Column
Onterven van je bedrijfsopvolger? Wees voorzichtig! Wat is het fijn als jouw levenswerk als ondernemer door je kind wordt voortgezet. Ja, toch? Daarvoor doorloop je een heel traject. Eerst overleg je samen met de accountant en tot slot ga je naar de notaris om de aandelen in de BV of het bedrijfsvermogen aan je kind over te dragen. Onderste uit de kan Stel, er vindt een bedrijfsovername tussen vader en zoon plaats. Vaak wordt het logisch gevonden dat de zoon voor de bedrijfsovername niet het onderste uit de kan hoeft te betalen. Als het fiscaal maar allemaal klopt. Als er toch enige betaling moet plaatsvinden, wordt de waarde van het bedrijf vaak zo laag mogelijk getaxeerd. Ook vader wil doorgaans niet dat hij te maken krijgt een te hoog vermogen wegens de fiscale afrekening daarover. Daarnaast wil de bank anders mogelijk niet de hele overnamesom financieren. Bovendien speelt de overweging dat de zoon een redelijk inkomen uit het bedrijf moet kunnen halen en niet ‘opgeknoopt’ moet worden aan een te hoge financieringslast.
Hoe bij de andere kinderen? Bij hen kan sprake zijn van enige benadeling, vooral als hun broer ook mee erft. De andere kinderen kunnen bij hun broer dan misschien gaan inkorten op zijn erfdeel en de bevoordeling bij de bedrijfsovername (!) door een beroep te doen op hun legitieme portie. Dit is het minimum deel dat een kind toekomt uit de erfenis. Dit is gelijk aan de helft van wat hij/zij anders zou hebben gehad als de broer een koopsom had moeten betalen op basis van de vrije marktwaarde. Ouders proberen een gelijktrekking van de andere kinderen wel eens op te lossen door ófwel de andere kinderen een groter erfdeel toe te kennen bij testament ofwel door de bedrijfsopvolger te onterven.
Voorzichtigheid Maar wat als de bedrijfsopvolger vindt dat hij meer dan genoeg voor het bedrijf heeft betaald? Ook hij kan dan (tot 5 jaar na overlijdensdatum) een beroep doen op zijn legitieme portie. De zoon zou zelfs vaders testament door de rechter kunnen laten vernietigen als het testament onder invloed van onjuiste beweegredenen is gemaakt. Is de ontervingswens van vader wel op de juiste feiten gebaseerd? In een rechtszaak die onlangs speelde, had een vader zijn zoon/ bedrijfsopvolger in zijn testament onterfd, omdat, zo stelde vader, de zoon in staat was geweest om het bedrijf tegen gunstige voorwaarden over te nemen, waardoor er sprake was van een zodanige bevoordeling dat er een nog grotere ongelijkheid tussen hem en de andere kinderen zou ontstaan als de zoon ook nog een erfdeel zou krijgen. De vader maakte dit testament in 2011, maar de bedrijfsopvolging was toen al 14 jaar achter de rug. Vader was vergeten dat de koopsom destijds wel op reële basis tot stand was gekomen. In andere situaties kunnen weer andere motieven spelen die voor de ouder reden kunnen zijn om een kind/bedrijfsopvolger te onterven,
86
OF 2022-04
zoals bijvoorbeeld een dochter die vader voor zijn overlijden goed heeft verzorgd, waardoor vader haar meer wil laten erven door de zoon te onterven. De vraag is of dergelijke beweegredenen op juiste basis tot stand zijn gekomen als ze in een testament worden aangevoerd als reden voor onterving. Zo niet, dan kan dit aanleiding zijn tot procedures voor de rechter ingeval van geschil.
Maak ze deelgenoot en vergeet het APK-tje niet Om familiestrubbelingen te vermijden bij een bedrijfsovername in samenhang met de erfenis die je nalaat, adviseer ik altijd om de andere kinderen te betrekken bij de bedrijfsopvolging en deelgenoot te maken van de financiële aspecten die spelen. Laat minimaal om de vijf jaar je testament bij de notaris toetsen. Voldoet deze nog wel aan de wensen? Hoe liggen de onderlinge verhoudingen intussen binnen de familie? Hoe pakt de vererving financieel uit als vader nu zou komen te overlijden? Kortom: vergeet het vijf jaarlijkse apk-tje van je testament niet. Even willen klankborden over het bovenstaande, bel of mail ons gerust 0515-435600; info@rientjesnotariaat.nl mr. Karin Rientjes, notaris en mediator te Sneek.
