Asset Management is duurzaam Visie op Asset Management in Nederland
Colofon Asset Management is duurzaam Een visie op Asset Management in Nederland ISBN/EAN: 978-90-78889-02-1 December 2008
Een officiĂŤle uitgave van de NVDO, De Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud Postbus 138, 3990 DC Houten, Voorveste 2, 3992 DC Houten Tel. 030 6346040 Fax. 030 6346041 www.nvdo.nl info@nvdo.nl
Auteurs J. Vrijbloed, Traduco N. Groen, Traduco
Redactie M.E. den Broeder-Ooijevaar, Bureau Manager NVDO Mark Oosterveer, Hoofdredacteur Industrielinqs
Hoewel dit boek met de grootst mogelijke zorgvuldigheid is samengesteld, aanvaarden de NVDO en Industrielinqs geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van eventueel fouten in deze uitgave.
Het boek Asset Management is duurzaam is een uitgave van Industrielinqs pers en platform Postbus 12936, 1100 AX Amsterdam Tel. 020 3122088 Fax 020 3122080 www.industrielinqs.nl redactie@industrielinqs.nl
Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de NVDO.
Voorwoord Voor u ligt het NVDO visiedocument “Asset
is ook onderdeel van Asset Management. En de
Management is duurzaam”. In deze titel zit een
risico’s van enkele financiële producten blijken
kwinkslag. Sommigen van u zullen bij het woord
toch onderschat te zijn. Maar goed, dat is meer
‘duurzaam’ denken aan het milieu, aan de uit-
iets om tijdens een van de vele NVDO bijeen-
stoot van CO2. Anderen zullen denken aan lang-
komsten met u te bespreken.
durig, voor lange tijd. In het eerste geval spreek
De Minister van Economische Zaken, mevrouw
ik liever van duurzaamheid, die een wezenlijk
Van der Hoeven, heeft in de door haar uitge-
onderdeel is van Asset Management. In het
geven industriebrief “Industrie, een wereld
tweede geval gaat het over Asset Management
van oplossingen” gewezen op de toenemende
gedurende de levensduur van de asset. En in
schaarste van productiefactoren. Zij geeft daarbij
de meeste gevallen is dat inderdaad een lange
aan dat om deze reden industrieel onderhoud
tijd. Maar wat er eigenlijk wordt bedoeld met
aan belang wint. Het productief en innovatief
deze titel, is dat Asset Management niet meer
omgaan met de bestaande bronnen is noodzake-
zal verdwijnen. Er wordt over gesproken en
lijk. Dat betekent onder andere dat assets duur-
geschreven, er worden cursussen en seminars
zaam dienen te worden ontworpen, gebouwd,
over gegeven en er ontstaan functies en afde-
gebruikt en afgebroken. En laat Asset Manage-
lingen met Asset Management in de naam.
ment nou juist deze vier fasen als geïntegreerd
Kortom, Asset Management staat op de kaart!
beschouwen. En laat Asset Management nou
Ik zie om mij heen ook dat Asset Management
juist ook duurzaamheid bevatten. En laat Asset
soms als een containerbegrip wordt gebruikt.
Management nou juist ook tot kostenreductie lei-
Alles lijkt er wel in te passen. En ook word ik
den. Redenen genoeg voor de NVDO om de hui-
wel eens glazig aangekeken als ik het begrip
dige status van Asset Management in Nederland
Asset Management gebruik. Waar heb je het
in kaart te brengen en van daaruit te starten met
over? En in een enkel geval wordt er gedacht
het ondersteunen van de verdere ontwikkeling.
dat Asset Management iets met de kredietcrisis
De BV Nederland zal er zijn voordeel mee doen,
te maken heeft. Het laatste wil ik overigens niet
zowel binnen Nederland maar ook als kennispro-
eens geheel uitsluiten, want risicomanagement
duct voor de rest van de wereld.
NVDO Dick Huybens Voorzitter a.i.
Managementsamenvatting Asset Management is in Nederland een begrip.
uiteindelijk in de verschillende bedrijven wor-
Het omvat alle taken die gedurende de levenscy-
den geborgd. Dit wordt veroorzaakt door een
clus van een asset nodig zijn om op kosteneffec-
versnipperd verenigingslandschap en door een
tieve wijze het primaire proces te ondersteunen.
slechte marketing, maar ook door het gebrek
De totale waarde van de assets in Nederland
van een leidende coalitie. Het momentum van
bedraagt bijna 1.800 miljard euro. De verant-
deze initiatieven moet worden vergroot. Het
woordelijkheid voor deze assets verschuift in
vormen van een ‘verenigingsregering’ en het
sterke mate naar de eigenaar van deze bezittin-
betrekken van stakeholders met lange termijn
gen, de asset owner. De maatschappelijke druk
doelstellingen zijn hiertoe mogelijkheden. Ook
die een asset owner ondervindt, wordt steeds
kan de politiek een voorbeeld stellen door het
groter, de overheid trekt zich terug. Het belang
beheer van haar assets volgens een bepaalde
voor een asset owner om zelf risico’s te beheer-
norm – zoals de PAS 55 – voor te schrijven.
sen neemt hierdoor toe, het belang van de
Gevolg hiervan zal zijn dat er een geborgde
overheid om dit te stimuleren ook. Mede hier-
standaard komt.
door ontstaan vele initiatieven die ondersteu-
Om meer maatschappelijke aandacht te krij-
ning moeten bieden aan het omgaan met deze
gen voor het gedachtegoed Asset Management
‘nieuwe’ verantwoordelijkheden. Toch is er in
kan heel goed het begrip duurzaamheid wor-
Nederland – in tegenstelling tot landen om ons
den gebruikt. Duurzaamheid, als onderdeel
heen – geen uniforme aanpak van het beheer
van Asset Management, is inmiddels een breed
van deze assets.
geaccepteerd beleidspunt. Asset owners worden
Binnen de Nederlandse bedrijven is toepassing
hierin gestimuleerd door de wet & regelgeving
van Asset Management nog relatief nieuw. Men
vanuit de overheid, maar zijn relatief nog onbe-
weet van het bestaan, belijdt het met de mond,
kend met en onbekwaam in dit eco-efficiëntie-
maar daadwerkelijke uitvoering is nog beperkt.
aspect. De discussie en training die nodig zijn
Het topmanagement richt zich veelal op de
om hier meer kennis van te nemen, biedt voor
korte termijn in plaats van op de levensduur,
Asset Management als geheel een kapstok om
het tactisch niveau in organisaties is onderbe-
meer bekendheid en toepasbaarheid te verkrij-
zet en het ‘silo’-denken weerhoudt de integrale
gen.
optimalisatie die Asset Management beoogt.
Goed beheer leidt tot een kostenbesparing van
Juist door deze levensduurbenadering verder
zeven tot vijftien procent. Het oppakken van
aan te zetten, kan het besef voor een goed
de Asset Management handschoen – kostenef-
beheer van de assets worden vergroot, temeer
fectiviteit beschouwd over de gehele levensduur
omdat de toepassing van deze technieken bin-
– draagt bij aan een duurzaam (zowel financieel
nen handbereik zijn.
als eco-efficiënt) gebruik van assets in Neder-
Binnen onze maatschappij zien we dat veel initi-
land. Bovendien biedt het de mogelijkheid om
atieven worden genomen. Deze vele initiatieven
Asset Management als export product van de BV
leiden echter niet tot gedragen standaarden, die
Nederland neer te zetten.
