Ondernemend Friesland editie 1 maart 2019 by OF BV

Service Appartementen Oranjewoud

Helemaal van deze tijd

N0 01 www.of.nl

30 jaar

Sjoerd en Arjan. Typisch ondernemers met een nine-to-five mentaliteit.

Nieuw! Slim boekhouden met een betrouwbare online totaaloplossing Da’s lekker... tijd overhouden voor een potje tennis met je vrienden. Hoe doe je dat? Met Boekhout van Kromhout. Deze slimme online oplossing van Van der Veen & Kromhout geeft 24/7 inzicht in de prestaties van uw bedrijf. U bent altijd in control en de tijdrovende administratie behoort tot het verleden. Zo kunt u de kostbare uren na vijven besteden zoals u zelf wilt: aan uw relatie, uw kinderen, uw hobby, uw sport of om nieuwe ondernemingsplannen uit te werken.

Ontdek hoeveel tijd u kunt besparen! Ga naar www.boekhoutvankromhout.com

Het gemak van een grotendeels geautomatiseerde administratie Overal en altijd inzicht in actuele cijfers Betrouwbare sturingsinformatie in één muisklik Altijd het advies van uw accountant bij de hand Tijd overhouden voor zaken die er écht toe doen

Schuld en boete Het leven is vol dilemma’s. Neem het redden van de aarde. Daar willen we allemaal hard aan werken. Nou ja, allemaal. Een substantieel deel van de wereldbevolking vindt erover nádenken al eng (en die gedachte vind ik op mijn beurt dan weer eng). Maar angst is een slechte raadgever. Daar komen ze in Trump-country ook nog wel achter. Terug naar die dilemma’s. We - dat andere deel van de wereldbevolking – willen dus hard werken aan de redding van de aarde. ‘Ons deel’ – bestuurders, ondernemers, bezorgde burgers - gelooft in wetenschap, durft nog na te denken en wil iets dóén. Maar dan komen de dilemma’s. Zo ben ik voor OF, maar ook als filmer wekelijks op pad om ergens in deze regio duurzame verhalen op te tekenen. Over prachtige innovaties die de wereld beter maken. Verhalen die mij persoonlijk inspireren. Tegelijkertijd participeer ik ook in een filmbedrijf dat zich de afgelopen vijf jaar met keihard werken omhoog heeft gewerkt en prachtige dingen doet voor onder andere… de auto-industrie en de racewereld. Beetje een jongensdroom. Hypocriet? Dat mag u vinden. Ik hoor de regering zeggen dat ze de klimaatdoelstellingen gaan halen en ik weet dat ze het zelf niet geloven. Ik hoor onze provinciale bestuurders roepen dat Fryslân in 2025 in de top 3 van Europese circulaire regio’s moet staan. En dat geeft mij moed. Tegelijkertijd hoor ik ze roepen dat de komst van de Formule 1 naar Assen niet alleen goed is voor het Noorden, maar ook voor het toerisme in Fryslân.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Ik denk aan de dagen dat ik op mijn racefiets langs het circuit van Spa reed toen daar een Formule 1-race plaatsvond. Een gigantisch fossielebrandstoffenfestival, waarvan het gros van de mensen voor één dag met de auto was gekomen. Campings en hotels waren slechts één nacht vol; een dag later was er in de Ardennen geen toerist meer te bekennen, op een enkele wandelaar in knickerbockers en een racefietser uit Fryslân na. Ben ik schuldig? Zijn onze politici dat? Dan de vraag aan u: wanneer vloog u voor het laatst? Is het niet zo dat we met z’n allen een hondsdolle mediawereld hebben gecreëerd waar begrippen schuld en boete overal zo zwart-wit aanwezig zijn dat iedereen die écht eventjes eerlijk is direct figuurlijke zelfmoord pleegt? Op die vraag zeg ik ja. En daarom draaien we, keren we, verzwijgen we. We moeten wel, want de inconvenient truth is dat we allemaal schuldig zijn, maar dat levenslang boetedoen een rotleven is. En ondertussen doen we toch écht en oprecht ons best.

Menno Bakker HOOFDREDACTEUR

Meer lezen of reageren? linkedin.com/in/bakkermenno of op https://twitter.com/OF_nl

OF 2019-01

Colofon Uitgeverij Ondernemend Friesland BV Hoofdredactie Menno Bakker Bladmanagement Ed Klijnman Coverfoto Ed Klijnman Advertentie exploitatie en administratie Ondernemend Friesland BV Tussendiepen 21 9206 AA Drachten Telefoon 0512-366326 Jasper van der Sluis 06-46033589 Gerrit Landman 06-18882116 Redactie NARVIC Inhoudgevers, met: Casper Ferwerda, Menno Bakker, Wiebrand de Boer, Tine van Knijff-van Hijum, Thea van der Schaaf, Klasina van der Werf en Johan Weitenberg. nieuwsberichten@of.nl Vormgeving VDS Crossmedia Drukker Scholma Druk

‘ Het begint veelal bij jezelf’ Het succes van een bedrijf of organisatie wordt grotendeels beïnvloed door de medewerkers. Mensen dus. Hoe werken ze samen? En hoe zitten ze individueel in hun vel? Wat is een bedrijf zonder zijn mensen? Wil je als ondernemer je organisatie ontwikkelen of verbeteren, maak je dan in ieder geval ook druk om je collega’s en hun betrokkenheid. Dat is de stellige mening van Bert Hendriks van &beter.

ISSN 1383-9314 © De uitgever kan op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van informatie. Uitgever aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de schade, van welk aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebasseerd zijn op informatie uit deze uitgave. Uit deze u itgave mag na toestemming van de uitgever met bronvermelding geciteerd worden.

‘ Er vol voor gaan, of niets doen’ Vriend en vijand is het er wel over eens: export kan tot méér productie, werkgelegenheid en continuïteit leiden. Een thema waarover in Fryslân urgentie wordt gevoeld want deze regio is niet altijd een hardloper op dat gebied. En exporteren heeft méér voordelen, zo zeggen ondernemers met jarenlange export-ervaring. Zo is een exporterend bedrijf aantrekkelijker voor toptalent. En door zaken te doen in andere landen leer je iedere dag, waardoor het vermogen tot aanpassen en innovatie toeneemt.

www.of.nl

OF 2019-01

En hoe verder? Zo, de rookwolken zijn opgetrokken. Rookwolken dan van een vreugdevuur. Want zo mag je het culturele hoofdstadjaar 2018 wel bekijken. Niet alleen het grootste deel van het publiek, maar ook van het bedrijfsleven is van mening dat het voor Leeuwarden en Fryslân belangrijk is geweest. En uiteraard gaan ze wat dat betreft hand in hand met de bestuurders. Maar wat zijn de persoonlijke ervaringen van al die mensen? Wat leverde 2018 voor ze op? En: hoe moet het verder? In ‘the Legacy’ doen we vragenrondjes. We borrelden en belden wat af. En delen onze bevindingen in dit magazine.

‘ Helemaal van deze tijd’ In de schaduw van Thialf in Heerenveen staat nu nog de serviceflat van Service Appartementen Oranjewoud. Er is goedkeuring voor plannen om de flat te slopen en plaats te laten maken voor een park met meerdere kleinere appartementenblokken en bungalows. OF spreekt met directeur Kees Boer en teamleider service Lyda de Haan van Service Appartementen Oranjewoud over de nieuwe plannen.

Uit WeidumerHout gesneden

Ten zuiden van Leeuwarden en midden in de voormalige Middelsee staat, verspreid over het 3,5 hectare grote buitengoed, een bijzonder hotel en restaurant. Naast de tien kamers in de in 1867 gebouwde boerderij, springen de tien buitenkamers in het oog. Met een rustgevend uitzicht over de graslanden, zijn we op een buitengewone plek beland: Hotel Restaurant WeidumerHout.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

Feenstra Adviesgroep en Douwe Ploeg slaan handen ineen Douwe Ploeg Financiële Planning uit Berlikum - Cambuurfans die al wat langer meegaan kennen hem nog als snelle linksbuiten - en Feenstra Adviesgroep zijn op 1 februari jl gestart met samenwerken. Binnen deze samenwerking richt Douwe Ploeg zich op zijn specialisme als Financial Lifestyle Planner. Feenstra Adviesgroep draagt zorg voor de zakelijk en particuliere verzekeringen en hypotheken. Douwe Ploeg werkt ruim 25 jaar in de financiële branche en onderscheidt zich naar eigen zeggen ‘door eerlijk, helder en persoonlijk te zijn in advies’. Feenstra Adviesgroep is als familiebedrijf al sinds 1941 actief binnen de financiële dienstverlening. De directie van Feenstra Adviesgroep bestaat uit de broers Gooitzen en Thomas Feenstra, de derde generatie binnen het bedrijf.

In de hoop dat de gewaardeerde OF-lezer dit nog op tijd onder ogen krijgt: op vrijdag 22 maart 2019 wordt een speciale bijeenkomst georganiseerd over biodiversiteit op bedrijventerreinen. Die bijeenkomst vindt plaats van 16.30 tot 18.30 bij de Mannen van Staal, Morseweg 19 in Leeuwarden. Friese ondernemers en ambtenaren kunnen zich laten inspireren aan de hand van praktijkvoorbeelden van diverse sprekers over hoe biodiversiteit gestimuleerd kan worden rondom bedrijfspanden en wat hiervan de voordelen zijn.

Vrouw in de Media Award voor Marcella VeldhuisAndringa Stijlinspirator Marcella Veldhuis-Andringa uit Leeuwarden heeft begin februari de Vrouw in de Media Award 2018 voor Friesland gewonnen. Met 29 procent van de stemmen eindigde ze voor Linda Terpstra, initiatiefnemer Fier en Renate Westdijk, directeur van Enwestdijk. Marcella Veldhuis-Andringa is stijlinspirator, spreker en vakdocent Kleding als taal. Ze wordt, zo sprak de jury, door de stemmers gezien als ‘een krachtvrouw pur sang, die mensen inspireert en hen verder helpt bij hun persoonlijke groei’. Volgens de stemmers doet Veldhuis-Andringa ‘wat andere ondernemers niet doen: haar stijl en vrouwelijkheid in het ondernemen stoppen.’ De Vrouw in de Media Award is een initiatief van Mediaplatform Vaker in de Media en Sprekersbureau ZijSpreekt. Met de award willen de organisatoren vrouwelijke experts en rolmodellen aanmoedigen om zichtbaar in de media te zijn en redacties aanmoedigen om hen vaker dat podium te bieden.

OF 2019-01

Nog iets om te onthouden: de startersdag Súdwest-Fryslân, op 27 maart voor ondernemers. Startersdagen.com organiseert in samenwerking met gemeente Súdwest-Fryslân, Rabobank en Interpolis op die dag een gratis startersdag bij ROC Friese Poort te Sneek. Aanmelden kan via www.startersdagen.com/swf2019

Samenwerking School voor Service, Zorg, & Welzijn als onderdeel van het Friesland College en Medical Groep (Heerenveen) gaan samen 36 studenten opleiden tot mboverpleegkundigen. De twee organisaties willen op deze manier een bijdrage leveren aan de terugdringing van het tekort aan verpleegkundigen op de arbeidsmarkt. Zorgprofessionals uit de provincies Friesland, Groningen en Drenthe doen mee. Het eerste traject start op 1 april 2019.

Prodist ERP Software duikt in watersport

Vernieuwers uitgedaagd Willen we Nederland duurzamer maken, dan moeten we de bouw anders organiseren, zo vinden ze bij Bouwgroep Dijkstra Draisma (BGDD) . Het bedrijf heeft een fabriek waar met behulp van robots complete gevels worden geproduceerd, inclusief kozijnen met glas. Via de BeStart Challenge worden vernieuwers nu uitgedaagd met plannen te komen waarmee het allemaal nóg efficiënter kan. Meedoen aan de BeStart Challenge kent wel een aantal voorwaarden. ‘Om snel te verduurzamen is het noodzakelijk dat ingevingen duurzaam, innovatief, maar vooral betaalbaar te zijn’, aldus het bouwbedrijf. BeStart helpt duurzame startups hun onderneming op te bouwen. Dit doen ze met een inhoudelijk programma, een uitgebreid netwerk en ervaren coaches. Deelname aan de Challenge kosteloos. Beetje spannend wat betreft de datum van uitgave van dit magazine is de deadline: start-ups kunnen zich namelijk aanmelden tot uiterlijk 18 maart via de website: bestart.nl/challenge

Het Friese Prodist ERP Software uit Leeuwarden heeft een ERP-oplossing ontwikkeld speciaal voor de watersportbranche. Binnen de watersportindustrie bestond nog geen pakket waarmee de nieuwbouw, het onderhoud en de stalling van schepen gecalculeerd konden worden. De software is simpel uitgelegd een alles in één-pakket waarmee scheepsbouwers materialen kunnen bestellen, calculaties kunnen maken, maar ook offertes, opdrachtbevestigingen en daaropvolgende werkorders en bestellingen kunnen uitzetten. Uiteraard kunnen er ook uren worden bijgehouden en facturen worden verzonden. Bij de ontwikkeling waren diverse watersportbedrijven betrokken. Lees het gehele bericht op www.of.nl

HANNN strijkt neer in Heerenveen Mooi nieuws uit het Friese Haagje. Met ingang van 1 februari heeft het Healthy Ageing Netwerk Noord-Nederland (HANNN) een kantoor in “De Broedstoof” in Heerenveen. HANNN had al een kantoor in Groningen, maar door een groeiend aantal activiteiten in Fryslân werd het de hoogste tijd om deze stap te zetten. Healthy Ageing Netwerk Noord-Nederland is een samenwerkingsverband van ondernemers, kennisinstellingen, zorgen maatschappelijke organisaties die bij willen dragen aan meer gezonde jaren in Noord-Nederland.

Nieuwe directeur Ekwadraat advies is vol ambitie

Bib Gourmand voor Weidumerhout Mooi nieuws uit Weidum. Restaurant Weidumerhout heeft een zogenaamde Bib Gourmand in de wacht gesleept. “Bib Gourmand staat voor een perfecte prijs-kwaliteit verhouding en is voor de gemiddelde Nederlander dus een kwalificatie die toegankelijker is dan een Michelin-ster”, zo legt chef Machiel de Boer uit. Er zijn overigens in Friesland maar drie restaurants met een dergelijk keurmerk. Weidumerhout werd dertig jaar geleden gestart door Eddy de Boer en Geke van der Hem. Toen nog hotel, restaurant én camping. Het restaurant wordt inmiddels gerund door zoon Machiel (29, chef ) en zijn vrouw Sarah Mulder (30, gastvrouw). Zie ook het artikel elders in dit magazine.

Mobiel Slachthuis verlengstuk traditionele slachterij

Ekwadraat Advies uit Leeuwarden heeft vanaf 1 februari een nieuwe directeur: Cor van de Haar. Oprichter Douwe Faber gaat zich richten op andere activiteiten in Ekwadraat Group, waar Ekwadraat Advies een onderdeel van is. “Mijn drive en focus ligt bij het professionaliseren en het laten groeien van organisaties door klantgerichter, efficiënter en slimmer te werken”, aldus Van de Haar, die aangeeft de ambitie te hebben om de woorden ‘het kan niet’ steeds te weerleggen. Kortom: een man vol ambitie, daar horen we ongetwijfeld nog meer van. Andere ondernemingen binnen Ekwadraat Group zijn Greenmove Technologies en Trineco.

Slachthuis Dokkum introduceerde recent ‘Mobiel Slachthuis’: een innovatief antwoord op de vraag hoe te handelen met dieren die wél slachtwaardig zijn, maar niet levend vervoerd kunnen of mogen worden.“We worden dagelijks geconfronteerd met deze vraag”, aldus eigenaar Henk Visser. “Een koe is slachtwaardig maar mag niet vervoerd worden vanwege immobiliteit. In veel voorkomende gevallen zal het dier dan worden afgevoerd en vernietigd.” Met het Mobiel Slachthuis gaat dat anders. Koeien worden levend gekeurd door de dierenarts en op locatie verdoofd/geschoten en verbloed in de auto om vervolgens te worden getransporteerd naar de slachterij in Dokkum. Visser: “Als het succesvol is in het noorden willen we het uitrollen in heel Nederland.” Voor de leek mag het proces wat luguber overkomen, maar dierenwelzijn staat altijd voorop, zo stelt Visser. “Een dier levend of niet levend vervoeren; het lijkt een klein verschil. Maar dit is een grote stap voorwaarts voor het dierenwelzijn in Nederland.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

Brein Reclame 2017

:: PDF proef - Niet geschikt voor verder gebruik ::

Transport probleem? Wij lossen het op!

Werken in de wereld van vastgoed en makelaardij Korte cursus of volledig erkende opleiding tot (gecertificeerd) makelaar, taxateur en rentmeester

ALTIJD EEN RUIME KEUS IN VERHUURAUTO’S, VAN KLEIN TOT GROOT! Studiedagen hercertificering VastgoedCert

studiecentrum voor vastgoed, wonen en groen

TEL. 055-5214888

AUTO NODIG? GEMAKKELIJK ONLINE TE RESERVEREN OP WWW.BULTMAN.NL

Opleidings-, trainings, en

T (0513) 63 60 90



www.ots.nl

opleidingen, trainingen, cursussen, zelfstudies, projecten, studieboeken, naslagwerken, ideeënboeken, educatieve media, zaalverhuur en meer…

Beveiliging op maat!

6890-17 Bultman adv Kijk op het Noorden_91x135mm_v02.indd 1

29-09-17 10:46

Objectbeveiliging Evenementenbeveiliging Hondenbeveiliging Horecabeveiliging AD HOC Diensten Winkelsurveillance VCA/BHV Diensten Bouwbewaking

J O N G E N E E L . N AT U U R L I J K G O E D. J O N G E N E E L . N AT U U R L I J K G O E D.

Verkeersregelaars

security-noord.nl

W W W. JONGE NE E L .NL

Richterlaan 3-10 Drachten | 0512 - 35 88 04 | info@security-noord.nl

W W W. JONGE NE E L .NL

Jongeneel corp adv 91x134-drw.indd 1

26-11-15 10:27

Carver opent assemblagefabriek in Leeuwarden Carver is een bijzonder bedrijf. De onderneming haalt veel de media met een overkapte e-scooter op drie wielen. Sleutel in dat concept is een bijzondere kanteltechniek. Het goede nieuws voor Fryslân is dat de fabriek deze stadsvoertuigen gaat assembleren in het voormalige pand van PostNL in Leeuwarden. ‘Een weloverwogen keuze’, zegt Anton Rosier, CEO van Carver, ‘Het is een representatief en energiezuinig pand dat over alles beschikt wat we voor onze assemblage-activiteiten nodig hebben.’ Rosier roemt de actieve rol die de gemeente Leeuwarden heeft gespeeld om de wensen van Carver te faciliteren. ‘Samen met de NOM hebben ze een investeerder gevonden die het voormalige distributiecentrum van PostNL heeft aangekocht en het vervolgens aan ons wilde verhuren’, verduidelijkt hij. ’Ik vond het indrukwekkend om te zien hoeveel tijd en energie erin is gestoken om onze huisvesting in goede banen te leiden.’ Naar verwachting zullen in het voorjaar de eerste voertuigen van de band rollen. ‘De ambities liggen hoog’, zegt Rosier. ‘We willen vanuit Leeuwarden door heel Europa exporteren. Dan praat je in de nabije toekomst toch over substantiële werkgelegenheid.’

