WERKEN MET DE LEIDRAAD FYSIEKE BELASTING

Eind 2019 heeft het bestuur van de Stichting Arbocatalogus Afvalbranche (StAA) besloten de Leidraad Fysieke Belasting Huisvuilbeladers (hierna: leidraad) niet te implementeren in de Arbocatalogus Afvalbranche, omdat hierover geen overeenstemming kon worden bereikt tussen werkgevers en werknemers. Toch heeft de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) aangegeven dat de leidraad een goede opvolger is van de P90-norm; men ziet het als de stand der techniek. Met dit gegeven: Hoe kunt u de leidraad toepassen in uw organisatie?

STATUS

Dat de leidraad geen onderdeel wordt van de arbocatalogus betekent niet dat de leidraad niet door organisaties afzonderlijk mag worden gebruikt. Werkgevers – en nu ook de NLA – zijn van mening dat de leidraad een beter wetenschappelijk onderbouwd beschermingsniveau biedt voor de medewerkers dan de P90-norm. Daarnaast richt de leidraad zich op meer modaliteiten. Ontwikkelingen, zoals gescheiden inzameling van gft en kunststof, waren in de P90-norm niet meegenomen. De leidraad richt zich wel op deze modaliteiten. Gelet hierop kunt u als organisatie overwegen de leidraad alsnog te hanteren voor het onderwerp fysieke belasting huisvuilbeladers binnen uw organisatie. De NLA zal dan bij een inspectie bij uw organisatie beoordelen of u voldoende bescherming biedt aan uw medewerkers op dit onderwerp.

IMPLEMENTATIE

De leidraad kan via de RI&E van uw organisatie worden geïmplementeerd. Van belang is uw Ondernemingsraad bij de implementatie van de leidraad te betrekken. Bij het werken met de leidraad dient u te waarborgen dat medewerkers niet de maximaal aantal colli, uren en gewicht overschrijden. Bij een inspectie van de NLA dient u dit ook aan te kunnen tonen, dus het is van belang dat u dit goed administreert.

Implementatie van de leidraad betekent wijzigingen in de wijze van werken voor de organisatie en voor de medewerkers. In dit kader is van belang aandacht te besteden aan een aantal punten, zoals training van beladers en aandacht voor medewerkers in de hogere leeftijdsklassen. Dit ook omdat de NLA bij een inspectie hier aandacht voor zal hebben.

SCHOLING

Beladers van huishoudelijk afval dienen goed geschoold en getraind te zijn voor hun werkzaamheden. De nieuwe leidraad betekent een wijziging in de manier van werken. Zorg er daarom voor dat via scholing of training de medewerkers worden geïnformeerd over de wijzigingen. Besteed hierbij ook aandacht aan de juiste wijze van belading van mini-containers door de beladers. De leidraad geeft immers wel een maximaal aantal colli en tijd aan voor het beladen, maar zegt niets over de wijze waarop dit dient te gebeuren. Een juiste manier van werken blijft ook onder de leidraad van groot belang.

OVERGANGSREGELING

De wetenschappelijke onderbouwing, waarop de leidraad is gebaseerd, leidt tot een geleidelijke afname in de mate van fysieke belasting naarmate een werknemer ouder wordt. Doordat de P90-norm geen geleidelijke afname kent - maar een verdeling in drie leeftijdscategorieën - is de wijziging in het aantal te verwerken mini-containers bij enkele leeftijdsklassen groot. Dit betreft voor sommige leeftijden een toename in het aantal te verwerken mini-containers en voor andere leeftijden een afname. Bij de implementatie van de leidraad dient specifiek aandacht te worden geschonken aan de medewerkers waarvoor de wijziging het grootst is. Inventariseer daarom de gevolgen van het werken met de leidraad in uw organisatie en bepaal in overleg met uw Ondernemingsraad of er medewerkers zijn waarvoor een overgangsregeling gewenst is. Hierbij kan worden gedacht aan het gefaseerd toegroeien naar de leidraad in enkele jaren, in plaats van een directe overgang.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Guy van Wunnik, adviseur Publiek Ondernemerschap via vanWunnik@nvrd.nl.

