ՆՈՐ ՕՐ Շաբաթաթերթ by Nor Or Weekly

N.O. February 18, 2016, No. 7:N.O. Blank

2/17/16

3:18 PM

Page 1

Միւնխենում Հայ Դիւանագէտը «Նեղն Է Գցել» Ատրպէյճանի Նախագահին

Այս տարի Միւնխենեան ամէնամեայ անվտանգութեան համաժողովին Ատրպէյճանի նախագահը ելոյթ ունեցաւ «Կլիման և էներգետիկ անվտնագութիւնը» նիստին։ Սակայն, այս խորագիրը չխանգարեց Ալիեւ կրտսերին խօսել ոչ թէ բնապահպանութեան և ուժանիւթի աղբիւրների վերաբերեալ, ինչն իրենից, ամենայն

Հալէպի Ծանր Վիճակը Կը Շարունակուի. Վնասուած Շէնքեր Սկսած Են Փուլ Գալ

հաւանականութեամբ, ակնկալում էին նիստի տարակուսած մասնակիցները, այլ այն մասին, ինչի վրայ Ալիևը սևեռուած է. հայկական այսպէս կոչուած ագրեսիան և հայերի կողմից իբր գործուած այլ յանցանքները, որոնք իր կարծիքով խոչընդոտում են տարածաշրջանային զարգացումը։ Իհարկէ, մոռանալով նշել, այն իրական պատճառները, որոնց ֆոնին իր երկիրը յայտնուել է ցնցումների եզրին. նաֆթի գների նուազումը, մանաթի արժեզրկումը, մարդու իրաւունքների ոտնահարումը և այլն։ Իսկ ինչու խօսել դրանց մասին, եթէ կարելի է ամբողջ մեղքը բարդել Շար. էջ 15

94 TARI% JIU 7 VOLUME 94, NO. 7

Էդուարդ Նալպանտեանը Հանդիպեց Վիքթորիա Նուլանդին

Միւնխենում արտգործնախարար Էդուարդ Նալպանտեանը հանդիպեց Ամերիկայի Միացեալ Նահանգների պետքարտուղարի տեղակալ Վիքթորիա Նուլանդին: Զրուցակիցները գոհունակութիւն յայտնեցին երկկողմ յարաբերութիւնների բարձր մակարդակի կապակցութեամբ, կարևորեցին վերջին տարիներին Հայաստանի և Միացեալ Նահանգների միջև բարեկամական գործընկերութեան ամրապնդմանն ուղղուած քայլերը։ Էդուարդ Նալպանտեանը և Վիքթորիա Նուլանդը մտքեր փոխանակեցին տարբեր ոլորտներում փոխգործակցութեան յետագայ զարգացման ուղիների շուրջ։ Հայաստանի արտգործնախա-

Տաւուտօղլուն Խոստովանեց Թուրքիայի Հակահայ Քաղաքականութիւնը

«Ռուսաստանն ու Ատրպէյճանը բարեկամական, փոխադարձ յարգանքի վրայ հիմնուած գործընկերային յարաբերութիւններ են կառուցում: Թուրքիային չի յաջողուի սեպ խրել յարաբերութիւններում», յայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտօնական ներկայացուցիչ

Մարիա Զախարովան ի պատասխան Թուրքիայի վարչապետ Ահմէտ Տաւուտօղլուի յայտարարութեան, ըստ որի՝ «վտանգուած է Ատրպէյճանի տարածքային ամբողջականութիւնը Հայաստանի պատճառով, որին աջակցում է Ռուսաստանը»:

Թուրքիա Օրէ Օր Աւելի Կը Կարծրացնէ Սուրիոյ Դէմ Իր Դիրքաւորումը

Թուրքիոյ Սուրիոյ քաղաքականութիւնը այլեւս շատ լուրջ հարցեր դրած է ո՛չ միայն միջազգային քաղաքական գետնի վրայ, այլ նաեւ Թուրքիոյ սահմաններէն ներս, ուր այժմ ժողովուրդը մտահոգ է եւ կը վախնայ, որ երկիրը կը ներքաշուի

Հալէպի իրադրութիւնը կը շարունակէ մնալ ծանր եւ մտահոգիչ: Ահաբեկչական խմբաւորումներու կատարած հրթիռարձակումներուն հետեւանքով փուլ եկած են երկու շէնքեր: Շէնքերուն մէկուն մէջ քաղաքացի մը ծանրօրէն վիրաւորուած ու մահացած է, մինչ անոր քոյրը փոխադրուած է եւ մինչեւ այսօր կը գտնուի հիւանդանոցային խնամքի տակ: Մահացած երիտասարդը կը կոչուի Էլիաս Սաքքալ: Վերջին օրերուն Հալէպի տարբեր շրջաններ սկսած են թիրախ դառնալ ահաբեկիչներու կրակներուն: Քաղաքը կը շարունակէ զրկուած մնալ ելեքտրականութենէ եւ ջուրէ:

FING<ABJI% 18 ":TROUAR 2016

THURSDAY, FEBRUARY 18, 2016

անբաղձալի պատերազմի մը մէջ։ Անցեալները կը խօսուէր Երրորդ Աշխարհամարտի վտանգի մը մասին։ Սուրիա իրաւ ալ կրնա՞յ Երրորդ Համաշխարհային Պատերազմի մը ծնունդ տուող կռուախնձոր դառնալ։

Քրտական Կուսակցութիւնը Կը Մերժէ Թրքական Պահանջքները

Թուրքիա 2-րդ Օրն Ըլլալով Շարունակեց Ռմբակոծել Ազեզի Մէջ Քրտական Ուժերու դիրքերը

Թրքական բանակը երկրորդ օրն ըլլալով շարունակեց ռմբակոծել Հալէպի հիւսիսային գիւղական Ազեզ շրջանին մէջ քրտական ուժերու դիրքերը: Թուրքիոյ վարչապետ Ահմէտ Տաւուտօղլու յայտնեց, որ ինք Թուրքիոյ մտահոգութիւնները հեռաձայնով փոխանցած է Միացեալ Նահանգներու փոխ նախագահ Ճօ Պայտընին` աւելցնելով, որ Պայտըն յայտնած է, որ այդ մտահոգութիւնները պիտի փոխանցէ «առնչակից կողմերուն»:

րարը և ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալն անդրադարձան տարածաշրջանային և միջազգային հրատապ խնդիրների: Էդուարդ Նալպանտեանն ու Վիքթորիա Նուլանդը քննարկեցին ղարաբաղեան հիմնախնդրի կարգաւորման գործընթացը։

ՀՀ Սփիւռքի Նախարարը Մասնակցել Է Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ Տարելիցի Միջոցառումները Համակարգող Խորհրդաժողովին

Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոս Արամ Ա.-ի բարձր հովանու ներքոյ Անթիլիասի «Կիլիկիա» թանգարանի սրահում տեղի է ունեցել Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցի միջոցառումները համակարգող Մերձաւոր և Միջին Արևելքի երկրների տարածաշրջանային յանձնախմբի ամփոփիչ խորհրդաժողովը: Երկօրեայ խորհրդաժողովի առաջին նիստին մասնակցել են ՀՀ սփիւռքի նախարար Հրանուշ Յակոբեանը, Լիբանանում ՀՀ արտակարգ և լիազօր դեսպան Աշոտ Քոչարեանը, Մերձաւոր և Միջին Արևելքի երկրներում գործող Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցի միջոցառումները համակարգող յանձնախմբերի ղեկավարներն ու անդամները, հոգևոր հայրեր, կուսակցութիւնների ներկայացուցիչներ:

N.O. February 18, 2016, No. 7:N.O. Blank

2/17/16

3:18 PM

Page 2

NOR ØR% 18 ":TROUAR 2016

>MBAGRAKAN

ՇԱԲԱԹՕՐԵԱՅ ՎԱՐԺԱՐԱՆՆԵՐ

Fimnoua‘ 1922-in (~r;xnø) Established 1922 (in Fresno) PA<TØNAJ:RJ MIAZ:AL NAFANGN:ROU ÂAMKAWAR AXATAKAN KOUSAKZOUJ:AN AR:UMT:AN <R+ANI An ADL Publication >MBAGIR^

|akob Martiros;an >MBAGRAKAN KAXM^

Dokt& Minas Goya\;an Sargis |& Minas;an Frac S;';jy;an >acik Yano\;an MARXAKAN BAVUN^

Au;tis Ba\ram;an WARCAKAN KAXM^

Toqj& Âa``i Pal;an Ghorg Grigor;an Karø Giu'hl;an Andranik A`ar;an Andranik Fa\k;an >mbagroujiun

F;®& (626)296-2921 F;®atip (626)296-2922

E- Mail: nor-or@sbcglobal.net Dauan;low ®amkawarakan skxbounqn;roun% ke fauatanq baxmakar‘ouj;an ;u axat .øsqi irauounqi% f;t;uabar% fraparakoua‘ groujiunn;re anpa\man c;n arta\a\t;r .mbagrouj;ans t;sakhte! J;rjis .mbagroujiune ke w;rapafh \[oua‘ \ødoua‘n;roun \apauoumn;rou kam cfratarak;lou irauasoujiune% ;u [rkoua‘ \ødoua‘n;re c;n w;radar]ouir f;[inakin! Kamqh anka. patya®n;row sprda‘ wripakn;rou famar k*apauininq m;r a,.atakizn;roun ;u enj;rzo[n;roun n;ro[amtouj;an!

Այսօրուան տուեալներով, Լոս Անճելըսի շրջանին մէջ մնացած են սոսկ տասնեակ մը շաբաթօրեայ վարժարաններ, որոնք տակաւին անխոնջ կը գործեն հայ ազգի նորահաս սերունդի հայեցի սնման եւ ուսուցման աշխատանքներով: Հայկական ամէնօրեայ վարժարաններուն թիւերու նուազումով հայ համայնքը կ՛ակնկալէր շաբաթօրեայ վարժարաններու բազմացում, սակայն պարագան կը մնայ նոյնը, առանց որեւէ փոփոխութեան կամ առանց նոր ծրագիրներու առաջադրման: Յուսահատութեան մատնուածութեան կամ լքուածութեան նշոյլներ կը թուան ըլլալ մեր մէջ, հանդէպ հայ լեզուի եւ մշակոյթի պահպանման առաքելութեան, որոնք մեր հոգիներու խոր իրականութեան մէջ էին յետ Ցեղասպանութեան տարիներուն, մինչեւ անոր 100-րդ տարելիցը: Կը բաւէ՞ր միթէ ոգեկոչել Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ տարեդարձը մեծ շուքով, եւ ապրիլ անոր շուքին տակ յաջորդ 100 տարիներուն... առանց հայախօս սերունդներու: Խօսքը կը վերաբերի Ամերիկայի հայաբնակ համայնքներուն, ուր ափ մը շաբաթօրեայ հայ վարժարաններ կը մաքառին իրենց գոյութիւնը պահելու յանուն հայ նոր սերունդի զաւակներու հայ մշակոյթի եւ լեզուի պահպանման, առանց դոյզն իսկ շահեկան ակնկալութեան, եւ առաւել եւս՝ անոր ջահակիրներու խորին եւ նուիրեալ զոհողութեան: Սոյն պարագան սակայն, սոսկ ամերիկեան ափերուն վրայ երեւացող պարագայ չէ թերեւս եւ կան նման պայմաններ եւ պարագաներ տարբեր աշխարհամասերու մէջ: Մենք, որպէս հայ ազգի զաւակներ, կը մտածե՞նք արդեօք

մեր զաւակներուն յաջորդ տասնամեակներու ապագայով... որպէս հայ: Շատեր առարկեցին հայ վարժարաններու թոշակներուն անմատչելիութիւնը իրենց եկամուտներուն առումով, եւ սակայն անոնք առարկեցին նաեւ շաբաթօրեայ վարժարաններուն տարեկան չնչին թոշակները, որոնք համաչափ չէին նոյնիսկ իրենց մէկ ընթրիքին կամ մէկ օրուան պտոյտի ծախսերուն: Հոյլ մը բազմատեսակ եւ երանգաւոր պատճառաբանութիւններու նորանոր տեսականիներ լսելի կը դառնային տարեմուտի արձանագրութիւններու ժամանակ, որոնք արժանի էին «չեմ»երու բառարաններուն: Շաբաթը մէկ օր է ընդամէնը, Շաբաթ առաւօտեան ժամը 10-էն մինչեւ 1։00: Մեր նորահաս սերունդի զաւակները արժանի չե՞ն միթէ պճեղիկ մը փոքր զոհողութեան իրենց ծնողներուն կողմէ, որքանով որ զբաղած ըլլան անոնք իրենց առօրեայ աշխատանքներով, մտահոգութիւններով կամ հաճոյքներով: Ակնկալուածը անշուշտ գոնէ մեր ունեցած ազգային հաւանականութիւններու պահպանումն է այս ժամանակաշրջանին, ուր տակաւին գոյութիւն ունին հայ լեզուի սնուցանման խելագար ջահակիրներ, որոնք սրտաբուխ կ՛ընծայեն եւ կը փոխանցեն իրենց գիտելիքները մեր նոր սերունդին: Ակնկալուածն է նաեւ նորանոր շաբաթօրեայ վարժարաններու բացում, որպէս մխիթարանք փակուած հայ վարժարաններու փոխարէն: Ե՞րբ պիտի արթննան խոր թմբիրի մէջ մնացած հայազգիները թէ՝ արդէն կ՝ուղղուինք դէպի օտարացում եւ ձուլում:

Գալ Տարի Քրտակա՞ն... Վանի Մէջ

«Թայմզ աֆ Իսրայէլ» օրաթերթը կը հաղորդէ, որ Իսրայէլի արդարադատութեան նախարար Այելեթ Շաքետ, Երեքշաբթի օր Թել Աւիւի մէջ խորհրդաժողովի մը ընթացքին իր արտասանած խօսքին մէջ յայտնած է. «Մենք պէտք է հրապարակաւ կոչ ուղղենք` հաստատելու քրտական պետութիւն մը: Այս մէկը քայլ մըն է, որ պիտի տկարացնէ շրջանին մէջ Իսրայէլի մրցակիցները: Քիւրտիստանի մը հռչակումը Իրանը կ՛անջատէ Թուրքիայէն եւ Իսրայէլի նկատմամբ պիտի ունենայ բարեկամական վերաբերմունք»:

ծուին համացանցին վրայ...: Մեծ աշխարհագրագէտ կամ քարտէսագէտ մը ըլլալ չի կարօտիր անշուշտ գիտնալու, որ «Իրանը Թուրքիայէն բաժնող» սահմանագիծն ու սահմանամերձ հողատարածքը ուրիշ բան չէ՝ եթէ ոչ ներկայիս Թուրքիոյ կողմէ բռնագրաւեալ Արեւմտեան Հայաստանի հարաւ արեւելքը...։ Մեզի կը մնայ հարց տալ, թէ հայկական որեւէ կողմի մը հաւաքական կամ առանձնակի յուշատետրին վրայ օրակարգ հանդիսացա՞ծ է՝ այս հին ու նոր պարագան... եւ թէ մենք՝ հայերս առանձնաբար

Վերոյիշեալ բազմանշանակ յայտարարութիւնը, մանաւանդ երբ ան կու գայ հրէական պետութեան մէկ պատասխանատուէն ու անոր գործադրութիւնը կը վայելէ իսրայէլեան պետութեան նեցուկը՝ շատ ալ հեռու կամ առասպելական չի թուիր, մանաւանդ եթէ անոր վրայ աւելցնենք վերի քարտէսին նման քարտէսներ, որոնք ամերիկեան աղբիւրներէ անընդհատ կը տարա-

կամ հաւաքաբար ի՞նչ կը մտածենք կամ ի գործ կը դնենք այս առնչութեամբ...։ Իսկ եթէ ոչ, ապա ի՞նչի կը սպասենք: Մեր պապերուն հիմնած Վանը անոր, որպէս մայրաքաղաք ունենալով՝ Քիւրտիստանի մը հռչակո՞ւմը...:

Nor Or Weekly is published weekly, except two weeks in AUGUST Nor Or Publishing Association, Inc. 1901 N. Allen Ave., Altadena, CA 91001

Annual Subscription rates: As of June 1st, 2007 U.S.A.

2nd Class: West Coast $75

2nd Class: East Coast $85

1st Class:West Coast, East Coast $120 Canada Air Mail: $130 All Other Countries

Air Mail: $250

94-AM:AK 1922-2016

ՍԵՒԱԿ ՅԱԿՈԲԵԱՆ

Հայաստան Են Ժամանում Հինգ Նոպելեան Դափնեկիրներ

Նոպելեան մրցանակի դափնեկիր Դան Շեխտման

Ապրիլին Հայաստանը առաջին անգամ կը հիւրընկալի միաժամանակ հինգ Նոպելեան մրցանակակիրների, որոնք կենսաքիմիայի, ֆիզիկայի և բժշկագիտութեան թեմաներով բաց դասախօսութիւններ կը կարդան: Առաջին անգամ տարածաշրջանում անցկացուող այս միջոցառումը նախաձեռնել է Մխիթար Հերացու անուան պետական բժշկական համալսարանի գիտական աշխատանքների գծով պրոռեկտոր Կոնստանտին Ենկոյեանը: «Ազատութեան» հետ զրոյցում վերջինս խոստովանեց՝ ոչ թէ Հայաստանում գիտութեան ոլորտում արձանագրուած յաջողութիւններն են գրաւել պատուաւոր մրցանակի դափնեկիրներին, այլ հեղինակութիւն վայելող հայ գիտնականների հետ նրանց անձնական կապերը: «Մեր ֆիզիկոսներն են յայտնի, դա փաստ է: Անկեղծ լինենք՝ մենք համակարգային տեսանկիւնից այնքան էլ մրցունակ չենք համաշխարհային գիտութեան մէջ, ես չեմ կարող ասել, որ նրանք գալիս են կոնկրէտ գիտական արդիւնքի համար»,ասում է Ենկոյեանը:

N.O. February 18, 2016, No. 7:N.O. Blank

2/17/16

3:18 PM

Page 3

THURSDAY, FEBRUARY 18% 2016

ԻՆՉՈ՞Ւ ԱՇԽԱՐՀ ՎԻՃԵԼԻ ԿԸ ԳՏՆԷ ԹՈՒՐՔԻՈՅ ԿԵՑՈՒԱԾՔԸ ԻՍԼԱՄԱԿԱՆ ՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ՀԱՆԴԷՊ Ծնած է 1972-ին Օլթիի մէջ, Թուրքիա։ Մասնագիտացած է Քաղաքական եւ Արեւելեան Գիտութեանց մէջ։ 2003-էն իվեր գլխաւոր խմբագիրն է Իսթանպուլի «Ռատիքալ» թերթի օտար լուրերու բաժնին։ Մասնագէտ մեկնաբան ու վերլուծող սիւնակագիր է թրքական քաղաքականութեան, Կովկասի, Միջին Արեւելքի եւ Եւրոպական Հարցերու։ Երբեմն կ՛աշխատակցի գերմանական Die Zeit թերթին։ Ծանօթ խմբ.