Pension Perruque: beste accommodatie van Friesland

Pasklare oplossing voor elke situatie bij DB Hekwerk & Automatisering

Waar een politiebureau al niet toe kan leiden: op de Jaarbeurs in Utrecht werd begin dit jaar Bed & Breakfast Pension Perruque uit Koudum, gevestigd in een voormalig politiebureau, bij de Zoover Awards bekroond tot de best gewaardeerde accommodatie van Friesland. De awards zijn een erkenning van vakantiegangers die in 2018 een review hebben achtergelaten op Zoover. In het voormalig politiebureau van Koudum kan men origineel overnachten. Aan veel details is de historie van het pand terug te zien. Maar echt centraal staat de oprechte aandacht die eigenaren Nico en Janny Pruiksma hun gasten geven, zo konden we optekenen.

Slagbomen, schuifpoorten, draaipoorten en hekwerken, noem het maar op: DB Hekwerk & Automatisering in Drachten heeft het. Het ontzettend veelzijdige bedrijf verzorgt ook schuifpoorten draaipoortautomatiseringen, toegangscontrole, camera’s, intercomsystemen en detectielussen. “Wij zijn een ‘hekwerkautomatiseringsbedrijf’”, vertelt eigenaar Bart de Boer. “We verkopen niet alleen ‘automatiseringen’, maar ook de toegangscontrole: de controle van degene die naar binnen of buiten wil. Deze moet bevoegd zijn door middel van bijvoorbeeld een handzender, pasje of kenteken. We verkopen ook diverse vormen van slagbomen en hekwerken, om de toegang voor onbevoegden te beperken of om onbevoegden te weren van terreinen.” DB Hekwerk onderhoudt bovendien niet alleen de hekwerken van de merken die het bedrijf zelf verkoopt, maar ook hekwerken van alle mogelijke andere merken. De Boer: “Bovendien hebben we al onze bedrijfsactiviteiten zelf in beheer: dat maakt ons sterk in wat we doen en dat maakt dat wij goed kunnen voorzien in de vraag naar veiligheid of gemak.”

Adeldom verplicht zullen ze wel gedacht hebben. En dus verwarmt Koninklijke Damstra Installatietechniek verwarmt haar pand in Driesum sinds begin dit jaar zonder aardgas. Dat is goed voor het milieu en bovendien wil Damstra een voorbeeld zijn voor haar klanten. In de vestiging, waar dagelijks zo’n 30 van de 140 medewerkers werkzaamheden uitvoeren, wordt de benodigde warmte volledig opgewekt door een mix van warmtepompen en biomassakachels. Uiteraard met behulp van elektriciteit van zonnepanelen. Voor de vestiging in Leeuwarden gold deze situatie overigens al wat langer. De duurzaamheidsambities van Damstra gaan overigens verder: binnen tien jaar wil men ook zelfvoorzienend zijn met elektriciteit. ‘Wij streven ernaar om dan te kunnen werken zonder een aansluiting op het elektriciteitsnet’, aldus algemeen directeur Peter Meijlis.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

Bedrijfswageninbouw bv Jupiterweg 4 8938 AE Leeuwarden T. 058 - 28 84 110 WWW.BEDRIJFSWAGENINBOUW.NL

Inloop ‘Muziek dag o werkvlo p de er’ LAAT MU

ZIEK MEE WERKEN IN UW B EDRIJF

We bieden een uitgebreid assortiment voor elke wens en elke situatie. >> Slagbomen >> Schuifpoort automatiseringen >> Draaipoort automatiseringen >> Toegangscontrole >> Camera’s >> Intercom systemen (ook via gsm netwerk)

>> Detectielussen >> Schuifpoorten >> Draaipoorten >> Hekwerk >> Onderdelen >> Gsm openers

8 maart 09.00 - 13.00 uur

Inloopdag ‘Muziek op de werkvloer’

81% van uw medewerkers vindt werken met muziek op de achtergrond leuker!

Kom langs en laat u informeren!

Zeilmakersstraat 5, Sneek T: 0515-434027 E: info@inferno-av.nl I: www.inferno-av.nl

Foppe de Haan inspireert klanten van ArboNed Al 25 jaar maakt ArboNed, samen met haar klanten, de werknemers in Nederland gezonder en vitaler. En wie jarig is, trakteert! Heel 2019 profiteren klanten van alle voordelen, cadeaus en gratis kennissessies voor een gezond en vitaal bedrijf. Uiteraard ook tijdens de BCDN, waar bezoekers een mini-healthcheck kunnen laten doen en zich kunnen laten inspireren door Foppe de Haan. Foppe leidde Heerenveen naar de Champions League en Jong Oranje naar twee EK-titels. Ontwapenend, nuchter, relativerend en met humor vertelt Foppe de Haan op de BCDN over samenwerken, teambuilding, presteren en motivatie. ArboNed Leeuwarden helpt Friese mkb-ondernemers met alle (preventieve) arbozaken, zodat zij kunnen blijven doen waar ze goed in zijn: ûndernimme. Dagelijks staat ArboNed in heel Nederland klaar voor 61.500 werkgevers en ruim 600.000 werknemers. ArboNed verlaagt verzuim, minimaliseert arbeidsrisico’s en zorgt voor gezonde en vitale medewerkers. Want met vitale mensen kunnen ondernemers hun doelen realiseren en hun ambities waarmaken. Kortom: gezond ondernemen.

Technicus Smart Energy vernieuwde mbo-opleiding in Leeuwarden ‘Na het eerste jaar Middenkader Engineering zien we dat weinig studenten kiezen voor installatietechniek’, aldus Willem van Dijk van ROC Friese Poort, ‘En daarom willen we in samenwerking met installatiebedrijven de opleiding installatietechniek vernieuwen en beter laten aansluiten op de snel veranderende arbeidsmarkt ’, vult Pieter Hoekstra van ROC Friese Poort aan. Donderdag 17 januari 2019 kwam een 6-tal installatiebedrijven uit Friesland naar de startbijeenkomst van de opleiding MKE Technicus Smart Energy. ‘Deze bieden we aan vanaf augustus 2019.’

MKE Technicus Smart Energy ‘Studenten die kiezen voor deze vernieuwde opleiding kiezen voor een brede opleiding met installatietechniek, ICT en duurzame technieken’, vertelt Pieter Hoekstra. Smart Energy gaat over het ontwerpen van duurzame energiesystemen zoals gasloos bouwen, warmtepompen, biomassa en all electric als alternatieven voor de verwarming van gebouwen. Ook gaan studenten met behulp van ICT-toepassingen het energieverbruik van gebouwen monitoren en analyseren. ‘

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

Al ruim 100 jaar de veelzijdige aannemer uit Eastermar...

Grote Hornstweg 19-D, 9261 VW Eastermar telefoon: 0512 - 47 13 00 www.bouwbedrijfswart.nl swart@bouwbedrijfswart.nl

Voor supersnel internet via glasvezel

DataDiensten Fryslân BV François HaverSchmidtwei 3 8914 BC Leeuwarden

T. +31 (0)58 845 80 00 info@ddfr.nl www.ddfr.nl

Zesde editie Connect.frl barst uit haar voegen Het is alweer een tijdje geleden, maar toch even de terugblik. Op woensdag 12 december vond de zesde editie van Connect.frl plaats in het WTC Expo in Leeuwarden. Ruim 1.500 bezoekers kwamen af op het grootste IT-event van het noorden. Oud-topman van Apple Felix Hinderkircher inspireerde alle aanwezigen met een keynote over zijn ervaringen bij Apple en zijn nieuwe passie: zorgen voor een betere omgeving met aandacht voor het milieu. Er was meer te doen: bezoekers konden participeren in coding challenges van Yacht en Aegon. ING gaf een demo met 3D printing en je kon een VR game spelen.Tijdens de collegetour hadden de bezoekers de mogelijkheid om Erik Rutkens van Qbit onder vuur te nemen over zijn kijk op IT security en het Internet of Things.

Programma met Perspectief Ook dit jaar staan Provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden en Ynbusiness tijdens de BCDN op het plein ‘Het perspectief van Fryslân’. De thema’s dit jaar zijn ‘dynamisch & innovatief’, ‘internationaal ondernemen’, ‘talentvol & betrokken’ en ‘duurzaam & circulair’. U kunt live naar de boeiende verhalen van ondernemers uit het gezamenlijk netwerk luisteren. Zij leveren een mooie bijdrage aan het economisch perspectief van Fryslân. Ook het subsidiespreekuur, de speeddates met wethouder Friso Douwstra en gedeputeerde Sander de Rouwe staan weer ingepland. Wij willen u ons perspectief op ondernemend Fryslân laten ervaren met een mooi gevuld programma. Maar wij zijn ook erg nieuwsgierig naar uw kijk op de zaken. Doe mee met de prijsvraag “Wie of wat vormt voor u het Perspectief van Fryslân?” en win een rondvlucht in een zweefvliegtuig. Zie ook pagina 22 en 23 van dit magazine. Meer informatie en voorwaarden voor deelname vindt u op www.ynbusiness.nl/bcdn/winactie Check voor de tijden, de aanmeldprocedure en het volledige programma: www.ynbusiness.nl/bcdn-programma

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

En hoe verder? Over de erfenis van 2018

OF 2019-01

Zo, de rookwolken zijn opgetrokken. Rookwolken dan van een vreugdevuur. Want zo mag je het culturele hoofdstad-jaar 2018 wel bekijken. Niet alleen het grootste deel van het publiek, maar ook van het bedrijfsleven is van mening dat het voor Leeuwarden en Fryslân belangrijk is geweest. En uiteraard gaan ze wat dat betreft hand in hand met de bestuurders. Maar wat zijn de persoonlijke ervaringen van al die mensen? Wat leverde 2018 voor ze op? En: hoe moet het verder? In ‘the Legacy’ doen we vragenrondjes. We borrelden en belden wat af. En delen onze bevindingen in dit magazine.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

in control

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw

Stienstra & Van der Wal-IJlst ISO en

Ook kunt u bij ons terecht voor: • Remmings- en geleidewerken • Stalen damwanden • Haven aanleg en steigerwerk • Houtleverantie • Diverse typen walbeschoeiingen • Houten bruggen Voor informatie en/of een vrijblijvende offerte kunt u altijd contact met ons opnemen.

S&W

it & kwalite iligheid Waar ve samengaan nauw

certificee

VCA ge

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw Stienstra & Van der Wal Rogmolewei 6, 8651 EP IJlst Tel. 0515-533243, Fax 0515-531362 info@stienstra-vanderwal.nl www.stienstra-vanderwal.nl

Wij zijn Lievense!

Vanaf 1 september 2018 heten wij niet meer LievenseCSO of Bartels. Voortaan zijn wij Lievense! Een multidisciplinair advies- en ingenieursbureau op gebied van bouw, infra, water en milieu. Dagelijks staan onze 300 medewerkers van 10 locaties, waaronder vanuit Leeuwarden, voor je klaar.

• • •

Jacht / scheepsbouw Leverancier yacht-equipment Civiel werk aquaduct N31 Harlingen

BOUW

INFRA

MILIEU

WATER

lievense.com

• • •

Gecertificeerd personeel Kwaliteitsproducten Snelle service

Gecertificeerd onder de EN1090 executie klasse 3 voor zowel staal, aluminium als roestvaststaal. Staal en Aluminiumbouw Harlingen B.V. | Edisonstraat 23 8861 NA Harlingen | T. 0517 - 78 50 13 verkoop@sabharlingen.nl www.sabharlingen.nl

Directeur Tresoar, Fries historisch en letterkundig centrum Meest belangrijke activiteit directeur; erfgoed-, cultuur- en kennisorganisatie Geboortedatum 27-02-1957 Geboorteplaats Heerenveen

Bert Looper: ‘Bekendheid exponentieel toegenomen’ Wat maakt jou en jouw organisatie bijzonder? Tresoar is de plek waar alle Friezen zich letterlijk en figuurlijk terug kunnen vinden: collectief in de Friese geschiedenis, literatuur en identiteit, individueel in de geschiedenis van eigen familie en leefomgeving

Waarom doe je wat je doet? Ik ben bijzonder betrokken bij alle aspecten van tijd en ruimte waarvan ik een onderdeel ben: mijn omgeving, mijn eigen roots en de samenleving waar ik een deel van ben. In Tresoar komen al deze zaken samen

Wat betekende Leeuwarden-Fryslân culturele hoofdstad 2018 voor jou? Een enorme impuls in reikwijdte en bereik van onze organisatie onder de inwoners van Fryslân, maar ook onder binnen- en buitenlandse toeristen. De bekendheid met en de kennis van Fryslân is exponentieel toegenomen onder brede lagen van de bevolking

Wat doe je om daarvan te profiteren? Onze programmering bouwt voort op wat we in 2018 bereikt hebben. Vooral met ons nieuwe gebouw OBE en met de digitale familiereisgids brengen we cultuur en geschiedenis naar de mensen toe

Wat heeft het je tot nu toe concreet opgeleverd? Sterke groei naamsbekendheid en sterke

groei gebruikers van digitale kanalen en gebouwen.

schiedenis, taal en cultuur voor onze samenleving en de toekomst van de provincie zijn

Welke ambitie heb je voor 2019 en wat ga je daaraan doen?

Waar wil je over drie jaar staan?

Friese cultuur als inspiratiebron voor de individuele burger en als stimulator van Friese maatschappelijke kracht en economie/ toerisme

Wat inspireert jou het meest? Steeds weer ontdekken hoe rijk en veelzijdig het verhaal van Fryslân is en hoe relevant ge-

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Over drie jaar hebben alle Friezen door het werk van Tresoar een sterkere verbondenheid met hun eigen omgeving

Wat is voor jou het best bewaarde geheim van Leeuwarden? De vele miljoenen documenten in de archieven die nog op hun gebruikers liggen te wachten

OF 2019-01

ha nd

T. 06 51293615 Email info@belabela.nl www.belabela.nl

MC de Sionsberg, Birdaarderstraatweg 70 9101DC Dokkum, 1e etage

ko r be t

Zwannie van der Wal

Bi ad j ve rt

Bela Bela Permanente make-up

Dé houthandel van Noardeast-Fryslân.

Houthandel Barkmeijer

Houten gevelbekleding

Deuren

Houtbewerking

Houthandel Barkmeijer is dé groothandel voor hout, plaatmateriaal, deuren en isolatie voor de professionele verwerker. Naast de handel in deze producten, bewerken wij veel hout in onze machinale afdeling.

Houthandel J. Barkmeijer & Zn. B.V.

Riddersmaweg 2 9291 NC Kollum

T 0511 45 25 25 F 0511 45 34 07

E verkoop@barkmeijerbv.nl I www.barkmeijerbv.nl

Of het nu om een privé- of een zakelijke ruimte gaat, we herkennen allemaal, dat het voeren van een gesprek onaangenaam wordt als meerdere personen tegelijkertijd met elkaar praten. Het vele geluid maakt je onrustig en het kost energie je gesprekspartner te volgen. Een slechte akoestiek versterkt dat effect enorm waardoor je aandacht veel sneller wordt afgeleid.

Geluid is een belangrijke stressfactor op het werk! Akoestische oplossingen kunnen een mooi onderdeel van de aankleding van een ruimte zijn. Of het nu gaat om standaard panelen in een groot assortiment aan vormen en kleuren, of maatwerk wand- of plafondbespanningen met eigen afbeelding, de mogelijkheden zijn groot! MW Sound & Solutions verricht metingen en voorziet u van akoestiek- en installatie advies. We denken graag met u mee over de meest optimale aansluiting van de akoestische oplossingen bij uw inrichting en sfeer. Desgewenst installeren we deze ook bij u of begeleiden uw huis-aannemer met duidelijke montage instructies.

MW Sound & Solutions Zuiderkruisweg 2 8938 AP Leeuwarden (06) 532 92 525 www.martinwijbenga.frl info@martinwijbenga.frl

Martijn Jongeling: ‘Leeuwarden is voor mij een startpunt’ Wat maakt jou en jouw bedrijf bijzonder?

Wat heeft het je tot nu toe concreet opgeleverd?

Dankzij de huidige techniek kan zo’n beetje iedereen vette video’s maken voor een prikkie. Maar wat ik vaak mis is een verhaal. En een verhaal is iets wat ik op allerlei manieren altijd probeer te verwerken in de films & concepten waar ik aan werk.

Inspiratie en inzicht. Ik zag mega veel content voorbijkomen over LF2018. En het is interessant om te zien hoe de content naar buiten wordt gebracht en hoe mensen het tot zich nemen.

Waarom doe je wat je doet?

Het is altijd mijn grote ambitie geweest om in het genre te geraken waar ik als kind al van hield: speelfims. Maar dat is een wereld waarin ik als professional nog lang geen voet aan de grond heb. Dat hoop ik langzaam te bewerkstelligen, onder andere door shortfilms te gaan maken.

Ik was als kind, en nu nog steeds trouwens, verliefd op speelfilms. Toen ik me oriënteerde voor een HBO-opleiding ontdekte ik hoe makkelijk het maken van films was. Nou ja, de basisbeginselen dan. Hierdoor was ik direct verkocht en ben ik sindsdien op een missie om steeds beter in mijn vakgebied te worden! Met als drijvende ambitie het verhalen vertellen zoals in speelfilms.

Wat betekent ondernemen in Leeuwarden voor jou? Ondernemen in Leeuwarden betekent voor mij het startpunt. Ik ben ooit bij Club Noa naar binnen gestapt om video’s te maken omdat ik er de muziek en sfeer zo gaaf vond. Vanaf dat moment was het geen hobby meer, maar kon ik het werk noemen.

Wat betekende Leeuwarden-Fryslân culturele hoofdstad 2018 voor jou als ondernemer? Dat Leeuwarden en dus ook haar ondernemers meer in de spotlight komen te staan. Alles omtrent LF2018 wordt meer gezocht/gedeeld/geliked. Dus wanneer je een goede video maakt over Leeuwarden of het Culturele Hoofdstad programma, zal je bereik groter zijn dan elk ander jaar hiervoor.

Wat doe je om daarvan te profiteren? Nou, dit maakt mij waarschijnlijk een slechte ondernemer, maar eigenlijk niets. Op dit moment werk ik aan genoeg projecten die alle tijd opslokken en het kleine beetje vrije tijd dat ik kan besteden gaat naar zelfstudie of naar relaxen. Ook dat is heel belangrijk voor een creatieve geest.

Welke ambitie heb je voor 2019 en wat ga je daaraan doen?

Wat inspireert jou als ondernemer het meest? Dat mijn films mensen net zo in vervoering kunnen brengen als speelfilms dat bij mij als kind hebben gedaan.

Waar wil je over drie jaar staan? Het liefste op het podium van de Academy Awards en dan een winnende speech de wereld in schreeuwen, haha. Nu uiteraard niet realistisch, maar het is wel mijn ultieme doel. Over drie jaar wil ik heel wat stappen naar dat doel hebben gezet.

Wat is voor jou het best bewaarde geheim van Leeuwarden? Ik denk sowieso niet dat het een geheim is, maar ik kom altijd graag voor een zonsondergang bij de Grote Wielen. Je hebt daar een aantal steigertjes tussen het riet liggen waar je compleet afgesloten bent van de drukte, zodat je met schitterende uitzichten even kunt opladen om de volgende dag weer naar je doelen toe te kunnen werken!

