێكدا كه ههر دایك خودی خۆی پێش چهند س������اڵێك چۆته ههمان پرۆسهو دووریش نییه گیرۆدهی كێشهی خهسوو بووك نهبوبێت ،بهاڵم نهبوونی هۆش������یاریو ناكاریگهری رۆشنبیری ههمان س������یناریۆ دووباره ئهكاتهوهو كێش������هكه لهبازنهیهكی داخراودا ئهسوڕێنێت. بهداخ������هوه خودی پیاو ه������ۆكاره ب������ۆ بهردهوامیو گهورهكردنی كێشهكه ،ئهگهر پیاو مافو ئهركهكانی بهرابهر ههریهك لهدایك دهس������تهبهربكاتو ههریهك لهژنو دایك بهو شوێنهی ههیانه لهژیانیدا مامهڵهیان بكات ،بێگومان ئهو كێش������هیه دێته چارهسهركردن، ئهگهرچ������ی دای������ك پێیوایه ئهبێ ب������ووك ملكهچی داواكانی بێ������تو بهدڵی ئهو بكاتو بووكیش حهزی بهئ������ازادیو یهكالیهنییه لهبڕی������اردانو ههڵبژاردنی تایبهتمهندییهكانیدا ،ههربۆیه لێرهدا س������اردو گهرم لێكدهدهنو كێشهی بووكو خهسوو پهره دهسێنێتو ژیانی هاوسهری روبهروی داڕمان دهبێتهوه. ئهوی س������هیره لهپرسی بووكو خهسودا ههردووكیان ژننو وهك یهك ههڵگری كۆمهڵێك س������یفهتی جوانن لهههموویان جوانتر ههس������تو س������ۆزو دڵفراوانیو لێبوردهیین ،ههردووكیان ی������هك رهگهزی بریندارو زوڵملێكراوی نێو كۆمهڵگ������هن ،كهچی لهبهرابهر ئهو ئهرك������ه پی������رۆزهی ههریهكیان ناویانهته سهرش������ان لێبوردنی������ان نامێنێتو بووك ،خهس������وو بهركهبهری خ������ۆی ئهزانێتو خهس������وش ،ب������ووك بهركهبهرێكی گهورهو پێیوایه جگهرگۆشهكهی داگیرئهكاتو چیتر جێگهی دایكایهتی لێژ ئهبێ. ئهو مهس������هالنهی ئهبنه هۆی دروس������تبوونی كێشهی نێوانیان زۆریان پرسی چارهنوسینو تایبهتن بهژیانی ب������ووك وهك :چۆنێتی كاركردنو بهڕێوهبردنی ماڵ، جیابون������هوه واته ژیان دوور لهماڵی باوك ،مناڵبوونو ناونانی مناڵ ،هاتوچ������ۆو چونهدهرهوه....... ،تد ،بهاڵم ئهگهر بیركردنهوهیهكی واقعییانهیان ههبێت بهرابهر رۆڵی ههریهكیان ئهوا ئهو كێشهیه دروست نابێت. ئهگهر دایك وهك كچی خ������ۆی لهبووك بڕوانێت، بووك خهس������و وهك دایك چاولێبكاتو ههست بهو گهورهی������یو پیرۆزییهی رۆڵی خۆی������ان بكهن ،ئهوا كێشهیهك نابێت بهناوی كێش������هی بووكو خهسوو، ئهوكات پیاویش نابێته س������وتماكی ئهو كێش������هیهی بهدرێژایی مێژوو زهریبهی ئهدات.
2
سێشهممه
2010 /8/10
ژماره36:
nmnmpress@yahoo.com
ههرێم چۆن و لهپێناوی چیدا کوژرا؟
"کوڕهکهم بهموچهی پۆلیسییهكهی دووملیۆن دیناری كۆكردبووهوه تاوهكو هاوسهرگیری پێ بكات" بهرزان عهلی حهمه
ههرێم تهمهن������ی تهنها 21س������اڵ بوو، شۆفێری ئۆتۆمبێلی پۆلیسی فریاكهوتنی س������لێمانی بوو ،بهنیازبوو ماوهیهكی تر ژیانی هاوسهرگیری پێك بێنێت ،بۆئهو مهبهستهش دووملیۆن دیناری بهموچهی پۆلیس������ییهكهی بۆ ئهو ڕۆژه پاشهكهوت كردبوو ،بهاڵم ئیتر ئهو ههرگیز ناتوانێت ئهو ڕۆژه ببینێت ،چونكه ئهو دهستڕێژی گوللهیهی لهنزیك گهڕهكی زهرگهتهی سلێمانی نایان بهئۆتۆمبێلی پۆلیسهوه، ههرێمی پێكاو بۆدواجار سهری نایهوه، بهاڵم تاكه حهس������رهتی گ������هورهی دڵی باوكی ههرێ������م ئهوهیه كه نازانێت ئهو دووملیۆن دینارهی بۆبدات بهچی. ههرێم قاسم مهحمود لهدایكبووی ساڵی ،1989لهب������هر خراپ������ی بژێوی ژیان ی تاوهك������و دووهمی ناوهندی دهخوێنێتو وهك باوكی ئاماژهی پێدهدات بهناچاری دهبێت بهپۆلیسو ماوهی ساڵو نیوێكه وهك ش������ۆفێری ئۆتۆمبێلی پۆلیس������ی
فریاكهوتنی سلێمانی دهستبهكار بووه. باوكی ههرێم ئاماژه ب������هوه دهدات كه ماوهیهك������ی زۆر كوڕهكهی بێكاربووهو لهبهر بێكاری������ی كردوویهتی بهپۆلیس، نزیك������ه ی دوو ههفتهی������هك لهمهوب������هر ئۆتۆمبێلێكی پۆلیس بۆدهستگیركردنی كهسێكی چهقۆوهشێن ،دهچێته نزیك گهڕهكی زهرگهته ،بهاڵم برای كوڕهكه دهستڕێژێك دهكات بهناو ئۆتۆمبێلهكهی پۆلیسداو بهخهس������تی ههرێم بریندار دهكات. پاش ههشت ڕۆژ مانهوه لهنهخۆشخانه، ههرێم گیانی لهدهس������ت دهداتو دواتر نم نم بهشداری پرسهكهی دهكات. ههر لهنێو پرس������ه ی ئهو كوڕه گهنجهدا، قاسم مهحمود ی باوك ی ههرێم كه خۆشی مفهوهزی خانهنشینی پۆلیسه ،بهدڵێك ی پڕ لهگریانهوه باسی لهئاواتهكانی كوڕهكهی ك������ردو رایگهیاند كه ههرێ������م ئاواتی ئهوهبووه مووچهی پۆلیس زیاد بكرێتو بهو ئومێدهش������هوه دهوام ی كردووه كه بتوانێت پارچ������ه زهوییهك وهربگرێت،
ب������هاڵم نه مووچهی پۆلیس زیادكراو نه پارچه زهوییهكهش������ی وهرگرت ،بهڵكو تهنها دووملی������ۆن دیناری لهموچهكه ی بۆ مایهوه ك������ه بهو هیوایه كۆیكردبووه كه ژن������ی پێبهێنێت" ،ئهگ������هر ژنی بهێنایه ی������ان دهبوو كرێچی بێت ،یان شتێكمان بۆ بكردایه ،ههندێ كاتیش دهیوت دهچمه دهرهوهی واڵت ،زۆریشی حهز لێ ب������وو ،بهاڵم لهبهر ئیمكانیاتو سۆزی منو دایكی دڵی نهدههات بڕوات، ههمووجارێك دایكی پێیدهوت ئهگهر بڕۆیت سهعاتێك بێ تۆ ناژیم". قاسم مهحمود خۆزگهی ئهوه ی دهخواست كه بك������وژی كوڕهكهی خ������ۆی بدایه بهدهست پۆلیسهوهو ئاوا جهرگی ئهوی نهس������وتاندایه" ،كوڕهكهی من شۆفێر بووه ،نه چهكی پێبووهو نهداش������بهزیوه لهئۆتۆمبێلهك������هدا ،قهرهبووكردن������هوهو خانهنشینیهكی ههرێم تازه چ سودێك بهمن دهگهیهنێت؟ ههرێم هێش������تا تامی ژیانی نهكردبوو ،خۆشم پۆلیس بوومو بهپارهی پۆلیس������ی گهورهم كرد ،ئێستا
وهزع������ی دایك������ی زۆر خراپهو دهبێت موراعات بكرێت". باوك ی ههرێم باس������ی لهوهكرد لهگهڵ بیستن ی دهنگ ی ئۆتۆمبێلهكانی پۆلیس، ترس دهكهوته دڵی خ������ۆیو ژنهكهی، "ههمیشه دهترساینو چاوهڕێی شتێكی وامان دهكرد ،بهاڵم ئهوش������هوه ئهوهمان بهچ������اوی خۆم������ان بین������ی ،یهكێك لههاوڕێكانی ههرێم ههر بهمۆبایلهكهی ههرێم تهلهفۆنی بۆك������ردمو وتی وهره بۆخهس������تهخانه ههرێم نهخۆش������ه ،من یهكسهر ڕامكردو دایكیشی بهدوومدا ڕایك������رد ،ك������ه چوومه خهس������تهخانه جهنازهیهكم بینی". باوكی ههرێم سوپاس������ی حكومهت ی ههرێم������ ی كوردس������تان دهكاتو دهستخۆش������یش لهههموو بهرپرسانی پۆلیس دهكات كه ئامادهییان نیشانداوه تاوهك������و بۆچارهس������هركردن بیبهنه دهرهوهی واڵت ،بهاڵم "دكتۆر دهیوت تهحهمول������ی دهرهوه ن������اكات ،چونكه ههموو ناوس������كی تهقهڵ������ه ،هیچ كهمو
كورتییهك نهبووه لهالیهن حكومهتهوه، ب������هاڵم ئومێ������دهوارم لهپرۆس������هی دادگاییكردنهكهدا فهرامۆش نهكرێـت، چونكه ئهوه تهعدایه بۆ سهر حكومهتی ههرێم". لهحهسرهتی لهدهستدان ی كوڕهكهیدا، قاس������م مهحم������ودی باوك������ی ههرێم بهڵێندهدات كه لهم������هودووا بهههموو شێوهیهك ههوڵ بۆئهوه بدات خوێندن بهمنداڵهكانی تری تهواو بكات ،بۆئهوهی چارهنوسییان وهكو چارهنوسی خۆیو كوڕه لهدهستچووهكه ی نهبێت" ،ههرێم لهبهر ههژاری نهیتوانی خوێندن تهواو بكات ،زۆریشی حهز بهخوێندن بوو، بهنیازبوو لهخوێندنی ئێواران دهست بكاتهوه بهخوێندن ،بهاڵم ژیان بواری نهدا ،ههتاوهكو سهرهتایشی تهواوكرد هیچ ساڵێك نهدهمایهوه". ههرێم لهدوا ی خۆ ی باوكو دایكێكو دوو براو خوش������كێك ی لێ بهجێماوهو وهك قاس������م مهحمود جهخت ی لهسهر دهكردهوه پۆلیسی پیشهیهكی پیرۆزه،
بهاڵم ئهگ������هر كار ههبووایه ههرێم ی كوڕ ی نهدهب������وو بهپۆلیس" ،كچهكهم لهپۆلی پێنجی ئهدهبییهو كوڕێكیش������م لهسێی ناوهندییهو ئهویتریشیان لهدووی ناوهندییه ،ههوڵیان بۆدهدهم ههرچۆنێك بێت خوێندن تهواو بكهن".
ی بهبێ ی كچهوه 308رۆژ ه شهش زیندان ی منداڵ ی لهدایكبوون بههۆ پیاوان ههڕهش ه لهژنهكانیان دهكهن لێپرسینهو هدهستبهسهرن ی بههۆی راگرتنیان بۆماوه ساڵێك لهزیندانو لێنهپرسینهوهیان ،شهش زیندانی لهدهستنوسێكدا ی كه ئیمزای ههر شهشیان ی بهسهرهوهی ه ڕۆژنام ه نم نم دهكهنه وێزگهیهك ی سكااڵی خۆیان بۆگهیاندن بهالیهنه پهیوهندیدارهكان، بهڕێوهبهری گرتنو گواستنهوهش ئاماژه بهوه دهدات كه دۆسییهكانیان ڕهوان هی دادگا كراوهو هێشتا نهگهیشتوونهته ئهنجام.
ی لهماوهی ههشت مانگ رابردوودا ههشت ههزار ی منداڵ لهسنوری پارێزگا سلێمانی لهدایك دهبنو ی بهڕێوبهری نهخۆشخان ه منداڵبوونیش رایدهگهیهنێت ك ه چهندین پیاو ههڕهشهیان لهژنهكانیان كردووه ك ه ئهگهر منداڵهكهیان كچ بێت نهیهنهوه بۆماڵهوه.
شێتێك گهڕهكێك بێزار دهكاتو ی نیی ه بۆیان! حكومهتیش شوێن
نم نم ـ پ.سلێمانی بهڕێوب������هری د.ش������لێرفایهق نهخۆش������خانهی منداڵبوون������ی س������لێمانی لهلێدوانێكی������دا ب������ۆ ن������م نم بێزاری خۆی لهدهس������تی ی ههندێك پیاو دهربڕی كه بههۆ ی منداڵ������ی كچهوه لهدایكبوون������ ههڕهش������ه لهژنهكانی������ان دهكهن، "رۆژێك وهرنه خهستهخانهكهوه بزانن چ دهردهسهرییهكمان ههیه بهدهست خهڵكهوه ،ساڵی رابردوو ژنێك لهترسی مێردهكهی بهناو قاوش������هكهدا دهگهڕاو دهیوت ئهم منداڵه كچهم دهفرۆشم ،مێردهكهم پێیوتووم ئهگهر بهكچهوه بێیتهوه تهاڵقت دهدهم". ی بهوتهی ئهو بهڕێوبهره بهش������ێك ی ی توڕهدهبن لهوه ی ئهوان������ه زۆر ی منداڵهكهیان كچ بێت ،خهڵكان نهخوێن������دهوارو ئهوان������هن ك������ه ی ش������ار نیش������تهجێن، لهدهرهوه "لهوج������ۆره حاڵهتان������هدا لهنێ������و نهخۆشخانهكهمان بنكهی پۆلیس ههیهو باوكهكه دهدهینه دهس������ت پۆلی������س ،ئهمج������ۆره حاڵهتانهش بهردهوام������هو رۆژان������ه دووباره دهبێتهوه". بۆبهدواداچوون������ی زیات������ر نم نم
تایبهت به نم نم لهس������كااڵ ی ئهو ش������هش زیندانیهدا ی كه ئاڕاس������ته ی وهزیر ی دادو ماف مرۆڤییان كردووه ،هاتووه "ئێمه كه تۆمهتباركراوین بهتاوان ی دزیكردنو ی ڕێگری ،بههیچ شێوهیهك ئاگادار هی������چ كام لهم تاوانان������ه نین ،بهاڵم بهزهبر یئهشكهنجهولێدانئیعترافمان پێكراوهو له 2009/10/2هوه گیراوین، بهب ێ هیچ لێپرسینهوهیهك". س������هبارهت بهو سكااڵیه عهقید هیوا ی عهل������ ی بهڕێوب������هر ی بهڕێوبهرایهت ی گرتنو گواس������تنهوه ی س������لێمان لهلێدوانێكیدا بۆ نم نم ئاماژه ی بهوه
دا ئهو كهسانه كه لهقهزاو ناحییهكان دهگیرێ������ن ،ههم������وو ی بۆماوهیهك ڕادهگیرێنو دوات������ر دهنێردرێن بۆ ال ی حاك������م ،بهاڵم "گرفتهكه ئهوهیه ی جار ی وا ههیه لهبنكه ی پۆلیسو ال حاكمیش كهیسهكه ناگاته ئهنجام، ئهوكاته نهدهتوان ی حكوم ی بدهیت، نهدهتوان ی بهریبدهی������ت" ،ههربۆیه عهقید هیوا جهخت ی لهوه كردهوه كه ی چهند ڕاگیراوێكیان الیه كه كێشه قورسنو نهگهیشتونهته ئهنجام ،ئهوهش لهكاتێدایه كه بهپێ ی یاس������ا نابێت لهشهش مانگ تێپهڕێتو لهزیندان بمێننهوه".
پهیوهندیكرد بهمقهدهم سهركهوت ئهحمهد بهڕێوبهری بهڕێوبهرایهتی ی توندوتی������ژی دژ بهژنان ،وێڕا ی زانیارییهكان پشتڕاستكردنهوه ی بهوهدا ك������ه ئهوجۆره ئام������اژه كهیسانه نایهته الی ئهوان. ی بهپێی ئامارهكانی بهڕێوبهرایهت ی ی منداڵبوون������ نهخۆش������خانه
ی لهس������اڵی رابردوودا س������لێمان چوارده ههزار منداڵو لهههش������ت ی ئهمساڵیش������دا ههش������ت مانگ������ ههزار من������داڵ لهدایكبوون ،بهاڵم ههندێك لهو مندااڵنه كچ بوونو ی ناڕهزاییو ئهوهش بووهته ه������ۆ توڕهی������ی پی������اوان لهژنهكانیانو ههڕهشهلێكردنیان.
دهمێنێتهوهو خ������ۆی پیس دهكاتو هیچ كهسێكیش لێی ناپرسێتهوه. بههۆی ئهوهی هیچ جهزا ئهحم������هد هاوواڵتییهكی ئهو شوێنێك نییه كهسانی گهڕهكهیهو ئام������اژه بهوه دهدات كه شێتو كهم ئهقڵو بێكهسی چهندینجار تهلهفۆنیان كردووه بۆ بۆ ببرێت ،ئهو كهسان ه پۆلیس كه بێ������ن الی ببهن ،بهاڵم لهسهرشهقامو كۆاڵنهكان دهمێننهوهو خهڵكی گهڕهكو كاتێك پۆلیسهكان دێن دهڵێن چی لێ بكهین هیچ ش������وێنێك لێمان ڕێبواری سهر ڕێگهكانیش بهدهستیانهوه بێزاربوونو وهرناگرێت" ،ئهو ش������ێته دهچێته دادوهری لێكۆڵینهوهی ناوهڕاستی شهقامهكه دهمێنێتهوهو ه ئاماژ دادگای سلێمانیش ئهگ������هر النهبرێت س������هیاره پانی بهوه دهدات كه پێویست ه دهكات������هوه ،ههر لهوێدا خۆی پیس چهند كهسێك بێنو سكااڵ بكهن لهوهی بێزاری كردوون دهكاتو لهویاش دهمێنێتهوه". تاوهكو دادگا بینێرێت بۆ فهرم������ان س������هعید هاوواڵتییهكی لیژنهی پزیشكی. دیكه ی ئهو گهڕهكهیهو ئاماژه بهوه دهدات كه چهندینجار تهلهفۆنیان بۆ پۆلیس كردووه بهاڵم نایهن بهالیدا، تایبهت به نم نم "ئهگهر بیشی بهن هیچ شوێنێك لێیان وهرناگرێ������ت نهخهڵوهتگهی چهند ماڵێكی گهڕهكی مهڵكهندی پیریو نه ڕێكخراوهكان ،ههربۆیه سلێمان ی ناڕهزایی خۆیان دهردهبڕن دهیبهن لهبهردهمی مزگهوتی گهورهدا لهدهست كهس������ێكی كهم ئهقڵ كه فڕێ������ی دهدهن ،بۆیه باش������تروایه ههمیش������ه لهب������هردهم ماڵهكانیاندا
شوێنێك ههبێت كه ئهو كهسانهی بۆببرێت". زانا حهمهس������اڵح قایمقامی قهزای مهركهزی سلێمانیش ڕایدهگهیهنێت كه هیچ شوێنێك نییه ئهو كهسانهی بۆ ببهن" ،باشه وا پۆلیسشیشمان نارد كه الیبهن ،بهاڵم ئهی بیبهین بۆ كوێ؟". ئهكرهم عهباس دادوهری لێكۆڵینهوهی دادگای سلێمانی ئاماژه بهوه دهدات كه ههركهسێكی كهم ئهقڵ تهنانهت ئهگهر تاوانیش بكات بهپێی یاسا س������زا نادرێتو دهبێ������ت بدرێت بهلیژنهی لێكۆڵینهوهی پزیش������كیو ئهگهر سهلماندیان كه شێته ئهوكاته دهبرێ������ت بۆ ش������ێتخانه" ،ڕۆژانه چهندین حاڵهتی لهو جۆرهمان ههیهو دهینێرین بۆلیژنهی پزیشكیو ئهگهر شێت بوو بهداواكاری ڕهسمی دادگا دهینێرین بۆ ناوهندهكهی ههولێر، بهاڵم ئهوانیش لهبهر بێ شوێنی زۆر بهزهحمهت وهریدهگرن".
5 کۆد سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
کێشه
"باوكم ژنی دووهمی هێناو لهخانووهكهمان دهری كردین"
من كوڕێكی تهمهن 30ساڵم ،ماوهی چوار ساڵه باوكم ژنی دووهمی هێناوهتهوهو دایكمی تهاڵق داوه .خانوویهكمان ههبوو كه بهرهنج ی شانی ههموومان كردمانهوه ،بهاڵم دوای تهاڵقدانی دایكم باوكم ههموومانی دهركرد ،ئێمه پێنج كچو سێ كوڕین ،لهوكاتهوه لهگهڵ دایكماندا لهكرێچیداینو دهستهاڵتیشمان زۆر كهمه باوكم لهخانوهكه دهری كردین. ئێستا باوكم دهیهوێت ئهو خانووه بخاته سهر ژنه تازهكهیو ئێمه لهو خانووه بێبهری بكات ،بۆیه دهمانهوێت لهدهستمان نهچێتو وهریبگرینهوه یان هیچ نهبێت بهشی خۆمان وهربگرینهوه ،بهاڵم ههندێك كهس دهڵێن تازه ئێوه هیچ مافێكتان بهو خانووهوه نهماوه ،بۆیه داواكارین كه ئێوه بهدواداچونمان بۆ بكهنو چارهسهرێكمان بۆ بدۆزنهوه.
و
كێشه
چارهسهر
چ ار هس هر
بۆ بهدواداچوونی ئهو كێشهیه پارێزهر بێستوون مهولود ئاماژه بهوه دهدات كه ئهگهر لهكات ی تهاڵقدان ی دایكیاندا ،دایك ی داوا ی ماف ی نیشتهجێبوون ی كردبێت ئهوا بۆ ماوه ی س ێ ساڵ ماف ی نیشتهجێبوونیان بهردهكهوێت. ئهو پارێزهره باس لهوه دهكات كه باوك ماف ی ئهوه ی ههیه ئهو خانووه بكات بهناو ی ههر كهسێكهوه ،بهاڵم ئهگهر بیكات بهناو ی ژنه تازهكهشییهوه ئهوا لهبهشی باوكیو دوا ی نهمان ی خۆیش ی ههر بهشییان بهردهكهوێت ،چونكه باوكیان میراتگر ی ژنه تازهكهیهتی.
کێشه
"باوكم زهكاتی نهداوه ،دهمانهوێت بیدهین"
كچێكی تهمهن 26ساڵم ،باوكم چهند مانگێگه كۆچیدوایی كردووهو سهروهتێكی زۆری لهدوا بهجێماوه ،ئهو كاتهی خۆی زیندوو بوو بهرهحمهت بێت ،هیچ ساڵێك زهكاتی سهروهتهكهی دهرنهدهكردو خێری نهدهكر ،ههرچهنده ئێمه پێمان دهوت ،بهاڵم بهگوێی نهدهكرین. باوكم ئیشی كڕینو فرۆشتنی خانوو زهوی بووهو ئێستاش نزیكهی سێ خانووی خۆمانو دوو زهویمان ههیه ،جگهلهوهش لهبازاڕ شهش دووكانمان ههیه داومانه بهكرێ. جگه لهمن دوو برای لهخۆم بچوكترم ههیه لهگهڵ دایكم ،كه ههموومان نوێژ دهكهینو رۆژوو دهگرین ،بۆیه دهمانهوێت دڵنیابین كه ئایا ئێمه دهتوانین ئهو زهكاتهی سااڵنی پێشوو دهربكهین یان ههر ئهمساڵ زهكات بدهین بهسه .ئێمه دهمانهوێت بزانین ئهو پارهیهی كه زهكاتی لێ دهرنهكراوه ،حهاڵڵه یان حهرام؟ چونكه نامانهوێت بههیچ شێوهیهك پارهیهك بخۆین كه دڵنیانهبین لهحهاڵڵی. تارا لهههڵهبجه
و
كێشه
چارهسهر
چ ار هس هر
س������هبارهت بهو كێش������هیه مهال عومهر سوێر ی پێشنوێژو وتارخوێن ی مزگهوت ی سهواف لهههولێر باس لهوه دهكات كه زهكات قهرزهو ئهگهر پارهكان ی ئهوكاته ی مابێت ه ی پێش مردنو دوا ی مردنیش ئهوا دهبێت ههموو ی زهكات ی لێدهربكرێتو بدرێته ههژاران ،لهبهرئهوه ی زهكات دیاریكراوه بهو پێیه ی شهرع دیاری كردووه دهبێت بدرێته فهقیرو ههژاران ،بهاڵم ئهگهر منداڵهكان ی نهتوانن ئهو زهكاته ی بۆ بدهنهوه ئهوا گوناهبار نابن ،چونكه لهو ڕۆژهوه ی كه باوكیان دهمرێتو ئهو پارهیه ی لهپاش ی بهجێدهمێن ێ لهوڕۆژهوه دهبێـه ئهرك لهسهر ئهوانو دهبێت زهكاتهكه بدهن ،لهههمان كاتدا ئهگهر باوك پێش مردن ی وهسیهت ی كردبێت كه منداڵهكان ی زهكاتهكه ی بۆ بدهن ئهوا لهو كاتهدا دهبێت منداڵهكان ی ئهو زهكاته ی بۆ بدهن كه نهیداوه.
کێشه
"براكهم توڕهیهو رێگرییمان دهكات"
من كوڕێكی تهمهن 28ساڵم ،ئێمه لهماڵهوه كوڕینو دوو خوشكمان ههیه ،برا گهورهكهمان زۆر توڕهیهو ناهێڵێت خوشكهكانمان مۆبایل بكڕین ،كه یهكێكیان ئهمساڵ دهچێته زانكۆ ،لهبهرئهوهی دڵی پیسهو دهڵێت :ئهگهر كچ مۆبایل ههڵبگرێت ،ئهوا حهز لهكوڕان دهكاتو دوای ئێمهش حهیامان دهچێت. باوكم ماوهی چوار ساڵه لهسهر جێگا كهوتووهو دكتۆر ناردویهتیهوه ماڵهوه كه تا ماوهی چهند مانگێكی تر دهمرێت ،بۆیه ناتوانێت زۆر ئاگاداری ئێمه بێت ،ههر برا گهورهكهمو من دهچینه سهر دوكانهكهو بهڕێوهی دهبهین ،لهبهرئهوه خۆی بهسهرماندا توڕه دهكاتو ناتوانین زۆرجار قسهی لهگهڵ بكهین. ئێمه دهمانهوێت ئێوه رێگهچارهیهكمان بۆ بدۆزنهوهو كه چۆن ههڵسوكهوتی لهگهڵ ئهو برایهمان بكهین ،تا ئهو توڕهییهی نهمێنێتو رێگری لهخوشكهكانم نهكات. كاروان لهپێنجوێن
و
كێشه
چارهسهر
چ ار هس هر
سهبارهت بهو كێشهیه ،ستار جهبار توێژهری كۆمهاڵیهتی ئاماژه بهوه دهدات كه پێویسته ئهو خێزانه دوو رێگا بگرنهبهر یهكهمیان ههموویان رێز لهو برا گهورهیان بگرنو بهنهرمی قسهی لهگهڵ بكهن ،چونكه ئهگهر بهوشێوهیه قسه بكهنو ههر واش داوای لێ بكهنو بۆی روون بكهنهوه كه كڕینی مۆبایل بۆ خوشكهكهیان چهنده پێویسته یان ههرشتێكی تر ئهویش بهشێوهیهكی تر وهاڵم دهداتهوه. دهربارهی رێگای دووهمیش ئهو توێژهره كۆمهاڵیهتییه وتی :كهسێكی نزیك یان هاوڕێیهكی خۆشهویستی ئهو كوڕه راسپێرن ،كه قسهی لهگهڵ بكات ،بهاڵم نابێت یهكسهر بابهتهكه بكاتهوه ،ئهبێت بڵێت منیش پێشتر وهكو تۆ توڕه بوومو رێگری ههموو شتێكم كردووه ،بهاڵم ئێستا گۆڕامو ئهو ههڵسوكهوتهم نهماوه ،تۆش پێویسته بگۆڕێیت.
کێشه
"خۆشهویستهكهم داوای چوون ه دهرهو ه دهكات"
من كچێی تهمهن 16ساڵم ماوهی چوار مانگه كوڕێكم لهرێگهی خوێندنگه ناسیوهو ئێستا خۆشهویستمهو زۆرجار بهتهلهفۆن قسه دهكهین ،بهاڵم ئهو زۆر داوای چوونه دهرهوهم لێدهكاتو منیش ناوێرم بڕۆم لهبهرئهوهی بهتهواوی سیقهم لهسهری نییه ،ئهترسم كهسێكی نزیكیشم بمبینێت. ئهو كوڕه تهمهنی 22ساڵهو ماوهی چهند ههفتهیهكه ههڕهشهی ئهوه دهكات ئهگهر لهگهڵی نهچمه دهرهوه ،ئهوا وازم لێدههێنێت ،من كوڕهكهم زۆر خۆشدهوێت ،ئهگهر بزانم ئهویش ههروهكو من بهراستی خۆشی دهوێم نامهوێت وازم لێ بهێنێت ،تائێستا بههیچ كهسێكم نهوتووه ،بۆیه دهمهوێت ئێوه رێگهیهكم بۆ بدۆزنهوه ،چونكه خۆشهویستهكهم دهڵێت دهبێت بڕۆین بهسهیارهكهم لهشوێنێك قسه بكهینو كهسیش نهمان بینێت ،لهڕاستیدا ئهترسم ئهو مهبهستی شتی تربێت ،ئایا من بڕۆم یان نهڕۆم ،وازی لێ بهێنم یان نا؟
و
كێشه
چارهسهر چ ار هس هر
دهربارهی ئهو كێشهیه ،گۆنا محهمهد وهك توێژهرێكی كۆمهاڵیهتی ئاماژه ی بهوه دا كه پێویسته ئهو كچه كوڕهكه بهباشی بناسێت ئینجا لهگهڵی بڕواته دهرهوه، "ئهو كچه تهمهنی منداڵه ،ئهگهر لهگهڵ ئهو كوڕهدا بڕواته دهرهوه رهنگه توشی ههڵه ببێت" ،بۆیه ناوبراو بهباشی دهزانێت كه ئهو كچه خوشكێكی لهو كێشهیه ئاگادار بكاتهوه یان هاورێیهكی دڵسۆزی تا بهیهكهوه بڕۆن بۆ بینینی كوڕهكه" ،مادام ئهو كچه مهجالی نییه ،ئهگهر كوڕهكه خۆشی بوێت ئهوا نابێت زۆری لێ بكاتو ئهگهر لهگهڵی نهچێته دهرهوه وازی لێ بهێنێت". بهوتهی ئهو توێژهره ئهگهر كوڕهكه كچهكهی خۆش بوێت ،لهگهڵیشی نهچێته دهرهوه وازی لێناهێنێت.
ئاگاداری
خوێنهران ی ئا زی ز ی ن م ن م ر ۆ ژ نا م ه ك هما ن ئهم الپهڕهیهی تهرخان كرد و ه ب ۆ كێ ش ه و گ ر فت ه ج ۆ رب ه ج ۆرهكان تان ،تاوهكو بتوانین بهڕاوێژ لهگه ڵ ك ه س ان ی ش ار ه ز اد ا، و ه اڵ م و پێشنیاز ی گونجاو بۆ كێشهو گرفتهك ان تا ن ب د ۆز ین ه و ه و ز و وت ر چ ارهسهریان بكهین
گهنجان ی ئازیز دهتوان كێشهو خ همو گرفتهكانتان یاخود نام ه سۆزدارییو دهردهدڵییهكانتان بنێرن بۆ رۆژنام ه ی نم نم لهرێی ناونیشانهكان یرۆژنامهكهوه یاخود لهرێی ئهم ئیمهیڵ ئهدرهسهوه:
2010 /8/10
ژماره36:
گۆشهیهکه ههفتانه ئاری ئەبوبەکر دهینوسێت
دامەزراندن لە کەرتی گشتی دا یەکێک لەو دیاردە ه������ەرە باوانەی ئەو واڵتان������ەی کە پێی دەوترێت واڵتە تازە گەشەسەندووەکان، کو لت������و ر ی دامەزاندن������ە ل������ە کەرت������ی گش������تی (حکوم������ی) دوای تە و ا و کر د ن������ی خوێندن. چاوەڕوان������ی دامەزران������دن دوای تەواوکردنی خوێن������دن لە کەرتی گش������تی لە واڵت������ە تازە گەشەس������ەندووەکان بە گش������تی و کوردستان ب������ە تایبەتی ل������ە الی ئەو گەنجان������ەی کە تازە خوێندنی������ان تەواوک������ردووە ،خاوەنی چەندین ڕەهەندە ،کە دەکرێت هەلوێستەی لەسەر بکرێت و لەو چاوەڕوانییە بڕوانین. یەک������ەم هۆ ئەوەی������ە ،کە کوردس������تان خاوەنی پێگەیەکی تایبەت و تەندروس������ت نییە لە بواری کەرت������ی تایبەت دا ،کە وا ب������کات کارو کرێ (موچە) ی فەرمانبەر ی������ان کرێکاری کەرتی تایبەت دیاری بکات لەکاتی هەر سەرپێچییەک، جا چ لەالیەن خاوەن کارەوە یا لەالیەن کرێکار و فەرمانبەری کەرتی تایبەتەوە بێت ،کە وابکات ه������ەردوو ال پێش وەخت ماف و ئەرکی خۆیان بزان������ن و هیچیان نەتوان������ن کەمتەرخەم بن لە ماف و ئەرکەکانیاندا ،بە مانایەکی تر هێش������تا هەلوم������ەرج و ئەتمۆس������فیری کەرتی تایبەت بە شیێوەیەکی مۆدێرن و سەردەمیانە کە گونجاو بێت لە دایک نەبووە. دیارە زەمینەس������ازی بۆ ل������ە دایکبوونی کەرتی تایبەت بە شێوەیەکی تەندروست و سەردەمیانە، پێش هەموو ش������ت دەبێت بە یاسا ڕێکبخرێت وە وەک چۆن ئ������ەرک و مافی کارمەندێک لە کەرتی گش������تی هەیە ،دەبێت مافی کارمەند یا کرێکار لە کەرتی تایبەتیش������دا هەمان ماف و ئەرکی هەبێت یان النی کەم ئەرک و مافەکانی کارمەن������دی کەرت������ی تایبەت نزی������ک ببێتەوە لەکارمەندانی کەرتی گشتی. یەکیک������ی تر لەو هۆیانەی ک������ە کارمەندێتی و فەرمانبەرێت������ی کەرت������ی گش������تی الی خاوەن بڕوانامە نوێیەکان خۆشەویست دەکات ،بوونی داهاتوویەکی باش������ە لە کەرتی گش������تی دا ،جا چ ب������ە وەرگرتن������ی زەوی و س������ولفەی عەقار خانەنشینبوون یان س������ولفەی زەواج بێت ،کە ئ������ەم ئیمتیازانە زۆربەیان تەنها بۆ کارمەندانی دەوڵەت و کەرتی گش������تی یە ،کە دیس������انەوە ئەمەش یەکێکە ل������ە کەموکورتییەکانی پرۆژەی کەرتی تایبەت دا. یەکێکی تر لەو هۆکارانە ،نەبوونی پیشەسازی و کارو بەرهەم������ی ناوخۆییە بە ش������ێوەیەک کە کەمترین پێداویس������تییەکانی کوردس������تان لە ناوخ������ۆدا بەرهەم دەهێنرێ������ت و بە پێچەوانەوە زۆرب������ەی زۆری پێداویس������تییەکان ه������اوردە دەکرێن ،دەرئەنجام نەبوونی بەرهەمی ناوخۆیی ڕێگ������ری دەکات لەوەی کە هەموو ئەو پیش������ە پس������پۆڕییانەی کە لەزانک������ۆو پەیمانگاکان دا دەخوێنرێن ،دواتر نەتوانرێت بە هەمان قەبارە س������وودیان لێوەربگیرێت .ئەمەش دەبێتە هۆی چاوەڕوانی خ������اوەن بروانام������ەکان (بەهەموو ج������ۆر و لقەکانیی������ەوە) لەحکومەت و کەرتی گش������تی ب������ە دامەزراندیان ،ک������ە دامەزراندن و ب������ە کارمەندکردن������ی زۆرب������ەی دەرچوانی زانک������ۆو پەیمانگاکان (ئەمە ئەگ������ەر ئامادەییە پیش������ەیی و ئابوریەکانی تر حساب نەکەین)، دواج������ار واڵتێک بونی������اد دەنێی������ن و جۆرە کولتورێک دەچێنین ،کە کەسێتی تاکی کورد ل������ە کارمەندێتیدا دەبینێ������ت و کۆمەڵگایەکی ناچاالک ،پاسیڤ و بێ بەرهەم دەخوڵقێنین ،لە سەروو ئەمانەشەوە وا دەکات پێویستی زۆرترین هێزی کاری دەرەکی بین. لێرەوە دەتوانین بڵێین پێویستمان بە یاسایی و کولتورکردنی کارت������ی تایبەت هەیە ،کە ماف و ئەرکی هەر س������ێ کوچکەی "تاک و بازاڕو دەوڵەت" تێیدا پارێزراو بن.
