ELECTRA | The rescue mission of the invisible cities [V. Nasiopoulou - N. Parathyra]

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ELECTRA | αποστολή διάσωσης Αόρατων Πόλεων ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΝΑΣΙΟΠΟΥΛΟΥ - ΣΚΕΥΑ ΝΙΚΟΛΙΝΑ ΠΑΡΑΘΥΡΑ

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

6

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ 4Ο | ΤΑΜΑΡΑ - Η ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΜΑΤΙΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΜΕΡΟΣ 1Ο | ΑΝΑΛΥΣΗ “ΑΟΡΑΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ”

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ | ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΑΜΑΡΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΑΟΡΑΤΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΟΥ Ι.ΚΑΛΒΙΝΟ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΤΑΜΑΡΑΣ

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

ΣΧΕΔΙΑ | ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΟΛΕΩΝ

ΣΧΕΔΙΑ | ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΜΑΤΙΟΥ

ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

ΤΑΜΑΡΑ | ΟΨΕΙΣ

ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΣΗ

ΤΑΜΑΡΑ | SKYLINES

ΠΟΛΗ – ΑΤΟΜΟ

ΤΑΜΑΡΑ | ΦΩΤΟΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΤΑΜΑΡΑ | ΧΑΡΤΗΣ

ΜΕΡΟΣ 2 | ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΕΙΣ “ΑΟΡΑΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ” Ο

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α. ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ | ΟΡΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Β. ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ | ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΠΟΛΕΩΝ

ΜΕΡΟΣ 5Ο | ELECTRA: αποστολή διάσωσης αόρατων πόλεων [VIDEOGAME]

ΜΕΡΟΣ 3Ο | Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΟΥ

PROJECT | ELECTRA

EΙΣΑΓΩΓΗ: ΠΑΡΑΛΛΗΛΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ – ΑΟΡΑΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ

ΣΧΕΔΙΑ ΝΑΝΟΒΟΤ | ELECTRA

STORYLINE

ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣΤΟΙΧΕΙΑΤΗΣ ΠΟΛΕΙΣ - ΟΡΓΑΝΑ

ΦΥΣΗΣ/

ELECTRA | ANIMATIONS | CONTROLS VACUUM | BELT

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

ELECTRA | BELT

ΠΑΡΑΛΛΗΛΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΩΝ - ΠΟΛΕΩΝ

ELECTRA | VACUUM

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ | ΧΑΡΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

GAMEPLAY

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ | ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ - ΟΡΓΑΝΩΝ

LEVEL EYE

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΟΛΕΩΝ - ΟΡΓΑΝΩΝ

TAMARA | EYE TOWN [VIDEOGAME] | RENDERS

Διάγραμμα | Μεθοδολογία Πολεοδομικού Σχεδιασμού Πόλεων ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ - ΧΑΡΤΗΣ | ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ | ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΒΑΣΙΚΩΝ ΚΟΙΤΑΡΩΝ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ 7

8

9

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο άνθρωπος από την αρχή της ύπαρξης του είχε την ανάγκη και την επιθυμία να εκφράσει τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του, την ψυχική του κατάσταση, τα συναισθήματα και τις ιδέες του. Η τέχνη είναι μια από τις βασικότερες μορφές έκφρασης αυτών. Στην ελληνική γλώσσα η λέξη «τέχνη» περιλαμβάνει οποιαδήποτε διαδικασία για την παραγωγή κάποιου προϊόντος. Μέσω αυτής, ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει έργα που δίνουν υπόσταση στην φαντασία, τη μνήμη και τις εμπειρίες του. Ειδικότερα με τον όρο Τέχνες, εννοείται η ψυχική δραστηριότητα ή δημιουργία, λόγω της έλξης που προκαλεί στα ανθρώπινα συναισθήματα, διεγείροντας τον νου. Χωρίζονται στις καλές και εφαρμοσμένες τέχνες, με βάση το σκοπό που υπηρετούν. Από το ξεκίνημά τους, οι καλές τέχνες αναπτύσσονταν κυρίως για την αισθητική ή την ομορφιά ξεχωρίζοντας έτσι από τις εφαρμοσμένες, που εξυπηρετούσαν κάποια πρακτική λειτουργία. Εστιάζοντας αρχικά στη λογοτεχνία που εντάσσεται στον κλάδο των καλών τεχνών. κατά την περίοδο του Ρομαντισμού, άρχισε να αντιμετωπίζεται όχι πλέον ως «μίμηση» της πραγματικότητας, αλλά ως «έκφρασή» της. Σύμφωνα με αυτό, ο συγγραφέας με το έργο του «δημιουργεί» μία δική του πραγματικότητα, καθώς εκφράζει μέσα από αυτή τον ψυχικό του κόσμο. Εκείνη την εποχή εισήχθησαν και οι έννοιες της «φαντασίας», της «δημιουργικότητας» και της «πρωτοτυπίας», καθώς ήρθαν αντιμέτωπες με τους αυστηρούς κανόνες της σύνθεσης ενός έργου. Οι έννοιες αυτές επηρέασαν όλες τις μορφές των τεχνών και κατ’ επέκταση αποτέλεσαν έναν συνδετικό κρίκο μεταξύ τους. Τα ίδια πράγματα μπορούσαν πλέον να μεταφραστούν διαφορετικά, μέσω κάθε μίας από αυτές. Για παράδειγμα μία μνήμη που έχει χαραχτεί στο μυαλό ενός ανθρώπου, παίρνει διαφορετική υπόσταση όταν μεταφράζεται μέσα από τη λογοτεχνία, τη ζωγραφική την αρχιτεκτονική ή τις οπτικοακουστικές τέχνες. «ή τέχνη στέκεται κατ’ ουσίαν πέρα από μια εμπειρική αναπαράσταση πραγμάτων ή γεγονότων. Ή τέχνημόνο επιφανειακά ιδωμένη αναπαριστά φυσικά, ψυχικά ή πνευματικά όντα. Ή ουσιώδης υφή της έγκειται στο ότι αποκαλύπτει αυτό που συνήθως κρύβεται πίσω από τα όντα και όμως απαρτίζει την αναγκαία συνθήκη για τη δυνατότητά τους. Η τέχνη είναι ικανή να μας ανάγει πίσω από τα φαινόμενα και τα νοούμενα”. 1

Στην παρούσα διπλωματική εργασία βασιζόμαστε στο λογοτεχνικό βιβλίο του Ίταλο Καλβίνο, «Οι Αόρατες Πόλεις», το μελετάμε και το αναλύουμε, καταγράφουμε ορισμένα στοιχεία του, έπειτα με βάση αυτά κάνουμε έναν παραλληλισμό, μεταφράζοντας από τη δική μας σκοπιά τον κόσμο του, με απώτερο σκοπό τη δημιουργία ενός videogame για την απεικόνισή του αλλά και την διάδραση μέσα σε αυτόν.

1

10

Martin Heidegger (2006) H ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ Ο ΧΩΡΟΣ, Εκδόσεις: Ίνδικτος, σελ 14

ΜΕΡΟΣ 1Ο | ΑΝΑΛΥΣΗ “ΑΟΡΑΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ” ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ι.ΚΑΛΒΙΝΟ

ΣΤΙΣ

ΑΟΡΑΤΕΣ

ΠΟΛΕΙΣ

ΤΟΥ

Το 1972 ο Ιταλός συγγραφέας Ιτάλο Καλβίνο , ολοκληρώνει το λογοτεχνικό του έργο «Αόρατες Πόλεις» το οποίο αποτελεί διαχρονική πηγή έμπνευσης για όλο το καλλιτεχνικό αλλά και επιστημονικό φάσμα. Ο Καλβίνο θέτει με τρόπο πρωτοποριακό το ζήτημα της σύνθεσης και περιγραφής συμβολικών μορφών των κατοικημένων -η μη – αστικών χώρων. Προσκαλεί τον εκάστοτε αναγνώστη να περιπλανηθεί ο ίδιος στις πόλεις της φαντασίας του και παράλληλα να τις πλάσει αρχιτεκτονικά με δομικά υλικά τις λέξεις και τους συνειρμούς που προκύπτουν από τις συνδέσεις τους. Δημιουργεί έναν άρρηκτο δεσμό γλωσσικού τόπου – αστικού χώρου και θέτει τον κάτοικο ή επισκέπτη αυτού στη θέση του αναγνώστη. Η κάθε πόλη αποτελεί έναν ιδανικό προορισμό για τη φαντασία του εκάστοτε αναγνώστη -εξερευνητή. Το εν λόγω έργο αποτελεί πέρα από ένα είδος αρχιτεκτονικής μαρτυρίας, ισχυρό έναυσμα επανεξέτασης της αρχιτεκτονικής των πραγματικών πόλεων υπό ένα διαφορετικό πρίσμα. Ο Καλβίνο , από τον τίτλο που επέλεξε για το έργο του σε προετοιμάζει να εισαχθείς σε ένα κόσμο «Αοράτων Πόλεων» , συνεπώς νοητών πόλεων στο χάρτη της φαντασίας και της μνήμης. Ξεκινά την αφήγηση του με μια σύντομη εισαγωγή στους βασικούς χαρακτήρες του διηγήματος , Μάρκο Πόλο και Κουμπλάι Χαν. Ο αυτοκράτορας Κουμπλάι ,ως καθρέπτης του αναγνώστη επιθυμεί να γνωρίσει τις πόλεις της αχανούς κινέζικης αυτοκρατορίας ,μέσω των περιγραφών του Πόλο. Ο Καλβίνο στις Αόρατες πόλεις ως άλλος Μάρκο Πόλο, μέσω της περιπλάνησης και εξερεύνησης του, χαρτογραφεί και περιγράφει τις παραβεβλημένες και κρυφές πτυχές του αστικού ιστού και τα στοιχεία που συνθέτουν την “πόλη» ως έννοια αλλά και εμπειρία. Η αφήγηση του Πόλο λειτουργεί νοηματικά σαν συνδετικός ιστός ανάμεσα στις πόλεις μιας αυτοκρατορίας , που δεν είναι παρά μια διαλυμένη έκταση χωρίς μορφή ,αρχή και τέλος.

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Το βιβλίο διακρίνεται σε εννέα ενότητες (9) , εκ των οποίων η πρώτη και η τελευταία αφορούν την περιγραφή δέκα πόλεων (10), ενώ στις υπόλοιπες περιγράφονται από πέντε (5). Οι ενότητες είναι συμμετρικές η πρώτη προς την ένατη, η δεύτερη προς την όγδοη και αντιστοίχως καθώς προχωρούμε από τα άκρα προς το κέντρο. Το κέντρο βρίσκεται στην 5η ενότητα και συγκεκριμένα στην κατηγορία «οι πόλεις και τα μάτια» που αποτελεί τον άξονα συμμετρίας. Η δεύτερη και η τέταρτη αναφέρονται στις συμπληρωματικές κατευθύνσεις του βλέμματος, προς τα πάνω και προς τα κάτω, ενώ η τρίτη (Βαυκίδα), που τονίσαμε πως αποτελεί τον άξονα συμμετρίας, γίνεται αναφορά στην απόσταση μεταξύ του βλέμματος και του ορώμενου αντικειμένου. Στην κατηγορία αυτή παρατηρούμε ότι η πρώτη και η πέμπτη από τις πόλεις των ματιών κάνουν αναφορά σε σχέσεις συμμετρίας, αντανάκλασης και διπλής όψεως. Στο σύνολο τους οι «Αόρατες Πόλεις» είναι πενήντα πέντε (55). Κάθε ενότητα αρχίζει και τελειώνει με ένα απόσπασμα από τις συνομιλίες του αυτοκράτορα Χαν με τον Μάρκο Πόλο , σημαντικό στοιχείο της οργάνωσης, δομής, και πλοκής του κειμένου.