Eigenaar MJ Films Meest belangrijke activiteit Videoproductie Geboortedatum 25-07-1989 Geboorteplaats Dokkum

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

Succesvol ondernemer ĂŠn goede werkgever? Wij helpen u graag!

De economie groeit, maar u laat uw hoofd niet op hol brengen en neemt weloverwogen beslissingen. Vertrouwen in de nabije toekomst is immers goed, maar zekerheid voor de lange termijn is nĂłg beter. Wij willen u daarbij graag helpen. Breedpad 21 - 8442 AA Heerenveen - (0513) 61 44 44 info@kuiperverzekeringen.nl - www.kuiperverzekeringen.nl

Casper Lemmen: ‘2018 Hielp ons bij onze internationale uitstraling’ Wat maakt jullie bijzonder? We willen mensen inspireren het buitenland te ontdekken. We hebben dan ook een database vol enthousiaste avonturiers die in het buitenland willen werken.

Waarom doe je wat je doet? Ik krijg ontzettend veel energie van ondernemen samen met anderen. Daarnaast weet ik uit eigen ervaring dat werken in het buitenland bijdraagt aan je persoonlijke ontwikkeling en groei.

Wat betekent ondernemen in Leeuwarden voor jou? Doordat we veelal onze werkzaamheden online uitvoeren is Leeuwarden een ideale uitvalbasis. We merken daarnaast dat de gemeenschap betrokken is bij onze onderneming.

Wat betekende Leeuwarden-Fryslân culturele hoofdstad 2018 voor jou als ondernemer? Dat Leeuwarden Culturele hoofdstad was

past goed bij de internationale sfeer van onze onderneming.

Wat doe je om daarvan te profiteren? We gebruikten de titel van Culturele hoofdstad om te benadrukken dat we internationaal georiënteerd zijn.

Wat heeft het je tot nu toe concreet opgeleverd? Het jaar lachte ons sowieso toe. Dat ik door Sprout werd benoemd tot de meest veelbelovende jonge ondernemer van 2018 vond ik een eer. En door het 2018-event werd ons internationale karakter onderstreept. Ook voor iedereen die bij ons werkt was het natuurlijk leuk.

Welke ambitie heb je voor 2019 en wat ga je daaraan doen? Mijn ambitie is om onze groei te verdubbelen, te versterken en de internationale arbeidsmarkt aan te boren. Dat loopt inmiddels al heel goed. In Duitsland hebben we nu een Duitse versie van Grenzelooswerk. En die gaat als een trein! We hebben inmiddels zes native Duitsers mogen verwelkomen in ons team.

Wat inspireert jou als ondernemer het meest? Dat we samen met een ambitieus en toegewijd team iedere week weer nieuwe avonturiers plaatsen, die hun droombaan tegemoet kunnen gaan.

Waar wil je zelf eigenlijk over drie jaar staan? Zoals gezegd: we willen de internationale arbeidsmarkt te veroveren. De toekomst is grenzeloos!

Wat is voor jou het best bewaarde geheim van Leeuwarden? De legendarische hamburger uit Café de Prins. Een absolute aanrader!

Mede-eigenaar Grenzelooswerk Geboortedatum 19-11-1993 Geboorteplaats Utrecht

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

Bestuurders over de regionale economie

‘ Het nieuwe Fryslân is een regio van wereldklasse’

Sander de Rouwe: ‘Alles in huis om de snelste groeier van Nederland te worden’ Sander, kun jij eens kort vier jaar provinciaal economisch beleid samenvatten? De afgelopen jaren hebben we ingezet op innovatie, internationalisering en het verbeteren van de netwerken. En uiteraard ook: de samenwerking tussen overheid, onderwijs en ondernemers. Fryslân doet het nu goed; we hebben de achterstand ingelopen. Volgens mij hebben we nu alles in huis om voor het eerst de snelst groeiende regio in Nederland te worden en mogelijk zelfs Europa. En dat doen we op een slimme, circulaire manier. Friese ondernemers hebben de handschoen opgepakt: ze kijken over de grens en innoveren meer. Ik merk ook dat ondernemers meedenken met de inhoud van de ondersteunende regelingen die wij bieden.

Je noemt ook het onderwijs. Daar is ook nogal wat gebeurd. Zeker! De komst van de 11de faculteit (Rijksuniversiteit Groningen Campus Fryslân, red.), is goed voor meer internationale studenten,

OF 2019-01

maar ook goed voor het bestaande onderwijs, doordat de doorgaande leerlijn en kennisuitwisseling aantrekkelijker wordt. Dat is de reden dat ik me zo heb ingezet om die 11de faculteit hier neer te zetten. De samenwerking tussen alle onderwijsinstellingen wordt steeds beter. Ik juich dat enorm toe.

We staan aan de vooravond van de BCDN. Hoe kijk jij daar eigenlijk tegenaan? Het evenement past heel goed bij Fryslân. Meest onderscheidende is dat iedereen die daar komt elkaar al kent, maar zeer de behoefte heeft om elkaar op deze manier weer te horen en te zien. Dit is ook de kracht van Fryslân, de lijnen zijn hier kort en de banden zijn hier warm, maar je moet ze wel onderhouden.

We hebben het belangrijke jaar 2018 gehad en moeten nu verder. Wat zijn voor jou de speerpunten? Ik zie twee belangrijke thema’s de komende

jaren: goed en voldoende personeel en digitalisering. We krijgen de komende jaren minder Friese jongeren op de arbeidsmarkt. Maar die hebben we wel keihard nodig. Ik zou graag met ondernemers en onderwijsinstellingen willen kijken hoe we meer met elkaar aan de noodzakelijke competenties van de toekomst gaan werken. Denk aan kennis en kunde op het gebied van internationalisering en innovatief denken. Digitalisering is ook van groot belang. Doordat we steeds minder ‘handjes en knappe koppen’ krijgen, zullen we slimmer moeten werken. Zodat we in de toekomst het werk kunnen verrichten met minder mensen. En dan zie ik tot slot een gouden toekomst als het gaat om circulariteit. We hebben op dat gebied veel kennis is huis en we weten elkaar snel te vinden. Dat is de kracht van Fryslân: we hebben alles in huis om te gaan excelleren in Europa. De enige crisis die ons nog kan overkomen is dat we deze kansen niet zelf pakken.

Dat de Business Contactdagen Noord (BCDN) een uitstekende manier zijn om in korte tijd veel kennis op te doen en ook volop te netwerken moge bekend zijn. De BCDN heeft daarmee een meerwaarde voor zakelijk Fryslân. OF ziet het evenement ook als een mooi markeermoment om twee bestuurders met onder andere een economische portefeuille terug te laten kijken op de afgelopen jaren en vervolgens hun visie te geven op de toekomst. Sander de Rouwe (provincie Fryslân) en Friso Douwstra (gemeente Leeuwarden) over de economische ontwikkeling van Fryslân ná het belangrijke jaar 2018. En omdat de lijntjes in Fryslân kort zijn mochten we tutoyeren.

Friso Douwstra: ‘Mensen vormen het kapitaal van iedere organisatie’ Friso, hoe kijk jij terug op de ontwikkeling van de economie van Leeuwarden, de afgelopen jaren? Kijk ik gemakshalve alleen terug op de twee jaar dat ik als wethouder actief ben, dan kan ik trots zijn op de duidelijke keuzes die we op dit moment maken. De kern van al die keuzes is het samenbrengen van de drie O’s; overheid, onderwijs en ondernemers. Dát hebben we de afgelopen jaren versneld gedaan en dat levert ook duidelijk iets op. Voor Leeuwarden is de financiële sector uiteraard belangrijk. Daar gingen helaas banen verloren. In diezelfde periode zijn we erin geslaagd dat te compenseren. Met omscholingstrajecten, het verkleinen van de kloof tussen onderwijs en MKB, het stimuleren van speerpunten als Watertechnologie en Dairy, maar ook het opzetten van een kennisinfrastruc-

tuur op het gebied van cybersecurity en het stimuleren van startups. Ik vind het heel gaaf om te zien dat het vruchten begint af te werpen en de werkgelegenheid ook in Leeuwarden weer groeit. Er wordt door ondernemers economisch flink geïnvesteerd in onze gemeente.

Dit zijn jouw speerpunten voor de komende jaren? Ja, maar er is wel méér. Zo wordt de samenwerking tussen de provincie en ons, maar ook tussen de F4-gemeenten (de grootste economische kernen van Fryslân, red.) steeds intensiever. Daar wil ik verder een bijdrage aanleveren. De hbo’s en de mbo’s ondersteunen met doorlopende leerlijnen, de Campus Fryslân met open armen in Leeuwarden ontvangen en tot een succes maken; het draagt allemaal bij tot beter

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

opgeleide mensen en dat is goed en nodig. Zeker het Friese MKB verdient dat. Zij vormen de ruggengraat van onze economie. Hun grootste kapitaal zijn de mensen en zo is het bij de overheid ook.

We staan aan de vooravond van de BCDN. Hoe kijk jij daar tegenaan? Hoewel ik in het verleden ook wel eens kritisch was ben ik er nu positief over. Dat komt door de signalen die ik opvang. Veel ondernemers vragen me of ik op de BCDN kom. Ze willen dan even bijpraten, of met een klein groepje mensen een specifiek onderwerp bespreken. Die signalen vertellen mij dat de BCDN zeer zinvol is als ontmoetingsplek om kennis te delen. En door leren te delen kun je uiteindelijk vermenigvuldigen. Daar ben ik vast van overtuigd.

OF 2019-01

Leeuwarden Werkt!

‘ Ik heb weer ritme in mijn leven' ‘Een lekkere match.’ Zo noemt Kelly Arends (23) het zelf. Sinds vijf weken werkt zij bij Faber Audiovisuals in Sint Annaparochie. Kelly en het bedrijf werden aan elkaar gekoppeld via de gemeente Leeuwarden. ’Dat er iemand naast je staat en je helpt, is fijn.’ Eerder ging het niet zo goed met Kelly. Ze leefde op straat, woonde in een kraakpand en stopte met haar opleiding. Ze kreeg een uitkering, maar gaf al snel aan wél wat te willen doen. De hele dag thuiszitten maakte haar namelijk ‘knettergek’. De gemeente Leeuwarden gaf haar een werkervaringsplek bij Vizier op Werk. Daar haalde Kelly haar veiligheidspapieren en een heftruckcertificaat. Er waren daar bovendien mensen die tegen haar zeiden: denk aan je toekomst, maak er wat van. ‘Dat vond ik fijn’, zegt Kelly. ‘Dat er iemand naast je staat en je helpt om dingen te bereiken.’ Na een jaar bij Vizier op Werk, mocht Kelly het proberen bij Faber Audiovisuals. Daar werkt ze nu sinds vijf weken in het magazijn waar materialen worden uitgegeven en teruggebracht. Faber levert wereldwijd LED-schermen en audiovisuele totaalproducties. En het is Kelly die, samen met de rest van het team, de materialen verzamelt, inpakt en weer op de goede plek teruglegt. ‘Ken je die LED-vloer

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

van The Voice of Holland? Die komt hier vandaan. Elke keer als ik iets inpak vraag ik me af: wat gaan ze hier nu weer mee doen?’

Kelly haalde via de gemeente haar veiligheidspapieren en een heftruckcertificaat. De plek bij Faber past perfect bij haar, zegt Kelly. ‘Ik hou nou eenmaal van technische dingen. En ik kan hier af en toe lekker op de heftruck rijden. Als ik dat mag doen, ben ik helemaal gelukkig. Ja, het werk is fysiek zwaar, maar dat vind ik alleen maar oké. Ik wil gewoon bezig zijn. Kijk’, ze laat haar telefoon zien. ‘Gister veertienduizend stappen, vanochtend al zesduizend.’ Ze lacht: 'Ik maak enorm veel meters hier.' En werken in een mannenwereld? 'Geen probleem. Ik ben open en vrij, zeg alles wat er in mijn mind zit. Vinden ze prachtig.'

OF 2019-01

www.scholma.nl

www.veeew.com

van Scholma De Veeew App brengt de wereld van DRUKWERK op een perfecte manier samen met de digitale wereld • geeft extra beleving aan brochures • geeft een gezicht aan statische informatie • geeft registratie van bezoekersgedrag

Download de

app en scan deze pagina

Veeew biedt extra mogelijkheden voor uw marketing en communicatie Zie www.veeew.com of bel 050-3013636 en vraag naar de mogelijkheden

Gatze Wiersma is floormanager bij Faber Audiovisuals en leidinggevende van Kelly. ‘We zijn blij met haar’, zegt hij. ‘Ze is gemotiveerd en past goed in het team. Het is mooi om haar deze kans te kunnen geven. Dat ze hiervoor een uitkering heeft gehad, is niet belangrijk. Het maakt niet uit waar je vandaan komt of wat je hebt meegemaakt; bij ons is iedereen gelijk. Als je je kansen wilt pakken, kan dat hier. Dat we dit proces zo samen met de gemeente kunnen aangaan, vind ik geweldig.’ 'Ik heb mijn leven weer op orde’, zegt Kelly terwijl ze richting het magazijn loopt. 'Ik woon zelfstandig, heb een baan en verdien mijn eigen geld. Ik ben daar heel erg blij mee. Eindelijk heb ik weer ritme in mijn leven.’

‘Een baan kan je leven veranderen’

‘Het aantal inwoners met een bijstandsuitkering in de gemeente Leeuwarden is gedaald tot 5.950 in februari 2019’, vertelt wethouder van werk en participatie Friso Douwstra. ‘Die daling willen we doorzetten. We weten bovendien dat een groot deel van deze mensen staat te springen om aan het werk te gaan. De gemeente wil hen helpen hun talenten in te zetten en te ontwikkelen, want mensen zijn het grootste kapitaal dat er is. Samen met bedrijven uit de regio willen we voor iedere gemotiveerde uitkeringsgerechtigde een baan zoeken die bij hem of haar past - zo verbinden we vraag én aanbod. En we zitten goed, want de arbeidsmarkt is weer volop in beweging.’ ‘Een passende baan kan een leven ten positieve veranderen’, weet Douwstra. ‘Je hebt weer een reden om je bed uit te komen, je voelt je weer nuttig én verdient je eigen geld. Dat we dat met z’n allen voor elkaar kunnen krijgen, is prachtig. We investeren op die manier niet alleen in onze mensen, maar ook in de gemeente zelf. Dat is maatschappelijk verantwoord ondernemen op z’n best.’

Oproep

Leeuwarden Werkt!; klaar voor het echte werk De gemeente Leeuwarden is op zoek naar bedrijven, die samen met de gemeente, kansen willen creëren voor gemotiveerde Leeuwarders. Hoe het werkt? Heel simpel. • U, als werkgever, geeft in een persoonlijk gesprek aan naar welk type medewerker u op zoek bent. • De gemeente Leeuwarden selecteert de meest gemotiveerde potentiële werknemers en gaat met hen in gesprek. • De kandidaten krijgen een traject op maat, praktische ondersteuning én - als dat nodig is - scholing of training. • U krijgt een waardevolle werknemer, de werknemer een baan die past. Wilt u meedoen? Neem dan contact op via sozawerk@leeuwarden.nl. Goed om te weten: deelnemen aan Leeuwarden Werkt kost u helemaal niets.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

Alles over BCDN nieuwe stijl:

Interessanter dan ooit De Business Contact Dagen Noord in het WTC-Expo ondergaan dit jaar een metamorfose. Eva Hoebe (beursmanager) en Anouk Kuperus (teamleider beurzen) blikken alvast vooruit naar de BCDN nieuwe stijl: ‘een eigentijds netwerkevent waarbij alles is gericht op ontdekken, ontmoeten én inspireren.’ Focus op ontmoeten en netwerken Eva: ‘We bieden bezoekers en deelnemers nieuwe mogelijkheden om ondernemers en potentiële klanten te ontmoeten. Zo organiseren we exclusief voor exposanten een grootse opening én een netwerklunch. We hebben

OF 2019-01

hiervoor topondernemer Aad Ouborg en Thijs van der Heide, oprichter van lifestyle-merk RUMAG, gestrikt als sprekers. Ook kun je gebruik maken van de nieuwe BCDN-app. Handig om voorafgaand aan de beurs al contacten te leggen en afspraken maken.’

Themapleinen Anouk: ‘Innovatie en vitaliteit: elke ondernemer wil én moet er iets mee. Je vindt daarom twee nieuwe pleinen die helemaal zijn ingericht rondom deze thema’s. Ontmoet op het Innovatieplein onze partner Faber

vertellen over hoe je werkgeluk, vitaliteit en productiviteit in jouw bedrijf kunt vergroten.’

Werken in het Popup-kantoor Eva: ‘Je email checken, een belrondje doen of een offerte versturen? In ons Popup-kantoor vind je alle ruimte om lekker aan de slag te gaan. Zoek een plekje op, gooi je laptop open en dankzij supersnelle Wifi zorgen we ervoor dat jouw ‘Whats to do’-lijstje niet tot na de BCDN hoeft te wachten.’

Inspirerende keynotes en rondetafelgesprekken

Audiovisuals die laat zien hoe je Virtual Reality als bedrijf kunt toepassen als een sales-tool om pitches te winnen. Maak ook kennis met Friese startups én ontdek hoe je met lokaal talent jouw business kunt vernieuwen. Wil je meer weten over sociale innovatie? Op het Vitaliteitsplein vind je partijen die je meer

Anouk: ‘De invulling van de Arena is nieuw dit jaar. Hier kun je terecht voor inspirerende keynotes. Bijvoorbeeld over het nut en noodzaak van fossielvrij ondernemen. Of hoe je ziekteverzuim voorkomt door gezond en veilig te werken. Je kunt in de Arena ook aanschuiven bij één van rondetafelgesprekken. Zo houdt Friso Visser een Brainfuel Brainstormsessie, vertelt Peter Scherjon over

ondernemend leiderschap en kom je via Credion-Valor alles te weten over de nieuwe financieringswereld. Aan elk tafelgesprek kunnen maximaal tien ondernemers deelnemen: geef je daarom ruim van tevoren op via web of app.’

Handig om te weten De Business Contact Dagen Noord vinden plaats op dinsdag 19 en woensdag 20 maart in het WTC Expo in Leeuwarden. Op beide dagen kun je er terecht van 11.00 tot 21.00. Meer weten over het programma, jezelf inschrijven als deelnemer of bezoeker of jezelf inschrijven voor een rondetafelgesprek? Check dan onze compleet vernieuwde website: www.bcdn.nl. Hier vind je ook meer informatie over de activiteiten die we het hele jaar organiseren.