4
سێشهممه
2010 /8/10
ژماره36:
nmnmpress@yahoo.com
گهنجان لهسهر گرتنو نهگرتن ی رۆژوو ساغ نهبوونهتهوه
"تا ژن نههێنم بهرۆژوو نابم" ی ی رهمهزانی ئهمساڵ ،بهشێك ی مانگ لهگهڵ زیاتر نزیكبوونهوه ی رۆژوو ساغ زۆری گهنجان هێشتا لهسهر گرتنو نهگرتن ی زانایانی ئاینی ئیسالمییش نهبوونهتهوهو ئهندامێكی یهكێت ی ئاماژه بهوه دهدات كه یهكێتییهكهیان سهرقاڵێ دهركردن فتوایهكن بۆئهو كهسان هی كه ناتوانن بهڕۆژوو بن .
نم نم ـ گهرمیان ی "خ������وا ی گ������هوره ئ������هم مانگه فهرزكردووه لهسهرمان بۆیه پێویسته ی مانگهكه لهس������هرمان بهتهواوهت ی تهمهن بگرین" ،ڕێب������از عهزیز ی 20س������اڵ بهوجۆره دهدوا لههاتن
داراوزارا :بڕیارمانداوه ههركاتێك پرسیارێكمان ههبوو لهباره ی ئهركه :بایۆلۆژیی، دهروونییو سێكسییهكان ی خۆمان ،بهبێ هیچ ترسو شهرمو خۆخواردنهوهیهك بیخهینه بـــهردهم كلینیك ی نم نم ،تاوهكو بهڕاوێژ لهگهڵ كهسان ی پسپۆڕو پشتبهست بهسهرچاوه ی زانستیی ،وهاڵم ی پرسیارهكان وهرگرینهوهو گومانهكانمان نههێڵینو ببینه خاوهن ی رۆشنبیرییهك ی زانستیی دروست لهباره ی رۆحو جهسته ی خۆمان ،ئێوه ی خوێنهریش دهتوانن بهشدارو هاوكارمان بن لهرێی ناونیشانهكانی رۆژنامهكهمانهوه. nmnmpress@yahoo..com
زارا :ماوهی چوونه ژیانی هاوسهرییم نزیكبۆتهوه ،بهاڵم زۆر دوودڵو رارام ،دهترسم سهركهتوو نهبمو ژیانی هاوسهریم زوو ههڵوهشێتهوه ،چیبكهم باشه؟ نم نم :یهكێ لهو كێشه گهورانهی روبهروی كچان ئهبێتهوه ترسه لهچوونه نێو ژیانی هاوسهری، ههڵبهت ئهو ترسه كۆمهڵیك هۆكاری ههیه وهك :پهیوهندی نێوان دایكو باوكو كێشه خێزانییهكان ،زۆربوونی رێژهی جیابونهوه، ترس لهنهگونجانو ناتهبایی ،ترس لهو كێشه كۆمهاڵیهتییانهی لهنێوان بووكو كهسوكاری مێردا دروست دهبێت ...تد ،ئهمانهو گهلی هۆكاری دیكه وهك دوودڵیو راڕایی كه پهیوهسته بهباری دهروونییهوه ،ههڵبهت بوونی ترس خۆی لهخۆیدا هۆكاره بۆ دواخستنو سهرنهكهوتنی پرۆسهی هاوسهرگیری ،جگهلهو كێشه زۆرانهی رووبهڕووی خێزان ئهبنهوه لهئاكامی نهگونجانو ناتهبایی نێوان ژنو مێرد لهههموویان نزیكتر دایكو باوكهو خراپی پیاو كه بۆته كولتورێكو جارهنووسی ژنی خستۆته نێو گێژاوی ترسو دووركهوتنهوه لههاوسهرگیری ،جگهلهزۆربوونی رێژهی جیابونهوه كه مهترسییهكی گهورهیه بۆسهر كۆمهڵگهو لهئاكامی نابهرابهریو كێشه ئابوریو كۆمهاڵیهتییهكانی ناوهوهو دهرهوهی خێزان روبهڕووی خێزان ئهبێتهوهو توانای زاڵبونیان نامێنێت. راسته ئهو هۆكارانه كاریگهری سلبییان ههیه لهسهر رهگهزی مێ ،بهاڵم مهرج نییه ههموو خیزانێك ناتهبا بێتو روبهڕووی ههڵوهشاندنهوه بێت ،یان ههموو ژنێك یان پیاوێك سهركهوتوو نهبن لهپێكهێنانی خێزانێكی تهباو ههماههنگ ،باوهڕهێنان
ی رهمهزان. مانگ ی ی شار ئهو گهنجه دانیش������توو ی دهزانێت ڕانییهیهو بهپێویس������ت ی رۆژو گهنجان خۆیان بۆ گرتن ی الوهكییهوه ئاماده بكهنو بهشت ئهو مانگه لهدهست خۆیان نهدهن، ی لهوهكرد كه ههربۆیه رێباز باس
بهخودو لهبیركردنی ترسو دڵهڕاوكێ باشترین رێگهچارهن بۆسڕینهوهی ئهو سلبیاتانه لهبهرابهر تهماشاكردنی پرۆسهی هاوسهرگیری وهك پرۆسهیهكی مرۆیی هاوبهش بهمهبهستی دروستكردنی ژیانێكی ئاسودهو دواڕۆژێكی رووناك ،ههربۆیه پێویسته دوركهویتهوه لهبیركردنهوهو خۆسهرقاڵكردن بهسلبیاتهكانی نێو خێزانو ئاكامه خراپهكانی ،باشتر وایه لهگهڵ خێزانو كهسانی ئهزمونداردا زیاتر راوێژ بكهیت بهمهبهستی سوود لێوهرگرتنیان. دارا :خێزانهكهم زۆر ساردهو منیش حهزم بهسێكسه ،ئهوهش كێشهی نێوانمانه ،بهبڕوای ئێوه ئهگهر ژنێك ی تر بێنم كارێكی خراپ دهكهم؟ نم نم :ئهگهرچی پرسی سێكس ئهمڕۆ پانتاییهكی فراوانی لهژیاندا گرتووهو بۆته بابهتی رۆژ ،بهاڵم لهراستیدا سێكس ئامانج نییه بۆ بهردهوامیو ئاسوودهیی ،بهڵكو یهكێكه لهو وهسیالنهی كه مرۆڤ ئاسودهدهكات ،واته بهتهنها مهرج نییه پێویسته كۆمهڵێك فاكتهری دیكه ههبن تاوهكو سێكس نهبێته ئامانجی هاوسهرگیری. راسته وهك غهریزهیهك مرۆڤ ناتوانێت دهستبهرداری بێتو لهوانهشه سهرچاوهی ئارامیو ئاسوودهیی بێت ،بهاڵم كێسهكه لهوهدایه زۆربهی ژنان بهو شێوهیه لهپرسی سێكس ناڕوانن ،بهڵكو بههۆی ناهۆشیاریو نهبوونی رۆشنبیری سێكسی ،ههروهها چهپاندنی رهگهزی مێ ههر لهمناڵییهوه بهحوكمی ئایینو كولتور كهوهك پرسێكی عهیبه باسی لێوهدهكرێت ،بۆته حاڵهتێكی درێژخایهنو هۆكارێك بۆ دهروونی ههرهسهێنانی رێژهیهكی زۆر لهخێزان، ئهوه وێڕای ئازاردانی كچ لهالیهن باوكو توندوتیژیو تۆقاندنی كچ بهمناڵی ئهبنه گرێی دهروونیو زیاتر لهو پرسه ساردی دهكهنهوه، بهدهر لهوانه پیاو هۆكاره بۆدروستبوونی ئهو ساردییه لهژندا ئهویش بههۆی بایهخنهدانو ناهۆشیاری لهبهرابهر هۆكاری دروستبوونی ئهو ساردییهو ههوڵدان بۆ چاككردنی. بهبڕوا ی ئێمه هیچ كێشهیهك نییه چارهسهری نهبێت ،ساردی سێكسكی وهك ههر نهخۆشییهكی جهستهییو دهروونی دیكه چارهسهری ههیهو باشترین دهرمان خۆشهویستیو رازیكردنی حهزو ئارهزووی ژنو چۆنیتی بهخشینی چێژه ،پهلهكردن لهبڕیاردان جگه لهگهورهكردنی كێشهو داڕمانی خێزان هیچی دیكه ناگۆڕێت ،بۆ گهڕان بهدوای خۆشیدا خێزانێك نائومێدو لێك دهترازێنێت ،ههربۆیه سهردانی پزیشكی دهروونی بۆ دیاریكردنی هۆكاری ئهو ساردییه باشترین رێگه چارهیه هاوكات ئارامیو خۆشهویستیو گۆڕینی شێوازو شوێنو كاتی سێكسكردن ،ههموو ئهمانه بهسهر یهكهوه زیاتر كێشهكه چارهسهر دهكهن.
ئهگهر ڕهمهزان س������ونهتیش بوایه ئهوا ه������هر دهیگ������رت" ،پابهندم ی ی پێغهمبهر بهئایینهوهو سونتهكان ی خوا جێبهجێ دهكهم كه ههڵقواڵو ی گهورهیه". ی خوا دهستوور ی دیكهوه بهشێك لهگهنجان لهالیهك ی ی تایبهت ی بیروباوهڕ ی بوون بههۆ ی ی جێبهجێكردن خۆیانو نهتوانین ی ڕهمهزان ی مانگ������ س������روتهكان نایانهوێت بهڕۆژوو بن. ی تهمهن عهباس كهری������م گهنجێك ی ی شارۆچكه 24ساڵهو دانیشتو ی زۆر ك������هالرهو بهدرێژایی تهمهن ی ی ڕهمهزان ی مانگ ی رۆژوو بهكهم گرتووه" ،بڕواش ناكهم ئهمساڵ بتوانم بیگ������رم" ،ههربۆیه عهباس ی باس لهوه دهكات كه تا پرۆسه ی ئهنجام نهدات ڕۆژو هاوسهرگیر ی تاوان ناگرێت" ،دهزانم توش������ دهبمو ڕۆژووهكهم بهتاڵ دهبیتهوهو تهنها ماندوبوونم بۆدهمێنێتهوه". ههموو ڕۆژهكان بهڕۆژوو نابێت ی ی ش������ار ڕاژان محهمهد گهنجێك س������لێمانییهو تاوهكو ئێستا هیچ ی ڕهمهزان ی بۆمانگ ئامادهكاریهك نهكردووه ،بهاڵم لهگهڵ ئهوهش������دا ی توان������ا دهیهوێ������ت بهگوێ������ره ی ڕهمهزان بگرێت، ی مانگ رۆژوو ی ی چهن������د ڕۆژێك "ئهگهرچ������ ی ڕهمهزان بێت ،بهاڵم ماوه مانگ������ لهگهڵ ئهوهشدا دهمهوێت بیگرمو ی ئهم مانگه بێبهش لهپاداشتهكان نهبم". ی ڕابردوو ی خۆی ،س������اڵ بهوت������ه ی بگرێت، نهیتوانییوه هیچ ڕۆژێك ی بهاڵم ئهمساڵ بڕیاریداوه بهگوێره ی بهڕۆژوو بێت" ،ڕهنگه ی خۆ توانا ی بگ������رم ،بهاڵم نهتوان������م ههموو بێگومان ه������هر چهند ڕۆژێكیش بیت ههر دهبێت بیگرم".
ی گرتووهو لهمنداڵی������هوه رۆژوو ی ئامادهیه ئهمساڵیش وهكو ساڵهكان ی بگرێت، ت������ر ههموو ڕۆژهكان������ "گهرماو س������هرما هی������چ كارم ی تێن������اكات ،چونكه ئهمه فهرزێك ی گهورهیهو پێویسته جێبهجێ خوا بكرێت". ی ی شانۆ ی بهش ناوبراو ،خوێندكار ی س������لێمانییهو هونهره جوانهكان ی ش������انۆ دهكات، ڕۆژان������ه پڕۆڤه "دهزان������م پرۆڤهك������هش ماندووم دهكات بهتایبهت ئێستا كه بهڕۆژوو نی������م ،بهاڵم هی������چ كات بیر لهوه ناكهمهوه ك������ه ڕۆژوهكانم نهگرم، ی لێناكات گهرما كار ی ه������هر دهیگرم ئهگهر پرۆڤهش������م ی گهنجێك گۆران س������هرگهڵوی ی پێنهكرێت". ش������ارۆچكه نیش������تهجێی ی ههر ی خۆ پیرهمهگرونهو بهوته
ب������هڕۆژو نهبێ������ت" ،ئهوانهش كه ی فهقیرهكان ناتوانن دهبێت پاداشت بدهنهوه بهپاره بێت یان گهنم یان ی ی زانایان ههر ش������تیك كه یهكێت ی بۆیان دیار ی دهكات". ئاین ی ی ئایین ی زانایان ئهندامهكه ی یهكێت ی خواردنهوه دژ ی كردنهوه ی دوكان ی رهمهزاندا، كحولییهكان بوو لهمانگ ی چێشتخانهیهك ی زان بهاڵم بهپێویست ی������ان دووان لهه������هر ش������ارێكدا بكرێنهوه"،لهبهرئهوه ی خهڵك ههیه سهفهر دهكات یان نهخۆشه ناكرێت لهماڵهوه ئهوانیتر عهزیهت بدات".
فهتوا دهردهك������هن بۆ ڕۆژوو گرتن ی مهال مس������تهفا حهس������هن ئهندام ی ی ئیسالم ی ئایین ی زانایان یهكێت كوردس������تان ئاماژه بهوه دهدات كه پێویسته ههموو موسوڵمانێك رۆژوو ی بیگرێت ،چونكه ئهو رۆژوگرتن ئهو مانگه لهسهر ههموو موسڵمانان فهرزه. ی لهوهكرد ئهو مامۆستا ئایینییه باس ی ی زانایان سهرقاڵ كه ئێستا یهكێت ی فهتوایهكن لهس������هر ئهو دهركردن كهس������انه ی ڕۆژوویان پێناگیرێت، "ئ������هو فهتوای������ه ی دهردهكرێت بۆ نهخۆشو گهشتیاره دهبێت پهیڕهو ی بكرێ������تو دوات������ر ڕۆژووهك������ه بگرێتهوه" ،هاوكات نابێ كهسێك نهخۆش نهبێتو سهفهریش نهكاتو
ی گهرما ی رهمهزان بۆ الوازبوون گورچیله یهكاویهكه ی ی پس������پۆڕ د.ڕهنح محهمهد فوز ی ئاماژه ب������هوه دهدات كه ههن������او ی درێژ ی ئاو بۆماوهیهك نهخواردنهوه ی ی هاویندا زیانێك بهتایبهت لهوهرز ی مرۆڤ دهگهیهنێت، زۆر بهجهسهت ی كه "بهتایبهت بۆ ئهو كهس������انه ی خوێنو شهكرهو ی فشار نهخۆش ی ههناوییان ههیه" ،ههربۆیه نهخۆش ئهو پسپۆڕه جهخت لهوه دهكاتهوه ی ێ گ������هده ب������ۆ ماوهیهك كه كات ی زیاد زۆر چۆڵ بێت ترش������هڵۆك ی زیادكرد ێ ترشهڵۆك دهكات"،كات ی ئهوا گهده بریندار دهبێتو تووش ی گهده دهبێت". برین ی زۆر ی گهرمایهك سهبارهت بهبوون ی ئهمس������اڵدا ئهو دكتۆره لهڕهمهزان ی ی بهوهدا كه ڕۆژانه ئاوێك ئاماژه ی عارهقهوه لهجهس������ته زۆر لهڕێگه دهڕوات" ،دیسان ئهمهش گرفت بۆ ی تاك دروست دهكات، تهندورست ئهگهر تۆ بچیته بهرههتاو هیچ شتێك ی نهخۆیتو نهخۆیتهوه ،ئهوا تووش ی تهندروس������تیت دهكات كێش������ه ی گورچیله"، بهتایبهت بۆ الوازبوون ێ ی دهزان ههربۆیه د.رهنج بهپێویست ی دووگیانو نهخۆش ڕۆژوو كهسان ی ی ئاسای نهگرن ،ههروهها كهسان ی پێویسته نهچنه بهرخۆرو جهسته ی خۆیان هی���ل��اك نهكهن تا ڕێژه ی عارهق دهرنهدهن. زۆر
ی وهزارهتی خوێندكاران لهدهرهو ه خوێندنی بااڵ ههوڵی بهدهستهێنانی كورسی ماستهرو دكتۆرا دهدهن ی زۆرێك لهو خوێندكارانه خۆیان كورسی خوێندن ی لهزانكۆكانی دهرهوه ههرێم بهدهست دههێنن، ی خوازیارن لهالیهن وهزارهت ی خوێندنی بااڵوه هاوكار ی بكرێنو بهرپرسێكی وهزارهت ی بااڵش ئاماژه بهوه خوێندن دهدات كه تهنها ناویان ی ی ماد تۆماردهكهنو هاوكار ناكرێن.
سهروهر سهعید لهسلێمانی یاسین حسێن ،تهمهن 30ساڵ بهههوڵو ماندوبوون������ ی خۆ یو ل������هدهرهوه ی وهزارهت ی خوێندن ی بااڵ ڕهزامهند ی ی بۆخوێندن ی ماجس������تێر لهبهش������ پهیوهندییه گشتیهكان ی زانكۆ ی پونه ی هندستان وهرگرتووهو بڕیار ی داوه لهسهر ئهرك ی خۆ ی درێژه بهخوێندن ب������دات" ،كرێ ی ڕێگاو س������ااڵنه ی ی خوێندنو كرێ ی ش������وقهو مهسرهف ی ڕۆژانهم لهو ێ ههموو ی خۆم دابین دهكهم". ناوبراو ،ئاماژه بهوه دهدات كه زۆرینه ی زهماالتو كورس������ییهكان ی خوێندن لهڕێگه ی حكومهتهوه بووه بهواستهو
خزمخزمێنه" ،حهزو توانا ڕۆڵ نابینێ، ی دهبێت پشتگیرییهك ی باش ی حزب یان لهوهزارهت������هوه ههبێت تا بتوان ێ ی لهڕێگه ی حكومهتهوه كورس������یهك خوێندن بهدهست بهێنێ" ،ههربۆیه یاس������ین باس لهوه دهكات كه تهنها لهالیهن وهزارهت������ ی خوێندن ی بااڵوه فۆرمێكی������ان بۆپڕكراوهت������هوه" ،ئهم فۆڕمه تهنها بۆئهوهیه كه تۆ هاتیتهوه ی لهخوێندنهكهت وهزارهت ی خوێندن بااڵ بڕوانامهكهت قبوڵ بكات".
ئهگهر موچه ی نهدهن ێ درێژه بهخوێندن نادات ی ئهمیره ش������هریف كه ئێستا فۆرم زانكۆ ی عهرهب ی له لوبنان پڕكردۆتهوهو خهریك������ ی كاروبارهكانیهت ی تاوهكو لهگهڵ دهسپێكردنهوه ی ساڵ ی نوێی خوێندندا بتوان ێ لهسهر ئهرك ی خۆ ی لهبوار ی دهروونزانییدا ماجس������تێر بخوێنێ"،كرێ������ ی خوێندنهكهم������ان ههش������ت ه������هزار دۆالره ،ئهمه جگه لهتێچوون ی ڕۆژانه" ،ههربۆیه ئهمیره ی كه فهرمانبهرێك ی حكومییه لهههوڵ ئهوهدای������ه موچ������ه حكومییهك������ه ی بۆخوێندنهك������ه ی خ������هرج بكرێت، "ئهگهر ئهو موچهیهم نهدهن ێ ناتوانم درێژه بهخوێندن بدهم". لهالیهك������ ی دیك������هوه بهش������ێك لهو ی خوێندكارانه ی لهالی������هن وهزارهت خوێندن ی بااڵ ی ههرێم ی كوردستانهوه
كو ر س������ی خو ێند نی������ا ن ی لهزانكۆكان������ دهرهوه بۆدابینكراوه، ی ت������هواو ی تێچوون������ خوێندنهكهی������ان لهالیهن وهزارهتهوه دابیندهكرێت. س������هرتیپ خاڵس تهمهن ی 24ساڵ ،لهقۆناغ ی یهكهم ماجس������تێر لهزانك������ۆ ی هاوڕێیهت������ ی نێ������وان گهالن لهواڵت ی ڕوس������یا دهخوێن ێو ئاماژه ب������هوه دهدات كه ی ساڵ ی پار لهالیهن وهزارهت ی خوێندن ی بااڵوه پاڵێ������وراوه بۆخوێندن لهواڵت رووس������یا" ،حكومهت ی ههرێم كۆ ی تێچوونو مانهوهمان لهو واڵته لهئهستۆ دهگرێتو مانگان������ه 900دۆالرمان بۆ مهسرهفكردنو س������ااڵنهش ههزارو 200دۆالرمان بۆ كرێ������ ی هاتووچۆ دهدهنێ". 30خوێندكار ناویان تۆماركردووه ئهو خوێندكاران������ه ی كه خوازیارن ل������هدهرهوه ی ههرێم درێژه بهخوێندن ی بدهن ،بۆ دهس������تكهوتن ی كورس������ خوێندن پهنا دهبهنه بهر هاوڕێكانیانو ی ئهو نوسینگانه ی كه پهیوهندییهكان خوێن������دكاران لهگ������هڵ زانكۆكاندا ڕێكدهخهن. ی د.عهبدولق������ادر نور ی بهرپرس������
ی ناویان تۆمارك������ردووه لهبنكهكهمان س������هنتهر ی هون������هر یو كولتوری مهڵكهندی ،باس لهوه دهكات كه ماوه ی بۆئ������هوه ی لهواڵتان������ ی ت������ر درێژه ی بهخوێندن بدهن". ساڵێكه ههوڵ ی دابینكردن ی كورس خوێندن دهدهن بۆ ئهو خوێندكارانه ی خوازیارن ل������هدهرهوه ی ههرێم درێژه تهنها دۆسییهیهك بۆ بهخوێندن بدهن ،بهاڵم "تائێس������تا خوێندكارهكان دهكرێتهوه ی شتێك ی ئهوتۆمان نهكردووه ،چونكه د.گۆڤهند حسێن بهڕێوهبهر ی گشت ی بهدوا ی ئهو زانكۆیانهدا دهگهڕێین كه نێ������ردراوان لهوهزارهت ی خوێندن دانپێدانراو بێ������ت لهالیهن وهزارهت ی بااڵو توێژینهوه ی زانست ی ئاماژه بهوه خوێندن ی بااڵوه" ،ههربۆیه ئاماژه ی دهدات كه چهند ش������ێوازێك ههیه بهوهدا كه نوێنهرییان لهچهند واڵتێك ی ی بۆخوێندن لهدهرهوه ،بهاڵم "وهزارهت وهك مالیزیا ههیهو لهكوردس������تانهوه خوێندن ی بااڵ تهنها الیهن ی دارای ی بۆ پێداویس������تییهكان ی پێشكهشكردن ی ی ئهو كهسانه دابین دهكات كه لهڕێگه ی خوێندكارهك������ه ی ب������ۆ دهنێ������رن ،بهعساتو زهماالتهوه لهالیهن وهزارهت "ههرچهنده هی������چ پهیوهندییهكیان خوێندن ی بااڵوه دهنێردرێنه دهرهوه". نیی������ه بهوهزارهت������ ی خوێندن ی بااڵو بهڕێوهبهر ی گشت ی نێردراوان باس ی توێژینهوه ی زانس������تیهوه ،بهاڵم تهنها لهوه دهكات كه بهشێك ی تر لهوانه لهماوه ی ئهمساڵدا 30خوێندكار كه لهس������هر داوا ی خۆیان بۆخوێندن ی زۆرینهیان بۆ ماس������تهرو دكتۆرایه دهچن������ه دهرهوهو فهرمانگهك������ه
مۆڵهت ی بهموچ������ه ی دهداتێ" ،تهنها ئهو موچهیه ی بۆ سهرف دهكرێتو لهالی������هن وهزارهت ی خوێندن ی بااڵوه هیچ ی بۆسهرف ناكرێت" ،ههربۆیه د.گۆڤهن������د جهخت ل������هوه دهكاتهوه كه ئهو كهس������ه ی فهرمانبهر نییهو تهنها بۆ خۆ ی حهز دهكات درێژه ی بهخوێندن بدات لهالیهن وهزارهت خوێندن ی بااڵوه تهنها دۆسیه ی بۆ دهكرێتهوه" ،ئهویش بۆ دڵنیابوون لهباوهڕپێك������راو ی ئ������هو زانكۆیهو لهههمانكات������دا ك������ه دهگهڕێت������هوه ی كار ی یهكسانكردن ی بڕوانامهكه بۆدهكهین" ،ههربۆی������ه داوا دهكات كه ههركهس ێ دهیهو ێ بچێته دهرهوه ی بۆ درێژهدان بهخوێندن س������هردان وهزارهت������ ی خوێندن ی ب������ااڵ بكات، "ئێمه دۆسیه ی نهفهقه خاصه ی بۆ دهكهینهوه".
ی تایبهت بهخۆیان بهڕێوهدهبهن ی یهكهمین رادیۆ ی سلێمان مندااڵن ڕۆژان ه ههشت كاژێر بهرنام ه ی پهروهردهی ی لهڕادیۆ ی مندااڵن پێشكهش دهكرێت ڕادیۆیهكی تایبهت بهمندااڵن لهسلێمانی دهكرێتهوهو ی رۆژان ه چهند بهرنامهیهك پهروهردهیی بهڕاستهوخۆ لهالیهن مندااڵنهوه پێشكهش ی دهكرێتو بهڕێوهبهر ڕادیۆكهش ئاماژه بهوه دهدات كه ویستوویان ه ی ی ناو ڕاگهیاندن بۆشای مندااڵن پڕ بكهنهوه.
ئاریان حهسهن لهسلێمان ی ئ������ارهزوو كهمال������ ی تهم������هن یانزه س������اڵ بهرنامهی هۆنراوهو چیرۆك پێش������كهش دهكاتو ههموو ڕۆژێ
هۆنراوهو چیرۆكی مندااڵن لهڕادیۆ ی مندااڵنهوه دهخوێنێتهوه" ،مندااڵنێكی زۆر هۆنراوهو چیرۆك دهنووس������نو دهینێ������رن بۆڕادیۆكهمان ،ئهوهندهی توانام تێدابێو فریایان بكهوم دهیان خوێنمهوه" .میر سامان ،منداڵێك ی دیكه ی تهمهن 12ساڵه كه لهو رادیۆیه بیژهرهو بهرنام������هی WOWKIDS پێش������كهش دهكات ،كه بهرنامهیهكی ڕاس������تهوخۆیه بۆفێربوونی زمانی ئینگلیزی" ،بهرنامهكهم ڕاستهوخۆ بهزمان ی ئینگلیزیی������هو مندااڵنیش پهیوهندیم پێوه دهكهنو بهئینگلیز ی وتووێژ دهكهین". بهیانیان بۆ مافهكان ی مندااڵنه دوا ی ئ������هوه ی ڕادی������ۆ ی من������دااڵن بهچهند گۆرانییهك دهست بهپهخش ی
ی خۆ ی دهكات ،پاش ئهوه بهرنامه مافهكان������ ی من������دااڵن لهالی������هن بێژهرێك������ ی منداڵهوه پێش������كهش دهكرێت. ڕۆزا محهمهد ی تهمهن دهسااڵن كه بچوكترین بێژهری ڕادیۆی مندااڵنه، ههموو بهیانیهك بهرنامهی مافهكانی ی مندااڵن پێشكهش دهكاتو بهوته خۆ ی كارهكه ی زۆر بهالوه خۆشهو خوازیاره لهكوردستان مافی هیچ منداڵێك پێشێل نهكرێ" ،هیوادام بهرنامهكهم ببێت������ه هۆی ڕێگرتن لهپێشێلكاری مافهكان ی مندااڵن". ڕادیۆ ی بهباوك ی كڕیوه ی زۆرێك ل������هو مندااڵنه ی گوێگر ڕادی������ۆ ی مندااڵنن ،ئام������اژه بهوه دهدهن كه ڕادیۆیان ههیهو ڕۆژانه
ی گ������وێ لهبهرنامهكان������ ی ڕادیۆ مندااڵن دهگرن. ئهلهند س������هالح مندااڵێكی تهمهن ی ده س������اڵهو گوێگرێكی بهردهوام ڕادیۆی مندااڵن������ه .بهوته ی خۆی، ڕادیۆیهك������ی بهباوك������ی كڕیوهو زۆرب������هی كاتهكانی لهماڵهوه بهدهم گوێگرتن لهرادیۆی دهنگ ی مندااڵنی سلێمانی بهسهردهبات" ،ڕادیۆیهكی زۆر خۆشهو حهزدهكهم ههمووكات گوێی لێبگرم بهتایبهت بهرنامهی فێربونی زمان������ی ئینگلیزیهكهو گۆرانییهكان ی مندااڵن" ،چونكه ی لهكاتی بهرنامه ڕاس������تهوخۆكان رادی������ۆ ی مندااڵن������دا پهیوهندیان پێوهدهكات" ،بومهت������ه میوانیكی بهردهوامی ڕادیۆی مندااڵن".
بێژهرێکی منداڵ لەکاتی پەخشی بەرنامەکهیاندا فۆتۆ :ئاریان حهسهن
ڕادیۆكه پهروهردهییه فهرمان عهلی بهڕێوبهری ئۆركێسترای س������لێمانی ئاماژه ب������هوه دهدات كه لهدهرهنجام ی ههستكردن بهو بۆشاییه ی لهراگهیاندن ی مندااڵندا ههس������تیان پێكردووه ،بیری������ان لهدامهزراندن ی رادیۆكهیان كردوهت������هوه" ،زۆربه ی بهرنامهكان ی من������دااڵن یان بهیانیان زوو پێشكهش دهكرێ ،یان ئێواران لهكاتی ن������ان خواردندایه بۆیه ئێمه بیرمان لهدروستكردنی ئهم ڕادیۆیه بۆمندااڵن كردهوه" ،ههربۆیه ناوبراو باس ی لهوه كرد كه ڕادیۆ ی مندااڵن جگه لهو مندااڵنه ی بهرنامه پێشكهش دهكهن ،دوو كارمهند ی تهمهن گهوره ی تیایه كه بهرنامهی س������ایكۆلۆژیای مندااڵن پێش������كهش دهك������هن" ،ئهم بهرنامهیهو ههندێ بهرنامهی ترمان ههیه كه مندااڵن ناتوانن پێشكهشی بكهن بۆیه پهن������ا دهبهینهبهر بێژهری تهمهن گهوره". بهڕێوبهر ی رادیۆ ی دهنگ ی مندااڵن باس ی لهوهكرد كه تهواو ی بهرنامهكان ی ڕادیۆك������ه پهروهردهیی������هو ئامانج ی پهروهردهكردنی منداڵه بهشێوهیهكی زانس������تی ،بۆئهو مهبهستهش ههموو بهیانییهك كاژێر ههشت بهرنامهكان ی ڕادیۆ ی مندااڵن بهگۆرانی مندااڵن دهس������ت پێدهكاتو پاشتر بهرنامهی مافهكانی مندااڵن دهست پێدهكاتو لهدوای ئ������هو پرۆگرامهش بهرنامهی هۆنراوهو چیرۆك دهست پێدهكاتو
داواتری������ش بهرنام������هی دهرونزانی من������دااڵنو پاش������ان بهرنامهیهك������ی فیربوونی زمانی ئینگلیزیان ههیه. ههرچهنده شوێنێك ی بچووكیان ههیه، ب������هاڵم ههر لهو بینایهدا س������هرهڕا ی ڕادیۆ ی من������دااڵن خولی فێربوونی میوزیكیان بۆمن������دااڵن كردۆتهوه، "لهدوای فێربوونیان دهیانخهینه تیپی میوزیكی باران". یهكهمین ڕادیۆ ی تایبهت بهمندااڵنه ئۆركێس������ترای مندااڵنی سلێمانی س������هربهخۆ ی كۆمهڵهیهك������ی پهروهردهكردن������ی مندااڵنن ،لهرۆژ ی 2007/8/26دامهزراوهو لهس ێ بهش پێكهاتووه :ڕادیۆی مندااڵن ،ڕادیۆی موزیك ،تیپی موزیكی باران. بهوته ی بهڕێوبهری ئۆركێس������ترای سلێمان ی یهكێ لهپرۆژه گرنگهكانی ئهم ئۆركێس������ترایه ڕادیۆی مندااڵنه كه نزیكه ی ساڵێكه دهست ی بهپهخش كردووه" ،بهیهكهمین ڕادیۆ دادهنرێ كه تایبهت بێ بهمندااڵنو ههش������ت كاژێر پهخش������ی بهردهوامی ههیهو زۆربهی كارمهندو بێژهرهكانیش������ی منداڵن". شهپۆل ی ئهم ڕادیۆیه شار ی سلێمان یو دهوروب������هر ی دهگرێتهوه ،بهم پێیهش وك بهڕێوبهران������ ی ئ������هم ڕادیۆی������ه ئاماژه ی بۆ دهكهن گوێگرێك ی زۆری مندااڵنیان لهناوشارو دهرهوه ی شار ی سلێمانی ههیه.
6
سێشهممه
2010 /8/10
ژماره36:
nmnmpress@yahoo.com
“خ هف هكردنی پرسیاری منداڵ ،پ هرو هرد هكردنی ن هو هی هكی كۆیل هی ه" كهریم مستهفا ،شارهزا لهبوار ی فهلسهف ه ی منداڵ بۆ نم نم
ی زۆرێك لهو مندااڵنه كه پرسیار لهسهر ژیانو جهستهیان دهكهن ،لهالیهن ی گهورهكانهوه وهاڵمێك ئهوتۆ نادرێنهوهو زۆرجاریش ی سهرزهنشت كردن تووش ی دهبنهوه ،ههربۆیه پسپۆڕێك ی بواری فهلسهفه پێداگر ی لهسهر پێویستیی خوێندن ی وانهی فهلسهفه لهقۆناغهكان خوێندنی بنهڕهتی دوپات دهكاتهوه.