Inhoudsopgave
Voorwoord Managementsamenvatting
8 Inleiding • 01 9 Wat is Asset Management? • 02
9 Het aandachtgebied van Asset Management
9 Asset Management in historisch perspectief
10 Bijdrage aan het primaire proces
11 Asset Management als onderdeel van het bedrijfsbeleid
12 Het Asset Management basismodel
13 Implementatie
14 Kengetallen • 03
14 Stellingen
15 Ontwikkelgebieden
16 Sectorverdeling
18 Kwantificering assets in Nederland
19 Situatie en ontwikkelingen in Asset Management • 04
19 Fase van ontwikkeling
20 Fysieke assets
22 Financiële assets
23 Maatschappij / politiek
24 Menselijke assets
26 Informatie-assets
27 Aanbevelingen • 05
27 Initiëren en discussiëren
28 Ontwikkelen en trainen
28 Borgen en certificeren
29 Nawoord 30 BIJLAGE Enquête resultaten
30 Normering
30 Verantwoording
31 Toepassing algemeen
31 Toepassing ABM
32 Toepassing ADM
32 Toepassing AMC
33 Toepassing AOM
33 Beschouwing status
34 Afkortingen en begrippen Asset Management
01 • Inleiding De Nederlandse Vereniging voor Doelmatig
Het onderzoek heeft plaatsgevonden door het
Onderhoud (NVDO) wil inzicht krijgen in de ont-
houden van een enquête onder de leden en er
wikkelingen die anno 2008 en in de toekomst op
hebben individuele interviews plaatsgevonden
het gebied van Asset Management in de markt
met diverse markpartijen zoals asset owners,
aanwezig zijn.
toeleveranciers, consultancybureaus en overheden. Ook is er een literatuurstudie verricht.
Om deze reden heeft de NVDO een onder-
Deze studie, enquêtes en interviews hebben
zoek laten uitvoeren naar de status van Asset
geleid tot het onderhavige visiedocument.
Management in Nederland. Tevens is gevraagd
Hoofdstuk 2 omschrijft wat Asset Management
naar de visie van verschillende participanten.
is. In hoofdstuk 3 zijn diverse kengetallen opge-
Het onderzoek is namens de NVDO door Traduco
nomen. In hoofdstuk 4 worden de huidige situ-
uitgevoerd. Traduco is een onafhankelijk advies-
atie en ontwikkelingen beschreven. Hoofdstuk 5
bureau op het gebied van Asset Management.
bevat de aanbevelingen.
totale business
menselijke assets
financiele assets
fysieke assets
informatie assets
maatschappelijke assets
Scope van Asset Management, ref. PAS 55
02 • Wat is Asset Management? In dit hoofdstuk wordt Asset Management nader
In dit visiedocument kijken we op de volgende
belicht. Zo wordt onder meer uitleg gegeven
wijze tegen (fysieke) assets aan:
over de rol van de omgeving en de definitie van Asset Management. Fysieke assets
Het aandachtsgebied van Asset Management
zijn alle fysieke (kapitaalintensieve)
In verschillende sectoren wordt gesproken over
objecten, die onder verantwoordelijkheid
Asset Management die dit elk op een eigen wijze
van een eigenaar vallen.
benaderen. Die verschillende benaderingen van Asset Management maken het belangrijk om de scope van Asset Management te bepalen.
Fysieke assets kunnen uiteenlopen van machines
In dit visiedocument wordt het Asset Management
tot en met hele fabrieken, maar ook o.a. wegen,
toegespitst tot het management over fysieke
gebouwen, schepen, (vracht)auto’s en vliegtuigen.
assets. Hierbij wordt een raakvlak gezien met de menselijke, financiële, maatschappelijke- en
Asset Management in historisch perspectief
informatie-assets. Juist door het Asset Manage-
Het beheren van assets is uiteraard niet nieuw.
ment op deze wijze te positioneren, wordt het
Het bestaat al zolang er assets zijn. De wijze
duidelijk dat het in Asset Management draait
waarop de assets worden beheerd is in de loop
om een integrale aanpak. Hierbij is een goede
van de tijd veranderd. Een gangbaar beeld van
afstemming tussen de verschillende vakgebie-
deze ontwikkeling is de volgende: Tot 1950 was
den, waarbij één gemeenschappelijke taal wordt
men voornamelijk gericht op storingsonder-
gesproken, noodzakelijk. Hierdoor kan binnen het
houd. Na 1950 heeft het preventieve onderhoud
Asset Management aangegeven worden op welke
zich ontwikkeld. Vanaf 1970 kwam het onder-
manier aangrenzende gebieden worden beïnvloed.
houd op basis van conditie op. In de jaren ’80
• World Class Asset Management
For every paradigm shift, the total cost of asset
• TPM, Reliability Centred Maintenance
management reduces by 8–15%
• Predictive/Condition Based Maintenance • Preventive Maintenance • Reactive Maintenance
was de focus op de productie gericht, met Total
worden die niet meer kosteneffectief zijn. Zo is
Productive Maintenance en Reliability Centered
Luchthaven Schiphol door de actie van een jour-
Maintenance als vlagdragers. Rond de eeuwwis-
nalist die met een nepbom in de rugzak door
seling is Asset Management ontstaan. Lt. Col
de douane kwam, tot zeer vergaande veilig-
Rohit Banerji (Retd.) heeft deze ontwikkeling
heidsmaatregelen overgegaan. Hierbij kan men
in bovenstaande figuur weergegeven en voegt
zich afvragen of dit nog kosteneffectief is. De
daar een ordegrootte van de mogelijke kosten-
rode draad wordt echter steeds helderder: “Het
reductie bij die elke nieuwe ontwikkeling voort-
voldoen aan de wet- en regelgeving is niet meer
brengt. Hieruit blijkt de bijdrage aan het primaire
voldoende, de asset owner dient zelf te zorgen
(productie)proces. Immers, het onderhoud is een
voor een goede risicobeheersing.”
deel van de kostprijs die met elke nieuwe stap lager wordt.
Bijdrage aan het primaire proces
Een belangrijke ontwikkeling die minder duide-
Het is belangrijk dat assets een optimale bijdrage
lijk is, is de verschuiving van de verantwoor-
leveren aan het primaire proces en de bedrijfs-
delijkheden van overheid naar asset owner. Als
doelstellingen. Hierbij moeten niet alleen de kos-
voorbeeld: de Nederlandse regelgeving wordt
ten over de levensduur worden bewaakt, maar er
afgebouwd en vervangen door Europese richt-
moet ook worden gestuurd op de opbrengsten,
lijnen. Nu zijn Europese richtlijnen in Nederland
zoals beschikbaarheid, betrouwbaarheid, produc-
bindend, maar de kentering van regelgeving
tiviteit, benuttinggraad en duurzaamheid.
naar richtlijnen is gemaakt. Richtlijnen zijn min-
De definitie van Asset Management is:
der ‘hard’ dan regelgeving, ondanks de controle op het voldoen aan de richtlijnen. Echter, wie denkt dat dit een verlichting is, komt bedro-
Asset Management
gen uit. Een andere ontwikkeling is namelijk
omvat de organisatie en alle taken nodig
dat de media steeds meer druk uitoefent op
om (productie)objecten gedurende de
asset owners door ze publiekelijk af te rekenen
levensduur op kosten-effectieve wijze in
op fouten, incidenten en/of calamiteiten. De
te zetten voor het (primaire) proces, ter
maatschappelijke druk die hierdoor ontstaat
realisatie van de bedrijfsdoelstellingen.
is soms zo sterk dat er maatregelen getroffen
10
A World Class Approach to Asset Management, Lt. Col Rohit Banerji (Retd.), November 2006
1
kosten effectiviteit
systeem effectiviteit
technical performance
operational performance
beschikbaarheid betrouwbaarheid
productiviteitbenuttingsgraad
kosten
duurzaamheid eco efficiëntie
Opbouw van kosteneffectiviteit
Alle taken in de definitie omvatten alle activi-
De kosteneffectiviteit is een samenstelling
teiten die nodig zijn om de asset in bedrijf te
van de systeemeffectiviteit en de kosten tij-
houden. Hierbij gaat het om de productieketen,
dens de levensduur. De systeemeffectiviteit
het onderhoud, de logistieke keten maar ook de
wordt bepaald door de technische, operatio-
bedrijfszorgzaken, zoals borging van de regel-
nele en duurzame prestaties (performance).
geving. Met behulp van deze activiteiten kunnen
De technische prestaties worden bepaald door
de assets worden gemanaged.
de betrouwbaarheid en beschikbaarheid. De operationele prestaties worden bepaald door de
Asset Management als onderdeel van het bedrijfsbeleid
benuttinggraad en de productiviteit. Duurzaam-
Vanuit maatschappelijk en technisch oogpunt
de duidelijkheid zijn deze termen in onder-
en vanuit de wet- en regelgeving is het nood-
staande figuur gezet.
heid wordt bepaald door de eco-efficiëntie. Voor
zakelijk om in te spelen op de veranderende eisen. Zo worden de eisen op het gebied
Binnen Asset Mangement wordt gestuurd op
van veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu
de toegevoegde waarde. Deze toegevoegde
(VGWM) steeds strenger. De veranderingen in
waarde kan met de kosteneffectiviteit inzichte-
het milieu als gevolg van bijvoorbeeld de CO2-
lijk worden gemaakt door verschillende scena-
uitstoot leiden tot maatschappelijke aandacht
rio’s met elkaar te vergelijken.
en wet- en regelgeving op het gebied van
Een soortgelijk inzicht ontstaat ook bij de toe-
duurzaamheid. Het kostenaspect en het finan-
passing van bijvoorbeeld de Overall Equipement
ciële rendement spelen daarbij, vooral voor
Effectiviness (OEE) of Value Driven Maintenance
aandeelhouders, een belangrijke rol. Vanzelf-
(VDM).
sprekend ligt bij de organisatie de eis tot kostenreductie, zodat de waarde van het aandeel behouden blijft, of kan worden vergroot. Met behulp van de kosteneffectiviteit kan op deze ogenschijnlijke tegenstelling een antwoord gegeven worden en kan het management sturen en veranderingen beoordelen.