Ben jij erbij? Er is nog tijd om je aan te melden Jezelf presenteren aan duizenden bezoekers? Potentiële klanten ontmoeten? Nieuwe leads genereren? Dan kun je nu nog inschrijven als BCDN-deelnemer én een mooi plekje reserveren. Hoe? Ga naar www.bcdn.nl, vul het aanmeldformulier in en je weet zeker dat jij er dit jaar bij bent.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

NPEX op de Business Contact Dagen Noord

‘ Wij zijn er voor de ondernemer met groeiambitie’

OF 2019-01

Op de Business Contact Dagen Noord (BCDN), op 19 en 20 maart in WTC Expo in Leeuwarden, staat een bijzonder bedrijf: NPEX, het beursplatform voor groeifinanciering in Nederland. Alan van Griethuysen, Chief Commercial Officer: “NPEX is een effectenbeurs voor middelgrote ondernemingen. Wij plaatsen obligaties en certificaten van aandelen die vervolgens verhandelbaar zijn op ons platform. Onze particuliere beleggers helpen ondernemers met ambities om echte groeibedrijven te worden.” Op de BCDN gaan Van Griethuysen en Associate Partner René van der Graaf met ondernemers in gesprek. “In het Noorden neemt René de honneurs waar voor NPEX. We hebben op de BCDN een plek in het Financieringscafé: we leggen ondernemers uit wat NPEX voor hen kan betekenen als zij op zoek zijn naar financiering van hun groei.” NPEX is nadrukkelijk in het Noorden aanwezig. Alan van Griethuysen: “Ik heb een speciale band met het Noorden en in het bijzonder met Friesland. Ik kom er graag, zowel zakelijk als recreatief. Er zitten hier in het Noorden zoveel prachtige bedrijven en leuke ondernemers: er is hier nog heel veel groei te behalen.” Van Griethuysen bedoelt daarmee ook dat de werkgelegenheid groeit en innovaties gerealiseerd worden door ondernemers de kans te geven te groeien. “Dat zien wij ook daadwerkelijk gebeuren. Bovendien vinden onze beleggers het ontzettend leuk dat ze via NPEX rechtstreeks investeren in de Nederlandse economie.” De vorm van non-bancaire financiering die NPEX biedt voor ondernemers met ambitie, groeit. Dat bevestigt Van Griethuysen: “Wij hebben tot op heden bijna tachtig miljoen euro uit de markt gehaald voor 38 ondernemingen. We doen dat door de uitgifte van (achtergestelde) obligaties en certificaten van aandelen. Die zijn na uitgifte ook weer verhandelbaar op onze beurs. Als je als ondernemer kapitaal nodig hebt, tussen 1 en 10 miljoen euro, kun je heel goed bij NPEX terecht.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Kies je voor NPEX, dan worden jij en je bedrijf zowel gevoelsmatig als cijfermatig onder de loep genomen. “We hebben ongeveer drie maanden nodig van check tot plaatsing op onze beurs, en dat is behoorlijk snel.” Binnen die tijd ligt er een gedegen propositie om voor te leggen aan onze beleggers. Voorwaarden om mee te doen op de beurs zijn onder andere dat een onderneming een financieringsvraag heeft van minimaal 1 miljoen euro, minimaal drie jaar bestaat, waarvan minimaal één jaar winstgevend is afgesloten, en dat er een goede organisatie staat. Het proces bestaat uit: een businessplan, een kredietcheck, een financiële mini-due diligence en een prospectus. “De prospectus is voor zowel de ondernemer als de belegger een ontzettend waardevol document. Voor alle stappen in het proces maken wij gebruik van onafhankelijke deskundigen”, weet Van Griethuysen. “Ik hoor vaak van ondernemers: ‘NPEX heeft mij gedwongen goed naar mijn onderneming te kijken, dat alleen al was de moeite waard’. Het totale proces is dan ook een investering in je ambitie om te groeien. Ondernemers die daar klaar voor zijn, zien wij heel graag op de beurs van NPEX.”

Alan van Griethuysen Functie Chief Commercial Officer NPEX Woonplaats Ugchelen Burgerlijke staat Getrouwd met Loes Laatst gelezen boek Ik ben Pelgrim, van Terry Hayes Beste film Bohemian Rhapsody Hobby’s Gezin, zeilen/varen in Friesland, golf Lijfspreuk/motto ‘Kan niet, kan niet’

OF 2019-01

Persoonlijke benadering voorop bij Faber Telecom & Data Faber Telecom & Data in Dokkum. Een specialistisch bedrijf met oplossingen op het gebied voor telefonie, netwerkbekabeling, draadloze netwerken en camerasystemen. Sinds de oprichting eind jaren ‘80 stond Sjerk Faber ruim 30 jaar lang zelf aan het roer van het bedrijf. Met stille trom gaf hij dat roer vorig jaar over aan een nieuwe eigenaar, medewerker Gerben van der Schaaf. Hoewel Gerben nu officieel eigenaar is, is er weinig veranderd in de taakverdeling. Gerben (39), sinds 2008 aan het bedrijf verbonden, blijft de man met uitmuntende technische kennis. Sjerk (61) blijft voorlopig zijn commerciële capaciteiten benutten. “Die combinatie van beiden is de sleutel tot succes”, aldus Sjerk Faber. Met korte lijnen moeten klanten zich welkom en begrepen voelen bij Faber Telecom & Data. Bij het verlenen van service maken ze dan bij voorkeur ook niet gebruik van een ticketsysteem waar automatisch facturen uitrollen na een servicecall. Klanten kunnen 24/7 rekenen op support als dat nodig is. Sjerk: “De medewerkers van ons bedrijf zijn allemaal begaan met hun vak. Ook na 17.00 uur lossen we storingen en problemen net zo graag voor ze op.” Waar fusies en overnames aan de orde van de dag zijn bij technologiebedrijven, is bij Faber juist de ambitie om een zelfstandige club te blijven. Gerben: “Normale tarieven kunnen blijven hanteren, niet altijd gaan voor de meeste winst, de klant ook adviseren als hij ergens kan minderen in de kosten, dat vinden we belangrijk. Het is niet ons streven een groot bedrijf te worden, dat zou ten koste kunnen gaan van de persoonlijke benadering.” Het mooiste aan het vak, dat is voor Gerben de techniek. “Verschillende systemen met elkaar laten communiceren. Bijvoorbeeld een intercom koppelen aan

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

het beveiliging- en communicatiesysteem of een computerprogramma dat bij een oproep direct de klantgegevens laat zien. Netwerken bedenken én maken. Hoe moeilijker, hoe meer uitdaging”, zegt hij met een glimlach. “Ik ben wel een beetje eigenwijs, of misschien is eigenzinnig een beter woord. Ik zie het als een positieve eigenschap. Als iemand zegt dat iets niet kan, raak ik juist gedreven het wel voor elkaar te krijgen.” De fascinatie voor techniek zat er al vroeg in. Gerben: “Als jongetje had ik zo’n doos Lego waar een motortje bij zat. Dat was leuk, maar ik maakte er voor mezelf dan een uitdaging van door een computerprogrammaatje te maken dat dat aanstuurde, en ook nog de witte van de zwarte blokjes van elkaar kon scheiden. Tegenwoordig koop je zulke bouwdozen compleet in de winkel.”

Sjerk Faber Functie Directeur Geboren 17-08-1957, Lioessens Woonachtig in Oosternijkerk, getrouwd, 3 dochters, 4 kleinkinderen Hobby’s muziek maken

Gerben van der Schaaf Functie Directeur / Eigenaar Geboren 26-05-1979, Damwâld Woonachtig Damwâld, getrouwd, 2 kinderen van 8 en 10 Hobby’s vissen

OF 2019-01

Uit WeidumerHout gesneden 34

OF 2019-01

Met twintig kamers is WeidumerHout beslist geen groot hotel, al draait het hier niet om kwantiteit, maar om kwaliteit. “We zijn een onderscheidend luxehotel, maar ik omschrijf luxe liever als een beleving en als kwaliteit”, legt Eddy de Boer uit. “Bovendien willen we een rond bedrijf neerzetten waarin het hotel en restaurant naadloos op elkaar aansluiten.”

is dat de Bib Goudmand minder bekend is bij het gemiddeld publiek”, gaat hij verder. Als we vragen of ze niet liever een Michelinster hadden ontvangen, zijn ze duidelijk. “Dat is een andere doelgroep. Perfectie bestaat niet, maar met de Bib Gourmand komen we heel dichtbij”, vult Machiel aan.

Het aangename & het nuttige Perfectie bestaat niet Recent is het restaurant door Michelin onderscheiden met een Bib Goudmand – ook wel het zusje van de Michelinsterren – een erkenning voor de perfecte prijs-kwaliteitsverhouding. “Het is een eervolle erkenning voor wat wij hier doen. Je krijgt dat niet zomaar: Michelin moet jouw ontdekken”, vertelt chef-kok Machiel de Boer vol trots. “Wat wel jammer is,

Waar WeidumerHout echt het verschil in maakt, is de beleving. “Het mooiste aan het vak als hotelier is dat gasten bij je terugkomen. En bij ons is dat niet om wat er in de omgeving te doen is, maar om wat wij hier bieden: de rust, het uitzicht over de weilanden en het wakker worden met je voeten in het gras.” De buitenkamers zijn state-of-theart ingericht, van alle gemakken voorzien en

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

zijn door hen zelf ontworpen en gebouwd. Inspiratie deed Eddy in het buitenland op. “Ik verenig graag het aangename met het nuttige. Als hotelier doe ik vergelijkend warenonderzoek en heb ik soortgelijke concepten bezocht in Spanje, Noorwegen en Mexico. Vooral Noorwegen blonk uit in soberheid. Dat zie je bij ons ook terug”, aldus Eddy. Zowel de toerist als de zakelijke gast zal zich hier op zijn plek voelen en een bijzonder verblijf ervaren. Verder kan men bij WeidumerHout vergaderen en dat combineren met het diner en eventueel een overnachting: het representatieve WeidumerHout is de natuurlijke keuze voor een volledig verzorgde bijeenkomst. “Men moet ons wel eerst zien te vinden. Onze slogan luidt niet voor niets ‘Hard to find, easy to love’.”

OF 2019-01

Samenwerking Raethuis en Salariszaken

Van ordners vullen naar online verbinden OF op bezoek bij Salariszaken in pakhuis Hartelust. Een prachtig historisch pand vlakbij de Zuidergrachtswal in Leeuwarden. Salariszaken is specialist op gebied van salaris- en personeelszaken en één van de bedrijven die kantoor houdt in het voormalig pakhuis. Een minuutje na ons komt Rients de Jong van Raethuis Accountants uit Heerenveen binnen en gaan we samen met directeur van Salariszaken Sander Zijlstra om een kop koffie. Het nieuwe jaar net begonnen, maar van rustig opstarten is bij Raethuis Accountants en Salariszaken geen sprake. Het begin van het nieuwe jaar is juist één van de drukste periodes van het jaar. Zijlstra: “De overgang van nieuwe klanten vindt plaats aan het begin van het jaar, dus daar hebben we nu mee te maken. Het gaat trouwens erg soepel tot nu toe. Door een goede voorbereiding en juiste software en processen gaat de overgang bij onze nieuwe klanten zonder noemenswaardige hick-ups.” Raethuis en Salariszaken werken al meer dan vijf jaar samen. Ze vinden elkaar in een gedeelde visie op het gebied van procesoptimalisatie en klantbenadering. Een kleinschalige opzet, korte lijnen, niet een factuur willen opleggen voor elk telefoontje. De Jong: “Klanten vragen ons vaak of we ook salariszaken voor ze willen regelen. Dan kunnen we mensen intern aannemen die deze werkzaamheden op zich nemen, maar veel liever zoeken we de samenwerking met een specialist. Als je het zelf gaat invullen, wordt bijvoorbeeld de continuïteit al snel kwetsbaar. Een samenwerking zoals we die nu met Salaris-

zaken hebben is veel efficiënter. Uiteindelijk is salarisadministratie echt een vak.” “Er komt veel meer bij kijken dan soms wordt gedacht”, vult Zijlstra aan. “Het is meer dan alleen een loonstrookje uitdraaien met een bruto en nettobedrag. Je hebt te maken met pensioenrechten, CAO, arbeidsrechtelijke zaken en jaarlijkse veranderingen in wetgeving. Als werknemers hierover vragen hebben, moet je ook een juist antwoord hebben.”

Online samenwerken Zowel in de accountancy als in de salarisadministratie is de tijd van grote ordners en handmatig invoerwerk voorbij. Zijlstra: “Ik denk dat wij en ook Raethuis een heel goed online platform bieden. De klant kan online inloggen om zaken door te geven en in hetzelfde portaal doen wij ook onze werkzaamheden. Er zijn mogelijkheden om te koppelen met andere systemen, bijvoorbeeld boekhoud- of tijdsregistratiesystemen. Dat creëert een efficiënte workflow en is een enorm positieve impuls in de samenwerking met klanten.” “Als klanten contact met ons zoeken om ervoor te zorgen dat wij mutaties door kunnen voeren, zien wij daarin weinig meerwaarde”, voegt De Jong toe. “Het is belangrijk dat gegevens op een juiste manier worden verwerkt, maar dat kan veel beter online dan dat wij het handmatig doen. Is ook minder foutgevoelig. Juist door het zo te doen hebben we veel meer tijd voor onze klanten, voor het beantwoorden van vragen en het geven van advies. Daar ligt onze meerwaarde.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Rients de Jong Functie mede-eigenaar Raethuis accountants Geboortedatum 7 februari 1974 Geboorteplaats Sneek Hobby’s tennis, volleybal, bootje varen, liefhebberij voor auto’s

Sander Zijlstra Functie directeur Salariszaken Geboortedatum 4 april 1988 Geboorteplaats Leeuwarden Hobby’s wielrennen, koken en reizen

OF 2019-01

Tresoar: hoeder én booster van de Friese schatkist

‘ Het is onze taak om mensen te verleiden’ Wie Tresoar enkel ziet als bewaarplaats van de geschiedenis van Fryslân doet het historisch en letterkundig centrum in Leeuwarden feitelijk tekort. Want die schatkamer wil ook kweekvijver zijn. Met Obe als vernieuwend podium voor de Friese taal, kunst en cultuur. Juist nu, als legacy van het Culturele Hoofdstadjaar.

Unieke fusie Tresoar is in 2002 ontstaan uit een voor Nederlandse begrippen unieke fusie tussen het voormalig Rijksarchief Friesland, de provinciale bibliotheek (van Franeker, uit 1600) en het Fries Letterkundig Museum en Documentatiecentrum. Achter de gevel van het bolwerk, in hartje Leeuwarden, gaat een grote wetenschappelijke bibliotheek schuil, een indrukwekkende collectie archieven van en over Friesland (op papier, maar ook in foto’s, film en audio) en een grote verzameling documentatie en objecten over de Friese literatuur. www.tresoar.nl

OF 2019-01

Hoe het in één woord was? ‘Fantastisch.’ Op dit succes zouden ze nog seizoenen kunnen teren. Maar daar worden Bert Looper en zijn team niet gelukkig van. Misschien was het Culturele Hoofdstadjaar 2018 wel vooral een wake-up call voor de 62-jarige directeur van Tresoar, zelf geboren en getogen Fries.

Taak om te verleiden Het jaar waarin Friesland stralend middelpunt van de wereld was, gaf een enorme impuls aan de provinciale literatuur-, muziek- en theaterwereld in een sterke, Europese meertalige context. ‘Maar wat 2018 ons ook geleerd heeft is dat we gelukkig - geen eiland zijn. De Friese taal is niet exclusief of in zichzelf gekeerd. We staan

open voor invloeden van de buitenwereld en die is hier welkom om kennis van het Fries te nemen.’ Een ontdekking die Tresoar voor dillema’s stelt. ‘Gaan we het Fries beschermen of opengooien? Hoe houden we de taal op een vitale manier in stand?’ Anders gezegd: er is nog wel wat werk aan de winkel, het avontuur houdt niet op na 2018. De hoeders van het cultuurgoed beginnen pas. ‘We willen op dit niveau, in deze sfeer verder en het is de taak van Tresoar om mensen te verleiden, om te laten zien hoe rijk en veelzijdig de Friese taal is.’

Toegankelijke taal De waardering van taal komt en gaat in golven door de tijd. Het Fries kent wat

thema van LF2018, is de taal toegankelijker geworden voor iedereen, denkt Bert Looper. Al bepalen (nieuwe) generaties zelf hoeveel de taal hen waard is. ‘Maar Tresoar heeft wel een aanmoedigende functie, door mensen de kans te geven de taal te ontdekken en ze te ráken.’

Nieuw podium: Obe

Foto: Martin Metsemakers

Op onderzoek uit Ontdekken, onderzoeken en vertellen zijn de drie trefwoorden van Tresoar. Dat kan zowel fysiek als digitaal. ‘Mensen komen zichzelf hier letterlijk en figuurlijk tegen,’ zegt directeur Bert Looper. ‘Tresoar biedt toegang tot je eigen verleden en persoonlijke geschiedenis en biedt mensen de mogelijkheid die te ontrafelen, maar we bergen ook de collectieve identiteit van Fryslân.’ Je kunt zoeken naar je voorouders, je stad, dorp of straat, er zijn cursussen (o.a. Friese taal en stamboomonderzoek) en de ondergrondse schatten worden blootgelegd tijdens maandelijkse (gratis toegankelijke) rondleidingen. Nieuwsgierig? Kijk alvast eens op www.allefriezen.nl of de historische reisgids van Tresoar: www.rootsguide.frl.

dat betreft een roerige geschiedenis. Bert Looper doceert: ‘Fries werd in de Middeleeuwen al gesproken als dé taal van de overheid, een rol die sterk veranderde. Het Fries ontwikkelde zich tot minderheidstaal en pas in de 19de eeuw werd het weer ontdekt als kenmerk van een eigen identiteit. Dan zie je ook de opkomst van dichters, romanschrijvers, kunstenaars; een echte cultuurherleving.’ Sinds de jaren 90 van de vorige eeuw is het de officiële tweede rijkstaal van Nederland. ‘Maar de spanning blijft. Enerzijds de emancipatie van het Fries en dus de regionale identiteit, tegenover de ontwikkelingen in de maatschappij en in het onderwijs.’ Door “Iepen Mienskip” (open gemeenschap), het

Als bibliotheek, archief en museum ineen speelde Tresoar een prominente rol in het Culturele Hoofdstadjaar, maar het deed bewust meer dan de geijkte pronkjuwelen etaleren. Zo zag ‘Obe’ het levenslicht, het Lân fan taal: een gloednieuw paviljoen op het Oldehoofsterkerkhofplein op letterlijk een steenworp afstand van het hoofdgebouw. Het is een interactief bezoekers- en taalbelevingscentrum met de looks van een oceaanschuimer. Een soort ark van Noach op het droge, met permanente tribunes voor festivals en evenementen. Obe is het nieuwe vlaggenschip van Tresoar en trok vorig jaar al 250.000 bezoekers. De naam is een hommage aan Obe Postma (18681963), een vooraanstaand dichter uit de Friese geschiedenis die nog veel gelezen wordt. Bert Loopers denkt aan cross-overs: ‘Obe leent zich perfect als podium voor de Friese taal en literatuur, in een interactie met muziek en beeldende kunst. Hiermee bieden we echt een stuk vernieuwing in het culturele aanbod.’