Οι πόλεις επομένως ταξινομούνται στις ακόλουθες έντεκα κατηγορίες (11): (Πίνακας 1) 6. Οι πόλεις και τα μάτια 7. Οι πόλεις και το όνομα 1. Οι πόλεις και η μνήμη 8. Οι πόλεις και οι νεκροί 2. Οι πόλεις και η επιθυμία 9. Οι πόλεις και ο ουρανός 3. Οι πόλεις και τα σημάδια 10. Οι συνεχείς πόλεις 4. Οι λεπτόπλοκες πόλεις 11. Οι κρυμμένες πόλεις 5. Οι πόλεις και οι ανταλλαγές

1. Πίνακας Κατηγοριοποίησης Αόρατων Πόλεων: Ζόρα

Μαυρίλλια

Φεδώρα

Ζωβαΐδα

Ζωή

Υπατία

Ολίβια

Ζηνοβία

Αρμίλα

Σωφρονία

Οκταβία

Ευφημία

Χλόη

Ευτροπία

Ερσίλια

Εσμεράλδα

Οι πόλεις και τα μάτια

Βαλτράδα

Ζερμούνδη Βαυκίδα

Φύλλιδα

Μοριάνα

Οι πόλεις και το όνομα

Αλγαύρα

Λεάνδρα

Πίρρα

Κλαρίσα

Ειρήνη

Οι πόλεις και οι νεκροί

Μελανία

Αντέλμα

Ευσαπία

Αργία

Λαοδάμια

Οι πόλεις και ο ουρανός

Ευδοξία

Βαρσαβέα

Θέκλα

Περίνθια

Αντρία

Οι συνεχείς πόλεις

Λεονία

Τρούντε

Προκοπία

Καικιλία

Πενθεσίλια

Οι κρυμένες πόλεις

Ολίντα

Ραΐσα

Μαρότζια

Θεοδώρα

Βερενίκη

Ζάιρα

Οι πόλεις και η μνήμη

Διομίρα

Ισιδώρα

Οι πόλεις και η επιθυμία

Δωροθέα

Αναστασία Δέσποινα

Οι πόλεις και τα σημάδια

Ταμάρα

Ζίρμα

Οι λεπτόπλοκες πόλεις

Ισαύρα

Οι πόλεις και η ανταλλαγές

Ο Καλβίνο κατηγοριοποιεί τις 55 πόλεις στους προαναφερόμενους έντεκα τίτλους που επαναλαμβάνονται περιοδικώς από πέντε φορές ο καθένας. Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει τέσσερις πόλεις που ανήκουν στην κατηγορία «οι πόλεις και η μνήμη» , τρεις που ανήκουν στην κατηγορία «οι πόλεις και η επιθυμία» ,δυο που ανήκουν στην κατηγορία «οι πόλεις και τα σημάδια» και μια στην κατηγορία των «λεπτόπλοκων πόλεων». Η αρίθμηση και η δόμηση της ενότητας αποτελεί ένα είδος αντίστροφης μέτρησης (4-3-2-1) που μας εισάγει στην επόμενη ενότητα. Οι πόλεις που περιγράφονται εδώ σε αντίθεση με την προηγούμενη ενότητα, χρησιμοποιούν το ίδιο μοτίβο αντίστροφης μέτρησης , ξεκινώντας όμως από τον αριθμό πέντε. Από την δεύτερη έως την όγδοη εισάγεται μια νέα κατηγορία πόλης κάθε φορά. Στην ένατη ενότητα όμως ,το σχήμα ταξινόμησης παίρνει τη μορφή 5-4-3-2-5-4-3-5-4-5 γεγονός που φανερώνει το τέλος του κειμένου (στις προηγούμενες ακολουθείται μια φθίνουσα πορεία αρίθμησης που καταλήγει πάντα στον αριθμό 1 , ενω στην προκειμένη αυξομειώνεται ξεκινώντας και καταλήγοντας στον αριθμό 5). Με αυτό τον τρόπο αρίθμησης ο Καλβίνο δημιουργεί μια «αόρατη» σκακιέρα στα όρια της οποίας εκτείνεται η αυτοκρατορία του. (Εικόνες 1, 2)

Εικόνες 1, 2: Πεπονής Γιάννης, (2003), Χωρογραφίες, Αθήνα, Αλεξάνδρεια, σελ.40, 41

11

Τα στοιχεία της δομής που χρησιμοποιούνται συνθέτουν ένα παιγνιώδη και συμμετρικό τρόπο αφήγησης. Όπως αναφέρει και ο Ι. Πεπονής στο έργο του «Χωρογραφίες», οι σελίδες του έργου του Καλβίνο, διαδέχονται η μια την άλλη με τρόπο γραμμικό, ενώ η οργάνωση των περιεχομένων είναι σύνθετη και στηρίζεται στην αρχή της αναγνωστικής παλινδρόμησης.2

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΟΛΕΩΝ

Εικόνα 43 Matteo Pericoli, Diomira

Σε κάθε λογοτεχνικό έργο, ο συγγραφέας πλάθει έναν ήρωα- πρωταγωνιστή. Στην περίπτωση ενός διηγήματος ή μυθιστορήματος που αναφέρεται μια πόλη , αμέσως και αυτή αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο στην αφήγηση.3 Μία πόλη αποτελεί μια οντότητα από διάφορα ορατά και αόρατα στοιχεία. Ενώ τα ορατά όπως η τοποθεσία, ο κάναβος του πολεοδομικού σχεδίου και η αρχιτεκτονική των κτιρίων της, είναι πάντοτε εμφανή, τα αόρατα δεν γίνονται το ίδιο αντιληπτά. Έχουν άμεση σχέση με τον παράγοντα άνθρωπο ως χρήστη της πόλης και τις απόρροιες της ύπαρξης του. Στοιχεία κοινωνικά, πολιτισμικά και οικονομικά αποτελούν ένα αόρατο σύμπλεγμα δικτύων που συνθέτουν την έννοια της πόλης . Επομένως η πόλη είναι ένα δυναμικό σύνολο σχέσεων μεταξύ αντικειμένων και ανθρώπων, που ξεπερνά το άθροισμα των μερών του. Ένα σύνολο από έθιμα και παραδόσεις, νοοτροπίες και συναισθήματα τα οποία ενυπάρχουν σε αυτά τα έθιμα και μεταδίδονται με αυτήν την παράδοση. Δεν είναι ένας ειδικός μηχανισμός και μία τεχνητή κατασκευή αλλά αποτελείται από τις ζωτικές διαδικασίες των ανθρώπων που την απαρτίζουν, καθιστώντας την ένα προϊόν της ανθρώπινης δράσης. Ο Καλβίνο μέσα από το έργο του αναδεικνύει τα αόρατα στοιχεία της πόλης, ανατρέποντας τη διαφάνεια τους. Με αυτό τον τρόπο κατευθύνει τον αναγνώστη να τις εξερευνήσει υπό ένα συγκεκριμένο πρίσμα , αυτό που νοηματικά προκύπτει από το όνομα τους. Ο Καλβίνο χωρίζει τις πόλεις του σε 11 κατηγορίες. Στον τίτλο κάθε μίας χρησιμοποιεί μία λέξη-κλειδί. Εισάγει έτσι τον αναγνώστη σε ένα παιχνίδι εξερεύνησης των πόλεων του, και κατ’ επέκταση εντοπισμού, ορισμένων κοινών στοιχείων, που με τη σειρά τους συνθέτουν ένα σύνολο πόλεων για κάθε κατηγορία. Επιπλέον αυτές οι λέξεις-κλειδιά, χρησιμοποιούνται με σκοπό να επηρεάσουν το πλαίσιο παρατήρησης του αναγνώστη, μέσω του τεχνάσματος του συνειρμού. Παρατίθενται ενδεικτικά κάποια αποσπάσματα, όπου η μέθοδος που χρησιμοποιείται διατρέχει την αφήγηση ολόκληρου του βιβλίου.

Εικόνα 4: Matteo Pericoli, Ottavia

Α. Κατηγορία «Οι πόλεις και η μνήμη»: Οι πόλεις και η μνήμη 1.

2 3 4

Πεπονής Γιάννης, (2003), Χωρογραφίες, Αθήνα, Αλεξάνδρεια Θοδωρής Χιώτης, (2012), Πραγματικές πόλεις: Διαβάζοντας τις Αόρατες Πόλεις του ‘Ιταλο Καλβίνο’ Ίταλο Καλβίνο, (1983), Οι Αόρατες Πόλεις, σ.13

12

«Αν ένας άνθρωπος ξεκινήσει από εκεί και προχωρήσει για τρεις μέρες προς την ανατολή, θα βρεθεί στη Διομίρα, πόλη με εξήντα ασημένιους τρούλους, μπρούντζινα αγάλματα όλων των θεών, δρόμους τέλεια λιθοστρωμένους, ένα κρυστάλλινο θέατρο, έναν χρυσό πετεινό που τραγουδά κάθε πρωί πάνω σ’ έναν πύργο. Ο ταξιδιώτης γνωρίζει ήδη όλες αυτές τις ομορφιές γιατί τις είδε και σε άλλες πόλεις. Το χαρακτηριστικό όμως αυτής της πόλης είναι πως όποιος φτάνει εδώ μια βραδιά του Σεπτέμβρη, όταν οι μέρες μικραίνουν και οι πολύχρωμες λάμπες ανάβουν όλες μαζί στις πόρτες των ψητοπωλείων και από ένα μπαλκόνι μια γυναικεία φωνή φωνάζει: αχ! αρχίζει να ζηλεύει εκείνους που πιστεύουν πως έχουν ήδη ζήσει μια νύχτα ίδια με αυτή και πως εκείνη τη φορά ήταν ευτυχισμένοι».4

Οι πόλεις και η μνήμη 2. «Ο άντρας που ιππεύει για μέρες πολλές σε άγρια εδάφη ποθεί να συναντήσει μια πόλη. Κάποτε φτάνει στην Ισιδώρα, πόλη όπου τα μέγαρα έχουν κρεμαστές ελικοειδείς κλίμακες καλυμμένες από θαλάσσιους κοχλίες, πόλη όπου κατασκευάζονται με όλους τους κανόνες της τέχνης κιάλια και βιολιά, πόλη όπου όταν ο ξένος είναι αναποφάσιστος ανάμεσα σε δύο γυναίκες συναντάει πάντα μια τρίτη, πόλη όπου οι κοκορομαχίες εκφυλίζονται σε αιματηρούς καβγάδες ανάμεσα σ’ αυτούς που βάζουν στοιχήματα. Όλα αυτά τα πράγματα σκεφτόταν κάθε φορά που ποθούσε μια πόλη. Η Ισιδώρα είναι επομένως η πόλη των ονείρων του: με μία μόνο διαφορά. Η ονειρεμένη πόλη τον εμπεριείχε νεαρό· στην Ισιδώρα φτάνει σε προχωρημένη ηλικία. Στην πλατεία είναι το πεζούλι των γέρων που κοιτάζουν τη νεολαία να περνά βρίσκεται καθισμένος στη σειρά μαζί τους. Οι επιθυμίες έχουν ήδη γίνει μνήμες».5 Ο Καλβίνο και σε άλλα κείμενα του έχει μιλήσει για πόλεις οι οποίες έχουν ως χώρο ένα αόριστο παρελθόν. Ειδικότερα, στην κατηγορία «Οι πόλεις και η μνήμη» οι πόλεις δεν ζουν από το παρελθόν τους αλλά ζουν με αυτό και μέσω αυτού εξελίσσονται. Η Διομίρα και η Ισιδώρα υπάρχουν μόνο στην ουτοπία της Γλώσσας και της Λογοτεχνίας – και στις δύο αυτές πόλεις ο βενετός εξερευνητής φαίνεται να επανέρχεται ξανά και ξανά με σκοπό να βρει κάτι το οποίο είχε χάσει στο παρελθόν (μια εμπειρία, μία μνήμη, τη νιότη του). Β. Κατηγορία «Οι λεπτόπλοκες πόλεις»: Στην εισαγωγική συζήτηση της πέμπτης ενότητας ο Κουμπλάι Χαν αφηγείται στον Μάρκο Πόλο ένα όνειρο του: «‘Θα σου διηγηθώ τι ονειρεύτηκα χθες βράδυ’, είπε στον Μάρκο. ‘Στη μέση μιας επίπεδης και κίτρινης γης, σπαρμένης με μετεωρίτες και πλανήτες λίθους, έβλεπα να υψώνονται από μακριά τα βέλη μιας πόλης με λεπτές οξυκόρυφες σκεπές, φτιαγμένα έτσι ώστε η Σελήνη στο ταξίδι της να μπορεί να ακουμπά πότε στο ένα και πότε στο άλλο, ή να κάνει κούνια κρεμασμένη στα σύρματα των γερανών’. Και ο Πόλο: ‘Η πόλη που ονειρεύτηκες είναι η Λαλάγη. Οι κάτοικοί της φρόντισαν έτσι ώστε ο νυχτερινός ουρανός να κοντοστέκεται σε αυτή και η Σελήνη να επιτρέπει στο κάθε στοιχείο της πόλης να μεγαλώνει και να ξαναμεγαλώνει χωρίς τέλος’. ‘Υπάρχει όμως και κάτι που εσύ δεν το ξέρεις’, συπληρώνει ο Χαν. ‘Η Σελήνη από ευγνωμοσύνη έδωσε στην πόλη Λαγάνη ένα ακόμα πιο σπάνιο προνόμιο: να εγαλώνει ανάλαφρα’».6