11
Asset Organisation Management Strategie implementatie
Asset Baseline Management(RCM/ HAZARD analyses)
Asset DataManagement proces gebaseerde Informatie systemen
Asset Management Control sturen op kosteneffectiviteit
Basismodel Asset Management
Het Asset Management basismodel
Asset Data Management • Het Asset
Als we nader inzoomen op Asset Management
Data Management Systeem dient gedu-
zijn er vier samenhangende onderdelen te
rende de levensduur van de assets zowel de
onderscheiden:
(werk)orderhistorie, als ook alle statische data zoals tekeningen en objectinformatie bij te hou-
1. Asset Baseline Management
den. Het onderhoudsconcept en de operations
2. Asset Data Management
manual vormen de basis voor het beheer van de
3. Asset Management Control
(werk)orderprocessen. Gezamenlijk vormt een
4. Asset Organisation Management
Onderhoud Management Systeem met het Operationeel Management Systeem het Asset Data
Deze onderdelen worden hierboven nader
Management Systeem.
uiteengezet.
Asset Baseline Management • Met behulp van
Asset Management Control • De informatie uit het Asset Data Management Systeem dient opgerold
analyses zoals RCM-, HAZARD-, eco-efficiëntie
te worden naar de benodigde overzichten op het
en RAMS kunnen keuzes gemaakt worden om
gebied van de kosteneffectiviteit. Uit de syste-
aan de (huidige) eisen gedurende de levensduur
men volgen dan trends die geanalyseerd kunnen
van de asset te voldoen. Zonodig dient actie te
worden, waardoor een continu verbeterproces
worden ondernomen, zodanig dat de gewenste
ontstaat. In dit deel van het model wordt de
waarden worden gehaald. Deze aanpak kan
financiële kant en de eco-efficiëncy van de instal-
gebruikt worden voor elke fase van de levens-
latie bekeken. Dus hier kan bepaald worden of
cyclus van een product of proces. De meeste
de assets kosteneffectief worden gebruikt.
invloed op de manier en het effect van asset
12
management kan in de ontwerpfase uitgeoefend
Asset Organisation Management • Asset Ma-
worden. Hier geldt dat zo’n tachtig procent van
nagement komt tot zijn recht op het moment
het effect te behalen is.
wanneer iedereen zijn specifieke rol binnen de
Transparancy
Content
Business
Stakeholders
Continuity
Provide accurate
Keep your stake-
Keep your company
Make sure that the
asset information
holders content
in business by:
functions of your
and explain why and
by balancing their
maximizing asset
asset base are fit
how money is spend
wishes and achieving
value, comply to
for the future. Both
for internal and
KPI’s. Employ Risk
society demands and
in performance and
external requests.
management.
innovate.
function demand.
0–1 years
1–5 years
5–20 years
Fit for the future
20+ years
Asset management goals “Achieve By Time” 2
organisatie vervult. Inzicht in het samenspel
Asset Value, de toegevoegde waarde.
is van belang, waarbij samenwerken en cul-
Als laatste fase geldt de aanpassing op de
tuurverschillen een cruciale rol spelen. Asset
toekomst. De functies van de assets moeten
Management is niet van één afdeling of van één
continu worden aangepast aan de functie die zij
bedrijf, maar een samenspel tussen verschil-
binnen de organisatie dienen te vervullen.
lende personen, afdelingen, bedrijven en zelfs
Vanaf dag één biedt Asset Management voor-
de maatschappij.
delen. Al kort na aanvang geeft het inzicht in de huidige risico’s, systeemperformance en Life
Implementatie
Cycle Cost (LCC) een transparantere kijk op de
Het invoeren van Asset Management is niet een
installaties. Dit biedt al snel mogelijkheden tot
proces wat men in enkele jaren kan doorvoeren.
het behalen en vieren van snelle resultaten.
Ook het Engelse Institute of Asset Management
Gedurende het doorlopen van alle stadia van
spreekt in dit kader over een aantal fasen die
het bovenstaande model zijn nieuwe resultaten
doorlopen dienen te worden:
te boeken.
De eerste fase kan enkele jaren duren. Daarbij wordt gefocust op het bereiken van transparantie in de organisatie door een goede allocatie voor kosten op te zetten. De tweede fase, waar men gauw vijf jaar mee bezig is, vormt de fase waarin de organisatie een kader voor risico-denken wordt aangeleerd. Door het hele bedrijf verschuift de focus van techniek naar een risico en gevolg. De derde fase is de fase waar men dient te volharden in het continu verbeteren, decennia lang, door te richten op het maximeren van de
2
A 20-20 vision on Asset Management, The Institute of Asset Management
13
03 • Kengetallen In dit hoofdstuk wordt weergegeven in hoeverre
Stellingen
de NVDO-leden het eens zijn met een aantal
In onderstaande figuur staan veertien stellin-
stellingen en welke gebieden als belangrijk
gen. De mate waarin men het met de stellingen
worden ervaren om verder ontwikkeld te wor-
eens is, wordt weergegeven door het cijfer dat
den. Ook worden enkele sectorvergelijkingen
erachter staat (een hoog cijfer betekent een
gemaakt. Deze resultaten zijn verkregen mid-
hoge mate van instemming).
dels een enquête. Daarnaast is gekwantificeerd hoeveel kapitaalgoederenvoorraad er is in Nederland. Specifieke resultaten uit de enquête zijn opgenomen in de bijlage.
14
Stelling
Score
In de toekomst (2015) zien wij een tekort aan technisch personeel
84%
Asset owners hebben eigen verantwoordelijkheid tav risicoanalyses
79%
Dit mogelijke personeelstekort (in 2015) beïnvloedt onze bedrijfsvoering
74%
Er is behoefte aan eenduidige definities in het vakgebied Asset Management
74%
Er is behoefte aan een norm voor het meten van het niveau van AM.
67%
KPI’s van asset owners zijn onderling vergelijkbaar of zouden dat moeten zijn
66%
Strategie en beleid asset owner is geïntegreerd in het onderhoudspakket
56%
Wij zijn tevreden over de huidige verenigingstructuren / initiatieven
53%
Er zijn procedures om de effectiviteit van het AM systeem te testen.
51%
Wij zijn tevreden over de kwaliteit van MBO en HBO opleidingen
47%
Wij zijn tevreden over competentiegericht onderwijs
46%
Het topmanagement stuurt op LCC / toegevoegde waarde asset.
42%
Het topmanagement voert een organisatiebreed AM beleid
41%
De politiek gaat goed om met AM en weet voldoende wat er leeft
29%
Ontwikkelgebieden In het onderzoek is ook gekeken naar de
ma’s. Gevraagd is welke van de volgende onder-
behoeft om onderwerpen specifiek aan te pak-
werpen meer en minder van belang zijn om
ken. In onderstaande figuur staan twaalf the-
door brancheverenigingen te worden opgepakt.
Thema
Score
Opleiding
81%
Risicoanalyses (OH concepten)
78%
Verbetering van processen
76%
KPI’s (toegevoegde waarde)
75%
Communicatie richting MT (hoe verkoop je e.e.a.)