Uitdaging voor de toekomst De taal, het gebruik en de waardering ervan intrigeren de directeur mateloos. ‘Als we op vakantie naar het buitenland gaan vinden we die lokale taal, cultuur en de andere gebruiken juist heel boeiend; dát gevoel zou je ook hier moeten hebben. Als een bijzondere kennismaking. Friezen hoeven zich wat dat betreft niet meer defensief op te stellen, het is een volwaardige taal die naast het Nederlands bestaat.’ Tresoar nodigt bezoekers graag uit: wees welkom er deelgenoot van te maken. ‘Dat is onze grote uitdaging voor de toekomst,’ zegt Bert Looper. LF2018 was wat dat betreft een vliegwiel voor verandering. ‘We willen de opleving van vorig jaar verder uitbouwen en een vitale bijdrage leveren aan de identiteitsdiscussie van Fryslân. Wat zijn aantrekkelijke formules om met taal en literatuur aan de slag te gaan? Welke vorm en inhoud kiezen we?

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Obe trapt af In april start het eerste seizoen van Obe onder de vlag van Tresoar, met een grote expositie over het werk van Ids Willemsma. Van de Friese beeldend kunstenaar, onder meer bekend van zijn “tempeltje” op de zeedijk bij Marrum, zijn tot half augustus 100 objecten, teksten en gedichten te zien. Bert Looper, enthousiast: ‘We hebben álle schaalmodellen, ook van werken die nooit gerealiseerd zijn.’ De wereld van Ids wordt uitgebeeld in een soort 3D-presentatie: een fysieke tentoonstelling in Obe en een film die 24/7 ook van buitenaf te zien zal zijn op twee grote led-schermen. Dit alles gelardeerd met lezingen door Ids, performances en (muzikale) optredens.

We mogen trots zijn op de taal en er tegelijk relaxed mee omgaan. Ik merk dat de jeugd dat kan; er wordt opvallend veel gebruik gemaakt van het Fries op social media, er zijn ook veel Friestalige bands die het goed doen.’

Van internationaal belang De eigen cultuur die zo sterk in het collectieve geheugen van de Friezen is geworteld, gaat goed samen met een kosmopolitische inslag. ‘We zijn een kennisprovincie. Van oudsher al.’ Sinds de opkomst en bloei van de Universiteit Franeker (1585-1811) en recent met de komst van de faculteit van de Universiteit Groningen naar Leeuwarden. ‘We vormen ook een natuurlijke regio in Europa, van Leeuwarden tot Hamburg. Er is veel uitwisseling met studenten onderling en we kijken wat deze landsregio’s in culturele zin verbindt, leggen contacten met kunstenaars en dichters buiten Fryslân.’ Bert Looper ziet het wereldse karakter ook terug in de catacomben van Tresoar. ‘Onze collecties zijn van internationaal belang. Aan de ene kant zijn we héél Fries, maar door wat we in huis hebben genieten we de status erfgoedcentrum van Europese betekenis. We voelen het als verantwoordelijkheid om mensen op een nieuwe manier naar de wereld te laten kijken. Dat is een verrijking.’

OF 2019-01

Nieuwbouw Service Appartementen Oranjewoud

‘ Helemaal van deze tijd’ 40

OF 2019-01

Illustratie: De Zwarte Hond Groningen

In de schaduw van Thialf in Heerenveen staat nu nog de serviceflat van Service Appartementen Oranjewoud. Er is goedkeuring voor plannen om de flat te slopen en plaats te laten maken voor een park met meerdere kleinere appartementenblokken en bungalows. OF spreekt met directeur Kees Boer en teamleider service Lyda de Haan van Service Appartementen Oranjewoud over de nieuwe plannen. Eén van de in de jaren zestig opgeleverde appartementen in Serviceflat Oranjewoud is omgetoverd tot uitkijkkamer. Door de ramen vanuit het hoekappartement op vijf hoog zijn de contouren al zichtbaar van het park dat in 2022 klaar moet zijn. Ook is goed te zien waar de nieuwe appartementenblokken en bungalows

plek gaan krijgen. De uitkijkkamer is helemaal beplakt met post-its en gele A-4tjes als ludieke geheugensteun voor de bewoners. Alvast voor de verhuizing naar de nieuwbouw. Zo hangt er een post-it bij het raam waar op staat ‘gordijnen innemen’, en op de plek van de koelkast hangt een A4tje met de tekst ‘vriezer ontdooien’.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Thuis in de zorg De nieuwbouwplannen leven enorm onder de huidige bewoners. “Één van de bewoonsters kwam deze week naar me toe en vroeg of het doorging”, vertelt De Haan. “Ze maakte bijna een sprongetje toen ik vertelde dat het nu definitief is. Ze staan er niet allemaal zo positief in, maar het is

OF 2019-01

samen werken.

samen werken en samen vooruit In de nieuwe gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in. Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl

www.defryskemarren.nl

Illustratie: De Zwarte Hond Groningen

leuk te zien hoe de bewoners er mee bezig zijn. Sommigen zijn al aan het pakken.” Boer: “Ik heb mijn hele leven in de zorg gewerkt. Dat is mijn thuis. Eerst als verpleegkundige, later in de gehandicaptenzorg. De laatste twintig jaar in directie en bestuurlijke functies. De mensen met wie je dagelijks werkt maken het een boeiend beroep. Bij Service Appartementen Oranjewoud vind ik het vooral mooi om mee te helpen mensen de regie over hun eigen leven te laten behouden. Om met mijn expertise bij te dragen in de kwaliteit van hun laatste levensfase.”

De Haan: “Het dienstencentrum in het paviljoen is deel van de kracht van Service Appartementen Oranjewoud. Het is daarom belangrijk dat we die binnen de nieuwe plannen een plek hebben kunnen geven. Het paviljoen biedt nu plaats aan een grand café, cateraar, een servicewinkel, kapsalon, schoonheidsspecialist, pedicure, fysiotherapeut en een bibliotheek. Het is een mooie ruimte voor verschillende activiteiten die bewoners willen ondernemen. Oranjewoud heeft altijd een sterke gemeenschapskern gehad, dat willen we graag zo houden in de nieuwe opzet.”

Boer en De Haan zijn al een goed decennium bezig met de nieuwe plannen. Dat er nu definitief groen licht is voor nieuwbouw stemt gelukkig. Boer: “We waren eerder al heel ver met een plan voor nieuwbouw, maar problemen in de wereld van de woningstichtingen en daarna de economische crisis schopten deze danig in de war. We knokken er al een hele poos voor, dus we zijn heel blij dat het nu rond is en dat er dit jaar met de eerste sloopen bouwwerkzaamheden kan worden begonnen.”

“Zie het als een kleine woonwijk in een park, met in het midden een dienstencentrum”, voegt Boer toe. “Dat dienstencentrum is volgens ons van toegevoegde waarde. In principe betalen bewoners alleen voor de diensten die ze gebruiken. Wie zelf wil koken, kookt zelf, wie gebruik wil maken van ons cateringbedrijf maakt daar gebruik van. Alleen in het laatste geval betaal je er ook voor. Wat ons onderscheidt is de standaard aanwezigheid van zorgalarmering. Er is altijd een zorgmedewerker aanwezig op het terrein die snel kan reageren. Voor veel mensen is dat van toegevoegde waarde. Bijvoorbeeld voor mensen met een hartkwaal kan het een gevoel van zekerheid geven dat medische hulp nooit ver weg is. Ook voor kinderen van onze bewoners is het een prettig gevoel dat hun ouders in een mooie beschutte omgeving wonen. Een goede kwalitatieve woonomgeving, helemaal passend bij deze tijd. Dat bieden we bij Service Appartementen Oranjewoud.”

154 nieuwe woningen Er komen 154 woningen in een parkachtige omgeving. 18 daarvan zijn bungalows, de rest appartementen. Het merendeel is bestemd voor de verhuur, een klein deel voor verkoop. Eerst worden de nieuwe appartementen en bungalows gebouwd, daarna wordt de huidige flat gesloopt. Het bestaande paviljoen blijft.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Kees Boer Functie directeur a.i. Stichting Service Appartementen Oranjewoud

Lyda de Haan Functie teamleider service bij Stichting Service Appartementen Oranjewoud

OF 2019-01

Friese ondernemers en experts over export

‘ Er vol voor gaan, of niets doen’

OF 2019-01

Vriend en vijand is het er wel over eens: export kan tot méér productie, werkgelegenheid en continuïteit leiden. Een thema waarover in Fryslân urgentie wordt gevoeld want deze regio is niet altijd een hardloper op dat gebied. En exporteren heeft méér voordelen, zo zeggen ondernemers met jarenlange export-ervaring. Zo is een exporterend bedrijf aantrekkelijker voor toptalent. En door zaken te doen in andere landen leer je iedere dag, waardoor het vermogen tot aanpassen en innovatie toeneemt. Maar vooral is export ook heel erg leuk. Op Landgoed Oranjewoud kwamen vijf ondernemers en andere betrokkenen bijeen om te praten over de geheimen van succesvol zakendoen over de grens.

V.l.n.r. Evert-Jan Schouwstra van WTC Expo; Joyce Walstra van Export Academy; Emile Stuy van Anker Stuy; Robert van de Leur; Dennis Gijsman van Van Vuuren; Wessel de Vries van Ynbusiness; Gerlof Reijneker van Steinfort; Anne Jan Zwart van Ecostyle

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

Een ruwe schatting leert dat slechts 8 procent van de Friese bedrijven aan export doet. Dat moet de komende jaren toch verdubbeld kunnen worden, zo vinden velen. De vraag is: hoe? Robert van de Leur, groot geworden met Van de Leur Banketspecialiteiten in Bolsward (in 2016 overgenomen door Koninklijke Smilde) heeft een antwoord: samen met vijftien ondernemers stelde hij onlangs een manifest op waarin de ondernemers aan de Friese politiek hun wensen kenbaar maken. “Wij pleiten voor één duidelijk overheidsloket voor exportbevordering”, aldus Van de Leur. “Verder willen wij graag dat subsidiegelden ter ondersteuning van het bedrijfsleven worden geïnvesteerd in de circa 300 Friese bedrijven die werkelijk aantoonbaar exportpotentieel hebben, de ambitie tonen en een lange termijnstrategie hanteren.” Emile Stuy van Anker Stuy Verven valt hem bij: “Wie over de grens succes wil hebben kan dat alleen bereiken door er vól voor te gaan. Wie export er even bij doet, kan er maar beter niet aan beginnen. Dat vergt investeringen, bijvoorbeeld in een goede exportmanager. Het probleem is echter dat bij export de lasten wel héél ver voor de baten uitgaan. Dan heb je iemand soms meer dan een jaar op de loonlijst voordat er inkomsten zijn. Het vergt gewoon heel veel zaaien regelwerk. Wij zeggen: help de in potentie sterke exportbedrijven vooral met die eerste fase.”

‘Wat doe ik hier?’ Gerlof Reijneker heeft jarenlang met zijn voeten in de exportklei gestaan. Eerst bij Dunlop (Drachten), later voor Steinfort Glas, waar hij nog altijd mede-eigenaar van is. Hij is het met Stuy eens dat zaaien belangrijk is bij export. En ook dat je vol op het orgel moet durven spelen. “Je moet het leuk vinden; nieuwsgierig zijn, avontuurlijk zijn en je moet engelengeduld hebben. En niet te snel heimwee hebben. Ik ben echt ook wel eens op een plek in het buitenland geweest waar ik dacht ‘wat doe ik hier’? Maar op die momenten moet je doorzetten. Wie vanuit een meerjarenplan en met gezond verstand aan de slag gaat kan zeer succesvol worden. Wat dan wel heel erg helpt is advies. Ik ben een groot voorstander van een soort buddy-systeem waarbij ervaren exportmanagers het jonge talent begeleiden en voor enkele beginnersfouten kunnen behoeden.” Ook Dennis Gijsman, directeur van deurenfabriek van Vuuren Grou zegt dat focus en geduld essentieel is. Met zijn bedrijf

OF 2019-01

haalt hij nu 18 procent van de omzet in het buitenland, maar het is zijn ambitie is de omzet te verdubbelen en daarmee op 30 procent export te komen. “Export moet diep in je DNA zitten, anders hoef je er niet aan te beginnen. En het vergt inderdaad geduld. Wij zijn nog maar enkele jaren geleden begonnen, eerst voorzichtig in Duitsland. Inmiddels doen we ook zaken in onder andere België, Engeland, maar ook Sri Lanka en ook in Afrika. Dat vergt onderzoek en geduld want de hazen lopen in ieder land weer anders. Verder is het essentieel dat je een goed team hebt. Gekwalificeerd en gemotiveerd toptalent maakt het verschil.”

Eenzame hotelkamers Reijneker: “En soms moet je ook gewoon dóén. Maar dan wel een beetje met gevoel voor de cultuur en de gewoonten van een land. Toen de bouwcrisis enkele jaren geleden toesloeg halveerde onze omzet. Ik hoorde dat de malaise in Zwitserland een beetje uitbleef en ben gewoon naar dat land gereden en enkele bouwplaatsen opgelopen. Dat is zeer ongebruikelijk, maar de Zwitsers zijn een zeer beleefd volkje en ik stelde me zo open en innemend als ik kon op. Zo werd ik toch al snel in allerlei bouwketen en kantoren uitgenodigd voor een gesprek. Van het een kwam het ander. Inmiddels is daar een stabiele omzet uit voort gekomen. Dat is nog relatief snel gegaan, maar doorgaans kan ik zeggen dat het je vele jaren kan kosten en dat je soms tientallen eenzame hotelkamers verder bent voordat het begint te lopen.” Joyce Walstra van Oranjewoud Export Academy herkent de geduld-kwestie. Op ‘haar’ Export Academy worden talentvolle exportmanagers voorbereid op een avontuurlijke carrière over de grens. “Wat mij iedere keer opvalt bij de deelnemers is dat de ambitie er absoluut is, maar dat bij veel bedrijven de focus, of het geduld ontbreekt om het vol te houden en er echt iemand full time op te zetten.” Ook Anne Jan Zwart van Ecostyle (Oosterwolde) is een ervaren rot als het gaat om export. Het is voor zijn bedrijf dan ook van levensbelang. “We leven voor 53 procent van buitenlandse omzet. Dat is een strategische keuze, omdat wij juist last hebben van buitenlandse concurrenten op onze Nederlandse thuismarkt, maar ook omdat wij continuïteit willen. Een groot voordeel is de magneetwerking:

doordat wij zo internationaal georiënteerd zijn wil jong talent extra graag bij ons werken. En goede jonge mensen zijn uiteraard de toekomst van ieder bedrijf.” Ook Zwart leerde de kneepjes van het vak zowel dankzij enkele door de overheid gesubsidieerde kennis-programma’s, als ook door schade en schande. “Ten eerste kwamen we erachter dat je ontzettend goed moet nadenken met wie je in het buitenland zaken gaat doen. Werk je met een agent? Dan moet je weten dat die in veel andere landen een zeer beschermde status heeft. Daar kom je niet gemakkelijk meer af. Soms is de ogenschijnlijk radicalere stap van een eigen vestiging in een ver buitenland openen dan tóch aantrekkelijker.”

Taal Een vrijblijvend advies van geheel andere aard heeft Zwart ook: “Spreek een beetje de taal van het land waar je actief bent; dat opent zoveel deuren.” Evert Jan Schouwstra van het WTC Leeuwarden valt hem bij: “Taal is ontzettend belangrijk en het verdient ook meer aandacht. Ik was onlangs nog in Duitsland en daar hoor je toch dat men het jammer vindt dat de Nederlanders minder vaak en goed Duits spreken dan in het recente verleden. En dat vindt men jammer; de taalkennis van de Nederlander was altijd beroemd maar

begint voor de Duitser blijkbaar een beetje te verbleken.” De ondernemers onder de tafelgenoten tekenden allemaal onlangs het manifest. Onderdeel in dat document is zoals gezegd ook de wens van één krachtig loket voor exportpromotie. Volgens de ondernemers is er sprake van versnippering. Stuy: “Wanneer ik een vraag heb over exporteren naar het Verenigd Koninkrijk weet ik niet waar ik precies terecht kan.” “Nou, je kunt in veel gevallen bij ons beginnen”, aldus Wessel de Vries van Ynbusiness. “Wij hebben veel kennis, maar kunnen je ook doorverwijzen naar de juiste partij bij specifieke vragen.” Schouwstra: “Wie zich oriënteert op export, maar nog weinig ervaring heeft kan meedoen met een van onze programma’s. Daarnaast hebben wij programma’s om ervaren exporteurs te ondersteunen. Bedrijven die verder willen kijken en een export manager in dienst willen nemen komen bij de Export Academy in beeld”. Reijneker relativerend: “En als het gaat om de do’s en de don’t’s mag uiteraard ook het internet niet uitvlakken. Een avondje googelen op ‘valkuilen bij zakendoen in Duitsland’ levert je al snel veel informatie op.” Nog een gewenst actiepunt: handelsmissies. Haak dan aan bij bestaande nationale missies, zo stellen de ondernemers, die tegelijkertijd van mening zijn dat er wel meer in het

middel geïnvesteerd mag worden door de overheid. “Bedrijven met export-ambities in een bepaald land zou ik altijd aanraden om mee te gaan”, aldus Van de Leur. “Eens”, aldus Schouwstra. “Het is inmiddels een beetje een onderschat fenomeen, maar je kunt in vier dagen zeer gericht veel contacten opdoen en informatie tanken.” De aanwezigen willen ervoor waken om anderen de noodzaak van export te dicteren. Je moet er wel zelf lol in hebben en ook de geschikte personen voor hebben, zo luidt de conclusie. Zwart verbaast zich wel over de stille potentie die hij overal in Fryslân tegenkomt. Een indruk die wordt onderschreven door De Vries van Ynbusiness. “Ik kom iedere dag ondernemers met prachtige en originele producten tegen, maar soms is het niet eens in ze opgekomen dat er ook export-potentie is. Het lijkt toch een beetje in de noordelijke volksaard te liggen om die ambities zo bescheiden te houden.” Joyce Walstra ziet wel mogelijkheden om daar iets aan te doen. “Mooie voorbeelden uit de praktijk stimuleren ook weer anderen. Ik zou nóg wel meer mooie verhalen van exporterende ondernemers in de openbaarheid willen zien. Dat zal zeker ook anderen aanmoedigen.”