سازدانی :رابهر كهریم كهریم مس������تهفا ش������ارهزا له بوار ی فهلس������هفه ی منداڵو خاوهن ی ماڵپهر ی فهلس������هفه بۆ منداڵ لهدیمانهیهكیدا لهگ������هڵ نم ن������م ئاماژه ب������هوه دهدات كه من������داڵ خاوهن������ ی بیركردنهوه ی فهلس������هفییهو پێویس������ته وهاڵم ی ئهو پرس������یارانهیان بدرێتهوه كه دڵنیابن لهڕاست ی وهاڵمهكهی" ،نابێت وهاڵمی پرس������یارێكیان بدهینهوه ،كه خۆمان هیچی دهرباره نازانی������ن" ،ههربۆیه ناوبراو وانه ی فهلهسهفه لهقۆناغهكان ی خوێندن������دا بهپێویس������ت دهزانێت، چونكه"خوێندنی وانهی فهلس������هفه، لهس������هرهتای قۆناغ������ی بنهڕهتییهوه، پێداویستییهكیسهردهموكۆمهڵگهیهكی دیموكراتو ئازاده". رابهر :ئایا منداڵ خاوهن ی بیركردنهوه ی فهلسهفییه؟ كهری������م :س������هرهتای بیركردنهوهی فهلس������هفهو فهلس������هفاندن بهڕام������ان دهستپێدهكات ،منداڵیش بهسروشت خ������ۆی ڕام������انو لێووردبوون������هوهی ههی������ه ،كهوابوو بهڵێ منداڵ خاوهنی بیركردنهوهیفهلسهفییه. رابهر :رامانو سهرهتا ی بیركردنهوه ی فهلسهف ی لهال ی منداڵ ،لهچ تهمهنێكدا سهرههڵدهدات؟
كهریم مستهفا لەکاتی گوتنهوهی وانهی فهلسهفه بهمندااڵنی فێرگهی دهاڵاڵن لهڕانیه ی كهری������م :وهك زان������ا ی پهروهردهی سویس������ری ژان پی������اژ ێ پێیدهڵێت ئاگامهندی من������داڵ ،بهچوار قۆناغ دیاریدهكات :قۆناغی یهكهم پاڵنهری ههس������تی كه لهی������هك ڕۆژییهوه تا دووس������اڵییه ،لهم قۆناغهدا زانیاری، لهڕێگهی ههستهكانهوه پهیدا دهكرێت (ههستهكانی :بیستن ،بینین ،چێژ، بهركهوتن) . قۆناغی دووهم بیركردنهوهی ئاقاڵنیه لهدووس������اڵهوه تا حهوت ساڵییه ،لهم قۆناغ������هدا منداڵ زانی������ار ی لهمهڕ س������یمبول پهی������دادهكاتو دهتوانێت س������یمبول بهكاربهێنێتو لهسیمبول تێبگات. قۆناغ������ی س������ێیهم بیركردن������هوهی بهرجهس������تهیی لهحهوت ساڵییهوه تا یانزه س������اڵی ،ل������هم قۆناغهدا منداڵ زۆر بهرجهس������تییانه (كۆنكرێتی) بیردهكات������هوه ،بهواتایهك������ی دیكه س������هرهتای قۆناغ������ی بیركردنهوهی لۆجیكیانهی منداڵه. دوا قۆناغ ،قۆناغ������ی بیركردنهوهی ئهندێشهیی ئهبستراكته ،لهم قۆناغهدا من������داڵ ئهندێش������ه لهبیركردنهوهدا بهكاردههێنێتو قۆناغی بهرجهستهیی تێدهپهڕێنێت.
بهب������ڕوای پیاژی ،ئ������هم قۆناغانهی بیركردنهوهی ئاگامهندییانه ،بناغهی ی گهشه یان گۆڕانكاری ڕهوشتییانه منداڵ������نو س������هرئهنجام من������داڵ گۆرانكاڕییه ڕهوشتییهكانی بۆ دوو قۆناغ دابهشدهبن: یهك������هم قۆن������اغ مۆراڵی وابهس������ته ی بهدهستهاڵت ،یان بهزهبر ،كه تهمهن دوو تا چوار س������اڵ ی دهگرێتهوه ،لهم قۆناغهدا منداڵ پهیڕهوی لهو ڕهوشته دهكات كه ل������هدهرهوی بیركردنهوهو خواستی خۆیهوه بهسهریدا سهپینراوه، لهالیهن ،ب������اوان ،خێزان ،بهخێوكهر، یان زارۆخانهوهو خۆی هیچ ڕۆڵێكی لهداڕشتن ی ئهم ڕهوشتهدا نییه ،تهنها لهترسی س������زا یان لهبهر ههبوونی ی دهس������هاڵتی ئهو ك������هسو الیهنانه بهسهریدا زاڵه ،پهیڕهوی دهكات. دووهم قۆناغ مۆراڵی س������هربهخۆیه، س������هربهخۆیانه كه لهچوار ساڵییهوه دهستپێدهكات ،لهم قۆناغهدا منداڵ دهكهوێته بهراوردو ههڵس������هنگاندنی كردارو گوتارو ههڵسوكهوتو ڕای ی خۆی بهرانبهر بهوانیترو ئهگهر دهر نهبڕێت ،ئ������هوا لهال ی خۆی گهاڵڵهی دهكاتو ڕهنگه پهرچهكرداریش������ی بهگوتار یان بهكردار ههبێت.
كهری������م :پهندێك������ی ك������وردی ههیه دهڵێت :ئهگهر زمان بهێڵێت ،س������هر ڕهحهته! بهبڕوای من ،ئهم ش������ێوازهی بیركردنهوه ،یهكێكه لهههره كڵۆڵترین، شێوازهكانی بیركردنهوه .بهداخهوه ،تا ههنوكهش ،ئهم ئایدیا چهوته لهڕژێمی پهروهدهی ی ئێمهدا بااڵدهسته ،تائێستا لهكوردستاندا سیستهمی فێركایمان نییه ،بهڵكو رژێمی پهروهردهمان ههیه. مرۆڤی ڕهسهن (رهس������هن بهمهبهسته هایدیگهرییهك������هی) نابێت س������هری ڕهحهت بێت ،دهبێت ههمیشه سوكرات ئاسا سهرقاڵی پرس������یاركردن بێت، منداڵ بهگوێرهی دابهش������كردنهكهی پی������اژی ،لهتهمهن������ی دووس������اڵییهوه بهرهو ئاقاڵنه بیرك������ردهوه دهڕواتو لهتهمهنی چوارساڵییهوه بیركردنهوهی مۆراڵییان������هی تێ������دا دهبزوێت ،بۆیه رابهر :ئایا پێویسته وهاڵم ی ههموو سیس������تهمی فێركاری دهبێت وهاڵم پرسیارهكان ی منداڵ بدهینهوه؟ گۆی ئهم پێداویستیه بێت ،خوێندنی و ی ڵ ه ب ه كهریم :وهاڵمی ئهم پرس������یار وانهی فهلسهفه ،لهس������هرهتای قۆناغی گشت نهخێره ،بهڵی دهبێت وهاڵمی بنهڕهتییهوه ،پێداویستییهكی سهردهمو ئ������هو پرس������یارانهیان بدهینهوه كه كۆمهڵگهیهكی دیموكراتو ئازاده. وهاڵمهكانیان دهزانین ،یان تاڕادهیهكی زۆر لهڕاستی وهاڵمهكان دڵنیاین. رابهر :ماوهیهك ئێوه لهچهند پرسیارێكیان نهخێر ،نابێت وهاڵمی قوتابخانهیهك كه لهالیهن ڕێكخراو ی بدهینهوه ،كه خۆمان هیچی دهرباره كۆمهكهوه هاوكار ی دهكرێت ،وانه ی نازانین ،یان لهراس������تی وهاڵمهكان فهلسهفهتان وتهوه ،پێتانوایه مندااڵن ی دڵنیانین .دهبێت زۆر ڕاش������كاوانه كورد توانا ی ئهوهیان ههبێت كه بهمنداڵ بڵێین "وهاڵمی ئهو پرسیاره پرسیار ی فهلسهف ی بخوڵقێنن؟ نازانم!" وشهی نازانم دوو ڕامان لهال ی كهری������م :من������داڵ خ������ۆی خاوهنی منداڵ دهخوڵقێنێت ،یهكهم ،ڕامانێكی بیركردن������هوهی فهلس������هفییه ،منداڵی نائومێدیان������ه ،چونكه منداڵ پێیوایه كوردی������ش منداڵ������ه ،كهواته منداڵی گ������هورهس������ااڵن ،بهتایبهتی دایكو كوردی������ش خاوهن������ی بیركردنهوهی باوكو مامۆستاكانی ،وهاڵمی گشت فهلسهفییه. پرس������یارێكیان لهالیه .دووهم ،ڕامان پێش ئهوهی لهكوردس������تان ،وانهی لهنهێن یو گرنگی پرسیار ،ئهمهش فهلس������هفه بهمندااڵن بڵێمهوه ،چهند وااڵكردن������ی دهروازهی ئهندێش������هو جارێك لهئۆسلۆ ،ساڵی 2007چوومهته بیركردنهوهو گهڕانه بهدوای وهاڵمدا .فێرگ������هی ئۆرانیهنب������ۆرگو لهوێ، لهوانهی فهلس������هفهدا لهگهڵ منداڵهكان رابهر :وتنهوه ی وانه ی فهلسهفه بۆ دانیش������توومو گوێ������م لهگفتوگ������ۆی ی ڕۆڵێك مندااڵن لهقوتابخانهكاندا چ نێوانیانو مامۆستاكهیان گرتووه .س ێ ی دهبێت لهگهشه ی عهقڵ یو دهروون س������اڵ دواتر یهكهم وانهم لهفێرگهی مندااڵندا؟ بازارگه لهمهخموور وتهوه كه یهكێكه
لهو 50فێرگهیهی ،شێوازی سیستهمی فێركاری كۆمهك پهیڕهودهكهن ،ڕێژهی بهش������داربوونو ئاستی گفتوگۆكان، لهمهخمور بهرزتربوو لهئۆرانیهنبۆرگ، لهفێرگهی دهاڵاڵنیش ،لهڕانیه ههمان شێوهبوو. رابهر :نیاز ی ئهوهتان ههیه لهگهڵ وهزارهت ی پهروهرده ی حكومهت ی ههرێم وتنهوه ی وانه ی فهلسهفه بۆمندااڵن فراوانتر بكهن لهقوتابخانهكان ی كوردستاندا؟ كهری������م ::چهند جارێ������ك لهبابهتو لهدیدارهكانماندا گرنگی ئهم بابهتهمان بۆ بهرپرسیارانی پهروهرده باسكردووه، لهكابینهی پێش������ودا لهگ������هڵ ههردوو وهزیر ی پهروهردهو خوێندن ی بااڵ ئهم بابهتهم باسكردووهو ئێستاش بهڕێز سهفین دزهیی ،وهزیری پهروهرده لهم بابهته ئاگاداركراوتهوه ،ئیدی بڕیارهكه لهال ی دهس������هاڵتدارانی كوردستانه، ههركات ئهوان ئ������هم بابهته بهگرنگ بزانن ،ئێمه ئامادهینو لهخزمهتداین . رابهر :زۆربه ی پرسیارهكان ی مندااڵن ی كورد ،سهبارهت بهبوونو جهسته ی خۆی وهاڵم نادرێنهوهو زۆرجاریش سهرزهنشت دهكرێن لهسهری ،ئهمه چ كاریگهرییهك ی دهبێت لهسهر كهسایهت یو بیركردنهوه ی منداڵ؟ كهریم ::پرس������ی ژیانو بوون ،ههردهم لهپرس������ه فهلس������هفییه گرنگ������هكانو مندااڵنی������ش زۆر س������هرقاڵی ئ������هم پرسیارانهنو دهبێت وهاڵمیان بدرێتهوه، یان ڕێنمایی بكرێن بۆ پهیداكردنی وهاڵم ،لهڕێگ������هی پهیدۆزیكردن������هوه (س������ێرچ) .ئهو تابۆكردنهی پرسیارو سهرزهنش������تكردنهی ت������ۆ دهیڵێیت، كه ڕهنگه سزادانیش������ی لهگهڵدابێت! گش������تی دهگهڕێتهوه بۆ نامۆدێرنیو لهكاركهوتوویی (رژێم������ی پهروهده). كهسایهتییهك كه پرسیاركهر نهبێت، كهس������ایهتیهكی كۆیلهیه .خهفهكردنی پرس������یاری منداڵ ،پهروهردهكردنی نهوهیهكی كۆیلهیه.
ی منداڵ ی ال ی توندوتیژ ی خێزان لهبهرههمهێنان ڕۆڵ سهروهر سهعید ی خێ������زان یهكهمین دام������هزراوه كۆمهاڵیهتییهو بونی������اد ی یهكهمه ی یو ڕهوشت ی كهسایهت بۆپێكهێنان من������داڵ لهكۆمهڵ������گادا ،ههربۆیه ی شێواز ی ڕهوش������تو ههڵسوكهوت ی ڕاستهخۆیان باوان كاریگهرییهك ی ڕهوشتو ههیه لهئاڕاس������تهكردن ههڵسوكهوت یمنداڵهكانیاندا. ی دایباب������هكان لهپهروهردهكردن������ دهتوان������ن منداڵهكانیان������دا ی تهندروست بگرنهبهر ڕێچكهیهك ی تا ئهو ش������ێوازو ههڵسوكهوتانه منداڵهكانی������ان لێییانهوه فێردهبن ی ی ژیان بتوان������ن ب������ۆ بهڕێوهبردن داهاتوویان س������وود ی لێ ببینن، ب������هاڵم بهپێچهوانهوه ئهو كێش������هو گرفتان������ه ی لهنێ������و خێزانهكاندا ی ی ڕهوش������ت ڕوودهداتو بووون������ خراپو ناپهروهردهییانه لهخێزاندا ی منداڵ ێ لهئاڕاستهكردن ڕۆڵدهگێڕ ی بهڕێگه ی خراپدا ،ئهوه ی ئێمه قسه ی لهس������هردهكهین لهم بابهتهدا ڕۆڵ ی دایكو باوك������ه لهبهرههمهێنان توندوتیژ ی ال ی منداڵهكانیان.
ی گهوره دایكانو ب������اوكان ڕۆڵێك ی ی ڕهوش������ت دهگێ������ڕن لهوهرگرتن توندوتیژ ی لهڕێگه ی چاولێكهر یو الس������ایكرنهوهوه ،كات ێ دایكانو باوكان لهبهرچاو ی منداڵهكانیان ی شهڕانگێزانه ههڵدهستن بهڕهوشت سهرهڕا ی ئهوه ی منداڵهكه ناڕهحهت ێ دهبێت لهوكاره ئهوا ههڵدهس������ت بهالسایكردنهوه ی ئهو ڕهوشته. ی دهروونییه باندۆرا ك������ه زانایهك ی ئهو وا ی دهبین ێ كه منداڵ السای نمونه ش������هڕانگێزانه دهكاتهوه كه پێیان كاریگهره ،نزیكترین كهس ی كاریگهربێت دایكو منداڵ پێ باوك������ه دواتریش مامۆس������تایانو ی هاوڕێكانه ،ئهو نمونه شهڕانگێزانه منداڵ دهیبین ێ ئهوه ی فێردهكات ی كه ك������ه یو چۆن ههڵس������وكهوت شهڕانگێزانه دهكات .لهههمانكاتدا ی ئهو كهس������انه ی كه لهدهوروبهر ی منداڵهكه یو هان منداڵهكهن پاڵپشت ی توندوتیژ یو دهدهن لهسهر ڕهوشت ی بۆ دهڕهخسێنن شهڕانگێز ی ههل تا پێ������ڕهو ی لهتوندوتیژ ی بكات، جار ی وا ههیه كهسوكار ی منداڵ دهستخۆشانه لهمنداڵهكانیان دهكهن
كه ئازار ی كهس������ێك بدات یان توندوتیژ ی بنوێنێ ،بهم ش������ێوهیه ی ی توندوتیژ منداڵ فێر ی ڕهوشت دهبێت . ی ی ترهوه شڵهژان لهپهیوهند لهالیهك ی گرفتو جیابوونهوه خێزانو بوون ی كاریگهر ی دهبێت لهس������هر الیهن ی نهوهكانو بهشدار دهبێت دهروون ی ی توندوتیژ ی ڕهوشت لهدهركهوتن ی ال ی منداڵ ،هاوكات دیارنهبوون ی ی زۆرو غیاب باوك بۆماوهیهك������ ی وهك ئهو لهخێزاندا بهههرهۆیهك س������هفهر زیندان یان م������ردن تا ی ڕادهیهك دهبێـته هۆ ی سهرههڵدان ی توندوتیژ ی ال ی منداڵ. ڕهوشت ی تر كه لهه������ۆكاره خێزانییهكان ی ئهم ڕهوشته، دهبێته هۆ ی دهركهوتن ی خێزانیدا، پهشێوییه لهپهیوهندی ئهگهر ئهم پهیوهندییه لهنێوان باوانو منداڵهكانیان������دا بێت یان لهنێوان دایكو باوكدا ،ئهمهش دهوهستێته ی س������هر بنهما ی ئهو شهڕو ههرایه لهبهرچاو ی منداڵهكانیاندا دهیكهنو ی ی ڕهوشت دهبێته هۆ ی دهركهوتن ی توندوتیژ ی لهناو ماڵو لهدهرهوه م������اڵو لهقوتابخان������ه ،ههربۆیه ئهو
ی منداڵه ی لهماڵهوه فێر ی توندوتیژ ی ت������ردا ئهو دهبێت لهش������وێنهكان ڕهوشتانه دووباره دهكاتهوه. ئ������هو ژینگه خێزانیی������ه ی كه پڕه یو یو خۆشهویس������ت لهههماههنگ������ ی گهرموگوڕ ی لهنێ������وان ئهندامان خێ������زان ،دهبێت������ه دهرفهتێ������ك بۆ گوزارش������تكردن لهههس������تو ی ی مندااڵن بهشێوهیهك توانستهكان نهرمو نیانو تهندروست ،ئهمهش ی دهبێته هۆ ی ئهوه ی منداڵ پێڕهو ی باش بكات كه هاندهره لهڕهوشتێك یو ه������اوكار یو بۆخۆشهویس������ت یهكتر ی قبوڵكردن ،سهرئهنجام ئهم ش������ێوازه لهمامهڵه ی دایكو باوك ی باش ڕهنگدهداتهوه بهش������ێوهیهك ی ی دهروون������ لهس������هر بونیادنان������ ی ی ڕهوش������ت منداڵ بۆ دیاریكردن كۆمهاڵیهتی ،ب������هم پێیهش دهبێته ی ی پهیوهندیهك هۆ ی دروستكردن ی ی س������هركهوتوو ال كۆمهاڵیهت������ ی منداڵ لهگ������هڵ ئهوانیترو ڕوودان ی گونجاوو ی كۆمهاڵیهت������ كارلێك ی تردا، ی لهگهڵ خهڵكان ههماههنگ ههم������وو ئهمانهش هاوكار ی منداڵ ی ی ڕهوشت دهكات بۆبهرجهستهكردن
ی ی باشو بهش������دار كۆمهاڵیهت������ یو ی خێزان پێ������دهكات لهبڕیاردان ی خود دهكات ههست بهڕێزگرتن ی بااڵ. بهشێوهیهك ی ی ئ������هو لێكۆڵینهوان������ه بهپێ������ ئهنجامدراوه ،ئهو مندااڵنه ی ههست ی یو س������ۆزو خۆشهویست بهئارام دهكهن لهخێزانهكهیاندا ئهوا دهتوانن پهره بهپهیوهندی كۆمهاڵیهتیهكانیان بدهن لهگهڵ ئهوانیتر ،لهههمان كاتدا یو تێكۆشانیان ههستكردن بهچاالك گهش������هدهكات لهقوتابخانهدا ،بهاڵم ئ������هو مندااڵنه ی ههس������ت بهڕقو ی بێزار ی دهكهن لهخێزاندا لهزۆربه كاتدا ههس������ت بهبێزار ی دهكهنو ی شهڕانگێزانه دهكهن. ههڵسوكهوت ی زۆرێ������ك ل������هو مندااڵن������ه خێزانهكانیان لێكترازاونو دایكو ی توند باوكیان جیابۆتهوه مهیلێك بۆ توڕهبوونو دوورهپهرێز ی الیان دهردهكهوێت ،لهو جۆره خێزانانهدا كهملمالنێوپهشێو یتیایهكاردهكاته ی ی منداڵو دهبێـته هۆ سهر ڕهوشت ی زۆرێك تێرنهكردنو نوشوس������ت لهئارهزووهكانیان ،ڕهنگه لهم كاتهدا ی ی جۆره ههڵس������وكهوتێك الس������ای
ی دایك ی������ان باوك بكهن خراپ كه لهڕوو ی كۆمهاڵیهتیهوه دروست نهبێت. گرفتو كێش������ه ی نێو خێزانهكان ڕاس������تهوخۆیه ی هۆكارێك������ بۆخراپ������هكار یو ش������هڕانیبوونو گۆش������هگیر ی مندااڵن ،ئهوه ی ئهم بارودۆخ������ه خراپتر دهكات ئهوهیه زۆربه ی كات لهب������هر ب ێ جێگهو ی زۆربه ی شهڕو ئاژاوهكان رێگهی بهبهرچ������او ی منداڵهكانیان������هوه ڕوودهدهن ،منداڵیش لهو شهڕانهوه ئام������اژه وهردهگرێ������تو دوات������ر ی خۆی������دا پێ������رهو ی لهو لهژیان������ ڕهوش������ته نێگهتیڤان������ه دهكهن كه لهخێزانهكهیهوه وهریگرتووه. سهرچاوهكان • حس������ین ،د .طه عبدالعظیم، اس������تراتیجیات إداره الغص������ب والعدوان ،الطبعه االولی ،دارالفكر، عمان.2007 ، • مختار ،وفیق صفوت ،مشكالت االطفال السلوكیه أسباب والطرق الع���ل��اج دار العلم والثقافه ،قاهره .1999 ،
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
شانۆ
ه رهشهبا ی سلێمانی شانۆ ی دهشنێ موراد گاڵت ه بهو كچ گهنجان لهئامێز دهگرێت دهكات ك ه كۆپی دهكات شاری س������لێمانی فیستیڤاڵ ی وهرزی ڕهش������هبای سلێمانی گهنج������ان بۆش������انۆی لهخۆدهگرێ������ت كه ههژده گروپی شانۆ لهسهرجهم شارو ش������ارۆچكهكانی پاریزگای������ه ئ������هو بهشداریی تیادهكهنو بۆ ماوهی سێ مانگ بهردهوام دهبێت. بورهان غهفور بهڕێوهبهری بهڕێوهبهرێتی شانۆی سلێمانی لهرونكردنهوهیهكدا بۆ نم نم باس������ی لهفیس������تیڤاڵهكه ك������ردو رایگهیاند كه لهئێس������تادا لهخۆئامادهكردندان بۆدهس������تپێك ی وهرزی ڕهش������هبای سلێمانی بۆش������انۆی گهنجان" ،ئهم وهرزه تایبهته بهش������انۆی گهنجهكان ،ئیش������هكان جۆراوج������ۆرنو دوو میوانی تێدایه یهكێكیان لهس������ویدهوهو ئهویترش������یان لهدانیماركهوه هاتوون". ناوبراو ئاماژهی بهجیاوازی فیس������تیڤاڵی ئهمساڵی بهڕێوهبهرێتیهكهیان كرد لهچاو فیستیڤاڵهكانی سااڵنی پێشوو" ،ئهو جیاوازییهش خۆی لهوهدا دهبینێتهوه كه ئهم وهرزهی شانۆ جیانهكراوهتهوه ئهمه وهرزی قهزاو ناحییهكانه یان ئهمه وهرزی ناوشاری سلێمانییه ،بهههر ههموویان كۆدهنگییهكیان دروستكردووه تاوهك������و وزهی گهنج دهركهوێ ،چونكه ش������انۆی ئایندهمان لهس������هر وزهو داهێنانهكانی گهنجان بینا ئهكرێت ،بۆیه ئێمه گهنجهكانی هیچ ش������وێنێكمان فهرامۆش نهك������ردووهو دهمانهوێ لهنێوان ئ������هو گهنجانهدا دهرهێنهری باش ئهكتهری باش درووست ببێت كه ئایندهی شانۆمانی پێوه بهنده". ناوی وهرزی ڕهش������هبای سلێمانی بۆش������انۆی گهنجان ،دهگهڕێتهوه بۆ ئهوهی ڕهشهبای سلێمانی سیمایهكه لهو سیمایانهی كه شاری سلێمانی پێدهناسرێتهوه.
پێشانگا
شێرزاد هیران ی بانگهێشت ی خهڵك ی بۆ سروشت دهكات هونهرمهند ی فۆتۆگرافهر ش������ێرزاد هیران ی بهچلو پێن������ج فۆتۆ ی سروش������ت لهههولێرهوه دێتو لهشار ی سلێمانی بهرههمهكانی نمایش دهكات تاوهكو بهخهڵك ی ش������ار بڵێت :وهرن دووربكهونهوه لهجهنجاڵ ی شارو رووبكهنه سروشت ،بۆئهوه ی جارێك ی تر پاك ببنهوه. لهچهن������د رۆژ ی رابردوودا ش������ێرزاد ی فۆتۆگرافهر پێشانگایهك ی تایبهت ی فۆت������ۆی لهس������لێمان ی ك������ردهوهو سهرجهم ی فۆتۆكانی گرتهیهك ب������وون لهجوان ی سروش������تو ئهیویس������ت لهرێ������ ی زووم������ ی كامێراكهی������هوه جوانییهكان������ ی سروش������ت ی كوردس������تان بدات بهچ������او ی بین������هر ی ش������اردا، بۆئهوه ی چی������دی جوانییهكان ی سروش������ت لهزهن������ی خهڵك������ ی ش������اردا نهس������ڕێتهوه ،ب������هاڵم ئهوه ی نم نم ل������هدووهم رۆژ ی بهس������هركردنهوهیدا تێبین������ ی ك������رد بهه������ۆ ی ئامادهنهبوون ی هی������چ بینهرێكهوه ،ش������ێرزاد هیران ی س������هرگهرم ی كۆكردنهوه ی فۆتۆكان ی ب������وو ،لهوبارهوه هیران������ی لهلێدوانێكیدا بۆ نم ن������م رایگهیاند كه خهڵك ی سروشتی واڵتهكه ی خۆ ی بهجوانی نابینێت ،خهڵك ههمووی جهنجاڵ بووه لهناو ش������ارهكانو الدێكانیان بهجێهێشتووه" ،ئهو میوانانهش كه دێنه ئێره سروش������تی جوانی واڵتهكهی ئێمه ههرگی������ز نابینن ،بۆیه زیاتر حهزدهكهم خهڵكهكه بهسروش������تی خۆی بناس������رێت ،ب������ا وازبهێنن ل������هو تابلۆیانه ی لهس������ایتهكان دهریدێننو دهیخهنه سهر مۆبایلو لهماڵهكانیاندا ههڵیدهواسن، با سروشت ی جوانی واڵتهكه ی خۆیان بخهنه جێی ئهوانهو وهرزه جوانهكان ی خۆی������ان زیاتر ببینن" .س������هرجهم ئهو پێش������انگایانه ی ش������ێرزاد هیران ی دهیانكاتهوه خۆ ی لهفۆتۆ ی سروش������تی الدێكانو چوار وهرزه ی كودستاندا دهبینێتهوهو لهو رێیهش������هوه دهیهوێت مرۆڤ ب������ۆ پاكبوونهوهو بینینهوه ی سروشت بانگهێش������ت بكات .فهرهاد حهمهئهمین وهك شێوهكارێك ئاماژه بۆچۆڵ ی ئهو جۆره پێشانگایانه دهكاتو باس ی لهوهكرد زۆر هونهرمهند كه لهشار ی سلێمان ی پێشانگا دهكهنهوه ،ئهگهر ناوێكی دیار نهبن ،ئهوا خهڵك ی ئهو شاره بایهخ بهپێشانگاكه ی نادهنو سهردانی ناكهن.
2010 /8/10
ژماره36:
9
ئهلبومی گۆرانی
ئا :الیهن سدیق هونەرمەندی گۆرانیبێژ دەشنێ موڕاد دوای ئەوەی نازناوی شازادەی پۆپی کوردی و شاکیرای خۆرخهاڵتی ناوەڕاستی لەالیەن میدیا عەرەبی و جیهانییەکانەوە پێبەخشڕا ئێستا سهرقاڵ ی کارکردنە لەئەلبوومی سێیەمی. دەش������نێ موراد لەلێدوانێکیدا بۆ نم نم وتی" :ئێس������تا لە کوردستانم و کار لە ئەلبومی سێیەمم دەکەم ،رەنگە خەڵکی بڵی ئۆهـ ب������ەم خێراییەو ئەلبومی تازە؟! ،بەاڵم من دەمەوێ زیاتر لەس������اڵێک خەریکی ئەو ئەلبومەم بم بۆئەوەی بتوانم وەک شیکە واوا لیڤلێک و قۆناغێکی تر بچمە پێشەوە". ناوبراو ،تەنیا ئەوەندە ئاشکرا كرد كه لەنێو ئەلبومە تازەکەیدا گۆرانییەک ی بهناونیشانی كۆپی تۆماركردووه"،تیایدا گاڵتە بەو کچە دەکەم کە هەردەم کۆپیم دەکات و پێیدەڵێم هێی کچێ چی دەکەیت ؟! ،بەسە کۆپی من مەکە". دەش������نێ موڕاد خاوەنی دوو ئەلبومی گۆرانییە بەناوەکانی هێ���ل��ا هۆپ������او (ۆم ش������یکە واوا ،كه توان������ی وەک یەکەم هونەرمەن������دی ک������ورد قۆناغێکی تازە بخات������ە نێو بواری کارکردنی هونهری كوردییهوه. دوای باڵوبوون������ەوەی ڤیدیۆ کلیپێکی لەکەناڵی ئاس������مان ی رۆتانا ،لهئێستادا سهرقاڵی بەرهەمهێنانی ئەلبومێکی تازەیە.
فرۆشی بهرههم
گهلهر ی سلێمان ی پاالس بازاڕێك بۆساغكردنهوهی بهرههم ی شێوهكاران
ههژده هونهرمهندی ش������ێوهكار بهبهردهوامی بهرههمهكانیان لهگهلهری س������لێمان ی پااڵس نمایش دهكهنو لهو رێیهش������هوه دهیانهوێت ناس������نامهی هونهری كوردی بناسێنن بهو میوانه بیانیانهی سهردانی گهلهرییهكه دهكهن ،هاوكات گهلهرییهكه بووهته ناوهندێك بۆساغكردنهوهی بهرههمی شێوهكاریی هونهرمهندان. گهلهری سلێمانی پاالس ،گهلهرییهكی ههمیشهییهو بهرههمی ههژده شێوهكاری كوردی تێدا نمایشكراوهو بهردهوام لهپێشوازی میواناندایه. لههۆتێلی سلێمانی پااڵسی شاری سلێمانی ،هونهرمهند بهختیار ههڵهبجهیی وهك بهڕێوهب������هری گهلهرییهكه بۆ نم نم دواو باس������ی لهوهكرد كه لهگهڵ ئ������هوهی گهلهرییهكه رووخس������ارێكی جوان������ی بهخش������یوهته هۆتێلهكه، "كاتێ������ك بیانییهك دێت داوای كارێكی ك������وردی دهكات ،دهیكڕێتو ئهیبات������هوه بۆواڵتهكهی خۆی ،ئهمهش بووهته پردێك بۆپهڕینهوهی بهرههمی هونهرمهندانی كورد بۆدهرهوه ،لهگهڵ ئهوهشدا گهلهرییهكه شوێنهكه بۆناساندنی ناسنامهی هونهری كوردی بهدهرهوه". ناوب������راو ،ئهوه دهخاتهڕوو كه بهدهر لهنمایش������ی تابل������ۆكان ،گهلهرییهكه بووتهته ناوهندێك بۆساغكردنهوهی بهرههمی هونهرمهندان" ،بۆئهوهی ئیشی هونهرمهندان بهس������وپاس نهڕوات ،هونهرمهند بتوانێت لهڕێگهی فرۆشتنی تابلۆكانییهوه مهوادی پێبكڕێتو داهێنان بكات" ،هاوكات ههڵهبجهیی ئهوهشی ئاشكراكرد كه هونهرمهندان سهربهستن لهدانانی نرخ لهسهر بهرههمه هونهرییهكانیان" ،نرخی بهرههمهكان لهنێوان 200ـ 7000دۆالردایهو بهرزترین نرخی بهرههمی فرۆش������راو لهم گهلهرییهدا 5000دۆالر بووه كه لهالیهن كهسێكی میسرییهوه كڕاوهو زۆربهی كڕیارهكانیش بیانین". بهختیار ههڵهبجهیی ش������ێوهكار لهسۆنگهی ئهوهی كه "هیچ ش������تێك پیرۆز نییه ،ئهگهر خۆمان پیرۆزی نهكهین" ،داوا لههاوواڵتیان دهكات بهرههمی بیانی نهكڕن ،بهڵكو بهرههمێكی كوردی بكڕنو لهماڵهكهیاندا ههڵیبواسن ،بۆئهوهی رێز بۆ هونهری كوردیی دابنرێتو خهڵك بهڕێزهوه سهیری بكات.
ماڵی مێروولهكان لهلهندهن نمایش دهكرێت
دوای نمایش������كردنی لهچهندین فیس������تیڤاڵی نێودهڵهتیدا كورت������ه فلیمی "ماڵی مێروولهكان" كه بهرههمی س������تۆدیۆی ئهكتهره لهش������اری سلێمانیو لهسیناریۆ ی یاسهمین حهمهسهعیدو نواندنی ڕۆژان حهمهجهزاو دهرهێنانی شاخهوان عهبدواڵیه، ههڵدهبژێردرێت بۆفیستیڤاڵی نێودهوڵهتی سۆڵۆ ئارت لهلهندهنو بڕیاروایه لهمانگی یانزهدا لهچوارچێوهی ئهو فیستیڤاڵهدا نمایش بكرێت. كورته فلیمی ماڵی مێروولهكان باس لهبهسهرهاتی ژنێك دهكات كه لهچوارچێوهی چوار دیواردا ماوهتهوهو ئهیهوێت ئهگهر بۆ س������اتێكیش بێت تروسكاییهك ههبێت كه بهردهوامی بهژیان بداتهوهو هیوایهكی بداتێ. لهبارهی هێڵی كاردنییهوه ش������اخهوان عهبدواڵی دهرهێنهر لهلێدوانێكیدا بۆ نم نم رایگهیاند ئهوهی كه جیاوازه لهم ش������ێوه ئیشكردنهیدا ئهوهیه كه وهكو زۆرینهی ئهو كارانهی كه لهسهر ژن دهكرێت باسی ئازارو كێشهكانی ژن بهڕاستهوخۆیی ناكات ،بهڵكو تهنیا س������ێبهرێك بۆته كابوس لهمێشكیداو خوڵقێنهری گرێی ئهم كارهی������هو باس لهوه دهكرێت كه ژن دوای ئازادبوونیش������ی لهخودی خۆیدا ههر دیلهو ڕۆحییهتی بهئازارهكانییهوه لهچوارچێوهی دیوارهكاندا ئهمێنێتهوه" ،جا ئهو دیوارانهی ماڵ بێت یان زیندان یان ههر شوێنێك كه تیایدا دیل كرابێت ،بۆیه كارهكتهری ئهم كورته فیلمه بهردهوام لهخهیاڵدایهو ههموو ش������تهكانی لێ بووهته وههمو واقعو وههمی لهال لێڵ بووه". فیس������تیڤاڵی نێودهوڵهتی س������ۆڵۆ ئارت ،گرنگی بهو كورته فیلمانه دهدات كه یهك بابهت������نو یهك ئهكت������هر رۆڵی تێدا دهبینێتو لهتهنها ش������وێنێكی دیاریكراودان، ئهوهش هۆكاری وهرگرتنی كورته فلیمی ماڵی مێروولهكان بووه لهو فیستیڤاڵهدا.
130ملیۆن دینار بۆكاره هونهرییهكان ی گهرمیان تهرخان دهكرێت ئومێ������د س������هعدواڵ بهڕێوهب������هر ی بهڕێوهبهرایهتی ڕۆش������نبیریی گهرمیان لهلێدوانێكیدا بۆ نم نم ئاش������كرایكرد كه لهئێستادا بڕی 130میلۆن دیناریان تهرخانكردووه بۆ ئهو گروپو ڕێكخراوو س������هنتهره ڕۆش������نبیریانهی كه پرۆژهی كاری هونهرییان ههیه" ،بڕی 75ملیۆن دیناری ب������ۆ كاری ش������انۆو 35ملیۆن دیناریش������ی بۆ كاری میوزیكو ئهوهی دهشمێنێتهوه بۆشێوهكارییه". ناوب������راو ،ئاماژهی ب������هوهدا كه ئهو بڕه پارهی������ه تهنه������ا ب������ۆ بهڕێوهبهرایهتییه ڕۆش������نبیرییهكانی س������هر بهپارێزگای س������لێمانی تهرخانك������راوه ،تاوهك������و هونهرمهن������دان بتوان������ن گرنگی زیاتر ب������هكاری هونهری������ی خۆی������ان بدهن، "ههموو ڕێكخراوو گروپێك دهتوانێت لهڕێگهی ماڵپهڕكهمانهوه فۆرم پڕبكاتهوه تاوهكو بڕی پارهی پێویس������ت بۆ كاره هونهرییهك������هی وهربگرێ������ت ،ب������هاڵم بهمهرجێك لهڕێنمایهكانی بهڕێوهبهراتییه گشتیهكانی ڕۆشنبیری دهرنهچێت".
8
سێشهممه
2010 /8/10
ژماره36:
nmnmpress@yahoo.com
ژنی بهرپرسهكان خهون بهچییهو ه دهبینن؟ ژنی بهرپرسانی ههرێمی كوردستان ئاماژه بهقورسو ی ژیانی تایبهتی خۆیان گران دهدهن لهگهڵ هاوسهرهكانیان، بهشێكیان ئهو دهنگۆیان ه رهتدهكهنهوه كه ئهوان جیاواز لهژنانی دیك ه ژیان ی بگوزهرێننو ههندێك دیكهشیان پێیانوایه دهبێ ی بكرێت لهنێوان جیاواز ئهوان هی لهشاخ شوویان ی كردووه لهگهڵ ئهوان ه ی لهدوای راپهڕین بوونهت ه ژن بهرپرسان ،هاوكات ههندێ ی لهژنانی دیك ه خۆزگه بهژیان ئهوان دهخوازنو دهیانهوێ ئهگهر بۆ چركهیهكیش بێت وهك ژنی بهرپرسێك ی ژیان چێژو خۆشییهكان تاقیبكهنهوه.