75%
Standaardisering / certificering
72%
Discussieplatform richting de overheid
71%
Kosten besparing
71%
Gebruik van ICT
70%
Communicatie richting de media
68%
Outsourcing (contractvormen)
62%
Verbetering van voorraadhoogtes
59%
15
Is er een Asset Management systeem opgezet? Sector: Energie Infra
Proces- industrie
Vastgoed
Overig
slecht
0%
20%
8%
0%
13%
matig
54%
30%
30%
43%
45%
voldoende
15%
20%
40%
14%
16%
goed
23%
20%
18%
29%
19%
uitstekend
8%
10%
4%
14%
6%
Sectorverdeling In deze paragraaf staan enkele resultaten weer-
ren van een Asset Management Systeem.
gegeven over hoever men is met het doorvoe-
De resultaten zijn per sector weergegeven.
Is het opgezette Asset Management systeem gedocumenteerd?
16
Sector: Energie Infra
Proces- industrie
Vastgoed
Overig
slecht
23%
20%
0%
0%
13%
matig
46%
20%
52%
43%
47%
voldoende
8%
30%
20%
29%
21%
goed
15%
20%
23%
29%
11%
uitstekend
8%
10%
5%
0%
8%
Is het Asset Management systeem volledig geimplementeerd? Sector: Energie
Infra industrie
Proces-
Vastgoed
Overig
slecht
0%
20%
12%
14%
18%
matig
69%
60%
46%
29%
45%
voldoende
23%
0%
24%
29%
18%
goed
8%
20%
16%
14%
9%
uitstekend
0%
0%
2%
14%
9%
De resultaten geven onvoldoende onderscheid
cumenteerd zijn van het Asset Management
in sectoren om relevante conclusies aan te ver-
Systeem. Het volledig ge誰mplementeerd zijn,
binden. Echter, als deze drie tabellen als geheel
blijkt eveneens als matig te worden gewaar-
naast elkaar worden gehouden, is er wel iets
deerd. Het borgen van Asset Management is
dat opvalt. Het Asset Management Systeem dat
nog niet tot volle wasdom gegroeid.
is opgezet, wordt door ruim de helft van de respondenten als voldoende of beter gewaardeerd.
In de bijlage staan meer specifieke resultaten
De waardering wordt lager voor het gedo-
vermeld.
17
Kwantificering assets in Nederland Ter afsluiting van dit hoofdstuk is het interes-
staande tabel is de kapitaalgoederenvoorraad
sant om te weten welk kapitaalsbeslag de assets
weergegeven. Bedragen3 zijn in miljarden euro
in Nederland vertegenwoordigen. In onder-
en gebaseerd op 2007.
Kapitaalgoederen:
18
3
Bedrag
(miljard e)
Woningen
€ 885.496
Bedrijfsgebouwen
€ 343.988
Grond- weg- en waterbouwkundige werken
€ 295.135
Vervoermiddelen: personenauto’s en overige wegvervoermiddelen
€ 27.521
Vervoermiddelen: treinen en trams
€ 4.641
Vervoermiddelen: schepen
€ 9.717
Vervoermiddelen: vliegtuigen
€ 5.397
Machines en installaties
€ 152.356
Overige activa
€ 71.926
Kapitaalgoederenvoorraad (netto) naar type van activa, Nationale rekeningen 2007 Herziene editie, Centraal Bureau voor de Statistiek
04 • Situatie en ontwikkelingen in Asset Management Voordat wordt ingegaan op de situatie en ont-
model gebruikt om de fase van een ontwikkeling
wikkelingen binnen Asset Management dient
aan te duiden. Om een verandering door te voe-
opgemerkt te worden dat deze ontwikkelingen
ren moet iemand zich eerst bewust worden van
sterk sectorafhankelijk zijn. Zo is de luchtvaart-
het feit dat een verandering zal of moet optre-
sector van oudsher sterk in risicodenken, door
den, voordat men deze ontwikkeling zal volgen.
bijvoorbeeld het opstellen van onderhoudscon-
Teneinde initiatieven tot een verandering te laten
cepten reeds in de ontwerpfase op te pakken.
komen zal de markt zich eerst bewust moeten
De (petro)chemie is bekend om haar vermogen
worden van de noodzaak van zo’n verandering.
om rendement uit hun investeringen te halen.
Daarna dient men zich hierin te bekwamen, tot-
Zij kijkt bijvoorbeeld zeer gericht naar welk
dat men onbewust bekwaam is geworden.
olieveld het beste met welke installatie gewon-
In dit visiedocument wordt dit model gehan-
nen kan worden. Binnen sectoren zijn er soms
teerd om de situatie en de ontwikkelingen aan
ook voorlopers en achterblijvers.
af te meten. Afhankelijk van de fase waarin men zit, zijn er verschillende soorten initia-
Fase van ontwikkeling
tieven nodig om de transitie naar de volgende
Niet iedereen realiseert zich gelijktijdig dat een
fase te maken, hier aangeduid met initiëren &
nieuwe ontwikkeling zich voordoet of zelfs nodig
discussiëren, ontwikkelen & trainen en borgen
is. In de bedrijfskunde wordt het onderstaande
& certificeren.
Onbewust Bekwaam
Initiëren
Borgen
Bewust Onbekwaam
Ontwikkelen
Onbewust Onbekwaam
Bewust Bekwaam
19
totale business
menselijke assets
financiele assets
fysieke assets
informatie assets
maatschappelijke assets
Fysieke assets
met het gegevensbeheer. De noodzaak tot de
Asset Baseline Management • Asset Baseline
aanschaf van dergelijke systemen wordt on-
Management omvat de RCM-, HAZARD-, eco-ef-
derkend en de systemen hebben qua ontwik-
ficiëntie- en de RAMS-analyses. De interviews
kelingsniveau een volwassen stadium bereikt.
gaven het volgende beeld: De HAZARD-analyse
Het OBS- of ERP-pakket wordt lang niet altijd
wordt, gedreven door de veiligheidseisen, breed
goed gebruikt. Dit uit zich in een backlog van
toegepast. Het uitvoeren van risicoanalyses is
werkorders en/of een gebrekkige implementatie
echter nog een probleem. Deze worden wel-
van hetgeen is bedacht. De inrichting van het
iswaar in toenemende mate uitgevoerd, maar
OBS/ERP-pakket is niet afgestemd op de infor-
daarna beperkt in de bedrijven doorgevoerd.
matiebehoefte van de verschillende niveaus.
Men blijkt onbekend te zijn met de methodes
Het levend houden van datasystemen is een
en reikwijdte van risicoanalyses, waarbij een
probleem. Men is bewust onbekwaam.
geïntegreerde aanpak, van ontwerp tot sloop, mogelijk is. De eco-efficiëntie is de grootste
Asset Management Control • Wat opvalt bij het
onbekende, men weet hierin zelden wat er
Asset Management Control is dat er op dit mo-
verwacht wordt en gedaan moet worden. Men
ment veel aandacht wordt geschonken aan het
is hierin onbewust onbekwaam. Het algemene
rapporteren van KPI’s op operationeel niveau.
beeld is dat men ten aanzien van Asset Baseline
Voorbeelden hiervan zijn veelal gericht op effi-
Management bewust onbekwaam is.
ciency, zoals doorlooptijden van en reactietijden
Een nuancering van bovenstaande beeld is dat
op storingen. Er worden echter nog weinig KPI’s
dit erg afhankelijk is van de sector waarin men
op strategisch en tactisch niveau gerapporteerd.
werkzaam is. Zo is RCM in de luchtvaart ver
Er zijn onvoldoende methodieken aanwezig
doorgevoerd en kent de eco-efficiëntie in de
om de LCC te evalueren en te optimaliseren.
chemische sector zijn voorlopers.