Wie zaten er aan tafel? Robert van de Leur, Hippotitus (Enthousiasmeerder, Ondernemer, Investeerder) Gerlof Reijneker, Steinfort Glas (www.Steinfort.nl) (20 procent van de omzet komt uit export) Emile Stuy, Anker Stuy (www.ankerstuy.nl) (24 procent van de omzet komt uit export. Ambitie om te verdubbelen) Dennis Gijsman – van Vuuren (www.vanvuuren.nl) Anne Jan Zwart – Ecostyle (www.ecostyle.nl) (60 procent van de omzet komt uit export) Joyce Walstra – Export Academy (www.oranjewoudacademy.com) Evert-Jan Schouwstra, World Trade Center Leeuwarden/ Noord Nederland (www.wtcl.nl) Wessel de Vries, Ynbusiness (www.ynbusiness.nl)

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

Betrouwbare verbindingen via Netwurkz

Wifi met ruggengraat Geen wifi, geen boeking. Snelle, betrouwbare en goed beveiligde wifi-verbindingen zijn tegenwoordig niet alleen meer gewenst, maar ook noodzakelijk voor onder andere toeristische en recreatieve ondernemers die zowel particuliere als zakelijke klanten ontvangen. Herman Douwe van der Heide maakt met zijn bedrijf Netwurkz wifi voor iedereen snel, toegankelijk en storingsvrij. “Voor de retail en de horeca heb ik de afgelopen maanden veel hoogwaardige wifinetwerken geleverd. Gasten hebben tegenwoordig namelijk vaak wel drie verschillende devices bij zich: een smartphone, laptop én tablet. Dat moet allemaal snel en probleemloos werken.” Netwurkz verzorgt zelf ook livestreams en weet daardoor hoe belangrijk ook streaming video is voor onder andere zakelijke klanten. “Dan heb je het niet alleen over mensen die ’s avonds op hun hotelkamer nog Netflix willen kijken, maar ook het live volgen van zakelijke bijeenkomsten moet zonder haperingen plaatsvinden.” Netwurkz zorgt er ook voor dat wifi-netwerken mooi geïntegreerd worden in andere systemen. “Samen met een leverancier van kassasystemen heb ik onlangs een netwerk geleverd waarin zowel wifi voor de gasten van de horecagelegenheid goed geregeld is, als de beveiligde draadloze verbinding tussen de kassasystemen, de handheldbesteldevices en de keuken.” Van der Heide bevestigt dat zo’n samenwerking redelijk uniek is. “Dit was op verzoek van de hoteleigenaar. Ik heb mij aangepast aan de manier van werken van de kassaleverancier, we hadden een mooie synergie samen. De klant was blij verrast en heel tevreden over onze oplossingen. En de kassaleverancier en ik gaan binnenkort koffie drinken: wij gaan vast vaker samenwerken.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Of er wel of geen wifi beschikbaar is op locatie, dat is niet eens meer de vraag. “Zonder wifi ben je nergens. Op recreatieve locaties niet, maar zeker ook niet binnen bedrijven en organisaties. Het gaat nu over de kwaliteit van de wifi: die moet snel en stabiel zijn, veilig en vertrouwd, én goed beveiligd.” De core business van Netwurkz is verbindingen voor iedereen snel, toegankelijk en storingsvrij maken. Van der Heide levert, installeert en configureert hoogwaardige (internet)netwerken bij zowel kleine als hele grote bedrijven. Veel organisaties beseffen pas hoe kwetsbaar hun digitale ruggengraat is als Van der Heide hen ermee confronteert. ,,Negen van de tien digitale infrastructuren is niet op orde. Ik kijk daar met een frisse blik tegenaan.” Als de lampjes niet meer knipperen, alle werknemers een optimale internetverbinding hebben en het systeem niet meer hapert, halen managers opgelucht adem. ,,Voor elke verbindingsuitdaging vind ik een passende oplossing”, vat Van der Heide het zelf krachtig samen.

Herman Douwe van der Heide Functie Eigenaar Netwurkz Woonplaats Hantum Geboortedatum 8 september 1979 Burgerlijke staat Gehuwd Hobby’s motorrijden en klussen in en om het huis Motto Geen dag zonder goede verbinding!

OF 2019-01

Hoera! Hoera! De Biocomposiet fietsbrug bij Ritsumasyl heeft de 'Circular Award Public 2019' gewonnen in de categorie Provincies tijdens de Nationale Conferentie Circulair Economie. Deze conferentie werd onlangs in Den Haag gehouden. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven overhandigde de prijs aan Sjoerd Vrieswijk van opdrachtgever Provincie Fryslân. Het project biocomposiet brug won ook de publiekprijs. Meer over de circulaire economie elders in dit nummer.

Zo zeg, dat is nog eens een cadeautje! Museum Belvédère kreeg onlangs een werk van kunstenaar Giorgio Morandi (1890-1964) in handen. De voorgeschiedenis: in het voorjaar van 2018 was in het museum een tentoonstelling te zien van de Italiaanse grootmeester van het stilleven Giorgio Morandi . Naar aanleiding daarvan besloten de bruikleengevers het schilderij ‘Natura Morta uit 1955’ aan het museum te schenken. De schenking vindt plaats in zeven jaarlijkse termijnen, waarmee het museum zich in 2024 volledig eigenaar mag noemen. “Morandi is de favoriete schilder van veel kunstenaars van wie wij werk verzamelen”, verklaart directeur-conservator Han Steenbruggen. “De grote wens een tentoonstelling van Morandi’s werk samen te stellen, hebben we kunnen realiseren, maar nooit hadden we verwacht een stilleven van hem te kunnen verwerven.” Giorgio Morandi Natura Morta, 1955 olieverf op doek, 25.5 x 35.5 cm Museum Belvédère, Heerenveen-Oranjewoud schenking Th.M. de Boer en R.J. Sark, Amsterdam Friese chef wint internationaal zilver

OF 2019-01

Daar drinken we op! Fans van Van Wijnen? Of fans van wijn? Wie zal het zeggen. Onze reporters konden niet anders dan deze studentikoze grap even op de kiek zetten. Gesport bij bouwproject van Van Wijnnen aan de Sixmastraat. Een bijzonder project overigens. De Noorderbrug (sterk in de specialistische behandeling en begeleiding van mensen met niet-aangeboren hersenletsel of een chronisch neurologische aandoening) bouwt in Leeuwarden een Woon- en Talentencentrum. In het wooncentrum gaan 72 mensen wonen. Het talentencentrum wordt de plek waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en kunnen werken aan het ontdekken van hun persoonlijke kwaliteiten. Daar drinken we op!

Prijs voor Gerben! Gerben Land van B&B en theeschenkerij ‘t Landschap in Boelenslaan heeft in december met een team van chefs zilver gewonnen tijdens de Culinary World Cup in Luxemburg. Met vijf andere koks uit het tienkoppige Culinary Team The Netherlands zorgde Land voor het dessert in de warme klasse. Gerben Land: “Net samar elkenien wit sulver te heljen op sa’n nivo, ik bin hiel grutsk op ús team.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

Er zijn experts die hebben berekend dat een mens op een gemiddelde dag in onze westerse wereld zo’n 3.000 prikkels per dag krijgt te verwerken. Daar wordt dan meestal reclame mee bedoeld. Een nog veel hoger getal komt eruit wanneer je zou proberen uit te rekenen hoeveel prikkels onze hersenen in totaal te verwerken krijgen op een dag. Vele duizenden, dat staat vast. Een belangrijk deel daarvan zijn audio-prikkels. En in een tijd waar die audioprikkels op alle fronten toenemen is het belangrijk én lucratief om eens na te denken over je de akoestiek van je woon- en vooral ook wérkomgeving. Absolute specialist op dat vlak: Martin Wijbenga van MW Sound & Solutions. Een gesprek.

Productievere werkomgeving met MW Sound & Solutions

Rust aan de kop

OF 2019-01

Martin, om maar met de deur in huis te vallen: wat doe je en waarom is dat zinvol? Ik heb als audio-expert vijftien jaar ervaring in geluid. Ik adviseer over oplossingen om ruimtes een betere akoestiek te geven. Ik lever materiaal om dat te realiseren en ik installeer het desgewenst ook. Mijn werk is zinvol omdat ik het welzijn van mensen – dus ook werknemers - aanzienlijk bevorder.

In een eerder interview met dit magazine heb je gezegd: ‘geluid is steeds meer in beeld’. Wat bedoelde je daarmee? Dat goede audio-oplossingen óók een bijdrage kunnen leveren aan een bijzondere eigentijdse inrichting. Er zijn geluiddempende panelen, zuilen en tegels in alle vormen en maten, maar je kunt panelen ook laten bedrukken of printen. Dat betekent dat je werkelijk alle kanten op kunt.

Hoe krijg je dat voor elkaar?

Je lekker voelen tijdens je werk is immers voorwaarde nummer één voor succes. Dat is overigens ook mijn persoonlijke motto.

Een ruimte met slechte akoestiek geeft een kakafonie van geluid. Mensen die daarin moeten werken hebben sneller concentratieproblemen. Zij verzetten dus minder werk en worden ook nog eens eerder ziek. De trend in kantoren en fabrieken is dat alles veel opener wordt. Denk aan kantoortuinen, flexplekken, en open vergaderruimtes. Dat heeft zeer goede kanten, maar kan ook de eerdergenoemde problemen versterken. Het goede nieuws is dat er een scala aan mogelijkheden is om daar iets aan te doen.

We kunnen ons voorstellen dat dit soms nogal een investering vergt?

Verklaar u nader

Overal waar ik samen met een klant een akoestisch probleem kan oplossen! Van horeca tot gemeentehuis en van kantoor tot huiskamer. Daarbij vind ik het tegenwoordig extra leuk om met bedrijven samen te werken. Omdat ik veel respect heb voor werkgevers die zien hoe ze met slimme oplossingen meer uit hun medewerkers kunnen halen.

We hebben te maken met natuurkundige wetten. Het gaat om geluidsgolven die door de lucht vliegen en die wil je absorberen. Dat kan met zuilen of speciale panelen aan het plafond of aan de wand. Je staat werkelijk verstelt hoe enkele vierkante meters van die panelen al enorm veel schelen.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Dat klopt, maar akoestisch materiaal is helemaal niet overdreven kostbaar. En je hebt het dan ook over een investering in uitstraling, werkgenot, je lekker voelen, productief kunnen zijn omdat je rust aan de kop hebt. Over de kosten gesproken: meten is weten. Ik kan door metingen in ruimtes snel bepalen welke voorzieningen er nodig zijn.

Waar kunnen we jou zoal tegenkomen?

Wie, wat & waar Martin Wijbenga. Besloot enkele jaren geleden om na twintig jaar als audiotechnicus te hebben gewerkt een eigen bedrijf te starten: MW Sound & Solutions. Gevestigd in Leeuwarden. Geboortedatum 26 april 1980 Geboorteplaats Leeuwarden Burgerlijke staat gehuwd Quote ‘Mijn werk is mijn hobby’ www.martinwijbenga.frl

OF 2019-01

Groeiende watertechnologie sector in gesprek met Sander de Rouwe

Friese ‘water tech’ voorop bij internationale ambitie De groei van de Nederlandse water technologiesector is de laatste jaren indrukwekkend te noemen. Ook in Fryslân zijn, met name vanuit de omgeving WaterCampus, prachtige bedrijven gegroeid. Steeds meer worden Nederlandse – en dus ook Friese - bedrijven internationaal gezien als ‘gamechangers’ die met slimme innovaties belangrijke toegevoegde waarde weten te bieden. In de slipstream van dat succes profiteert ook de maak-industrie. Kortom: goed nieuws voor de Friese werkgelegenheid. Reden voor Water Alliance om gedeputeerde Sander de Rouwe op 21 januari jl. nader kennis te laten maken met vier ‘water tech’ frontrunners als het gaat om nationale en internationale groei-ambitie. Plaats van handeling: Acquaint aan de Zwettestraat in Leeuwarden.

OF 2019-01

verzamelen kunnen we ook zeer betrouwbare voorspellingen doen als het gaat om de werking van systemen, dat levert veel voordeel op voor waterleiding-beheerders.” Dat met groei ook kenniswerkers nodig zijn staat voor Dijkstra als een paal boven water. “Dat is een van de voordelen van de WaterCampus”, aldus de ondernemer. “We verwachten dat we hiermee de technische academici die eerder naar Twente en Delft vertrokken weer terug kunnen halen naar de regio.”

Aardappelsap

Gastheer Rudy Dijkstra, mede-eigenaar van Acquaint (en HDM Pipelines) vertelde over de voordelen van zijn ‘inline inspectietools voor leidingen.’ Zijn bedrijf begon in de moederschoot van kennisinstituut Wetsus en is inmiddels doorgegroeid naar volwassenheid. Acquaint levert techniek waarmee waterleidingen van buiten, maar ook van binnen nauwgezet kunnen worden onderzocht op mogelijke zwakheden. Dat gaat onder andere met behulp van sensoren. Hierdoor kunnen waterbeheerders verifiëren of er op enige plek onderhoud nodig is, maar ook of onderhoudswerkzaamheden goed zijn verlopen. Een gat in de markt, aldus Dijkstra. “De gehele waterleiding-sector staat de komende jaren voor een totaal van ruim 12.5 miljard aan investeringen. Door gebruik te maken van onze techniek kan dat bedrag met ruim 80 procent omlaag.” De toekomst ziet hij zonnig tegemoet. “Door steeds meer data te

Dijkstra schetste dat zijn bedrijf in totaal al zo’n 90 regionale toeleveranciers heeft. Een beeld dat ook het op de WaterCampus gevestigde Wafilin Systems herkent. Diverse regionale roestvrijstaal-bedrijven, zoals Westra-RVS, maar ook industriële automatiseerder Beenen en membraan-leverancier Berghof hebben al veel werk door de groei van Wafilin Systems. Het bedrijf van CEO Henk Schonewille ontwikkelde eerder dankzij een provinciale subsidie (Fryslân Fernijt, red.) en de faciliteiten op de WaterCampus een membraanfilter-techniek waarmee de textielwasserijbranche veel water en energie kan besparen. “Dat leverde al een succesvolle ‘demonstratieplant’ op in Las Vegas”, aldus dus CEO. Inmiddels zijn er meerdere projecten hierdoor verkocht in de VS. Ook ontwikkelde men een techniek om melk op de boerderij in te dikken, zodat flink op de transportkosten bespaard kan worden. Het project gaat nu een nieuwe fase in, in samenwerking met diverse ketenbedrijven. Eind vorig jaar startte men samen met Avebe het project ‘Duurzaam Concentreren van Aardappelsap met Membranen’ (DUCAM). “Op de productielocatie van Avebe in Ter Apelkanaal wordt met een speciale vorm van membraanfiltratie een aanzienlijke verlaging van het energieverbruik mogelijk gemaakt, evenals een waterbesparing door het hergebruik van water uit de aardappel als proceswater”, aldus Schonewille. “Dat resulteert in een vermindering van de CO2 emissie met 30 procent dat is ongeveer 13.000 ton per jaar. Dit soort technieken willen we uiteraard ook de grens overbrengen.” Gedeputeerde Sander de Rouwe, aandachtig luisterend en af en toe een kritische vraag stellend, was zichtbaar verheugd over de exportactiviteiten van de bedrijven. “Op exportgebied hadden Friese bedrijven landelijk gezien een achterstand. Wellicht een gevolg van de sterke regio-

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

nale focus, waar we in Fryslân nu eenmaal wel eens wat last van hebben. Maar op dit moment lopen we die achterstand snel in en watertechnologiebedrijven geven daarbij het goede voorbeeld.”

Slimme chip Ook Hans Wouters van twee bedrijven in Sneek, Brightwork en BW Products onderstreepte in zijn presentatie dat veel watertechnologie-bedrijven flink aan het pionieren zijn in het buitenland. Brightwork helpt bedrijven op het gebied van (afval)waterzuivering, waterhergebruik, en slib- en energiehuishouding van waterzuiveringsinstallaties. Daarnaast ontwikkelt BW Products ook zelf producten en die worden over de hele wereld verkocht, zo stelde Wouters. Zo werd in 2016 Sand-Cycle ontwikkeld. Dit product helpt waterschappen en andere gebruikers van zandfilters (waarmee onder andere fosfaten en stikstof uit water kan worden gefilterd) om hun systemen met behulp van een slimme chip veel beter te monitoren. “Diverse waterschappen waaronder Wetterskip Fryslân en Waterschapsbedrijf Limburg gebruiken de techniek succesvol; inmiddels wordt het product in meer dan tachtig reactoren in diverse landen gebruikt”, aldus Wouters. Hij benadrukte dat de ontwikkelingen vooral mogelijk zijn gemaakt door de faciliteiten op de WaterCampus, ondersteunende subsidies van de provincie. “ Bovendien ondersteunt de Water Alliance onze buitenlandse expansie enorm, daar zijn we heel blij mee!” “En wat is jullie grootste uitdaging voor de komende jaren”, wilde de Rouwe graag weten. “Dat is onze marketing & sales organisatie versterken om onze producten beter in de markt te zetten”, aldus Wouters. “Daar zit nu ons manco. Mede door strategische samenwerking met diverse marktpartijen proberen we dit dilemma te doorbreken en onze groeidoelstellingen te realiseren.” De Rouwe had meteen goed nieuws voor de ondernemers: in het kader van het stimuleren van internationalisering komt er een subsidie waarmee het aannemen van een exportmede-wordt vergemakkelijkt met een financiële bijdrage. De aanwezigen noteerden het ijverig.

Grote vlucht Over internationale groei gesproken: de grote internationale vlucht die het bedrijf Hydraloop, winnaar van de Water Alliance WIS Award 2018, de laatste jaren heeft genomen

OF 2019-01

Brandemeer 8

Industrieterre

8502 TV JOUR

Zorgeloos uw VvE uit handen geven? Benedictus VvE Beheer Persoonlijk Betrouwbaar Betrokken Deskundig Ontzorgen

De IJzeren Man Dak- & gevelbeplating

tel. [0513] - 4

info@deijzere

www.deijzere

Brandemeer 8 Industrieterrein De Ekers 8502 TV JOURE tel. [0513] - 41 79 00 info@deijzerenman.nl

Almastraat 14 8601 EW Sneek info@benedictus-vvebeheer.nl www.benedictus-vvebeheer.nl !

Adverteren en veel meer  Effectief  Gericht  Uniek

 Garantie  Transparant  Persoonlijk

Blijf op de hoogte! Download onze gratis app.

Voor meer informatie neem vrijblijvend contact op via:

E info@gratiswensenlijsten.nl

Handig... privé en zakelijk. T 06 116 292 50 www.gratiswensenlijsten.nl

www.deijzerenman.nl

Blijf op de hoogte! Download onze gratis app.

van 14.00-1

Handig... privé en zakelijk.

Telefo Website n

Wilt u op de hoogte gehouden worden van actueel nieuws op notarieel gebied? Download via de app store onze app. Wilt u persoonlijk contact? Gratis inloopspreekuur, elke donderdag van 14.00-17.00 uur. Meesterlijk in persoonlijk advies.

NOTARISKANTOOR ELLEMERS Telefoon 0515 - 42 98 88 E-mail info@notarisellemers.nl Website notarisellemers.nl Bezoekadres Oude Koemarkt 79, Sneek

Groei ‘water tech’ De watertechnologie sector is goed voor ongeveer 8 miljard euro aan omzet en biedt inmiddels werkgelegenheid aan circa 35.000 mensen. De groei van de sector is indrukwekkend. Het onderzoeksrapport ‘Economische kansen en hoogwaardige kennis in water’ van het Topconsortium voor Kennis en Innovatie Watertechnologie Topsector Water & Maritiem becijferde vorig jaar dat de sector de afgelopen jaren met 13 procent is gegroeid. Voor de komende jaren wordt nog altijd forse groei verwacht. In het Noorden is ligt de groei de afgelopen jaren boven het landelijk gemiddelde. Kenmerkend voor deze regio: veel start ups, veel aandacht voor R&D.

is opmerkelijk. Het bedrijf van ondernemer Arthur Valkieser komt oorspronkelijk uit Muiderberg, maar opende juist vanwege de positieve ontwikkelingen in Leeuwarden een vestiging op de WaterCampus. Hydraloop ontwikkelde een innovatief in-huis waterrecyclingsysteem in het formaat van ongeveer een koelkast, dat douche-, bad- en wasmachinewater opvangt, reinigt en desinfecteert.