نهوزاد مهحمود لهسلێمان ی بێدهنگتری������ن چی������رۆك چیرۆك ی نێوماڵ������ ی ئ������هو بهرپرس������انهیه كه شهوانه لهشاشهی تهلهڤزیۆنهكانهوه بهپێچهوان������ه ی دهردهك������هون، هاوسهرهكانیانهوه كه ونترین كهس ی بهرچاوی میدیاو خهڵكنو لهخهیاڵ ی ژنانی كۆمهڵگه ی كوردیشدا ئهوان، "ژیانێك ی ئهفسانهییو شاهانهیی" بهس������هردهبهن ،ههربۆی������ه لهرێگهی ئهم راپۆرتهوه بهدوور لهسیاسهتو ملمالنێی هاوسهرو حیزبیهكانیان، ژن ی بهرپرس������ان س������كااڵی دڵ ی خۆیان بۆ نم نم ههڵدهڕێژن. لهسێبهر ی عارهبانهدا ی كاتێك فاتیمه بهراوردێكی ژیان خۆیو ژنه بهرپرس������ێك دهكات، ێ كه خهونی ئ������هو چۆلهكهیه دهبین باڵی نییه بۆ فڕین" ،ئهوه ههرگیز بۆ ئێمهو مانان نایهتهدی". ی تهمهن بهب������ڕوای فاتیم������ه عهل������ ی ی س������هركردهكان 31س������اڵ ،ژن كورد" ،ئ������هو خواپێداوانهن" ،كه لههیچ شتێكیان كهم نییه نهخهفهت دهخۆنو ن������ه لههیچیان كهمه ،بۆیه واههس������ت دهكات "چۆن دنیایان بردووهت������هوه ،قیامهتی������ش ه������هر بۆئهوانه". تاكه س������هرچاوه ی ژیانی ماڵهكه ی فاتیم������ه ،ئ������هو عارهبانهی������ه ك������ه هاوس������هرهكهی رۆژان������ه بهدوا ی خۆیدا رایدهكێشێو لهسێبهر ی ئهو عارهبانهیهدا ،فاتیمه بهردهوام بیر ی دهكاتهوهو ی منداڵهكان لهچارهنوس دهڵێ" :چۆن بهخیلی������ان پێنابهم، ئ������هوان هایالیڤ دهژی������نو ئهوه ی لهخهیاڵیاندایه ،لهبهردهستیاندایه، ب������هاڵم م������ن ئهگ������هر بمهوێ������ت كۆمپیوتهرێ������ك ب������ۆ منداڵهك������هم بك������ڕم ،دهبێ������ت چهندهها مانگ بژمێرم" ،ههربۆیه فاتیمه جهختی ی سهركردهیهك لهوه كردوه كه ژن بهیهك مانگ ههموو ماڵهكه ی لهبهر خاتری مۆدێ������ل دهگۆڕێت" ،حهز دهكهم ئهگهر بۆ چركهیهكیش بێت ی وهك ژنه سهركردهیهك چێژهكان ی بكهمهوه". ژیان تاق
دهڵێت" :خراپ نییه لهگهڵمان". هێرۆ رهتیكردهوه جیاواز ی لهنێوان ئهوانو هی������چ ژنێك ی تردا ههبێت، "من بهراوردی ژیان ی خۆم دهكهم، لهگهڵ ههر ژنێكی ترو بهتهبیعهتیش حهزم لهجیاواز ی نییه" ،بهاڵم ئهو ژنه گلهیی لههاوس������هرهكهی ههیهو دهڵێت" :حهزناك������هم لهگهڵم بێت بۆبازاڕ ،دهمهوێت خ������ۆم بهتهنها ب������ڕۆم ،چونكه ئهو پهل������ه ئهكاتو مهج������ال نادات بهئ������ارهزووی خۆم شت ببینم ،پیاو بهگشتی لهبازاڕدا پهلهئهكهن". ناوب������راو ،ئهوهی نهش������اردهوه كه چهند س������اڵێك پێش ئێستا هیوا میزرا سابیری هاوسهری جارجار داویهت ی بهگوێیدا كه دهیهوێت ژن ی دووهم بهێنێ������ت" ،من زۆر مینجه مین������ج ناكهم ،ئهگهر بیر لهش������ت ی وابكات������هوه ،منی������ش مهرجی خۆم ههیه" ،بهاڵم بهوتهی خۆی ئێس������تا هاوس������هرهكهی ئهو "پهیامه تاڵه"ی نهماوه" ،لهوانهیه مهسهله تهمهنهكه ی بێ������ت" ،ههربۆیه هێ������رۆ جهختی لهوه ك������ردهوه كه هاوس������هرهكهی لهگهڵ ههموو س������هرقاڵییهكانی ،بۆ منداڵهكانی زۆرباشهو لهگهڵ خۆ ی دهیانباته دهرهوه.
ژنی بهرپرسه ئیسالمیهكان ژنی بهرپرس������ه ئیس���ل��امیهكان باس لهوه دهكهن ك������ه ژیانی ئهوان وهكو ژیانی خهڵكی ئاساییهو جیاوازییهك ی ئهوتۆی نییه. بهسۆز عهلی ،هاوسهری عهبدولستار مهجید ی ئهندامی مهكتهب ی سیاس������ ی كۆمهڵی ئیس���ل��امی ،رهتیكردهوه كه پلهوپایه ی هاوسهرهكهی ژیانی ئهوان ی گهیاندبێته قۆناخێكی پڕ لهئاسودهیی، "كاتێك ژنان دهڵێ������ن ژیان ی ئهوان زۆر خۆش������ه راست نییه ،زۆر كهس بهخۆشم ی گوتووه كه ژنی بهرپرس لههیچ ی كهم نییه ،بهاڵم ئێمه لهههموو كهس مهغدورترین". ناوب������راو ،لهس������اڵ ی 2001دا ،ژیان ی هاوس������هری لهگ������هڵ عهبدولس������تار پێكهێن������اوهو لهئێس������تادا تهمهن������ ی 26س������اڵهو پێیوایه ژن ی بهرپرس������ان ئ������هركو ماندووبونێك������ ی زۆری������ان بهسهرهوهیه" ،میوانێكی زۆر روومان تێ������دهكاتو ماندووبونو هیالكیمان زۆره ،بهاڵم مادام بۆخزمهتی ئیسالمه گوێم لێی نییه". بهوتهی خۆی ،سهرقاڵییه بهردهوامهكان ی هاوس������هرهكهی زۆر لهكات������ ی ئ������هو دهبهن" ،بهه������ۆی ههڵبژاردنهكانهوه، عهبدولستار ئهمساڵ لهههموو ساڵێك ی ت������ر س������هرقاڵتر ب������ووه"و لهباره ی ی عیماد "كورسییهكه گهش������تو چوونهدهرهوهشهوه بهسۆز تاپۆ نییه" ی عهلی دهڵێت" :خراپ نییه ،ئهمس������اڵ هاوس������هرهكهی عیماد ئهحمهد سهفرهیهكمان كردووه". ی ی سیاس������ ئهندام������ی مهكتهب������ یهكێتی ،باسی لهوهكرد كه ههموو ی ی منداڵهكان جارێ������ك بهبی������ر دێنێت������هوه كه ش������انازی بهپلهو ی باوكیانهوه نهكهنو پشت پایه ی خۆیان ببهستن. بهكهسایهت ی 1961 ت������ارا غهریب لهس������اڵ ی لهخانهقین لهدایكبووهو خوێندن ی ناوهندی تهواوكردووه ،س������اڵ ی 1982بهرێكك������هوت ژیان������ ی لهگهڵ عیماد ئهحمهد هاوسهر ی ی ژیان پێكهێن������اوهو لهب������اره خ������ۆیو هاوس������هرهكهیهوه وتی: "رهنگه ژنانی تر بۆ پلهو پایهو ی ئێمه بخوازن، پاره ئاوات بهژیان بهاڵم خۆ ژیان ههر پلهوپایه نییه، كاتێك شووم بهعیماد كرد ،ئهو ی بووه ی نهبووهو ئاسای پلهو پایه بهالمهوهو ئێستاش ههروایه". ئهوانه ی ك ه ناوبراو ،جهخت������ی لهوه كردهوه كه ئهو كورسییهی هاوسهرهكهی لهشاخ لهگهڵیان لهس������هره موڵكی ئ������هوان نییه، "خۆم وارانههێناوه كه تاس������هر پێشمهرگ ه بوون، پاسهوانو پارهو سامانم ههبێت"، جیاوازن لهوانه ی ههربۆیه تارا ئاماژهی بهوهدا كه زۆر ئاسودهیهو ماڵهكهی خۆیو ك ه دوای راپهرین ی منداڵهكانی خۆشدهوێتو لهباره شویان كردووه ی بوونو نهبونیشهوه وتی" :لهدوا ی ی عهل راپهرین هاتینهوه لهگرد ناج������ی ،خانویهكیان پێداین كه ی زۆر لهمه بچوكتربوو ،میوانێك زۆر زۆریش������م ههب������وو ،بهاڵم حهزناكات لهبازاڕ لهگهڵ ی لهبهههشتم ،من خۆم وامدهزان هاوسهرهكهی بێت؟ ی خۆم زۆر مورتاحم". ژنی یهكێك لهبهرپرسهكان جهخت بهژیان لهوه دهكاتهوه كه حهز ناكات لهگهڵ بهوت������هی ت������ارا غهری������ب، س������هرقاڵییهكانی هاوسهرهكهی هاوسهرهكهیدا بچێته دهرهوه. هێرۆ عهتا ماوه ی 26س������اڵه ژیان ی كاتێك������ی زۆر كهمی������ان هاوس������هری لهگ������هڵ هی������وا میرزا هێشتووهتهوه بۆ ئهوو منداڵهكانی، ی سابیر ی ئهندامی مهكتهب ی سیاس ی هاوكات س������هرقاڵترین قۆناغ ی بهو یهكگرت������وو ی ئیس���ل��امی بهس������هر عیم������اد ئهحمهدی مێ������رد ی ی جێگر دهباتو لهم������اوهی ئهو س������ااڵنهدا كاته دهزانێ كه پۆست ی ژیانه سیاس������یهكه ی هاوسهرهكهی س������هرۆكی حكومهت������ی ههرێم ی پارهوه بهیهكهوه ماندوویان نهكردووهو وهك خۆ ی ههبووه" ،لهساڵ
نهچوینهته دهرهوه ،بهاڵم ههندێك ج������ار دهچینه چێش������تخانهیهك ل������هدهرهوه ن������ان دهخۆی������ن"، بهاڵم تارا ئهوهش ناش������ارێتهوه ی ك������ه جوانتری������ن تایبهتمهند هاوس������هرهكهی ئهوهیه ،كه زۆر كهم ت������وڕه دهبێت" ،كه توڕهش "خۆم ئیش دهكهم" بوو ،خراپ توڕه دهبێت". تامین������ی هاوس������هری محهم������هد ی حاج������ی مهحم������ودی س������كرتێر ی حیزب ی سۆشیالیس������ت ی دیموكرات ی كوردستان ،پێیوایه كاتێك باس ی خۆش������ ی ژیانی ژنی سهركردهكان دهكرێ������ت ،دهبێ������ت بكرێ������ن بهدووبهشهوه" ،ئهوانهی كه لهشاخ لهگهڵیان پێشمهرگه بوون ،جیاوازن لهوانه ی كه دوا ی راپهرین ش������ویان كردووه". ناوبراو كه بۆخۆی پێش������مهرگه ی شاخ بووهو ههر لهپێشمهرگایهتیشدا زهماوهن������د ی لهگ������هڵ محهممهد ی حاجی مهحم������وود كردووه ،جهتی لهوه كردهوه كه ژیانی ژنانی دوای راپهڕین خۆش������تره" ،ژیان بۆ ئهو ژنانه خۆشتره كه لهدوای راپهرین ش������ویان بهبرپرسو سهركردهكان كردووه". تامی������ن كاكه س������وور كه ئێس������تا هاوسهر ی قادر لهئهوروپ������ا ژی������ان دهگوزهرێنێت، باسی لهوه كرد كه بهپارهی خۆی عهزیز :هاوسهرهكهم دهژی" ،خۆم ئیش دهكهمو پاره ی دامهزرێنهری شۆڕشه، سۆش������یال وهردهگ������رم لهئهوروپا، كهچی خهڵكێك ك ه رازی نابم هایالڤ بژیم ،چونكه من زۆر بهكوردایهتییهوه پێشمهرگهبوومو دهزانم كه هایالڤ ی بۆ ژن ی شههیدو كهمئهندام هێشتا ماندوونهبووه غهدر ی خهونه" ،ههربۆیه بوون بههاوسهر ی لێدهكهن س������هركردهیهك ی ك������ورد ،هیچ ی لهژیانی نهگۆڕیوه. لهالیهك������ی ترهوه مریهم س������دیق ی تهم������هن 60س������اڵ ،ك������ه بهوت������ه ی خۆی یهكهمین ژنه پێش������مهرگه ی شۆڕش������ ی كوردبووه ك������ه لهگهڵ د.عهل������ ی رانییهی ی هاوس������هر ی كه "زۆربهی ئیشهكان خۆم ئ������هوكات دكتۆر ی ش������ۆڕش بووه دهیكهم" تا ژیان محهمم������هد لهگهڵ ژیانه ژیانیان گوزهران������دووه" ،رهنج ی ی فهرهادم لهگهڵ ش������ۆڕش دا ،بهاڵم ی ئهسهس������هرد جهنجاڵهك������ه ی ئێس������تا خهڵك ی تر وهزیرهو ئهندام هاوس������هری راه������ات ،بهتهواو هیالك بوو ،بهاڵم ئێستا كه لهگهڵ پهرلهمانو دهستڕۆشتووون". رۆژو شهوه پڕ لهسهرقاڵییهكانی ی هاوس������هرهكهی راهاتووه ،گوێ لێ نییهو پشتیش بهو نابهستێت ی ماڵهك������هی، ب������ۆ بهڕێوهبردن������ "زۆربهی ئیش������هكانی بازاڕیش خۆم دهیكهم". ی ژی������ان محهم������هد لهدایكب������وو ی ههولێرهو ی شار ی 1961 ساڵ ی ی 1992ژیانی هاوسهر لهساڵ ی لهگ������هڵ فهری������د ئهسهس������هر ی ی یهكێت ی سهركردایهت ئهندام پێكهێن������اوه ،لهس������هرهتاوه زۆر ی بهس������هرقاڵییو پڕكارییهكان������ بێزارب������ووه، نارهح������هتو ی "منداڵهكان زۆرجار بهس كات نانخواردن دهیبینن". ی بهوتهی ژیان ،كاتێك مێردهكه ل������هدهوام دهگهڕێت������هوه بۆماڵهوه هاوسهر ی خراپتره" ،ك������ه دێتهوه ئهچێته ژوورهكهی خۆیو بهخوێندنهوهو عیماد ئهحمهد: وهاڵم������ی موقابهل������هو تهلهف������ۆن لهساڵ ی پارهوه سهرقاڵ دهبێت". بهر لهوهی قس������ه لهگ������هڵ ژیان بهیهكهوه ی وابوو بكرێ ،ئهسهسهرد بڕوا نهچوینهت ه كه ژنی بهرپرسان وهك پێویست، دهرهوه وهاڵم نادهن������هوهو قس������ه ناكهن لهب������ارهی ئازارهكانیانهوه ،بهاڵم ی گلهیی ئهوهی لێدهكرد ژنهكه
كه زۆر ك������هم لهگهڵیدا دهچێته دهرهوه" ،چوار مانگ جارێك بهیهكهوه دهچینه دهرهوه ،ئهوهش پیاسهی وهرزییه".
یهکهمین ژن ه پێشمهرگه: "ئهو بهرپرسانه ی وهفایان بۆ ژنهكان ی خۆیان نهبێت ،ناتوانن وهفایان بۆ دهوروبهرهكه ی خۆشیان ههبێت". ئهو خاتوونه نهخۆیو نه هاوس������هرهكهی هیچ پۆس������تێكیان نییه ،ب������هاڵم رهخنه لهو بهرپرس������انه دهگرێ������ت كه كاتێك لهش������اخ گهڕاونهتهوه ژن������ی دووهمیان هێناوهتهوهو هاوسهری رۆژگاری شاخو پێش������مهرگایهتیان فهرام������ۆش كردووه، "ئهو بهرپرس������انهی وهفایان بۆ ژنهكانی خۆی������ان نهبێ������ت ،ناتوان������ن وهفایان بۆ دهوروبهرهكهی خۆشیان ههبێت". دوای ئ������هو ههم������وو س������اڵهی ژیان������ی پێش������مهرگایهتی ئێس������تا خاتوو مریهم لهگهڵ هاوسهرهكهی لهشارۆچكهی رانییه درێژه بهژیان ئاسایی خۆیان دهدهن. "كهژاڵ چاوهڕێی هاوینو بههاره" هاوسهرهكهی قادر عهزیزی سكرتێر ی حیزبی زهحمهتكێشانی كوردستان ،كه لهمانگی تهموزی 1987ژیانی هاوسهری لهگهڵ قادر پێكهێناوهو چووهته ش������اخو بووهته پێشمهرگه ،پێیوایه بههۆی ئهوهی كه ژنی س������هركردهیه كهس������ایهتیهكی كۆمهاڵیهتی بۆ دروست بووه" ،ههمیشه ژیانو گوزهرانمان باشهو ئهمه بۆ ژنێك خۆش������ه ،ب������هاڵم ئازادییهكانم لێ زهوت كراوهو ناتوانم بچمه ههموو ش������وێنێكو وهك ژنێكی ئاسایی ههڵسوكهوت بكهم". كهژاڵ محهممهد وسوو ،لهئێستادا تهمهنی 40ساڵهو تا قۆناغی ناوهندی خوێندووهو سهرقاڵییهكانی هاوسهرهكهی بهگرفتێكی گ������هوره بۆ خ������ۆی دهزان������ێو دهڵێت: "ناتوانین������ن بهیهكهوه بچی������ن بۆههموو ش������وێنێك ،یان وهك كهسێكی ئاسایی ههموو كاتێ������ك بتوان������ێ ،لهگهڵ منو منداڵهكان������دا كۆبێت������هوه ،زۆر بهكهمی لهدهرهوه نان دهخۆین ،مهگهر هاوین یان بههار بچینه دهرهوه". ناوب������راو ،وهك������و پێش������مهرگهیهك كه رۆژانێك پێشمهرگهی زهحمهتكێشانیش بووه ،زۆر خهم بهكێش������ه سیاسیهكان ی هاوس������هرهكهی دهخ������وات ،بهتایبهت ی دوا ی دوو كهرتبوون������ی حیزبهكهیان، دامهزرێن������هر ی "هاوس������هرهكهم شۆرشهكهیه ،كهچ ی خهڵكێك كه زۆر بهكوردایهتی������هوه ماندوونهبووهو دێت بهو شێوه غهدر دهكهن".
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
"تابلۆكانم باس ل ه ئازارو ی مێین ه دهكات" مهینهتییهكان
2010 /8/10
ژماره36:
11
شێوهكار تریف ه ئیبراهیم بۆ نم نم خانمه هونهرمهندی شێوهكار تریفه ئیبراهیم ،بهردهوام ی رهنگهوه وهك لهرێگ ه ی بۆ ئافرهتێك گوزارشت ی ههستهكانی ههیهو وهك خۆ ئاماژهی پێدهدات ڕهنگو ی هێڵهكانو كهرهستهكان بۆدهربڕینی ههستهكانیهتیو ئاوێتهن لهئازارو ژیانی، "تابلۆكان باس لهئازارو مهینهتییهكانی مێین ه دهكات" ،ههربۆیه ناوبراو، لهدیمانهیهكیدا بۆ نم نم زیاتر تیشك دهخات ه سهر ی الیهنهكانی تری هونهر خۆی وهك ئافرهتێك، هاوكات باس لهدیارترین ئهو رێگریانه دهكات كه لهئێستادا ی روبهڕووی هونهرمهندان مێینه دهبنهوه.
بۆ ئهو گوزارش������تكردنه ،ڕهن������گو هێڵهكان كهرهس������تهكان ی من بۆ دهڕبڕین ی ههستهكانم ئاوێتهن لهئ������ازارو ژیان ی من وهك ئافرهتێك، پاش������ان وهك مرۆڤێك دهربڕینم بۆسروشت دهخهمه چوارچێ������وه ی تابلۆكانمهوه ،دهمهو ێ لهڕێ������گا ی تابلۆكانمهوه بڵێم ل������هدوا ی ههموو ئازار ێ ههس������تو ئیراده ی مرۆڤ دهتوانێت خهون ی دیكهت بۆ بهێنێ ،منیش وهك تریفه لهگهڵ ههر كێشان ی تابلۆیهك كۆڵ ێ ئازار فڕ ێ ئهدهم ،خهونێك ی جوان بۆ خۆم بنیات ئهنێم كه پێموایه گهورهی ی مرۆڤ لهچۆك دانهداندایه. جهمال :بیرۆكه ی تابلۆكانت تا چهند ههڵقواڵو ی نێو كۆمهڵگه ی كوردییه؟ تریف������ه :تابلۆكان������م دهق������اودهق ههڵقواڵو ی ئ������هم كۆمهڵگایهن ،كه تێیدا ب������اس لهئازارو مهینهتییهكان ی مێین������ه دهكهم ،لهكۆمهڵگایهك ی نهریتیدا كه ههمیش������ه كار لهسهر الوازبوون ی مێ ك������راوه ،من دهمهو ێ لهپ������اڵ ئازارهكاندا گهشبین ی نیشان بدهمهوه.
جهمال :تا چهند لهڕێگه ی ڕهنگهوه توانیوته سازدانی :جهمال ئهحمهد جهمیل گوزارشت لهناخ ی خۆت بكهیت وهك ئافرهتێك؟ جهمال :تریفه ئهیهوێت لهڕێگه ی تریف������ه :یاری ك������ردن بهڕهنگ������هكان مانا ی تابلۆییهكانییهوه چ ی بڵێت؟ پێداگیریو ئازایهتیم پێدهبهخشنهوه ،تابتوانم تریفه :من وهك ئافرهتێك گوزارش������تم ههیه لهڕێگایانهوه وهك ئافرهتێك لهگهڵ ئازارهكان ی بۆ ههس������تهكانم ،بهاڵم ش������ێواز ی تایبهتم ههیه ژیان بجهنگم ،م������ن وهك ئافرهتێك زۆربه ی
ئهو تابلۆیانه كه دهیكێشم گوزارشت لهناخ ی خۆم دهكاتو ڕهنگهكانیش ئهو ههستانهیه كه گوزارشت ی لێوه دهكهم. جهمال :ئایا تریفه بههیچ قوتابخانهیهك ی هونهرییهوه پهیوهسته؟ تریف������ه :ئهگهرچ ی خۆم نابهس������تمهوه بههیچ قوتابخانهیهك������ ی هونهرییهوه ،ب������هاڵم لهكات ی نهخش������اندن ی زۆرب������ه ی تابلۆكان������م زیات������ر لهقوتابخانه ی موس������تهقبهل ی دا خۆم دهبینمهوه، بهاڵم ههوڵیش ئهدهم سهربهستانه كاربكهم. جهمال :بهبڕوا ی تۆ تا چهند خانمه شێوهكارهكان توانیویانه ههنگاو ی سهردهمیانه بنێن لهگهڵ ڕهوت ی هونهر ی جیهانیدا؟ تریف������ه :تاڕادهیهك ههنگاو ی باش������یان ناوه لهچ������او ئهو بارودۆخه ی خانمان ی ش������ێوهكار تیایدا بوون ،ئێس������تا چهند ههنگاوێك ی باش چونهته پێش ئهگهر ژمارهش������یان زۆر نهبێتو نهگهشتنه ئاس������ت ی هونهر ی جیهانییهوه ،بهاڵم ڕچهش������كێنیو جهس������ارهت ی ئهوهیان كردووه لهچهن������د واڵتێكدا چهن������د خانمێك ههوڵیان ی هونهر كهمێك داوه بهشدار ی چهندین پێشهنگایان كردووهو تریفه :خۆشبهختانه ئێستا زۆرێك لهڕێگره ترهوه ،كه ئهم������ه لهڕهوت ی دواكهوتنیان ی خستونو دهشبێته هۆ لێ������رهش ههنگاو ی باش ن������راوه بهو هیوایه ی سهختهكان بۆ خانمان كهم بونهتهوه ،بهاڵم دوا بگهینهوه بههونهر ی جیهانی. ی خێزان ههندێك كێشه ی بهداخهوه هێشتا لهه������هوڵو ههن������گاوه هونهریهكانی������انو بنهبڕ نهب������وون كه هۆ ی ئهو خهونه هونهرییانهی ی وابهس������تهبوونی فهرامۆش������كردن جهمال :بهبڕوا ی تۆ كێشهو گرفتهكان ی خانمه خانمان بهپهروهرده ی كاره ی منداڵو دهستێوهردانی پێش������تر ههیان ب������ووهو لهداهاتوو شێوهكارهكان خۆ ی لهچیدا دهبینێتهوه؟ خێزان ی یان س������هرقاڵبونیان بهكاروباری هونهریهكانیاندا چاوهڕوانیان دهكرد.
ی كۆدهكاتهوه ی سلێمان ی مندااڵن ی هونهری تیپێك
"ئهو پهرشو باڵویی ه ی لهكۆمهڵگاكهماندا ههیه ،یهكهم زهرهرمهند تیایدا منداڵه" ی ی مندااڵن تیپی هونهر ی سلێمانی لهساڵ 1992دامهزراوهو وهك ی ناوهندێكی هونهری مندااڵن بهردهوام لهو ی نێوهندهدا ئامادهبون ی ههبووهو توانیویهت ی چاالكو مندااڵنێك ی ی خۆ بهتوانا لهدهور كۆبكاتهوهو گهلێك منداڵ لهسهر شێوازی زانستیان ه پهروهرده بكات ،وهك ی سهرۆكی تیپی هونهر مندااڵن هونهرمهند ی موهفهق عارف ئاماژه بۆدهكات مهبهست لهدروستكردنی ههر تیپێك ی ئامانجێكو ستراتیجێك لهپشته" ،ئێمهش لهو بوارهدا تیپهكهمان دامهزراند لهسهر ئهو ێ بنهمای هی ئهمانهو ی خهونو خولیاكان مندااڵن بۆچهند ساتێك، ی بۆ خۆشنوودییهك بگهڕێتهوه بۆ دنیا جوانو ڕهنگاڵهییهك هی".
ی مندااڵن ی سلێمانی لەکاتی یەکێک لەنمایشەکانیان فۆتۆ :تایبەت تیپی هونهر
توانیویانه بچنه ناو مندااڵنهوه ،دواتر وهك دهسته ی بهڕێوهبهر ی تیپ گهشتوونهته ئهو بڕوایه ی كه بهتهنیا ش������انۆ خۆ ی ناتوانێ ههموو خهونهكان ی مندااڵن بهێنێته دی، ههربۆیه دوا ی سێ ساڵ ناو ی تیپهكهیان گۆڕ ی بۆتیپ ی هونهر ی مندااڵن" ،هونهری مندااڵن گشتگیرترهو جیاوازتره لهشانۆ بۆئ������هوه ی كه ش������انۆش دهبێته ژانرێك لهژانرهكان ی هونهر ی جوان بهگش������تی، بۆیه لهناو ش������انۆییهك ی مندااڵندا سهما دهبین ی گۆران ی ئ������اواز ڕیتم ڕهنگهكان ههموو هون������هرهكان دهتوان ی كۆبكهیتهوه لهناو ش������انۆییهك ی تایبهت بهمندااڵن كه بهشانۆ ی گۆران ی مندااڵن ناسرابێ ،ئهمه ئا :هێڤار جهمال ئامانج ی پهروهردهكردن ی زانس������تییانهی وهك سهرۆك ی گروپهكه باسیكرد سهرهتا مندااڵنه لههون������هردا بۆئهوه ی كه منداڵ تیپهكهیان بهناو ی تیپ ی شانۆ ی مندااڵن چ������ۆن زانس������تییانه پ������هروهرده دهبێت دامهزراوهو تهنها لهبواری نمایش ی شانۆدا جیاواز لهههم������وو وانهكان ی تر ی تایبهت كاریان كردووهو بهكاره شانۆییهكانیان بهخوێندن بۆئهوه ی بتوان ی لههونهریشدا
ئاوا زانس������تییانه پ������هروهرده ی بكهیتو گهش������ه ی پێبدهیت لهههمانكاتدا بتوانی وا ی لێبكهیت لهئاین������دهدا ئهگهر ببێت بهئهكتهر بهموزیكزانێك ی باش ،ئهگهرنا ههر هیچ نهب ێ ببێت������ه بینهرێك ی باشو چێژوهرگرێك ی باش لههونهر". ههرچهند لهۆن ی مامۆس������تاو بهرێوهبهر ئام������اژه بهوه دهكات ك������ه تیپ ی هونهری مندااڵن������ ی س������لێمان ی پهیمانگایهك نییه بۆپێگهیاندن ی كادر ی هونهری ی بهتوانا، بهاڵم ئهو مندااڵنه ی لهگهڵ ئهو گروپهدا كاردهكهن ئهوان ڕێنمایان دهكهنو پهره بهتوان������او بههرهكانی������ان دهدهن" ،ئیتر دهكهوێتهوه س������هر ئهو كهسه خۆی ،ئایا ئهتوان ێ ب������هردهوام بێت لهكۆلیژێك یان پهیمانگایهك ك������ه زیاتر ئهو بواره ی كه خۆ ی پس������پۆڕ ی تیا ههیه یان ئهو بواره كه خۆ ی حهز ی تیا ی ههیه كه گهش������هی پێبدات".
ئهوه ی جێگ������ه ی تێڕوانین������ ی نێوهندی هون������هر ی كوردیه تائێس������تا ناوهندێك ی گشت ی هونهر ی مندااڵن لهكوردستانو بهتایبهت ی لهسلێمانی نابینرێت كه گرنگی بهتواناكان������ ی مندااڵن ی ك������ورد بدات، هونهرمهند موهفهق عارف وهك كهسێكی پسپۆرو شارهزا لهو بوارهدا پێیوایه شتی وا مهحاڵ������ه كه بتوانرێت ههموو منداڵی كوردس������تان لهناوهندێكدا كۆبكهیتهوه، بهاڵم ئ������هوه دهخات������ه روو كه ئهكرێت س������هنتهرێك ههبێت بۆ ههڵسهنگاندنو بۆ ڕێنما ی كردن" ،بهاڵم كۆكردنهوهی ههموو مندااڵن زهحمهته ،چونكه منداڵ لهناو خوێندنگاكاندا ئهبێت زیاتر لهوێ بوار ی بۆ بڕهخسێنیو من بڕواموایه كه س������هنتهرێك ههبێت لهبااڵترین پۆستدا بێت ئهم سهنتهره كار ی ههڵسهنگاندنو ڕێنماییكردن ی بوار ی هونهر ی مندااڵن بێت ،چونكه ههموو بوارهكان ی مندااڵن
بهیهكهوه كار ی لهس������هر دهكرێت بهاڵم لهكوردس������تان بهداخهوه ئ������هم پهرشو باڵوییه لهكۆمهڵگاكهماندا ههیهو ڕهنگی داوهت������هوه بهناو حیزبهكانو بهناو دامو دهزگاكانا بهداخهوه یهكهم زهرهرمهند تیایدا منداڵ بووه". لهخس������تنهڕوو ی خ������همو كێش������هو بهربهستهكان ی تیپ ی هونهر ی مندااڵنی س������لێمانی ،هونهرمهند موهفهق عارف دهگهڕێتهوه بۆس������هرهتا ی دامهزراندنی گروپهكهیانو دهڵێت" :ئێمه 20س������اڵی ڕێكه لهبوار ی هونهرییدا كار دهكهین، بهبهردهوام������ ی زۆرب������ه ی كارهكانمان بهخۆبهشو بهپش������ت بهستن بهخۆمانو بهداهاتێك ی زۆر كهمبووه ،یهكهم خاڵ ئهوه ی ك������ه زۆر گرنگه ل������هال ی ئێمه تاكو ئێس������تاش لهحكومهت ی ههرێمدا لهوهزارهت������ ی پهیوهندی������دار هیچ جۆره بودجهیهكمان نیی������ه كه ئهو تیپه ی پێ
بڕوات بهڕێوهو كاروبارهكان ی بارهگاو ش������وێن ی هۆڵ ی پرۆڤه پ ێ دابین بكهین، لهگهڵ ئهوهشدا تاكو ئێستا هیچ هۆڵێك یان هیچ بارهگایهكمان نییه كه بتوانین ئێمه ڕۆژانه منداڵهكان ی تیا كۆبكهینهوهو پهرهیان پێبدهین". هونهرمهند ی پس������پۆر لهبوار ی هونهری مندااڵندا كۆتای ی قس������هكان ی بهتیشك خستنهس������هر نێوهن������ده هونهری������هكان هێن������او ئاماژه ی ب������هوهدا كه ئهو هۆڵو ستۆدیۆیانه ی تایبهتن یان ههن لهشاری س������لێمانیو ش������ارهكان ی ت������ردا ،تاكو ئێستاش هیچ تایبهتمهندییهك ی ستۆدیۆو گهل������هر ی مندااڵنیان پێ������وه نییه ،كه منداڵ بهئاس������ان ی بتوان������ ێ هاتووچۆی بكات ،س������هرهڕا ی ئهوهش دهزگاكانی ڕاگهیاندن زۆر كهمتهرخهمن لهئاس������ت هونهر ی مندااڵنو بهتایبهت ی ش������انۆی مندااڵن.
10
سێشهممه
2010 /8/10
ژماره36:
nmnmpress@yahoo.com
ئهلبوم
ئهلبومێكی نوێی توپاك باڵودهكرێتهوه ئا :ئهحمهد مستهفا دوای 13س������اڵ لهمردن������ی توپاك ،ههندێ������ك لهئهلبومه تۆماركراوهكان������ی لهالیهن دارین كیتو باس������ت فیڵدی سهرۆكی كۆمپانیای دیكۆمێنتیانهوه زیندوو دهكرێنهوه، لهوبارهوه باس������ت فیڵد ئاماژهی بهوهدا كه دهمێكه توپاك دهناس������ێتو ئهو ئهلبوم������هی دهیگێرێتهوه بۆ س������هردهمه كۆنهكان������ی توپ������اك ب������ۆ ئهوكاتهی كه یهك������هم تراكی لهدایكبوونی نیۆركی وتووه" ،كه گوێم لێگرت وام ههست دهكرد توپ������اك وهك رهخنهگرێك گوێ لهخۆی دهگرێ زۆر بهم كارهی سهرسام بووم ,ئهم بهرههمه لهساڵی 1988 تۆماركراوهو بهئامێری نوێ نوێگهریم تێدا كردووه ،بهاڵم كولتوره جوانه كۆنهكهیم دهس������تكاری نهكردوه ،بۆئهوهی لهرۆژگاری ئهمڕۆدا ئهو هونهره بهشێوازێكی سهردهمیانه بهر گوێو هۆشمان بكهوێت".