Εικόνα 5: Colleen Corradi Brannigan, Isidora

Δεν είναι τυχαίο ότι η πόλη που περιγράφεται μετά από αυτό το όνειρο είναι η Οκταβία, η πρώτη από τις πέντε πόλεις οι οποίες εμπίπτουν στην κατηγορία «Οι λεπτόπλοκες πόλεις». Η Οκταβία είναι μια πόλη η οποία κρέμεται πάνω από την άβυσσο βασισμένη πάνω σε ένα δίχτυ το οποίο χρησιμεύει και ως πέρασμα αλλά και ως στήριγμα. Ο Πόλο υποστηρίζει ότι «κρεμασμένη πάνω από την άβυσσο, η ζωή των κατοίκων της Οκταβίας είναι λιγότερο αβέβαιη από ό,τι στις άλλες πόλεις. Ξέρουν ότι το δίχτυ δεν θα αντέξει περισσότερο από όσο είναι να αντέξει».7

5 6 7

Ίταλο Καλβίνο, (1983), Οι Αόρατες Πόλεις, σ.14 Ο.π., σ.90 Ο.π., σ.91

Εικόνα 6: Gérard Trignac, Ottavia

13

Ο Καλβίνο στην εισαγωγή του αποκαλεί αυτές τις λεπτές, νηματοειδείς πόλεις ως τη «φωτεινότερη ζώνη του βιβλίου». Οι «λεπτόπλοκες πόλεις» ως σύνολο είναι οι πόλεις στις οποίες το πεπερασμένο της ύπαρξής τους τοποθετείται σε πρώτο πλάνο: ο Καλβίνο είναι σαν μας λέει ότι η γνώση ότι «το δίχτυ δεν θα αντέξει περισσότερο από όσο είναι να αντέξει» κάνει τους κατοίκους της πόλης να αισθάνονται πιο ελεύθεροι. Η Οκταβία, με τον τρόπο που μας παρουσιάζεται, αποτελεί και το ιδανικό μοντέλο της πόλης η οποία είναι ένα λογοτεχνικό κατασκεύασμα, μια λογοτεχνική ονειροπόληση.

ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Όπως έχει προαναφερθεί ο Καλβίνο χρησιμοποιεί μια μεθοδολογία σε όλο το εύρος του έργου του με ποικίλους τρόπους , που αφορούν είτε τη δομή είτε τις λέξεις που επιλέγει για την αφήγηση του. Πέρα από τις κατηγορίες των πόλεων , τιτλοφορεί το ίδιο σχολαστικά και δεξιοτεχνικά την κάθε πόλη που οραματίζεται. Τα ονόματα που χρησιμοποιεί για αυτές είναι όλα γένους θηλυκού, με ετυμολογικό συσχετισμό με την εκάστοτε πόλη και τα βασικά χαρακτηριστικά της. Οι πόλεις μοιάζουν να είναι γυναίκες που περιμένουν τον αναγνώστη -εξερευνητή να τις ανακαλύψει και να μπορέσει να τις κατανοήσει διαβάζοντας τες. Ο Καλβίνο δημιουργεί έναν φανταστικό άτλαντα από πόλεις-γυναίκες τις οποίες πρέπει να «κατακτήσει». Οι πόλεις παρελαύνουν μέσα στο βιβλίο σαν ονόματα γυναικών αρχαία , νεότερα,

Εικόνα 7: Invisible Cities, cover, San Diego, New York, London, 1974

συμβολικά, ή απλώς λέξεις ‘σαν στήλες που βυθίζονται μέσα σε ένα σύνολο σημασιών’, όπως θα έλεγε και ο Μπάρτ , στη σαγήνη των οποίων υπόκεινται οι δύο άνδρες, ο Μάρκο Πόλο και ο Κουμπλάι Χάν.7 Το γυναικείο όνομα φέρει μια επιπλέον σημασία που έγκειται στη λογοτεχνική παράδοση , όπου φαίνεται να συνδέεται συχνά η ιδέα του ταξιδιού-νόστου με τη γυναίκα. Η αναγωγή στη γυναίκα είναι μια μεταφορά στον τόπο. Το θηλυκό όνομα φέρει διττή αναφορική υπόσταση ανάμεσα στο ρίζωμα σε ένα τόπο (μάνα γη-πατρίδα) και στην περιπλάνηση (αιώνιο ταξίδι). Πιο συγκεκριμένα , η Βενετία ως γενέτειρα του Ι. Καλβίνο φαίνεται να καθρεπτίζεται σε κάθε πόλη που επισκέπτεται ο Πόλο, καθώς ο συγγραφέας είναι φανερά επηρεασμένος από αυτή, τη νοσταλγεί, και την αναζητά σε κάθε του «ταξίδι». «“Οι εικόνες της μνήμης, μόλις αιχμαλωτιστούν από τις λέξεις, σβήνουν”, είπε ο Πόλο. “Ίσως φοβάμαι μη χάσω τη Βενετία δια μιας , αν μιλήσω για αυτή. Ή ίσως, μιλώντας για άλλες πόλεις, την έχω ήδη χάσει λίγο λίγο”.»8

ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΣΗ Ο Καλβίνο όπως προαναφέραμε, χρησιμοποιεί σπασμένα κομμάτια, «μικρά κείμενα που διαδέχονται το ένα το άλλο, χωρίς τη λογική της συνεπαγωγής ή της ιεράρχησης...».9 Η εικονογραφική ιδέα του βιβλίου

Εικόνα 8: Invisible Cities, cover, 1974

Φωτεινής Μαργαρίτη, (2020) «Αόρατες πόλεις», η επανεγγραφή μιας περιπλάνησης στο χώρο. Ίταλο Καλβίνο, (1983), Οι Αόρατες Πόλεις, σ.105 Ίταλο Καλβίνο, (1995) Έξι προτάσεις για την επόμενη χιλιετία, σ. 114-115 10 Φωτεινή Μαργαρίτη (2007) Το εργαστήρι του συγγραφέα – Το εργαστήρι του αρχιτέκτονα, σσ. 35-37, 52-67 (πίνακες 1-8) 7 8

9

14

δημιουργεί έναν επινοημένο «χάρτη» που επιβεβαιώνει την μοντέρνα όσο και αρχαία ιδέα πως το να γράφεις είναι τελικά το ίδιο σαν να σχεδιάζεις («Γράφω όπως σχεδιάζω» – Aνρύ Μισό), μια ιδέα που μπορεί να έχει εφαρμογή και στο αρχιτεκτονικό σχέδιο.10 Οι δύο χαρτογράφοι, Μ. Πόλο και Κουμπλάι δημιούργησαν έναν αχανές Άτλαντα όπου η κάθε πόλη μπορεί να θεωρηθεί ως ένα σημείο ενός λαβύρινθου, ο οποίος δε μπορεί να διαβαστεί ως ένας πραγματικός χάρτης τόσο γιατί οι πόλεις όσο και οι συνδέσεις μεταξύ τους παραμένουν αόρατες. Διασχίζουν ιστορικές εποχές και χάρτες, και σε μια ατελείωτη συνδυαστική προσπάθεια, δημιουργούν έναν παράξενο αστικό χώρο που φαίνεται να διαμορφώνεται, με σκοπό να κατασκευαστεί μια αδύνατη αρχιτεκτονική επιθυμιών, ονείρων και αναμνήσεων.

ΠΟΛΗ – ΑΤΟΜΟ Ολόκληρο το κείμενο των αόρατων πόλεων αναφέρεται σε μια Βενετία, η οποία βρίσκεται πολύ μακριά από την εν λόγω αυτοκρατορία. Τόσο ο Κουμπλάι ,όσο και ο αναγνώστης παρακολουθούν τις διηγήσεις του Μάρκο Πόλο χωρίς να είναι βέβαιοι για την αλήθεια των περιγραφών του. Συγκεκριμένα στον πρόλογο του βιβλίου, ο Καλβίνο αναφέρεται στο γεγονός ότι όλες οι πόλεις που έπεται να περιγραφούν είναι επινοημένες και όχι αναγνωρίσιμες. Παράλληλα στην εισαγωγή του έκτου κεφαλαίου γίνεται αναφορά στη Βενετία από τον Πόλο, γεγονός που «αμφισβητεί» τον προαναφερόμενο ισχυρισμό του συγγραφέα περί επινόησης των πόλεων. «Μ. Πόλο : “...Κύριε, τώρα πια σου έχω μιλήσει για όλες τις πόλεις που γνωρίζω’’ “Μένει μια που δε μιλάς ποτέ για αυτή” O Μ. Πόλο έσκυψε το κεφάλι. “Τη Βενετία’’, είπε ο Χαν. Ο Μάρκο χαμογέλασε. “Kαι γιατί άλλο νόμιζες πως σου μιλούσα τόσο καιρό;” O Αυτοκράτορας δεν έδειξε την παραμικρή αντίδραση. “ Kι όμως δε σε άκουσα ποτέ να αναφέρεις το όνομά της” Kι ο Πόλο : “Kάθε φορά που περιγράφω μια πόλη λέω κάτι για τη Βενετία”».11

δυνατότητα της διαίσθησης. Το γεγονός ότι ο Κουμπλάι ζητάει να του αφηγηθούν οι πόλεις που συγκροτούν την αυτοκρατορία του, τονίζει από τη μια τη λογοτεχνική υπόσταση του εν λόγω έργου και από την άλλη ο συγγραφέας μας δίνει να καταλάβουμε ότι η πόλη ως σύνολο μπορεί να μετρηθεί με μια μέθοδο, η οποία είναι καθαρά διαισθητική. Ο Μεγάλος Χαν διαισθάνεται ότι η αυτοκρατορία του, χωρίς να έχει προλάβει να την γνωρίσει εν των έσω, πρόκειται να καταστραφεί. Ο Καλβίνο χρησιμοποιώντας το αφηγηματικό σχήμα του εξερευνητή για τον Μ. Πόλο, φέρνει στον αναγνώστη της μητρόπολης, ιστορίες από το ασυνείδητο των πόλεων. Ανασύρει στην επιφάνεια ό,τι συμβάλλει στο να γίνει πιο υποφερτή η ζωή στην «κόλαση» της καθημερινότητας. Ο Πόλο στην τελευταία παράγραφο του βιβλίου σημειώνει ότι είτε θα γίνουμε μέρος αυτής της κόλασης είτε μπορούμε «να προσπαθήσουμε και να μάθουμε να αναγνωρίζουμε ποιος και τι, μέσα στην κόλαση, δεν είναι κόλαση, και να του δώσουμε διάρκεια, να του δώσουμε χώρο». Το βιβλίο λοιπόν μπορεί να θεωρηθεί σαν μια απόπειρα γνωριμίας και κατανόησης όλων αυτών των πόλεων που είναι πολύ δύσκολο να γνωρίσουμε πραγματικά. Ο Καλβίνο μας προτρέπει να διαβάσουμε τον χώρο στον οποίο ζούμε με έναν ιδιαίτερα λογοτεχνικό και δημιουργικό τρόπο. Ο Ρολάν Μπαρτ αναφέρει ότι «Στην πραγματικότητα η διεπιστημονικότητα δεν θα έπρεπε να γίνει αντιληπτή ως συμπαράθεση διακριτών γνωστικών κλάδων. Συνίσταται –ή μάλλον θα συνίσταται– στη διαλεκτική καταστροφή κάθε σχηματισμένου γνωστικού κλάδου προς όφελος ενός νέου». Με βάση τα λόγια του, ορίζει τον Ίταλο Καλβίνο ως έναν κατ’ εξοχήν διαθεματικό συγγραφέα. Η σύνδεσή του με άλλες λογοτεχνίες (από τον Μπόρχες μέχρι τον Περέκ ή τον Κενώ) και οπτικές τέχνες (από τον Kλέε, μέχρι τον Έσερ ή τον Στάινμπεργκ), είναι ένα θέμα επιβεβαιωμένο, αν και ανεξάντλητο. Το φαινόμενο της διαρκούς επανεγγραφής και επανακωδικοποίησης τους μέσα στο έργο του, αποτελεί πηγή έμπνευσης των αρχιτεκτόνων και όχι μόνο. Οι Αόρατες Πόλεις αποτελούν επομένως για την αρχιτεκτονική και τις οπτικές τέχνες έναν τρόπο εικονογραφικής γραφής, ένα μέσο ορατότητας του λόγου, με τη χρήση εικονογραφικής μεταφοράς.12