Արդեօք Թուրքիա իսկապէս կը կռուի՞ Իսլամական Պետութեան դէմ։ Կամ ալ, ճի՞շդ է այն ամբաստանութիւնը, թէ Թուրքիա նեցուկ կը կանգնի Իսլամական Պետութեան։ Եթէ նախագահ Ռեճէփ Թայյիպ Էրտողանի հարցնէք, պիտի պատասխանէր. «Ոչ մէկ պետութիւն այնքան կը պայքարի անոր դէմ որքան Թուրքիան»։ Անցեալ Յունուար 12-ին, Իսթանպուլի Սուլթանահմէտ շրջանին մէջ գործադրուած մահացու ահաբեկումէն ետք, կրկին նախագահին հարց տուին, թէ որքա՞ն անկեղծ էր վերոնշեալ իր արտայայտութեան մէջ։ Անիկա զայրացած պատասխանեց. «Թուրքիան թիւ մէկ թիրախն է շրջանին մէջ գործող ահաբեկչական բոլոր կազմակերպութիւններուն, որովհետեւ մենք կը պայքարինք բոլորին դէմ անխտիր։ Աշխարհի մէջ կա՞յ երկիր մը, որ այնքան կը պայքարի Իսլամական Պետութեան դէմ որքան Թուրքիան, որ ա՚յդ պատճառով ալ նոյնքան սուղ կը վճարէ»։ Վարչապետ Տաւուտօղլուն ալ յայտարարեց, թէ Թուրքիա վճռակամ է իր պայքարին մէջ Իսլամական Պետութեան դէմ։ Էրտողանի ու Տաւուտօղլուի յայտարարութիւնները մասնաւոր հետեւանք չեն ունենար, եւ յաճախ լուրջի չեն առնուիր, որովհետեւ Թուրքիա զօրավիգ կը կանգնի ա՛յն կազմակերպութիւններուն, որոնք զինեալ պայքար կը մղեն Սուրիոյ նախագահ Պաշար Ասատի իշխանութեան դէմ։ Երբեմն այդ խմբաւորումներուն մաս կը կազմեն Իսլամական Պետութեան ճիհատիսթներ։ Տարիներէ իվեր, Թուրքիա քննադատուած է իր ծակոտկէն (porous) սահմանագիծերուն համար, որոնցմէ կը թոյլատրուի անարգել թափանցումը զինեալներու եւ զինամթերքի։ Երբ դիտել կը տրուի, թէ ճիհատիսթները կը հակակշռեն սահմանային տարածութիւններ, թէ Թուրքիա դառնալու է երկրորդ Փաքիստան մը, թուրք պաշտօնատարներ կը պատասխանեն, թէ նման վկայութիւններ չափազանցուած են։ Երբ Ճապհաթ-էլ-Նուսրան եւ Իսլամական Պետութիւնը լաւ մը տեղաւորուեցան եւ երեւելի դարձան, Թուրքիոյ բացատրութիւնը կ՛ըլլար. «Ասատ երաշխաւորեց սոյն կազմակերպութիւնները։ Անոնց աղբիւրը վարչակարգն է։ Եթէ այդ իշխանութիւնը տապալի, նման հաստատումներ ինքնաբերաբար կը չքանան»։ Բայց երբ Ամերիկա 2012-ին Ճապհաթ-էլ-Նուսրան ահաբեկչական խումբերու դասին որակեց, այն ատեն Թուրքիա շարունակեց թաքուն կերպով թիկունք կանգնիլ այդ խմբաւորումին։ 2014-ին, Անքարայի քաղաքականութիւնը պարզ էր. եթէ Իսլամական Պետութիւնը կռուէր Սուրիոյ իշխանութեան ընդդիմադիր ուժերուն դէմ, որոնք նեցուկը կը վայելէին Թուրքիոյ, այն ատեն անիկա վատ կազմակերպութիւն մըն էր, սակայն անիկա լաւ համախմբում մը նկատուեցաւ, երբ անիկա քիւրտերուն դէմ կռուեցաւ։ Թուրքիա գործածեց Իսլամական Պետութիւնը որպէս գործիք, ջնջելու համար քիւրտերը, որոնք ինքնավարութիւն յայտարարած էին Ռոճավայի մէջ՝ Քիւրտիստանի արեւմտեան բաժինը հիւսիսային Սուրիոյ մէջ։ Ուրիշ հարց մըն ալ ծագեցաւ, երբ Թուրքիա Մուսուլի իր հիւպատոսարանը գործնապէս յանձնեց Իսլամական Պետութեան, հաւատալով թէ այս վերջինը պիտի չդպնար հոն բնակող թուրքոմաններուն։ Հիւպատոսարանի վարչակազմը սակայն գերի նկատուեցաւ, եւ հարկ եղաւ անոր ազատագրումը բանակցութեամբ։ Կը կարծուէր նաեւ, թէ Թուրքիա կը տնտեսէ Իսլամական Պետութիւնը։ Հակառակ ամերիկեան ազդեցութիւններուն, Թուրքիա արգելք չհանդիսա-

ՖԵՀԻՄ ԹԱՇԹԵՔԻՆ

ցաւ իր սահմանէն քարիւղի փոխանցման Իսլամական Պետութեան կողմէ, մինչեւ Մարտ 2014։ Հասաքայի ու Տէր Զօրի գրաւեալ նահանգներու նաֆթահորերէն արտադրուած քարիւղը, խառնուելէ ետք ինքնավար Քիւրտիստանէն հայթայթուած քարիւղին հետ, օրինաւոր միջոցառումներով Թուրքիա կը փոխանցուէր։ Քարիւղին ա՛յս ձեւով փոխանցումը օրինաւոր կը նկատուէր, ըստ Ալ-Մոնիթըրի սուրիական եւ իրաքեան աղբիւրներուն։ «Սուրիական քարիւղը կը փոխադրուէր հիւսիսային Իրաքի Զահօ ու Տահուք քարիւղի կայաններուն, ուր կը խառնուէր տեղւոյն քրտական իշխանութեան տակ գտնուող քարիւղին հետ։ Անկէ, թրքական քարիւղատար բեռնակառքերը կը կատարէին խառնուրդ քարիւղին փոխադրութիւն դէպի Թուրքիա։ Ամերիկեան ճնշումի տակ, Թուրքիա դիրքորոշուեցաւ Իսլամական Պետութեան դէմ։ Բանակցութիւններէ ետք, Թուրքիա յայտարարեց, թէ Ինճիրլիքի օդանաւակայանը տրամադրելի է, օգտագործման համար ամերիկեան ու դաշնակից օդանաւերու կողմէ։ Յուլիսին, սակայն, Թուրքիա իր ռազմական ուժերը լարեց քրտական PKK-ի դէմ, Քրտական Ժողովրդավար Կազմակերպութիւնն ալ նկատելով թշնամի ուժ մը Իսլամական Պետութեան նման։ Թուրքիոյ Ապահովական Սպասարկութիւնը տեղեակ էր կասկածելի ահաբեկիչներու մասին. բայց ձերբակալած չէր զանոնք, ինչ որ ապացոյց էր իշխանութեան երկդիմի կեցուածքին։ Այն ատեն, ինչո՞ւ որեւէ կանխամիջոց չէր առնուած անոնց դէմ։ Մանաւանդ որ Ապահովութեան Գրասենեակը, 2015 Դեկտեմբեր 17-ին եւ 2016 Յունուար 4-ին, զգուշացուցած էր, որ զբօսաշրջիկութեան վայրեր եւ օտարներ կրնային թիրախ դառնալ ահաբեկութեան։ Բաց աստի, նոյնիսկ գանգատներ եկան թուրք ընտանիքներէ, յայտնելով որ իրենց զաւակները կ՛անդամագրուէին Իսլամական Պետութեան կազմակերպութեանց։ Ա՛յն ատեն միայն, դատական օրինական քայլեր առնուեցան անոնցմէ 38-ին դէմ։ Այս բոլորը կասկածներ կ՛արթնցնեն Թուրքիոյ դիրքորոշումին մասին Իսլամական Պետութեան հանդէպ։ Այսպէս, Թուրքիա կը նպատակադրէր զօրացնել Մուսուլի սիւննի իր դաշնակիցներուն վարկը, շարունակելով պահել Պաշիքայի մէջ իր զօրագունդը, հակառակ Պաղտատի իշխանութեանց կողմէ կատարուած բողոքին։ Յաւելուածաբար, Թուրքիա կը ձգձգէ փակումը 98 քլմ. երկարութեամբ սահմանային տարածութեան մը, որ կը ծառայէ Իսլամական Պետութեան իբրեւ անցք, կամ՝ բաց պատուհան դէպի այլ երկիրներ։ Սուլթանահմէտի ռմբահարումէն ետք է որ, հիմա, Թուրքիա կ՛ամրափակէ մատնանշուած այդ սահմանագիծը, սիմենթէ պատեր բարձրացնելով, նման ամբաստանութեանց առաջքը առնելու համար։ Սակայն, անիկա կը շարունակէ ընդդիմանալ քիւրտ ժողովրդավարական միաւորներու գործողութեանց, արգիլելու համար, որ անոնք անցք մը ստեղծեն Ճարապլուսի մէջ, որ տակաւին հակակշռին տակ է Իսլամական Պետութեան։ Մինչ Թուրքիա կը սաստկացնէ արշաւները իր երկրի քիւրտերուն դէմ, անոր զինուորական շարժողականութիւնը (mobility) սահմաններու երկայնքին կրճատուած է, վախնալով որ Ռուսիա պիտի հակադարձէ վառ առնուած իր օդանաւի դէպքէն ետք։ Ներկայիս, կը թուի թէ պիտի որդեգրուի նոր կարելիութիւն մը, որ կը նախատեսէ Թուրքիոյ բարեկամ ուժեր տեղափոխել Ճարապլուս, եթէ Իսլամական Պետութիւնը անկէ հեռացուի։ Ովքե՞ր են արդեօք Ճեպհէթ-էլՆուսրայի եւ Ահրար-էլ-Շամի «բարեկամ» զինեալները։ Եթէ այս վերջին միջոցին դիմուի, կասկած չկայ որ յիշեալ կազմակերպութիւնները գլխացաւ պիտի պատճառեն, ինչպէս որ պատահեցաւ Իսլամական Պետութեան հետ գործակցութեան պարագային։

Թարգմ. Սարգիս Յ. Մինասեան (Ալ-Մոնիթըր, Յունուար 19, 2016-ի թիւ)

N.O. February 18, 2016, No. 7:N.O. Blank

2/17/16

3:18 PM

Page 4

NOR ØR% 18 ":TROUAR 2016

FA|ASTAN:AN LOUR:R

Նախագահ Սարգսեան. «Սահմանադրութեան Փոփոխութիւններու Կենսագործում»

Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահ Սերժ Սարգսեան նախագահական նստավայրին մէջ հիւրընկալած է օրէնսդիր, գործադիր եւ դատական իշխանութիւններու, տարածքային կառավարման եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններու ղեկավար կազմի ներկայացուցիչները: Հանրապետութեան նախագահը անդրադառնալով երկրի ներքին եւ արտաքին մարտահրաւէրներուն, սկսած է նոր քաղաքական համակարգի ձեւաւորման, նոր քաղաքական մշակոյթի արմատաւորման գործընթացը:

Լևոն Տէր-Պետրոսեան Վերադարձած Է Հայաստան

Փետրուար 13-ին ՀՀ Առաջին նախագահ, Հայ Ազգային Գոնկրէսի առաջնորդ Լևոն Տէր-Պետրոսեան վերադարձած է Հայաստան: Օդակայանին մէջ Առաջին նախագահին դիմաւորած են Գոնկրէսի ներկայացուցիչներ ու համակիրներ: ՀՀ Առաջին նախագահին տրամադրութիւնը բարձր է. «Ամէն ինչ ընթացած է սպասուածէն աւելի բարեյաջող: Բոլորս ոգևորուած ենք ե՛ւ արդիւնքներէն ե՛ւ Նախագահին վերադարձէն»: Յիշեցնենք, որ Նախագահ Տէր-Պետրոսեանը Յունուար 15-ին ԱՄՆ-ի մէջ ենթարկուած էր վիրահատութեան:

ՀՀ Դեսպան. «ԼՂ Ժողովրդի Հանդէպ Ատրպէյճանի Ինքնիշխանութեան Վերաբերեալ Յաւակնութիւններն Անհիմն Են»

Ատրպէյճանի կողմից ԼՂ հիմնահարցի կարգաւորման գործում բացառապէս տարածքային ամբողջականութեան սկզբունքին յղում կատարելու առնչութեամբ դեսպան Կիրակոսեանը նշեց, որ Հելսինքիի եզրափակիչ ակտի սկզբունքները հաւասար նշանակութիւն ունեն, և ԵԱՀԿ բոլոր մասնակից պետութիւնները, այդ թւում՝ Հայաստանը և Ատրպէյճանը, համաձայնել են, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան կարգաւորումը պէտք է հիմնուի ուժի չկիրառման, ազգերի ինքնորոշման և տարածքային ամբողջականութեան սկզբունքների վրայ: Հայկական կողմն արձանագրեց, որ վերջին 25 տարում Ատրպէյճանի հակահայկական քաղաքականութիւնը փոփոխութիւններ չի կրել: Ատրպէյճանը հրաժարւում է ճանաչել ԼՂ ժողովրդի ինքնորոշման իրաւունքը, որը Մինսկի խմբի համանախագահ պետութիւնների ղեկավարների կողմից ճանաչուել է որպէս հակամարտութեան կարգաւորման հիմնարար սկզբունքներից մէկը և ամրագրուել ԵԱՀԿ Աթէնքի նախարարական յայտարարութեան մէջ: Կարգաւորման հիմքում ընկած է Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակի որոշումը պարտադիր իրաւական ուժ ունեցող կամարտայայտութեան միջոցով:

Շնորհակալագիր

Յարգելի «Նոր Օր»ի վարչութեան ընկեր-ընկերուհիներ, Մասնաւոր շնորհակալութիւններս կը յայտնեմ ձեզի, ձեր ղրկած ցաւակցական նամակին եւ ամուսնոյս՝ Ճորճին դագաղը զարդարող ծաղկեպսակին։ Այս տխուր առիթով, 100 տոլար կը նուիրեմ «Նոր Օր» շաբաթաթերթին։ Փոլին Պասմաճեան եւ զաւակը Վահան Պասմաճեան

Գրաւուած Թուական Ապրիլ 9, 2016

«Պահանջատիրութիւնը Հարիւրամեակէն Ետք» խորագրով միօրեայ սեմինար: Կազմակերպութեամբ՝ Հայոց Ցեղասպանութեան Ոգեկոչման Լոս Անճելըսի Միացեալ Մարմինի (UACLA): Մանրամասնութիւնները շուտով:

MI+AXGA|IN LOUR:R

Մետվետեւ. «Վերադարձել Են Սառը Պատերազմի Ժամանակները»

Ռուսաստանն ու Արեւմուտքի երկրները մօտեցել են նոր սառը պատերազմի իրավիճակին: ԹԱՍՍ-ի փոխանցմամբ՝ այս մասին յայտարարել է ՌԴ վարչապետ Տմիթրի Մետվետեւը՝ ելոյթ ունենալով Միւնխենի անվտանգութեան համագումարին: ՌԴ վարչապետը ընդգծել է, որ «ՆԱԹՕ-ի քաղաքական գիծը Ռուսաստանի նկատմամբ շարունակում է մնալ փակ եւ անբարեացակամ»: «Կարելի է աւելի կտրուկ ձեւակերպել. մենք, փաստօրէն, մօտեցել ենք նոր սառը պատերազմի իրավիճակին»,- ասել է Մետվետեւը: «Գրեթէ ամէն օր մեզ որպէս սպառնալիք են ներկայացնում ՆԱԹՕ-ի, Եւրոպայի, Ամերիկայի կամ այլ երկրների համար: Նկարահանում են սարսափազդու ֆիլմեր, որոնցում ռուսները միջուկային պատերազմ են սկսում։ Ես երբեմն մտածում եմ՝ մենք այժմ 2016 թուականո՞ւմ ենք, թէ՞ 1962», ցաւով նշել է վարչապետը եւ յաւելել՝ «թէեւ իրական սպառնալիքը, որոնք գոյութիւն ունեն մեր փոքրիկ աշխարհում, եւ յոյսով եմ, որ հասկանում էք, բոլորովին այլ կողմից է գալիս», ասել է նա։

Հռոմի Պապի Եւ Ռուսիոյ Պատրիարքի Պատմական Հանդիպումը Կայացաւ

Պատմութեան մէջ առաջին անգամ Քուպայում հանդիպել են Մոսկուայի եւ համայն Ռուսիոյ Պատրիարք Կիրիլը և Հռոմի Պապ Ֆրանսիսկոսը։ Ռուս ուղղափառ եկեղեցու ղեկավարը հանդիպումը եղբայրական է համարել: Մօտ 2 ժամ տևած հանդիպման արդիւնքում հոգեւոր առաջնորդները եկել են այն եզրակացութեան, որ երկու եկեղեցիները պէտք է միասին աշխատեն՝ պաշտպանելով քրիստոնեաներին: Հանդիպման աւարտին Հռոմի Պապն ու Համայն Ռուսիոյ Պատրիարքը 30 կէտից կազմուած համատեղ հռչակագիր են ստորագրել։ Հռչակագիրն անդրադառնում է մի շարք խնդիրների՝ ինչպիսիք են Ուքրանիայի հակամարտութիւնը, Մերձաւոր Արեւելքում քրիստոնեաների հետապնդումները, միասեռ ամուսնութիւնները, ինչպէս նաեւ յղիութեան արհեստական ընդհատումները: Հռոմի Պապն ու ռուս Պատրիարքը միջազգային հանրութեանը կոչ են արել համախմբել ջանքերն ահաբեկչութեան դէմ պայքարում, թոյլ չտալ նոր Համաշխարհային Պատերազմի։

Իրաք. Մուսուլի Ջրամբարը Փլուզման Եզրին

Մուսուլի ամենամեծ ջրամբարը կը դիմագրաւէ փլուզման սպառնալիք, որու հետեւանքով անոր հարաւային կողմը գտնուող ամբողջ տարածաշրջանը կրնայ ոչնչանալ: Տեղեկութիւնները ստացուած են ամերիկեան հետախուզական մարմիններէ: Ջրամբարի հիմքերը հաստատուն չեն, անոնք ենթարկուած են քայքայման եւ 2014-ին ISIS-ի կողմէ կարճ ժամանակով գրաւման ենթարկուելու պատճառով խախտած են անոր հիմքերը: Ամերիկեան բանակի ճարտարագէտներու պատրաստած զեկոյցին համաձայն, Մուսուլի ջրամբա-

րը կարծուածէն շատ աւելի մեծ փլուզման վտանգ կը դիմագրաւէ: Ամերիկացի բանբեր մը այս մասին խօսելով, ըսած է, որ ահաբեկիչները վտարած են աշխատողները եւ գողցած ջրամբարի շուրջ եղող բոլոր սարքերը: Իրաքի կառավարութիւնը պայմանագիր մը կնքած է իտալական Trevi ընկերութեան հետ, ջրամբարի վերանորոգման համար, ինչպէս նաեւ Իտալիոյ վարչապետը նշած է, որ իր երկիրը պատրաստ է մինչեւ 450 զինուորներ ուղարկել ապահովելու համար ջրամբարի անվտանգութիւնը:

Պէյրութի մէջ իր մահկանացուն կնքեց բեմադրիչ եւ դերասան՝ Պերճ Ֆազլեան: Պոլիս ծնած Ֆազլեան կը համարուի լիբանանեան թատրոնի կարեւոր կերտիչներէն մին: Մասնաւորապէս Ռահպանի եղբայրներուն եւ Ֆէյրուզի հետ իր համագործակցութեամբ։ Ֆազլեան յաջողած է կերտել լիբանանեան թատրոնի ոսկի օղակներէն մին: Ան կարեւոր ներդրում ունի նաեւ լիբանանահայ թատրոնի մօտիկ անցեալի պատմութեան մէջ:

Ան հանդէս եկած է տասնեակ շարժանկարներու մէջ եւ բեմ հանած մեծ թիւով թատերական բեմադրութիւններ:

Ոչ Եւս Է Բեմադրիչ Եւ Դերասան Պերճ Ֆազլեան

N.O. February 18, 2016, No. 7:N.O. Blank

2/17/16

3:18 PM

Page 5

THURSDAY, FEBRUARY 18% 2016

ՀԱՅԵՐԷՆ ԼԵԶՈՒՆ ԱՆԱՂԱՐՏ ՊԱՀԵՆՔ

ԵՐԲ ՊԻՏԻ ԿԱՍԵՑՈՒԻՆ ԵՒ ՎԵՐԱՑՈՒԻՆ ՆՈՐԱԿԵՐՏ ԱՆՃՈՌՆԻ ԵՒ ԱՆՀԵԹԵԹ ԲԱՌԵՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՄԷՋ

GA{OUJA|IN LOUR:R

Հ. Բ. Ը. ՄԻՈՒԹԵԱՆ ՄԱՆՈՒԿԵԱՆՏԵՄԻՐՃԵԱՆ ՎԱՐԺԱՐԱՆԻ ՊԱՏՈՒԱԲԵՐ 40-ԱՄԵԱԿԸ Շաբաթ, Փետրուար 27, 2016, երեկոյեան ժամը 7-էն սկսեալ, Պէվըրլի Հիլզի Հիլթըն շքեղաշուք պանդոկի սրահին մէջ տեղի պիտի ունենայ Հ.Բ.Ը.Միութեան Մանուկեան-Տեմիրճեան վարժարանի հիմնադրութեան պատուաբեր 40-ամեակը: Ձեռնարկը իրենց ներկայութեամբ պիտի պատուեն Թեմիս Բարեխնամ Առաջնորդ՝ Գերշ. Տ. Յովնան Արք. Տէրտէրեան եւ զանազան շրջաններէ պիտի ժամանեն Հ.Բ.Ը.Միութեան Կեդրոնական Վարչութեան անդամներ: Այդ օր, պիտի մեծարուի եւ գնահատուի վարժարանի հոգաբարձութեան 25 տարիներու արտակարգօրէն նուիրեալ, տեսլապաշտ եւ բառին պարզ, խորունկ եւ դասական իմաստով՝ վարժարանի ծանրակշիռ ղեկավարը՝ Սինան Սինանեան: Այդ առիթով Թեմիս Բարեջան Առաջնորդ՝Գերշ. Տ. Յովնան Արք. Տէրտէրեանի բարեխօսութեամբ, Տիար Սինան Սինանեան պիտի արժանանայ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ. Վեհափառին կողմէ սրբատառ Կոնդակի եւ շքանշանի: Վերջին յիսուն տարիներուն Երուսաղէմէն, Ռումանիայէն, Պուլկարիայէն, Պոլիսէն, Սուրիայէն, Եգիպտոսէն եւ Իրաքէն, ու մանաւանդ Լիբանանէն, Պարսկաստանէն եւ Հայաստանէն, ինչպէս նաեւ Գերմանիայէն եւ Պաքուէն

մեծ թիւով հայեր Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ եկան եւ կայք հաստատեցին Գալիֆորնիա ու յատկապէս Լոս Անճելըս քաղաքը: Նոր գաղթականներու ժամանումով Լոս Անճելըսի հայութեան ազգային կեանքը աննկարագրելիօրէն աշխուժացաւ: Նոր եկեղեցիներ, դպրոցներ, ակումբներ գոյութիւն առին, մշակութային եւ ընկերային ձեռնարկներ մրցանիշ կտրող առատութեամբ սկսան տեղի ունենալ, այլատեսակ ու բազմատեսակ միութիւններ կազմուեցան, թերթեր հրատարակուիլ սկսան, հայերէն լեզուի ուսուցման համար, ամէնօրեայ դպրոցներու կողքին, 70-է աւելի միօրեայ

ԽԱՉԻԿ ՃԱՆՈՅԵԱՆ

Սինան Սինանեան

դպրոցներ հիմնուեցան: Երգի, նուագի, արուեստի, պարի, դպրոցները կը վխտան Լոս Անճելըսի մէջ, իսկ հարսանեաց սրահները եւ տարեցներու կեդրոններ ամէն քայլափոխին կը տեսնենք... 1975-ին, Հ.Բ.Ը.Միութեան տեղւոյս պատասխանատուները, գլխաւորութեամբ այդ օրերու երիտասարդ, քաջակորով Առաջնորդ՝ Գերշ. Տ. Վաչէ Արք. Յովսէփեանի, Հ.Բ.Ը.Միութեան Կեդրոնական Վարչութեան եւ Պրն. Ալեք Մանուկեանին դիմեցին ամէնօրեայ դպրոց մը բանալու համար: Հաւանութիւն առնելով, գործի անցան եւ Շըրմըն Ուէյ փողոցի վրայ գործող

Ս. Պետրոս Հայաստանեայց եկեղեցւոյ մէջ 1976-ին սկսան Հ.Բ.Ը.Միութեան Ս. Պետրոս ամէնօրեայ վարժարանը, տասնեակ մը աշակերտներ եւ միայն երեք հոգինոց ուսուցչական կազմ ունենալով: Քանի մը տարիէն՝ արդէն աշակերտութեան թիւը բազմանալով, Ս. Պետրոս եկեղեցւոյ դպրոցաշէնքը փոքր ըլլալով, Հ.Բ.Ը.Միութեան ղեկավարները աւելի մեծ դպրոցաշէնք մը ունենալու մասին սկսան մտածել: Մէկ երկու տարի պետական վարձու դպրոցաշէնքի մէջ դասերը տեղի կ՛ունենային: 1986-ին գնուեցաւ Canoga Park քաղաքի ներկայ դպրոցաշէնքի 6.5 արտաՇար. էջ 14

ՏՈՔԹ. ՅԱԿՈԲ ԱՅՆԹԱՊԼԵԱՆ «Մեսրոպեան Ուխտ» Լեզուապահպանական Միութիւն

Հայերէն լեզուի մէջ ամէն բառ իր յատուկ իմաստը ունի։ Կան բառեր որոնք բազմիմաստ են։ Սակայն հայերէն լեզուն այնքան հարուստ է նորակերտ բառակերտումի համար, որ անտեղի օտար լեզուներէ փոխառութեան պէտք չունի։ Հայաստան վերջին 100 տարիներուն այնքան անպատշաճ բառեր ներմուծուած, մխրճուած են հայերէնի մէջ, որ մարդուս զայրոյթը կը բորբոքի այսքան այլասերում եւ օտարամոլութիւն նկատելով։ Հայերէն լեզուն առանձին մասնաճիւղն է հնդեւրոպական 11 լեզուներու ընտանիքին։ Նախօրօք յօդուածներուս մէջ նշած եմ, որ լատիներէնը իտալիգ կոչուած լեզուաճիւղէն սերած է, իսկ հայերէնը ինքնուրոյն ճիւղ է, որեւէ լեզուաճիւղէ սերած չէ։ Խումբ մը եւրոպական լեզուները սերած են լատիներէնէ եւ ճերմանիգ կոչուած լեզուաճիւղէն, իսկ ռուսերէնը սլավիգ կոչուած լեզուաճիւղէն։ Հայ ազգը ինչո՞ւ այսպէս կոչուած «փոխառութիւն» պիտի ընէ լատիներէնէ կամ սլավիգ կոչուած լեզուաճիւղէն սերած՝ ռուսերէնէ, երբ հայերէն լեզուն ասոնցմէ շատ աւելի վաղեմութիւն ունի։ Այո, անցեալին հայերէն լեզուին մէջ տասնեակ մը օտար լեզուներէ փոխառութիւններ եղած են (տես Հրաչեայ Աճառեանի Արմատական Բառարանը), բայց երբ մենք ներկայիս ունինք արդէն չգործածուող բառեր բառարաններու մէջ, ինչո՞ւ զանոնք չգործածել եւ անոնց փոխարէն օտար բառեր ներմուծել հայերէն բարապաշարի մէջ։ Ոմանք պիտի ըսեն «Արդիականացում կամ միջազգայնացում» պէտք է ...Ես պիտի ըսեմ անարդարանալի, անտրամաբանական այլասերում, օտարամոլութիւն եւ օտարապաշտութիւն պէտք չէ։ Օրինակներով խօսինք։ Bank – banca (անգ., ֆր., իտալ.), բանկ (հայաստանեան)։ Դրամատուն (հայերէն)։ Բառացիօրէն bank բառին իմաստը բացի դրամատունէ, կը նշանակէ եզերք՛ (գետի) եւայլն...։ Post-posta (անգ. ֆր., իտալ.) պոստ (հայաստանեան), նամակատուն (հայերէն)։ Post բառը բազմիմաստ է կը նշանակէ ցից, կայան, նամակատուն եւայլն։ Նման բազմահարիւր բառեր այսօր կը վխտան «հայաստանեան հայերէնի» մէջ, որոնք կ՛արտահանուին սփիւռք, արտագաղթողներու եւ հեռատեսիլի հեռասփռուած ծրագիրներու եւ արտատպուած յօդուածներու միջոցով եւ կ՛աղաւաղեն սփիւռքի մէջ գործածուած հայերէն լեզուն։ Իսկ աւելի խայտառակութիւն է օտար արմատներով «բառակերտումները», որոնք հայ մտաւորականին նողկանքը կը յառաջացնեն։ Քանի մը ցայտուն օրինակներ տանք. Պլանաւորել (հայաստանեան) to

plan (անգ.), ծրագրել (հայերէն)։ Այսինքն՝ plan օտար բառարմատը առնելով «հայերէն նոր բայ» շինած են…։ Սուպսիդաւորել (հայաստանեան), to subsidize (անգ.), նպաստաւորել (հայերէն)։ Այսինքն subsidize օտար բառարմատով «հայերէն նոր բայ» հնարած են…։ Ինտեկրացում (հայաստանեան), integrade (անգ.), integrer (ֆր.), integrare (իտալ.) ամբողջացնել, համալրել (հայերէն)։ Այսինքն օտար բառարմատով կրկին «հայերէն բայ» ստեղծած են…։ Այո, «օտար արմատներով նոր հայերէն բառեր եւ բայեր» կառուցելու, հնարելու, ստեղծելու, շինելու մարմաջը այնքան անսանձ ընդհանրացած է Հայաստանի մէջ, որ ուզած անձ իր նոր բառը կը ստեղծէ։ Վերջերս դիմատետրի (facebook–ին Հայաստան օգտատետր կ՛ըսեն չես գիտեր ի՞նչ հիման վրայ) մէջ անհաւատալին ալ նկատեցի «առիթ» բառը հոլովողը «առիթաւորուիլ…» եւ երբ նկատողութիւն ըրի, որ հայերէնի մէջ նման բառ չկայ եւ կարելի չէ «առիթ» բառը որպէս բայ հոլովել, կ՛ուզէր արդարանալ ըսելով «Հայաստանի մէջ ընդունելի է…»։ Շարունակենք չնաշխարհիկ «հայաստանեան հայերէնի» նորակերտ բառերու ցանկը։ Ապամոնտաժել (հայաստանեան), փլել, կազմալուծել, քանդել (հայերէն)։ Պարզ է որ ֆրանսերէն եւ անգլերէն Montage բառարմատով հայերէն լեզուն քանդելով նորակերտ բառ «ծննդաբերած» են…։ Հոսպիտալացնել (հայաստանեան), hospitalizer (ֆր.), to hospitalise (անգ.), հիւանդանոց պառկեցնել (հայերէն)։ Ակներեւ է, որ օտար բառարմատով անհարկի բառակերտում է։ Կոռումպացուած (հայաստանեան), corrupt (անգ., ֆր.), corrotto (իտալ.) նեխած, ապականած, կաշառուած (հայերէն)։ Օկուպացուած (հայաստանեան), occupied (անգ.), occupé (ֆր.), occupato (իտալ.), գրաւուած, զբաղած (հայերէն) եւ նման հարիւրաւոր բառեր այսօր «Հայաստանի հայերէնի» բառապաշարին մաս կը կազմեն, որոնց մաքրազտման հիմնական, ազդու որոշում եւ գործնական քայլեր չեն կիրարկուիր Հայաստանի Հանրապետութեան մէջ, որուն Սահմանադրութեան մէ՚ջ ամրագրուած է «Հայաստանի Հանրապետութեան պետական պաշտօնական լեզուն գրաւոր հայերէն է…»։ Ցաւալին այն է, որ Էջմիածնի եկեղեցական խորհուրդը Մեսրոպ Մաշտոցի գործունէութեան հետեւելով տէր չի կանգնիր հայերէն դասական ուղղագրութեան վերականգնման եւ բառապաշարի մաքրազտման իր արդար բողոքի ձայնը լսելի դարձնելով…։ Շար. էջ 15

N.O. February 18, 2016, No. 7:N.O. Blank

2/17/16

3:18 PM

Page 6

NOR ØR% 18 ":TROUAR 2016

ԴԻՄԱՏԵՏՐԻ (FACEBOOK) ԷՋԵՐԻՑ ՄԷԿԻ ՀԵՏՔԵՐՈՎ…

ԳԱԼ ՏԱՐԻ՝ ՎԱՆ

Առնօ Բաբաջանեանի Ծննդեան 95-Ամեակը

ՀԵՆՐԻԿ ԱՆԱՍԵԱՆ

Սովորաբար, իւրաքանչիւր օր, առաւօտ կանուխ առաջին գործս է լինում համակարգիչ բանալը` աշխարհի, ի մասնաւորի հայ աշխարհի նորութիւններին տեղեակ լինելու համար: Ճիշդ է, ամէնօրեայ Ասպարէզն ստանում եմ, ինչպէս եւ միւս թերթերը, բայց նորութիւններին տեղեակ լինելու համար այդ լրագրի վրայ յոյս դնել չի լինի, որովհետեւ, ոչ թերթի խմբագրութեան մեղքով, օրաթերթը վերջին մէկ-երկու տարուայ ընթացքին օրը-օրին չի հասնում բաժանորդին: Օրինակ, այս շաբաթուայ ընթացքում երկու օրուայ թերթ եմ ստացել` երկուսն էլ նախորդ շաբաթուայ համարներ: Բոլորիս է յայտնի: Ողջ Ամերիկայի տարածքին վերջին մի քանի տարում սնանկութեան աստիճանի հասած ամերիկեան փոստային ծառայութեան պժգալի պատմութիւնը: Այժմ գանք մեր բուն նիւթին: Դիմատետրի բազմաթիւ նիւթերի մէջ առաջինը, որ գրաւեց ուշադրութիւնս` հետեւեալն էր. Ինձ բոլորովին անծանօթ մի հեղինակ` Քոչար Ոսկանեան անունով (հաւանաբար յօրինուած անուն-մականուն), ռուսերէն լեզուով երկարաշունչ մի յօդուած էր գրել տաղանդաւոր դաշնակահար եւ հանճարեղ կոմպոզիտոր Առնօ Բաբաջանեանի մասին` կապուած նշանաւոր հայորդու ծննդեան 95-ամեակի հետ: Յօդուածի հեղինակը բաւական ցայտուն սարկազմով (Սարկազմ` կծու, սպանիչ ծաղր) հարուածի տակ էր դրել Հայաստանի Մշակոյթի Նախարարութեանը, որ արժանիօրէն չի նշել հենց միայն երաժշտական գլուխ գործոց եղող «Հերոսական Բալլադ», - ով հայ ժողովրդին հերոսացնող Առնօ Բաբաջանեանի ծննդեան 95-ամեակը, այլ բաւարարուել է մի խումբ անյայտ մարդկանց հետ ծաղկեփունջ (գուցէ եւ ծաղկեպսա՞կ…,- չգիտենք) դնելով Երեւանի ամենահին, Թոխմախ անունով յայտնի գերեզմանատանը հանգչող կոմպոզիտորի գերեզմանի վրայ: Յօդուածի բովանդակութիւնից դժուար չէր ենթադրել, որ հեղինակը Առնօ Բաբաջանեանի ընտանիքին մօտ կանգնած անձնաւորութիւններից մէկն է, որովհետեւ նա երգահանի ծննդեան թուականի հետ կապուած մի այնպիսի յայտարարութիւն է անում, որը չկայ եւ կամ ես չեմ հանդիպել կոմպոզիտորին նուիրուած որեւէ աշխատութեան մէջ: Քոչար Ոսկանեանը գրում է, որ Առնօ Բաբաջանեանը ծնուել է 1921 թուականի ոչ թէ Յունուարի 22-ին, այլ 21-ին, այսինքն Ռուսական Յե-

ղափոխութեան առաջնորդ Լենինի մահուան օրը: Եւ, միանգամայն խելացի որոշումով, նորածին Առնոյի համար ծննդեան թուականի հետ կապուած, յետագայում հասարակութեան մէջ անհամ համեմատութիւններից զերծ պահելու մտահոգութիւնից դրդուած, ծնողները անսալով պատկան մարմնի թելադրանքին, համաձայնուել են մէկ օր առաջ տանել երեխայի ծննդեան թուականը եւ հաստատել Յունուարի 22-ը: Ոսկանեանի յօդուածից երեւում է, որ որեւէ լուրջ միջոցառում` կապուած Առնօ Բաբաջանեանի յոբելեանի հետ` տեղի չի ունեցել Երեւանում: Ի հակադրութիւն հայաստանեան նման անհաճոյ երեւոյթի բացայայտման, յօդուածագիրը Առնօ Բաբաջանեանի ծննդեան 95-ամեակին նուիրուած, Մոսկուայում կայացած մէկ ժամ տեւողութեամբ փառահեղ համերգ-երեկոյի տեսագրութիւնն է հրամցնում հասարակութեանը: Եւ ի~նչ համերգ. բեմում սիմֆոնիկ նուագախումբ եւ չորս տղամարդ երգիչներ, քառեակ կազմած պանծացնում են Առնօ Բաբաջանեանի երաժշտութիւնը: Այս անգամ արդէն նորովի հնչողութեամբ, ֆիլմերի համար գրուած նրա երաժշտութիւնը վերածած երգերի, անուանի ռուս բանաստեղծների տեքստերի հիման վրայ: Հանդիսասրահում ցնծութիւն է, հրավառութիւն: Նայում, լսում ես այս ամէնը եւ հոգիդ փառաւորւում է այն գիտակցութեամբ, որ մենք` հայերս էլ ունենք արժէքներ, մեծութիւններ, ինչպէս իրենք` ռուսները, եւ կարող ենք հարստացնել իրենց արուեստի գանձարանը մեր համաշխարհային արժէքներով: Այո, գաղտնիք չէ, որ ռուսները խելակորոյս կերպով են սիրում Բաբաջանեանի երաժշտութիւնը, ի մասնաւորի նրա երգերն ու ֆիլմերի համար գրած երաժշտութիւնը: Դէ, մենք էլ, հայերս մի քանի տարին մէկ, «Երեւան-70» երաժշտական փառատօն ենք անցկացնում ինչպէս Երեւանում, այնպէս էլ Լոս Անճելըսում, որի ծրագրի մէջ եղող երգերի առիւծի բաժինը մշտապէս յատկացւում է Առնօ Բաբաջանեանի երգերին: Քոչար Ոսկանեանի գրութեան մէջ շատ դառը տողեր կան կապուած Բաբաջանեանի անբուժելի հիւանդութեան եւ մահուան հետ կապուած: Ես դեռ էն հին օրերից, 1960-ական թուականներից գիտէի կոմպոզիտորի սոսկալի ծանր, անբուժելի հիւանդութեան մասին: Գիտէի, որ նա դեռ երիտասարդական տարիներից տառապում էր արեան քաղցկեղով: Յօդուածագիրը միանգամայն իրաւացիօրէն, սրտի ցաւով է նկարագրում Առնօ Բաբաջանեանի մահուան եւ թաղման մանրամասների մասին: Պարզւում է, որ ինքը` Բաբաջանեանն է կտակ թողել, որպէսզի իրեն հողին յանձնեն Հայաստանում, հակառակ պարաՇար. էջ 15