ژیاننامە
توپاك شاكور كێیه؟ ئا :دانیار
ئا :دانیار عهبدواڵ
راپ جۆرێك������ه لهجۆرهكان������ی گۆرانی تێك������هڵ لهههڵس������وكهوتی راپ .وتن������ی وشهیه بهبێ ئهوهی لهگهڵ گۆرانیهكهدا بگونجێ������ت .راپ س������هرهتا لهش������اری كیغس������تون لهجامی������كا لهكۆتای������ی شهستهكان س������هری ههڵداو لهسهرهتای حهفتاكاندا لهویالیهت������ه یهكگرتوهكان ئهمری������كا لهگهڕهكی برونكس لهنیۆرك لهسهر دهستی ئهفریقیهكان پهیدا بووه. لهراپدا بێژهر بهشێوهیهكی رهخنهگرانهو ن������اڕازی باس لهناخی خ������ۆی دهكات بۆدهربڕینی ناخ������ی دڵو دهرونی ،ئهم بێژهره راپانه ب������هوه جیادهكرێنهوه كه جلهكانیان فشو كراوهیهو لهش������ێوهدا لهجلی وهرزش������ی دهچێت .راپهر دهبێ وش������هكانی لهگهڵ ئیقاعی مۆس������یقادا بگونجێنێ������ت ،واته یهك كێشو وهزنو
نوێترین گۆرانی راپهره بیانیهكان
توپاك شاكور له 1971/11/16لهدایكبووه .دایكی ی رێكخراوی رهشپێس������تهكان ب������ووهو لهو ئهندام������ سهردهمهدا دایكی لهزیندان بووه ،دوای ئازادكردنی بهرهو هارلم رۆش������تن پاشان توپاك شاكوری خسته ی قوتابخانهی هونهری وتنهوهی بالتیمۆرو یهكهم ئهلبوم بهن������اوی paclypse2باڵوك������ردهوه كه ناوهڕۆكی ئهلبومهكهی باس لهوان������ه دهكات كه ئازاری منداڵ دهدهن ،ههروهها زۆربهی تراكهكانی دژی حكومهت بوون ،ئهوهش بووه هۆی راگرتنی ئهلبومهكه ،چونكه ی ی لهحكومهت دهگرت بهش������ێواز جگهلهوهی رهخنه راپ گۆرانییهكانی وتبوون. جارێكی������ان پۆلیس������ێك هێ������رش دهكات������ه س������هر رهشپێس������تێك ،كاتێك توپاك شاكور ئهوه دهبینێ، خۆی پێناگیرێو هێرش دهكاته س������هر پۆلیسهكهو تهق������هی لێدهكات ،ب������هاڵم دواتر بهه������ۆی راگیران ی دۆسییهكهوه حوكم نادرێت. ی توپاك ،كهس������ێكی دادپهروهر بوو ،هاوكات توانا نوسینی ش������یعری ههبووهو لهگهڵ گروپێك بهناوی "الس������فاح للحیات" هاوكارییهكی باشی كۆنگرهی چهكداماڵینیان كردووه. دوای ماوهی������هك لهنیۆرك لهن������او بینایهك لهالیهن ی ئهوه پاسهوانی بیناكهوه تهقهی لێدهكرێتو دهنگۆ باڵودهبێتهوه كه دهس������تدرێژی كراوهتهس������هر ،بهاڵم دواتر راست دهرنهچوو. دوای یهكهم ئهلبومی ،ئهلبومێكی تری خسته بازاڕهوه بههۆی ئ������هو ئهلبومهوه ههرایهكی گ������هورهی نایهوه ی لهنیۆرك ،ئهوهش ب������ووه هۆی راگیرانی ئهلبومهكه بۆماوهی ههش������ت مانگو پاش������تر بهكهفالهت ئازاد ی ئهلبومێكی تر بهناوی ئایز دهكرێت .دوای ئازادبوون تۆماردهكات كه باش������ترین فرۆشی ههبووه لهنیۆرك، ههروهها توپاك شاكور بهشداری لهفلیمی گرێدلۆگ دهكاتو لهم فلیمهدا رۆڵی عهسابه دهبینێت. توپ������اك بۆتۆڵهكردن������هوه لهدوژمنهكانی ،لهحهوت ی ئهیلول������ی س������اڵی 1996رۆش������ت ب������ۆ تایس������ۆن بۆلهناوبردنی سوگ ،چونكه ههریهك لهئهندرسۆنو ئۆزالندو ئهكاكوڕی لینو كریپ یهك لهدوای یهك ههوڵ������ی بۆلهناوبردنیان دابوو ،كات������ێ توپاك ئهوه ی دهبیس������تێتهوه دهچێته یانهی س������وگو لهگهڵ كچان ئهو یانهیهدا دهكهوێته قس������هكردن تاوهكو ش������وێنی دوژمنهكانی بدۆزێتهوه ،بهاڵم لهوكاتهدا دهدرێته بهر دهس������تڕێژی گوللهو تیرۆر دهكرێت ،هاوكات چوار گولله بهر گروپی سوگپاك دهكهوێو بهپهله دهبرێن بۆنهخۆشخانهو بڕیار دهدرێ نهشتهرگهری قورگ بۆ توپاك بكرێت ،بهاڵم بههۆی س������هختیی برینهكهیهوه ی ناتوانرێ نهشتهرگهرییهكهی بۆ ئهنجام بدرێو دوا ی حهوت رۆژ مانهوهی لهنهخۆشخانه لهسانزهی ئهیلول 1996گیان لهدهست دهدات.
راپ لهكوردستان كهی سهری ههڵدا؟ قافیهی ههبێ ،ب������هاڵم دهنگی بێژهرهكه یان راپهرهكه پێوانه نییه بۆ گۆرانییهكه، بهڵكو جۆری مۆس������یقاكه وش������هكانی گۆرانییهكهو تێكس������تهكهی پێوانهیه بۆ ههڵس������هنگاندنی .گرنگترین جۆرهكانی راپ بریتین ل������ه :راپی لهجیاتی ،راپی سكر ،راپی جی فنك ،راپی هاردكور، پۆپ راپ ،راپ كور ،رێگا تون. مێژووی دهركهوتنی راپ لهكوردستان دهگهڕێتهوه بۆناوهڕاس������تی نهوهدهكانی سهدهی پێشوو .بۆیهكهمجار لهسلێمانی لهس������اڵی 1996راپ هات������ه ئ������اراوهو یهكهمجار گۆرانی������هك بهناوی "جام" وت������را ،دوای ئ������هوه گۆرانییهك������ی تر بهناوی "كانی ماسی" لهساڵی 1998دا وتراو بهدوایدا گروپێك بهناوی شێره سپیهكان دروستبوون ،ئهم گروپه زیاتر پۆپ بوونو لهپێنج كهس پێكهاتبوون، پاشان لهس������اڵی 2004دا گروپی KGR
""I'm Not a Star Rick Ross
"Let's Do It"Young Buck Prod. By Drama Boy
""Time Is Money Alternative Pick: Akon Ft. Big Meech Rock City
دروس������تبوو كه گروپێكی سهركهوتوو بوون. لهكۆتای������ی س������اڵی 2006دا گروپ������ی SKYدروس������تبوو ك������ه چاالكییهكی زۆریان ههبوو س������هركهوتنێكی باشیان بهدهستهێنا ،ئهم گروپه لهههشت ئهندام پێكهاتبوونو لهماوهی كاركردنیاندا سێ كۆنس������ێرتیان ئهنجامدا ،پاشان گروپی SoUTHy KURdiلهناوهڕاستی ساڵی 2007دروس������تبوو كه لهههشت ئهندام پێكهاتبوونو گهورهترین كۆنسێرتیان كرد كه دهنگدانهوهیهكی باشی ههبوو، توانیان ئاس������تی راپی كوردی بهرزتر بكهنهوهو ببنه سیمبولێك بۆ راپ ،دوای ئهوه گروپی west boysدروستبوو، پاشان Kurdish rapperو ،LSدواتر لهساڵی 2007دا گروپی T KURD U N Iك������ه لهپێنج ئهن������دام پێكهاتبوون، دامهزراندنی خۆیان راگهیاندو توانیان
""One Life Fabulous Ft. Rock City
Fat Joe-Kilo (Feat. Clipse Camron).mp3 Fat Joe Ft. Clipse and Cam'ron
""Hip-Hop Cashis
بهس������تایلێكی جیاواز حهوت كۆنسێرت پێشكهش بكهن. ب������هدوای ههم������وو ئهمان������هدا لهس������اڵی 2008دا گروپ������ی thugsدروس������تبوو كه پێنج ئهندام ب������وونو یهكهم گروپ ب������وون بهش������داری بهرنام������هی "من جیاوازم" لهكهناڵ������ی زاگرۆس بكهن، ه������اوكات خاوهن������ی ئهلبومێكن بهناوی "تهنان������هت خۆریش بۆم������ان دهگری" كه س������هركهوتنێكی باشی بهدهستهێناو ئهلبومهكهشیان ئورجیناڵ بوو لهتوركیا چاپك������را ،ئ������هم گروپ������ه خاوهنی دوو كۆنس������ێرتن كه یهك لهو كۆنسێرتانه دوو رۆژی خایاند. ب������هدوای ههموو ئ������هم گروپانهدا چهند گروپێكی دیكه دروستبوونو لهئێستادا خهریكه راپ دهبێته بهشێك لههونهری كوردی.
""The Warm Up Freestyle Lloyd Banks
""Light It Up Freestyle Killa Kyleon
"".M.I.A Game
""Tounges R. Kelly Ft. Ludacris
""Man Is Down Ja Rule
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
یهكهمین رۆبۆتی هاوش������ێوهی مرۆڤی گهشتیاری بۆشایی ئاسمان كه بڕیاره لهس������هرهتا ی پایزهوه بچێته وێستگهی نێودهوڵهتی بۆشایی ئاس������مان بووهته ئهندامی تویتهر ،تا بیرهوهرییهكانی خۆی لهبۆشایی ئاسمان لهو میكرۆبلۆگه كۆمهاڵیهتییهدا بنوسێت. بهپێی راپۆرتی رۆژنامهی تیلگراف ،ئهو رۆبۆته هاوشێوهی مرۆڤه كه بهرههمی هاوبهش������ی ئاژانسی بۆشایی ئاسمانی ئهمری������كاو كۆمپانی������ای جینراڵ مۆت������ۆرزه ،بۆ یارمهتی دانیشتووانی وێستگهی نێودهوڵهتی بۆشایی ئاسمان بچێته ئهو وێستگهیه. ئهو رۆبۆته وهك مرۆڤ دهستو قاچو بااڵی ههیهو سهری ئهو رۆبۆته كامێرایهو مێش������كی لهناو س������كی دایه .ناوی ئهو رۆبۆته R2هو دهتوانێت بهدهس������ت بنوسێت ،شتهكان بهدهس������تهوه بگرێتو تهنانهت كار بههاندێكی هۆشمهند بكات. ئهو رۆبۆته لهیهكهمین پۆستی خۆی لهسهر تویتهر نووسی:
فهیسبوك
پیرترین بهكارهێنهری تویتهرو فهیس بوك گیانی لهدهست دا
سانسۆر
ئیماراتو سعودی ه بهكارهێنانی بلهك بێری سنووردار دهكهن
"ناوی من Robonaut 2یان بهكورتكراوهیی R2ه". ئهو دهفتهری بیهرهوهرییه ئێستا زیاتر لهدوو ههزارو 800 الیهنگری ههیه. ئهو رۆبۆته وهك بهشێك لهتاقیكردنهوهیهك بۆ لێكۆڵینهوه لهس������هر مامهڵهی نێوان مرۆڤو رۆب������ۆت دهنێردرێت بۆ بۆش������ایی ئاس������مان .تهنیا دوای ئهو تاقیكردنهوهیه ناسا دهتوانێت بڕیاربدات كه لهپرۆژهكانی بۆش������ایی ئاسماندا رۆبۆتهكان بهكاربهێنێت یان نا. لهیهك دهیهی رابردوودا دامهزراوهی بۆش������ایی ئاسمانی ئهمریكا ههن������گاوی گهورهی لهو ب������وارهدا ههڵێناوهتهوهو لهوبارهوه ئهندازیارانی ناس������ا دهڵێ������ن R2توانای ئێمه لهدرووستكردنو دۆزینهوهی شتی نوێ لهبۆشایی ئاسماندا زیاتر دهكات ،ههروهه������ا پێیانوایه نمونهی تاقیكردنهوهی رۆبۆتی هاوش������ێوهی مرۆڤ دهتوانێ������ت لهچاالكییهكانی وهك پیاسهكردن لهبۆشایی ئاسمان ،كارهكانی دهرهوهی وێس������تگهی بۆشایی ئاس������مانو لهكاتی رووداوه پیشبینی نهكراوهكاندا زۆر بهسوودبێت.
بهتهمهنتری������ن بهكارهێن������هری ت������ۆڕه كۆمهاڵیهتیی������هكان كه دواههمین پۆس������تی خۆی لهڕۆژی شهش������ی ئهم مانگه لهس������هر میكرۆبلۆگ������ی تویتهر داناب������وو ،لهتهمهنی 104ساڵیدا گیانی لهدهست دا. بهپێی راپۆرت������ی رۆژنامهی دهیلی میرهر، ئیوی بین بهتهمهنترین تویتنووسی جیهان بوو كه لهبرادفۆرد لهباك������وری بهریتانیا دهژی������ا لهس������اڵی 1905دا لهدایكب������ووهو لهس������اڵی 2008دا ئهكانتهكهی خۆی لهسهر میكرۆبلۆگ������ی تویتهر درووس������تكردووهو پێشتریش لهساڵی 2007دا ،بووهته ئهندامی تۆڕی كۆمهاڵیهتی فهیس بوك. ههواڵ������ی مردن������ی ئی������وی بی������ن لهالیهن بهڕێوهبهری ئهو خانهی بهسااڵچوانه ی كه تێدا دهژیا لهسهر ئهكانتهكهی ئهو پیرێژنه لهتویتهردا دانرا. "خهریكم دهچیم نانی نیوهڕۆ بخۆم .دوایی دهگهڕێم������هوه" ،دواههمین پۆس������ته كه ئهو
رۆبۆت
یهكهمین رۆبۆتی گهشتیار بۆشایی ئاسمان دهبێته ئهندامی تویتهر
پۆرش ه گرانترین ئۆتۆمبێل ی هایبریدی درووست دهكات
كۆمپانی������ای پۆرش������ه بیر ل������هوه دهكاتهوه ك������ه یهكێك لهپرۆژهكان������ی ئۆتۆمبێل������ه هایبریدییهكان������ی خۆی بخاته بواری جێبهجێكردنهوهو بهنرخی 400ههزار پاوند بیخاته بهردهست 1000بهكارهێنهری خوازیار. بهپێی راپۆرتی بی بی س������ی ،كۆمپانیای پۆرشه بههیوایه ژمارهیهكی دیاریكراو لهئۆتۆمبێلی هایبریدی خۆی بهناوی 918Spyderدرووست بكات .ئهو ئۆتۆمبێله دوو مهكینهی س������ووتهمهنیو ئهلكترۆنی ههیه ،لهسهر بنهمای ئهو پرۆژهیه درووست دهكرێت كه ئهمساڵ ئهو كۆمپانیایه لهپێشانگای ئۆتۆمبێلی جینیفدا نمایشكردبوو. ئ������هو ئۆتۆمبێله لهماوهی 3.2چركهدا لهخێرایی س������فرهوه دهگات������ه 99.7كیلۆمهت������ر لهكاژێرێك������دا ،النی������زۆری خێراییهك������هی 318.6كیلۆمهتر لهچركهیهكدایهو دهتوانێت بهس������وودوهرگرتن لهمهكین������هی پ������اكو ئهلكتریكییهكهی 25كیلۆمهتر بڕوات. ئ������هو ئۆتۆمبێل������ه دهتوانێت جێگرهوهیهك������ی باش بێت بۆ
بهكارهێنهره تهمهن 104ساڵهیهی بهریتانیا كه لهڕۆژی شهشی ئهم مانگه لهسهر تویتهر داینابوو. ئیوی بین لهسهر تویتهر زیاتر له 57ههزار هاوڕێی ههبوو ،كه یهكێك لهوان س������ارا هاوسهری گۆردن براونی سهرۆكوهزیرانی پێشووی بهریتانیا بوو ،دوای راگهیاندنی ههواڵی مردنی ئهو بهكارهێنهره بهتهمهنه، كۆمهڵێك������ی زۆر الپ������هڕه لهس������هر تویتهر كرای������هوهو پێش������كهش كرا ب������هو خاتونه بهتهمهنه. ساڵی رابردوو پێرژنێكی وێبلۆگ نووس كه بهدایهگ������هورهی وێبلۆگ نووس������هكان بهناوبان������گ ب������وو ،لهتهمهنی 97س������اڵیدا گیانی لهدهس������ت داو لهس������اڵی 2008یشدا پیرهمێردێكی وێبلۆگنووس كه بهناونیشانی بابهگهورهی وێبلۆگ نووسهكان ناوبانگی دهركردبوو ،له تهمهنی 108س������اڵیدا گیانی لهدهست دا.
ئیماراتو سعودیه بهئاشكراكردنی ههڕهشه ئاسایشییهكانیان كه ههندێك لهخزمهتگوزارییهكانی هاندهكانی بلهك بێری تووش������ی ئهو واڵتانهیان ك������ردووه ،بهكارهێنانی ههندێك لهخزمهتگوزارییهكانی ئهو هاندانه قهدهغه دهكهن. بهپێ������ی ههواڵێك������ی ب������ی بی س������ی ،ئیم������ارات ههندێك لهخزمهتگوزارییهكان������ی هاندی بلهك بیری وهك پهیوهندی ك������ردن بهئینتهرنێ������ت ،ناردنی مهس������یج ،ئیمهیلو ناردنی مهس������یجی خێرای ل������هو هاندانهوه ب������ۆ هاندهكانی دیكهی بلهك بێری راگرتووهو س������عودیهش دوابهدوای ئهو بڕیاره بهكارهێنانی خزمهتگوزاری ناردنی مهس������یج لهنێوان دوو هاندی بلهك بێریدا قهدهغهكرد. ئ������هو دوو واڵته بههۆی ك������هم توانای������ی لهكۆنترۆڵكردنی پهیوهندییهكانی كه لهنێوان ئهو هاندانهدا ئهنجام دهدرێتو بههۆی ئهوهی هاندهكانی بلهك بێری بهشێوهی ئۆتۆماتیك دات������ای رهمزی ب������ۆ س������هنتهرهكانی زانی������اری دهرهوهی سنوورهكانی ئهو دوو واڵته دهنێرن ،ناچار بوون ئهو بڕیاره بدهن. قهدهغهكردن������ی بهكارهێنان������ی خزمهتگوزارییهكان������ی ئهو هاندانه لهرۆژی 11ی ئهیلول ی ئهمس������اڵهوه دهستپێدهكاتو
2010 /8/10
ژماره36:
13
ڤێرشنی نوێ
ئۆتۆمبێل������ی Carreta GTی ئ������هو كۆمپانیایه .نرخی ئهو ئۆتۆمبێله نوێیه 400ههزار پاوند (دهوروبهری 600ههزار دۆالر) دهبێت كه یهكێك لهگرانترین ئۆتۆمبێلهكانی ئهو كۆمپانیایه دهبێت. یهكێك لهمهكینه ئهلكترۆنییهكان سوڕاندنهوهی تایهكانی پێش������هوهو مهكینهیهكی ئهلكترۆنیو بهنزینی سوڕاندنهوهی تایهكانی پش������تهوهیان لهئهس������تۆیه ،ههروهها ئهو ئۆتۆمبێله چوار حاڵهتی ش������ۆفێرهی لهس������هره ،بۆ نمون������ه حاڵهتهی ئهلكتریكیو حاڵهتی پێشبركێ. رێژهی مهس������رهفی سووتهمهنی 918Spyderدهوروبهری پێنج لیتر لهههر 160كیلۆمهتردایهو رێژهی باڵوكردنهوهی گازی دی ئۆكس������ایدی كاربۆنهك������هی 70گ������رام دهبێت، ههروهه������ا قهپاغی ئ������هو ئۆتۆمبێله لهفایب������هری كاربۆنی درووس������تكراوه .ئهو ئۆتۆمبێله بهنرخه تهنیا 1000دانهی بۆ كهسانێك لێ درووست دهكرێت ،كه داواكاری كڕینی ئهو ئۆتۆمبێلهیان ئیمزا كردبێت.
مۆدیلێكی نوێی فۆرد لهڕێگهی ئینتهرنێتهوه نمایش دهكرێت دوای چهن������د مان������گ چاوهڕوان������ی ف������ۆرد مۆدێلی دووب������اره دیزاینكراوی ئیكس������پلۆرهرهی 2011ی خۆی لهههفتهی داهات������وودا ب������ۆ بهرچ������اوی گش������تی نمایشدهكات. ئهو نمایشه گشتییه لهڕێگهی ئینتهرنێتهوه ئهنج������ام دهدرێ������ت ،كه ئهم������ه یهكهمین ج������اره كۆمپانیایهكی ب������واری ئۆتۆمبێل مۆدێلێكی دووباره دیزاینكراوهی خۆی پێش بهڕێوهچوونی پیشانگای ئۆتۆمبێل لهسهر ئینتهرنێت نمایش بكات .بڕیاروایه
دوای ئهو س������عودیهیش لهكۆتایی مانگی 10دا دهستدهكات بهسنوورداركردنی خزمهتگوزارییهكانی ئهو هاندانه. عهبدولڕهحمان مازی ئهندامی ئهنجومهنی كۆنترۆڵی بهدالهی سعودیه هۆكاری ئهو بڕیاره ی گهڕاندهوه بۆ ئهو گوشاره ی كه لهسهر كۆمپانیای بهرههمهێنهری ئهو هاندانه واته RIM زیاد دهكرێت تا زانیاری پهیوهندییهكانی بهكارهێنهرهكهی تهنیا لهكاتی پێویستدا باڵوبكاتهوه. س������هرۆكی ریگۆالتۆری بهدالهی ئیمارات ئاشكرایكرد كه نهبوون������ی هاوئاههنگی لهگهڵ یاس������ا ناوخۆییهكان لهالیهن ئهو كۆمپانیای������هوهو خزمهتگوزارییهكانی هاندهكانی RIM كۆمهڵێ������ك نیگهرانی س������هبارهت بهئاسایش������ی نهتهوهیی، كۆمهاڵیهتیو دادوهری درووس������تكردووهو لهیانزه ی مانگی داهاتووهوه تا ئهو كاتهی ك������ه رێگهچارهیهكی هاوئاههنگ لهگ������هڵ یاس������ا ناوخۆییهكانی ئ������هو واڵت������ه نهخرێتهڕوو، خزمهتگوزارییهكانی بلهك بێری ئهو ئابڵوقهیهیان لهس������هر دهبێت. بهپێی راپۆرت������هكان ژمارهی بهكارهێنهران������ی ئهو هاندانه لهئیمارات 500ههزارو لهس������عودیه 400ه������هزار بهكارهێنهر دهبێت.
ئهو نمایش������كردنه لهبهردهمی كرێكارهكان ،فرۆشیارو نوێنهرانی میدیا گش������تییهكان لهس������هنتهری كۆمپانیای فۆرد له"دهربۆون"ی میچیگان بهڕێوهدهچێت .ئهو ئۆتۆمبێله زستانی ساڵی داهاتوو دهخرێته بازاڕهوهو هێشتا نرخهكهی دیاری نهكراوه. هۆندا ،تۆیۆتاو جینراڵ مۆتۆرز بهركابهری س������هرهكی ئیكس������لۆرهری نوێی ف������ۆرد لهبازاڕدا دێته ئهژمار .ئ������هو ئۆتۆمبێله لهجۆری v8دێته ئهژمارو فۆرد رایگهیاندووه كه مهسرهفی سوتهمهنی ئیكسپلۆرهری نوێ دهوروبهری %30كهمتر لهمۆدێلهكهی پێشووی ئهو ئۆتۆمبێلهیه.
ئۆتۆمبێڵ
چهند تایبهتمهندی نوێ لهئۆتۆمبێلهكانی نیساندا كۆمپانیای ئۆتۆمبێلی نیسان رایگهیاندووه بهمهبهس������تی كهمكردن������هوهی دڵهڕاوك������ی نهفهرهكانی ناو ئۆتۆمبێلهكانی لهوه بهدهواوه سیس������تمی تههویهی ههموو ئۆتۆمبێلهكانی بهرههمی ئ������هو كۆمپانیایه ڤیتامین س������ی بهش������ێوهی س������پرای لهناو ئۆتۆمبێبلهكهدا باڵودهكهنهوه. یهكێ������ك لهئهندازیاران������ی كۆمپانی������ای نیس������ان لهتۆكیۆ لهوبارهی������هوه وتی :ئێمه دهمانهوێت شۆفێرهكان ههست بكهن لهناو ئۆتۆمبێلهكهدا ئاسایش������ی زیاتریان لهچاو
دهرهوه ههی������ه ،ههروهها نیس������ان بڕیاریداوه "كوش������نه ئاس������انهكان" لهئۆتۆمبێلهكان������ی بهرههم������ی خۆی������دا بهكاربهێن������ن ،كه ئهو كۆمپانیایه بهیارمهتی دامهزراوهی بۆش������ایی ئاس������مانی ویالیهته یهكگرتووهكان (ناس������ا) درووس������تی كردوونو یارمهتی باش������ترین ش������ێوهی گهڕانو كهمكردنهوهی ئێشهكانی لهش دهدات. لهڕاس������تیدا كۆمپانیاكان������ی ئۆتۆمبێل ههوڵ دهدهن بهخس������تنه بهردهس������تی حاڵهتێكی پڕ لهئارام������یو ئاس������انتر لهچ������او مۆدێلهكانی پێشووی خۆیان ،پش������كێكی زیاتر لهبازاڕی جیهانی ئۆتۆمبێل������دا بۆخۆیان دابین بكهن، ههورهها نیسان بههیوایه لهماوهی سێ ساڵی داهات������وودا تهكنۆلۆژی������ای "دژه رووداوی هاتووچۆ"ی نوێی خۆی بهكاربهێنێت. ئهو سیستمه وهك راداری پاپۆرو فرۆكهكانهو توان������ای ئ������هوهی ههیه كه ههر ش������تێك كه لهدهوروب������هرهوه لهخێرای������ی 60كیلۆمهت������ر لهكاژێرێك������دا ب������هرهو ئۆتۆمبێلهكهت دێت، دهستنیشان بكات.
12
سێشهممه
2010 /8/10
ژماره36:
nmnmpress@yahoo.com
دیكابریۆ خهونهكه ی ناهێنێتهد ی و گیبسۆنیش دهستی لێ ههڵناگرێت دوای ئهوهی لیۆناردۆ دیكابریۆ ئهكت������هری س������ینهمای هۆلیود ئاش������كرایكرد كه خ������هون به فایكینگ������هوه دهبینێ������ت ،و پاش������ان دهرهێنهر و ئهكتهری سینهمایی میل گیبسۆن دوای لێكرد رۆڵی س������هرهكی له فیلمه نوێكهی������دا ببینێت كه له بارهی فایكینگهوهیه و خودی گیبسۆن كاری دهرهێنانی بۆ ئهنجامئهدات ،ماڵپهڕی "Radar "Onlineی ئهمریكای������ی باڵویك������ردهوه ،لیۆن������اردۆ دیكابریۆ ئهس������تێرهی سینهمایی ،بههۆی رهفتارهكانی ئهم دواییهی گیبس������ۆنهوه بڕیاریداوه بهشداریی لهو فیلمهدا نهكات ،هاوكات بهپێی سهرچاوهكان له ئێستادا گیبسۆن لهگهڵ دیكابریۆ لهگفتوگۆدایه تا بتوانێت قایلی بكات بۆ رۆڵبینینی لهفیلمهكهدا. ئهم ههڵوێس������تهی دیكابریۆ دوای بڕیاری ستۆدیۆكانی (هۆلیوود)دێت بۆ راگرتنی س������هرجهم ئ������هو پرۆژانهی كه گیبس������ۆنی بهڕهگهز ئوس������ترالیایی بهشدارییان تێدا دهكات ،ئهویش بههۆی بهكارهێنانی دهستهواژهی ناشرین و رهگهزپهرس������تانه له بهرامبهر ژنی دووهمی كه بهڕهگهز ئهمریكاییه.
ی رهشهباكهدا ل ه كات
لهگرتووخانه ی سیبیریا كهسێك گوێی لهناڵه ی قوربانییهكان نهبوو ئا :كاردۆ محهمهد
دهرهێنانی :مارلین جۆریس نواندنی :ئیمیل ی واتس������ن ،جیم ی پۆل، ئۆلریك تۆكور ،ئاجاتا بۆزیك بهرههمی :ئهڵمانیا ،بهلژیكا ،فهرهنس������ا، پۆلهندا لهوێ������دا جیهانێك������ ی داخ������راو ههیه بهڕوو ی خۆی������دا ،قوربانییهكان ی ئهو جیهانه بریتی������ن لهتهواو ی مرۆڤایهتی، جیهانێك ی نغرۆیه لهئازارو مهرگهسات، ههرچییهك������ ی لهبارهوه بنووس������رێتو بوترێ������ت تهنه������ا دڵۆپێك������ه لهدهریا ی جیهانێك كه بهئهن������دازه ی فراوانی ی ش������وێنكاتو مێ������ژوو ،مهرگهس������ات ی لهخۆگرتووه. ل������هو رۆژگاره تاریك������هدا لهبهرامبهر بوون ی رۆشنبیران ی روسیا ،دهسهاڵت ی س������تالین ی ههبوو ،دهسهاڵتێك بوو كه ش������ایهدحاڵو ئهنجامدهر ی شۆڕشێك بوو بۆ لهناوبردن������ ی رۆڵهكان ی خۆی، لهمیان ی س������رووتێك ی وهحشیگهرانهو خوێناویی������هوهو لهنێوان كهللهس������هر ی قوربانییهكان������هوه ههنگاوهكان ی بهرهو ترۆپك ی دهسهاڵت ههڵئهنا. لهنێوان سااڵن ی س������ییهكان بۆچلهكان ت������رس ت������هواو ی یهكێت ی س������ۆڤێت ی تهنی بوو ،زهبر ی س������تالین ی لهبهرامبه دوای ئ������هو س������هركهوتنه ئهو كهس������انهدا كه بی������ر ی جیاوازیان گهورهی������هی ل������ه فیلم������ی ههبوو ،بهتایبهت ی لهنێو رۆش������نبیراندا ملیۆنێ������ری الن������هواز دا ك������ه ههمیش������ه قوربانی ی سیاس������هت ی بهدهس������تی هێنا و چهندین تاكڕهوانه ی كۆمۆنیزم ی ستالین ی بوون. خهاڵت������ی نێودهوڵهت������ی یهك لهو قوربانیانه ترۆتسكی ،هاوڕێو پێبهخش������را ،فرێدا پینتۆ هاوخهبات ی ستالین بوو كه بهدیارترین خانمه ئهكتهری هیندستانی پیاوان������ ی ش������ۆڕش ههژماردهكرێت، له فیلمێكی نوێدا به ناوونیشانی ،Miralكه بهرههمێكی ب������هاڵم لهبهرئهوه ی ههڵگ������ر ی ئایدیاو هاوبهشی نێوان ئهمریكا و ئیتالیا و ئیسرائیله بهشداریی له بیركردنهوه ی جیاواز بوو ،لهس������تهمو فێستڤاڵی ڤینیسیا دهكات ،فیلمهكه له دهرهێنانی (جۆلیان ناههق������ ی هاوڕێك������ه ی رزگار ی نهبوو، ش������نابل )ــهو لهكارهكهیدا پشتی به ژمارهیهك ئهكتهری س������تالین ترۆتس������ك ی هاوڕێ������ ی نارده عهرهبی و ئهوروپایی و ئهمریكایی بهستووه. تاراوگ������هو چهندین واڵت������ ی پێكردو رووداوهكان������ی نێو فیلمهكهیش له كتێبێكی نووس������هری بهوهش رقو كین������ه ی دڵ ی دانهكهوت، فهڵهس������تینی-ئیتالیایی (رۆاڵ جبریل)ــ������هوه وهرگیراون بۆیه ههستا بهكوشتن ی تهواو ی خێزانو كه باس له ههوڵ و تێكۆش������انی ژنێ������ك دهكات له پێناو هاوڕێو هاوبیرانی ،لهكۆتایشدا واڵت ی درووستكردنی خانهیهك بۆ مندااڵنی بێ باوك له فهلهستین مهكس������یك ترۆتسك ی كوش������ت ،ئهم له دوای جهنگی 1948و درووستبوونی دهوڵهتی ئیسرائیل ،فیلمهش باس لهو قۆناغه دهكات. فرێدا رۆڵی میراڵ دهبینێت كه كچێكی فهڵهس������تینییه و له ئیفیجینی������ا جێنزبۆرگ مامۆس������تا ی خانهی مندااڵنی بێ باوكدا گهورهبووه ،دوای گهورهبوونی ئهدهب ی روس������ییه لهزانكۆ ،ئهندامێك ی پهیوهندیك������ردوه به هێزهكانی بهرههڵس������تكارییهوه ،بهاڵم چاالك������ ی حزب ی ش������یوع ی س������ااڵن ی نیگ������هران و دوودڵه لهنێوان ئهو پهیوهندییه س������ۆزدارییهی چلهكان ی یهكێت ی سۆڤیهته ،مێردهكهیش ی لهگهڵ گهنجێكی نێو بهرههڵستكارانداههیهتی و ئهوهی له كهس������ایهتییهك ی رۆش������نبیرو دی������اره خانهكهدا فێری ب������ووه كه "له جهنگدا فێربوون گرنگتره لهچهك" .
فرێدا پینتۆ دوا ی ملیۆنیریش بهردهوامه
(كـــوڕ ی بابل) بهرهو ئۆسكار ی 2011
ههروهها ئهندامێك ی دیار ی حزبهكه ی س������تالینهو سهرنووس������هر ی یهكێ������ك لهرۆژنامهكانه. ئیفیجینیا خانمێك ی ههس������ت ناسكه، ههمیشه لهگهڵ خوێندكارهكانیدا باس لهشاكارهكان ی پۆش������كینو تۆلستۆیو چیخۆف دهكات ،ههمیشه پێیوایه داهێنان مرۆڤ دهگهیهنێته ترۆپك ی پێشكهوتنو شارس������تانێتی ،ئهوكهسه ی كه هاوڕایه لهگهڵ بیركردنهوهكانی ،س������یدرۆف ی هاوپیش������هیهت ی ك������ه لهرۆژنامهكان������دا وتار دهنووس������ێتو تێیاندا گوزارشت لهراوبۆچون ی تایبهت������ ی خۆ ی دهكات، بهاڵم دهسهاڵت نووسینهكان ی بهجۆرێك ش������رۆڤهدهكات كه لهژێر كاریگهری ی ئایدیا ی ترۆتس������كیینو دژ بهشۆڕش ی حزبی پێش������هنگو س������هرۆك ستالین ی بێهاوتان ،ههربۆی������ه وتارهكان ی دهبنه مایه ی پهلكێش������كردن ی خۆیو ژنهكه ی بۆ گرتووخانه بهب ێ ئهوه ی كهس������ێك بتوانێت دهس������ت ی یارمهتی������ان بۆدرێژ بكات ،نهك ه������هر ئهوهنده ،بهڵكو داوا لهه������اوڕێو هاوپیش������هكان ی دهكرێت تۆمهتباریان بكهن. ئیفیجینی������ا ی هاوڕێ������ ی بهرامب������هر بهبهرپرس������ ی حزبی������ ی زانكۆكه ئهو
فیلمی كچی یهك ملیۆن دۆالر لهگهلهری سهردهم نمایش دهكرێت ئا :كاوه حهسهن
فیلمی million dollar babyلهدهرهێنانی كلین ستوودهوس� � ��اڵی 2004لهئهمهری� � ��كا بهرههمهێن� � ��راوه ،هی� �ل��اری س� � ��وانكو كلین س� � ��توودو مۆرگان فریمان رۆڵی سهرهكی تێدا دهبیننو ماوهكهی 135خولهكه. كۆمپانیای بیرامیدیا كه بهش������داره لهبهرههمهێنانی فیلم ی عێراقی "ك������وڕی باب������ل" ئاش������كرایكرد،به ههماههنگی لهگ������هڵ وهزارهت������ی رۆش������نبیریی عێ������راق بڕیاریانداوه فیلمهكه دهستنیش������انبكهن بۆ خهاڵتهكانی ئۆسكاری ساڵی ،2011ئهمهی������ش دهبێت������ه یهكهمین فیلم������ی عێراقی كه له ئۆسكاردا بهشداربێت . ك������وڕی بابل له دهرهێنانی محهمهد دوراجیی یه ،باس له داپیرهیهكی كوردو كوڕهزایهكی دهكات ،له دوای رووخانی رژێم له س������اڵی 2003دا ،بهدوای كوڕهكهیدا ئهگهڕێت كه پێشتر له گرتووخانهیهكی رژێمدا بهندكراوبوو،دهرئهنجام گهڕانی ئهودوانه به شوێنێ كهسه ونبووهكهیان زۆرێك له نههامهتییهكانی واڵت ئاشكرا دهكات .
پووختهیهك سهبارهت بهكچه ئهكتهری ئهم فیلمه: هی� �ل��اری س� � ��وانك Hilary Swank .س� � ��اڵی 1974لهئهمهریكا لهدایكب� � ��ووهو لهس� � ��اڵی 1990دا بهش� � ��دار بووه لهیهك � � �هم فیلمیدا بهناونیش� � ��انی هاریو خێزانی هاندرس� � ��ۆن ،ئهم خانمه ههرچهنده تهمهنێكی كورتی ههیه لهجیهانی س� � ��ینهمادا ،بهاڵم له 37فیلمدا بهش� � ��داری ك� � ��ردووهو خاوهنی 39خهاڵتی جیهانیی � � �ه لهوانه2 : ئۆسكار 2بۆستۆن 2براد كاست 2شیكاگۆ 2دااڵس 2فلۆریدا 1گۆڵدن گڵۆپ 1كان. هیالری س� � ��وانك توانی لهدوو فیلمدا بهتهواوهتی خۆی دهرخاتو وزه ش� � ��اراوهكانی نواندن بهكاربهێنێتو پێش� � ��كهش بهبینهرانی س� � ��ینهمای بكات ،ئهویش لهفیلم� � ��ی الوهكان ناگرینو كچی یهك ملیۆن كه دوو خهاڵتی ئۆس� � ��كاری پێوهرگ� � ��رتو توانی بینهرانی سهرسام بكات.