Ο Πόλο έχοντας ως κατευθυντήρια γραμμή την πόλη που βίωσε εις βάθος , μελετάει και τις υπόλοιπες που επισκέπτεται υπό το πρίσμα που έχει καθοριστεί ήδη και βασίζεται κυρίως στο «γνωστό» ,στο «οικείο» ή αντίθετα. Η Βενετία αποτελεί δηλαδή το πλαίσιο με βάση το οποίο ερευνώνται όλες οι υπόλοιπες πόλεις. Χρησιμοποιείται σαν σημείο αναφοράς και αποκωδικοποίησης της εμπειρίας των πτυχών της αστικής ζωής. Αποτελεί την πλέον ιδεατή πόλη με βάση την οποία όλες οι άλλες απορρέουν και περιγράφονται. Η πόλη ως οντότητα δεν καθορίζεται μόνο από τις αναμνήσεις μας ή τις ανάγκες μας , αλλά ορίζει την ταυτότητα μας ατομική και συλλογική είτε τη βιώνουμε σαν κάτοικοι είτε σαν επισκέπτες - περιπατητές. Καμία πόλη δεν είναι ίδια με την άλλη , κάθε μια έχει την μοναδικότητα της, όπως αντίστοιχα και κάθε άνθρωπος ατομικά βιώνει και αντιλαμβάνεται εκάστοτε εμπειρία, άρα και την εμπειρία του σε σχέση με τον εκάστοτε αστικό χώρο. Δεν είναι εφικτή η οικειοποίηση μιας πόλης αν ο περιπατητής δεν την κατακτήσει περιπλανώμενος στους κόλπους της. Αποτελεί ζωντανό στοιχείο του δομημένου περιβάλλοντος της και χωρίς αυτόν η πόλη είναι κλινικά νεκρή.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ο Καλβίνο με την ιδιαίτερη αδυναμία του για το παιχνίδι μας δίνει τη λύση σχετικά με τη λογική η οποία ενυπάρχει πίσω από τη δημιουργία και λειτουργία κάθε πόλης –λογοτεχνικής και πραγματικής. Ειδικότερα η ιδιότυπη «ονειρική λογική» του Καλβίνο έγκειται στη

11 12

Στις επόμενες σελίδες ακολουθεί μία συλλογή εικαστικών έργων διαφόρων καλλιτεχνών, βασισμένα στις “Αόρατες Πόλεις”.

Ίταλο Καλβίνο, (1983), Οι Αόρατες Πόλεις, σ.104 Φωτεινής Μαργαρίτη, (2020) «Αόρατες πόλεις», η επανεγγραφή μιας περιπλάνησης στο χώρο.

15

Εικόνα 9: Karina Puente, Diomira

Εικόνα 10: David Fleck, Ersilia

Εικόνα 11: Matteo Pericoli, Zemrude

Εικόνα 12: Matteo Pericoli, Bauci

16

Εικόνα 13: Matteo Pericoli, Moriana

Εικόνα 14: Colleen Corradi Brannigan, Le Città Invisibili: Ersilia

Εικόνα 13: Matteo Pericoli, Zemrude

Εικόνα 15: Samantha X. Cigarroa, Thekla

Εικόνα 16: Federica Fragapane, Tamara

Εικόνα 18: Agela Patsiada, The city of Zirma

17

18

19

ΜΕΡΟΣ 2Ο | ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΕΙΣ “ΑΟΡΑΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ” ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εμβαθύνοντας στο κείμενο του Καλβίνο, εστιάζουμε στο τμήμα της περιγραφής των Αόρατων Πόλεων. Στο προηγούμενο κεφάλαιο αναφέρθηκε πως ο συγγραφέας βάζει τον αναγνώστη στη θέση ενός εξερευνητή, ορίζοντας του μία αφετηρία εξερεύνησης για κάθε πόλη, που λειτουργεί ως αφετηρία της συλλογιστικής του πορείας στον άξονα της φαντασίας. Εισάγει επομένως κάποια βασικά δεδομέναχαρακτηριστικά, που χρησιμοποιούνται από τον αναγνώστη για να εμπλουτίσει την εικόνα που σχηματίζει για κάθε πόλη.

Α. ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ | ΟΡΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ

Αυτές είναι οι: Ζάιρα, Ταμάρα, Δέσποινα, Ισαύρα, Φεδώρα, Ζηνοβία, Αρμίλα, Σωφρονία, Οκταβία, Εσμεράλντα, Ευδοξία, Μοριάνα, Ευσαπία, Αργία, Θέκλα, Πενθεσίλια Σε μια πρώτη ανάγνωση, εστιάζουμε στο τοπογραφικό, πολεοδομικό και αρχιτεκτονικό σχέδιο κάθε πόλης. Τα όρια αυτών, τα αστικά, τα οδικά και τα υδάτινα δίκτυά τους, η οικοδομική και οι υλικότητες των κτιρίων/κατασκευών τους, λειτουργούν για μας ως άξονας μελέτης της πολυπλοκότητας και την ιδιαιτερότητάς τους. (Πίνακας 2)

Δεν θα μπορούσαμε ποτέ να αναγνωρίσουμε τα αόρατα στοιχεία που απαρτίζουν τις πόλεις του Καλβίνο εάν πρώτα δεν εντοπίζαμε τα ορατά. Αυτά με τη σειρά τους, αν και αποτελούν εμφανή στοιχεία του συνόλου μίας πραγματικής πόλης, στο συγκεκριμένο βιβλίο παρουσιάζονται με ασάφεια. Ο αφηγηματικός τρόπος που ακολουθεί ο συγγραφέας, ενεργοποιεί τη φαντασία του αναγνώστη με σκοπό την ανακάλυψη, και έπειτα την αποκωδικοποίησή τους. Στο πρώτο σκέλος της διπλωματικής μας εργασίας, επιχειρούμε να εντοπίσουμε και να καταγράψουμε στοιχεία που κατά την άποψή μας είναι ορατά σε κάθε πόλη. Αυτά αφορούν το σύνολο του αστικού χώρου και το περιβάλλοντός του. Εντοπίζοντας ορισμένα κοινά τέτοια στοιχεία σε διάφορες πόλεις, επιλέξαμε 16 από αυτές που μας φάνηκαν πιο ενδιαφέρουσες.

2. Πίνακας: Ορατά στοιχεία - Αόρατες Πόλεις: ΠΟΛΕΙΣ

ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ζάιρα Ταμάρα Δέσποινα Ισαύρα

+ +

Φεδώρα

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ

ΥΔΑΤΙΝΟ ΔΙΚΤΥΟ

ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

+ + +

+

+

+

Ζηνοβία Αρμίλα Σωφρονία Οκταβία

+

Εσμεράλδα Ευδοξία

+

+ + +

Μοριάνα Ευσαπία Αργία

+ + +

+

+

+ +

+

+

+

+

+

Θέκλα Πενθεσίλια

20

+

+

Β. ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ | ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ Σε μια δεύτερη ανάγνωση γίνεται μια επιπλέον κατηγοριοποίηση των πόλεων, βασισμένη αυτή τη φορά στο φυσικό στοιχείο. Αρχικά, η πόλη και η φύση συχνά εκλαμβάνονται ως αντιθετικές έννοιες που καταλαμβάνουν τα δύο άκρα ενός δίπολου.12 Θα μπορούσαν να διαβαστούν και ως δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Η πόλη και η φύση υποκύπτουν επομένως σε ένα κοινό παράγοντα, τον χρόνο. Στο πέρασμά του, συνεχώς μεταλλάσσονται με τρόπο που η πόλη επεμβαίνει στη φύση αλλά και αντίστροφα. Η πόλη θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένας ζωντανός οργανισμός που αλλάζει σαν ένα δέντρο από εποχή σε εποχή. Στο βιβλίο που μελετάμε γίνεται συχνή αναφορά στο φυσικό στοιχείο καθώς και το πως αυτό συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με την κάθε πόλη. Βουνά στηρίζουν τα θεμέλιά τους, ποτάμια χωρίζουν τους δρόμους τους, εδάφη σκεπάζουν τα σύνορα/όρια τους. Σε ορισμένες πόλεις όπου η φύση εντοπίζεται με ευδιάκριτο τρόπο, η ίδια η περιγραφή του Καλβίνο αλλά και η προηγούμενη κατηγοριοποίηση ορίζουν την τοποθεσία τους. Για παράδειγμα, με βάση τον συγγραφέα η Αργία βρίσκεται θαμμένη στο υπέδαφος ενώ η Οκταβία φαίνεται να αιωρείται, καθώς κρέμεται με σκοινιά ανάμεσα σε δύο βουνοκορφές. Η Πενθεσίλια απ’ την άλλη εξαπλώνεται σε μία ατελείωτη πεδιάδα. Πέρα όμως από την ακριβή ή νοητή τοποθέτηση ορισμένων στον αέρα, στο νερό, στο έδαφος ή το υπέδαφος, θεωρούμε ότι ο συγγραφέας υπογραμμίζει σε μερικές, ένα διαφορετικό στοιχείο της φύσης κάθε φορά. Για παράδειγμα στην Αρμίλα, γίνεται έντονη αναφορά στο υδάτινο στοιχείο, καθώς ξεφεύγει από τα πραγματικά όρια της αρχιτεκτονικής και αποτελείται από κτίρια χωρίς τοίχους και πατώματα, παρά μόνο από ένα αχανές πλέγμα σωληνώσεων νερού. Παράλληλα η Ζηνοβία, παρόλο που τα θεμέλιά της βρίσκονται στη γη, η ίδια η πόλη βρίσκεται τον ουρανό, καθώς χτισμένη σε πανύψηλους πασσάλους, ανεμόσκαλες και κρεμαστά πεζοδρόμια αγγίζουν τον άνεμο.

3.Πίνακας: Στοιχεία της Φύσης- Αόρατες Πόλεις: ΑΕΡΑΣ

ΕΔΑΦΟΣ

ΝΕΡΟ

ΥΠΕΔΑΦΟΣ

Ζηνοβία

Ζάιρα

Ισαύρα

Ευσαπία

Οκταβία

Ταμάρα

Αρμίλα

Αργία

Θέκλα

Σωφρονία

Εσμεράλδα

Μοριάνα Πενθεσίλια Δέσποινα

*Θεωρητικά η Φεδώρα ανήκει στις πόλεις του εδάφους. Στο επόμενο κεφάλαιο όμως δε θα ληφθεί υπόψιν ως τέτοια.