ՊԱՏԱՌԻԿՆԵՐ՝ ԵՐԱԶԱՅԻՆ ԱՐԵՒՄՏԱՀԱՅԱՍՏԱՆԷՆ

ԿԱՊԱԹՈՎԿԻԱ - ԵՈԶԿԱՏ Առաջին փուլի աւարտին, երկրորդ փուլը պիտի սկսի այս «մզկիթաշինութեան» եւ 750 նոր մզկիթներ պիտի բարձրանան առ Մուհամմէտ: Չմոռնանք որ այս մզկիթներուն քով պիտի բարձրանան նաեւ «մետրէսէ»ները, դպրոցները: Այս «մետրէսէ»ներուն մէջ թրքական «մշակոյթն» ու «քաղաքակրթութիւնը» պիտի ուսուցանուի, թրքական քարոզչութիւնը յառաջ պիտի երթայ եւ ի նպաստ Թուրքիոյ տրամադրութիւններ պիտի ստեղծուին: Տակաւին, այս «մետրէսէ»ներու շրջանաւարտները լման կրթաթոշակներով պիտի կարենան Թուրքիոյ համալսարաններուն մէջ իրենց բարձրագոյն ուսումը ստանալ: Կրնա՞ք երեւակայել 50-100 տարի ետք զանազան ազգերու պատկանող քանի՜ տասնեակ հազար մտաւորականներ, բժիշկներ, փաստաբաններ, երկրաչափներ, քաղաքական գործիչներ, դիւանագէտներ, կուսակցական ղեկավարներ, խմբագիրներ, կղերականներ, ուսուցիչներ, տնօրէններ եւ այլքն ի նպաստ Թուրքիոյ քարոզչութիւնը պիտի ընեն աշխարհի բազմաթիւ երկիրներու մէջ: Ասոնք ծրագրուած յստակ եւ հաստատ նախաքայլերն են ապագայ բան-թուրանիզմի, որուն անվիճելի ղեկավարը պիտի ըլլայ Թուրքիան (կը յիշէք չէ՞ Անգարայի մէջ կառուցուած 1100 սենեականոց նախագահական պալատը։ Այս պալատին կից կառուցուած մզկիթին մէջ 3000 մարդ կրնայ «Ալլահ ու Ագպար» աղօթել...): Ինչպէս Օսմանեան կայսրութեան ժամանակ (14-20րդ դարու սկիզբը) նոյնպէս հիմա, Էրտողան կ'ուզէ որ Թուրքիան իսլամական աշխարհի ղեկավարը ըլլայ: Մեր չհաւնած թուրքերը երկար տարիներու վրայ մանրամասնօրէն ծրագրուած յայտագրով կը պատրաստուին իրենց դատը քշելու: Այս պաշտպանելու, իրենց կայսրութիւնը կերտելու եւ իրենց շահերը յառաջ թուրքերը շատ լաւ գիտեն, որ դպրոցը լաւագոյն վայրն է ապագայ սերունդներուն «ուղեղները լուալու», պատրաստելու, իրենց նպատակները հետապնդելու համար: Իսկ մե՞նք, «խելացի՜ հայերս», «իմաստո՜ւն» (իմաստա՞կ) հայերս, Ցեղասպանութեան 100-ամեակին դպրո՛ց կը փակենք (ԹՄՄ Արշակ Տիգրանեան Վարժարանը), աշխարհի վրայ մեր միա՛կ գիշերօթիկ կրթական հաստատութիւնը (ՀԲԸՄ Մելգոնեան Կրթ. Հաստատութիւնը) փա՛կ կը պահենք... եւ մեր զոյգ Կաթողիկոսները, Հայաստանի Հանրապետութեան այրերը, աւանդական կուսակցութիւններու բարձրագոյն մարմինները, խմբագիրները, «մտաւորական»ները եւ այլք՝ քանի մը կտոր արծաթի դիմաց՝ «լռութիւնը ոսկի է» սկզբունքին կը հետեւին: Մեղա՜յ, Մեղա՜յ Արարատին: Պատմութիւնը շատ դաժան պիտի ըլլայ պատասխանատուներու այս լռութեան դէմ, բայց շատ ուշ պիտի ըլլայ չարիքը դարմա-

ՎԱՐԴԳԷՍ ԳՈՒՐՈՒԵԱՆ

նելու: Ամօթ։ Կապաթովկիան նշանաւոր է իր «Կէօրմէ Բացօդեայ Թանգարան»ով որ նաեւ կը կոչուի «Կէօրմէի Ազգային Զբօսայգի»։ Հազարամեակներ առաջ, Ագիաս լերան հրաբուխներէն յառաջացած հազարաւոր թոներով լաւան սառելէն ետք, անձրեւներու եւ բնութեան այլ ուժերու ազդեցութեան տակ կազմած է այս բացառիկ բնական երեւոյթը։ Արդարեւ, հազարաւոր տուֆ քարերու տակ գտնուող փափուկ հողը անձրեւներէն տարուելով կազմած են կոնաձեւ զանգուածներ, շատ գեղեցիկ եւ հետաքրքրական, բնական լուծումներով։ Սառած լաւային մէջ բնականօրէն կազմուած են մեծ ծակեր, քարայրներ, որոնք ժամանակի ընթացքին օգտագործուած են որպէս բնական տուներ։ Կապաթովկիան յիշուած է նաեւ Սբ. Գիրքին մէջ։ Պօղոս Առաքեալը այս կողմերը գալով քրիստոնէութիւնը տարածած է։ Քրիստոնեաները այս քարայրներէն շատերը բարեփոխելով օգտագործած են որպէս եկեղեցի։ Շատ գեղեցիկ ֆրէսքօներով զարդարուած են այս բնական եկեղեցիները ուր Յիսուսի, Առաքեալներու եւ Սուրբերու կեանքէն առնուած նիւթերով, պատկերներով պատերը ծածկուած են ամէնուրեք։ Քարայրներուն մէջ հիմնուած են նաեւ վանքեր եւ մայրապետանոցներ, իրենց բոլոր յարմարութիւններով, եւ բարձր ու մեծ զանգուած մըն ալ վերածած են ամրոցի։ Շրջանը լեցուն էր օտար զբօսաշրջիկներով։ Հաւանաբար 25-30 պասեր տարբեր խումբեր բերած էին հոս։ Մօտակայ կրպակներէն ջուր եւ այլ յուշանուէրներ գնելէն ետք, կարգի մտանք եկեղեցիները այցելելու։ Երբ քարայր-եկեղեցիները կը շրջագայէինք, բնականաբար սկսանք նկարել։ Թուրք պահակները անմիջապէս եկան ըսելու, որ նկարելը արգիլուած էր։ Մենք շարունակեցինք նկարել։ Մարդուկը բարկացաւ եւ սպառնաց մեզ դուրս հանել։ Ձայնս բարձրացնելով մարդուն ըսի, որ ասոնք մեր նախահայրերուն շինած եկեղեցիներն են եւ թէ մենք «արեան իրաւունք» ունինք նկարելու։ Օտար զբօսաշրջիկները զարմացած մեզ կը դիտէին։ Գրեթէ պոռալով սկսանք վիճաբանիլ։ Մեր ուղեկցորդը եւ Դոկտ. Կարպիս Տէր Եղիայեանը միջամտելով հանդարտեցուցին մեզ։ Շունշանորդիները չի բաւեր մեր հողերը գրաւեր են, հիմա ալ պիտի արգիլեն մեզի նկարելու։ Իբր թէ «ֆլէշ»ներէն նկարները կը վնասուին։ Թերեւս այնքան ալ խոհեմութիւն չէր բարկացած վիճաբանիլս, բայց մէկ անգամէն արիւնս գլխուս խուժեց... ։ Կապաթովկիոյ շրջանը հայկական Կամիրքի շրջանն է։ Պարսիկները տուած են Կապաթովկիոյ անունը (քաթբաթուքա) որ կը թարգմանուի՝ «գեղեցիկ ձիեՇար. էջ 16

Thursday, !"#$%&$'()*, 2016 Volume 94, No. 7 A PUBLICATION OF ARMENIAN DEMOCRATIC LIBERAL PARTY, WESTERN DISTRICT COMMITTEE OF THE UNITED STATES

Denouncing The Moscow Treaty: Propaganda Or Practical Step? The Russian Foreign Ministry will study the inquiry of Russian parliamentarians on denouncing the Moscow Treaty of Friendship and Brotherhood with Turkey signed on March 16, 1921. Is this simple propaganda or an initiative that could lead to practical steps? “Whatever the objective, the initiative should be welcomed,” head of the Modus Vivendi Center Ara Papyan says. According to him, the treaty was an absurd from

the very beginning. If the treaty is annulled, Azerbaijan’s jurisdiction over Nakhijevan will come under question. According to Papyan, it will contribute to the development of Armenia’s relations with Iran. Armenia can raise the issue of Kars in the future, express a position on Woodrow Wilson’s Arbitral Award, under which the area to be returned to Armenia makes 100 sq. km.

Our Army Is Increasing Its Capacity Day By Day “Today the Armed Forces of the Republic of Armenia is increasing its capacity day by day,” during the solemn meeting on launching a new educational stage for the Armenian Armed Forces Peacekeeping Brigade said the Minister of Defense of the Republic of Armenia Seyran Ohanyan. He also mentioned that the Armenian army has gone through a glorious path as a result being formed during the war imposed on the people. It was able to celebrate victories on various battlefields simultaneously taking up the responsibility of training the soldiers. It has done a great job in enhancing the army’s reputa-

tion. The Minister also said that he would shape his activities based on the achievements obtained in the past years, as well as on the basis of strengthening the army’s position in 2016.

Warlick Says Karabakh “Security Zone” Should Be Given To Azerbaijan We do not object to a discussion of the Nagorno-Karabakh conflict in regional and international organizations. Ambassador James Warlick, the US CoChair of the Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE) Minsk Group, stated the aforesaid speaking to Turan news agency of Azerbaijan and the Voice of America, reflecting on the two resolutions that were submitted to the Parliamentary Assembly of the Council of Europe (PACE). “We support Azerbaijan and Armenia’s right to raise the issue as they choose,” Warlick noted. “The Co-Chairs wanted to emphasize that the Minsk Group remains the negotiation format accepted by the sides. We hope Armenia and Azerbaijan will remain fully committed to working closely with the Co-Chairs on a negotiated

settlement. “As mediators, we believe the only path toward peace is at the negotiation table. “Our negotiations aim to reach a lasting settlement based on the principles of international law, the UN Charter, and the Helsinki Final Act, particularly the principles of territorial integrity, self-determination, and non-use of force. The occupied territories will need to be returned to Azerbaijan’s control as part of a comprehensive settlement, which would also include a determination of status for NagornoKarabakh. “The sides and the Co-Chairs share the opinion that the primary elements of a settlement will be based on the Madrid principles. The proposals currently under discussion between the sides and the CoChairs are guided by those principles.”

NKR President Meets Armenia’s Ambassador To The US On 15 February NKR President Bako Sahakyan received Armenia’s newly-appointed Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary to the United States Grigor Hovhanissyan, NKR President’s Press Office reported. The President congratulated Grigor Hovhanissyan on assuming the responsible position. The meeting touched upon a range of issues related to providing truthful infor-

mation about Artsakh in various US platforms and deepening the inter-Armenian ties. NKR foreign minister Karen Mirzoyan was present at the meeting.

‘Christians Are Under Pressure In Many Developed Countries’ – Russian Patriarch Kirill Christians across the world are in “a dangerous, critical situation” as religious communities are marginalized in many developed countries, the head of the Russian Orthodox Church told, calling their persecution in the Middle East “a tragedy.” In an exclusive interview Patriarch Kirill stressed the importance of his meeting with Pope Francis in Cuba, which he said came “at the right time.” “The situation that the Christian community in the Middle East is now in, of course, requires joint action by all those who are ready to protect the Christians,” he said. Christianity and persecution it is facing has become one of the major focuses of the historic meeting in Cuba last week. “Christians are under pressure,” Patriarch Kirill said. “In a sense, we may say that Christians are uncomfortable in many developed countries today.”

New Armenia-EU Agreement To Contain Provisions Close To Creating Free Trade Zone The Armenian side is trying to attach greater importance to the security issues in the future agreement between Armenia and the European Union in contrast to the Association Agreement. Polish Ambassador to Armenia Jerzy Marek Nowakowski told the aforementioned to Armenian News – NEWS.am correspondent. To the question on which are the key differences between future Armenia-EU agreement and Association Agreement, the Ambassador noted that the talks are still underway and it’s impossible to give precise answer to this question.

Turkey, Saudi Pursuing Syria Invasion For 2 Years Syrian President Bashar al-Assad says Turkey and Saudi Arabia, widely considered as the major sponsors of Takfiri terrorist groups operating in the crisis-hit country, have been trying for two years to enter Syria militarily. Assad made the remarks in a Monday televised speech amid reports suggesting that Turkish forces have entered Syria to help foreign-backed militants fighting against the Syrian government, and that Riyadh has dispatched warplanes to the southern Turkish air base of Incirlik in what is claimed to be a deployment to fight Daesh terrorists in Syria

Nor Or Weekly - Thursday February 18, 2016

AGBU Central Office Hosts Book Talk With Author Chris Bohjalian

The Guest Room explores the trafficking of two Armenian women in the United States On January 15, the AGBU Central Office welcomed New York Times bestselling author Chris Bohjalian for a discussion of his new novel The Guest Room. The event was co-sponsored by the AGBU New York Special Events Committee (NYSEC), the Armenian Network—Greater New York Region, Hamazkayin Armenian Educational and Cultural Society of New York, the New York Armenian Students’ Association, St. Leon’s Armenian Church and the Tekeyan Cultural Association of Greater New York. Bohjalian began the talk by explaining the impetus for the novel, a literary thriller that explores the trafficking of two Armenian women in the United States. The idea came to him while he was in Armenia with his wife and daughter: “I was waiting to take my daughter’s friend to the airport at 3:30 am and saw a young woman—maybe 17 years old—who was clearly an escort and clearly paying off the bellman to go upstairs at the hotel. This was heartbreaking for me as a father, because she was so young and it was in Armenia. I began to wonder: is there a story in a young woman such as this? My books always begin with characters. Never a social issue.”

This encounter led Bohjalian to research prostitution and human trafficking in the Caucasus and the Middle East. He came to understand the economics of human trafficking and sexual slavery and the billion dollar industry it composes. In the Caucasus, the rise of human trafficking coincided with the fall of the Soviet Union when the economies of the republics were in disrepair. Chris Bohjalian is the author of eighteen books, including Close Your Eyes, Hold Hands; The Sandcastle Girls; Skeletons at the Feast, The Double Bind and Midwives. His novel Midwives was a number one New York Times bestseller and a selection of Oprah’s Book Club. His work has been translated into more than thirty languages, and three of his novels have become films—Secrets of Eden, Midwives and Past the Bleachers.

AGBU WESTERN DISTRICT COMMITTEE HIRES SUZANNA A. SARGSYAN

SUZANNA A. SARGSYAN IS THE NEW DIRECTOR OF COMMUNITY PROGRAMS FOR THE WESTERN DISTRICT Ms. Suzanna A. Sargsyan has joined the AGBU Western District as Director of Community Programs. Suzanna holds a Bachelor of Science in Management with a minor in Finance from California State University, Northridge and is currently working on earning her MPA. Since completing her Bachelor’s, Suzanna has worked in the Student Outreach Services office at Glendale Community College. Suzanna’s skills in marketing and public relations, along with her work on promoting volunteerism, are a perfect match for the programs currently under development at the Western District. “We are very excited to have Suzanna on board. She brings a diverse background and set of skills that will promote growth and expansion of our programs, as well as a myriad of innovative ideas that will help develop and enhance the Western District,” commented Talin Yacoubian Esq., Chair of the AGBU Western District. Established in 1906, AGBU (www.agbu.org) is the world's largest non-profit Armenian organization. Headquartered in New York City, AGBU preserves and promotes the Armenian identity and heritage through educational, cultural and humanitarian programs, annually touching the lives of some 400,000 Armenians around the world. For more information about AGBU and the Western District Committee, please visit www.agbuwesterndistrict.org.

ARMENIAN ASSEMBLY OF AMERICA ANNOUNCES NEW HEADQUARTERS

WASHINGTON, D.C. - The Armenian Assembly of America (Assembly) is pleased to announce the relocation of its headquarters. The new Assembly office is located at 734 15th Street, NW, Suite 500, Washington, D.C., 20005. The email address info@aaainc.org, telephone (202) 393-3434, and fax number (202) 638-4904 remain the same. The Assembly's new headquarters is located in The Walker Building, situated around the corner from the White House. Adjacent to the old American Bar Association headquarters in downtown Washington, D.C. and across the street from the U.S. Treasury buildings, the Assembly office is a mere 350 yards from the White House. The expanded Assembly headquarters will continue to house the offices of the Armenian National Institute (ANI), Armenian Genocide Museum of America (AGMA), Diocesan Legate of the Armenian Church of America, and the Office of the Nagorno Karabakh Republic in Washington, D.C. In addition, the new location will feature an expanded Armenian Genocide Library and Resource Center, which originally opened to coincide with the 95th anniversary of the Armenian Genocide with the addition of the Ambassador Henry Morgenthau Collection. The new facility will provide a terminal for specialists to access the Chadwyck-Healey microfiche collection reproducing 37,000 pages from the U.S. National Archives, as well as other archival collections and research material. In a major step toward encouraging further research on the Armenian Genocide, Henry Morgenthau III presided over the formal opening of the library in 2010 to mark its public use for qualified researchers. Further announcements will fol-

low as the research center comes online. Additionally, the Assembly's headquarters provides new meeting space for convening presentations and seminars, and exhibit space which will display various collections of the Assembly, ANI, and AGMA. "The relocation of the Assembly's headquarters marks a new chapter in the Assembly's over 40 year presence in our nation's capital," stated Assembly Board Co-Chairmen Van Krikorian and Anthony Barsamian. "Our new office, library, resource center, research facility, exhibit and meeting space will advance our mission as the leading non-partisan Armenian advocacy organization in America," they said. The new Assembly headquarters is designed to meet the growing needs of the Armenian American community generally and the Armenian Assembly specifically. Over the last twelve months, the Assembly has hired Western Region Director Mihran Toumajan in Los Angeles; Public Affairs Associate Danielle Saroyan in Washington; Regional Director Arpi Vartanian, Regional Analyst Alin Ozinian, Ani Arshamyan, Armen Simonyan, and Nelli Tulumbajyan in Yerevan. The Armenian Assembly of America Western Region office is located at 450 North Brand Blvd., Suite 600, Glendale, CA 91203. The Armenian Assembly of America Yerevan office is located at 37 Hanrapetutyan Street, 0010 Yerevan, Armenia. Established in 1972, the Armenian Assembly of America is the largest Washington-based nationwide organization promoting public understanding and awareness of Armenian issues. The Assembly is a 501(c)(3) tax-exempt membership organization.