تۆمهتانه رهتدهكاتهوهو نووس������ینهكان ی هاوڕێك������ه ی بهئاس������اییو دوور ل������هو تۆمهتان������ه لهقهڵ������هم دهدات ،ئهم ههڵوێس������تهیش دهبێت������ه ه������ۆ ی ئهوه ی بهههڵگری بیر ی ترۆتسكیانه رهوانه ی لێكۆڵین������هوه بكرێ������تو لهوانهوتن������هوه دووربخرێتهوه ،ههوڵهكان ی مێردهكه ی بۆ رزگاركردن ی ل������هو بارودخه هیچ ئهنجامێك������ ی باش������یان لێناكهوێتهوهو دهرئهنج������ام ماف������ ی ئهندامێت ی حزب ی لێدهس������ێندرێتهوهو دهستگیردهكرێت، پاشان 10ساڵ حوكم ی زیندانیكردنو دوورخس������تنهوه ی بۆ سیبیریا بهسهردا دهس������هپێنرێت ،ئهم پێشهاته چاوهڕوان نهكراوهش پرس������یارێك ی گرنگ لهال ی ئهفیجینی������ا دهوروژێنێ������ت :ت������ۆ بڵێ ی بگهڕێم������هوه بۆ ژیان ،ئاخ������ۆ تۆبڵی ی نهمرم؟ ی گ������هوره لهتاراوگ������هدا كارهس������ات ی دهرئهكهوێ������ت ،كه زۆری������ی ژماره ی بهندییهكانو ئازارچهشتنیان بهدهست ی دارستانو ستالینییهكان لهناوهڕاست ی سیبیریا ناوچه سهختو بهستووهكان ی ی تاوانهكان������ ی راس������تهقینه وێن������ا دژ بهمرۆڤایهتیم������ان نیش������ان دهدهن، بهجۆرێك س������هدان كهس بهجۆرهها ش������ێواز ئ������ازار دهدرێ������نو ئافرهتان
ی ی كۆم������هڵ دهس������تدرێژی بهش������ێوه سێكسیان دهكرێتهسهر. ی ئیفیجینی������ا لهدایكی������هوه نامهیهك������ ی دهستگیركردنو پێدهگات كه ههواڵ ی تێدایه ،ههروهها ی مێردهكه كوژران لهنامهك������هدا ئاماژه بهوهك������راوه كه ی ی لهئۆردوگایهك كوڕه بچووكهك������ه ی برسێتییهوه تایبهت بهمندااڵن بههۆ ی لهدهس������ت داوهو جگهله كوڕه گیان ی ژیان ی كه لهگهڵ داپیره گهورهكه بهسهردهبات كهسی تری نهماوه. ی لهگ������هڵ ب������هرهو پێش������چوون ی لهگهڵ رووداوهكاندا ئاش������نایهت د.ئهنتوان واڵت������هر پهیدا ئهكاتو ی لێدهكات لهههندێك واڵتهر داوا ی نهخۆشخانهدا هاوكاریی كاروبار ی ی ئ������هوه ب������كات ،پاش������ان دوا ی دهردهكهوێت ك������ه د.واڵتهر بۆ ی ئهڵمانییهو س������هر بهكهمینهیهك ی س������تالینییهكانهوه بهدهس������ت ی چهوس������ێندراوهتهوه ،پهیوهندی نێوانی������ان بههێزت������ر دهبێتو ی خۆشهویس������تی ،بهاڵم دهگاته راده ی راپۆرته نهێنییهكانهوه دهسهاڵت لهرێ بهپهیوهندییهك������ه دهزانێتو دكتۆرهكه ی دهگوێزێت������هوه بۆگرتووخانهیهك������ ی ی تێپهڕبوون تر ،لهكۆتاییش������دا دوا 10س������اڵ ئیفیجینی������ا ئازاددهبێ������تو بهد.ئهنت������وان واڵتهر ش������اد دهبێتهوهو ێ ی نو ی گرتووخانه ژیانێك لهدهرهوه دهستپێدهكهنهوه. ی فیلمهك������ه ی چیرۆك������ ئهگهرچ������ ی راستهقینهیهو بهشێكه لهیادهوهرییهكان ی ئۆجین������ا جێن������زرگ ك������ه ت������هواو ی ی ئ������هو ژیان������ه تاڵ������ه ئازارهكان������ ی چهشتووه ،بهاڵم دهرهێنهر توانیویهت ی ی پڕ س������تاتیكا بهتێكڕا رهههندێك ی چیرۆكهكه ببهخش������ێتو لهو فۆڕم ئاڕاسته مێژووییه وهری بگێڕێته سهر ی ی بهههس������ت چیرۆكێ������ك كه پتر په ی ی رۆژانه مرۆڤایهت������یو زامو خهم������ مرۆڤهكان ببات. لهو فیلمهدا هیچ دیكۆمێنتێك پیشان ن������هدراو لههی������چ دیمهنێك������دا كهس ی ی تهنانهت دهنگیش ی نهبین س������تالین ی ههموو نهبیسترا ،هاوكات تارماییهكان ی ش������وێنێكیان داگیركردبوو ،لهناخ خهڵكیدا ترس������یان دهچاند ،ئهمهش ی دهرهێنهر دهگهڕێت������هوه بۆ توانس������ت ی ی بهس������هرهاتێك لهچارهس������هركردن ی لهم جۆرهدا. مێژووی
فیلم
لهفیلم� � ��ی الوهكان ناگری� � ��ن رۆڵی كچێكی ئیفلی� � ��ج دهبینێت كه دهیهوێ� � ��ت لهگهڵ كۆمهڵگادا خۆی بگونجێنێ� � ��ت ،بهاڵم دهورووبهر بهشێوهیهكی زۆر بێبهزهیانه دهكهونه گاڵتهپێكردنی. فیلمی دووهم كه فیلمی ئهم ههفتهیهمانه ئهویش "كچی یهك ملیۆن دۆالر"ه ،كه رۆڵێكی بهرچاوی ههبوو ،توانی وهك كچێكی بهتواناو چاالكو خۆنهویست كه ههوڵی ههموو شتێك دهدات بهس بۆئهوهی ئامانجهكانی بهێنێته دی. رووداوهكانی ئهم فیلمه بهسهر سێ كهسایهتیدا دابهش دهبێت: .1كچێك لهتهمهنی 31ساڵیدا دهیهوێت خۆی بخاته گۆڕهپانی یار بۆكس� � ��ێن ،ئهمهش لهپێناوی باوهڕ بهخۆهێنان وهك مێینهیهك كه بیهوێت خۆی لهناو جیهانیكی چاوچنۆكو ئاڵۆزدا بسهلمێنێت. .2پیاوێك� � ��ی راهێنهری یاری بۆكس� � ��ێن لهكۆتای� � ��ی تهمهنیدایهو دهیهوێت پێش ئهوهی بمرێت كچهكهی ببینێت كه ماوهیهكی زۆره لێ� � ��ی جیابۆتهوه ،لهههمان كاتدا كچێك دێ� � ��ت بۆالیو پێیدهڵێت ئ � � �هم فیلمه خاوهن� � ��ی 45خهاڵتی جیهانییه لهوان � � �ه :چوار خهاڵتی ئهمهوێت ببیت بهراهێنهرم ،ئهمیش یهكهم جارێتی شتی وا ببینێت ،ئۆس� � ��كار ،گۆڵدن گڵووپ ،ئیتاڵیا كانساس ،نیویورك ،سان دیگۆ، یابان ،بۆستۆن ،شیكاگۆ ،قهیسهرو فلۆریدا. چونكه بهس راهێنهری پیاو بووه. .3پاوێك� � ��ی پیری بێهیوا ـ كه گێ� � ��ڕهرهوهی فیلمهكهیه ـ لهههموو تهمهنیدا ههر شكس� � ��تی خواردوه ،دهیهوێ� � ��ت نێوانی كچی یاری خوێنهرانی بهڕێ� � ��زی نم نمو ههر بینهرێكی دیكه كه دهیهوێت ئهم بۆكس� � ��ێن لهگهڵ راهێنهرهكهیدا خۆش بكاتو بچنه گۆڕهپانێكهوه فیلمه ببینێ� � ��ت ،دهتوانن كاژێر 4:30خولهكی ئێوارهی ش � � �هممهی داهاتوو 2010/8/14له گهلهری سهردهم لهسلێمانی ببینن. كه ئهوسهری دیار نهبێت.
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
ئامۆژگار ی خۆراك بۆمانگی پیرۆز ی رهمهزان رۆژوگرتن لهدید ی زانست ی پزیشك ی كۆنو نوێیهوه ،دهبێتهمایه ی چارهسهر ی ژههراویبوونو پش������وودان بهگهدهو ریخۆڵه ،بۆ كهمكردنهوه ی كێش������ ی لهشو دابهزاندن ی چهوریو شهكر ی ناو خوێنیش سودمهنده. د.مونیره دهوڵهت ی پسپۆڕ لهنهخۆشییهكان ی گهده لهتاران لهئامۆژگارییهكدا بۆ رۆژوهوانان رایگهیاند :لهمانگ ی رهمهزان ی پیرۆزدا ،پێویس������ته رۆژوهوان بهبێ پارشێو رۆژوو نهگرێت ،لهكات ی خواردن ی نان ی پارشێویشدا ،خۆ ی لهخواردن ی پڕ لهچهوریو س������اردهمهنییهكان ی كۆكاكۆال بپارێزێ������ت ،بهڵكو زیاتر بایهخ بهخواردن ی خۆراك ی س������وكو میوهو سهوزه بدات تا گهده ی لهكات ی رۆژوودا پشووبداتو پله ی گهرم ی جهستهش ی هاوسهنگ ی خۆ ی بپارێزێت. ناوبراو س������هبارهت بهنان������ ی ئێوارانیش وتی :رۆژوهوان لهكات ی ش������كاندن ی رۆژووهكهیدا ،دهبێ كهمترین شیرین ی بخواتو خۆ ی لهخواردن ی زۆر بپارێزێت تا گهنده ی دووچار ی تێكچوونو ناهاوسهنگ ی نهبێت .بهر لهرۆژوو شكاندن، سهرهتا سوپو سهوزهو پاشان خواردنه سهرهكییهكه بخوات .ئهو كهسانهش كه نهخۆشیان لهگهڵدایه ،پێویسته بهڕاوێژكردن لهگهڵ پزیشكدا ،رۆژوو بگرن.
رۆژووگرتن نهخۆشییهكان ی دڵو مێشك كهم دهكاتهوه چهند لێكۆڵینهوهیهك ی نوێ دهریدهخهن كه رۆژووگرتن ،ڕێژه ی تووش������بوون بهنهخۆشییهكان ی دڵو مێشك كهم دهكاتهوه. پزیش������كان ی زانكۆ ی نیودهله ی لههیندستان لهسهر س������ودهكان ی رۆژووگرتن رایانگهیاند :دوا ی ش������هش لێكۆڵینهوه ی مهیدان ی لهسهر ئهو كهسانه ی سااڵنه رۆژوو دهگرن ،دهركهوتووه كه رۆژوو پش������وو بهگ������هده دهكات ،دهبێتهمایه ی كهمبوونهوه ی پرۆتین ی Cلهجهس������تهدا كه هۆكار ی سهرهك ی تهسكبوونهوهو گیرانی بۆرییهكان ی خوێنه ،ئهو كهس������انهش كه رۆژوو دهگرن ئهوا دووچار ی ئهم نهخۆشییه ی دڵ نابن. لهدهرهنجام������ ی ئ������هم لێكۆڵینهوهیهدا هاتووه :پش������وودان بهجهس������ته لهڕێگه ی دووركهوتنهوه لهخواردنو خواردنهوه ،ئارام ی بهمێش������ك دهبهخشێتو بار ی دهروون ی رۆژووهوان ئاسوده دهكات ،ئهمهش هۆكارێك ی سهرهكییه بۆ ڕێگهگرتن لهتوشبوون بهنهخۆشییهكان ی مێشكو دهروون.
ی بهرنامهڕێژ ی بۆ ڕووبهڕووبوونهوه كێش������هكان ی ژیان ،بار ی دهروونیت دهپارێزێ������تو لهنهخۆش������ی تهنان������هت دووچار ی نهخۆش������ییه سایكۆماتییهكانیشت نابیت. ی د.جۆنیار ش������تایهر پرۆفس������یۆر ئهڵمان������ی، دهروونناس������ ی لهئامۆژگارییهكدا داوامان لێدهكات تا 14ههنگاو فێ������ر ببین ،ههركام ل������هم ههنگاوانهش م������رۆڤ بهرهو س������هركهوتن دهبهنو لهتوش������بوون بهنهخۆش������ ی دهروونی������ش دوورت دهخات������هوه ،تهنانهت ڕێگاچارهش������ه ب������ۆ ڕێگهگرت������ن لهو نهخۆش������ییه دهروونیانه ی كه نیش������انهكانیان له جهستهدا دهردهكهونو پێ ی دهوترێ سایكۆس������ۆماتی .ئهم پرۆفیس������ۆره ههنگاوهكان ی بهم چهشنه خستۆتهڕوو: ی .1لێهاتووی������ ی چارهس������هر مهسهلهكانو ناكۆكییهكان فێرببه. ی .2متمانهبهخۆبوونو سهروهرییهكان كهسێت ی فێرببه. ی .3ههرگی������ز خۆت ب������ه قوربان ههژمار مهكه. .4ڕێبازهكان ی بهڕێوهبردن ی كات فێرببه. .5ڕێگ������ه م������هده ههس������تهكانت لهدهروونت������دا پهن������گ بخۆن������هوه، ههس������تهكانی خۆت بۆ چواردهورت دهرببڕهو وتووێژیان لهسهر بكه. ی .6خ������ۆت له مش������تومڕو ناكۆك ناپێویست بپارێزه. .7تهكنیكهكان ی خۆئارامكردنهوهو
هێمن ی فێرببه ،لهكات ی پێویس������تدا هاریكاری ی ههموو لێقهوماوێك بكه. ی .8تهنه������ا مامهڵ������هو هاوڕێیهت������ لهگهڵ كهسان ی گهش������بینو خاوهن ی بیروباوهڕدا بكه ،خۆت لهكامڵگهرای دووربخ������هرهوه چونكه كهس كامڵ نییه. ی .9كۆمهڵێ������ك ئامانج ی ش������یاو واقیعیانه بهپێی توانستهكان ی خۆت بۆ ژیان دهستنیش������ان بكه ،پاشان
خ هوت خۆشتر بێ!
ی ئهوه دهكهن اواڵتی������ان گلهی ژمارهیهك������ ی زۆر لهه خۆش دهبینن ،پزیشكانیش نا ی و ه خ ه �����هوان ی خۆشو ئاسوده، كه ش� ان دهكهن كه بۆ خهوێك ڕێنمایم ان لهپێنج خۆراك بپارێزین. ۆم خ ه وان ه ش ه پێویست ی ی كێشه ی جۆرج تاون بۆ چارهسهر كۆ زان ی كان پزیش ناخۆش ،لهئامۆژگارییهكدا ی ی خهو نین بی و ن زڕا و ی ی گلهی ی زۆر هاواڵت خه نگهیاند :رۆژانه ژمارهیهك رایا ی ی وهك رووداو ی ناخۆش ی خهو لهخهوزڕانو بینین ی بهرز ،ونبوونو هوه لهشوێن ی ئۆتۆمبێل ،كهوتنه خوار جۆره خهوانهش نائاسوده شهڕو پهالمار دهبیننو ئهم ی بینین ئهم جۆره خهوانه، ی سهرهك كردوون .هۆكار ی شهوانهوه. پهیوهسته بهخۆراك هتانهش ،لهم ئامۆژگارییهدا ی ئهم حاڵ بۆ چارهس������هر ی ئێواران یاخود شهوچهره ی هاتووه :پێویسته لهژهمهنان خواردنو خواردنهوه بهدوور شهواندا خۆمان لهپێنج ی سور ،شیرینهمهنی، ی گۆشت وهك خواردن ی تهماتهو بیبهرو بگرین الو هاوش������ێوهكانی ،ساس كۆكاكۆ ی ئهلكهول بهر لهخواردن. ی تیژ ،خواردنهوه خۆراك
ی جهستهییه ی ئازار چارهسهر پزیش������كان ی بهریتانی لهچارهس������هرێك ی نوێدا بۆ ئازار ی پشت ،قاچ و ژانهسهرو داوا لههاواڵتیان دهكهن كه بایهخ بههیپنۆتیزم بدهن. پسپۆڕان ی زانكۆ ی پزیشك ی لهندهن رایانگهیاند :هیپنۆتیزم تاكه ڕێگاچاره ی ئهو مرۆڤانهیه كه دووچار ی ئازار ی پش������تو قاچو ژانهس������هر بوونهتهوه، ی بهاڵم نایانهوێ كه داوو دهرمان بهكاربهێنن .لهڕوو ی بودجهشهوه ،نرخ زۆر ههرزانتره لهو نهش������تهرگهرییو داوو دهرمانانه ی بۆ ئهم نهخۆشیانه بهكاردههێنرێت ،ههربۆیه پێویسته هاوواڵتیان هۆشیار ی تهواو دهرباره ی هیپنۆتیزم پهیدا بكهن ،تا دوور لهڕێگا پزیشكییهكانی تر ،چارهسهر ی خۆیان بكهن.
ژماره36:
15
14ههنگاو بنێ تا لهكێش ه دهروونییهكان بهدوور بیت
ئ هم خۆراكان ه م هخۆ تا
هیپنۆتیزمباشترین
2010 /8/10
ههسته توڕهییهكانت كۆنتڕۆڵ بكه. .10لێبوردن������ت بهرامبهر بهخۆتو ی ئهوانیتر ههبێت ،بهپێی توانستهكان خۆت كار بكه. .11له سات ی ئێس������تادا بژی ،پهند لهڕاب������ردوو وهربگ������رهو بهرنامه بۆ ئاینده دابنێ. ی .12خۆراك ی تهندروس������ت مهرج سهرهك ی دهروونێك ی تهندروستیشه، خۆت لهبهكارهێنان ی مادده ئهلكهولیو
كافهئیندارهكان دووربخهرهوه. .13بهرپرسیارێت ی ژیان قبوڵ بكه، چاوهڕێی ئ������هوه لهچواردهورهكهت مهكه كه سهرجهم پێداویستیهیكانت ی بۆ دابین بكهنو دهب ێ خۆت ههوڵ ئهنجامدان������ ی س������هرجهم كارهكان بدهیت. .14تهندروست ی دهروون ی بریتییه ی لهبیر ی چاك ،وته ی چاك ،كردار چاك.
ب هرنام ه ی خۆراك بۆ ئافرهتان ی شیرد هر
ئ افرهتان لهكات ی منداڵبوونو گه ور ه كر دنی دا، د ه بێ بۆ س � ����� ه المهت ی تهندروست ی منداڵهكانیان ،پشت بهشیر ی خۆیان ببهستن و بهر بۆ خۆیان دابنێن تا لهشیرپێداندا تهندروست نامهیهك ی ڕێكوپێكی خۆراكیش بن. س������هنتهر ی پا شیردهر دهڵ رێزگار ی لهژنان ی شیردهر له ئه مری كا، ل ه ب ه ر نام ه ی ه ك دا بۆ ئ افر هتان ی ێن :ش������ یر ی دایك باشترین خۆراكه بهمنداڵدهبهخشێت ،بهالیهن ی كهمهوه تا چهند مان و بهتهواو ی ڤیتامین ی پێویست گێ شیر ی دایك زۆر پێویسته ،چونكه بڕێك ی زۆر شه ك دوا ی لهدایكبوونی كۆرپهله كر ههروهها بڕ ی پرۆتین ی شیر ی دایك زۆرتره لهش ی (الكتۆز) دهبهخش ێ بهمندا ڵ یر ه كا نی ت رو ه ه ز منداڵ مكردنیش ی بۆ ههر خێراتره لهشیرهكانی تر ،چونك ه چ ه ور ی ش یر ی دای ك ب ه ئا سان ی دهبێتههۆ ی سكردن ی لهالیهن منداڵهوهو بایهخیش ی بۆ گهور ههیه .س������هبارهت بهبهرنامه ی شیرپێدانیش ،ئهم هبوونو پارێزگاری لهنهخۆش ی س لهرۆژان ی ش �����یرپێداندا دهب ێ بهرنامهیهك دابن���� هنتهره بهئافرهتان رادهگهیهنێ: ��ر ێ ك ه دابین بكات .ئه خۆراك ی منداڵو دایك دهكاته س������ه م بهرنامهیهش دهبێتهمایه ی دهس تك ه وتن ی كۆم ه ڵێ ك ڤی تام ین ر زی كه كار ادبوون ی شیر ی دایك ،پێداویس شیردهریش ههمان پێداویس �����ت ی ئافرهتان ی سك تییهكان ی خۆراك بۆ ئافرهتان ی پڕ بهشێوه ی رۆژانه (ههموو ی چوار تا شهش فنجا ه ،ههروهها پێدان ی بڕ ی شیر ن) پێ داو یس تیی ه كان دهكا ی منداڵ دابین ت .دواجاریش بهئافرهتان دهڵ ێن: پێو یس � ����ت ه ئ افر ه ت ی شی رد شێوه ی ئاسای ی سه هر دوو هێنده ی وزهو میوه بخۆن ،ئهویش بۆ دابی یۆد ،كالیسیۆم كه ئافرهت ی شیردهر پێویستن .نكردنی كانزا ی وهكو فسفۆر،
ی خوێنت دهكات ی شهكرهو پهستان توڕهبوون دووچار ی رهفتارو مامهڵهدا، ی لهكات ی خوێنسارد پاراستن ی شهكرهو ی توشبوونت بهنهخۆشییهكان ڕێژه ی خوێن كهم دهكاتهوه ،توڕهبوونیش پهس������تان ی ئهم نهخۆشیانهت دهكات! دووچار ی جۆن ی زانك������ۆ ی مهیدان������ لێكۆڵینهوهیهك������ ی ی %72 ی دهكات :بهڕێژه هاپكینزدا ئاشكرا ی ی شهكرهو پهستان تووشبوان بهنهخۆشییهكان ی تووشبووان ی %64 خوێن له ئهمریكاو بهڕێژه ی ئهوروپا ،ئهو كهس������انهن كه لهكارو لهواڵتان رهفتاردا توندوتیژنو لهمامهڵه رۆژانهشدا زوو ی خۆیان لهدهست دهدهن. كۆنتڕۆڵ ی لهم لێكۆڵینهوهیهدا هاتووه :توڕهبوون دهبێتهمایه
ی مێش������كو ی دهمارهكان ی زۆرینه گرژبوون������ ی ی لهس������هر ئهنجامدان ی خراپ������ كاریگ������هر ی ی لهش ههیه ،ئهم������هش هۆكار فهرمانهكان������ ی ناو ی ئهنسۆلین ی ڕێژه ی تێكچوون س������هرهك ی ی پهستان ی جێگیر ی بار جهستهو لهدهستدان خوێنه. ی ی ئهنسۆلین و فشار لهگهڵ توڕهبووندا ،ئاست خوێنیش ههڵكشانو داكشان بهخۆیهوه دهبینێ، ی ئهم دۆخانهش������دا ئهوا لهگهڵ دووبارهبوونهوه ی ئهم نهخۆش������یانه دهبێت، مرۆڤهكه دووچار كهواته خۆت لهتوڕهب������وون بهدووربگره ،تا له ی خوێنیش بهدوور بیت. شهكرهو پهستان
14 "لهچوار ههزار منداڵ ،منداڵێك كۆمی نییه" سێشهممه
2010 /8/10
ژماره36:
nmnmpress@yahoo.com
پسپۆڕێكی نهشتهرگهری مندااڵن بۆ نم نم ی ی رۆژنامـه دوای ئهوه نم نم لهژمارهی پێشوویدا ی ههواڵی لهدایكبوون نزیكهی 15منداڵی بهبێ كۆم باڵوكردهوه ،بۆ بهدواداچوونی زیاتر لهبارهی ئهو جۆره ی مندااڵنهو ههندێ دیارده ی ی تایبهت بهمندااڵن دیكه تازه لهدایكبوو ،نم نم ی دیمانهیهكی تایبهت ی لهگهڵ پسپۆڕێك ی مندااڵن نهشتهرگهر سازكرد.
سازدانی بهرزان عهلی حهمه
د.مههدی عهزیز دهب������ن كۆمیان نابێ������ت ،واته كوێر دهبێتهوهو لهنزیك������ی كۆمهوه كۆتایی پێدێت ،ههندێك لهمانه لهجیاتی ئهوهی ئهو كرانهوهیهی كۆم بۆ دهرهوهی لهش بێت ،بۆ سهر بۆری میز یان میزهڵدان دهكرێتهوه ،ژمارهیهكی كهمیش������یان بۆری میزی������ان دروس������ت نابێتو لهئهنجام������دا منداڵهك������ه یهك كونی دهبێت بۆ پیسایی كردنو میزكردنو بۆدهرچهی كۆئهندامی زاوزێش.
د.مههدی عهزیز پسپۆڕی نهشتهرگهری مندااڵن لهنهخۆش������خانهی مندااڵنی سلێمانی ،ئاماژه بهچهند دیاردهیهكی نام������ۆی نهخۆش������ییهكانی مندااڵن دهكاتو ب������اس ل������هوهش دهكات كه لهماوه ی راب������ردوودا توانیویانه كۆمو كۆئهندامی زاوزێو چهند ئهندامێكی تر بۆ مندااڵن ی تازه لهدایكبوو لهرێی نهشتهرگهرییهوه دروست بكهنهوه. بهرزان :هۆكاری ئهم حاڵهته چییه؟ د.مهه������دی :ئهوهی كه ئێمه دهیزانینن بهرزان :باس لهوه دهكرێت كه دروست نهكردنی كۆم نهخۆشییهكی ههندێك منداڵ لهدایك بوون بۆماوهیی������ه ،لهههم������وو واڵتهكان������ی لهبنهڕهتهوه كۆمیان نییه ،چارهسهری جیهاندا ههیه بهو واڵتانهش������هوه كه ئهمانه چییه؟ باری ئابورییان باشه ،هۆكارهكهشی كۆم بوونی ه ن �����ت � دروس د.مهه������دی: بهش������ێوهیهكی ورد نهزان������راوه ،بۆیه حاڵهتێكی بۆماوهییه ،ئ������هم حاڵهتانه ناتوانین بڵێین ماددهیهكی كیمیاوی لهكاتی گهشهكردنی كۆرپهدا لهسكی یاخ������ود نهخۆش������ییهك لهكات������ی دایك������دان ئهو بهش������هی ك������ۆم كه دروستبوونی كۆرپهلهكهدا دهبێته هۆی دووابهشی ڕیخۆڵه ئهستوره دروست ئهم حاڵهته. دهكاتو لهگهل میزهڵدانو بۆری میز جیادهبێتهوه ،بهتهواوهتی گهشه ناكاتو بهرزان :ئهو مندااڵنهی كۆمیان نییه لهئهنجامدا ئهو مندااڵنهی كه لهدایك چیان بۆ دهكرێت؟
د.مههدی :پێویس������ته لهیهكهم ساتی لهدایك دهبن ڕیخۆڵهكهی تهقیوه ،لهبهر لهدایكبوونهكهدا پزیشك ههموو گیانی ئهوه یهكسهر پێویست بهنهشتهرگهری منداڵهكه بپش������كنێت ،بۆئهوهی ههر كتوپڕ دهكات. ناتهواویهك یان ههر نهخۆش������ییهكی بۆماوهیی لهمنداڵهكهدا ههبێت ههستی بهرزان :ڕێژهی ئهم حاڵهته چهندهیه؟ پێبكرێتو چارهسهر ی بۆ بدۆزرێتهوه ،د.مههدی :ئامارهكان وانیشان دهدهن ئهمه لهزۆربهی واڵتانی دنیادا دهكرێن ،كه لهزۆرب������هی واڵتانی دنیا ،نزیكی بهاڵم لهواڵتانی وهك������و واڵتی ئێمهدا چواره������هزار منداڵ ك������ه لهدایك ههندێك حاڵهت ههی������ه تێدهپهڕێت ،دهبێت ،ی������هك منداڵیان كۆمی نییه، ئهویش یان لهبهر نهبوونی پزیش������ك ئێمه لێره سێ پزیشكین كه لهبواری لهكات������ی لهدایكبوونهكهیدان یاخود نهشتهرگهری مندااڵندا كاردهكهین. لهبهر س������هرقاڵی ئهو پزیشكه لهكاتی لهماوهی شهش مانگی ڕابردوودا كه لهدایكبوونهكهیدا ،ئێس������تا زۆربهیان من دهس������تبهكار بووم ،چوار حاڵهتی دوای ڕۆژێك ی������ان دووڕۆژ دیاری لهو جۆرهم بینیوهو چارهس������هرم بۆ دهكرێتو پێی دهزانرێت كه منداڵهكه ك������ردووهن حهتمهن هاوڕێكانیش������م پیس������ایی ناكات ،بهاڵم كه س������هیری حاڵهتی������ان بینیوه ،ئهگ������هر ههمووی شوێنی پیسایی كردنی دهكهیت ،پێی كۆ بكهینهوه ،نزیك������هی 15منداڵ دهزانرێت كه ههر دروست نهبووه. ئهو نهخۆش������ییهیان ههبووه ،پێشتر ههندێك منداڵ ههیه هیچ دهرچهیهكی لهم حاڵهتانه لهدهرهوهی كوردس������تان نیی������هو هی������چ پیس������اییهك نایهت ،دهكرانو ههندێ������ك لهوانه ڕوویان ههندێكیشیان كرانهوهكه بۆسهر بۆری دهكرده پارێزگاكانی بهغداو موسڵ، میزهو منداڵهكه لهبۆری میزهوهو لهگهڵ بهاڵم ئێس������تا بۆ چوار ساڵ دهچێت میزهكهدا پیس������ایی دهكات ،ههندێك بهش������ی نهش������تهرگهری مندااڵن بۆ حاڵهتی تریش ههیه كه دهرچهی ههیه ،مندااڵن دهكرێت ،نهشتهرگهرییهكه بهاڵم لهشوێنی خۆی نییه یاخود زۆر كارێكی ئاسان نییه ،چونكه زۆربهی باریكه ،دهستنیشانكردنی ئهم حاڵهتهش زۆریان س������ێ قۆناغ نهشتهرگهرییان چهند ڕۆژێك دوواتر پێی دهزانرێـت .دهوێـت،یهكهمقۆناغینهشتهرگهرییهكه دهرهێنانی كۆڵۆنه لهدیواری سكهوهو بهرزان :منداڵ ههیه بههۆی ئهوهی كه ئاڕاستهی پیس������اییهكه دهبهینه الی سكهوهو بۆماوهیهك منداڵهكه لهسكهوه پێیان نهزانیوه مردبێت؟ د.مههدی :بێگوم������ان ڕێژهی مردن پیسایی دهكات ،تاوهكو لهشی باشتر ههیه لهمندااڵنهدا ،بهتایبهت ئهگهر پێی گهشهدهكاتو توێكارییهكانی شوێنی نهزانرێـتو ماوهیهكی زۆر بمێنێتهوه ،كۆم بۆ پزیشكهكه ئاشكراتر دهبێت، ئهو پیساییه لهڕیخۆڵهیدا كۆدهبێتهوهو قۆناغ������ی دووهمی������ش ئهوهیه كه لهو ڕیخۆڵهكه ئهس������تور دهبێتو لهوانهیه شوێنهدا كۆمی بۆ دروست دهكرێـت، بتهقێت لهناو س������كیدا ،مانهوهی ئهم ئهمهش كارێكی نهشتهرگهری تۆزێك حاڵهتهش مهترس������یدارهو تووش������ی گرانه. ههوكردنی بۆش������ایی ناوسك دهبنو لهوانهیه ببێته هۆی مردنی منداڵهكه ،بهرزان :جگه لهكۆم حاڵهتی تری لهوانه ههندێ������ك حاڵهتیان ههر كه نهخۆشی لهو جۆره ههیه؟
ی سودمهند بۆ پیاوان 6خۆراك
شهش جۆر خواردن بخهنه نێو ژهمهكان ی
ه ئامۆژگارییهكدا بۆ پیاوان ،داوا دهكهن س������هنتهر ی پزیشكان ی مۆس������كۆ ل ێت. ب زراو پارێ یان شك مێ و ه ست ه ج لهم خۆراكانه ی تێدا بێت كه بریتین له: خواردنهوه ،تا ههمیشه تهندروست ی لهگهڵ ههر ژهمێك ی نانخواردندا ،یهكێك لهم ئامۆژگارییهدا هاتووه ههوڵ بدهن ساردین تا تهندروست ی دڵتان بپارێزێت. ماس یرتن له شێرپهنجه ی پێست زۆر سودمهنده. گ ه ڕێگ بۆ ی كێو ی بادام هوه ی ئاست ی ئارام ی دهروونیتان بهسوده. هوزه ی تازه و لۆبیا ی سهوز بۆ بهرزكردن س ی بخۆ تا توانا ی سێكسیتان زیاتر بێت. كونجخواردن ی میوه یادهوهریتان بههێز ببێت. هههر ژهمه خواردنێك ،قاپێك نیسكێنه سودهو پڕ له وزه بۆ پیاوان ،ههوڵ بده بهر ل نیس������كێنه خۆراكێك ی زۆر بهبخۆیت.
ی همساڵ 7میلیۆن ك هس ب ههۆ ئ هنج هو ه گیانیان ل هد هست داوه شێرپ
وه تا كۆتای ی مانگ ی تهمموز ،پتر له حهوت ساڵه
ه ئامارێكدا رایگهیاند كه له سهرهتا ی ئهم ئهنجومهن ی شێرپهنجه ی ئهمریكا ل میلیۆن كهس بهشێرپهنجه مردوون. ژماره ی ئهو كهسانه ی له جیهاندا بههۆ ی ودا، ئهم ئهنجومهنه له ئامارێكدا ئاشكرا ی كرد :لهماوه ی حهوت مانگ ی رابردو ڕێژهی %74ی ئهم كهسانهش دانیشتوو ی زیكه ی 7,600,000ههزار كهس بووه ،به شێرپهنجهوه گیانیان لهدهستداوه ،ن سك و گهده بوونهتهوه ،ژنانیش گیرۆده ی واڵته پیشهسازییهكان بووه. ئێ لهم ئامارهدا هاتووه :پیاوان زیاتر توش������ ی شێرپهنجه ی خوێن ،پرۆستات ،هم نهخۆشییهش ،دهگهڕێتهوه بۆ پیسبوون ی هۆكار ی بهرزبوونهوه ی ڕێژه ی توشبووان ب شێرپهنجه ی مهمك و خوێن دهبنهوه. ژینگه ،خۆراك ی ئێكسپایهرو نهشیاو.