Ορίζουμε επομένως (4) νέες κατηγορίες με βάση την διχοτόμηση του περιβάλλοντος σε στρώματα αέρα, εδάφους, νερού και υπεδάφους. Εδώ επιλέγουμε 15 από τις 16 πόλεις που χρησιμοποιήθηκαν και στην προηγούμενη κατηγορία. (Πίνακας 3) Αυτές είναι οι: Ζάιρα, Ταμάρα, Δέσποινα, Ισαύρα, Ζηνοβία, Αρμίλα, Σωφρονία, Οκταβία, Εσμεράλντα, Μοριάνα, Ευσαπία, Αργία, Θέκλα, Πενθεσίλια, Φεδώρα

13

Ευαγγελία Αθανασίου, (2015), Πόλη + Φύση: Θεωρήσεις της φύσης στον πολεοδομικό σχεδιασμό, σ.10

21

22

23

ΜΕΡΟΣ 3Ο | Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΟΥ EΙΣΑΓΩΓΗ: ΠΑΡΑΛΛΗΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ – ΑΟΡΑΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ Ο Καλβίνο στις “Αόρατες Πόλεις” κάνει συστηματική αναφορά στον άνθρωπο καθώς τον χρησιμοποιεί αρχικά ως μέσο παρατήρησης για να περιγράψει τις πόλεις του μέσω αυτού. Τον ρόλο αυτόν παίζει η φιγούρα του Μ. Πόλο η οποία δίνει μία βιωματική νότα στις περιγραφές του. Κατ’ επέκταση, όπως αναφέρθηκε και στο 1ο κεφάλαιο, μία πόλη συντίθεται από ορατά και αόρατα στοιχεία που έχουν άμεση σχέση με την ανθρώπινη ύπαρξη. Η πόλη εξολοκλήρου αποτελεί μια ανθρώπινη κατασκευή και γίνεται αντιληπτή ως τέτοια. Εξαρτάται από τον άνθρωπο και ο άνθρωπος απ’ αυτήν με αποτέλεσμα να δημιουργείται μία αμφίδρομη σχέση μεταξύ τους. Οι άνθρωποι επιλέγουν οι ίδιοι την πόλη που θα κατοικήσουν, με βάση τις επιθυμίες τους. Αντίστοιχα ο Μ.Πόλο στο κείμενο του Καλβίνο, με βάση τις δικές του επιθυμίες, επιλέγει ποιες πόλεις θα περιγράψει στον Μεγάλο Χαν, για να κατασκευάσει μία αυτοκρατορία. Το ανθρώπινο στοιχείο καθορίζει την ύπαρξη της πόλης. Που έγκειται όμως η ύπαρξη του ανθρώπου; Παίρνοντας τον ανθρώπινο οργανισμό ως κατασκευή, παρατηρούμε ότι αποτελείται από διάφορα σύστημα οργάνων και ιστών με κεντρικό όργανο τον εγκέφαλο, ο οποίος μέσω του νευρολογικού του συστήματος ελέγχει τη λειτουργία, την επικοινωνία και αλληλεπίδραση τους. Η σχέση που δημιουργείται μεταξύ αυτών καθορίζει την ανθρώπινη ύπαρξη.

Εικόνα 19: Εσωτερικό ανθρώπινου οργανισμού | illustration

Παρατηρώντας την άμεση και έμμεση σχέση του ανθρώπου με τον αστικό χώρο αλλά και αυτά τα δύο ως σύνολα, επιλέγουμε μεταφορικά να τοποθετήσουμε το σύμπαν των “Αόρατων πόλεων” μέσα σε έναν ανθρώπινο οργανισμό.

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ – ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ/ ΠΟΛΕΙΣ - ΟΡΓΑΝΑ Το προηγούμενο κεφάλαιο περιλάμβανε την κατηγοριοποίηση των πόλεων με βάση τέσσερα φυσικά στοιχεία, αέρα, έδαφος, νερό υπέδαφος. Στον ανθρώπινο οργανισμό διακρίνονται συστήματα οργάνων όπως είναι το νευρικό , το μυϊκό, το λεμφικό, το καρδιαγγειακό, το ερειστικό, το καλυπτήριο σύστημα , το ουροποιητικό, το πεπτικό, το αναπαραγωγικό, και το σύστημα αισθητήριων οργάνων. Επιλέγουμε να αντιστοιχίσουμε αυτά τα τέσσερα στοιχεία της φύσης επομένως, με τα συστήματα ενός ανθρώπινου οργανισμού. (Σχήμα 1) Αιτιολόγηση:

Εικόνες 19, 20: Εσωτερικό ανθρώπινου οργανισμού | σχέδια

14

Βιολογία Α’ Γενικού Λυκείου, Κεφάλαιο 5

24

• Το αναπνευστικό σύστημα είναι το σύστημα εκείνων των οργάνων που χρησιμεύουν στην πρόσληψη του ατμοσφαιρικού αέρα από το περιβάλλον. Μέσω της διαδικασίας της αναπνοής μιας συνεχούς λειτουργίας, εισέρχεται οξυγόνο στους πνεύμονες (εισπνοή) και αποβάλλεται από αυτούς διοξείδιο του άνθρακα (εκπνοή).14 Βασικό χαρακτηριστικό του αέρα είναι η κίνηση, είτε αυτή συμβαίνει στο εξωτερικό περιβάλλον είτε στο εσωτερικό ενός ανθρώπινου οργανισμού.

αέρας

αναπνευστικό σύστημα

έδαφος

αισθητήριο σύστημα

νερό

κυκλοφορικό σύστημα

υπέδαφος

πεπτικό σύστημα

Σχήμα 1

• Το αισθητήριο σύστημα λαμβάνει πληροφορίες από το εξωτερικό περιβάλλον μέσω των οργάνων που το απαρτίζουν και έρχονται σε άμεση επαφή με αυτό. Τα όργανα αυτά αποτελούν ένα τμήμα του εξωτερικού φλοιού του ανθρώπινου σώματος.15 Αντίστοιχα το έδαφος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί επιδερμίδα της γης επικοινωνώντας αντίστοιχα με το περιβάλλον της. Αποτελεί το ανώτατο στρώμα του φλοιού της, δηλαδή το καλλιεργήσιμο επιφανειακό στρώμα σε πάχος 35 ως 50 εκατοστά.

• Η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών στα κύτταρα των ιστών και η απομάκρυνση των άχρηστων από αυτά γίνεται μέσω του κυκλοφορικού συστήματος. Μέσω αρτηριών και φλεβών επιτυγχάνεται η κυκλοφορία του αίματος στον οργανισμό που αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ομαλή λειτουργία του. Το κυκλοφορικό σύστημα λειτουργεί επίσης ως ρυθμιστής της θερμοκρασίας του σώματος.16

Αντίστοιχα το νερό, ως αγωγός, συμβάλλει στη μεταφορά θρεπτικών ουσιών στη γη και στην απομάκρυνση των άχρηστων καθώς λειτουργεί ως διαλύτης. Επιπλέον ρυθμίζει τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος μέσω υδρατμών.

• Ο άνθρωπος εξασφαλίζει την απαραίτητη γι’ αυτόν ενέργεια με τη διάσπαση των θρεπτικών ουσιών που βρίσκονται στις τροφές. Αυτές εισέρχονται στον οργανισμό μέσω του πεπτικού συστήματος, όπου και υφίστανται την απαραίτητη κατεργασία, ώστε να μπορούν να απορροφηθούν. Η κατεργασία αυτή λέγεται πέψη. Η απορρόφηση των προϊόντων της πέψης των θρεπτικών ουσιών, του νερού, των βιταμινών και των ανόργανων αλάτων επιτελείται επίσης στο πεπτικό σύστημα.17 Αντίστοιχα οι οργανικές ουσίες που προέρχονται από ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς εισχωρούν στο έδαφος όπου και απορροφούνται από αυτό και καταλήγουν στο στερεό γήινο φλοιό που βρίσκεται από κάτω, δηλαδή στο υπέδαφος. Αυτό συνίσταται από διαφόρων ειδών πρώτες ύλες, που αποτελούν τον ορυκτό πλούτο μιας περιοχής, (οργανικής ή ανόργανης προέλευσης) Η βιοαποικοδόμηση της οργανικής ύλης στο υπέδαφος αντιστοιχίζεται με τη διαδικασία πέψης και έπειτα απορρόφησης των θρεπτικών ουσιών στον οργανισμό. 18

Εικόνα 21: Διαίρεση ανθρώπινου οργανισμού σε επιμέρους τμήματα | συστήματα οργανισμού: μυϊκό, νευρικό, κυκλοφορικό, λεμφικό, σύστημα οργάνων, σκελετικό

Βιολογία Α’ Γενικού Λυκείου, Κεφάλαιο 5 Ο.π., Κεφάλαιο 3 17 Ο.π., Κεφάλαιο 2 18 Wikipedia, Υπέδαφος 15 16

25

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

σκελετικό σύστημα

νευρικό σύστημα

26

μυϊκό σύστημα

κυκλοφορικό σύστημα

αναπνευστικό σύστημα

λεμφικό σύστημα

πεπτικό σύστημα

σύνολο συστημάτων

27

ΠΑΡΑΛΛΗΛΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΩΝ - ΠΟΛΕΩΝ Οι πόλεις που ανήκαν ξεχωριστά σε κάθε μία από τις κατηγορίες της φύσης που αναφέρθηκαν προηγουμένως, εδώ χωρίζονται στα 4 συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού που επιλέχθηκαν. Από τις 15 πόλεις της προηγούμενης κατηγοριοποίησης, εστιάζουμε σε 11, αντιστοιχίζοντας την κάθε μία, στα βασικά όργανα των παραπάνω συστημάτων. (Χάρτης Οργάνων | 4 Συστήματα)

Χάρτης Οργάνων | 4 Συστήματα:

Αυτές είναι οι: Ταμάρα, Δέσποινα, Αρμίλα, Σωφρονία, Ζηνοβία, Οκταβία, Μοριάνα, Ευσαπία, Αργία, Θέκλα, Φεδώρα

μάτια αυτιά μύτη

εγκέφαλος

Ο παραλληλισμός της κάθε πόλης στα παραπάνω όργανα έγινε με βάση τη θέση, τη δομή και τη λειτουργία κάθε οργάνου, σε συνδυασμό με τη δομή του αστικού χώρου, τα ορατά (Α. Κατηγοριοποίηση Β’ Κεφαλαίου) και τα αόρατα στοιχεία αυτού, που εντοπίσαμε στις αόρατες πόλεις. Αιτιολόγηση:

γλώσσα

•

καρδιά

λάρυγγας τραχεία

ήπαρ στομάχι πάγκρεας έντερο

πνεύμονες

Οκταβία19 – Τραχεία:

«Υπάρχει ένα βάραθρο ανάμεσα σε δύο απόκρημνα βουνά. Η πόλη είναι πάνω στο κενό, δεμένη απ’ τις δύο κορυφές με σκοινιά.» - Αν θεωρήσουμε τα δύο βουνά ως πνεύμονες, η τραχεία είναι το όργανο που βρίσκεται ανάμεσά τους, σχεδόν σα να αιωρείται. «Αυτά είναι τα θεμέλια της πόλης: ένα δίχτυ που χρησιμεύει για πέρασμα και για στήριγμα» - Οι απολήξεις της εισχωρούν στους πνεύμονες σαν σκοινιά μέσω των οποίων η πόλη. «Τα υπόλοιπα αντί να υψώνονται πάνω, κρέμονται κάτω» - Φανερώνεται η κατακόρυφη δομή της πόλης. Αντίστοιχα η τραχεία έχει μακρόστενο σχήμα με κάθετη τοποθέτηση μέσα στον οργανισμό.