Ara Sarafian To Present The Legacies Of Henry Morgenthau And Lewis Einstein Introduced by Mark Chenian

Glendale, CA – Historian ARA SARAFIAN of the Gomidas Institute of London will be in town to give a special presentation, United States Officials and the Armenian Genocide: The Legacies of Henry Morgenthau and Lewis Einstien on TUESDAY, FEBRUARY 16, 2016 at 7:30pm at ABRIL BOOKSTORE - 415 E. Broadway, Glendale, CA. Admission is free with reception to follow. In this presentation, Ara Sarafian will discuss the importance of two American officials and their views of the Armenian Genocide. He will show how they demonstrated the importance of the American Embassy in Constantinople in documenting the Armenian Genocide of 1915. And he will discuss how Turkish state intellectuals have laid a false trail to obscure the importance of such American records. Einstein was the first to publish his memoir, which appeared in 1917. His work consisted of his diary, which included information on the persecution of Armenians. As Einstein stated later in life, he deliberately published this work in order to shed light on the destruction of Armenians. Though he was a career diplomat, he did so on his own initiative, without the consent of the State Department. Einstein was also of the opinion that the United States should have broken off diplomatic relations with Ottoman Turkey - and threaten war - on account of the Armenian issue. Morgenthau's memoir, though based on his diaries as well as recollections, was written in a more popular style for the journal, World's Work, in 1918. It appeared with maps and photographs and was syndicated in dozens of newspapers. It then appeared as a book. Einstein's work was largely overshadowed by Morgenthau's account and all but forgotten, including in recent secondary literature on the Armenian Genocide. Two recent publications from the Gomidas Institute shed important light on the United States and the Armenian Genocide. They are Ambassador Morgenthau's Story, the wartime memoir of Henry Morgenthau, and Lewis Einstein's Inside Constantinople: A Diplomatist's Diary During the Dardanelles Expedition, April-September, 1915. Both men were at the American embassy in Constantinople in 1915 and bore witness to the Armenian Genocide. Both were also outspoken on the Armenian issue in their own ways. ARA SARAFIAN is an archival historian specializing on late Ottoman and modern Armenian history. He is the director of the Gomidas Intitute in (London). His recent work has addressed the Armenian issue by building bridges with civil society and professional groups in Turkey with a focus on Bitlis, Mutki and Diyarbakir. Presented by Abril Bookstore.

Nor Or Weekly - Thursday February 18, 2016

American Armenian Rose Float Association Elects New Board For 2016 Plans underway for creation of next Armenian rose float

Noubar Derbedrosian Los Angeles, February 12, 2016 – The American Armenian Rose Float Association (AARFA) announced that it has elected its 2016 Board of Directors. The new, expanded Board consists of Noubar Derbedrosian (president), Stepan Partamian (treasurer), Johnny Kanounji (secretary), Hagop Parseghian (vice president), Areg Jerahian, Mgo Panossian, Reneh Simonian, and Arthur Kokozian, as well as newly elected members Mary DerParseghian, Esq., Mikayel Israyelyan, Oganes Jay (Hovik) Chimayan, Carmen Libaridian, and Eddie Zaratsian. “This is a group of highly dedicated individuals noted for their years of community service and spirit of volunteerism,” said outgoing Board president Stepan Partamian and

added, “I am confident that our new Board will do a great job in rallying support for the construction of the third Armenian rose float and its participation in the next Pasadena Tournament of Roses.” Commenting on the Board’s plans for the coming months, Noubar Derbedrosian stated, “We’ve already begun considering some wonderful

he also serves on the Board of the Armenian Sisters Academy. The mission of the AARFA is to raise funds annually for the design and construction of the Armenian rose float and its participation in the Pasadena Tournament of Roses. This year, the association needs to raise $300,000 in donations and corporate sponsorships to cover the costs

ideas for the newest Armenian rose float, and share the enthusiasm of our hundreds of volunteers and supporters who look forward to creating the most beautiful Armenian rose float yet.” A native of Baghdad, Iraq, Derbedrosian is a prominent Southern California entrepreneur whose volunteer work encompasses several community organizations, including the Armenian Youth Association of California. Currently

of the project. Toward this goal, the AARFA has launched the Armenian Rose Float Ambassador Program, whereby volunteers can become city-specific ambassadors of the Armenian rose float to raise at least $3,000 from their respective communities. “By taking part in the next Tournament of Roses, the Armenian rose float will be seen by close to 1 billion people across the planet,” Cont. on p.10

Turkish Intellectuals Who Have Recognized The Armenian Genocide

101 - Kerem Öktem By Hambersom Aghbashian This is article No. 101 of this serial. The first article was published in "Nor Or" on January 9, 2014, (Orhan Pamuk, one of Turkey's most prominent novelists, screenwriter, academic and recipient of the 2006 Nobel Prize in Literature). Since then " Nor Or " continued publishing this serial weekly, except during newspaper's yearly vacations, where it highlighted 100 of courageous Turkish intellectuals, advocates of justice and human rights, who have recognized the reality of the Armenian Genocide. Many of them were threatened, others were sentenced for different periods of imprisonment or fines, many imprisoned, some suffered financial loses , others fled the country, etc., but they continued and still continue asking for justice and demand their government to recognize the Armenian Genocide. This first 50 articles were compiled in Part-1 of our published book "Turkish Intellectuals Who Have Recognized the Reality of the Armenian Genocide" and the second 50 articles will be included in Part-2, and the list goes on. Kerem Öktem is a Professor of Southeast Europe and Modern Turkey and Deputy Director at the Centre of Southeast European Studies, the University of Graz, Austria which he has joined in September 2014. Before that, he was Open Society Research Fellow at the European Studies Centre, University of Oxford, where he earned his Master degree in Modern Middle Eastern Studies at the Faculty for Oriental Studies in 2001, and completed his PhD at the school of Geography, Oxford in 2006, with a thesis on nation building in Turkey as a socio-spatial project (Geographies of Nationalism). He is a longstanding research associate of the program for Southeast European Studies at Oxford (SEESOX), and alumni of the Mercator-IPC Fellow at Sabanci University, Istanbul. In addition to his academic publications, he is also a regular contributor to Open Democracy and several media outlets. Prof. Öktem’s main interests lie in the connection between domestic politics and foreign policy, nationalism, and the politics of ethnic, religious, and sexual minorities and social movements in Turkey. He is an expert in Middle Eastern Studies, Turkish Politics, and International Relations. (1) (2) In his paper titled "The Nation’s Imprint: Demographic Engineering and the Change of Toponymes in Republican Turkey," Kerem Öktem mentioned:"When the Committee of Union and Progress (CUP) declared the deportation law for ‘those opposing the government in times of war’ on 27 May 1915, more than a million Armenians, Syriac Christians, and some Kurdish communities were forced into exile and destruction. In only a few weeks, the government initiated the name change of evacuated villages (Dündar 2001: 65). At the same time, some of these villages were swiftly resettled with Muslim refugees, pouring into the country from the Balkans and the easternmost provinces under Russian occupation. In a directive, the Chief of the General Staff and one of the three leaders of the Committee of Union and Progress (CUP), Enver Pasha, declared that: "It has been decided that provinces, districts, towns, villages, mountains and rivers, which are named in languages belonging to non-Muslim nations such as Armenian, Greek or Bulgarian, will be transformed into Turkish."(3) On June 25, 2014, Kerem Oktem and Christopher Sisserian wrote an article under the title "Turkey's Armenian opening: towards 2015", the following are some abstracts: " In recent years, an increasing number of individuals and civil-society organizations has begun to engage with the heritage and history of the country’s once substantial Armenian communities and their violent end. This had little impact on government policy until 23 April 2014, when

the office of PM Erdogan released a letter offering condolences to the grandchildren of those that perished. This statement was significant; it was the first time a Turkish PM had addressed the issue of Armenian suffering and loss. Turkey's breach with Israel, whose camp in the United States was once enlisted to do the dirty work of lobbying against recognition of the genocide, meant that this route was no longer open to Ankara. Hence Erdogan's letter. It is a masterly work that manages to appear to talk about the Armenian genocide without actually recognizing it; that insinuates reconciliation without acknowledging injustice; and that uses words of condolence, while warning its recipients not to establish "a pecking order of suffering" (i.e. not to insist on recognition). (4) Under the title " Professors discuss denial of Armenian Genocide, " Aaron Lewis wrote on November 8, 2015, in" The Daily Northwestern": " In remembrance of 100 years since the Armenian Genocide, professors from four different universities spoke out against denial of the genocide as part of “Denial and Memory,” a conference held at Northwestern on Friday at the Northwestern University campus in Evanston, Illinois, USA, by the Buffett Institute of Global Studies’ Keyman Modern Turkish Studies. Mustafa Aksakal, Rachel Goshgarian, Kerem ktem and Barbara Lyons, where the main speakers. Kerem ktem, a professor at the University of Graz in Austria, discussed memory versus recognition of the genocide and ideas like the Turkish government’s denial of the genocide. He also talked about the connection between societal power groups and recognition of the genocide. “With very little reach out in society, it is important to see how many sides can exist in society,” he said. “Denialists are losing ground.” (5) Prof.Kerem ktem is the author and coauthor of many books including "World War I and the End of Ottoman Empire: From the Balkan War to the Armenian Genocide", "Angry Nation: Turkey since 1989", (2011), "Turkey’s Engagement with Modernity (2009)", "Another Empire? Turkey’s new foreign policy in the 2000s", (2012) and many others.

1 . h t t p : / / w w w. s u e d o s t e u r o p a . u n i graz.at/en/people/univ-prof-drkerem%C3%B6ktemUniv 2.http://ipc.sabanciuniv.edu/en/fellow/kerem -oktem/ 3.https://ejts.revues.org/2243#tocto1n2 4.https://www.opendemocracy.net/keremoktem-christopher-sisserian/turkeys-armenianopening-towards-2015 5.http://dailynorthwestern.com/2015/11/08/ campus/professors-discuss-denial-of-armeniangenocide/

Nor Or Weekly - Thursday February 18, 2016

In memory Of Steve Ilmazian STEVE Gentle Kind Softspoken, yet with a strong presence Humble, yet respected by all Classy Tasteful Good looking, both inside and out Husband Father Grandfather Friend Loving With a golden smile A true gentleman These are words that truly and sincerely describe my father-in-law STEVE HOVSEP ILMAZIAN. Although with great sadness, it truly is an honor to be standing here as Steve’s SonIn-Law and speak about him and his life at the Church, which he passionately served for 40 years. He got married here, he baptized his daughter here, he celebrated the Holidays here, and he was here almost every Sunday… and ntoday, he is back here at his church for the last time. Steve Ilmazian was born on February 1st, 1941 in Beirut, Lebanon. He was the firstborn child to Hovsep and Belguzar Elmazian. He grew up with two brothers and attended school in Beirut. In 1965, Steve travelled to Paris, France to study his passion. He graduated with Honors from the Academie International de Coupe of Paris in 1966. He moved to Los Angeles, CA in 1976 and met the love of his life Shake Petikian, whom he married in 1978. Steve and Shake had their baby girl Natalie, who was he apple of his eye. Steve adored his daughter; from many conversations I have had with him as well as my wife and mother-in-law throughout the years, I learned that he truly enjoyed being a dad. Even though he worked hard, he always made an effort to spend quality time with her. Natalie would tell me that every single Sunday (or at least a portion of the day) was father-daughter time…From playing tennis at the tennis club to walking on the beach, or taking his Princess to the local Rexall drug store in West-Hollywood ,so they could pick a toy together. S Steve Ilmazian quickly succeeded in his profession. His shop was located on the corner of Melrose and La Cienega in the heart of West-Hollywood for more than 30 years.

His clientele included A-list celebrities, politicians, and even visiting royalty. However, Steve was so humble that he would never ever talk about his celebrity clientele. One would always find out from somebody else. From the first day I met Steve in 1999, he graciously welcomed me in his home with his kind smile. From that very first handshake, I was impressed by his strong respectdemanding presence, yet true humbleness and hospitality. He always made me feel comfortable. I remember the many interesting conversations we shared over a glass of vodka, and the many times he visited me in St Louis during my medical school years. I miss those days. When I decided to ask Natalie to marry me, I was a bit nervous to ask Steve for his only daughter’s hand in marriage. However, he was so kind, that he made the process very easy, answering me with his smile: “I already accepted you into our family as my son many years ago”. One of Steve’s happiest days was when he proudly walked his daughter down the aisle. I had never seen Steve shed a tear…until our wedding day, when it was bitter sweet watching his daughter get married and leave his home. It meant a lot to me when he for the first time closed his business, and actually joined the rest of the family, and flew in to St Louis for my Medical school graduation; Steve did a lot of great things for us, but it’s the little things that one sometimes cherishes the most: He bought me my first stethoscope and white coat. He was extremely proud and happy. One of the biggest milestones of his life was the birth of his first grandchild, his grandson Marcel. He truly enjoyed being a grandfather and Marcel became his absolute everything; Marcel was also very attached to his Dede. Every piece of art at school was always (and still is) made for his grandfather. Until the last few weeks, he would recognize Marcel over anyone else, and his famous smile would be visible again. He was fortunate enough to also see the birth of his granddaughter LaraLoren, which was another joyous occasion for him, and both Steve and LaraLoren always had a special glow in their eyes when looking at each

other. Unfortunately, his Lewy Body Dementia systematically affected and shut down every single system and organ in the body. It was hard to watch Steve Amo fight this long and painful battle. For the first several years, he pushed himself to remain as functional as possible. He continued his work, as the perfectionist he had always been, and his daily activities. However, this unfortunate condition slowly started affecting his memory and balance. The kind heart that Steve had always had remained the same towards everyone throughout this heartbreaking process. It was of course very hard for his wife, his daughter, family, and myself to watch him go through this horrible disease, especially because I could not cure him. Even though we were giving him the best care available, it was not enough. About 1 year ago, we admitted him to Cedars Sinai, as more and more systems were shutting down, preventing him from the simple pleasures of life, such as eating, drinking, swallowing, and walking. Steve made it out of the hospital and back home. Over the last 1 year, Steve remained almost completely bedridden, requiring 24-hour care and support. His truly caring wife, my mother-in-law Shake, stood by his side 24hrs a day, every day and every night; it is truly because of her, that Steve did not ever spend 1 night at a nursing home or facility; he remained in the comfort of his own home with all the love and support one could only dream of. He had the kindest nurse Anna, who also wholeheartedly took care of him on a daily basis. Having seen many of my patients go through chronic disease processes, what amazed me most, was that not once did he complain; it once again reconfirmed his character. Until the very end, when I would ask him, “STEVE AMO HOW ARE YOU DOING”, he would would go like this THUMBS UP…like he had always done. Unfortunately, his disease quickly progressed, and only for his own comfort, he was transferred to Cedars Sinai Medical Center for the last 1 week of his life, where we celebrated his 75th birthday, and where we all spend many nights at his bedside until he took his last breath on February 7, 2014 at 5:25am. Steve dad’s or as my kids call him “DEDE”’s passing is not only an immense

States,” Apkarian said. CSUF President Joseph I. Castro and Dr. Armen Der Kiureghian, president of AUA, signed the agreement in CSUF’s Henry Madden Library Table Mountain Rancheria Reading Room. According to Castro, the agreement is the first step toward increasing faculty and student mobility between Fresno State and American University of Armenia and, more broadly, the United States and Armenia. “Our event today will help pave the way for subsequent agreements to create exchanges that will provide educational and research opportunities for members of both learning communities,” Castro said. “The history of the Armenian community in Fresno is intimately intertwined with the region’s rich agricultural tradition, as well as local business and government roles.” Der Kiureghian praised Castro and CSUF for its support of the Central Val-

SHERWIN R. HARIRI

American Armenian...

AUA And California State University, Fresno Announce A New Partnership For Joint Educational Initiatives Fresno, California – The American University of Armenia (AUA) and California State University, Fresno (CSUF) announced a new partnership for joint educational initiatives, including a faculty and student exchange program, and joint research and study abroad opportunities. The agreement was signed on January 8 by the presidents of both institutions in the presence of several Armenian community dignitaries, including Berj Apkarian, honorary consul of the Republic of Armenia, who is based in Fresno. “Today, with this affiliation between California State University, Fresno, and American University of Armenia, we open new opportunities for exchange of knowledge, technologies, and educational resources in strengthening the relationship between the Republic of Armenia and the diaspora, in particular with the Central Valley, home of the oldest Armenian community in the United

loss to our family and his friends, but also to this very church and its congregation, the entire Armenian community, the fashion industry, the world of Hollywood, the United States of America, the country he wholeheartedly loved, but it is also a loss to HUMANITY AT LARGE, because a true gentleman with sincere kindness and class is hard to find in today’s world. Today is not the end of a chapter, but only the beginning, because Steve lives on in our hearts forever; with every heartbeat in his wife, daughter, two grandchildren, and myself…Steve lives. With every breath we take, Steve lives on in us. Steve Ilmazian is leaving us an immense legacy, which we promise to carry on forever. I would like to end by sharing a moment or scene of his life that I find appropriate to share with you at this point. I clearly remember one beautiful California Summer evening, when Steve amo and I were sitting in his backyard having a drink; I asked him if he believed in life after death…I told him that Medical School had made me question that. I clearly remember when he firmly answered: “Sherwin, I believe in life after death. I really do. This is not the end.” Steve dad, you truly taught me a lot about life, love, and about how to be a true gentleman. You were always kind to me and everyone I knew, and not once did I see you raise your voice at anyone, including myself. I promise to carry on your legacy in your grandchildren, by sharing with them your wisdom and gentle kindness. I miss you. And I miss your kind smile, soft-spoken words, and quiet love.. May God bless your soul, always, until we all meet again. Astvats hokeed lusavoreh.

Cont. from p.9

ley’s Armenian community and the partnership. “These kinds of relationships enrich the experiences of our students and faculty,” said Der Kiureghian, who also noted that AUA observes its 25th anniversary this year. “A partnership with CSUF is an important one because of its historic relationship with the Armenian community.” CSUF dedicated its Armenian Genocide Monument this past April in commemoration of the 100th anniversary of the genocide, drawing more than 4,000 people to the event. It is the only such monument on a college campus in the United States and gained international attention. California State University, Fresno offers an Armenian Studies Program with such courses as Armenian history, language and literature, art and architecture, film, William Saroyan, the genocide and contemporary issues.

Partamian said. “So it comes down to this: as a community, as a culture, we’ll be spending a mere $300,000 on the third Armenian rose float, yet be able to secure the kind of global exposure that would otherwise require millions of dollars.” Since the establishment of the Armenian Rose Float Ambassador Program last year, seven individuals have become ambassadors. They are: Garbis DerYeghiayan (representing La Verne, California), Carmen Libaridian (Hollywood Hills, California), Flora Dunaians (Pasadena, California – south of 210 Freeway), Margaret Mgrubian (Pasadena, California – north of 210 Freeway), Tony Melconian (La Crescenta, California), Hratch Kozibeyokian (Shadow Hills, California), and Greg Tufenkian (Glendale). Currently the AARFA is seeking to enlist additional ambassadors to represent cities across the US. Those who are interested can email the association at info@aarfa.org. Parallel to working to expand the Ambassador Program, the AARFA is appealing for broad grassroots support of the Armenian rose float initiative. Tax-deductible donations can be made securely through the AARFA site (at aarfa.org) or by mailing a check to: AARFA, P. O. Box 60005, Pasadena, CA 91116.