Algemeen gezien is er weinig standaardisatie in de gebruikte KPI’s, ondanks gestandaardiseerde
20
Asset Data Management • Er zijn momenteel
definities. Benchmarking is daardoor slecht mo-
vele datamanagementsystemen (OBS, ERP)
gelijk. Het Asset Management Control bevindt
ter beschikking om bedrijven te ondersteunen
zich in de bewust onbekwaam fase.
strategisch beheer tactisch beheer operationeel beheer / werkvoorbereiding uitvoerende werkzaamheden
Asset Organisation Management – Horizontale integratie • Een asset doorloopt vier levensfasen: de engineering, de bouw, de operationele fase en uiteindelijk de ver-
1) Het aantal storingen moet wel gereduceerd worden, maar door de exploitatie is er geen tijd voor preventief onderhoud. 2) Storingen vormen een relatief klein percen-
werking tot afval. Asset Management beslaat
tage van het benuttingverlies van de asset. De
al deze fasen van de life cycle, echter van
capaciteit die het kost om het aantal storingen
een integrale aanpak is zelden sprake. Bij de
te reduceren kan dan beter ingezet worden
engineering- en bouwfase zijn opdrachtgevers
ter verbetering van de productiviteit (omstel-
nog zeer projectmatig gericht. ‘Hoe kan het
tijden, kwaliteitsverliezen, etc.) of benutting-
project zo goedkoop mogelijk gerealiseerd
graad (logistieke verstoringen, afstemming
worden’ is een belangrijkere vraag dan ‘hoe
orders met productiecapaciteit, etc.).
kan ik de life cycle kosten zo laag mogelijk
De conclusie dat een integrale aanpak van
houden’. Dit geldt ook voor de opdrachtne-
het Asset Management ontbreekt, is dan ook
mer. Wel is er in de engineering- en bouwfase
gerechtvaardigd. Er vindt nog veel suboptima-
een ontwikkeling gaande om meer rekening
lisatie plaats. De markt is zich wel bewust van
te houden met de afvalfase. Dit wordt o.a.
het ontbreken van deze integrale aanpak en is
ingegeven door de overheid die met wet- en
er ook in geïnteresseerd. Echter, er is weinig
regelgeving eisen stelt aan de duurzaamheid.
bekwaamheid in. De bedrijven die hierin voorop
Binnen de vastgoedsector, specifiek bij grote
lopen zijn de kapitaalsintensieve bedrijven in de
complexen en plants, is deze ontwikkeling ook
sectoren energie, infra en luchtvaart.
zichtbaar. Men realiseert zich dat hoe meer aan het begin van een traject rekening wordt
Verticale integratie • Het managen van een as-
gehouden met het einde van een gebouw, hoe
set is in vier niveaus te onderscheiden, te weten:
minder kosten er in de toekomst zullen zijn4.
• strategisch
Binnen de operationele fase wordt meestal
• tactisch
onderscheid gemaakt tussen de exploitatie en
• operationeel
het onderhoud van een asset. Ook hier is er geen
• uitvoerend
balans in de kosteneffectiviteit. Voorbeelden:
Kortweg gezegd dienen op strategisch niveau
4
Industrieel complex Utrecht wijkt voor woonwijk, Industrial Maintenance nummer 6 - 2008
21
totale business
menselijke assets
financiele assets
fysieke assets
informatie assets
maatschappelijke assets
22
de Life Cycle Cost plannen gemaakt te worden,
Financiële assets
waarop het tactische niveau zich kan baseren om
Wanneer we over de financiële kant van Asset
de middenlangetermijnplannen te maken. Het
Management spreken, moeten we denken aan
operationele niveau kan daar zijn jaarplan van
de langetermijnbudgetten die nodig zijn; het
afleiden en de werkpakketten inplannen (‘Plan’).
rendement dat wordt gehaald op het geïnves-
Daarop volgt de uitvoering (‘Do’). Het opera-
teerd vermogen – return on investment (ROI),
tionele niveau controleert of de voorgenomen
kasstromen rondom assets en de tijdwaarde
activiteiten juist en op de juiste wijze zijn uitge-
van geld. Gemakshalve kunnen we spreken
voerd. Het tactische niveau bekijkt de beschik-
over Life Cycle Costing (LCC).
baarheid en betrouwbaarheid van de asset en
Er wordt veel gesproken over Life Cycle Costing.
controleert dat tegen het meerjarenplan. Het
Uit de interviews blijkt echter dat weinig bedrij-
strategische niveau controleert of de beoogde
ven hier expertise in hebben opgebouwd. Reden
kosteneffectiviteit wordt gehandhaafd en de pro-
hiervoor is dat men bewust onbekwaam is in
ductiviteit en benuttinggraad nog aan de normen
het opstellen of maken van LCC-berekeningen.
voldoen (‘Check’). Elk van deze niveaus evalu-
LCC maken vindt men moeilijk, het lijkt heel
eert en stelt bij. Ook tussen de niveaus onderling
veel werk en wordt hooguit eenmalig gedaan.
is afstemming en evaluatie mogelijk (‘Act’).
Deze perceptie heerst op alle verticale niveaus.
Wat we nu zien in de praktijk is dat er gaten in
‘LCC-sturing is moeilijk en kan niet’.
deze logische hiërarchie zitten. Met name het
Tegelijkertijd is het management met de
tactische niveau is slecht vertegenwoordigd.
stakeholders, waaronder de aandeelhou-
Dit verklaart voor een deel de kloof tussen het
ders, onvoldoende geïnteresseerd in de
topmanagement en de onderhoudsafdeling.
langetermijnrendementen. Zij zijn onbewust
De een denkt in ‘geld’, de ander in ‘techniek’.
onbekwaam. Dit komt ook naar voren uit de
Het tactische niveau dient de vertaalslag te
enquête, waarin blijkt dat het tactisch niveau
maken, bijvoorbeeld door te denken in functies.
de communicatie met het management moei-
Een ontwikkeling die gaande is, is dat Asset
zaam vindt en LCC-analyses niet als toppriori-
Management aan het opschuiven is van het
teit worden gezien door het managementteam
operationele naar het tactische niveau5.
(zie hoofdstuk 3).
5
Met waarde presteren, J. Jongerius, T. Meijerink, J. van Miltenburg, augustus 2007.
totale business
menselijke assets
financiele assets
fysieke assets
informatie assets
maatschappelijke assets
Maatschappij / politiek
Is het nu goed of niet zo goed om een versnip-
Er worden in Nederland initiatieven ontwikkeld
perd verenigingslandschap te hebben? Wat
om een betere structuur voor de toekomst te
is het doel dat de verenigingen nastreven?
krijgen. Hierbij speelt de cultuur in Nederland
Structureren van het Asset Management land-
een grote rol. Ook van buiten Nederland komen
schap voor de BV Nederland? De kracht van een
initiatieven naar binnen.
versnipperd verenigingenlandschap ligt in het genereren van nieuwe initiatieven en ideeën.
Het verenigingslandschap • We kennen in
De gezamenlijke verenigingen hebben baat bij
Nederland een rijk verenigingsleven. Op het ge-
het structureren, trainen en borgen van ideeën.
bied van Asset Management is hier een versnip-
Wanneer we de analogie naar de politiek
pering waar te nemen. Deze versnippering kent
maken: Het is goed om verschillende politieke
voor- en nadelen.
partijen te hebben, maar om het land te bestu-
Eén van de grote voordelen van de versnippe-
ren hebben we een regering nodig, die wordt
ring ligt in het feit, dat op deze wijze veel initi-
gedragen door diezelfde politieke partijen.
atieven ontstaan en deze relatief snel kunnen worden gelanceerd.
Politiek • De politiek is zich inmiddels ook meer
Eén van de nadelen van deze versnippering is
bewust van het belang van Asset Management,
dat deze initiatieven niet altijd noodzakelijker-
gezien de industriebrief6 die door de huidige
wijs zullen en kunnen leiden tot standaarden.
minister van Economische Zaken is opgesteld in
Juist de verenigingen kunnen een belangrijke
samenspraak met de verenigingen.
rol spelen om deze initiatieven, indien ze tot een
Ook worden initiatieven zoals World Class
volwassen niveau zijn ontwikkeld, te bundelen,
Maintenance door de politiek ondersteund.
te standaardiseren en zo tot zijn recht te laten
Hier wordt met financiële ondersteuning van
komen. Belangrijke verenigingen in Nederland
de overheid een aantal onderwerpen door een
zijn o.a. NVDO, Profion, IAM (geïnitieerd via
brede groep in de Zuid-Nederlandse industrie-
de UK), FMN, KIVI NIRIA, TVVL en KNVTS. In
omgeving verder uitgewerkt.