•

Ταμάρα20 – Μάτι:

«Το μάτι δε βλέπει πράγματα, αλλά σχήματα πραγμάτων που σημαίνουν άλλα πράγματα.» - Το αισθητήριο όργανο της όρασης είναι το μάτι, με το οποίο αντιλαμβανόμαστε το φως και διακρίνουμε σχήματα και χρώματα. Αυτή η οπτική πληροφορία μεταφέρεται στον εγκέφαλο όπου στην πραγματικότητα κατασκευάζει το μεγαλύτερο μέρος της οπτικής εμπειρίας μας. «Ο νους, με βάση τις ελάχιστες πληροφορίες που λαμβάνει το μάτι, συμπληρώνει τα κενά με εκτιμήσεις και υποθέσεις».21 «Άλλα σήματα ειδοποιούν για αυτό που σε ένα μέρος απαγορεύεται (…) και για αυτό που επιτρέπεται» - Όπως όλα τα αισθητήρια όργανα δίνουν πληροφορίες στον εγκέφαλο και αυτός με τη σειρά του δίνει εντολές στον ανθρώπινο οργανισμό, το μάτι ως όργανο της όρασης λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο. Η Ταμάρα αποτελεί ξεκάθαρα μία πόλη των σημαδιών, μέσω των οποίων σου ορίζει τον τρόπο που την αντιλαμβάνεσαι και κινείσαι μέσα σε αυτήν. «Το βλέμμα διατρέχει τους δρόμους σαν να ήταν γραμμένες σελίδες: η πόλη σου υπαγορεύει κάτι τι που πρέπει να σκεφτείς, σε κάνει να επαναλαμβάνεις τον δικό της λόγο και ενώ πιστεύεις πως επισκέπτεσαι την Ταμάρα, δεν κάνεις άλλο από το να καταγράφεις τα ονόματα που με αυτά εκείνη καθορίζει τον εαυτό της και όλα τα μέρη της». Ίταλο Καλβίνο, (1983), Οι Αόρατες Πόλεις, σ. 91 Ο.π., σ. 21-22 21 Φαφούτη Λ. (2011), Science: Πώς μας γελούν τα μάτια μας; 19 20

28

«Έξω εκτείνεται η γη, άδεια, ως την γραμμή του ορίζοντα.» - Εδώ αντιλαμβάνεσαι το σφαιρικό κόσμο στον οποίο ανήκει η Ταμάρα. Μπορούμε λοιπόν να την τοποθετήσουμε στο μάτι λόγο του σχήματός του, αλλά και επειδή μέσω της διόφθαλμης όρασης που διαθέτει ο άνθρωπος, αντιλαμβάνεται καλύτερα το βάθος. «Έξω εκτείνεται η γη, άδεια, ως την γραμμή του ορίζοντα, ανοίγει ο ουρανός, τρέχουν τα σύννεφα. Στη μορφή που το τυχαίο και ο αέρας δίνουν στα σύννεφα γυρεύεις ήδη να αναγνωρίσεις σχήματα: ένα ιστιοφόρο, ένα χέρι, έναν ελέφαντα…» - Οτιδήποτε βλέπουμε συνδέεται με τη μνήμη και την εμπειρία. Το μυαλό δημιουργεί μία περίτεχνη σύνθεση που βασίζεται σε ελάχιστα πραγματικά στοιχεία και στηρίζεται στη μνήμη και την εμπειρία του εκάστοτε ατόμου. Πολλές φορές επομένως υπάρχουν παρερμηνείες που οδηγούν σε οπτικές ψευδαισθήσεις και οφθαλμαπάτες καθώς είναι αδύνατο να καταγράφονται στον εγκέφαλο ταυτόχρονα όλα τα ερεθίσματα που δέχεται. Το τυχαίο στοιχείο που αναφέρεται στην Ταμάρα, αντιστοιχίζεται έτσι την οπτική ψευδαίσθηση και τη φαντασία του κάθε εξερευνητή-αναγνώστη.

•

Αρμίλα22 – Καρδιά:

Το νερό στο Βιβλίο του Καλβίνο αντιστοιχίζεται στο αίμα του ανθρώπινου οργανισμού. «…δεν έχει τίποτα που να την κάνει να μοιάζει με πόλη, εκτός από τις σωληνώσεις του νερού που υψώνονται κάθετα εκεί που έπρεπε να είναι τα σπίτια και διακλαδίζονται οριζόντια εκεί όπου έπρεπε να είναι τα πατώματα.» - Η καρδιά σαν όργανο λειτουργεί μέσω ενός δικτύου αρτηριών και φλεβών, μέσα στα οποία μεταφέρεται το αίμα. Αντίστοιχα η Αρμίλα συντίθεται από ένα δίκτυο σωληνώσεων που μεταφέρουν νερό απ’ το ένα μέρος στο άλλο. «…ένα δάσος από σωλήνες που καταλήγουν σε βρύσες, καταιωνιστήρες, σίφωνες, υπερχειλιστές.» - Η καρδιά διαθέτει 4 βαλβίδες που καθορίζουν τη μονόδρομη ροή του αίματος. Η ροή του αίματος ρυθμίζεται μέσω των βαλβίδων της καρδιάς. Αντίστοιχα οι βρύσες και οι υπερχειλιστές για παράδειγμα ρυθμίζουν την ροή του νερού, καθώς αυτό καταλήγει στις μονόδρομες απολήξεις του.

•

Αργία23 – Στομάχι:

«Αυτό που κάνει την Αργία διαφορετική από τις άλλες πόλεις είναι ότι έχει χώμα στη θέση του αέρα. (…) Από εδώ επάνω, δε φαίνεται τίποτα από την Αργία. (…) Ο τόπος είναι έρημος. Τη νύχτα βάζοντας το αφτί πάνω στο χώμα, ακούς καμιά φορά μια πόρτα να χτυπάει.»

- Αυτό υποδηλώνει ότι η Αργία είναι μία θαμμένη πόλη. Το τοίχωμα του στομαχιού, βασικού οργάνου της πέψης, αποτελείται από 4 στρώσεις, που από έξω προς τα μέσα είναι: Ορογόνος Χιτώνας – Μυϊκός Χιτώνας – Υποβλενογόνος Χιτώνας – Βλενογόνος Χιτώνας. Αντίστοιχα η σύνθεση του υπεδάφους χωρίζεται σε 4 ορίζοντες που βρίσκονται κάτω από τον Α- Ορίζοντα του επιφανειακού εδάφους: Ε. Ορίζοντας (σύνορο εδάφους – υπεδάφους/ζώνη αποπλυμάτων) – Β. Ορίζοντας (βασική ζώνη υπεδάφους/συγκέντρωση οξειδίων και οργανικού υλικού) – C. Ορίζοντας (μανδύας αποσάθρωσης/ελαφρά διαβρωμένο βραχώδες έδαφος) – R. Ορίζοντας (μητρικό πέτρωμα/ βραχώδες έδαφος που δεν επηρεάζεται από διάβρωση) (Εικόνα 22) «Δεν ξέρουμε αν οι κάτοικοι καταφέρνουν να μετακινούνται μέσα στην πόλη φαρδαίνοντας τις στοές των σκουληκιών και τις ρωγμές απ’ όπου εισχωρούν οι ρίζες.» - Οι σκωληκοειδής στοές είναι ένα τμήμα του οδικού δικτύου της Αργίας, όπως επίσης και οι ρωγμές του υπεδάφους. Οι στοές αυτές παραλληλίζονται με τις γαστρικές πτυχές και τη γαστρική οδό όπου μπορεί να θεωρηθεί πως σχηματίζουν ένα νοητό δίκτυο.

22 23

Εικόνα 22: Διχοτόμηση - αντιστοίχιση στρωμάτων τοιχώματος στομαχιού - υπεδάφους

Ίταλο Καλβίνο, (1983), Οι Αόρατες Πόλεις, σ. 63-64 Ο.π., σ. 147

29

Διάγραμμα | Χάρτης Αυτοκρατορίας

Με παρόμοια μεθοδολογία αντιστοιχίζονται οι υπόλοιπες πόλεις με τα άλλα όργανα των 4 συστημάτων που επιλέχθηκαν. (Διάγραμμα αντιστοίχισης Οργάνων - Πόλεων) Μπορούμε επομένως να θεωρήσουμε πως το σύνολο αυτών των οργάνων - πόλεων δημιουργεί έναν χάρτη της αυτοκρατορίας των «Αόρατων πόλεων» του Ι.Καλβίνο, δίνοντάς του πλέον μορφή και ακριβή τοποθεσία μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό. (Χάρτης Αυτοκρατορίας)

Φεδώρα Ταμάρα Μοριάνα Σωφρονία

Οι διασυνδέσεις αυτής της αυτοκρατορίας των οργάνων, επιτυγχάνονται μέσω του νευρικού συστήματος. Ο εγκέφαλος, ως το βασικό όργανο του συστήματος αυτού, επικοινωνεί έτσι με τα υπόλοιπα όργανα ελέγχοντας τη λειτουργία του οργανισμού. (Διαγράμματα συνδέσεων εγκεφάλου - οργάνων)

Δέσποινα

Θέκλα

Ορίζουμε την Φεδώρα24 ως τον εγκέφαλο του οργανισμού, παραλληλίζοντας τη λειτουργία και τη δομή του εγκεφάλου με βάση τα παρακάτω:

Οκταβία

«Στο κέντρο της Φεδώρας, αυτής της σταχτιάς λιθόχτιστης μητρόπολης…» - Μία μητρόπολη είναι ένας πυρήνας, μια διευρυμένη πόλη που αποτελεί το κέντρο μιας χώρας, μιας περιοχής ή μιας αυτοκρατορίας, καθώς και κόμβο τοπικών ή διεθνών διασυνδέσεων και μεταφορών. Ο ρόλος του εγκεφάλου μπορεί άμεσα να παρομοιαστεί με τον ρόλο μιας μητρόπολης.

Ζηνοβία

Αρμίλα

«…βρίσκεται ένα κτίριο από μέταλλο με μια κρυστάλλινη σφαίρα σε κάθε του δωμάτιο. Κοιτάζοντας μέσα σε κάθε σφαίρα, βλέπεις μια πόλη γαλάζια, το μοντέλο μιας αλλιώτικης Φεδώρας.» - Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η Φεδώρα αποτελεί μία μητρόπολη-πρωτεύουσα. Σε κάθε πρωτεύουσα μιας χώρας καθρεπτίζεται η μορφή όλων των υπόλοιπων πόλεων που την απαρτίζουν. Ορίζει δηλαδή την ταυτότητα μιας ολόκληρης περιοχής. Ο εγκέφαλος μπορεί να θεωρηθεί ως αντανάκλαση όλων των άλλων οργάνων, καθώς μέσω διαφόρων τμημάτων και συνδέσεων επικοινωνεί άμεσα με αυτά.

Αργία

Ευσαπία

The Internalworld

Κόκκινη Γραμμή Πορτοκαλί Γραμμή Κίτρινη Γραμμή

Σε αυτό το σημείο επιλέγουμε από κάθε σύστημα που προαναφέραμε, μία πόλη που κρίνουμε ότι το αντιπροσωπεύει καλύτερα και κρατάμε τη Φεδώρα για τον εγκέφαλο.

Μπλε Γραμμή

αέρας

Οκταβία

τραχεία

Μαύρη Γραμμή

έδαφος

Ταμάρα

μάτι

νερό

Αρμίλα

καρδιά

υπέδαφος

Αργία

στομάχι

Διάγραμμα | Πόλεις - Όργανα:

Ταμάρα

Μοριάνα

Σωφρονία

Θέκλα

Οκταβία

Ζηνοβία

Δέσποινα

Αρμίλα

Αισθητήριο σύστημα

Αργία

Ευσαπία

Αναπνευστικό σύστημα Κυκλοφορικό σύστημα Πεπτικό σύστημα

24

Ίταλο Καλβίνο, (1983), Οι Αόρατες Πόλεις, σ. 43-44

30

Διάγραμματα | Συνδέσεις εγκεφάλου - οργάνων:

Αισθητήριο σύστημα Αναπνευστικό σύστημα Κυκλοφορικό σύστημα Πεπτικό σύστημα

31

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΟΛΕΩΝ - ΟΡΓΑΝΩΝ Εφόσον κάθε όργανο αποτελεί έναν αστικό χώρο, βασιζόμαστε στα στοιχεία που το απαρτίζουν στοχεύοντας στη δόμηση της κάθε πόλης. Μεθοδολογία: Τέμνουμε αρχικά το κάθε όργανο, παρατηρούμε συνολικά τη γραμμική απεικόνιση της εικόνας που προκύπτει, και τη μεταφράζουμε ως ένα γραμμικό δίκτυο που ορίζει τον σχηματισμό κάθε πόλης. (Εικόνες 2326) Ορίζουμε αυτό το δίκτυο ως βάση για τον σχηματισμό οδικού και υδάτινου δικτύου και την περίμετρο αυτού, δηλαδή το εξωτερικό κέλυφος του οργάνου ως την περίμετρο του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο εξελίσσεται η κάθε πόλη. Τα κενά που δημιουργούνται απ’ το γραμμικό αυτό δίκτυο, ορίζουν τους οικοδομήσιμους και ελεύθερους χώρους της πόλης σχηματίζοντας τα όρια των οικοδομικών της τετραγώνων. Με αυτόν τον τρόπο καταλήγουμε σε ένα ολοκληρωμένο πολεοδομικό σχέδιο. Παραθέτουμε (4) ενδεικτικά διαγράμματα της σχεδιαστικής πορείας που ακολουθήσαμε, σε σχέση με την πολεοδομική οργάνωσης της κάθε πόλης. (Διάγραμμα μεθοδολογίας πολεοδομικού σχεδιασμού)