PERSONEELSSCHAARSTE IN DE AFVALBRANCHE

Personeelsschaarste is de gekte van deze tijd. Ook in de sterk vergrijzende afvalsector is het moeilijk om aan vakbekwaam personeel te komen, blijkt uit een rondgang langs drie afvalbedrijven. Soms leidt het tot creatieve oplossingen. ROVA organiseerde een succesvolle speeddate.

TEKST: RENÉ DIDDE BEELD: JAN DE VRIES

In alle branches heerst anno 2022 een schreeuwend tekort aan personeel. Dat speelt deze zomer bij de bagage-afhandeling op Schiphol. En wie de directie van een willekeurige transportonderneming hoort klagen over het gebrek aan chauffeurs, staat niet raar te kijken als de afvaldiensten ook moeite hebben om chauffeurs te vinden voor de afvalinzameling in de wijken. Op de vraag of er sprake is van schaarste aan personeel in de afvalbranche, antwoorden drie verschillende HRM-managers echter in koor: ‘ja en nee’. “Ja, er heerst een tekort, maar we vinden ze uiteindelijk wel”, zegt Louise Keulers, hoofd P&O van RMN, Reinigingsbedrijf Midden-Nederland in Soest. RMN heeft 170 mensen (waaronder chauffeurs) in vaste dienst en heeft een vaste flexpool van 50 beladers. “Ja, de vacatures staan langer open, maar ze raken wel vervuld”, ziet ook Pascale Metz, HRM-adviseur bij Avalex in onder meer Delft en Rijswijk, waar 180 mensen in vaste dienst zijn en 60 flexibele krachten werken. “Het vinden van specialisten zoals een beleidsadviseur buitenruimte of een inkoopspecialist voor projecten met een Europese aanbestedingen, is lastig. Chauffeurs vinden valt echter mee”, zegt Marjon van Rotterdam, P&O adviseur bij ROVA in Zwolle (400 mensen in vaste dienst waarvan ongeveer 150 chauffeurs).

VERGRIJZING

Corona heeft geen invloed op de krapte op de arbeidsmarkt. Al vóór de pandemie had de afvalsector moeite om in voldoende personeel te voorzien. Eerder speelt de vergrijzing een grote rol. Een 25-jarig jubileum is heel gewoon in de sector, en nu veel medewerkers in de richting van het pensioen gaan, is er dringend behoefte aan nieuwe aanwas, merken P&O-managers. Voor zowel de expertise-functies (kantoor, balie, beleidsadviseurs en vooral logistieke planners) als de chauffeurs en de beladers is het lastig mensen te vinden. Bij Avalex gaat het om vacatures die voor 70% voor chauffeurs en 30% voor ‘kantoorpersoneel’ is bedoeld. Om chauffeurs te lokken, mikken de afvalbedrijven op chauffeurs die de lange werktijden op onregelmatige uren beu zijn. “Of juist jonge chauffeurs die eerst goed geld verdienden op de lange afstanden bij transportbedrijven, maar nu kinderen krijgen en baat hebben bij meer stabiliteit en structuur in hun werktijden”, analyseert Metz. De chauffeurs beginnen weliswaar vroeg maar ze zijn vroeg klaar. “En dan kunnen ze bij ons om zes uur aan de piepers zitten”, zegt Van Rotterdam van ROVA. De chauffeurs moeten wel leren samenwerken met de beladers. Dat zijn de mannen en vrouwen die de containers aan het inzamelvoertuig hangen. De chauffeur lost zelf de ondergrondse container met afstandsbediening via een laadkraan in de bak. Soms is er sprake van een systeem met zijladers. Die kan de chauffeur zonder belader op volledige geautomatiseerde wijze met een joystick lossen, maar de belader loopt voor de vrachtwagen uit om de kliko’s recht te zetten.

UITZENDBUREAU

De beladers zijn flex-werkers en worden via een uitzendbureau geworven. “Ook daar is een krapte”, merkt Louise Keulers van RMN. Elke dag wordt bekeken hoeveel beladers er nodig zijn. Ook het beheer van de openbare ruimte, zoals het legen van prullenbakken, straatvegen met machines (en bezems) en bladruimen gebeurt bij veel gemeentelijke afvaldiensten door flexwerkers. De beladers komen bij ROVA uit een vaste flexpool. Dat gaat eigenlijk het hele jaar door goed, behalve de vorige zomer. “Toen merkten we dat velen de afgesproken termijn niet waarmaakten”, zegt Marjon van Rotterdam. “In plaats van zes weken gingen ze na drie weken toch plots met vakantie. Dat kwam door de versoepelingen van de corona-maatregelen waardoor sommige vakantielanden plotseling geel werden in plaats van rood.” ROVA wacht af hoe het deze zomer gaat.