N.O. February 18, 2016, No. 7:N.O. Blank

2/17/16

3:18 PM

Page 7

THURSDAY, FEBRUARY 18% 2016

Քաղաքական Անկիւն

Պատմական Այցելութիւն Մը

ԳԷՈՐԳ ՔԷՕՇԿԷՐԵԱՆ

Երեքշաբթի, 26 Յունուար 2016-ին, Իրանի Նախագահ Հասան Ռուհանի այցելեց Սրբազան Քահանայապետ Ֆրանսիս Պապը, Վատիկանի իր նստավայրին մէջ։ Սա 17 տարուայ մէջ, առաջին անգամ ըլլալով էր, որ Իրանի Նախագահը կ՛այցելէր Վատիկան, եւ տեսակցութիւն կ՛ունենար Պապին հետ։ Անոնց տեսակցութիւնը տեւեց 40 վայրկեան եւ կեդրոնացաւ միջկրօնական խօսակցութեանց կարեւորութեան վրայ։ Արդարեւ, վերջին անգամ Նախագահ Խաթամին էր, որ 1999-ին այցելած էր Յովհաննէս-Պօղոս II Պապը։ Իսկ Միակ Սրբազան Քահանայապետը, որ այցելած է Իրանը, Պօղոս VI-րդն էր, որ 1970-ին գացած էր Թեհրան։ Գիտէք անշուշտ որ այն ժամանակ Իրանը կայսրութիւն էր, Շահ Ռըզա Պահլաւունիի իշխանութեան ներքոյ։ Նախագահ Ռուհանի Իտալիա եւ ապա Ֆրանսա կը գտնուէր վերանորոգելու Իրանի հետ առեւտրական կապերը, որոնք խզուած էին՝ երբ միջազգային տնտեսական պատժամիջոցներու ենթարկուեցաւ Իրան, կորիզային վառելանիւթի պատրաստութեամբ ամբաստանուելով։ Արեւմտեան պետութիւններ կը խորհէին թէ սա նախաքայլն էր հիւլէական զէնքերու արտադրութեան, որ կրնար խախտել՝ աշխարհի խաղաղութեան ձգտող իրենց ջանքերը։ Հոս պէտք է աւելցնել, որ երկու շաբաթ առաջ միջազգային տնտեսական պատժամիջոցները վերացան, երբ Իրան Արեւմտեան հինգ երկիրներու հետ միջուկային զէնքերու արտադրութիւնը կասեցնելու համաձայնագիր ստորագրեց, Վիեննայի մէջ։ Նախագահ Ռուհանի Իտալիոյ մէջ կազի առաքման պայմանագիր մը ստորագրեց, իսկ Ֆրանսայի մէջ՝ Peugeot ինքնաշարժ ներածելու պայմանագիր մը ստորագրելէ զատ, յանձնառու եղաւ 127 Airbus տեսակի օդանաւեր գնելու։ Այս բոլորին լայնօրէն արձագանգ հանդիսացաւ Թեհրանի պետական մամուլը։ Պատմական այս այցելութիւնները, որոնք կը ձգտին Իրանի հան-

դէպ ցարդ արմատացած բացասական մտապատկերը (image) մասամբ բարեփոխելու, դժբախտաբար արձանագրեցին նաեւ արեւմտեան բարքերուն խորթ երեւոյթներ։ Հիմա թոյլ տուէք բացատրեմ։ Նախ եւ առաջ, երբ Նախագահ Ռուհանի պետական շրջանակներէ ներս կ՛ընդունուէր, ան կը խուսափէր իգական սեռի պատկանող բարձրաստիճան պաշտօնատարներուն ձեռքերը թօթուելէ։ Ան կը բաւականանար պարզապէս գլխու նշանով մը բարեւելով զիրենք։ Երկրորդ, երբ Նախագահ Ռուհանի կ՛այցելէր Հռոմ քաղաքի պետական թանգարանը, թանգարանի պատասխանատու պաշտօնեաները նախապէս փայտեայ վանդակներով ծածկած էին բոլոր մերկ արձանները, որպէսզի անոր զգացումները չվիրաւորուին։ Մենք գիտենք որ իսլամական կրօնքը ստեղծուած է 7-րդ դարուն, իսկ այժմ մենք կ՛ապրինք 21-րդ դարուն։ Ուրեմն որքան ճիշդ է որ եօթերորդ դարուն ստեղծուած կրօնքի մը սովորութիւնները տակաւին կիրարկուին քսանմէկերորդ դարուն։ Թերեւս մենք իրաւունք չունինք դատապարտելու իսլամները, եթէ անոնք շարունակեն կիրարկել կրօնական իրենց հնադարեան սովորութիւնները իրենց երկիրներուն մէջ։ Սակայն երբ անոնք իրենց երկրէն դուրս գան, պէտք է ենթարկուին այդ երկիրներու կարգ ու կանոնին, չէք խորհիր։ When in Rome, do like the Romans, կ՛ըսէ նշանաւոր ասացուածքը։ Ամենայնդէպս, ես կը խորհիմ որ եթէ մերկ արձանները կը վիրաւորեն նախագահ Ռուհանիի զգացումները, ան պէտք չէ այցելէ Հռոմի թանգարանները եւ վերջ։ Իսկ գալով իգական սեռի պատկանող պետական անձնաւորութեանց ձեռքերը չթօթուելուն, այդ երեւոյթը պէտք է վերագրել Յակոբ Պարոնեանի «նրբացուցիչ դէպք յանցանաց» բացատրութեան եւ այսպէսով վերջացնել միջազգային քաղաքական այս կծու ակնարկը։ Հասկցողին շատ բարեւներ։

ԿԱՐԴԱԼՈՎ «ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՅԹԻ ՆՈՒԻՐԵԱԼԸ» ԳԻՐՔԸ

ԵՐԱՆ ԳՈՒՅՈՒՄՃԵԱՆ

Որպէս հայ կեանքի հոգեմտաւոր փարոս, հայեացքիս դիմաց անգամ մը եւս կ'ուրուագծուի վսեմ պատկերը` տաղանդաւոր մատենագէտ, հրապարակախօս, գրականագէտ, բանասէր, հայ գիր ու գիրքի անխոնջ նուիրեալ Յովսէփ Նալպանտեանի` իր հարուստ կենսագրութեամբ, բազմաբեղուն գործունէութեամբ, տասնամեակներու վրայ երկարող վաստակով, որոնք ըստ արժանւոյն գնահատուած են գեղեցկօրէն ձեւաւորուած եւ պատկերազարդ այս գիրքին մէջ (Լոս Անճելըս, 2015 Սեպտ., 211 էջ): Անոր մէջ տեղ գտած կենսագրութեան գիշերը, լուսանկարները, ողջոյնի գիրերն ու արժեւորման խօսքերը, վկայութիւնները, յօդուածները պսակ առ պսակ կը հիւսեն արդար փառքը նորօրեայ հայ մշակոյթի հերոսին, բառիս ամբողջական իմաստով: Կարեւոր աշխատութիւն է Արծրուն Ալեքսանեանի այս գիրքը, ուր ի մի են բերուած այս մեծ հայուն` Յովսէփ Նալպանտեանի անձին ու գործունէութեան բոլոր մանրամասնութիւնները, անոր ազգային-մշակութային, կրթական-գրական, հասարակական գործունէութեան 35-ամեակին առիթով: Նման գիրքը արդար արժեւորման աշխատանք է եւ յոյժ կարեւոր` ոչ միայն պատմութեան համար, ենթակային համար, այլեւ որպէս բարի եւ ներշնչող օրինակ նորահաս սերունդին..., որպէսզի ան հայ մշակութասիրութեան, հայերէնասիրութեան յոյսն ու լոյսն ըմպէ Յովսէփ Նալպանտեանի կեանքի ճառագուն շողերէն` հայօրէն ապրելու եւ ապրեցնելու համար: ***

ասելիքս մի բառով ասեմ, ապա այն կը կոչուի ՀԻԱՑՄՈՒՆՔ... Այդպէս եմ առաջին հերթին պատկերացնում իմ վերաբերմունքը Յովսէփ Նալպանտեան գրականագէտի, մատենագէտի, բազմամեայ մանկավարժի, հրապարակագրի, գրահրատարակչի, թարգմանչի, մարդու, ընկերոջ, հայ գրականութեան աջակից հովանաւորի, նրա պահապանի հանդէպ: Հիացմունք, այո, առաջին հերթին... Եւ յետոյ միայն` հպարտութիւն, սէր, գնա-հատանք, մեծարում, ինչու չէ, նաեւ զարմանք... Այո, զարմանք նաեւ, որովհետեւ այսօր ու անցեալում էլ, Յովսէփ Նալպանտեանական տեսակը մոմի լոյսով փնտռելիք է... Այս տեսակի մէջ այնքան շատ է, այնքան պարարտ է ու բեղուն հայրենի գրականութեանն ու մշակոյթին` ինքնամոռացումի հասնող սիրոյ եւ նուիրումի չափաբաժինը, որ անկարող ես չզարմանալ ու, զարմանալով հանդերձ, չհիանալ նրա լուսաւոր ու պատկառելի գործունէութեամբ: Եւ ինչպէս չհիանաս, ինչպէս չզարմանաս, երբ Յովսէփի ողջ կեանքը, նրա ամ-բողջ առօրեան ակաղձուն է հայ մարդուն, հայ ընթերցողին ոգեղէն ուրախութիւն պարգեւելու աննահանջ ձգտումով... Ու այդ պարգեւը նա մեզ տալիս է չարենցեան յայտնի բանաձեւումի գերագոյն գիտակցութեամբ ասես` «ինչքան որ հուր կայ իմ սրտում բոլորը քեզ»: Իսկ այդ հուրը առաջին հերթին նրա սրտաբուխ գործերի մէջ է հանապազ այրւում, հուրհրում, բոցկլտում, յաճախ հասնում ինքնայրումի ու ներթափանցում մեր հոգիները, հրավառում նաեւ մեզ»:

«...Որովհետեւ ինչ էլ գրեմ, ինչպէս էլ գրեմ, ինչքան էլ գրեմ, ինչ շունչ էլ դնեմ նրա մէջ, եթէ

Անահիտ Բոստանջեան «Հայ Մշակոյթի Նուիրեալը» էջ 161-162

ÈàÚê îºê²Ì ¾ Ð²Ø´²ðÒàôØ ²Ôä²Þº²ÜÆ

ªTurkish Intellectuals Who Have Recognized the Reality of Armenian Genocideº ¶Çñùe Fratarakoujiun ÂAK Ar;umt;an Am;rika\i pa,tønaj;rj ªNor Ørºi Stanalou famar dim;l ªNor Ørº (626)296-2921 P;ry Gratoun (818)244-3830 April Gratoun (818)243-4112

N.O. February 18, 2016, No. 7:N.O. Blank

2/17/16

3:18 PM

Page 8

NOR ØR% 18 ":TROUAR 2016

Դոկտոր Գէորգ Խրլոբեան Մահուան Հինգերորդ Տարելիցին Առթիւ ԼԻՆՏԱ ԳԱՆՏԻԼԵԱՆ

«Դէ գիտէք ի՞նչ, եկէ՛ք ընդունենք, որ շատ բան չէր մեր արածը. ասենք պարզապէս, թէ ի՛նչ որ ժողովուրդէն է եկել, ժողովուրդն է ապրել ու ստեղծել, ներկայացրինք ժողովուրդին…»։ Գէորգ Խրլոբեան

Դոկտ. Գէորգ Խրլոբեան ծնած է Հալէպ՝ մայր գաղութի մէջ, քսաներորդ դարու սկիզբները, հազիւ տասնամեակ մը ետք Հայոց Ցեղասպանութենէն, երբ տակաւին նոր կը ստեղծուէր հայկական գաղութները: Նախակրթական ուսումը Էմմանուէլ վարժարանէն ստանալէ ետք, երկրորդականը յաճախեց Հալէպի Ամերիկեան քոլէճը, ուր ունէր ընկերային աշխոյժ գործունէութիւն, որպէս ուսանողական միութեան եռանդուն անդամ՝ պատանի տարիքէն դրսեւորելով ընկերային եւ յարաբերական կեցուածք: Ամերիկեան գոլէճէն վկայուելով ան ուղղուեցաւ դէպի Հայաստան հագեցում տալու իր ուսումնատենչ տղու հոգիին. ան թողուց իր ծննդավայր Հալէպը եւ հետը առած միայն 18-ամեայ ուսանողի փորձառութիւնը ու ծնողներու օրհնութիւնը՝ հասաւ հայրենիք։ 1951-ին վկայուեցաւ ստանալով իր մագիստրոսական տիտղոսը, ապա արմատները աւելի խորացուց հայրենի հողին մէջ, ստացաւ իր դոկտորայի զոյգ տիտղոսները նոյն համալսարանէն 1960 եւ 1974 թուականներուն, 1965-1985 ան ուսանեցաւ եւ ուսումնասիրեց հայկական աստուածաբանութեան պատմութիւնը երանաշնորհ Վազգէն Ա. Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի հովանաւորութեամբ եւ հետեւաբար ստացաւ նաեւ Աստուածաբանութեան դոկտորայի տիտղոսը եւ այսպիսով պատուական տեղ գրաւեց հայրենի գիտնականներու փաղանգին մէջ: Գէորգ առաջին հիմնադիրներէն մէկը հանդիսացաւ հայ ընկերային իմաստասիրութեան պատմութեան ուսումնասիրութեան, սփիւռքագիտութեան եւ արդի հայ կիրառական ընկերաբանութեան, իր յատուկ դրոշմը

դնելով հայրենիքի մէջ մշակութային եւ մտաւորական կեանքի զարգացման եւ բեղմնաւորման գործընթացին։ Դոկտոր Խրլոբեանի գրական ժառանգութիւնը կը հաշուէ շուրջ 400 գիտական յօդուածներ՝ նուիրուած հայագիտական եւ ընկերաբանական հարցերու մենագրութիւններ՝ «Անանիա Շիրակացիի աշխարհայեացքը», «Գրիգոր Նարեկացիի հումանիզմը», «Տէրունական աղօթքի մեկնաբանութեան ընկերայինհոգեբանական հարցերը», «Ցեղասպանագիտութիւն», լոյս տեսած քսան գիրքեր եւ մօտաւորապէս 200 ուսումնասիրութիւններ աստուածաբանական խորքով եւ “Problems of Complex Upbringing at School”, “Social and Psychological Problems of University Upbringing” and “The Modern Notions of Upbringing”. Անոր անձնուրաց ու ազգանուէր աշխատանքը գնահատուեցաւ պետական եւ կրօնական պատասխանատու մակարդակներու վրայ դրսեւորուելով զանազան պարգեւատրումներով եւ ան՝ Գ. Խրլոբեան համեստ մշակը արժանացաւ «Սուրբ Սահակ Մեսրոպ» պատուանշանին Երանաշնորհ Գարեգին Ա. Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի ձեռամբ, «Արծաթեայ շքանշանի» Երեւանի Պետական Համալսարանէն եւ Վենետիկի Մխիթարեան Միաբանութենէն՝ «Մխիթար Սեբաստացի»ի անուան պատուանշանին: Երիտասարդ Գէորգ Խրլոբեան գնաց հայրենիք իր կեանքի առաջին քսանամեայ գարունները չամբողջացուցած, որպէս սփիւռքահայ ուսանող մը, սակայն մակնիսացած հայրենիքի ընձեռած ուսումնական բարիքներէն ան բարձրագոյն ուսում ստացաւ, վկայուեցաւ, դարձաւ Դասախօս, դաստիարակեց հայրենի սերունդներ եւ հոն մնալով իր կեանքը կապեց արժանաւոր հայուհիի մը հետ ամուսնանալով՝ մանկավարժուհի երաժիշտ Անահիտ Սեդրակեանի հետ ու կազմեց հայկական բոյն մը ունենալով երկու դուստրեր՝ Մարինէ եւ Արփի: 1989-էն վերջ աշխատանքային պայմաններու բերումնով ընտանիքը փոխադրուեցաւ Միացեալ Նահանգներ ուր Դոկտ. Գէորգ տակաւին երկար տարիներ ծառայեց հայ դպրութեան: Այսօր, հինգ տարիներ ետք բոլորս կը խոնարհինք անոր անթառամ յիշատակին, համեստ մեծութեան եւ յաւէտ ուսուցիչի յիշատակին առջեւ: Հողը թեթեւ գայ սիրելի մշակ:

ՄԱՀԱԶԴ

ՎԻԳԷՆ ԿԻՒԼՎԱՐԴԵԱՆ

(Ծնեալ Պէյրութ, Յունիս 1956-ին) Սրտի դառն կսկիծով կը գուժենք մեր սիրեցեալ ամուսնոյն, հօր, զաւկին, եղբօր եւ հարազատին՝ Վիգէն Կիւլվարդեանի անակնկալ մահը, որ պատահեցաւ Չորեքշաբթի, 10 Փետրուար 2016-ին։

Սգակիրներն են՝ Կինը՝ Լիւսի Կիւլվարդեան Զաւակները՝ Նար եւ Լար Կիւլվարդեան Մայրը՝ Սոնիա Կիւլվարդեան Քոյրը՝ Մանիա եւ Ռապըրթ Արշակունի եւ զաւակները՝ Նինա եւ Լիանա Աները եւ զոքանչը՝ Սարգիս եւ Տիմիթրիա Սարգիսեան (Լիբանան) Քենին՝ Սեդա Սարգիսեան եւ զաւակը՝ Ժան-Փոլ (Լիբանան) Աներորդին՝ Փոլ եւ Սուհա Սարգիսեան եւ զաւակները՝ Թամար, Սագօ եւ Վահագն (Լիբանան) Յուղարկաւորութեան արարողութիւնը տեղի ունեցաւ Չորեքշաբթի, 17 Փետրուար 2016, յետմիջօրէի ժամը 1-ին, Հայաստանեայց Առաքելական Սբ. Պետրոս եկեղեցւոյ մեջ, 17231 Sherman Way, Van Nuys, CA 91406, ապա՝ թաղման արարողութիւնը կատարուեցաւ Hollywood Hills Forest Lawn գերեզմանատան մէջ: ***

Փոխան ծաղկեպսակի նուիրատուութիւնները կը խնդրուի կատարել "Jinishian Memorial Program, c/o Dr. Vicken Gulvartian Memorial Fund, 381 Park Avenue South, Ste 617, New York, NY 10016-8806"ին կրթական նպատակներով։

ՑԱՒԱԿՑԱԿԱՆ

Ողբացեալ Վիգէն Կիւլվարդեանի անակնկալ մահուան տխուր առիթով, մեր խորազգաց ցաւակցութիւնները կը յայտնենք հանգուցեալի այրիին, զաւակներուն, ինչպէս նաեւ ընտանեկան պարագաներուն ։ «Նոր Օր»ի Վարչութիւն

N.O. February 18, 2016, No. 7:N.O. Blank

2/17/16

3:18 PM

Page 9

THURSDAY, FEBRUARY 18% 2016

Պետոն Մեր Հպարտութիւնն Է

ԼՂՀ Շահումեանի շրջանի Եղեգնուտի համայնքի Պետրոս Ղևոնդեանի անուան միջնակարգ դպրոցում տեղի ունեցաւ ֆիլմի ցուցադրում նուիրուած լեգենդար Մարտիկին: Հայ ազատամարտիկ, արցախեան ազատամարտի հերոս, արցախեան ազգային-ազատագրական պայքարի կոհորտայի լաւագոյն ներկայացուցիչ, կազմակերպիչներից մէկը առաջին հայ կամաւորական խմբերի, ովքեր զգալով օրհասական պահը՝ աճապարեցին Արցախ, զէնքը ձեռքներին կանգնեցին ազերական հրոսակների հեղեղի առաջ, սեփական արեամբ ամրագրեցին ազգի լինելութեան գաղափարը: Պետրոս Արշալոյսի Ղևոնդեանը ծնուել է 1964 թուականի Յունուարի 30-ին, ՀԽՍՀ Նաիրիի շրջանի Պռոշեան գիւղում։ Եղել է Շուշի առանձնակի գումարտակի հրամանատարի տեղակալը, Պռոշեանի կամաւորական ջոկատի փոխհրամանատարը։ 1990-1994 թթ. մասնակացել է ՀՀ սահմանամերձ շրջանների ու ԼՂՀ ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։ Իր հրամանատարութեամբ գործող գումարտակի հետ նա մասնակցել է Շահումեա-