Εικόνα 23: Vintage Anatomy of Trachea | 1880s

Εικόνα 25: Vintage Anatomy Heart Medical Illustration Cover

Εικόνα 24: Vintage Anatomy Eye Illustration from a Medical Book | 1899 -1902

32

Εικόνα 26: Vintage Anatomy Equine Stomach

Διάγραμμα | Μεθοδολογία Πολεοδομικού Σχεδιασμού Πόλεων ΤΟΜΗ ΟΡΓΑΝΟΥ

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ

ΕΞΕΛΙΞΗ

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

ΑΡΜΙΛΑ | ΚΑΡΔΙΑ

ΟΚΤΑΒΙΑ | ΤΡΑΧΕΙΑ

ΑΡΓΙΑ | ΣΤΟΜΑΧΙ

ΤΑΜΑΡΑ | ΜΑΤΙ

33

ΕΠΙΘΥΛΙΑΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

ΚΥΤΤΑΡΑ ΑΙΜΑΤΟΣ

Εικόνα 27: Επιθηλιακός ιστός | Μικροσκόπιο

Εικόνα 31: Ερυθρά Αιμοσφαίρια | Μικροσκόπιο

Εικόνα 28: Επιθηλιακά κύτταρα | Μικροσκόπιο

Εικόνα 32: Συνδετικός Ιστός ( με ερυθρά αιμοσφαίρια) | Μικροσκόπιο

ΜΥΪΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

ΝΕΥΡΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

Εικόνα 29: Σκελετικός Μυς | Μικροσκόπιο

Εικόνα 33: Μικρογλοιακά κύτταρα | Μικροσκόπιο

Εικόνα 30: Λείος Μυς | Μικροσκόπιο

Εικόνα 34: Ολιγοδενδροκύτταρα | Μικροσκόπιο

34

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Ένας ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται όπως είδαμε από διάφορα συστήματα οργάνων. Αυτά συνιστώνται από κάποια όργανα. Τα όργανα με τη σειρά τους κατασκευάζονται από συμπλέγματα ιστών. Ιστοί ονομάζονται οι ομάδες στις οποίες συγκεντρώνονται τα κύτταρα ανάλογα με τη μορφή και τη λειτουργεία τους. Επομένως σε ολόκληρο το ανθρώπινο σώμα υπάρχουν κύτταρα, ορισμένες μικροσκοπικές δομές, που εμφανίζουν τεράστια μορφολογική και λειτουργική ποικιλία. Η ταυτότητα μιας πόλης καθορίζεται σε ένα μεγάλο βαθμό από την αρχιτεκτονική των κτιρίων της. Ορίζουμε επομένως ως κτίρια τα κύτταρα ενός οργανισμού, καθώς η ποικιλία που έχουν ως δομές μπορεί να παρομοιαστεί με την ποικιλομορφία των κτιρίων που συναντάει κανείς σε μια πόλη. Στις περιγραφές των Αόρατων πόλεων του ο Ι. Καλβίνο, συχνά αναφέρει ορισμένα βασικά κτίρια. Αυτά είναι: τα υπουργεία, τα παλάτια, οι τράπεζες, οι ναοί, τα νοσοκομεία, τα σχολεία, οι φυλακές, τα εργοστάσια, τα συνεργεία, οι αποθήκες, τα πορνεία και τα σφαγεία. Αντίθετα με τα βασικά κτίρια που αναφέρει, τα υπόλοιπα όπως κατοικίες, αγορά και γραφεία συνήθως εννοούνται. Μελετώντας την ανθρώπινη ανατομία διαπιστώσαμε πως σε κάθε όργανο υπάρχουν 4 βασικές ομάδες κυττάρων, αλλά και ένα σύνολο ειδικών κυττάρων διαφορετικό σε κάθε ένα από αυτά. Οι 4 βασικοί τύποι αφορούν τα επιθηλιακά, τα νευρικά, τα μυϊκά και τα κύτταρα του αίματος. (Εικόνες 27-34) Μεταφράζουμε αυτούς τους τύπους ως τα βασικά κτίρια που αναφέρει ο Καλβίνο, ενώ τα ειδικά με τα υπόλοιπα κτίρια που διαφοροποιούνται μορφολογικά ανάλογα με την κάθε πόλη. Όσον αφορά τα ειδικά, ενώ μπορεί να ανήκουν σε κατηγορίες κυττάρων που υπάρχουν σε διάφορα όργανα, διαφέρουν μορφολογικά και εξειδικεύονται λειτουργικά ανάλογα με το όργανο στο οποίο εντοπίζονται. Συσχετίζοντας τις λειτουργίες των βασικών κυττάρων με τις λειτουργίες των βασικών κτιρίων ξεχωριστά, καταλήξαμε σε μία κατηγοριοποίηση αυτών. (Πίνακας 4) Αιτιολόγηση: • Νευρικά κύτταρα: Μέσω αυτών μεταφέρονται εντολές, πληροφορίες και ερεθίσματα. Αποτελούν βασικό παράγοντα του νευρικού συστήματος, το οποίο είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο

4.Πίνακας: Βασικά κύτταρα - Βασικά κτίρια ΝΕΥΡΙΚΑ

ΑΙΜΑΤΟΣ

ΜΥΪΚΑ

ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΑ

ναοί

σχολεία

φυλακές

εργοστάσια

παλάτια

νοσοκομεία

πορνεία

αποθήκες

υπουργεία

συνεργεία

τράπεζες

σφαγεία

κάθε οργάνου. Το πολίτευμα, η οικονομία, και θρησκεία αντίστοιχα συνθέτουν ένα σύστημα οργάνωσης και διοίκησης μιας πόλης. Τα κτίρια που περιλαμβάνει αυτή η κατηγορία εντάσσονται εδώ καθώς ανταποκρίνονται θεσμικό τους ρόλο Τα κτίρια που αναλαμβάνουν κάποιον θεσμικό ρόλο, στα πλαίσια αυτού του συστήματος, εντάσσονται σε αυτή τη κατηγορία.

• Κύτταρα Αίματος: Η σωστή κυκλοφορία του αίματος είναι ένας σημαντικός παράγοντας για τη σωστή λειτουργία ενός οργανισμού και κατ’ επέκταση για την επιβίωσή του. Αντίστοιχα τόσο τα εκπαιδευτικά ιδρύματα όσο και τα κέντρα υγείας αφορούν τον άνθρωπο, και καθορίζουν την ζωή του, τα πρώτα με έμμεσο ενώ τα δεύτερα με άμεσο τρόπο.

• Μυϊκά κύτταρα: Ο μυϊκός ιστός αποτελείται από μυϊκά κύτταρα, τα οποία διαθέτουν τις μηχανικές ιδιότητες της διεγερσιμότητας, της ελαστικότητας, της συσταλτικότητας και της διατασιμότητας. Επιλέξαμε να τοποθετήσουμε σε αυτή την κατηγορία τα πορνεία και τις φυλακές, καθώς τα πρώτα είναι υπεύθυνα για την σωματική ικανοποίηση του ατόμου ενώ τα δεύτερα είναι χώροι που οριοθετούν την ελευθερία του.

• Επιθηλιακά κύτταρα: Τα κύτταρα αυτής της κατηγορίας λειτουργούν ως εξωτερικό περίβλημα των οργάνων του οργανισμού και παράλληλα καλύπτουν εξωτερικά το σώμα. Ορίζουν με κάποιο τρόπο ποιες ουσίες περνούν μέσα στον οργανισμό καθώς έρχονται σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον. Αντίστοιχα τα κτίρια αυτής της κατηγορίας επεξεργάζονται, ή αποθηκεύουν την ύλη, και ορίζουν την τελική μορφή που αυτή θα φτάσει μέσα στην πόλη.

ΚΟΙΝΟΙ ΤΥΠΟΙ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΣΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

1. ΝΕΥΡΙΚΑ

2. ΑΙΜΑΤΟΣ

3. ΜΥΪΚΑ

4. ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΑ

35

Τα κτίρια μιας πόλης όπως είδαμε, συνεργάζονται με άλλα στοιχεία του αστικού χώρου για να διαμορφώσουν το τελικό πολεοδομικό της σχέδιο. Ποτέ η θέση τους μέσα στην πόλη δεν είναι τυχαία, καθώς εξυπηρετούν ανάγκες της κοινωνίας. Τα κύτταρα των τεσσάρων βασικών ομάδων, παράλληλα με τα κτίρια, εντοπίζονται σε συγκεκριμένες θέσεις σε όλα τα όργανα του οργανισμού. (Εικόνες 35-36) Με βάση τον παραλληλισμό που κάναμε παραθέτουμε ένα διάγραμμα διάταξης των κτιρίων στις πόλεις. (Διάγραμμα - Χάρτης) Τέλος, τα κτίρια που σχεδιάσαμε πήραν τη μορφή τους από τις όψεις των κυττάρων που αναφέρθηκαν. Προέκυψαν έτσι οι όψεις και οι ανόψεις τους. Στις επόμενες σελίδες παραθέτουμε σχετικά διαγράμματα που αποτυπώνουν την μεθοδολογία που ακολουθήσαμε. (Διαγράμματα μεθοδολογίας σχεδιασμού κτιρίων)

Εικόνα 35: Τομή στομάχου | Θέσεις Βασικών Κυττάρων (επιθηλιακά - αίματος - μυϊκά - νευρικά - αίματος - νευρικά)

Εικόνα 36: Τομή τραχείας | Θέσεις Βασικών Κυττάρων (επιθηλιακά - αίματος - μυϊκά - νευρικά - αίματος - νευρικά)

36

PRODUCED BY AN AUTODESK STUDENT VERSION

Διάγραμμα - Χάρτης | Τοποθέτηση κτιρίων στην πόλη με βάσηPRODUCED τη θέση τωνBY κυττάρων στα όργανα του οργανισμού: AN AUTODESK STUDENT VERSION

PRODUCED BY AN AUTODESK STUDENT VERSION

PRODUCED BY AN AUTODESK STUDENT VERSION

PRODUCED BY AN AUTODESK STUDENT VERSION

ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΑ

ΜΥΪΚΑ

ΑΙΜΑΤΟΣ

PRODUCED BY AN AUTODESK STUDENT VERSION

PRODUCED BY AN AUTODESK STUDENT VERSION

PRODUCED BY AN AUTODESK S

ΝΕΥΡΙΚΑ

37

38

Διάγραμμα 1 | Μεθοδολογία Σχεδιασμού Κτιρίων | Νευρικά Κύτταρα

39

40

Διάγραμμα 2 | Μεθοδολογία Σχεδιασμού Κτιρίων | Κύτταρα Αίματος

41

42

Διάγραμμα 3 | Μεθοδολογία Σχεδιασμού Κτιρίων | Μυϊκά Κύτταρα

43

44

Διάγραμμα 4 | Μεθοδολογία Σχεδιασμού Κτιρίων | Επιθηλιακά Κύτταρα

45

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ Ανασύροντας το περιεχόμενο του 2ου κεφαλαίου σε συνδυασμό με τις πρωτότυπες περιγραφές των Αόρατων πόλεων του Ι.Καλβίνο καταλήξαμε στα παρακάτω στοιχεία και δομικά υλικά που διαμορφώνουν τον σκελετό και τις όψεις των κτιρίων της εκάστοτε πόλης - οργάνου καθ’ εξής:

πόλεις του αέρα: σκοινιά | αλυσίδες | ξύλo | ύφασμα

πόλεις του εδάφους: σκυρόδεμα | μέταλλο | γυαλί | σύρμα

πόλεις του νερού: σωληνώσεις

πόλεις του υπεδάφους: πετρώματα | χώμα

46

47

48

49

ΜΕΡΟΣ 4Ο | ΤΑΜΑΡΑ - Η ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΜΑΤΙΟΥ «Οι πόλεις και τα σημάδια. 1.