د.مههدی :بهڵێ نهبوونی كۆم یهكێكه لهو حاڵهته زگماكییانه ،نهخۆش������ی ترمان ههیه وهك دروس������ت نهبوونی ب������ۆری خواردن یان س������ورێنچك، ئهوهش حاڵهتێكی باوه ،یان دروست نهبوون������ی بهش������ێك لهڕیخۆڵه ،یان هاتنهدهرهوهی ڕیخۆڵه لهدیواری سكهوه یان لهشوێنی ناوكهوه ،ئهمانه ههمووی حااڵتی یان نهخۆشی زگماكییه. بهرزان :ئهی منداڵ ههیه زهكهر یاخود ڕهحمی نهبێت؟ د.مهه������دی :بهڵێ ئهوان������هش ههیهو دهچنه گروپێك لهنهخۆش������ییهوه كه پێی������ان دهوترێت ئینتهر س������ێكس، ههندێج������ار دایكو باوكی منداڵهكه یان پزیش������كهكه كاتێك منداڵهكه لهدایك دهبێت ناتوانن بڕیار بدهن كه ئهو منداڵه كچه یان كوڕ ،چونكه كۆئهندامی زاوزێ ل������هڕووی دهرهوه ش������ێوهیهكی وای ههیه كه زهحمهته بڕیاری لهسهر بدرێت ،ئهمانه ههندێ پشكنینی كرمۆسۆمیان بۆدهكرێـت تاوهك������و بزانرێت ك������وڕه یان كچ، دووای ئ������هوهش نهش������تهرگهرییان بۆدهكرێت ،ههندێكیان هۆرماتێكیان ههیه كه زیاتر هی كوڕه. بهرزان :ئهوهی باست كرد نێرهموكن یان نهخۆشییهكی جیاوازه؟ د.مههدی :ڕهنگه ئهگهر یهكێك لهم مندااڵن������هش گهورهبێت لهكۆمهڵگهی ك������وردیو ههندێك كۆمهڵگهی تردا پێی دهوترێ������ت نێرهم������وك ،بهاڵم نێرهموكی ڕاستهقینه واته ئهو كهسه بهشێك لهكۆئهندامی زاوزێی نێرو بهشێكیش������ی مێیه ،ئهم������ه جۆرێكه لهچوار جۆری تێكهڵبوونی سێكس كه لهنێوانی نێرو مێیه ،سێبهشی تریان نهخۆشهكه نێرهو لهبهر كهمی هۆرمۆن
زهكهر بهباشی گهش������هی نهكردووه یان گونهك������ه تورهكهی گونهكه دوو شهقۆلهیهو خهڵك لێی تێك دهچێتو وادهزانێت كچه ،بهاڵم لهبنهڕهتهوه كچه، ئهوهش بهكرداری نهشتهرگهری بۆی ڕێك دهكرێتهوه ،بهاڵم ئهگهر دیاری نهكرابێتو بهنێرهموك بهخێو بكرێت، كه گهورهبوو كاریگهری قورسی لهسهر دهروونی منداڵهكه دهبێتو دواتریش كه گهورهبوو نهشتهرگهریت بۆ كرد، قبوڵكردنی ئهم جێندهره تازهیه لهالیهن منداڵهكهوه شتێكی قورسه ،بۆنمونه تاوهكو دوانزه ساڵ بهكوڕ گهورهیان كردووهو ئێستا تۆ بڕیار بدهیت كه كچه لهبهرئهوهی كرۆمۆس������ۆمهكانیو ههڵكهوتهی جهستهی وایه كه بكرێت بهكچ ،ئهوه كارێكی گرانه. بهرزان :باست لهوه كرد كه ههندێك منداڵ بۆری خواردنیشی نیه ئهی ئهوهیان چۆنه؟ د.مهه������دی :خۆی ب������ۆری خواردنو بۆری ههوا لهقۆناغی كۆرپهلهییدا یهك بۆرینو دوات������ر جیادهبنهوه ،ئهمیش بههۆی هۆكارێك������هوه كه بهتهواوهتی نهزانراوه كه زگماكه یان هۆكارێكی دهرهكییه ،بهشێك لهبۆری خواردن دروست نابێت كه ئهمهش دروست نهبوو چهند ئیحتیمالێك ههیه ،یان ئهوهیه بهش������هكهی خوارهوه كه لهسهر گهدهیه بهبۆرییهكی باریك دهكرێتهوه بۆس������هر بۆری ههناسه یان بهشهكهی س������هرهوه ،یان هیچی������ان ناكرێتهوهو یاخود ههردووكیان دهكرێـتهوه ،واته پێنج ئحتیمالی ههیه ،بهاڵم زۆرترین حاڵهتیان كه نزیكهی لهسهددا ههشتاو حهوته ئهوهیه كه بۆری ههناسه دروست نابێتو بهشهكهی س������هرهوه قهپاتهو بهش������هكهی خوارهوهش كرانهوهیهكی بچوكی ههیه بۆسهر بۆری ههوا.
لهم وهرز ه گهرمهدا زۆرترین ئاو نۆش بكه پزیش������ك ئامۆژگاریم������ان دهكات لهگهڵ گهرمتربوون ی رۆژان ی وهرز ی هاویندا ،زۆرترین ئاو ی خاوێن نۆش بكه تا بڕ ی شلهمهن ی لهدهستچوو ،له جهستهتدا قهرهبوو بكهیتهوه. د .جۆرج پیتهر له گروپ ی تهندروست ی ئهمریكی ،ل������ه ئامۆژگارییهكدا بۆ هاواڵتیان دهڵێ������ت :لهكات ی وهرز ی گهرم������ادا ك������ه ڕ ێ������ژ ه ی
ئارهقهك������ه كردن ی م������رۆڤ بهرز دهبێتهوه ،بهگش������ت ی دهبێتهمایه ی سست ی س������وڕ ی خوێن و شلهمهن ی ناو جهس������تهش بهرهو كهمبوونهوه دهچێت ،ئهگ������هر مرۆڤهكه لهكات ی خۆیدا ئاو ی خاوێن نهخواتهوه ،ئهوا دووچ������ار ی كۆمهڵێك تێكچوون ی بار ی دهروونی ،پاڵهپهستۆ ی خوێن، ههناس������هتهنگی ،ك������هم خوێن ی و نهخۆشییهكان ی پێست دهبێتهوه.
ههروهها ناوب������راو ئامۆژگاریمان دهكات :له وهرز ی گهرمادا خۆمان له تیش������ك ی راس������تهوخۆ ی خۆر بپارێزین ،بهتایبهت چین ی كرێكارو فهرمانبهرو وهرزشكار كه له رۆژدا ماندوو دهبن و ئارهقه دهكهن ،دهبێ بهردهوام ئ������اوی خاوێن بخۆنهوهو لهژهم ی خواردنیشدا سهوزهو میوه ی نوێ بخۆن تا دووچار ی تێكچوون ی هاوسهنگ ی شلهمهن ی لهش نهبنهوه.
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
2010 /8/9
ژماره36:
17
ههالجێك :بهپارهی ههالجیی دوو حهجم كردووهو ژنیشم بۆ كوڕهكانم هێناوه "لهگهنجێتیدا ك ه كچان دههاتن بۆ دوكان حهزمدهكرد قسهیان لهگهڵدا بكهم ،بهاڵم نهمدهوێرا هیچیان پێبڵێم" پیاوێكی تهمهن 71ساڵ باس لهوه دهكات ك ه نزیكهی 50ساڵ ه كاری ههالجی دهكاتو توانیویهتی بهو ئیش ه حهج بۆ خۆیو باوكیشی بكاتو كوڕهكانیشی بخات ه ی خۆیان. سهر ماڵو حاڵ
هێڤی عومهر تۆفیق������ی ه������هالج لهس������اڵی 1941 لهدایكبووهو لهس������اڵهكانی 1960هوه، دهس������تی بهكاری ههالجی كردووهو باسی لهوه كرد كه پێشتر بهكهوان ئیش������یان كردووه" ،كهوان دارێكه سهرێكی وهكو گۆچان الر دهكرایهوهو ریخۆڵهی حهیوان وش������ك دهكراو دهخرایه سهر كهوانهكهو پێیان دهوت ژێ ،ئێمه بهوه لۆكهمان دهكوتی".
لهسااڵنی حهفتاوه مهكینه هات ههالجهكان ئیشیان كردنهوهی لۆكهیه، ك������ه دوای ئ������هوهی بهمهكینهكانیان لۆكهكه شیدهكهنهوه دۆشهكو پشتیو لێفهی لێ دروست دهكهن. حاجی تۆفی������ق ك������ه جامانهیهكی بهستبوو ش������هڕواڵیێكو كراسێكی لهبهردا ب������وو ،ئاماژهی ب������هوهدا كه لهس������اڵهكانی 1970هوه ،مهكین������هی ههالجی گهشتووهته شاری سلێمانیو ئهوكات ئیشهكهی ئهوان تاڕادهیهك ئاسان بووه" ،كه منداڵبووم یارمهتی باوكمم دهدا ،بهزۆر قوهتم بهس������هر ئیشهكهدا نهشكا". ئهو لهگهڵ دوورینی دۆش������هكهكهی بهردهمی������دا ،جارجار س������هیرێكی دهرزییهكهی دهستی دهكردو دهیوت: "كاتێك گهنج بووم ،حهزم دهكرد بڕۆم بۆ گ������هڕان ،بهاڵم لهبهر باوكم نهمدهوێرا ئیشهكه بهجێبهێڵم".
ئهو ههالج������ه ئاماژهی ب������هوهدا كه ئێش������هكهیان لهچ������او جاراندا زۆر ئاس������ان بووه ،بهاڵم ت������ۆزو خۆڵو دهنگ������ی مهكینهك������ه زۆر بێزاریان دهكات" ،بههۆی مهكینهكهوه ،ئێستا لهسهعاتێكدا 100كیلۆ لۆكه دهكهینهوه، ب������هاڵم جاران لهرۆژێك������دا 20كیلۆ لۆكهمان دهكردهوه".
باشتریان كردووه" ،جاران تهنێك لۆكهم ب������هو مهحلهجه دهك������ردهوه، 700كیل������ۆ تۆوه لۆك������هی ههبوو كه كیلۆی پێنج دیناری بۆ دهكردینو لۆكهكهش كیلۆی سێ تا چوار دینار قازانجی دهكرد ،بهاڵم ئێستا بالهیهك لۆكه دهكهینهوه كه لهئێرانهوه بۆمان دێت قازانجی وهكو جاران نییه". بهوتهی ئ������هو ههالجه بهئهزمونه لۆكه چهند جۆرێك������ی ههیه ،لۆكهی یهك دهزوو ،لۆك������هی پۆدس������تهر ،لۆكهی منش������اری ،لۆكهی ئێرانی" ،ئهگهر خۆمان لۆكه بكهینهوه كیلۆی 750خێر دهكات ،بهاڵم ئهگهر بیفرۆش������ینهوه بهههالج كیلۆی 250خێر دهكات".
"جاران قازانجی باشتربوو" حاج ی تۆفیق ی ههالج باسی لهوه كرد كه لهئێستادا بههۆ ی نهمانی لۆكهی شارهزوورهوه لۆكهی پهموو ناكهنهوه، بهاڵم لهئێرانو س������وریاو حهویجهوه لۆكهی������ان بهب������ێ ناوك ب������ۆ دێت، "لێره دهیكهینهوهو دۆشهكو پشتیو "حهجم بۆ باوكم كرد" جارجاری������ش لێفهی لێ دروس������ت ی لهوه كرد كه دهكهین" ،ههربۆیه حاجی تۆفیق دان حاجی تۆفیق باس ب������هوهدا دهنێت كه ئهوكاتهی لۆكهی ساڵی 1967ژنی هێناوهو شهش ناوخۆی������ان بهكارهێناوه قازانجێكی كچو سێ كوڕی بووهو ژنیشی بۆ
دوو كوڕی هێناوه ،هاوكات ههر ی ههالجییهوه بهو پارهیهی لهپیشه ی دهكات دووجار حهجی پهی������دا كردووه" ،لهخ������وار بهزیاد بێت لهئیش������هكهم رازی������م ،بهپارهكهی خانووم كردووهو ژنم بۆ كوڕهكانم هێن������اوهو دووج������ار حهجیش������م كردووه". ناوبراو ئهوه ناشارێتهوه كه كاتی خۆی باوكی دهستی كورت بووهو ئیش������ی ههالجیش وهكو ئێس������تا داهاتی نهبووه ،بۆیه نهیتوانیوه حهج بكات" ،باوكم زۆری حهز دهكرد حهج بكات ،بهاڵم لهبهر دهستكورتی نهیتوانی ،بۆیه من لهپارهی ئهم ئیشه حهجێكم بۆ كرد" ،لهئێستاشدا ی تۆفیق دڵ������ی بهكوڕهكهی حاج ی خۆشه كه بهیانیان زوو پێش خۆ دهچێته دوكانو دهست بهكاركردن دهكات" ،جاران زۆر زوو دهچووم
بۆ دوكان ،بهاڵم لهخوا بهزیاد بێت ئێستا كوڕهكهم پێش من دهچێته دوكانو م������ن دواتر دهڕۆم ئیش دهكهم". "دڵم بۆ كچ لێداوه" ی ی ههالج لهگێڕانهوه ی تۆفیق حاج ی ی ئهوه ی خۆ ی ژیان سهرگوزشته نهشاردهوه كه لهكاتی گهنجێتیدا كاتێك ئیشی كردووه لهدوكان كچان سهردانی كردوونو حهزی كردووه قسهیان لهگهڵدا بكات" ،دڵم لێ������ی دهدا بۆیان ،بهاڵم نهمدهوێرا هیچیان پێبڵێم" ،هاوكات ئاماژهی بهوهش دا كه ئهوكات وهكو ئێستا نهبووهو ئهوان نهیانتوانیوه بهئاسانی لهگهڵ كچاندا قس������ه بكهن" ،ههر داوای یهك كچم كرد ،ئهویش بوو بهخێزانمو چهندین ساڵه پێكهوه دهژین".
ی كارو كاسپی گهنجێكی ههالج :دهبێـت خهونهكانمان بكهین ه قوربان
"كاتێك یارمهت ی باوكم دهدهمو ههستدهكهم لهدهستم ڕازیی ه زۆر خۆشحاڵم ،چونك ه باوك ههمیش ه دۆست ی منداڵهكانێتی" "ئیشهكهم ناڕهحهته ،تهپو تۆزو دهنگی مهكینهك ه ئیزعاجیان كردووم" ،ئهوه وتهی گهنجێكی تهمهن 33ساڵه ،كه ماوهی 22ساڵ ه لهگهڵ باوكیدا خهریكی ههالجییهو دهیهوێت تا كۆتایی ژیان ئهو كاره بكات.
رێباز سۆڵهیی دڵشاد ساالر ،كه ناسراوه بهدڵشادی س������االر ه������هالج لهس������اڵی 1977 لهدایكبووهو ئاماژه بهوه دهدات كه نایهوێت لههیچ شوێنێك دابمهزرێت لهبهرئ������هوهی تهنه������ا خهریك������ی
ههالجیهكهی بێت. ئ������هو گهنج������ه دهرچووی بهش������ی میكانیكی ئامادهیی پیشهسازییهو تائێس������تا لههی������چ فهرمانگهیهك دانهبهزیووه" ،بهه������ۆ ی ئهوه ی كه مهجال������م نهب������ووه ،نهمتوانیوه واز لهئیشهكهم بهێنمو خۆم دامهزرێنم"، ههربۆی������ه جهختی ل������هوه كردهوه ك������ه بهنیاز نیی������ه لهفهرمانگهكان ی ئیش������هكهم دامهزرێت" ،ئهگهرچ زۆر سهخته ،بهتایبهت تۆزو دهنگی مهكینهكه ،بهاڵم تازه لهگهڵ پیشهكهم راهاتوومو ناكرێت باوكم بهتهنها ی خۆمم بهج������ێ بهێڵ������م ،گهنجێت بهكاركردن بهخشی". ناوبراو ،باسی لهوه كرد كه لهبهر باوكی حهز ناكات لههیچ شوێنێك ئیشی تر بكات" ،كهس ئاماده نییه
ببێت بهشاگرد ی ئهو جۆره ئیشانه، ی ئهم سهردهمه ،بۆیه بهتایبهت گهنج من ناتوانم باوكم بهجێبهێڵم ،چونكه ی ههیهو دهبێـت بهتهنهایه ههرمن������ ی بدهمهوه". پاداشت ههموو كهس حهز دهكات بهباشی بژی ئهو گهنجه باس لهوه دهكات كه حهز دهكات وهكو گهنجانی هاوڕێی ژیان بگوزهرێنێ������ت" ،منیش حهزدهكهم ئیشێكی ئاسان بكهم ،چۆن ههموو ك������هس ح������هز دهكات وهكو چوار دهور ی خۆ ی بژی ،یاخود ژیانێكی ی ههبێت ،چونكه بێكهمو كورت������ زۆربه ی ه������اوڕێو هاوتهمهنهكانم ی ڕاقیدان". لهسهیارهو ماڵ بهوتهی خۆی بههۆی س������هرقاڵیان
بهئیش������هكهیانهوه ،رێگهی چوونه دهرهوهشیان لێگیراوه" ،من دابڕاوم لهو ژیانهی كه وهكو گهنجێك بژیم، ی لێبكهمهوه ،تهنها نامهوێت بیریش ی پش������وومان ههیه، ی ههین ڕۆژان������ ئهگهر ڕێكبكهوێـت دهچینهدهرهوه". "ئهگهر باوكم لێم رازی بێت بهختهوهرم" دڵش������اد جهختی لهوهك������ردهوه كه ئ������هو كاته ههس������ت بهبهختهوهری دهكات ك������ه باوك������ی لهكارهكهی رازیی������ه" ،كاتێك ك������ه یارمهتی باوكم دهدهمو ههستدهكهم لهدهستم ڕازییه ،زۆر خۆش������حاڵم ،چونكه باوك زۆر شیرینهو ههمیشه دۆستی منداڵهكانێتی". ئهو گهنجه باس������ی ل������هوه كرد كه
زۆرینهی گهنجان ئێستا لهدایكو باوكیان دوورنو لهبیریان كردوون، "من داخ ئهخۆم كه ئێستا گهنجان ی خۆیان لهبیركردووه، دایكو باوك ی زۆربه ی خۆشییهكانی من ئهگهرچ گهنجیم ههر لێرهدا بهسهربردووه، بهاڵم هێشتا ههست بهبهختهوهری دهكهم ،لهبهرئهوهی لهگهڵ باوكمدام". ههالج مێبازه؟ ههرچهن������ده ئیش������هكهی ئ������هوان مامهڵهكردنه لهگ������هڵ ژناندا ،بهاڵم دڵش������اد ئاماژه بهوهدا كه لهرێگهی ئیشهكهیهوه نهیتوانیوه خۆشهویستی ب������كات" ،ژن������ان زۆر ڕوو لهئێمه ی ئهوه دهكهن ،بهاڵم خۆ ئێره شوێن نییه ژوانێ������ك بكهیت ،ئێره وهك ناوچه ی پیشهسازییه ،كه ی بهكهڵكی
ی تیا بكهیت"، ئهوه دێـت خۆشهویست هاوكات ئهوهش ناش������ارێتهوه كه ی بهردهوامیان بههۆ ی مامهڵهكردن لهگ������هڵ ئافرهتان ههندێك خهڵك بهههالج دهڵێن مێب������از" ،بهاڵم ئهو ی كۆنهو بۆ ئهو ی سهردهمان قسهیه ه كاته ڕاست بووه كه بهتهونو دهست ئهم ئیشه لهمااڵن كراوه". ی خۆی ئهو گهنجه گلهی������ی لهژیان دهكاتو ئاماژه بهوه دهدات كه ههموو ش������تهكان لهتهلهڤزیۆنهوه دهبیننو دهفهت������ی گهڕانیان نیی������ه" ،هیچ ی ئهوهم نییه كه بتوانم بچم دهرفهت بۆ كۆنسێرتێك یاخود ههرشتێك ی بێت ،كارهكهم كه خۆم حهزم لێ بهستومیهتییهوه ،ژیان قورس بووه، دهبێـت خهونهكانمان بكهینه قوربانی كارو كاسپی".
16 یو پوری دهكوژێت ی نهنك ی لهبهر ژنهك ه ئار سێشهممه
2010 /8/10
ژماره36:
nmnmpress@yahoo.com
"ههر لهمنداڵییهوه پورمو نهنكم بهخێویان كردمو لهالی ئهوان بووم ،بهاڵم من چاكهكهم بهكوشتن دانهوه" گهنجێك دوای ئهوهی دهبینێت پوریو نهنكی لهگهڵ هاوسهرهكهیدا دهنگ ه دهنگیانه ،بهدهمانچهكهی دهیانكوژێو لهئاكامدا هاوسهرهكهی دهرباز دهبێتو خۆیشی بۆماوهی 20ساڵ زیندانی دهكرێت.
ژهنیار شاخهوان ئاری تهمهن 28س������اڵ ،ماوهی سێ ساڵ لهمهوبهرو لهماڵهكهی خۆیاندا، دوو كهسی نزیكی خۆی دهكوژێت كه ئێستا بهردهوام بۆیان دهگری، "ههر لهمنداڵیهوه پ������ورمو نهنكم بهخێوی������ان كردمو ل������هالی ئهوان بووم ،بهاڵم من چاكهكهم بهكوشتن دانهوه". "خۆم لهخۆمدا توڕهم" ئاری كه دهس������تێك جلی كوردی رهنگ خاكی لهبهردابوو لهس������هر قهرهوێڵهكهی لهزیندان دانیشتبوو، ی ی ئهوه باس������ی لهوهكرد كه بههۆ لهمنداڵیی������هوه نهنك������یو پ������وری بهخێویان كردووه ،كاتێك ژیانی هاوسهریشی پێكهێناوه بردونیهته الی خۆی" ،نهنك������م خانوویهكی گهورهی ههبوو ،لهگ������هڵ باپیرهمو پورمدا بوو ،لهو خانووهدا جێگهی منیشی كردبوویهوه" ،ههربۆیه هیچ
ئار ی لهئێس������تادا كوڕێكی لهدوای خۆی بهجێهیشتووهو بهردهوام بیری دهكاتو خۆزگ������ه ب������هوه دهخوازێ رۆژێ������ك بڕۆش������تایهته دهرهوهی ئهو زیندانهو "دهس������تی كوڕهكهمم بگرتایهو لهبازاڕ شتم بۆ بكڕیایه". زیندان قوتابخانهیه ئاری ،جهختی ل������هوه دهكردهوه كه ههرچهنده لهژیانێكی ناخۆشدا رۆژو ش������هو دهگوزهرێنێت ،بهاڵم زیندان فێری ههندێ وان������هی كردووه كه پێشتر نهیزانیوه" ،زیندان قوتابخانه بوو بۆ من ،چونكه ئهو شتانهی لێره فێری بووم ،پێش������تر نهمدهزان یو قهدرم نهدهزانی". ئاری كه بهدهم قسهكردنهوه جارجار دڵی پڕ دهبوو س������هیری هاوڕێكانی دهك������ردو دهیوت" :من بۆ ژیانێكی باش������ترو خۆشتر شهڕم كرد ،بهاڵم ژیانێكی زۆر ناخۆشتر بوو بهنسیبم كه ههرگیز لهخهویشدا نهمبینیووه، بەشێک لەگەنجان دەبنە قوربانی ساتەوەختی هەڵچوونو تووڕهبوونی خۆیان فۆتۆ :سهفین ئیسماعیل نهنكم وت������ی ههركاتێك میراتمان بهشكرد وهكو كوڕهكانم بهشێكت 20ساڵ زیندانی دهكرێت دهرگای ژورهكهدا دوو فیش������هكم ی دهكوژێت یو پور نهنك كێشهیهكی لهگهڵ نهكیدا نهبووه، دهدهمێ" ،بهاڵم نهنك ی كوش������تو 406 ی ه �����اد � م پێی ه ب ه ����� � نج ه گ و ه ئ كوشتم". ناو ه پێو ه خێزان و ه ئ نگی ه د ه نگ ه د و ه قاڵ ه م ه د ه بهاڵم دوای ژنهێنانهكهی رۆژانه ك خۆ یو ئهویش������ ی لهمیرات یو لهزۆر ی ه ماو عێراقی �����زادانی � س یاسای ه ل نكی ه ن و ی �����ور � پ ی ه و ه ����� � ئ �����اش � پ ئاری رۆژێك تا بێت ه د وام ه رد ه ب نگی رۆشتووهتهوه ،گوێی لهدهنگه ده خۆشیی ژیان بێبهش كرد. هاوسهرهكهیو پوریو نهنكی بووه ،خۆی دهكات بهماڵدا" ،كه رۆشتمهوه دهكوژێت ،ئاری لهالیهن پۆلیسهوه 20ساڵ زیندانی دهكرێتو ئێستاش "كاتێك كه لهئیش دهڕۆشتمهوه ،توڕه بووم ،بۆیه كه چوومه ژورهوهو دهس������تگیر دهكرێت" ،كه خرامه لهژیانێكی ناخۆش������دایهو بهردهوام ی هاوس������هرهكهم ههر دهمهقاڵێی بوو ،بینیم ههر ش������هڕ بهردهوامه ،بۆیه زیندانهوه خهریكبوو شێت دهبووم ،دهگری بۆ ئهو دوو كهسه ئهزیزه تێبینی: داراییمان دهیوت من واناژی������م" ،ئهوهش وا كردم بهدهمانچهكهمداو تهقهم لهنهنكم بیرم لهوه دهكردهوه كه من لهسهر لهدهستی دا" ،ئێمه باری ئاری ،ناو ی خوازراو ی ئهو گهنجهیه بینم ه د ه ك ئێستا یو كردو كوشتم" ،ههربۆیه كاتێك كه كوش������تنی نهنكمو پورم زیندانی زۆر باش بوو ،بۆیه ی دهكات ههندێجار لهپور لهئار كه ئێستا لهیهكێك لهگرتوخانهكان ی لهم ش������وێنه ناخۆش������هدامو بیر له ی تووڕه بێت" ،نازانم كێشهیان دهبینێت نهنكی كهوتووهو خوێناویی كرام". نهنك ههرێم ی كوردستان درێژه بهماوه ی ، ه و ه م ه ك ه د پورم و م نك ه ن ستدانی ه د ه ل زیندانی ی ه و ه رۆژ و ه ل خۆی ی ه وت ه ب ر ه ب و ت وێ ه ك ه د پوریشی شوێن ه بوو منیش بوو، ڕ ه ش وام ه رد ه ب بوو، چی زیندانییهكه ی دهداتو پهشیمانه لهو ی ه شێتی ه كار و ه ئ بۆ گریم ه د وام ه رد ه ب ه ربۆی ه ه ، ه تاشیو ه ن �����ی � ریش ه كراو ویستی "پورم دات، ه د كی ه ����� � فیش خۆم ه چونك �����ووم، � ب ه د ه �����وڕ � ت زۆر تاوانه ی ئهنجام ی داوه. رابكات بهدوایدا رام كرد ،لهبهردهم ئێستا ریشێكی درێژی بهرداوهتهوه .كردم بهرامبهر ئهو ئهزیزانهم". لهخۆمدا توڕهم".
ی دووهم كوڕهكهی دهكوژێت ی ژن ی هێنان باوكێك دوا
"ئهو شهوهی كوڕهكهم كوشت ،ههفتهیهك بوو ژنی دووهمم گواستبووهوه ،نهمدهزانی ژنهێنان بهرهو ئهم رۆژگارهم دهبات" ی ژنی پیاوێك دوای هێنان دووهمی لهالیهن كوڕهكهیهوه تهقهی لێدهكرێت ،باوكهكهشی بهمهبهستی ترساندنی یهك فیشهك دهتهقێنێتو ههر بهو فیشهكه كوڕهكهی دهكوژێت.
شاخهوان مهحمود لهدوا شهوی زستانی ساڵی 2006دا ،شیروانی تهمهن 18س������اڵ ،دهمانچهیهك ههڵدهگرێتو ب������هرهو ماڵه تازهكهی باوكی دهڕوات ،لهگهڵ تهقهی دهرگادا س������ێ فیشهك دهكات بهسهر ماڵهكهداو ه������اوار دهكات :باوكه منم ئهگهر خۆت بهپیاو دهزانیت وهره دهرهوه. "میوانهكانم نارد كوڕهكهم هێور بكهنهوه" سابیر ،باوكی شیروان لهحهوشهكهدا گوێی لههاوارو توڕهیی كوڕهكهی دهبێت ،لهو كاتهدا دوو خزم ی میوانیان دهبن ،دهیاننێرێته دهرهوه تا كوڕهكهی هێور بكهن������هوه" ،برازایهكمو ژنهكهی لهوێ بوون ،ناردمن تا شیروان هێور بكهنهوه ،بهاڵم خۆم بهههڵه كوشتم" ،ههربۆیه كاتێك ئهوان بهرهو دهرگای حهوشهكه دهڕۆن سابیر پێیان دهڵێت" :بۆستن با فیشهكێك بكهم بهئاس������مانداو تۆزێك دووربكهوێتهوه، نهك تهقه لهئێوهش بكات".
دارتوویهك لهبهر دهگاری حهوشهكهی ماڵی ژنه تازهكهی س������ابیردا دهبێتو شیروانیش بۆكوشتنی باوكی دهچێته سهر ئهو دارهو وهك خۆ ی دهیگێڕێتهوه" ،كه فیشهكهكهم تهقاند، ش������یروان هاواری كردو كهوته حهوشهكهوه، كه بینیم چهكهكهم لهدهست كهوته خوارهوهو چوومه سهری". حوكم ی ههشت ساڵ زیندان ی بهسهردا دهدرێت سابیری تهمهن 58ساڵ كه لهنێو زیندان سهرو ریشی س������پی بووهو جامانهیهكی بهستبوو، باسی لهوه دهكرد كه تهنها ئهو كوڕهو چوار كچی ههبووه ،كاتێك بینیویهتی كوڕهكهی مردووه بوراوهتهوهو بردویانه بۆنهخۆشخانه، "كه هۆشم هاتهوه لهنهخۆشخانهمو دوو پۆلیس بهدیارمهوهیه". بهوتهی خۆی نهیزانیوه كه خۆی كوڕهكهی كوشتووه ،تا بردویانهته دادگا" ،دوای چهند رۆژێك بردمیانه بنك������هی پۆلیسو دادگا، لهوێ پێیانوتم ،چۆن كوڕهكهتت كوش������ت، منیش ئهوهی بینیب������ووم گێڕامهوه" ،پاش ئهوهی سابیر ههموو رووداوهكه لهالی دادوهر دهگێڕێت������هوه ،داوای ش������اهیدی لێدهكهنو برازاكهیو داروس������ێیهكیان كه ئاگاداری تهواوی رووداوهكه بووه دهبنه ش������ایهتحاڵ ی كوشتن ی ئهو كوڕهو دواتر بهبڕیاری دادوهر حكومی ههشت ساڵ زیندانی بهسهر سابیردا دهدرێت.
ههفتهیهك الی ژنه تازهكهی بوو سابیر ئهو ش������هوهی كوڕهكهی كوشتووه، ههفتهیهك بووه ژنی دووهمی گواستووهتهوهو دوای ئهوه بهرهو زیندان براوه" ،نهمدهزانی ژنهێنان ب������هرهو ئ������هم رۆژگارهم دهبات، لهژنی یهكهمم تهنها سێ كچم ههیهو لهژنی دووهمیش هیچ منداڵم نییه". ئهو هێش������تا هیوا ی بهژیان ماوهو دڵی بهوه خۆش������ه كه سێ س������اڵو چهند مانگێكی تر لهزیندان ئ������ازاد دهكرێتو دهچێتهوه نێو ههردوو خێزانهك������هی .بهوتهی خۆی ئهو ماوهیهی لهزیندان بهس������هری بردووه، ژیانیكی زۆر ناخۆشو پڕ لهكێش������ه بووه، بۆیه دوای ئازادبوون������ی دهیهوێت ،ههموو ههوڵێك بدات تا ژیانی خۆیو خێزانهكانی ئاسوده بكات" ،كه ئازادكرام ،دهبێت دڵی ههردوو خێزانهكهم خۆش بكهمو خۆش������ی بۆخێزانهكان������م بگێڕمهوه ،چونكه ئهو دوو خێزانه لهو رۆژهوهی من رۆشتووم خۆشییان نهماوه". تێبینی: سابیر ،ناو ی خوازراو ی ئهو باوكه كوردهیه ی كه ئێستا لهیهكێك لهگرتوخانهكان ی ههرێم ی كوردستان لهسهر تاوان ی كوشتن ی كوڕهكهی ،درێژه بهماوه ی حوكمهكه دهدات.
لەکۆمەڵگەی کوردیدا هەندێ پیاوان منداڵەکانیان دەکەنە قوربانی فۆتۆ :سهفین ئیسماعیل
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
كاوڕ :ئهگهر لهو كهسانهیت بهپهرۆش������هوه كارهكانیان ڕادهپهڕێن������ن ،ئ������هوا ئ������هم ماوهیه پ������ڕه لهچاوپێكهوتن كه كاریگهر ی پۆزهتیڤیان دهبێت لهسهر كارهكهت ،بهاڵم خهرجییهكانت ڕوو لهزیادبوون دهكهن ،لهگهڵ هاوس������هرهكهت ههندێك كێشهت دهبێت. گا :ههس������ت بهبههێ������ز ی دهكهی������ت ،ههربۆیه ههوڵ ی سهپاندن ی بیروبۆچونهكانت دهدهیتو فرمان ئاڕاس������ته ی كهس������ان ی دهوروپش������تت دهكهیت ،لهپهیوهندییه سۆزدارییهكهت پهشیمان دهبیت������هوهو بهت������هواو ی لهخۆشهویس������تهكهت دووردهكهویتهوه. دووانه :كهسێكیت ههمیشه بیرۆكه ی نوێت ههیه ،بهاڵم نازانی������ت بهباش������ ی پالن بۆجێبهجێكردنیان دابنێیت، خهون بهشتێكهوه مهبینه كه مهحاڵ بێت لهب������ر ی ئهوه بڕیار ی گونجاوبدهو قۆناغ بهقۆناغ كارهكانت جێبهج ێ بكه. قرژاڵ :ههوڵ ی قۆستنهوه ی ئهو ههالنه بده كه دێنه بهردهمت، بۆهێمنكردن������هوه ی ب������ار ی دهروونیت ههوڵبده ههندێك كات تهرخان بكهیتو دوور لهدۆخ ی كاروسهرقاڵ ی بهسهر ی ببهیت ش������ێر :ئهم ههفتهیه ههموو ش������تێك لهبهرژهوهن������د ی تۆدهبێت ههوڵبده بهباش������ ی س������ود لهههم������وو كاتهكان ی ببینی������ت ،ههوڵ ی بینین������ ی ههندێك هاوڕێت دهدهی������تو بینینی������ان ش������ادومانت دهكات، خۆشهویستهكهت فهرامۆش مهكه. فهریك:دهستكهوتهداراییهكانت ڕوو لهكز ی دهكهن لهم ههفتهیهدا، چونكه بهب������ ێ بهرنامه لهپێناو بهس������هربردن ی چهند كاتێك ی خۆش������یدا خهرج������ ی دهكهن، پێویس������ته چاوێك بهپهیوهندییه س������ۆزدارییهكهتدا بخشێنیتهوه. تهرازوو :ڕهنگه پێویس������ت بكات لهكارهكهتدا ڕوبهڕوو ی چهند كهس������ێك ببیتهوه، چونكه ههوڵدهدهن كێشهت بۆدروس������ت بك������هن ،زۆر گرنگ ی بههاوبهش ی پرۆژهكانت دهدهیت تهنها لهبهرئهوه ی پارهت لێوه ی دهست بكهویت.
س������هتڵ :مۆڵهتێك وهربگره كهمێ������ك بۆئ������هوه ی پش������ووبدهیتو لهجهنجاڵ ی كاروفرمان دووربكهویتهوه، لهكات ی شۆفێریدا پهله مهكه نهبادا توش ی ڕووداو ببیت، ههلێك بقۆزهرهوه بۆناس������ین ی كهسان ی نوێ ی پایهبهرز تا لهدواڕۆژدا سودیان ل ێ ببینیت. نهههن������گ :ئ������هم ههفتهی������ه بهخت ی������اوهرت دهبێت ههم لهكارهكهتدا ههم لهبرهودان بهپهیوهندی������ت لهگ������هڵ خۆشهویستهكهتدا ،دهرگای خۆش ی بهڕوتدا دهكرێتهوه بهشدار ی لهجێبهجێكردن ی پڕۆژهیهك ی مهزندا دهكهیت.
ژماره36:
لهبر ی ڕێجیمكردن شوكوالته ی ڕهش بخۆ!!
بهپێ������ی توێژینهوهیهك������ ی نوێ ،ڕهنگه ش������وكوالتهی ڕهش كاریگهری لهس������هر ههس������تكردن بهتێربوون ههبێ������ت ،بهپێچهوان������هی ش������وكوالتهیهی ئ������هو لهدروس������تكردنیدا شیر بهكارهات������ووه ،ئهم������ه ئ������هو واتای������ه دهگهیهنێت ك������ه ش������وكوالتهی ڕهش باش������ترین ههڵبژاردن������ه بۆكۆنتڕۆڵكردن������ی كێش، ئهوهش س������هرباری ئهوهی ك������ه ش������وكوالتهی ڕهش لهالیهنی تهندروس������تییهوه س������ودی زۆره ،پسپۆڕانی زانك������ۆی كۆپنهاگ������ن ئاماژهی������ان ب������هوهدا كه ئهمجۆره ش������وكوالتهیه ئارهزووت بۆخواردنی ش������یرینیو خوێیهكانو چهورییهكان كهمدهكاتهوه. توێژهران توێژینهوهكهیان لهسهر شانزه كهس ئهنجامدا ،سهرهتا داوایان لێكردن بۆماوهی دوانزه كاژێر نان نهخۆن ،پاشان 100گرام شوكوالتهی ڕهش������یان دانێ ،پاش������ان بۆماوهی پێنج كاژێر دان������ران بۆوهرگرتنی ئارهزووكردنی������ان بۆنان خ������واردن ،ئارهزوكردنیان بۆش������وكوالته، ههس������تكردنیان بهبرس������ێتی ،ئارهزوكردنیان بۆخواردنی خۆراكێكی دیاریكراو لهههموو نیوكاژێر جارێكدا. پاش تێپهڕبوون������ی دووكاژێرو نی������و توێژهران ژهمێ������ك خۆراكیان پێشكهشكردن كه بریتی بوو لهپیتزاو داوایان لهبهشداربووهكان كرد بههێمن������ی تێر بخۆن ،پاش ئهم ژهمه ههس������تان بهپێوانهكردنی ڕێژهی گهرمۆكهكانی لهش������یانو تێبینیان كرد كه بهڕێ������ژهی %15دابهزیوه، ههربۆی������ه توێژهران ئاماژهیان بهوهدا كه خواردنی ش������وكوالتهكه بووه ه������ۆی كهمكردنهوهی ئارهزووی������ان بهرامبهر بهخواردنی ش������یرینیو سوێریو چهوری.