նի, Մարտակերտի, Մարտունու եւ Հադրութի շրջանների տասնեակ բնակավայրերի ազատագրման մարտերին, Քելբաջարի թշնամական յենակէտերի ոչնչացման ռազմագործողութեանը՝ բազմիցս ցուցաբերելով խիզախութիւն ու հերոսութիւն: Հերոսի անունը կրող դպրոցն ունի իր կարգախօսն ու օրհներգը, որը աշակերտները ամէն անգամ որևէ հայրենասիրական միջոցառման բացմանը կատարում են: Օրհներգը յայտնի երգի բառերն են, որը փոփոխել է մեր դպրոցի նախկին տարիների աշխորհուրդը և աշակերտները մեծագոյն սիրով կատարում են:

Եղեգնուտ գիւղի մանուկներն ենք մենք Մեր մատաղ սրտում մի երազ ունենք: Մեր Պետոյին նմանուենք Նրա պէս արի լինենք Արցախը մեր պապերի Ծաղկուն ու կանաչ դարձնենք: Հայրենասէր ենք տոկուն ու արի, Յոյս ու հաւատն ենք Արցախ աշխարհի:

Մարիամ Փիլաֆեան

Քարվաճառի Շրջանի Նորակոչիկները Համալրեցին Պաշտպանութեան Բանակի Շարքերը

Օրերս ԼՂՀ Շահումեանի շրջանի տարբեր համայնքներից նորակոչիկներ համալրեցին Արցախի Հանրապետութեան Պաշտպանութեան Բանակի շարքերը: Ինչպէս իւրաքանչիւր զօրակոչիկից առաջ, նորակոչիկներն անցել էին մանրամասն բուժզննում: Առողջական խնդիրներ ունեցող նորակոչիկներն ուղեգրւում են և համապատասխան բուժօգնութիւն ստանում, իսկ առողջ նորակոչիկները համալրում են Հայոց Բանակի շարքերը: Այս զօրակոչին տղաները բանակ ճանապարհուեցին հանդիսաւոր արարողութեամբ: Նրանք հաւաքակայան մեկնելուց առաջ իրենց ծնողների, հարազատների, ընկերների հետ այցելեցին Դադիվանք վանական համալիր: Այստեղ Շահումեանի շրջանի վարչակազմի կողմից կազմակերպուել էր միջոցառում: Ազգային երգերով ու պարերով նորակոչիկներին ոգևորեցին շրջանի Նոր Բրաջուր համայնքի մշակոյթի ակումբի սաները: Նորակոչիկները ևս միացան նրանց՝ կատարելով ազգային պարեր: Նորակոչիկներին ու նրանց հարազատներին ողջունեցին Շահումեանի ԱԱՄ ՏՄԽ նախագահ,

Շահումեանի շրջվարչակազմի աշխատակազմի ղեկավար Պյոտր Յակոբեանը, Շահումեանի շրջանի վարչակազմի ղեկավար Կարէն Եղիշեանը, շրջանի Նոր Կարաչինար համայնքի ղեկավար Հայկազ Զաքարեանը: Ողջոյնի խօսքով հանդէս եկաւ նաև նորակոչիկներից մէկի ծնողը: Նրանք բարի ճանապարհ ու խաղաղ ծառայութիւն մաղթեցին զօրակոչիկներին՝ բարեմաղթելով նրանց, որ նոյնքան ուրախ տրամադրութեամբ վերադառնան իրենց տները, ինչպէս որ մեկնում են ծառայութեան: Նորակոչիկները մոմ վառեցին Դադիվանքում, ինչպէս նաև՝ Շահումեանի շրջվարչակազմի կողմից նուէր ստացան խաչեր: Նշենք, որ շրջանի նորակոչիկներն առաջին անգամ էին նման հանդիսաւորութեամբ բանակ ճանապարհւում: Յաւելենք, որ Շահումեանի շրջանից բանակ զօրակոչուած զինուորները ծառայում են հանրապետութեան տարբեր զօրամասերում՝ բարձր պահելով շրջանի պատիւն ու տուն վերադառնալով պատուոգրերով ու շնորհակալագրերով:

Թամարա Գրիգորեան

KARDAZHQ :U TARA’:ZHQ ªNOR ØRº <ABAJAJ:RJE

N.O. February 18, 2016, No. 7:N.O. Blank

2/17/16

3:18 PM

Page 10

NOR ØR% 18 ":TROUAR 2016

Հ. Բ. Ը. ՄԻՈՒԹԵԱՆ ՄԱՆՈՒԿԵԱՆ ՏԵՄԻՐՃԵԱՆ ՎԱՐԺԱՐԱՆԻ ՊԱՏՈՒԱԲԵՐ 40-ԱՄԵԱԿԸ

Շար. էջ 5-էն

վար տարածութեան վրայ շինուած պետական դպրոցը, երեք միլիոն տոլար վճարելով, որուն երկու միլիոնը Պրն. Ալեք Մանուկեանի ընտանիքը տուաւ, իսկ մէկ միլիոն տոլար ալ գաղութէն հաւաքուեցաւ: Դպրոցին հոգաբարձութիւնը, առ ի գնահատանք Մանուկեան ընտանիքի նիւթական աջակցութեան, դպրոցը անուանեց Մարի Մանուկեան անունով: Քանի մը տարի ետք, լիբանանահայ բարերար Պրն. Սարգիս Տեմիրճեան 1.25 միլիոն տոլար նուիրելով, եւ դարձեալ լիբանանահայ Նազարեան բարերար ընտանիքի երեք զաւակները՝ Նազար, Նուպար եւ Կարպիս եղբայրները մէկ միլիոն տոլար նուիրեցին: Վարժարանի երկրորդական բաժինը անուանուեցաւ Տեմիրճեան ընտանիքի անունով, իսկ նախամանկապարտէզի բաժինը անուանուեցաւ Նազարեան ընտանիքի անունով: Պրն. Մանուկեանի դուստրը՝ Հ.Բ.Ը.Միութեան նախագահուհի Լուիզ Սիմոն եւս իր առատաձեռն նուիրատուութիւնը կատարեց այս դպրոցին համար: Արդարեւ, այս վարժարանի մեծագոյն առաւելութիւնը կը հանդիսանայ, որ Հ.Բ.Ը.Միութեան մեծ շրջանակը մեծագոյն սիրով եւ նուիրումով փարեցաւ այս դպրոցին: Այս հաստատութեան իւրաքանչիւր նուաճում կամ յաջողութիւնը մեր շրջանակին սիրտերը հպարտութեամբ լեցուցած են: Դպրոցի յաջողութեան գլխաւոր պատճառներէն էր նաեւ, որ հիմ-

նադրութեան առաջին օրէն իսկ դպրոցը ունեցաւ ամբողջանուէր եւ հայկական ոգիով թրծուած հոգաբարձութեան անդամներ: 1991-ին հոգաբարձութեան անդամները սքանչելի գաղափարը ունեցան հրաւիրելու Սինանեան շինարարական ընկերութեան նախագահ՝ փոքր տարիքէն Հ.Բ.Ը.Միութեան շարքերուն մէջ հասակ առած՝ Սինան Սինանեանը, որ սիրով ընդառաջեց ղեկավարներու հրաւէրին եւ ստանձնեց հոգաբարձութեան ատենապետութիւնը: Նորընտիր ատենապետը անմիջապէս գործի անցաւ եւ սկսաւ գործել վճռակամութեամբ, լիակատար գիտակցութեամբ եւ ձեռնհասութեամբ: Դպրոցի շէնքին նոր մասնաբաժիններ աւելցնելով, մարզարանը նորոգելով, դպրոցի կրթական ծրագիրը ժամանակակից պահանջներուն եւ ոգիին յարմարեցուց: Հայկական բաժնին համար երիտասարդ, կարող հայագէտներ պաշտօնի հրաւիրեց, նոր բարերարներ գտաւ, դպրոցի պիւտճէն միշտ հաւասարակշռուած եղաւ, մեծ ու փոքր բարերարներ գտաւ դպրոցին համար եւ հոգաբարձութեան կազմէն ներս երիտասարդ ուժեր հրաւիրեց: Սինան Սինանեանի անձնազոհութեան եւ անձնուրաց ղեկավարութեան շնորհիւ, դպրոցի հոգաբարձութիւնը, ուսուցչական կազմը, ծնողական այլազան մարմինները, սիրոյ եւ համերաշխութեան գեղեցկագոյն մթնոլորտի մէջ

դպրոցը տարին յաջողութենէ յաջողութիւն: Շրջան մը մինչեւ 950 աշակերտ ունենալով: Արդարեւ, Հ.Բ.Ը.Միութեան Մանուկեան-Տեմիրճեան վարժարանը մեր գաղութի պարծանքն է: Անոր կրթական մակարդակը, հայկական բաժնի ծրագիրը, արտադպրոցական այլազան միջոցառումները պարզապէս արժանի են ամէն գնահատանքի: Այս դպրոցի շրջանաւարտները անխտիր ընդունուած եւ աւարտած են Ա.Մ.Ն.-ի յայտնի համալսարաններ: Այսօր, Հ.Բ.Ը.Միութեան Մանուկեան-Տեմիրճեան վարժարանի 40ամեակին առիթով, ամէն բանէ առաջ կը շնորհաւորենք այս կրթական հաստատութեան հիմնադիրները, մեզմէ յաւէտ բաժնուած ծառայողները եւ բարերարները: Քառասուն տարիներու ընթացքին զանազան ժամանակներուն ծառայող ուսուցիչ-ուսուցչուհիները, պաշտօնեաները, նիւթապէս եւ բարոյապէս այս հաստատութեան նպաստողները:

Ինչ խօսք, որ Հ.Բ.Ը.Միութեան Մանուկեան-Տեմիրճեան վարժարանի յաղթական քառասուն ամեակի տօնակատարութիւնը ցնծութեան եւ տօնակատարութեան օրն է նաեւ գաղութի բոլոր ամէնօրեայ վարժարաններուն անխտիր, որոնք 50, 40, 30, 20-ամեակներ շարունակ ծառայած են մեր նորահաս սերունդի հայեցի կրթութեան, դաստիարակութեան եւ հայապահպանման սուրբ գործին: Փառք ու պատիւ հայկական ամէնօրեայ բոլոր վարժարաններուն: Շնորհաւորանքի յատուկ խօսք ունինք, այդ գիշեր արդարօրէն գնահատուող եւ մեծարուող՝ Հ.Բ.Ը.Միութեան Կեդրոնական Վարչութեան փոխ նախագահ, գաղութիս բազմաթիւ կազմակերպութեանց ղեկավար Տիար Սինան Սինանեանին: Բոլորին միասնական եւ համախառն ճիգերուն եւ նուիրումին առջեւ կը խոնարհինք եւ կ՛ըսենք. Ձեր վարձքը կատար, նորանոր ամեակներու մաղթանքներով:

FA{ORDAGROUJIUN TOLORHS XØFRAP LIPMAN FIMNADRAM JP MORGAN CHASE BANK, TRUSTEE Fayo\qow ke fa[ord;nq% jh Tolorhs Xøfrap Lipman Fimnadrame niujaphs piti øvandakh or fratarakouin entr;al a& wardap;takan auartaya®;r fa\agitakan niuj;rou masin% b& fa\oz fin patmouj;an ;rk;r fa\ patmabann;rou% g& 19-rd darou ;u au;li wa[ ,r=ani fa\ grakanouj;an ;rk;r! N;rka\azouo[ a,.atasiroujiunn;re krnan ellal ka*m fa\;rhn ka*m angl;rhn l;xouow! :jh gor‘ me fa\;rhn l;xouow h% anor phtq h enk;rana\ angl;rhn orakauor jargmanoujiune! Dimoumnagirn;re n;rka\azn;l amhn tarouan April 15 ;u No\;mb;r 15 jouakann;rhn a®a=! |au;loua‘akan t;[;kouj;an ;u dimoumnagri j;rjik stanalou famar dim;l& LIEBMANN FUND-PUBLICATIONS c/o Mr. M. Haigentz 1518 11th Street Fort Lee, NJ 07024

N.O. February 18, 2016, No. 7:N.O. Blank

2/17/16

3:18 PM

Page 11

THURSDAY, FEBRUARY 18% 2016

ԴԻՄԱՏԵՏՐԻ (FACEBOOK) ԷՋԵՐԻՑ ՄԷԿԻ ՀԵՏՔԵՐՈՎ…

Շար. էջ 6-էն

գային, եթէ այդ կտակը չլինէր, անկասկած նրան կը թաղէին Մոսկուայում: Եւ տարօրինակն այն է, որ այդ օրերի (1983 թուական) Հայաստանի իշխանաւորները, ի մասնաւորի Կուսակցութեան Առաջին Քարտուղարը, որ անուն էր հանել որպէս ազնիւ, մաքուր, դասական երաժշտութեան գիտակ, վախենալով մոսկովեան իշխանութիւններից (միանգամայն անտեղի) չհամարձակուեց Առնօ Բաբաջանեանին արժանիօրէն թաղել Կոմիտասի անուան այգու Պանթէոնում` հայ մշակոյթի եւ գրականութեան մեծերի հարեւանութեամբ: Արդիւնքում` Բաբաջանեանի դին հողին յանձնուեց, ինչպէս վերը նշեցի Երեւանի ամենահին գերեզմանոցում` Թոխմախգէօլի գերեզմանատանը, հայ բեմի անզուգական վարպետ Աւետ Աւետիսեանի եւ…, եւ, որքան էլ արտառոց հնչի, Անկախ Հայաստանի առաջին տարիներին անփառունակ վախճանով կեանքին հրաժեշտ տուած Հայաստանի գլխաւոր դատախազ Հենրիկ Խաչատուրեանի հարեւանութեամբ: Տարօրինակ է չէ՞, բարեկամներ. Բաբաջանեան եւ նրա կողքին` հսկայական տարածութիւն զբաղեցնող պետական, քաղաքական գործիչ: Դիմատետրի մէջ կողք-կողքի տեղադրելով երեք տապանաքարերի լուսանկարները, գրող լուսանկարիչը նպատակ է ունեցել հասարակութեան ուշադրութիւնը բեւեռել արտառոց «Եղբայրական գերեզմանի» վրայ, միեւնոյն ժամանակ առաջարկելով, միանգամայն իրաւացի, երկու խոշորագոյն արուեստագէտների շիրիմները տեղափոխել Երեւանի Քաղաքային Պանթէոն: Հազիւ յօդուածի ընթերցումն աւարտած, թանձր մտքերի մէջ թաղուած իմ ուղեղը անկոչ հիւրի դրան զանգից վերադարձաւ դէպի իրականութիւն: Մտերիմ բարեկամ էր եկողը: Ինչպէս ժամանակին Երեւանում, էն լա~ւ, անհոգ երիտասարդական տարիներին, առանց զանգ տալու, առանց ժամադրութեան: «Ձեր կողմերում էի, ասի գնամ տեսնեմ ո՞նց են մերոնք»,- հազիւ շքամուտքից ներս մտած ասաց նա ու տեղաւորուեց յարմարաւէտ բազկաթոռի մէջ` միանգամայն պարզ, ակնառու ձեռքի շարժումներով հասկացնել տալով, որ այնքան էլ շուտ գնալու մտադրութիւն չունի: Ես վերադարձայ աշխատասենեակ, անջատեցի համակարգիչը` յետոյ կրկին վերադառնալու համար ծանօթ նիւթին: Ճիշդ էր ենթադրութիւնս. Մինչեւ «Իրեն լաւ չտեսաւ»,- ինչպէս ասում են ուտողխմող տղերքը, բարեկամս չհեռացաւ մեր տնից: Նրա մեկնելուց յետոյ, անմիջապէս անցայ համակարգչի առջեւ` ծանօթ նիւթը կրկին ընթերցելու եւ նշումներ անելու մտադրութեամբ, սակայն…, որքան էլ փորձեցի հնարաւոր չեղաւ դիմատետրի մէջ գտնել Առնօ Բաբաջանեանին վերաբերուող նիւթը: Աներեւոյթ ուժեր եւ աներեւոյթ ձեռքեր հանել էին համակարգչից

ՀԱՅԵՐԷՆ ԼԵԶՈՒՆ ԱՆԱՂԱՐՏ ՊԱՀԵՆՔ...