Europa is de EFNMS als overkoepelend platform
Verder heeft de Nederlandse overheid zich tot
voor de onderhoudsverenigingen actief.
doel gesteld om in 2010 voor honderd pro-
6
“Industrie, een wereld van oplossingen”, Industriebrief 2008, Min EZ.
23
totale business
menselijke assets
financiele assets
fysieke assets
informatie assets
maatschappelijke assets
cent duurzaam in te kopen. Lokale overheden
Media • De aandacht van de media is vooral op
streven naar 75 procent in 2010. Bij duurzaam
incidenten gericht, waarbij met name de gevol-
inkopen wordt, naast financiële en functionele
gen breed worden uitgemeten. Minder aandacht
aspecten, rekening gehouden met ecologische
is er voor het structureren of voorkomen van
en sociale aspecten van producten en diensten.
dergelijke incidenten. Een van de onderwerpen
Voor de overheid ontwikkelt SenterNovem de
die wel uitgebreid aan bod komt, is de proble-
inkoopcriteria.
matiek van de opwarming van de aarde, die
Desondanks blijkt uit de enquête dat de bele-
leidt tot een focus op het onderwerp duurzaam-
ving van de markt is dat de politiek nog in de
heid.
onbewust onbekwaam fase zit ten aanzien van
Succesverhalen zijn voor de landelijke media,
Asset Management.
vakmedia daargelaten, minder interessant. Het onderwerp Asset Management kan in de media
Invloed vanuit het buitenland • Ook in het
worden gezien in het kwadrant onbewust onbe-
buitenland worden initiatieven ontwikkeld en
kwaam.
opgezet. Eén van de meest in het oog sprin-
24
gende ontwikkelingen is de opzet van een
Menselijke assets
norm op het gebied van Asset Management,
Het aantal technici op de arbeidsmarkt daalt.
de PAS 55.
Dit blijkt uit verschillende onderzoeken, waar-
Deze norm is door een brede groep in de En-
onder het visiedocument World Class Main-
gelse (infragerichte) industrie ontwikkeld, nadat
tenance in de Nederlandse Delta. Toch ervaart
de privatisering van publieke bedrijven een
niet elk bedrijf deze krapte op de arbeidsmarkt
groot aantal problemen opleverde. De assets
als een probleem, de consequenties voor deze
van geprivatiseerde bedrijven werden niet op-
bedrijven zijn momenteel te gering. De reden
timaal onderhouden, waardoor uiteindelijk veel
daarvoor is dat de efficiency/effectiviteit van
verstoringen in de diverse productieprocessen
de technici kan worden verhoogd. Dit kan o.a.
plaatsvonden. Zo kwam de roep om een goede
door een verbetering van de bedrijfskundige
norm waaraan het beheer van assets diende te
aanpak, een verbetering van de automatisering,
voldoen, de PAS 55.
bijvoorbeeld automatische diagnostiek (BITE)
en door verbeterde inspectie- en risicoanaly-
geeft een kloof tussen vraag en aanbod. Gevolg
semethodieken. Ook kan het arbeidspotentieel
is dat bedrijven een eigen bedrijfsschool gaan
verder worden verhoogd. De overheid is hierin
opzetten, er ontstaan initiatieven tussen scho-
actief door o.a. het instellen van de Commis-
len en bedrijven, initiatieven tussen bedrijven
sie Arbeidsparticipatie juni 20087, ook bekend
onderling (uitlenen van specialisten) en initiatie-
als de Commissie Bakker. Deze commissie doet
ven van verenigingen.
voorstellen om:
Om bedrijven op het kennisgebied van Asset
• nu meer mensen aan het werk te krijgen
Management verder te trainen, dat wil zeggen
• structureel aan te sturen op inzetbaarheid
bewust bekwaam te maken, spelen opleidings-
en werkzekerheid
instituten een belangrijke rol. Op Hogescho-
• mensen geleidelijk langer te laten werken.
len is Asset Management onderdeel van het lesprogramma. Op universitair niveau is dat
De opleidingen zijn veranderd van opzet, men
niet het geval, met uitzondering van de infra-
krijgt nu competentiegericht onderwijs. Dit
structuur.
SPOOR1 Zo snel mogelijk meer mensen aan het werk
➤
SPOOR2
ANALYSE Waarom moet de arbeitsparticipatie omhoog en waarom gaat dit niet vanzelf?
Werkzekerheid voor idereen
OPLOSSINGEN Hoe kan de arbeitsparticipatie omhoog tot 80 procent?
➤
SPOOR3 Duurzame arbeidsparticipatie
➤
7
www.naareentoekomstdiewerkt.nl
25
totale business
menselijke assets
financiele assets
fysieke assets
informatie assets
maatschappelijke assets
Informatie-assets
deze standaard op de hoogte is, dan is het nog
Er is onvoldoende standaardisatie van informa-
de vraag of men deze toepast. De gedragenheid
tie, ondanks initiatieven hiertoe. In het verleden
is nog klein.
is bijvoorbeeld de (R)IMTOD8 ontwikkeld, dat
Ten aanzien van informatie zit de markt in
uiteindelijk tot het TSM -model is uitgegroeid.
Nederland in het kwadrant onbewust onbe-
Ook nu zijn er initiatieven om het datamanage-
kwaam.
9
ment te verbeteren. Een voorbeeld hiervan is de ISA-95, waar men met datamodellen meer standaard in de structuur probeert te krijgen. Dit heeft nog niet geleid tot een gedragen standaard. Ook in de vastgoedsector is een initiatief zoals het gebouwdossier niet de opmaat geweest tot een standaard, hetgeen weer tot nieuwe initiatieven leidt, zoals met BOEI10. Het uitblijven van een gedragen standaard wordt veroorzaakt door het versnipperde landschap van verenigingen en bedrijven. Een initiatief van een beperkte groep kan pas een standaard worden als ook andere groepen dit initiatief overnemen. Hierin heeft de eerste groep dan de steun van meerdere verenigingen en/of organisaties nodig, welke niet gevonden wordt. Ook op het gebied van definities is er nog geen sprake van een gedragen standaard. Er bestaat reeds een Europese norm voor termen en definities ten aanzien van onderhoud, de CEN EN 13306 Maintenance Terminology. Als men al van
26
8
(Referentie) Informatiemodel Tech – 9 Technisch Systeem Management –
10
Brandveiligheid Onderhoud Energie Inspectie
Onbewust Bekwaam
Initiëren
Borgen
Bewust Onbekwaam
Ontwikkelen
Onbewust Onbekwaam
Bewust Bekwaam
05 • Aanbevelingen In dit hoofdstuk worden aanbevelingen gedaan
Maintenance. De verspreiding van deze initiatie-
om Asset Management verder te ontwikkelen.
ven en de uitwisseling van kennis hierover kan
Dit wordt gedaan aan de hand van de transitie-
vergroot worden, onder andere door een uitrol
soort die nodig is om van de ene fase naar de
over Nederland. Hierin is een rol mogelijk voor
andere te komen.
de (branche)verenigingen. De verdere ontwikkeling van Asset Management
Initiëren en discussiëren
is belangrijk om Nederland op de kaart te zet-
Rondom de fysieke assets zijn er twee aanbeve-
ten. Het is een exportproduct. Dit belang wordt
lingen naar voren gekomen op het gebied van
door de overheid onderkend, maar is slechts
de organisatie.
beperkt bekend in de markt. Daarbij is het
• Ten eerste is geconstateerd dat het tacti-
zeker ook belangrijk om ontwikkelingen rondom
sche niveau in vele organisaties nauwelijks
Asset Management zoals duurzaam onder-
aanwezig is. De aanbeveling is om aandacht
nemen en Life Cycle Costing te stimuleren.
(presentaties, seminars, publicaties, etc.)