كچان
لێوقڵشاندن ی كچان بۆچ ی دهگهڕێتهوه؟
دوپشك :السای ی كهسێك مهكهرهوه تهنها لهبهرئهوه ی پێ ی سهرس������امیت ههوڵبده وهك سروش������ت ی خ������ۆت ههڵس������وكهوت بكهی������ت، خێزانهكهت لهههموو كارهكانتدا پش������تگیریت دهك������هن ،بهمهش متمان������ه بهخۆبونت لهال زیاد دهكات ،پهیوهندییهكانت سهركهوتوون. كهوان :بۆئهوه ی پلهوپایهت بهرزبێتهوه پێویس������ته زیاتر خ������ۆت مان������دوو بكهیت لهكارهكهت������دا ،كهمێ������ك سادهتر ههڵسوكهوت لهگهڵ خۆشهویس������تهكهتدا بكه تا بهلووت بهرز وهسفت نهكات ،بار ی تهندروستیت فهرامۆش مهكه. گیس������ك :ئ������هم ههفتهی������ه خهرجییهكانت كهم بكهرهوهو پارهكانت لهشت ی ب ێ سوددا بهفی������ڕۆ م������هده ،ڕێگر مهبه كاتێ������ك هاوس������هرهكهت ئهیهوێت ههندێك هاوكاریت لهكارهكانتدا پێشكهش بكات ،ههندێك كات تهرخان بكه بۆئهنجامدان ی چاالك ی وهرزشی.
2010 /8/10
ی دهگهیهنێت؟ ی تۆ چ ی ال مێینهی ئهمانهی خوارهوه ههندێك پێش������نیازه هاوكاریت دهكهن بگرن. بۆبهكارهێنانی مێینهییت ،بۆبهدهس������تهێنان ی دڵی ئهوانه ی .6بهخشندهبه تهنانهت لهههستهكانیشتدا. لهچواردهورت������نو چۆنێت������ی مامهڵهك������ردن لهگهڵیانداو .7ئ������ارامو خۆڕاگرب������ه كاتێك ڕوبهڕوو ی كێش������هیهك دهبیتهوه ،چونكه باش بزانه ل������هم گهردونهدا كهس نییه مامهڵهكردنیان لهگهڵ تۆدا بهوشێوازهی خۆت ئهتهوێت: .1س������نورێك دابن ێ بۆقس������ه لهڕووییت نهوهك بههۆیهوه بێ كێشهبێت. .8بههێزب������هو ڕ ێ بههیچ كهس م������هده متمانه بهخۆبونت ئازاری كهسێك بدهیت یان برینداری بكهیت. .2سنورێك دابن ێ بۆچاونهترس������یت ،زۆر شهرمن مهبه كهم بكاتهوه. .9بهپێ������ ی توانا ههوڵبده ههر ش������تێك ی نێگهتیڤت ههیه ئهوهندهش بێ ئابڕوو مهبه خهڵك ڕقیان لێت بێت. .3متمان������هت بهخۆت ههبێت ،لوتبهرز مهبه بهجۆرێك كه بیگۆڕی������ت بهپۆزهتیڤ ،ب������هدوای ك������همو كوڕییهكانتدا بگهڕێو چاكیان بكه. خهڵكی لێت ههڵبێن. .4دوودڵ مهبه لههاوكاریكردنی كهس������ێك كه پێویست ی .10كهس������ایهتییه بههێزهك������هت بهكارمههێنه بۆزاڵبونو بهه������اوكار ی تۆ ههیه ،تهنانهت ئهگهر دوژمنیش������ت بێت ،دهست بهسهرداگرتن ی ئهوانه ی لهتۆ الوازترن. چونكه بهم ههڵوێس������ته ئهیس������هلمێنیت كه ت������ۆ زۆر لهوه .11نهرمو نیانو دڵس������ۆزو بهوهفاو جوان به ،نهك تهنها گهورهتر ی لهس������هر بنهما ی دوژمنایهت������ ی مامهڵه بكهیت ،بهش������ێوه ،بهڵك������و بهههڵس������وكهوتو مامهڵهكردنت لهگهڵ ئهوانیت������ردا بهمهش ههموو كهس وهك ش������ازاده ی كچان بهمهش خۆشهویستی خهڵك بهدهست دێنیت. .5ڕێزی ههم������وو كهس بگره تا ناچاریان بكهیت ڕێزت ئهتبینن.
چۆنێت ی پرچكردن ی قژهكهت بهشێوهی فهڕهنسی
ی كچان بهبهردهوامی دهپرس������ن بۆچی لێویان دهقڵش������ێت ،بهبێ ئهوه ی بهدوای هۆكارهكهیدا بگهڕێن .بێگومان قڵش������اندنی لێوهكان هۆكار ی ئاگاداریان بین ،لهو هۆكارانهش كهم ی ههیه كه پێویسته بهباش خۆ ی ناوپۆشی دهمه ،كه ههڵدهستن ی بهرگ ی پاش������كۆ ی ئهو غودانه دهردان ی لیكو بههۆیهوه لێوهكان تهڕ دهبێتو ناقڵش������ێت یان زۆر بهدهردان ی دهكاته سهر پێستی لێوهكان، خواردنی ترشیو سوێری كه كاریگهر ی بهردهوام ی وش������ك ی������ان ههواگۆڕكێ ههروهها زۆر خۆدانه بهرههوا ی وشكبونهوهی لێو یان لهگهرمهوه بۆساردو بهپێچهوانهشهوه دهبێته هۆ ی پێس������تهكهی بهددانهكان خوگرتن بهگهس������تنی لێوهكانو لێكردنهوه ی دهكات. ی توشی قڵشاندن یاخود زمان هێنان بهلێودا بهبهردهوام ی قڵش������اندنیانه. ی وهك B، D، cهۆكارێكی تر ی ڤیتامینهكان كهم������ ێ هۆكاری تریش ههیه كه لهنهخۆش������ییهوه دروس������ت دهبن یان ههند نهخۆش������ین پێویسته ئاگاداریان بیت ئهوانیش وهك بێهێزی ،الوازی، ی ی گورچیله دهبنه هۆ كهم خوێنی ،ههوكردنی مشهخۆر ،نهخۆشیهكان ی لێوهكان. وشكبونهوهو قڵشاندن
19
وهرزی هاوینهو لهسشواركردنی قژهكهت بێ������زار بویت ،ڕێ������گای ت������ر زۆره بۆ ڕێكخستنی كه زۆر ئاس������انو لهههمان كاتیش������دا مۆدێرنه ئهویش پرچكردنی قژهكهته بهش������ێوازی فهڕهنسی ،ههروهك لهم وێنانهدا دهردهكهون. وێنهكان لهچهپهوه بۆڕاست: .1كهمێكی كهزییهكه لهشێوهی سێگۆشهدا لهبهشی پێشهوهی سهر جیابكهرهوهو بیكه بهدووبهشهوه. .2یهكێكیان بخهرهس������هر ئهویتر ،ئیتر گرنگ نییه ڕاس������ت بخهیته سهر چهپ یان بهپێچهوانهوه. .3كهمێك كهزییهی تر لهالی ڕاس������تی سهر ههڵبگره ،پهنجهت بهكاربهێنه بۆئهم مهبهسته. .4پهنجه گهورهو پهنجه توته بهكاربهێنه بۆگرتنی بهشه تازهكه لهكهزییهكه. .5بهش������ێكی تر لهالی چهپی كهزییهكه ههڵبگرهو تێكهڵی كهزییكی الی ڕاستی بكه. .6لهس������هر ئاڵوگۆڕكردنی كهزییهكان بهردهوامب������ه ،بهمهرجێ������ك ههمووی������ان لهقهبارهدا وهك یهك بن. .7ئیس������تا دوو كهزییه بهیهك دهس������ت بگره لهههم������ان كاتدا پهنج������ه گهورهو پهنجه توتهی دهستهكهی ترت بهكاربهێنه
جوانکاری
سهر الی ڕاست ،لهالی ڕاستیش بهشێك ههڵبگرهو بهرهو الی چهپ بیبهو بیخهره سهر الی چهپ. .13بهههمان ڕێگا بهردهوامبه بهدانانی كهزییهكان لهس������هر یهكت������ر ،لهكاتێكدا دووكهزی������ت بهدهس������تێكت گرت������ووه كهزییهكی������ش بهدهس������تهكهی ترت ههتا ههموو قژهك������ه ت������هواو دهكهیتو پاش تهواوبوون بهباش������ی بیبهس������ته بۆئهوهی پرچهكه نهكرێتهوه. بۆگرتنی كهزییهكی نوێ. .8بهش������ه نوێیهكه بهرهو س������هرهوه بهرز بكهرهوه ،بهپهنجه گهورهی ئهو دهس������تهت بیگره كه دووكهزییهكهی ترت پێگرتووه ههوڵبده قژهكه لهبن������هوه ڕێك بخهیتو بهسافی بیهێنیت. .9بهش������ه نوێیهكه بهرهو الی چهپ ببهو تێكهڵی كهزییهكهی الی چهپی بكه. .10لهكاتی پرچهكهدا با دهس������تهكانت لهیهك������هوه نزیك بن ،ب������هاڵم كه چویته دهوری كهللهی سهر دهستهكانت كهمێك لهیهك دورخهرهوه بۆئ������هوهی قژهكه پڕ دهربكهوێت. .11قژهكه بهرهو س������هرهوهو بههێڵێكی ڕێك پرچ بكه. .12كهزییهك ل������هالی چهپ ههڵبگرهو بیكه بهدوو بهش������هوه بهش������ێكیان بخهره
18
سێشهممه
2010 /8/10
ژماره36:
nmnmpress@yahoo.com
ه سپۆنسهری زهین ئهتاتی لوبنانی باڵودهکرێتهوه هب ئهم الپهرهی
پهڵه گۆڕانی ڕهنگ ی پێسته لهسروشتی خۆیهوه بۆ ڕهنگێك ی تۆختر دروستبوون ی پهڵه زیاتر لهڕوخسار ی كچاندا دهبینرێتو توش ی گیروگرفتیان دهكات. دروستبوون ی پهڵه لهتهمهنی ههرزهكاریدا زیاتر ڕوودهداتو هۆكارهكهشی زۆرتر بهكارهێنان ی ماكیاژی زۆرو ناتهندروست ،لێدان ی ڕاستهوخۆ ی تیشك ی خۆر لهپێست ،ماڵه دوا ی منداڵ بوون ،ئاسهواری زیپكهو سوتاوییو برین ،پهڵه ی كهم خوێنییه ،هاوكات دووجۆر پهڵهمان ههیه: یهكهم :پهڵهی سهرپێست ئهم جۆره پهڵهیه كه بههۆی تیشك ی خۆرو بهكارهێنان ی ماكیاژو ههندێك هۆكاری تر دروست دهبێت بهتایبهت لهتهمهن ی ههرزهكار ی تا تهمهنهكان ی سهروتر چارهسهرهكانی لهسهنتهرهكهمان بهم دهرمانه سروشتیانه دهبێت: PLEACTION،CREAM،DERMCREAMئهم دهرمانانه بهشێوهیهك ی بهرنامهداڕێژراو بهكاردههێنرێنو لهماوهیهك ی دیاریكراودا چارهسهردهبێت. دووهم :پهڵه ی ژێرپێست ئهم جۆره پهڵهیه لهژێر پێستدایه وهك ماڵهی منداڵ بوون ،چارهسهری ئاسان نییهو پێویست ی بهكاته سهرهتا لهڕێگای خواردنی دهرمان ی سروشتییهوه دهبێت ههتا لهڕێگهی ڕیخۆڵهكانهوه بتوانرێت ژێرپێست پاكبكرێتهوهو دووباره پهڵه ههڵنهداتهوه ،بهم جۆره دهرمانه سروشتییانه دهبێت ) TRIPE ACTION )،CREAM،BOWELCLEANING ،CREAMبهكارهێنانی ئهم دهرمانه سروشتییانه لهگرفت ی پهڵه ڕزگارمان دهكات ،نموونهشمان زۆرالیه كه پهڵه ی ههبووه لهههموو جۆرهكان ی پهڵهو توانیومانه چارهسهری پهڵهكه ی بكهین ،ئێستا خاوهن ی پێستێك ی پاكو بێكێشهیه. سهنتهر ی زین ئهتات ی لوبنان ی لهسهرئاستی واڵتان ی جیهاندا ناسراوه بۆپێداویستیهكان ی خانمانو كێشهكانیان لهبوار ی قهڵهویو ههموو كێشهكان ی تری جهستهو ڕوخساردا وهك:
ی پهڵهو ماڵهو شوێنهواری • البردن زیبكه. ی تهمهن. ی چرچیو خهت • البردن ی لهش. ی پهڵهو زیبكه • البردن ی بهرچاو. ی رهش • البردن ی سنگو ورگ. • توندكردنهوه ی سنگ. • گهورهكردن ی برژانگو برۆ. • بههێزكردن ی نینۆك. • بههێزكردن ێ لێزهر. ی موو بهب • بنهبڕكردن ی زیبكه بهشێوهیهكی • بنهبڕكردن ههمیشهیی. ی بنباڵو قاچو ی بۆن • بنهبڕكردن دهم. ی رومهت. • بهرزكردنهوه ی لێو. گهورهكردن ی بااڵ 7_3 /سم • بهرزكردنهوه له 45رۆژدا. ی كێش 15_7 /كغم • بهزاندن له 30رۆژدا. ی كێش 4 _2 /كغم • زیادكردن له 30رۆژدا. ی قژوهرینو • چارهسهر بههێزكردنی. ی صدفیه، ی نهخۆش • چارهسهر بهڵهكی ،ئهكزیما. ی نهخۆشه قۆڵۆن. • چارهسهر ی قاچو ی قڵیشان • چارهسهر ورگو ران. ی ئافرهتانو ی نهزۆك • چارهسهر پیاوان. ی پرۆستات. • چارهسهر ی مایهسیری. • چارهسهر ی (دار ی نهخۆش • چارهسهر ثعلب) دهردهڕێوی. ی هۆرمۆنو سوڕی • چارهسهر مانگانهو كهم خوێنی. ی رۆماتیزمه. • چارهسهر ی لێو بۆ ههمیشهیی. • سوركردن ی سوتانو ی ئاسهوار • البردن نهشتهرگهری. ی چارهسهر لهگهڵ ی تر. كێشهیهك
چهند
• ازالة البقع والشامات وأثار حب الشباب. • ازالة التجاعيد والخطوط الناتجة عن التقدم فى السن. • ازالة البقع وحب الشباب الموجودة على الجسم. • ازالة السود حول العينين. • شد الصدر والبطن. • تكبير الثدى. • تقوية الرموش والحواجب. • تقوية األظافر. • ازالة الشعر دون استعمال الليزر. • ازالة حب الشباب بصورة دائيمة. • ازالة روائح األبطن والقدمين والفم. • تكبير الخدين. • تكبير الشفتين. • اطالة القامة من 7_2سم 45 يوما. • تخفيف الوزن الزائد من 15_7 كغم خالل 30يوما. • زيادة الوزن من 4_2كغم خالل 30يوما. • عالج تساقط وتقوية الشعر. • عالج أمراض الصدفية والبهاق واألكزيما. • عالج الدولى وظهور شرايين. • عالج مرض قولون. • عالج تشقق القدمين والبطن والفخذ. • عالج العقم لدى النساء والرجال. • عالج البروستات. • عالج البواسير. • عالج دار ثعلب. • عالج األختالل الهورمونى والعادة الشهرية وفقر الدم. • عالج الروماتيزم. • صبغ الشفتين باللون األ حمر وبصورة دائيمة. •ازالة أثار الحروق والعمليات الجراحية. • مع عالج مجموعة أخرى من األمراض.
ی تۆفیق سهنگهر عهل ی خانمان ی جوانكار ی شارهزا لهبوار ی پسپۆڕ خاوهن ی لوبنانی ی زهین ئهتات لهسهنتهر
ئهتوان������ ی كهس������ایهت ی خانم������ان ئاش������كرابكهیت ئهگ������هر كهمێك بهوریاییهوه تێبین ی جوڵه ی دهستو پهنجهكان������ ی بكهی������ت ،ئهمان������هش ههندێك ئاماژهن كه گوزارش������ت لهكهسایهت ی خانمان دهكهن. ئهگهر ئافرهتێكت بین ی لهكاتێكدا ههڵوێس������تێك ی ڕووب������هڕوو ی تۆقێن������هر ببوهوه لهتاو پهش������ۆكان دهس������تهكان ی بهرزكردب������ووهوهو پهنجهكانی كهوانهیی كردبوو ئهوا خاوهن كهس������ایهتییهكی ههستیارو خۆپهرس������ته ،چونك������ه كهوانهی������ ی
پهنجهكان ئاماژه بهوه دهكهن كه ئهو ئافرهته خۆ ی لهههموو شتێك بهالوه گرنگتره ،یان ئهگ������هر لهكاتێكدا ویستی ههبێت بۆههڵگرتنی شتێكو پهنجهكان������ ی بهتی������ژ ی كهوانهی������ ی بكات ئ������هوا ئافرهتێك ی كهللهڕهقو ڕهزیلهو حهزی لهدهس������هاڵت گرتنه دهسته .ئهگهر ئافرهتێكیش لهكات ی ئاخاوتندا دهس������تهكان ی لهسهریهك دانا ئ������هوا بهوریاییهوه قس������هكان ی ههڵدهبژێرێ������تو بهپهل������ه نیی������ه لهدهرخستنی شتهكانداو بهئاسانیش دهس������تبهردار ی ڕاكان������ ی نابێت،
مۆدیل
هۆكارهكان ی دروستبوون ی پهڵهو چارهسهركردنی
تێستێك ی بۆزانین ی كهسایهت خانمان ی لهڕێگ ه ی جوڵ ه دهستهكانییهوه بهپێچهوانهش������هوه ئ������هو ئافرهتانه ی لهكات������ی ئاخاوتندا دهس������ت زۆر دهجوڵێنن ئ������هوا ناجێگیرنو زوو دهگۆڕێن. ئهگهر ئافرهتێك لهكات ی ئاخاوتندا شتێك ی لهنێو دهستهكانیدا شاردهوه ئ������هوا زۆر ن������هرمو نیانهو بۆكار ی پهرستار ی ش������یاوه ،چونكه توانا ی خۆبهخش������ین ی زۆره ،بهاڵم ئهگهر چاونهترسانه بهدوا ی شتێكدا گهڕا ئهوا كهم ههستهو خهیاڵی زۆره یان ئهگ������هر هاتوو لهكات������ ی ئاخاوتندا سهیر ی ش������تێكی كرد بهبێ ئهوه ی
دهس������تی لێبدات ئهوا سروشتێك ی كهمێك ترس������نۆكی ههی������ه ،بهاڵم ئهگهر هات������وو لهكات ی گوێگرتندا پهنجهكان ی بهیهك������دا كردبوو ئهوا دهالل������هت لهبهئاگاییو گرنگ ی دان بهوشتانه دهكات كه لهچواردهورین. دهست دانان لهسهر سنگ لهكات ی ئاخاوتن������دا مانا ی ئهوه دهگهیهنێت كه بهقسهكان ناقایله یان ناڕازییه، ئافرهتێكیش كه میزاجی ناجێگیرو زووبێزار ببێ������ت لهگهڕان بهدوا ی ش������تێكدا ئهوا لهكات ی ئاخاوتندا پێیهكان ی دهجوڵێنێت.
ی خۆناساندن ئهتهكێت ئای������ا هی������چ بنهمای������هك ههی������ه بۆخۆناس������اندن بهتایبهت ئهگهر بۆجاری یهكهم بێت؟ بێگومان وهاڵمی ئهم پرس������یاره ئهرێیه ك������ه كارێكی ئاس������انهو پێویست ی بهمهشق نییه لهبهرئهوه ی ڕۆژان������ه دووب������اره ئهبێتهوه چ ی لهنێ������و ماڵدابێت یان لهش������وێن ی ئیش������دا ،ئهویش ل������هدوو خاڵدا كورت دهبێتهوه: .1یان ئهوهتا تۆ دوو ئافرهتهكه ی تر بهیهك دهناسێنیت. .2ی������ان ئهوهت������ا دووئافرهتهكه ناوهكانی������ان دهگۆڕن������هوه لهگهڵ
ئارایشت
ئاماژهدان بهسروشت ی كارهكانیان. س������هرهڕای ئهم بنهمایه گشتییه، بنهمای تریش ههیه: .1ئهوئافرهت������ه ی تهمهنی كهمتره دهناسێنرێت بهوئافرهتهی تهمهن ی لهم گهورهتره. .2یان ئهوئافرهتهی كه پلهوپایه ی كۆمهاڵیهت ی نزمت������ره بهو ئافرهته دهناس������ێنرێت كه پل������هو پایه ی بهرزتره ،بهاڵم ئهم������ه بنهمایهك ی ئاڵ������ۆزه ،چونك������ه ههم������وو كات ناتوان ی بهدروس������ت ی ئهمه دیار ی بكهیت. .3لهخۆناساندندا ههرگیز تهنها
ناو ی یهكهم مههێنه ،بهڵكو ههموو ناوهكه بهتهواوی بڵێ. .4ههروهه������ا دهس������تهواژه ی فهرمانك������ردن بهكارمههێن������ه ،بۆ نمونه بڵێت ف���ڵ��ان كهس ئهبێت ئهم خانمه بناسیت ،بهڵكو لهبر ی ئهمه وشه ی ش������یاو بهكاربهێنیت بۆنمونه :بهیارمهتیت ،ئهمهوێت... تد .5كاتێ������ك كچێك������ی هاوڕێت بههاوڕێیهك ی دیكهت دهناسێنیت وش������ه ی هاوڕێ بۆكهسی یهكهم بهكارمههێنه ،تا كهس������ی دووهم ههست نهكات كهس������ێك ی نامۆیه
بهتۆ. .6كاتێ������ك ئهتهوێت كهس������ێك بناسیت داوا ی لێمهكه ناو ی خۆ ی بڵێ ،بهڵكو تۆبه وتن ی ناو ی خۆت دهست پێبكهو خۆت بناسێنه. .7كاتێك كچێك بهكچێك ی تر یان كۆمهڵێك كچ دهناس������ێنیت ههموو ج������ار ێ ناوهكهی دووباره مهكهرهوه ،بهڵك������و تهنها یهكجار ناوی بهێنه. .8لهكۆتای������ی خۆناساندنیش������دا پێویس������ته ئ������هم دهس������تهواژانهت بیرنهچێت :خۆشحاڵ بووم ،ئهمه شهرهفێكی گهورهبوو بۆمن...تد.
ی هایالیت كردن لهماڵهوه چۆنێت
پێش ئهوهی كردارهكه ئهنجام بدهیت بۆماوهی س������ ێ ڕۆژ قژهكهت مهش������ۆ، ت������ا ڕێگه بهزهیتی سروش������ت ی قژهكهت بدهیت ڕهگهك������هی بپارێزێتو ڕێگه لهوهرینو خراپبوونی قژهكهت بگرێت لهكات ی ڕهنگكردنیدا پێویس������ته قژهكه تهواو وشك بێت. چۆنێتی ڕهنگكردنی: قژهكه لهناوهڕاس������تدا ئهكهین بهدووبهش������هوهو بهباشی ش������انهی دهكهین ،ئهم بهش������كردنه هاوكاریمان دهكات كهزییهكان وهك یهك ههڵبژێرین .ئێس������تا بهشێكیان بهتهوقه كهپس دهكهین پاشان بهشانهیهك كه كۆتاییهكهی درێژبێت بهش������هكهی تری قژهكه دهكهین بهچهند كهزییهكهوه بهئاڕاس������تهی سهرهوهو خوارهوه ،ئێس������تا ئهو كهزییانه جیادهكهین������هوه كه ئهمانهوێت ڕهنگ ی بكهین. ئینجا ڕهنگهكه ئامادهبكهو بهو فڵچهیه ی قژهكهت پێ جیاكردهوه كهزییهكان ی پ������ێ ڕهنگ بكه بهمهرجێ ئینجێك یان دووئینج لهڕهگ ی قژهكهوه دووربێت، ڕهنگهك������هی لێبده ئاگاداربه پێویس������ته كهزییهكه ههموو ڕهنگ بكهیت بهب ێ ئهوهی بهر قژهكه بكهوێت ،پاشان بهئهلهمنیۆم بیپێچه. بۆپاراستنی ڕوخسارت لهكاریگهری ئهم ڕهنگه ئهتوانیت پێش دهستپێكردن ی كارهكه ڤازلینی لێبدهیت ،ئهگهریش بهر پێس������تت ك������هوت یان كاریگهر ی بهجێهێشت ئهوا ڕاستهوخۆ پاك ی بكهرهوه دهرمانی ددان شتن پاككهرهوهیهك ی باشه بۆئهم مهبهسته كهمێكی لێبدهو دواتر بهئاو ی سارد بیشۆ. شتێكی تریش كه گرنگه باس بكرێت دانانی خاول ی یان پارچه قوماشێك ی ڕهنگ تاریكه لهسهر ش������انت بۆئهوه ی پۆشاكهكانت پیس نهبن ،پاش ئهوه ی ڕهنگهكهت لێدا ماوه ی 45 - 25خولهك لێیگهڕێ بهبێ ئهوهی دایبپۆش������یت واته تهنها با ئهلهمنیۆمهكهی پێوهبێت ،یان ئهتوانی لهژێر سشواردا دابنیشیت بۆئاسانكردن ی كارهكه دوای تهواوبوون ی ئهوماوهیه قژت تهنها بهئاوو بهلسهم بشۆ.
نوسینی :ئهنتۆنیا فیلیكس ی بۆ عهرهبی :سهعید ئهلحسنیه وهرگێڕان ی بۆ كوردی :رێباز زهنگهنه وهرگێڕان
جۆرج بوش:
www.Nnmnm.com
سێشهممه
2010 /8/10
رایس كهسێك ی زۆر تمانهپێكراوه زۆرجار دهنگهدهنگ لهس������هر ئهوه دروست دهبێت كه ئاخۆ پێشكهوتنمان بهئاڕاس������ته ی بنیاتنان ی ئهمریكا ی یهكگرتوودا بهدهس������تهێناوه .باوهڕم وایه لهس������هردهم ی س������هرۆكایهتی جۆرج ی كوڕدا ههست بهراده ی گرنگ ی درێژهدان بهو پێشكهوتنه دهكهن كه لهماوه ی س ی ساڵ ی رابردوو بهو ئاڕاس������تهیهدا بهدیمان هێناوه ،دهبینن كه ئیدارهیهك ی گش������تگیر بنیات دهنرێ������ت ،ئیدارهیهك ی پێكهاتوو لهههردوو پارت ،رهنگ������ه لهههموو ئهوانهیش گرنگتر ئهوه ببینن كه ئیدارهكه جهختدهكاتهوه لهسهر بهیهكگرتووی ی وهس������تانمان ،بهاڵم ئهگهر دابهشبووین، ئهوا دهڕوخێین منیش زۆر شاناز ی دهكهم كه رۆڵێك لهم ئیدارهیهدا ببینم. لهیهكهمین رۆژ ی كاركردنیدا لهكۆشك ی سپی ،واته رۆژ ی بیستو دوو ی مانگ ی كانوون ی دووهم ی ساڵی ،2001بوش سهرۆكایهت ی رێوڕهسم ی سوێندخواردن ی ئهندامانی تیمه ئیدارییه ئاس������ت بهرزهكه ی كرد .رێوڕهسمهكه لهبهش ی خۆرههاڵتی كۆش������كی س������پی بهڕێوهچوو .كارل رۆف راوێ������ژكار ی یهكهم ی بوش ك������ه جۆرج ی كوڕ بهناو ی منداڵه لێهاتووهكه بانگ ی دهكات لهال ی راستی كۆند ی راوهستابوو ،كه دهست ی راستی بهرزكردهوهو وتی: من ،كۆندۆلی������زا رایس ،بهفهرمی س������وێند دهخۆم كه پش������تیوان ی لهویالیهته یهكگرت������ووهكان بكهمو لهههموو دوژمنێك ئیتر دهرهك ی ی������ان ناوخۆیی بن بیپارێزم. س������وێندیش دهخۆم كه بڕواو دڵسۆزی ی راستگۆیانه ی خۆم بۆ ئهوه ی وتم ،بپارێزم ،ههروهها س������وێند دهخۆم كه ئ������هم پابهندبوونهم بهویس������تێك ی ئازادانه قبوڵكرد، ب������ ێ هیچ دوودڵییهكو ب ێ هی������چ نیازێك بۆ راكردن لهبهرپرسیارێتی ،سوێندیش دهخۆم تهواو ی ئهركهكان ی ئهو نووس������ینگهیه لهئهس������تۆ بگرم كه خهریكه دهچمه ناوییهوه ،دهبا خوا یارمهتیم بدات. یهكێك لهرۆژنامهكان ئهو كاره ی راوێژكاری ئاسایش ی نهتهوهی������ ی لهپش������ت پ������هردهوه ئهنجام������ی دهدات ،بهوه وهسفكرد ،بهشێكه لهو سیستمه ی سهرۆك لهقاڵب دهدات زیاتر لهوهی رێگهی پێبدات سیاسهتی واڵت وێنا بكات. لهوتارێ������ك كه له رۆژنامه ی نیو برزنس باڵوكراوهتهوه هاتووه : «نابێ������ت راوێژكاران������ ی وهك������و كیس������نجهرو رایس بهتهنها كهس������ان ی درهوش������اوهبن ،بهڵكو دهبێت لهكات ی پێویستدا توانای تێكهڵكردن ی تێڕوانینو رێبازگهلێك ی جۆراوجۆری������ان ههبێ������تو ههندێ جاریش بكش������ێنه دواوه بۆ ئهوهی رێگ������ه بهبهروبومی كارهكانیان بدهن ببنه موڵكی ئهوانهی كاریان بۆ دهكهن .بهوش������هگهلێك ی سادهتر دهڵێین س������هرۆكی ئهمریكا بهرههم ی كارێك ی دهس������تهجهمعییه كه كۆمهڵه كهس������ێك لهپێكهێنانیدا بهشدارییان كردووه». ئهو مهسهله گرنگانه ی راوێژكار ی ئاسایشی نهتهوهییو س������هرۆك تاوتوێ ی دهكهن ،وادهخوازێت ههردووكیان پهیوهندییهك ی لێوانلێو لهمتمانهی������ان لهنێواندا ههبێت. تێبینیش دهكهین سهرۆك ،كۆندی بهوه وهسف دهكات «كهسێك ی زۆر متمانهپێكراوه»و رایسپاردووه لهمهسهله جیهانییهكاندا مهشقی پێبكاتو بهردهوام لهزۆر شتدا راوێ������ژ ی پێدهكات ،س������هرباری ئ������هو بیروڕایانه ی كه كۆیكردوونهت������هوه ،ههروهها بۆ ئهركه یهكالیكهرهوهكان دهینێرێته دهرهوه .لێرهوه بهڕوون ی دهردهكهوێت جۆرج ی كوڕ متمانه ی بهرای������س ههیه ،تهواو وهكو چۆن باوكی (بوش -ی باوك .وهرگێڕ) متمانه ی بهبرنت سكۆكرۆفت راوێژكار ی ئاسایش ی نهتهوهی ی خۆ ی ههبوو. دوا ی كۆبوونهوهیهكی پهیمانی ناتۆ كه لهمانگ ی ئایار ی س������اڵ ی 1989س������ازدرا ،بوش������ی باوك نامهیهك ی بۆ سكۆكرۆفت نووسی ،كه تێیدا راده ی پشت پێبهستن ی راوێژو پش������تیوان ی ئهوی روونكردووهتهوه ،لهنامهكهدا هاتووه« :ههمیشه ئهو رێنماییه درووستهم لهیاد دهبێت كه پێشكهش������تكردم ،سوپاست دهكهم بۆ رۆڵی گرنگو پش������تیوانیكردنت ،ههروهها سوپاست دهكهم ،چونكه تۆ ئهو هاوڕێیهمی كه متمانهت پێدهكهم».
ژماره 36:
14
رۆژنامهیهكى كولتوریى گشتییه
كۆندۆلیزا رایسو چیرۆك ی سهركهوتنی
چوار گهنج منداڵێك القهدهك هنو دهیكوژن
خاوهن ئیمتیاز:
ههوراز لهههرێمی پهنجاب ی پاكس������تان ،چوار گهنج، دوا ی ئ������هوه ی كچێك������ ی تهمهن چوار س������اڵ دهڕفێن������ن كه ل������هدهرهوهی ماڵهكهی خۆیاندا یاری ی دهكرد ،القه ی دهكهنو پاشان دهیكوژن. كۆمهڵ������ه ی ههواڵ������ ی پاكس������تان (جنك) كه بهزمان ی ئهرد ی ههواڵ������هكان پهخش دهكات ئاش������كرایكرد چ������وار گهنج «س������اره»یان لهنزیك ماڵ ی خۆیان بهرهو شوێنێك ی چۆڵ رفاندووهو س������ێ رۆژ بهندیان كردووهو لهو ماوهی������هدا بهنۆره القهیانكردووه ،پاش ئهوه ی
بار ی تهندروست ی خراپ دهبێت دهیكوژنو تهرمهك������ه ی لهنزی������ك ماڵهك������ه ی خۆی������ان فڕێدهدهن. دوا ی ئاگاداركردن������هوهی پۆلی������س، گومانلێكراوێ������ك دهس������تگیردهكهن ك������ه دواتر دهردهكهوێ یهكێك������ه لهچوار گهنجه تاوانبارهكه ،بهاڵم هێش������تا گ������هڕان بهدوا ی س������ێ تۆمهتبارهكه ی تردا بهردهوامه ،كه بۆ شوێنێك ی نادیار رایانكردووه .ئهو رووداوه یهك������هم تاوان ی لهو جۆره نیی������ه ،بهڵكو لهو واڵت������هدا دهیان تاوان������ ی القهكردن ی منداڵ تۆمار كراون.
سێكس
کۆمپانیای رووداو شوان ئادهم ئهیڤهس
بهڕێوهبهری نوسین :بهڕێوهبهری کارگێڕی: شاخهوان مهحمود دابان عیزهت
ناونیشان :سلێمانى شاڕێی سالم تهالرى سلێمانی مۆڵ -نهۆمی دووهم بۆ پهیوهندی : 3186176 - 07480151705 - 07710268004
سێكس و خهو ال ی بریتانییهكان راپرسییهكی س������هنتهر ی «ئادهنبره ی تایبهت بهخهو» ی بریتان ی دهریخس������تووه ،زۆربه ی بریتانییهكان ،شهوانه، خهوتنی������ان پێباش������تره لهپیادهكردن ی خۆشهویس������تییو ئهنجامدان ی سێكس لهگهڵ هاوسهرهكانیاندا. بهپێ راپرس������ییهكه %79ی ئهو 8500كهسه ی بهشداری ی راپرس������ییهكهیان كردووه ئهوهیان پێباش������تره ش������هوانه كاتهكانیان بهخهو بهس������هربهرن ،نهك بهبهس������هربردن ی خۆشهویس������ت ی نوان������دنو سێكس������كردن لهگ������هڵ هاوسهرهكانیاندا. توێژهرانی س������هنتهرهكه ئهوهیش������یان ئاشكراكردووه كه حهوت كهس لهههر 10كهسێك بهدهست ناڕێكو پێك ی خهوتنهوه دهناڵێنن ،چوار یهك ی بهشداربووانیش كێشه ی ك������هم خهوییان ههیه ،لهوبارهوه د.كریس ئیدزكۆس������ك ی رایگهیان������د ك������ه كهم خهویی كێش������ه ی تهندرووس������ت ی لێدهكهوێت������هوه« ،ناڕێكوپێك ی لهخهوتن������دا بهتهنها كار ناكاته سهر جۆری ژیان ،بهڵكو مهترسی ی بهرزبوونهوه ی فشار ی خوێنو جهڵته ی دڵ ی لێدهكرێت».
گهنجی مۆدێرن
سهرنوسهر:
Nmnmpress@yahoo.com