HOGER MINIMUMLOON

Zelfs een fors hoger minimumloon (van circa € 11 naar € 14) in de meest recente CAO Samenwerkende Gemeentelijke Organisaties werpt vooralsnog geen vruchten af. Avalex werkt daarom zelfs met bonussen. € 300 voor een medewerker die iemand aanbrengt en de proeftijd met goed gevolg volbrengt, en nog eens hetzelfde bedrag wanneer de nieuweling het tot een contract voor onbepaalde tijd brengt. Zowel RMN als Avalex werken met een eigen opleidingstraject. “De beste beladers willen we in samenwerking met het uitzendbureau laten instromen om ze tot chauffeur op te leiden”, zegt Metz. Ook RMN rept van een eigen opleidingsbureau. “Beladers moeten dan wel minimaal het rijbewijs B hebben. Ze beginnen als belader. Later beginnen ze in de interne distributie. Nog later leren we ze routerijden”, zegt Keulers.

De verhoging van het minimum helpt wel, zegt Van Rotterdam bij ROVA, “maar het nam de onrust onder chauffeurs nog niet helemaal weg. Wij werven ze via een uitzendbureau, en op de een of andere manier denken ze dat ze dan minder verdienen dan wanneer ze zich rechtstreeks tot ROVA wenden.”

SPEEDDATE

De afvaldiensten timmeren ook aan de weg met campagnes, onder meer op sociale media zoals Facebook en Instagram. RMN maakt filmpjes als ‘RMN-helden’ waarin ze laten zien wat het werk inhoudt. De nadruk ligt op de vrijheid en het voordeel van fysiek werk in de buitenlucht. “De keuze is reuze, en dat maakt het lastig”, zegt Louise Keulers. “Mogelijk kampt de afvalbranche nog met een wat slecht imago van ‘vuil werk.’ We willen laten zien dat dat veel minder is geworden.” Avalex gaat flyers en posters maken die ze onder meer op sportscholen ophangen. “De grondstofcoaches die leerlingen op lagere scholen al de noodzaak van het scheiden van afval bijbrengen, maken daar ook reclame voor het werken bij Avalex”, zegt Metz. Ook ROVA maakt gebruik van de social media, zet advertenties in de krant en bezoekt banenbeurzen. Het bedrijf organiseerde dit jaar voor het eerst een speeddate voor de vervulling van tien vakbekwame medewerkers in de buitenruimte. Van Rotterdam: “We nodigden ze uit in de ROVA-bus, waar ze eerst vijf minuten met mij en vervolgens vijf minuten met een teamleider spraken. Daarna hadden we vervolggesprekken. Alle tien de vacatures zijn vervuld.”

SROI

Een andere route die de afvalbedrijven volgen is om meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te werven. “Dat kunnen mensen zijn met een burn-out, of mensen met beperkingen. Dat kunnen mogelijk beladers zijn, maar dan alleen als de veiligheid en communicatie tussen beladers en chauffeur absoluut is gegarandeerd”, zegt Metz. Volgens de SROI-status (Social Return on Investment) zijn afvaldiensten verplicht een bepaald minimum percentage van de formatieplaatsen in te vullen met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Ook ROVA werkt met deze doelgroep, voornamelijk in het groenonderhoud. Soms richten de bedrijven zich op asielzoekers met een verblijfvergunning (statushouders). Maar ook dan geldt: veiligheid gaat voor alles. “Kennis van de Nederlandse taal is een absolute vereiste”, zegt Metz. In samenwerking met de gemeente Zeist herstart RMN sinds corona het project ‘afvalluh’ (vrij naar de voetbalkreet ‘aanvalluh’). Keulers: “We begeleiden statushouders om te helpen om zwerfafval op te ruimen. Het biedt structuur en vastigheid en kan ze helpen om door te stromen naar ander regulier werk.”