Het water kan worden hergebruikt voor verschillende doeleinden zoals toiletspoeling, wasmachine en de tuin. “En dat levert uiteraard enorme besparingen op”, aldus Valkieser. “In Nederland verbruikt een persoon gemiddeld 133 liter water per dag. Dat brengen wij terug naar 74 liter.” Nu is in Nederland water goedkoop, maar in drogere landen wordt deze oplossing met open armen ontvangen. “Mede met steun van de Water Alliance timmeren we hard aan de weg, onder andere via internationale beurzen. Dat heeft ons al een zeer interessant contract opgeleverd voor Verenigde Arabische Emiraten en Oman. We kunnen nu fors aan de slag in het Midden-Oosten. Maar uiteindelijk zullen onze installatie ook in Nederland gewoon in ieder huishouden horen, daar zijn wij van overtuigd. Daarom hebben we nu al een kleinere unit voor tweepersoons-appartementen in ontwikkeling.” www.wafilinsystems.nl www.acquaint.eu www.brigtwork.nl www.bwproducts.nl www.sand-cycle.com www.hydraloop.com www.wateralliance.nl www.watercampus.nl

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Water Alliance: werken vanuit het ‘innovatie ecosysteem’ WaterCampus Water Alliance is gevestigd op de WaterCampus Leeuwarden en spant zich in om door middel van business development, matchmaking en marketing water tech-bedrijven nationaal én internationaal te koppelen aan interessante markten. Water Alliance heeft de focus op groei van werkgelegenheid en neemt daarom zeer bewust ook de toeleverende industrie mee in al haar processen, zo vertelt directeur Hein Molenkamp. Meest belangrijke middel bij die nationale en internationale ontwikkeling is het innovatie ecosysteem dat op en rondom de WaterCampus voorhanden is. Samen met partners als Wetsus, het Centre of Expertise Water Technology (CEW; nauw verbonden aan de hbo-instellingen, red.), het Waterapplicatiecentrum (WAC) en het CIV-water (kennis- en opleidingscentrum voor mbo, red.) is er voor bedrijven een doorlopende keten beschikbaar waar beginnend bij een slim idee en wetenschappelijk onderzoek tal van onderzoeken testfases kunnen worden doorlopen. Van wetenschappelijk onderzoek tot toegepast onderzoek (op alle niveaus; van laboratoria tot opgeschaalde proefmodellen) en vervolgens op nog grotere schaal testfases op demosites en bij ‘launching customers.’ Na die fase volgt nationale- en internationale matchmaking, waarbij de Water Alliance tal van middelen inzet.

OF 2019-01

De Hemmen 28, 9206 AG Drachten 0512 - 51 49 15

www.breman.nl

BRINGING EVENTS TO LIFE

LEER ONS KENNEN | mhbeventfacilities.nl | 0515-820902 | Snekerweg 3A - Bolsward

Huis of loods verhuurd? Wees bedacht op Hennepteelt! Verhuurt u (een deel van) uw huis of bedrijfsruimte? Wees dan bewust van de risico’s. Bij hennepteelt in uw woning of bedrijfsruimte door de (onder)huurder, kunt u aansprakelijk worden gesteld voor de gevolgen, ook al wist u nergens vanaf. Dat betekent dat u mogelijk de enorme energiekosten, ontmantelingskosten en overige schade aan en in uw onroerend goed voor uw rekening krijgt. Deze kosten kunnen oplopen tot in de tienduizenden euro’s. Daarnaast kan de Burgemeester uw bedrijfspand of woonhuis voor lange tijd sluiten. Hoe zorgt u ervoor dat u hennep uit uw vastgoed houdt? Als huurder heeft u de verplichting om tijdens de huurperiode toezicht te houden op de verhuurde ruimte. Er dient in ieder geval elk kwartaal gecontroleerd te worden. De huurder heeft echter het recht een huisbezoek

te weigeren. Ik adviseer dan ook om contractueel te regelen dat het huurpand incidenteel gecontroleerd mag worden. Belangrijk is dat u goed weet wie uw huurder is en met welk doel de woning/bedrijfsruimte wordt gebruikt. U kunt dit zo veel mogelijk regelen bij het afsluiten van de huurovereenkomst. Denk verder altijd aan de volgende zaken: • Laat de huurder zich legitimeren door middel van een geldig identiteitsbewijs (origineel document); • Vraag de huurder een historisch uittreksel uit de Basisadministratie Personen (BRP) van de gemeente; • Check de gegevens van de huurder bij KvK; • De huurder dient ten minste drie salarisspecificaties te overleggen en een volledig ingevulde werkgeversverklaring;

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

• De huur kan uitsluitend betaald te worden van een te traceren bankrekening en kan dus niet contant; Ik adviseer verder om in het huurcontract de volgende bepalingen op te nemen; • Schade aan het verhuurde of aan derden is voor rekening van de huurder; • Wijzigingen aan het gebouw en / of elektrische installatie zijn niet toegestaan; • Sta geen onderhuur toe; • Gebruik t.b.v. illegale activiteiten is niet toegestaan. Bij constatering van één of meer overtredingen wordt de huurovereenkomst ontbonden en het pand ontruimd. Wat is verder van belang? • Laat de huurder zoveel mogelijk zelf regelen met nutsbedrijven; zorg voor een eigen aansluiting op het energienet.

•W ees alert op indicatoren tijdens de huur: klachten uit de omgeving over geur, geluids- of warmteoverlast, activiteiten op vreemde tijdstippen, een altijd sneeuwvrij dak of hoge elektriciteitsrekening. Als hiervan sprake is, stel dan direct een onderzoek en meld de signalen bij het hennepteam van de politie. • Zorg voor een regelmatige controle van het pand.

Mr. Jacqueline Brouwer van Brouwer Advocatuur adviseert en procedeert veel in huurzaken. Zij is gevestigd in Bolsward. Uiteraard kan zij voor u een huurovereenkomst op maat opstellen, waarbij de contractuele risico’s op ongewenste hennepteelt zowel mogelijk worden afgedekt.

OF 2019-01

Interessante pitches tijdens eerste Circulair Café van 2019 Op donderdag 17 januari organiseerden Circulair Friesland en de Freonen fan Fossylfrij Fryslân het eerste Circulair Café van 2019 in Stadsschouwburg De Harmonie. Tijdens de bijeenkomst passeerden vele duurzame thema’s de revue.

OF 2019-01

Zo deelde Madelon van Kempen haar passie over het verduurzamen van monumentale panden, terwijl Symen Holwerda zijn plannen voor elektrische sjipkisten ontvouwde. Basisscholen gaan de komende periode namelijk aan de slag met Sjipkist, een duurzaam lespakket. Hiermee kunnen leerlingen fossielvrije zeepkisten bouwen. Het initiatief komt van Symen, die in het kader van de Elfwegentocht al een start had gemaakt met dit doe-het-zelf-bouwpakket. Het programma Tsjek myn Sjipkist van Omrop Fryslân toonde toen hoe basisschoolkinderen hier gebruik van maakten. “Een jaar geleden werd ik door de Elfwegentocht de duurzaamheidsbeweging ingetrokken”, vertelt hij. “En wat een avontuur is het tot dusver geweest! Na de uitzendingen op Omrop Fryslân heb ik mijn zinnen gezet op het door ontwikkelen van een duurzaam en technisch educatiepakket. De Sjipkist is een zelf te bouwen elektrisch voertuigje, gericht op basisschoolkinderen uit groep 7/8. Maar alleen een bouwpakket is natuurlijk niet genoeg.”

Hulp van Freonen Daarom nam Symen contact op met de Freonen fan Fossylfrij Fryslân. Meerdere leden van dit duurzaamheidsnetwerk ondersteunden hem tijdens het groeiproces van zijn concept. “Met Omrin, Energie VanOns, OrangeGas, Frisian Motors en Friesland College wordt er gekeken naar een totaalpakket, inclusief relevant lesmateriaal. Zo willen we ervoor zorgen dat kinderen in aanraking komen met techniek en bewust worden gemaakt van de noodzaak van een duurzame, circulaire samenleving.” Symen sloot zijn verhaal af met een oproep: “Doe ook mee! Samen zetten we de schouders onder de volgende generatie groene denkers!”

telijk vastgoed. De scriptie viel niet alleen bij haar school, maar ook bij de jury van de Van Welderen Rengers scriptieprijs in de smaak. Als beloning voor haar interessante onderzoek, ontving ze een prijs van € 750,-. “Het verduurzamen van een monument is écht maatwerk”, aldus Madelon. “Wat bij het ene monument wel mogelijk is, hoeft niet voor een ander monument te gelden. Door de verduurzaamde monumenten in Leeuwarden open te stellen voor andere eigenaren, een community op te richten voor het uitwisselen van ideeën en door eigenaren financieel te ondersteunen, kan de gemeente Leeuwarden sterk bijdragen aan het verduurzamen van de gemeentelijke monumenten.’”

Duurzame monumenten Madelon van Kempen speechte tijdens het Circulair Café over het verduurzamen van monumenten. Eerder studeerde ze af bij Van Hall Larenstein op haar scriptie ‘De balans tussen cultuurhistorische waarden en energiebesparende maatregelen in rijksmonumentale panden’. Hierin besprak ze energiebesparende maatregelen die de gemeente Leeuwarden kan nemen binnen monumentaal gemeen-

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Kijk voor meer informatie op www.sjipkist.nl. Lees Madelon’s scriptie op de gloednieuwe website van de Freonen: fossylfrij.frl/scriptie/

OF 2019-01

Logistics Calculator

Interchains helpt verladers en transporteurs beter inzicht te krijgen in de verschillende transport tarieven zodat het gemakkelijker wordt te vergelijken en te kiezen voor de juiste partner.

Voordelen Bespaar tijd Bespaar geld Meer inzicht Snel vergelijken

U onderhandeld

Wij verzamelen

Direct overzicht

Altijd actueel

+31850-667490

www.interchains.online

Omdat u niet alleen asbest wilt saneren. • Sloopwerken • Asbestsanering • Renovatie/herstel

info@interchains.nl

Maar ook iets moois wilt opbouwen. U wilt geen half werk. U wilt niet alleen asbest saneren, maar ook weer iets moois opbouwen. En u wilt niet alleen een concurrerende prijs, maar ook vakmensen die hun werk verstaan. Man&Mach is asbestspecialist in Noord- en Midden Nederland en helpt u snel en vakkundig. Bij enkele panden, maar ook bij complete

Hard to find, easy to love Dekemawei 9, Weidum 058-251 9888 | www.weidumerhout.nl

woningblokken. Samen werken we aan een gezonde en veilige woonomgeving.

In iedere editie spreken we een ondernemer die verduurzamingsstappen zet met zijn bedrijf, met het vizier strak gericht op een fossielvrije bedrijfsvoering. Ditmaal valt de eer te beurt aan Jan Huisman, eigenaar van Datas Kantoor Kompleet, met vestigingen in Drachten, Groningen en Sneek. Jan, we begrepen dat Datas al verschillende duurzame stappen heeft gezet. Wat hebben jullie concreet gedaan? We hebben ons bedrijfspand in Drachten 6 jaar geleden voorzien van 150 zonnepanelen. Deze investering hopen we volgend jaar in zijn geheel te hebben terugverdiend. Door deze aanschaf zijn wij op het gebied van elektriciteit nagenoeg geheel zelfvoorzienend. Ook hebben we alle verlichting in led uitgevoerd en is een deel van ons wagenpark elektrisch aangedreven.

Waarom hebben jullie dit gedaan? We hebben deze stappen indertijd om verschillende redenen gezet. Om te beginnen ben je als ondernemer altijd bezig met rendementsverbeteringen en besparingen op de lange termijn. Daar zal ik niet omheen draaien. Maar het mooie van dit soort zaken is dat het je uiteindelijk ook een goed gevoel geeft.

Wat heeft het opgeleverd? Het is natuurlijk zo dat de zogenaamde early adopters (zoals wij indertijd) ervoor hebben gezorgd dat de zonnepanelenindustrie zich goed heeft kunnen doorontwikkelen qua

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

productie en energieopbrengst. Daarom is het naar mijn idee ook helemaal niet slecht om dit soort zaken te subsidiëren vanuit de overheid. Je zult dit moeten doen totdat het de standaard is; en daar begint het nu toch langzaam wel op te gaan lijken. Wil je ook fossielvrije stappen zetten met je bedrijf? De Freonen fan Fossylfrij Fryslân helpen je graag verder. Neem contact op met de Helpdesk Fossielvrij MKB via 058 – 294 16 70 of stuur een mail naar info@freonen.nl. Je ontvangt dan concrete adviezen en begeleiding, passend bij jouw situatie.

OF 2019-01

Frits van der Werff op de Holland-America Line

‘ Amerikaanse droom is werkelijkheid geworden’ 64

OF 2019-01

Hij komt nog regelmatig bij zijn ouders in Leeuwarden, maar het overgrote deel van zijn tijd zit Frits van der Werff (1978) op het hoofdkantoor van de Holland America Line (HAL) in Seattle of ergens op een van de wereldzeeĂŤn. De oudLeeuwarder is het levende bewijs dat de Amerikaanse droom werkelijkheid kan worden. Nadat hij zijn mbo-diploma in Groningen behaald had, begon hij zijn carriĂ¨re in de cruisewereld als kelner. Tegenwoordig is hij vice president Food & Beverage bij de HAL. Sybylle Kroon interviewde Van der Werff voor OF tijdens de premier voyage van de Nieuw Statendam.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

Hoe komt een Leeuwarder in de Amerikaanse cruisewereld terecht? Ik twijfelde voortdurend welke richting ik op zou gaan. Zowel de hotelschool als de zeevaartschool hadden mijn interesse. Ik ben uiteindelijk op de middelbare hotelschool in Groningen beland. Daarna heb ik nog een jaar de hogere hotelschool in Leeuwarden gedaan, maar mijn voorkeur ging toch meer uit naar werken en de wereld zien. Er is meer dan Leeuwarden, toch? Het hotelwezen en de zee trokken mij nog steeds aan. In 2004 heb ik de stoute schoenen aangetrokken en ging van Leeuwarden naar Fort Lauderdale (Florida), om als kelner aan de slag te gaan op de Zuiderdam, een cruiseschip van de Holland America Line. The best of both worlds, hotel en zee, kwamen hier voor mij samen. Ook ontmoette ik hier later mijn vrouw en ben zodoende in Amerika blijven hangen.

Hoe verliep je carrière in Amerika? Na mijn eerste baan bij de HAL heb ik bij andere cruisemaatschappijen en een hotelketen gewerkt. Vervolgens benaderde cruisemaatschappij Norwegian mij voor een managementfunctie in hun hoofdkantoor in Miami, daar heb ik toen veel van de

OF 2019-01

corporate wereld geleerd. Daarna werd ik general manager bij de Fischer Island Club. Fischer Island is een privé-eiland voor de kust van Miami waar de superrijken wonen. Ik had een mooie baan, maar ik kon weinig zelf inbrengen en ik miste het cruisewereldje. Ik ging dan wel elke dag met een pontje naar mijn werk, maar toch. Ik verlangde naar meer. Groter. Internationaler. Ik ging bij cruisemaatschappij MSC als Brand Performance Director aan de slag. Daar zat ik een jaar toen ik getipt werd dat bij de HAL in Seattle een mooie baan vrijkwam. Ik kreeg de kans om vice president (VP) Food & Beverage te worden. Dat moest ik éven met mijn vrouw overleggen, want van Florida naar Seattle is nogal een stap.

Je hebt de overstap van het warme zuiden naar het koude noorden van Amerika toch gemaakt. Het was een moeilijke beslissing en een hele omschakeling. We waren net ouders van een tweeling geworden. Dan is hals over kop verhuizen een hele tour. Maar het was een geweldige kans voor mij en nu, achteraf, kan ik zeggen dat het without a doubt de beste beslissing voor mijn carrière is geweest. Ik ben een van de jongste VP’s binnen de

HAL, daar ben ik best trots op. We hebben ons huis in Florida aangehouden, want we komen er nog regelmatig. Privé en voor mijn werk, de HAL heeft namelijk ook een kantoor in Fort Lauderdale.

Wat houdt dat in, vice president Food & Beverage? Als VP maak ik deel uit van het executive team en zit in de Brand Council van de HAL, een soort MT. Direct en indirect geef ik leiding aan meer dan vijfduizend mensen. Ik druk mijn stempel op álles wat met eten, drinken, aankleding en de restaurants op de vijftien HAL-schepen te maken heeft. Het is vooral een strategische marketingfunctie, maar ik bemoei me met alles. Van de servetten en bestek tot de inkoop, bevoorrading en menu’s. We reizen de wereld rond om inspiratie op te doen en trends te spotten. In de testkeuken in Seattle proef ik alles voordat het in de restaurants komt. Bij de HAL leveren we het kwalitatief het beste eten en drinken van alle cruisemaatschappijen die onder Carnival Cruises vallen, met uitzondering van Seabourn. En ik doe er álles aan om dat niveau te behouden. Ik geef vijfhonderd procent en werk vijftien uur per dag: whatever it takes to get the job done.

Was je vroeger op school ook zo’n streber? Ik was een goede leerling op het mbo, maar geen koploper. Ik hoefde geen tienen te halen, een zeven was ook prima. Met de leraren had ik een prima contact en ze waren altijd erg betrokken. Ik heb daar goede herinneringen aan. Nu stel ik veel hogere eisen aan mezelf én aan anderen. Vergeet niet dat mijn afdeling qua personele bezetting de grootste van de HAL is en voor grootste onboard omzet

van het bedrijf zorgt. Dat is een hele verantwoordelijkheid, maar die draag ik met liefde en plezier.

Waar ben je trots op? Het nieuwste schip van de HAL, de Nieuw Statendam, heeft een nieuwe look and feel. Het was een enorme puzzel om alles voor elkaar te krijgen. Dankzij goed teamwork met personeel in Seattle en het personeel aan boord is het toch gelukt. Dit is wel een van mijn

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

grootste prestaties waar ik trots op ben. Het is fantastisch om te zien hoe mijn visie hier tot leven komt. Qua carrière kan ik alleen maar zeggen dat weggaan uit Leeuwarden een goed besluit is geweest. De Amerikaanse droom voor mij werkelijkheid is geworden. En ik ben er nog niet: ik zie mezelf nog wel doorgroeien bij de HAL. The sky is the limit, wat mij betreft. www.hollandamerica.com

OF 2019-01

Circulair ondernemen vanuit intrinsieke motivatie

De Friese â&#x20AC;&#x2DC;gezond verstandâ&#x20AC;&#x2122; economie Wij zijn als Friezen geworteld in de klei en het zand waarin onze voorvaderen volledig circulair leefden. Zij gebruikten en hergebruikten alles wat de Friese flora en fauna hen bood. Om opnieuw circulair te worden hoeven we geen terpen meer te bouwen, maar moeten we wel net zo slim, creatief en veerkrachtig zijn om de uitdagingen van de toekomst het hoofd te bieden.