Ook hier is het op zijn plaats om seminars en
te geven aan de rol en het belang van het
presentaties te geven. De overheid kan hierin
tactische niveau in een organisatie.
ondersteunend werken door het uitdragen van
• Ten tweede is geconstateerd dat het ope-
initiatieven op Asset Management gebied.
rationele niveau er niet in slaagt om het
In de media is Asset Management nog geen
strategische niveau te overtuigen van het
algemeen bekend begrip en geen hot issue.
belang van LCC/duurzaamheid denken. De
Duurzaamheid is dat daarentegen wel. Aange-
verenigingen in Nederland zouden hierin
zien duurzaamheid een onderdeel van Asset
een actievere rol kunnen spelen door de
Management is, bestaat hier de mogelijkheid
politiek hierbij te betrekken en visa versa.
om duurzaamheid als kapstok te gebruiken om
Hierbij is het gebruik van de media ook een
Asset Management bij de media onder de aan-
mogelijkheid.
dacht te brengen.
Vanuit de maatschappelijke assets is geconsta-
Om Asset Management verder te helpen in
teerd dat er diverse initiatieven worden ont-
haar ontwikkeling is het raadzaam om dezelfde
plooid, zoals het eerder genoemde World Class
‘taal’ te spreken. Hoewel er reeds definities en
27
standaarden zijn gedefinieerd, is de gedragen-
waarbij gemeenschappelijke onderwerpen op de
heid en de algemene aanvaarding hiervan nog
agenda worden gezet en de individuele onaf-
matig. Hierin is een belangrijke rol weggelegd
hankelijkheid van de verenigingen gewaarborgd
voor de verenigingen.
blijft (à la politieke partijen en regeringstructuur, een ‘verenigingsregering’).
Ontwikkelen en trainen
Voorbeelden van gezamenlijke onderwerpen zijn:
Risicoanalyses zijn een bekend fenomeen in de
• Het verder tot leven brengen van datama-
markt. Echter, de voordelen die uit deze analy-
nagementsystemen door processen op uni-
ses gehaald kunnen worden zijn minder bekend.
forme wijze te ondersteunen. Dit zou kunnen
Zo is het vrij eenvoudig om vanuit een goed
worden geborgd in een leidraad.
opgezette risicoanalyse een LCC-berekening te maken, de beschikbaarheid en betrouwbaarheid te berekenen en om het OHC vast te stellen.
• De vertaling van risicoanalyses naar life cycle principes middels trainingen en seminars. • De wijze waarop de toegevoegde waarde
Om LCC-berekeningen verder te ontwikkelen, is
centraal wordt gezet in te hanteren KPI-
het van belang om aandacht te schenken aan
structuren. Deze dienen te worden gebalan-
de aansluiting op geldende financiële accoun-
ceerd naar de verschillende niveaus in de
tingprincipes. De overige voordelen zijn middels
organisatie. Hiervoor zouden ‘Service Level’
trainingen verder te ontwikkelen.
templates kunnen worden opgezet.
Ten aanzien van het datamanagement dient meer aandacht te komen voor de voorwaarden en mogelijkheden om meer rendement uit de Asset Data Management systemen te halen.
• Via seminars zou het onderwerp duurzaamheid in relatie kunnen worden gebracht met Asset Management. • Hoe kunnen bruggen worden geslagen met
Hierbij is er behoefte aan focus op het levend
aanpalende vakgebieden zoals de controllers
houden van systemen.
en financiële directie binnen bedrijven. Dit
Ten aanzien van Asset Management Control is
middels gerichte trainingen en seminars over
er een verscheidenheid van verschillende rap-
bv accountingprincipes.
portages. De aandacht dient zich hier te richten
De aanwezigheid van een leerstoel aan een uni-
op de aanwezigheid van de juiste rapportages
versiteit zou het Asset Management stimuleren.
op alle hiërarchische niveaus en in het bijzonder
Aanbevolen wordt om de haalbaarheid hiervan
het strategisch niveau.
te onderzoeken.
Wanneer de stakeholders meer aandacht en belang zouden hechten aan LCC-berekeningen,
Borgen en certificeren
ontstaat op tactisch niveau meer en meer druk
Het is verstandig om binnen Nederland ook
om deze LCC-berekeningen te maken en wordt
een norm te hebben op het gebied van Asset
het uiteindelijk routine. Om dit te bereiken is
Management, dan wel aan te sluiten op de
het mogelijk via de media aandacht te vragen
reeds ontwikkelde norm PAS 55. Hiertoe is het
aan LCC-denken, de berekeningen te koppelen
belangrijk dat een dergelijke norm onafhanke-
aan de ‘hype’ rond duurzaamheid en tegelijker-
lijk wordt gemaakt van een advies- of certifice-
tijd trainingen/seminars op het gebied van LCC
ringbureau. Het moet een breedgedragen norm
te organiseren.
worden.
Onderzoek de mogelijkheid van een gemeenschappelijke (branche)verenigingstructuur,
28
Nawoord De NVDO dankt alle mensen die meegewerkt
een basis waarop de ontwikkeling van Asset
hebben aan de totstandkoming van dit visie-
Management kan steunen. Het vertrekpunt is
document. Vele NVDO-leden hebben geholpen
vastgesteld en de aanbevelingen zijn voorzet-
door het invullen van een enquĂŞte. Daarnaast
ten ter verdere ontwikkeling van Asset Manage-
hebben tientallen mensen meegewerkt aan
ment en daarmee een duurzame bedrijfsvoering
de interviews. Zonder deze medewerking was
in Nederland. Samen met de overheid, het
het niet mogelijk geweest dit visiedocument te
bedrijfsleven, de verenigingen, de media en de
maken. Het vastleggen van de huidige status
onderwijs- en kennisinstellingen wil de NVDO
en visie ten aanzien van Asset Management is
zich daar sterk voor maken.
29
BIJLAGE Enquêteresultaten In deze bijlage wordt dieper ingegaan op de
Verantwoording
huidige status van Asset Management, waar-
In de vorige paragraaf hebben we reeds
bij onderzocht is in welke mate men een Asset
geconstateerd dat er geen Nederlandse Asset
Management systeem toepast.
Management norm is. Dat wil niet zeggen dat er geen Asset Management in Nederland is.
Normering
Bovendien zijn er diverse andere systemen
Wanneer we willen bepalen wat de status van
(ISO, TPM, RCM, VDM, etc.) die een deel van
Asset Management in Nederland is, hebben
het Asset Management overlappen. Op de vraag
we een meetlat nodig waartegen gemeten kan
of er een Asset Management Systeem (AMS)
worden. En daarmee lopen we meteen tegen
aanwezig is, valt dan ook geen ‘ja’ of ‘nee’ te
een eerste constatering over de status van
verwachten. Het is logischer om een bepaalde
Asset Management in Nederland aan: er is geen
gradatie te kunnen aangeven. En dat geldt
Nederlandse norm voor Asset Management.
voor nagenoeg alle gestelde vragen. Bijna geen
Worden er dan Europese normen gebruikt? Nee,
enkele geënquêteerde maakt gebruik van de
die zijn er niet. Wel is er in Groot-Brittannië de
PAS 55. Het valt dan ook niet te verwachten dat
Publicly Available Specification 55, kortweg de
er op alle vlakken van deze (veelomvattende)
PAS 55, zie hoofdstuk 4. Deze norm is als basis
norm voldaan wordt aan de vereisten. Het doel
genomen voor het statusonderzoek. Aangezien
van de enquête is dan ook om te bepalen welke
de norm te uitgebreid is om in zijn geheel te
gebieden relatief sterk of zwak zijn ontwikkeld,
toetsen, is gekozen om hiervan een vereen-
in plaats van een absolute meting te doen.
voudigde versie te maken, in de vorm van een enquête.
30
Toepassing algemeen
Toepassing ABM
De status van Asset Management is als volgt te
Het Asset Baseline Management omvat onder
kenmerken: uit de enquĂŞte blijkt dat 27 procent
anderen de risicoanalyse en de borging van
van de respondenten vindt dat er een goed of
het beleid en de wet- en regelgeving in het
uitstekend Asset Management Systeem (AMS)
onderhoudsconcept. 27 Procent van de res-
wordt gehanteerd. 45 procent vind dat er een
pondenten geeft aan dat dit goed of uitstekend
matig of slecht AMS is. De documentatie, imple-
gaat. Daarentegen geeft 45 procent aan dat dit
mentatie en het onderhoud van het systeem
slecht of matig geschiedt. Het grootste manco
wordt door de helft van de respondenten met
daarbij is dat er geen procedures zijn voor een
matig of slecht gewaardeerd. 30 procent is van
doorlopende analyse en inschatting van asset-
mening dat deze aspecten goed of uitstekend
gerelateerde risico’s. Wat relatief het beste
zijn. Het beeld wat hiermee geschetst wordt, is
gaat, is dat er rekening wordt gehouden met
dat AM als systematiek nog in een beginfase zit.
de stakeholder risks, zoals het niet voldoen aan
Dit is het globale beeld. In de volgende para-
opbrengstverwachtingen, milieu- en veiligheids-
grafen wordt nader ingezoomd op de gebieden
incidenten, negatieve publiciteit of het schaden
ABM, ADM, AMC en AOM (zie hoofdstuk 2).
van de reputatie van de organisatie. Het uiteindelijke cijfer dat door de respondenten is gegeven voor ABM is 4,5.