BEKNELLINGEN, STRUIKELEN EN AANRIJDINGEN

Het aantal ongevallen in de afvalbranche blijft ongeveer gelijk. Ook de aard van de ongevallen, zoals beknellingen, struikelen/verstappen, aanrijdingen, is niet of nauwelijks veranderd. Dat blijkt uit de ongevallen-enquête 2021 van de NVRD.

TEKST: HETTY DEKKERS BEELD: KARIN JANSEN

Ruim veertig gemeenten en andere publieke inzamelaars vulden de enquête in, dat is iets minder dan de helft van de 87 aangeschreven respondenten. “Gemeenten en inzamelaars die de vragenlijst niet invulden, gaven aan dat ze het te veel werk vonden”, zegt Guy van Wunnik, adviseur publiek ondernemerschap van de NVRD. “De vragen sloten niet goed aan bij hun eigen meldsysteem, zodat ze het te veel tijd en inspanning kostte om de enquête goed in te vullen. Respondenten die wel reageerden, motiveerden hun deelname met argumenten als ‘we willen weten waar we staan, hoe we het doen ten opzichte van andere inzamelaars’. Daar is de enquête natuurlijk ook voor bedoeld, om in beeld te krijgen hoeveel en welke ongevallen er plaatsvinden, zodat we daarvan kunnen leren.”

TOEKOMST

Van Wunnik geeft toe dat de enquête zoals hij nu is samengesteld in aanmerking komt voor verbeterpunten. “De Vereniging Afvalbedrijven is acht jaar geleden gestart met deze jaarlijkse ongevallenenquête, toen nog alleen voor private inzamelaars. De NVRD is vier jaar geleden aangehaakt met een enquête voor publieke inzamelaars. Een goede zaak, want we willen allemaal zo min mogelijk ongevallen in de afvalbranche. Maar we beseffen dat je er meer mee kunt doen, met zo’n onderzoek. Nu weten we wel wat voor soort ongevallen het vaakst voorkomen, maar je weet nog niet wat de oorzaak was. Als iemand van de treeplank viel, kwam dat dan doordat hij een telefoon in zijn hand had, omdat er iets met de treeplank mis was? Die achterliggende oorzaken ontbreken nu nog in het onderzoek, en die heb je wel nodig als je iets wil verbeteren. In de toekomst gaan we daar aan werken. Wellicht door de enquête wat aan te passen of door een bijeenkomst te houden nadat de uitslag van de enquête bekend is gemaakt, zodat de deelnemers ervaringen uit kunnen wisselen. We moeten nog even kijken hoe we dat aan gaan pakken.”

TELLER

De enquête is volgens Van Wunnik één van de instrumenten waarmee je het aantal ongevallen in de afvalbranche terug kunt dringen. “Er zijn meer opties mogelijk. Een bedrijf als Cyclus bijvoorbeeld heeft een teller waarop het aantal dagen wordt vermeld dat er géén bedrijfsongevallen waren. Dat soort maatregelen werkt ook stimulerend.”

Nr Met verzuim Medische behandeling EHBO

2019 2020 2021 2019 2020 2021 2019 2020 2021

1

Struikelen / uitglijden (20) Beknelling en Verstappen 2 Beknelling (16) (25) Verstappen (25)

Beknelling (20)

3 Verrekken / verstappen en Geraakt 4 door (heet) voorwerp en Prikken / 5 snijden (11) Snijden (17) Uitglijden (18)

Geraakt door (heet) voorwerp (15)

Vallen van hoogte (11) Struikelen (16)

Geraakt door (heet) voorwerp (12) Prikken / snijden (8) Snijden (14) Beknelling (11)

Voorwerp in oog (6) Verrekken (9) Vallende voorwerpen (10)

Beknelling (4)

Vallende voorwerpen (3)

Anders en Vallende voorwerpen en Voorwerp in oog (7)

Prikken en Snijden en Uitglijden en Verstappen (8) Prikken / snijden (21) Snijden (21) Stoten (24)

Anders (15)

Geraakt door (heet) voorwerp (12)

Beknelling en Struikelen / uitglijden (10)

Geraakt door (heet) voorwerp (19)

Beknelling (16)

Stoten (12)

Voorwerp in oog (11) Snijden (23)

Vallende voorwerpen (17)

Geraakt door (heet) voorwerp (16)

Beknelling (15)