OF 2019-01

Het eigenaarschap van de circulaire economie ligt in Friesland bij het bedrijfsleven. De ruim 80 leden van de Vereniging Circulair Friesland voelen de verantwoordelijkheid om groter te denken dan de eigen organisatie. “We zijn allemaal vanuit intrinsieke motivatie betrokken, want we weten dat we samen een duurzame toekomst kunnen creëren”, vertelt Houkje Rijpstra, algemeen directeur. “We bieden perspectief: het is mogelijk om te veranderen. En eigenlijk is circulair ondernemen niets anders dan je gezond verstand gebruiken”, voegt programmadirecteur Ingrid Zeegers toe. Ze vervolgt: “Circulair gaat in beginsel over: waar komt een product vandaan en waar gaat het naartoe? Ons doel is een innovatief landschap creëren en onze leden komen zelf met ideeën. We hebben nu zo’n honderd projecten in de pijplijn. Als een project niet goed uitpakt, ontwikkelen we het door naar iets dat wel werkt.” Circulair Friesland is als

idee ontstaan in 2015, naar aanleiding van een grondstoffenstroomanalyse waar twintig partijen bij waren betrokken. Zeegers was projectleider: “In februari 2016 hebben we de Vereniging Circulair Friesland opgericht. Partijen als de Provincie, Campus Fryslân, NHL Stenden, Van Hall, gemeentes en bedrijven haakten aan en begin 2016 ontvingen we subsidie van SNN, voor kennisontwikkeling.” Dit jaar is inkoopkracht één van de speerpunten. Rijpstra: “Op de Business Contact Dagen Noord ondertekenen alle Friese overheden een ambitiedocument, waarin we drie dingen met elkaar afspreken: het straatmeubilair dat gemeenten aanschaffen is circulair, in 2020 wordt minimaal tien procent van alle inkoop circulair gedaan en bij vervanging van het wagenpark kiezen we voor voertuigen op basis van niet-fossiele brandstoffen. Dit is een concreet begin: onze ambitie is dat gemeenten in 2025 honderd procent circulair inkopen.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

“Dat is ambitieus, ja. Maar we willen in 2025 de meest circulaire regio van Europa zijn”, aldus Zeegers. “We weten dat we dat in Friesland kunnen bereiken.” Rijpstra vertelt trots: “Het Ministerie van I en W noemt ons de champions league van circulaire economie. En zelfs Europees gezien horen wij bij de koplopers.” Ruim tachtig procent van de bedrijven die lid zijn van de vereniging, zijn mkbers. Zeegers: “Elk lid brengt kennis en een netwerk mee. Als ondernemer investeer je tijd, geld en energie om circulair te ondernemen, maar je doet het niet alleen. En je wint je investering terug door je bedrijfsvoering aan te passen.” De beide directieleden benadrukken: “Het is uniek dat we dat hier in Friesland zo massaal en gezamenlijk doen.” Nieuwsgierig naar alle plannen? Kijk op www.circulairfriesland.frl.

OF 2019-01

Elektrisch rijden

Dé vooroploper in het ontdekken en praktisch toepassen van vernieuwende mobiliteitsoplossingen. Mobiliteit kan schoner en vitaler! www.frieslandlease.nl 0512 384 060

info@frieslandlease.nl

Bijzondere projecten Circulair Friesland werkt met een gemotiveerd team van aanjagers. Elk binnen hun eigen thema werken deze experts aan bijzondere projecten, waarbij ze zoveel mogelijk kennis delen en verbindingen leggen. We lichten drie bijzondere projecten uit: Biomassa Jelmer Douwstra (foto) en Jeroen Tideman zijn de aanjagers van het thema Biomassa, vanuit de Bio Cooperative Noord-Nederland. Dit jaar is Miscanthus ‘aan de man brengen’ hun uitdaging. “Je kunt van dit olifantengras papier en bioplastic maken en je kunt het gebruiken als isolatiemateriaal en brandstof.” Douwstra en Tideman leren onder andere in Noord-Holland hoe Miscanthus wordt geteeld. “Vervolgens gaan we hier in Friesland olifantengras planten en partijen die het telen in contact brengen met partijen die het verwerken.” De volgende stap is om met ‘gewoon’ bermgras hetzelfde te doen. “Dat groeit langs sloten en wordt vaak weggemaaid. Wij willen laten zien dat bermgras net zoals Miscanthus gebruikt kan worden.”

Mobiliteit Tsjeard Hofstra is aanjager van het thema Mobiliteit en organiseert dit jaar samen met anderen Mobiliteitsdagen. Op 7 februari was de eerste, op Schiermonnikoog. “Gemeente en ondernemers deden mee aan deze demonstratie met elektrische auto’s en fietsen.” De gemeente nam het initiatief. “Zij willen elektrisch gaan rijden en vroegen om advies.” Hofstra weet: “Mensen zijn verkocht als ze eenmaal elektrisch hebben gereden.” Vanaf mei vinden ook in Leeuwarden, Joure en Akkrum demonstratiedagen plaats. “Heel laagdrempelig: lekker testrijden en wij zijn er voor advies en overleg.” Niet alleen elektrisch autorijden, ook elektrisch fietsen en rijden op groen gas zijn vormen van duurzame mobiliteit die Hofstra en zijn collega’s laten zien.

Kunststoffen In het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics kunnen bedrijven verpakkingen testen op circulariteit. Een unicum in Nederland, en momenteel het meest aansprekende project binnen het thema Kunststoffen, vindt aanjager Willemien Veele. Het testcentrum gaat nog dit jaar open. De exacte locatie is nog niet bekend, dat zou Ecopark de Wierde bij Heerenveen kunnen zijn. “Als fabrikanten weten hoe materialen, vormen en kleuren reageren bij recycling, kunnen ze bij het ontwerpen van verpakkingen rekening houden met hergebruik. In het testcentrum doen bedrijven cruciale kennis op: hoe maak ik mijn verpakking zo dat het geen afval wordt? Kan mijn verpakking een grondstof worden voor iets anders? Elk bedrijf kan hier aankloppen en dat maakt het zo belangrijk voor de infrastructuur van de circulaire economie.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2019-01

&beter: voor resultaten én plezier

‘ Het begint veelal bij jezelf’

OF 2019-01

Het succes van een bedrijf of organisatie wordt grotendeels beïnvloed door de medewerkers. Mensen dus. Hoe werken ze samen? En hoe zitten ze individueel in hun vel? Wat is een bedrijf zonder zijn mensen? Wil je als ondernemer je organisatie ontwikkelen of verbeteren, maak je dan in ieder geval ook druk om je collega’s en hun betrokkenheid. Dat is de stellige mening van Bert Hendriks van &beter. Enthousiast vertelt Hendriks waarom hij in 2014 startte met zijn eigen onderneming. De belangrijkste drijfveer was werkgeluk, zo vernemen we. “Tijdens vorige management- en directieposities die ik binnen het bedrijfsleven vervulde was dat al mijn rode draad”, zegt de ondernemer. “Betere resultaten voor het bedrijf realiseren in combinatie met plezier hebben in waar je mee bezig bent.” Hij weet wat werkt en wat niet; daarvoor betaalde hij in zijn loopbaan dan ook genoeg leergeld. “En achteraf, na menig doorwaakte nacht, besef je dat het veelal bij jezelf begint. Als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg.” Die ervaring wilde hij concreet inzetten. Nu coacht hij ondernemers om hun eigen kracht en potentie optimaal te benutten. Maar ook die van hun medewerkers. En dat alles ten gunste van de resultaten en het plezier.

“Dit is mijn manier van vertragen. De beste ideeën komen dan boven.”

Betrokkenheid

Sparren

Je legt als ondernemer zorgvuldig de basis voor je bedrijf, wilt daarna groei en ontwikkeling, gaat uitdagingen aan. En dan ineens besef je dat je niet meer verder komt. “Word ik ingeschakeld, dan drinken we samen een kop koffie”, zegt Hendriks. “Of meer dan één. We hebben het over de ontwikkeling van het bedrijf en al pratend ontdekken we de belemmerende factoren. En vaak liggen die in de menselijke sfeer. De huidige arbeidsmarkt maakt dat mensen kunnen kiezen waar ze werken. Een goed salaris is een basisvoorwaarde, maar zeker niet de belangrijkste. Medewerkers willen plezier in hun werk beleven en gewaardeerd worden. Bevlogen medewerkers leveren betere prestaties, zijn creatiever en hebben minder last van stress. Juist daarin kan ik ondernemers helpen het verschil te maken. Met een betrokken team krijgt je onderneming een boost.”

“De meeste ondernemers werken keihard in hun bedrijf, maar zouden erbij gebaat zijn meer áán hun bedrijf te werken. Het klinkt misschien gek, maar op gezette tijden even vertragen en nadenken over welke kant je op wilt met je bedrijf is belangrijk. Over hoe je je mensen meekrijgt in het proces. Hoe maak je van alle medewerkers een team?” De ondernemer of manager die dat allemaal op een rij heeft, kan daarna vaak meer snelheid maken, weet Hendriks. “Ik ben ook coach van ‘Ondernemer coacht Ondernemer’ voor MKB Noord-Nederland en VNO-NCW. Je merkt dat ondernemers het - misschien na een eerste aarzeling, want ‘ik moet dat toch zelf kunnen!?’ - fijn vinden om te sparren, eens een spiegel voor te krijgen. We bespreken vragen over groei, samenwerking, hoe je zaken verandert en verbetert en we praten over persoonlijke ontwikkeling.” Bij het coachen

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

van bedrijven refereert hij soms aan de prestaties van Sven Kramer. Sven heeft immers niet een coach omdat hij slecht is, maar om nóg beter te worden en alles eruit te halen wat erin zit. Opdrachtgevers varen wel bij de aanpak van Hendriks. Zo kreeg de ondernemer onlangs van opdrachtgever Qviv mee dat hij hen had weten te prikkelen, door de juiste vragen te stellen en door hen op een andere manier te laten kijken naar bepaalde zaken. Zo hadden ze betere keuzes kunnen maken, zowel bedrijfsmatig als in hun persoonlijke ontwikkeling. Zijn enthousiasme en knowhow hadden hen ondersteund bij de strategische uitdagingen waar ze voor stonden. “Kijk, en dát is mijn werkgeluk.” www.enbeter.nl www.linkedin.com/in/b2beat/

OF 2019-01

Bouwkavel op het oog? ZE KIES UIT ÉÉN VAN ON 17 WONINGTYPES

DUURZAAM EN ENERGIEZUINIG Op www.vdmwoningen.nl vindt u alle mogelijkheden en woonstijlen

of bestel gratis onze brochure

Centraal wonen in Friesland? GEN NOG ENKELE WONIN BESCHIKBAAR

JASPIS - DRACHTEN VDM Woningen De Buorren 40a 9289 HH Drogeham 0512 - 571234 info@vdmwoningen.nl

Ik word er gek van! Iedereen heeft er wel eens van gehoord ‘Ergonomie op de werkvloer’ en de meeste mensen weten er ook best wel wat vanaf. Het is belangrijk om een goed verstelbaar bureau en een goede stoel te nemen zodat een juiste zithouding kan worden aangenomen. Rug recht, actieve zithouding, af en toe staand werken, een zit-sta kruk of zelfs een bureau fiets, allemaal hulpmiddelen voor een betere houding. En vergeet natuurlijk niet die goede computerbril indien nodig, om het turen tegen te gaan. Ondanks alle bovengenoemde maatregelen zijn er nog veel men-

sen met hoofdpijnen, nekklachten en vastzittende schouders en ruggen. Maar wat kun je nog meer doen? Wat nog wel eens wordt vergeten is een goede monitor met de juiste afstelling en een goed toetsenbord op de juiste afstand. Heb je die twee niet goed voor elkaar dan kan jouw hele ergonomische kantoorinrichting volledig teniet worden gedaan. Te kleine lettertjes, onscherp, te hoog, te laag, te ver weg, te dichtbij; allemaal factoren die je houding tijdens het werk veranderen waardoor je weer last kan krijgen van allerlei klachten. Een kwalitatief goede monitor, bij voorkeur met een IPS-paneel,

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

op een goed verstelbare bureaubeugel kan ervoor zorgen dat een zo’n ideaal mogelijk houding kan worden gecreëerd. En zorg voor een goed toetsenbord dat niet te dichtbij ligt. Pas als je alle factoren voor elkaar hebt verklein je de kans op klachten.

voor een goede doorbloeding. Zelf gebruik ik heel veel een foam (yoga) rug roller om de doorbloeding op gang te houden en verkrampen van spieren in nek en rug tegen te gaan. Ontzettend effectief en ze kosten maar een paar tientjes… Advies nodig? Bel gerust.

En heb je dan alles echt ergonomisch tiptop voor elkaar? Zorg er dan voor dat je niet te lang achter elkaar doorwerkt. Er zijn richtlijnen voor tussentijdse pauzes maar luister vooral goed naar je eigen lichaam. Probeer aan te leren om voordat het zeer gaat doen - even pauze te nemen en te bewegen

Stefan Ooms Eigenaar van Office IT https://officeit.nl/

OF 2019-01

Interchains innoveert transportwereld

De kick van het ondernemen

OF 2019-01

Al die losse Excelbestandjes met verschillende transporttarieven. Heel handig en overzichtelijk is het niet. Dat moest toch anders kunnen dacht Derk Klaver. En het kan ook anders. Derk Klaver en Lodewijk Hermans van Interchains bedachten de Logistics Calculator. De calculator helpt verladers en transporteurs beter inzicht te krijgen in de verschillende tarieven zodat het gemakkelijker wordt te vergelijken en te kiezen voor de juiste partner. De calculator maakt het mogelijk te vergelijken op basis van de prijs voor de rit, maar bijvoorbeeld ook op het ophaalen aflevermoment, of de rating van de service van de transporteur. Klaver begon met Interchains na zijn afstudeeropdracht aan Windesheim, waarin hij een analyse maakte van de softwaremogelijkheden rondom control towers. De Calculator is eigenlijk een losse module die uit te breiden is naar meer en uiteindelijk ook onderdeel kan zijn van een complete Logistics Control Tower die wordt aangeboden door Interchains. Samen met klanten zorgt Interchains dan dat alle relevante data wordt verzameld in een cloud database. De Control Tower voorziet de keten op tijd van de juiste informatie omtrent transporten, om deze vervolgens te kunnen monitoren, sturen en evalueren. Hermans: “We denken graag met bedrijven mee over ICT-innovaties op gebied van logistieke processen. Derk en ik vinden het belangrijk dat de data die bij ons binnenkomt alleen klantspecifiek

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

wordt gebruikt. Met Interchains verkopen we geen data door en besteden niets uit aan andere landen. We doen het werk zelf en spreken dezelfde taal als onze klanten. Dat is tegenwoordig niet altijd vanzelfsprekend.”

het voor bedrijven mogelijk kosten te besparen. We zijn nog lang niet klaar met de uitdagingen en de mogelijkheden die Interchains te bieden heeft.”

Kick Klaver begon ongeveer twee jaar geleden met Interchains en Hermans kwam het team enige tijd later versterken. Klaver: “Ik vind het mooi om voor de klant bezig te zijn en Lodewijk is er goed in om contacten te leggen met nieuwe klanten. We willen allebei graag ondernemen, maar hebben zo onze eigen specialismen. Het geeft echt een kick om iets wat eerst alleen een idee was, nu in de praktijk in een groeiend bedrijf te zien.” “Ons doel is natuurlijk om verder te groeien”, geeft Hermans aan. “Als we meer klanten hebben, kunnen we onze service ook uitbreiden en verbeteren. Ondernemingen zouden dan bijvoorbeeld op basis van de gegevens die inzichtelijk worden vanuit de Control Tower collectief kunnen inkopen om uitgaven in te dammen. Ook komen er dan mogelijkheden om leegrijden van vrachtwagens tegen te gaan doordat bedrijven die van onze diensten gebruik maken wagenladingen kunnen combineren. Zo is er minder CO² uitstoot en is

Lodewijk Hermans Functie accountmanager Geboortedatum 3 april 1989 Geboorteplaats Nijmegen Hobby’s reizen, series en films

Derk Klaver Functie business developer Geboortedatum 1 oktober 1993 Geboorteplaats Drachten Hobby’s tennis, fitness, series/films en gamen

OF 2019-01

‘Je emotionele bankrekening in de plus dankzij NLP’ Ondernemers zijn hardwerkende mensen, gefocust op groei en ontwikkeling en vaak bereid ver te gaan om hun bedrijf te laten slagen. Wat kan het dan frustrerend zijn als je de omzet niet haalt die je wilt. Terwijl je zeker weet dat je product, dienst en marketing dik voor mekaar zijn. Maar hoe zit het met je communicatie? Ben je je daar altijd bewust van? Het meeste wat we doen wordt aangestuurd door onbewuste processen. Met behulp van NLP kun je je bewust worden van die onbewuste processen en stappen zetten om eerst eens je emotionele bankrekening te plussen. De basis van NLP is je bewust worden van onbewuste patronen en – de volgende stap – die patronen veranderen. Het is erg moeilijk om dat zelf te doen, omdat we in stresssituaties vaak terugschieten in vertrouwde patronen. Op het moment dat je zeker weet: ik wil niet meer automatisch reageren maar bewust en oprecht communiceren, kunnen we aan de slag. In Amerika heb ik een methode aangeleerd waarmee ik mensen kan helpen zich los te maken van hun eigen vraagstuk. We ‘ruimen de rommel op’ en je gaat nadenken over de vraag: hoe wil ik het wél? Als je als ondernemer, leidinggevende of werknemer leert bewust na te denken over je eigen patronen, en we die samen ombuigen naar een positievere en bewustere manier van communiceren, zal je omgeving daar ook baat bij hebben.

We gaan daarbij heel praktisch te werk. Bij Kies Koers leer je investeren in jezelf als ondernemer. Natuurlijk is het resultaat aan het eind van het jaar belangrijk, maar onthoud: werknemers worden niet graag gestuurd op cijfers. Wat je wel kunt doen, is je mensen op waarde schatten. Oprecht verbinding met hen maken en je waardering tonen. Erbij horen, gezien en gehoord worden: de emotionele bankrekening van je bedrijf is net zo belangrijk als die andere rekening. Een bedrijf is net een familie: ieder heeft zijn eigen rol en eigen plekje binnen het geheel. Iedereen communiceert anders. Als je van deze bijzondere familieleden verlangt dat ze altijd open en eerlijk zijn, vraag jezelf dan af: ben ik dat zélf wel? Als dat je namelijk lukt – en daar kan ik je bij helpen – zullen mensen zich veiliger voelen en écht deel uitmaken van die zogenaamde ‘familie’. Wil jij ook punten scoren op je emotionele bankrekening? Ga er mee aan de slag.

Ymkje de Vries is eigenaar van KiesKoers, ‘hét NLPinstituut van Fryslân’. Ze is gecertificeerd NLP Trainer, Master Coach, NLP Coaching trainer en ook Hypnose trainer. www.kieskoers.nl

OF 2019-01

Professioneel | Ervaren | Vertrouwd

telefonie camerasystemen netwerkbekabeling draadloze netwerken t. (0519) 24 20 24 . www.faber-telecom.nl

KENNIS IS KUNNEN KENNIS IS KUNNEN

IJZERSTERK VOOR UW BEDRIJF

BEVESTIGINGEN BEVESTIGINGEN

VEILIGHEID VEILIGHEID

GEREEDSCHAPPEN GEREEDSCHAPPEN

POSTBOXEN POSTBOXEN

GROENVOORZIENING GROENVOORZIENING

Dokkum . Heerenveen . Leeuwarden . Groningen . t. (0519) 29 23 25 . www.raadsma.nl Dokkum . Heerenveen . Leeuwarden . Groningen . t. (0519) 29 23 25 . www.raadsma.nl