իրենց վարկաբեկող եւ, ինչո՞ւ չէ, իրենց ստորացնող նիւթը: Մենք շատ ենք հանդիպում նման երեւոյթների, մենք դրա փորձառութիւնն ունենք…։ …Ամբողջ գիշեր չկարողացայ քնել, անընդհատ Առնոյի հետ էի: Իմ մտապատկերում վերակենդանացան դէպքեր, իրադարձութիւններ` կապուած Առնօ Բաբաջանեանի հետ, որոնց բովանդակութեանը այժմ սիրով կը ծանօթացնեմ ընթերցող հասարակութեանը: Սկզբից ասեմ, որ Առնօ Բաբաջանեանին ժամանակին բնաւ չեն շփացրել հայաստանեան մամուլն ու հեռուստատեսութիւնը: Նրա մասին քիչ է գրուել: Եւ, որովհետեւ նա մշտապէս Մոսկուայում էր բնակւում, միայն ժամանակ առ ժամանակ էր յայտնւում Երեւանում, շատ անգամ էլ անուշադրութեան մատնուելով Հայաստանի պատկան մարմինների կողմից: Մեր ասածը փաստելու լաւագոյն ապացոյցը հետեւեալ պատմութիւնն է: 1971 թուականի Յունուարի 20-ին, այսինքն 45 տարի առաջ, ինձ է հեռաձայնում Հայաստանում բաւական սիրուած ու տարածուն Աւանգարդ թերթի խմբագիրը. - Հենրիկ, երկու օր յետոյ, այսինքն ամսի 22-ին Առնօ Բաբաջանեանի 50-ամեակն է, խնդրում եմ վաղն առաւօտեան յօդուածը սեղանիս լինի,- առարկութիւն չվերցնող տոնով կարգադրում է խմբագիրը: - Այդ ինչպէ՞ս, մէկ օրուայ ընթացքում այդպիսի լուրջ յօդուած գրել կը լինի՞…, ինչո՞ւ նախապէս չէք ասել…, աւելի ճիշդ կը լինի եթէ դիմէք որեւէ երաժշտագէտի: - Մենք միայն քիչ առաջ իմացանք այդ մասին Անասեան, էն էլ խմբագրութիւն եկած մի երաժշտից: Տարիների փորձով ես գիտեմ, որ միայն դու կարող ես մէկ օրուայ ընթացքում արժէքաւոր յօդուած գրել Առնոյի մասին: Վաղը միւս օր միւս թերթերը կը տպեն, իսկ մենք խայտառակ կը լինենք, եթէ չանդրադառնանք այդ յոբելեանին: Ինչեւէ։ Յաջորդ օրն իսկ Առնօ Բաբաջանեանի 50-ամեակին նուիրուած յօդուածս Աւանգարդ թերթի խմբագրի սեղանին էր: Յօդուածը լոյս տեսաւ թերթի 1971 թուականի Յունուարի 23-ի համարում: Եւ, որքան էլ տարօրինակ ու զարմանալի, եթէ յիշողութիւնս ինձ չի դաւաճանում, միայն Աւանգարդ թերթն էր, որ անդրադարձաւ Առնօ Բաբաջանեանի յոբելեանին: Յետագայում, արդէն Միացեալ Նահանգներում, ես այդ նոյն յօդուածը տեղադրեցի 1992 թուականին Լոս Անճելըսի «Անի» տպարանում հրատարակուած իմ «Ա՜յս եմ ես» շարքի երկրորդ հատորում: 1960-ականների վերջին, երբ համատեղութեան կարգով վարում էի Հայկական Ռադիոյի Ֆոնդային Ձայնագրութիւնների բաժինը, Առնօ Բաբաջանեանը Երաժշտական խմբագրութեանն էր ներկայացրել իր նոր գործը` «Յորժամ» հոգեւոր մեղեդու մշակումը` լարային նուագախմբի եւ անզուգական երգչուհի Լուսինէ Զաքարեանի համար: (Շար. 1)

Շար. էջ 5-էն

Ո՞վ է պաշտպանը մեր լեզուին Հայաստանի մէջ, ո՞վ է պատասխանատու վերահսկիչ մարմինը, լեզուն օտար տարրերէ մաքրելու եւ պաշտպանելու իրաւասութիւն ունեցող կառոյցը եւ ի՞նչ գործունէութիւն կը տանի…։ Նորակերտ բառեր անհրաժեշտ են հայերէնի մէջ, բայց ոչ ոտնահարելով մեր ունեցածը եւ օտարինը պարտադրելով…։ Հայութեան 2/3-ը սփիւռք կ՛ապրի եւ մենք պէտք է գիտնանք յստակօրէն թէ ո՞վ յանձն առած է նորակերտ բառակազմութեան պատասխանատուութիւնը եւ գրական

հայերէնի գործադրութիւնը պարտադրելու պաշտօնը Հայաստանի մէջ։ Հետեւաբար ի՞նչ է մեր ակնկալիքը…։ Որ Հայաստանի պետական կառոյցները յարգեն եւ յարգել տան Հայաստանի Սահմանադրութեամբ ամրագրուած օրէնքը հայերէն լեզուի մասին, գործածելով գրական հայերէնը եւ հրաժարելով օտար բառերու եւ բառարմատներով կերտուած խառնածին բառերու ոչ միայն գործածութիւնը, այլ նաեւ անոնց վերացումը բանաւոր եւ գրաւոր հայերէն լեզուի օգտագործման շրջանակներէն։ Յուսանք եւ սպասենք։

Միւնխենում Հայ Դիւանագէտը «Նեղն Է Գցել» Ատրպէյճանի Նախագահին

Շար. էջ 1-էն

հայերի վրայ։ Հենց սա էր այն հարցի առանցքը, որը հայ դիւանագէտ՝ ԱԳ նախարարի խորհրդական Անդրանիկ Յովհաննիսեանն ուղղեց Ատրպէյճանի նախագահին։ Հայ դիւանագէտն ընդգծեց, որ մենք տրամագծօրէն տարբեր, հակառակ կարծիք ունենք Հայաստանի նկատմամբ Ալիևի հնչեցրած մեղադրանքների վերաբերեալ։ Նա կոչ արեց Ալիևին բացատրել, թէ ինչպէս է ստացւում, որ Ատրպէյճանի հետ պատահած ամէն մի դժբախտութեան մէջ հայերն են մեղաւոր։ Մեղաւոր են, երբ միջազգային հանրութիւնը քննադատում է Ատրպէյճանին մարդու իրա-

ւունքների ոտնահարման համար։ Հայերն ու հայկական լոպպին է մեղաւոր, երբ Եւրոպական խորհրդարանում և ԵԽԽՎ-ում Ատրպէյճանին քննադատող բանաձևեր են ընդունւում։ Նոյնիսկ, երբ նաֆթի արտահանումն է նուազում, Ատրպէյճանը Պրիթիշ փեթրոլիումին է մեղադրում հայերի հետ յանցաւոր համաձայնութեան գալու մէջ։ Արդեօք հեշտ է մէկ ունիվերսալ պատասխան ունենալ բոլոր դժուար հարցերին պատասխանելու համար, ամփոփեց հայ դիւանագէտը։ K

N.O. February 18, 2016, No. 7:N.O. Blank

2/17/16

3:18 PM

Page 12

NOR ØR% 18 ":TROUAR 2016

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՖՈՒԹՊՈԼԱՅԻՆ ԽՃԱՆԿԱՐ

• Փետրուարի 20-ին Երեւանի «Արարատը» Կլենտորայի Սիթրուս գոլէճ մարզադաշտում ընկերական հանդիպում կ՛ունենայ Նիւ Եորքի «Կոսմոս» թիմի հետ։ Մինչ այդ, Փետրուարի 18-ին արարատցիները մէկ այլ բարեկամական հանդիպում կ՛անցկացնեն նաեւ Fresno Fuego թիմի հետ, իսկ Փետրուարի 23-ին՝ Քորէական «Սոննամի»ի հետ։ • 19-ամեայ կիսապաշտպան Վագնինյոն Վագներ Գդիքեան Քատրետոն, ով հանդէս է գալիս պրազիլական «Կորինդիանսի» կազմում, այս տարուայ Յունիսին ՀՀ քաղաքացիութիւն եւ ՀՀ ազգային հաւաքականի կազմում հանդէս գալու հնարաւորութիւն կը ստանայ։ Գդիկեանը ծնուել է Սան Փաուլօ քաղաքում։ • «Շիրակը» 6-ամեայ պայմանագիր է կնքել փորձառու դարպասապահ Արմէն Խաչատրեանի հետ։ Մալաքեան եղբայրները հեռացել են թիմից եւ հանդէս են գալիս ուքրանիական Դնեպրոձերժինսկի «Ստալում»։ • Երեւանի «Բանանցը» Կիպրոսում անց է կացնում իր երկրորդ ուսումնամարզական հաւաքը։ Փետրուարի 13-ին «Բանանցը» հանդիպեց Սերպիայի բարձրագոյն խմբի 2-րդ տեղում ընթացող «Չուկարիչկի» հետ եւ պարտուեց 5-0 հաշուով։ «Բանանցը» 17-ին կը խաղայ լեհական «Վիգրի Սուվալկի», 20-ին՝ Մոսկուայի «Տինամոյի» երիտասարդական կազմի հետ եւ Փետրուարի 21-ին կը վերադառնայ Երեւան։ • ՀՀ հաւաքականի յարձակուող Եուրա Մովսիսեանը «Ռէալ Սալթ Լէյք» թիմի կազմում խփած միակ կոլի շնորհիւ յաղթել է քորէական «Սոնամ»ին։

ԱՐԹՈՒՐ ԱԲՐԱՀԱՄԸ ՄԵՆԱՄԱՐՏ Կ՛ԱՆՑԿԱՑՆԻ ԼԱՍ ՎԵԿԱՍՈՒՄ

Արթուր Աբրահամը արհեստավարժ բռնցքամարտի գերմիջին քաշային կարգում WBO վարկածով աշխարհի ախոյեանի տիտղոսի պաշտպանութեան մենամարտը կ՛անցկացնի Ապրիլի 9-ին Լաս Վեկասում։ Նրա մրցակիցը կը լինի 24ամեայ մեքսիքացի Ջիլբերտօ Ռամիրեսը։ Յաւելենք, որ Արթուր Աբրահամը 7-րդ անգամ արժանացել է «Գերմանիայի լաւագոյն բռնցքա-

MARXAKAN

AU:TIS BA|RAM:AN

մարտիկ» կոչմանը, իսկ նրա մարզիչ Ուլի Վեգները 13-րդ անգամ ճանաչուել է տարուայ լաւագոյն մարզիչ։ Հաղորդւում է, որ Գերմանիայի լաւագոյն կին բռնցքամարտիկ է ճանաչուել Սիւզի Քենդիկեանը, իսկ սիրողական բռնցքամարտում՝ Արտյոմ Յարութիւնեանը, ով Գերմանիայի համար նուաճել է Ռիոյի օլիմպիական խաղերի ուղեգիր։

ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ՁՄԵՌԱՅԻՆ ՊԱՏԱՆԵԿԱՆ ԽԱՂԵՐՈՒՄ

Նորվեգիայի Լիլեհամեր քաղաքում Փետրուարի 12-ին մեկնարկել է ձմեռային պատանեկան երկրորդ Օլիմպիական խաղերը, որտեղ Հայաստանը ունի 2 ներկայացուցիչ՛ գեղասահորդուհի Անաստասիա Գալուստեանը եւ դահուկորդ Միքայէլ Միքայէլեան։ Միքայէլ Միքայէլեանը 1500 մեթր ազատ ոճով կրոսում յաղթահարել է որակաւորման փուլը, սակայն այնուհետեւ, չի կարողացել մտնել եզրափակիչ։ Անաստասիա Գալստեանը զբաղեցրեց 10-րդ տեղը։ Ախոյեան դարձաւ ռուս Փոլինա Սլուցկայան։ Պատանիների խաղերին մասնակցում են 71 երկրներից 1100 մարզիկ։ 1518 տարեկան պատանիները կը պայքարեն մետալների 70 հաւաքածուի համար։

Շար. էջ 6-էն

ՌԻՈՅԻ ՕԼԻՄՊԻԱԿԱՆ ԽԱՂԵՐԸ ՎՏԱՆԳՈՒԱԾ ԵՆ

• ԱՄՆ-ի մարզիկները, հնարաւոր է, հրաժարուեն Ռիոյի օլիմպիական խաղերին մասնակցելուց։ Դրա պատճառը կարող է հանդիսանալ Զիկա վիրուսի համաճարակը Պրազիլում։ Այս մասին տեղեկացնում է Reuter գործակալութիւնը յղում անելով ԱՄՆ-ի ԱՕԿ-ին։ Վերջինը երկրի մարզական դաշնութիւններին ուղղուած դիմումում

ՊԱՏԱՌԻԿՆԵՐ՝ ԵՐԱԶԱՅԻՆ...

րու երկիր»։ Պրոնզի դարաշրջանին շրջանը կը կոչուէր Հաթթի, Հիթիթներու երկիրը։ Յոյները, պարսիկները եւ ապա հռոմէացիները տիրած են այս երկրին։ Ք.ա. 93 թուականին հայոց Տիգրան թագաւորը այս շրջաններն ալ գրաւելով միացուց իր թագաւորութեան եւ Պոնտէոսի (հիւս. Կապ.) իրեն ենթակայ թագաւոր նշանակեց Կորտիոսը։ Զանազան ցեղախումբերու կռուախնձոր ըլլալէն ետք, 1071-ի Մանազկերտի ճակատամարտէն ետք Սելճուգները սկսան հաստատուիլ այս կողմերը։ Ժամանակի ընթացքին շրջանի բնակիչներէն շատեր իսլամանալով խառնուեցան Սելճուգներուն հետ, մինչ միւսները շարունակեցին իրենց գոյութիւնը որպէս տեղացի յոյներ։ Թրքական զանազան վայրագ ցեղախումբեր շրջանին վրայ տիրապետելէ ետք, 15-րդ դարուն Օսմանեան թուրքերը վերջնականօրէն տիրեցին Կապաթովկիոյ։ 1700-ական թուականներու սկիզբները Նեւշէհիր Սամաթ Իպրահիմ Փաշան Նեւշէհիր քաղաքը հիմնելով զայն վերածեց շրջանի ամենակարեւոր քաղաքին։ Միւս կարեւոր քաղաքներն են Կեսարիան, Ագսանայը, Նիկտէն եւայլն։ Մինչեւ 1923, շրջանին մէջ թրքե-

LOUR:R

րէնի եւ հայերէնի կողքին կը խօսուէր նաեւ թրքախառն յունարէն մը։ Շրջանի զբօսաշրջիկութեան քաշողական ծրագիրներէն մէկն ալ տաք օդով ուռեցուած օդապարիկներով շրջապտոյտն էր։ Ըսուած էր մեզի որ անոնք որոնք կը փափաքին օդապարիկներով բարձրանալ արեւածագին եւ շրջանի գեղեցկութիւնները վերէն դիտել, յաջորդ առտու կանուխ ժամը 4։00-ին պատրաստ պէտք է ըլլան։ Ալիսը եւ ես, ինչպէս նաեւ Յակոբեաններն ու ուրիշներ, նախընտրեցինք մինչեւ ժամը 8։30 քնանալ եւ մեր երազներու աշխարհին մէջ վայելել այդ եւ նմանօրինակ ուրիշ տեսարաններ։ Մեր խումբին մէջ կային նաեւ երկու ազնուական տիկիններ, Տիկ. Ժարմէն Տէմիրալը եւ Տիկ.Արփի Աւագեանը որոնք 70-80 գարուններու բարեւ տուած եւ անցած էին։ Այս տիկինները արձանագրուեցան եւ... վայելեցին այդ պտոյտը։ Պէտք է ըսել որ այս բարի տիկինները շատ աւելի չարքաշ էին քան խումբի աւելի երիտասարդ անդամները (ինչպէս ես...)։ Պատմական շրջաններուն, Կէօրմէի քարայրներու մէջ բնակող ընտանիքներու զաւակները երբ «հասուննային», կը բաժնուէին տունէն եւ իրենց համար բլրակ մը զատելով կը սկսէին կամաց կամաց փորել եւ իրենց համար տնակ մը պատրաս-

յայտարարել է, թէ մարզիկները պէտք չէ մեկնեն Ռիօ դէ Ժաներոյում կայանալիք խաղերին, եթէ իրենց պաշտպանուած չեն զգում Զիկա վիրուսի համաճարակից։ • ՄՕԿ-ը ներկայումս ուսումնասիրում է 2016 թ. ամառային օլիմպիական խաղերը Ռիօ դէ Ժաներոյից Լոնտոն տեղափոխելու հնարաւորութեան հարցը։ Ոչ պաշտօնական տեղեկութիւններով, օլիմպիական խաղերի մեկնարկից 2 տարի առաջ Ռիոն դրանք կազմակերպելու պատրաստ էր ընդամէնը 10 տոկոսով։ «Evening Standart»ի տուեալներով, ՄՕԿ-ում տհաճօրէն զարմացած են նախապատրաստութեան դանդաղ տեմպերով, ինչի հետեւանքով գաղտնի հարցում են արել Լոնտոնին, թէ Բրիտանիայի մայրաքաղաքը պատրաստ է օլիմպիադան երկրորդ անգամ անընդմէջ անցկացնելու։ • Աւելի վաղ ՄՕԿ-ի նախագահ Թոմաս Բախն էլ յայտարարել է, թէ անկախ համաճարակի բռնկումից, աշխարհի բոլոր ուժեղագոյն մարզիկները կը մասնակցեն ամառային խաղերին։

ՇԱԽՄԱՏԱՅԻՆ ԽՃԱՆԿԱՐ

• Իրանում աւարտուած Ֆիրդուսիի անուան միջազգային մրցաշարին մասնակցեցին նաեւ ՀՀ ներկայացուցիչներ Կարէն Գրիգորեանը եւ Յովհաննէս Գաբուզեանը։ Մեր երկու շախմատիստներն էլ 11 հնարաւորից վաստակեցին 7-ական միաւոր եւ ի վերջոյ գրաւեցին համապատասխանաբար 8-րդ եւ 10-րդ տեղերը։ • Մոսկուայի բաց առաջնութիւնում, որը նաեւ ՌԴ-ի 2016 թ. գաւաթի փուլ է Լիլիթ Գալոյեանը 9 հնարաւորից վաստակելով 6 միաւոր հանգրուանեց 12-րդ տեղում։ Լիլիթը 6-րդ մրցափուլից յետոյ նոյնիսկ գլխաւորում էր մրցաշարային աղիւսակը։ Մեր միւս մասնակից Սուսաննա Գաբոյեանը գրաւեց 37-րդ տեղը։ Ուքրանիան ներկայացնող Եւգենիա Դոլուխանովան 5.5 միաւորով 30-րդն էր։

տել, փոքր սենեակով եւ խոհանոցի նմանող վայրով մը։ Երբ ամուսնանային, այդ սենեակը կը մեծցնէին եւ ուրիշ փոքր սենեակ մը կը սկսէին փորել գալիք զաւկին համար։ Իւրաքանչիւր զաւկի համար կը պատրաստէին մէկ փոքր սենեակ, եւ այսպէսով գիւղը կը սկսէր մեծնալ։ Կրնար պատահիլ որ այդ երիտասարդը իր ծնողքին տան քովի բլրակին վրայ սկսէր իր տունը պատրաստել եւ ապագային միջանցքով մը միացնէր երկու տուները։ Տակաւին այս օրերուն, բազմաթիւ ընտանիքներ այդ քարայրներու մէջ կ՛ապրէին։ Թրքական պետութիւնը սակայն, շրջանի զբօսաշրջիկութեան բերող նիւթական եկամուտներէն մղուած, ինչպէս նաեւ ապահովական նկատումներով, բազմաթիւ ընտանիքներ պետական շէնքերու մէջ փոխադրած է։ Հանդիպեցանք քանի մը շատ գեղեցիկ պանդոկներու, որոնք քարայրներու մէջ կամ քարայրաձեւ շինուած էին եւ կը կապկէին շրջանի բնական գեղեցկութիւնները։ Շատ ճաշակաւոր եւ շատ գեղեցիկ պանդոկներ էին։ Այս քարայրներուն քով ծառի մը կապուած ուլիկի մը հանդիպեցանք։ Ֆրանսուհին եւ մեր կիներէն ոմանք մոռցան մեզ եւ սկսան խղճալ ուլիկին վրայ, շիշով ջուր տալ անոր, շոյել եւ խնամել։ Պէտք է ըսել որ օդը շատ տաք էր, չոր եւ խեղդող։ Հակառակ որ թուրքի ուլիկ էր, մեղք էր... ։

Յաջորդ առտու (Յուլիս 18) անցանք Կեսարիա (Գայսէրի)։ Ըստ Սբ. Գրիգոր Լուսաւորիչ եկեղեցւոյ տնտես Պրն. Կարապետ Ստեփանեանին, միայն 5 հայ մնացած է Կեսարիոյ մէջ (ըստ այլ աղբիւրներու՝ շուրջ 40 ընտանիք)։ Կեսարիա քաղաքը միայն... 860,000 բնակիչ ունի, իսկ շրջանը՝ 1,300,000 (ասոնցմէ միայն 5-ը հայ են, կամ` 40 ընտանիք։ Հաւանաբար իսլամացած հայեր շատ կան, բայց սպասենք քիչ մըն ալ)։ Նախքան Քրիստոս 17 թուականին Հռոմէացիները այս քաղաքը կոչեցին «Կապաթովկիոյ Կեսարիա», ի պատիւ Յուլիոս Կեսարին (Julius Caesar)։ Արաբները երբ գրաւեցին Կեսարիան, զայն կոչեցին «Քայսերիեահ», իսկ երբ Ալփ Ասլանի Սելճուգները գրաւեցին քաղաքը, զայն անուանեցին «Քայսէրի»։ Կեսարիան աշխարհի ամենահին եւ ամենաերկար, անընդմիջաբար բնակեցուած քաղաքներէն մէկն է։ Ք.ա. 3000 թուականին հիթիթներն ու ասորեստանցիները կը բնակէին այս մետաքսի եւ համեմներու վաճառականութեան խաչմերուկին վրայ հիմնուած քաղաքին մէջ։ Մեծն Աղեքսանդր յունական քաղաքակրթութիւնը բերաւ հոս, իսկ հռոմէացիները եկան տիրանալու այս քաղաքի հարստութիւններուն։ (Շարունակելի)