31
Toepassing ADM
Toepassing AMC
Het Asset Data Management omvat onder ande-
Het Asset Management Control omvat o.a. de
ren het gebruik en onderhoud van een Asset
(K)PI’s en de procedures, rapportages en audits
Management informatiesysteem en de procedu-
ter validatie en verificatie van de prestatieindi-
res om de beschikbaarheid en de juistheid van
catoren. 23 Procent van de respondenten geven
de data te verzorgen. 26 procent van de res-
aan dat dit goed of uitstekend gaat. Daaren-
pondenten geven aan dat dit goed of uitstekend
tegen geeft 48 procent van de respondenten
gaat. Daarentegen geeft 47 procent aan dat dit
aan dat dit slecht of matig geschiedt. Hierin is
slecht of matig geschiedt. Grootste verbeterpun-
er één verbeterpunt dat er duidelijk uitspringt,
ten zijn:
namelijk de procedures om de effectiviteit van
• het informatiesysteem zodanig in te richten
het Asset Management systeem te testen. Het
dat het voorziet in mogelijkheden om tot
auditten van het Asset Management systeem
continue verbeteringen van de risicoanaly-
zelf en het proactief meten van de prestaties
ses, inventarisaties en controles te komen.
ten aanzien van de compliance met het beleid
• het verwijderen van verouderde of niet meer
en de wet- en regelgeving volgen op enige
geldige documenten van de locaties waar
afstand op de lijst met verbeterpunten. Rela-
mensen die de documenten gebruiken toe-
tief het beste gaat het dat de uitvoering van de
gang tot hebben.
audits door onafhankelijk van de direct verantwoordelijke wordt uitgevoerd. Verder is men
Relatief het beste gaat:
het meest tevreden over de aanwezigheid van
• het voeren van een procedure waarin het
prestatieindicatoren en de procedures voor het
beheer van documenten, data en informatie
meten van de prestaties en de condities van de
is geregeld.
assets.
• het voorhanden zijn van informatie, digitaal of op papier, die de hoofdelementen van het managementsysteem en hun verbondenheid met elkaar weergeven. • de beschikbaarheid van de laatste versies van documenten, data en informatie op de locaties waar het goed functioneren van het Asset Management systeem van belang is. Het uiteindelijke cijfer wat door de respondenten is gegeven voor ADM is 4,3.
32
Het uiteindelijke cijfer dat door de respondenten wordt gegeven voor AMC is 4,2.
Toepassing AOM
Beschouwing status
Het Asset Organisation Management omvat
Uit bovenstaande paragrafen blijkt dat Asset
o.a. het voeren van een Asset Management
Management in Nederland in de beginfase van
systeem, de integratie van de bedrijfsdoelstel-
de ontwikkeling zit. Als totaalscore is door de
lingen en het beleid in dit systeem, de borging
respondenten een 4,3 gegeven. Uit de enquête
van kennis bij medewerkers en de noodmaat-
komt naar voren dat Asset Management zich in
regelen bij calamiteiten en noodsituaties. Het
de fase ‘bewust onbekwaam’ bevindt. Gezien
vastleggen van Asset Management doelen, de
het ontwikkelingstraject, zoals geschetst in
communicatie hierover en de langetermijnplan-
hoofdstuk 2 (Achieve by time), is dat een
ning voor de training van medewerkers zijn
logische positie. Er blijkt uit de enquête geen
hier de grootste verbeterpunten. De training op
duidelijk onderscheid in de sectoren. Vanuit de
korte termijn is daarentegen weer een van de
interviews die zijn gehouden is wel gebleken dat
bestscorende gebieden in het AOM, evenals de
de voorlopers met name in de sectoren infra,
procedures, taken en bevoegdheden bij inciden-
luchtvaart en energie te vinden zijn.
ten en noodsituaties. Het uiteindelijke cijfer dat door de respondenten wordt gegeven voor AOM is 4,3.
33
Afkortingen en begrippen Asset Management
34
A
Availability
ABM
Asset Baseline Management
ADM
Asset Data Management
AM
Asset Management
AMC
Asset Management Control
BITE
Build In Test Equipment
CE
ConformitĂŠ EuropĂŠenne
CO
Correctief onderhoud
FMECA
Failure mode, effects and criticality analysis
HAZOP
Hazard and operability studies
HAZARD
Gevaar, risico, potentieel schadelijk effect
KPI
Key performance indicator/ Kritische Prestatie Indicator
LCC
Life Cycle Costs
M
Maintainability
MOD
Modificatie
MIS
Management Informatie Systeem
MTBF
Mean Time Between Failure
MTTF
Mean Time to Failure
NVDO
Nederlandse Vereniging voor Doelmatig Onderhoud
OBS
Onderhoud beheersysteem
OH
Onderhoud
PAS
Publicly Available Specification
PI
Performance indicator/ Prestatie Indicator
PO
Preventief onderhoud
PDCA
Plan Do Check Act (Deming Cirkel)
R
Reliability
RAMS
Reliability, Availability, Maintainability and Safety
RCM
Reliability Centred Maintenance
RIE
Risico Inventarisatie en Evaluatie
ROI
Return On Investment
SAO
Storings afhankelijk onderhoud
TAO
Toestand afhankelijk onderhoud
TPM
Total Productive Maintenance
VGWM
Veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu
Asset Management Omvat de organisatie en alle taken nodig om installaties gedurende de levensduur op kosteneffectieve wijze in te zetten voor het primaire proces, ter realisatie van de bedrijfsdoelstellingen. Beschikbaarheid (Availability). De totale tijdsduur dat een installatie inzetbaar is. Betrouwbaarheid (Reliability). Is de kans op storingsvrij functioneren in een gegeven tijdsinterval onder gedefinieerde omstandigheden. Men zou ook kunnen zeggen: Betrouwbaarheid is ongeveer het aantal storingen. Benuttinggraad De benuttinggraad is de verhouding tussen de daadwerkelijke tijd dat een installatie is gebruikt voor het vervullen van zijn functie, ten opzichte van de beschikbare tijd. Correctief onderhoud Is het onderhoud dat plaats vindt nadat een storing heeft plaatsgevonden. Het systeem wordt weer in goede conditie terug gebracht. Duurzaamheid Is een ontwikkeling waarbij de huidige wereldbevolking in haar behoeften voorziet zonder de komende generaties te beperken om in hun behoeften te voorzien Eco-efficiëntie Het aanleveren van concurrentiële geprijsde goederen en diensten die de menselijke behoeften bevredigen en levenskwaliteit met zich meebrengen, terwijl gestaag de ecologische impact en de grondstofintensiteit doorheen de volledige levenscyclus verminderd wordt tot een niveau dat minstens in overeenstemming is met de draagkracht van de aarde. Kosteneffectiviteit De kosteneffectiviteit is een samenstelling van de systeemeffectiviteit en de kosten tijdens de levensduur. De technische prestatie wordt bepaald door de betrouwbaarheid en beschikbaarheid. De operationele prestatie wordt bepaald door de benuttinggraad en de productiviteit. De duurzaamheid prestatie wordt bepaald door de eco-efficiëntie. Onderhoudbaarheid (Maintainability). De gemiddelde tijd die nodig is een installatie weer gebruiksklaar te maken. In het engels Mean Time To Repair. Preventief onderhoud Is het onderhoud dat plaats vindt voordat een storing optreedt. Het systeem wordt in goede conditie gehouden. Productiviteit De productiviteit is de verhouding tussen de gerealiseerde en de gewenste productie.
35