Εικόνα 37: Anatomica Aesthetica: Mütter Museum Photographs and H. F. Aitken Illustrations from the Dittrick Medical History Center

25

Ίταλο Καλβίνο, (1983), Οι Αόρατες Πόλεις, σ. 21-22

50

Περπατάς για μέρες ανάμεσα στα δέντρα και τις πέτρες. Σπάνια το μάτι σου σταματάει πάνω σε ένα πράγμα κι αυτό μόνο όταν το έχει αναγνωρίσει από το σημάδι κάποιου άλλου πράγματος: ένα αποτύπωμα πάνω στην άμμο δείχνει το πέρασμα της τίγρης, ένας βάλτος αναγγέλλει μια φλέβα νερού, το λουλούδι του ιβίσκου το τέλος του χειμώνα.. Τα υπόλοιπα υπόλοιπα μένουν βουβά και συνεχώς αλλάζουν μεταξύ τους θέση: τα δέντρα και οι πέτρες είναι μόνο αυτά που είναι. Τελικά το ταξίδι σε οδηγεί στην πόλη Ταμάρα. Εκεί μπαίνεις από δρόμους γεμάτους επιγραφές που προεξέχουν από τους τοίχους. Το μάτι δεν βλέπει πράγματα αλλά σχήματα πραγμάτων που σημαίνουν άλλα πράγματα. Η τανάλια δείχνει το σπίτι του πρακτικού οδοντογιατρού, το τσουκάλι την ταβέρνα, οι λόγχες τους στρατώνες, η ζυγαριά το μανάβικο. Αγάλματα και θυρεοί απεικονίζουν λιοντάρια, δελφίνια, πύργους, αστέρια, σημάδι πως κάτι - ποιός ξέρει τι - έχει για σημάδι ένα λιοντάρι ή δελφίνι ή πύργο ή αστέρι. Άλλα σημάδια ειδοποιούν για αυτό που σε ένα μέρος απαγορεύεται - να μπαίνεις το δρομάκι με τα κάρα, να κατουράς πίσω απ’ το κιόσκι, να ψαρεύεις με το καλάμι απ’ τη γέφυρα - και για αυτό που επιτρέπεται - να ποτίζεις τις ζέμπρες, να παίζεις με τις μπίλιες, να καις τα πτώματα των γονιών σου. Από τις πόρτες των ναών φαίνονται τα αγάλματα των θεών, ο καθένας με τα δικά του χαρακτηριστικά: το κέρας της Αμάλθειας, την κλεψύδρα, τη μέδουσα, έτσι που ο πιστός μπορεεί να τους αναγνωρίζει και να τους απευθύνει τις ανάλογες προσευχές. Αν κάποιο κτίριο δεν έχει καμία επιγραφή ή σχήμα, η ίδια του η μορφή και η θέση του μέσα στη διάταξη της πόλης αρκούν για να δείξουν τη λειτουργία του. Το παλάτι, η φυλακή, το νομισματοκοπείο, η πυθαγόρειος σχολή, το πορνείο. Ακόμα και τα εμπορεύματα που οι πωλητές εκθέτουν στους πάγκους αξίζουν όχι αυτά καθεαυτά αλλά σα σημάδια άλλων πραγμάτων, ο κεντημένος κεφαλόδεσμος σημαίνει κομψότητα, το χρυσοποίκιλτο κλειστό φορείο την εξουσία, οι τόμοι του Αβερόη γνώση, το περιδέραιο του αστραγάλου ηδονή. Το βλέμμα διατρέχει τους δρόμους σαν να ήταν γραμμένες σελίδες. Η πόλη σου υπαγορεύει κάθε τι που πρέπει να σκεφτείς, σε κάνει να επαναλαμβάνεις τον δικό της λόγο και ενώ πιστεύεις πως επισκέπτεσαι την Ταμάρα, δεν κάνεις άλλο από το να καταγράφεις τα ονόματα που με αυτά εκείνη καθορίζει τον εαυτό της και όλα τα μέρη της. Πώς είναι η αληθινή πόλη κάτω απ’ αυτό το πυκνό περίβλημα των σημαδιών, τι περιέχει ή τι κρύβει, φεύγεις από την Ταμάρα χωρίς να το μάθεις. Έξω εκτείνεται η γη, άδεια, ως την γραμμή του ορίζοντα, ανοίγει ο ουρανός, τρέχουν τα σύννεφα. Στη μορφή που το τυχαίο και ο αέρας δίνουν στα σύννεφα γυρεύεις ήδη να αναγνωρίσεις σχήματα: ένα ιστιοφόρο, ένα χέρι, έναν ελέφαντα... »25

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ | ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΑΜΑΡΑΣ

Ανακεφαλαιώνοντας η Ταμάρα αποτελεί μια πόλη του Εδάφους – Αισθητηριακού συστήματος που τοποθετείται στο όργανο του Ματιού. Αναλύοντας την τομή του ματιού παρατηρούμε ένα δίκτυο αγγείων και φλεβών στο εσωτερικό του, τα οποία διαμορφώνουν το υδάτινο και το οδικό δίκτυο αντίστοιχα. Το πολεοδομικό σχέδιο του ματιού συντίθεται συνδυαστικά από τα διαγράμματα: 1. Μεθοδολογία Πολεοδομικού Σχεδιασμού Πόλεων (σελ. 33) 2. Τοποθέτηση κτιρίων στην πόλη με βάση τη θέση των κυττάρων στα όργανα του οργανισμού (σελ. 37) 3. Μεθοδολογία Σχεδιασμού Κτιρίων | Νευρικά - Αίματος - Μυϊκά - Επιθηλιακά (σελ. 38-45) Επιπλέον λεπτομέρεια αυτής της σύνθεσης αποτελεί το στοιχείο της συμμετρίας. Η οπτική πληροφορία που εισάγεται στο μάτι, μεταφέρεται στο πίσω μέρος του εγκεφάλου με μία μορφή αντικατοπτρισμού. Αναλυτικά, όταν παρατηρούμε ένα οπτικό ερέθισμα τότε αυτό μετατρέπεται σε νευρικές ώσεις και μεταφέρεται μέσω του οπτικού νεύρου στο πίσω μέρος του εγκεφάλου που ονομάζεται ινιακός λοβός. Ό,τι βλέπουμε από το δεξί μάτι, αντικατοπτρίζεται στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου ενώ ότι βλέπουμε με το αριστερό, αντικατοπτρίζεται στο δεξί.26 Διαπιστώνουμε την έμμεση σύνδεση της οπτικής διαδικασίας με τη συμμετρία. Επιπλέον τα αισθητήρια όργανα του ανθρώπινου οργανισμού εντοπίζονται σε δυάδες και τοποθετούνται συμμετρικά στο σώμα. Τέλος αναφέραμε και στο πρώτο κεφάλαιο ο Καλβίνο χρησιμοποιεί τη συμμετρία ως άξονα ολόκληρου του έργου του. Βασιζόμενες επομένως σε όλες τις παραπάνω αναφορές δίνουμε στην Ταμάρα μία συμμετρική μορφή και διάταξη.

Εικόνα 38: Descartes “Dioptrique”, 1637 | Pinhole photography, Camera obscura, Vintage poste

Στις επόμενες σελίδες ακολουθούν διαγράμματα και σχέδια πόλης και κτιρίων που συνθέτουν την Ταμάρα.

Εικόνα 39: Medical - Diagram | Descartes’ co-ordination of the senses, 1692 | [Vision and visual perception] Eye and Vision

26

Κωσταντίνος Μπίστας, (2018), Εξερευνώντας το νευρικό σύστημα (Μέρος 2ο)

51

ΤΑΜΑΡΑ | ΥΔΑΤΙΝΟ ΔΙΚΤΥΟ

52

ΤΑΜΑΡΑ | ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ

53

ΤΑΜΑΡΑ | ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ

54

ΤΑΜΑΡΑ | ΧΩΡΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΥ

55

ΤΑΜΑΡΑ | ΑΣΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ

56

ΤΑΜΑΡΑ | ΚΤΙΡΙΑ

57

ΤΑΜΑΡΑ | ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

58

ΤΑΜΑΡΑ | Η ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΜΑΤΙΟΥ

ΥΔΑΤΙΝΟ ΔΙΚΤΥΟ ΧΩΡΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ | ΚΤΙΡΙΑ

59

ΤΑΜΑΡΑ | ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΟΜΗΣΗΣ ΠΕΡΙΟΧΩΝ

ΖΩΝΗ 5 | ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΖΩΝΗ 4 | ΠΡΟΑΣΤΙΑ ΖΩΝΗ 3 | ΚΕΝΤΡΟ ΒΟΡΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΖΩΝΗ 2 | ΚΕΝΤΡΟ ΖΩΝΗ 1 | ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΛΙΜΑΝΙ

ΒΟΡΕΙΟ +60.00 | ΝΟΤΙΟ +40.00 +20.00 +0.00 +0.00 +0.00 +0.00

ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ | ΣΦΑΓΕΙΑ ΑΠΟΘΗΚΕΣ | ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ

ΜΥΪΚΑ ΠΟΡΝΕΙΑ ΦΥΛΑΚΕΣ

ΑΙΜΑΤΟΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ

ΝΕΥΡΙΚΑ ΝΑΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΠΑΛΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

ΕΙΔΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΜΑΤΙΟΥ ΕΤΑΙΡΙΕΣ | ΓΡΑΓΕΙΑ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ | ΑΓΟΡΑ

60

ΖΩΝΗ 5 | ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ | ΣΦΑΓΕΙΑ

ΖΩΝΗ 2 | ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΛΑΚΕΣ

ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ | ΑΓΟΡΑ

ΝΑΟΙ

ΕΤΑΙΡΙΕΣ | ΓΡΑΓΕΙΑ

ΤΡΑΠΕΖΕΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ

ΖΩΝΗ 1 | ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ

ΖΩΝΗ 4 | ΠΡΟΑΣΤΙΑ ΑΠΟΘΗΚΕΣ | ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ

ΠΟΡΝΕΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ

ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ

ΝΑΟΙ

ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ | ΑΓΟΡΑ

ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ | ΑΓΟΡΑ

ΝΑΟΙ

ΖΩΝΗ 3 | ΚΕΝΤΡΟ ΒΟΡΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΠΑΛΑΤΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ | ΑΓΟΡΑ

ΛΙΜΑΝΙ

61

ΤΑΜΑΡΑ | ΠΙΝΑΚΙΔΕΣ Οι πινακίδες που προσθέτουμε σε διάφορα κτίρια της πόλης, παίζουν τον ρόλο των επιγραφών που αναφέρονται στο βιβλίο. Ο Καλβίνο γράφει συγκεκριμένα: «Το μάτι δεν βλέπει πράγματα αλλά σχήματα πραγμάτων που σημαίνουν άλλα πράγματα; η τανάλια δείχνει το σπίτι του πρακτικού οδοντογιατρού, το τσουκάλι την ταβέρνα, οι λόγχες τους στρατώνες, η ζυγαριά το μανάβικο.» Η δική μας απεικόνιση όσον αφορά τις πινακίδες αυτές, προκύπτει από μορφολογίες ειδικών κυττάρων που υπάρχουν στο μάτι (Εικόνα 40) , καθώς αυτά ορίζουν την αγορά, τις κατοικίες και τα γραφεία της πόλης, όπως αντίστοιχα αναφέρει και ο Καλβίνο.

Εικόνα 40: Τομή Αμφιβληστροειδή Χειτώνα | Ειδικά Κύτταρα Ματιού

62

63

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΝΕΥΡΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΠΑΛΑΤΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:1500

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

64

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΝΕΥΡΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΠΑΛΑΤΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:1500

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

65

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΝΕΥΡΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΤΡΑΠΕΖΕΣ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:1500

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

66

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΝΕΥΡΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:1500

ΟΨΗ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

67

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΝΕΥΡΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΝΑΟΙ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

68

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΝΕΥΡΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΝΑΟΙ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

69

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΝΕΥΡΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΝΑΟΣ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

70

71

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΚΥΤΤΑΡΑ ΑΙΜΑΤΟΣ | ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:1500

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΟΨΗ

72

ΑΝΟΨΗ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΚΥΤΤΑΡΑ ΑΙΜΑΤΟΣ | ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ | ΣΧΟΛΕΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

73

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΚΥΤΤΑΡΑ ΑΙΜΑΤΟΣ | ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ | ΣΧΟΛΕΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

74

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΚΥΤΤΑΡΑ ΑΙΜΑΤΟΣ | ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ | ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

75

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΚΥΤΤΑΡΑ ΑΙΜΑΤΟΣ | ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ | ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

76

ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΚΥΤΤΑΡΑ ΑΙΜΑΤΟΣ | ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ | ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

ΟΨΗ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

77

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΜΥΪΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΦΥΛΑΚΕΣ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:1500

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

78

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΜΥΪΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΦΥΛΑΚΕΣ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:1500

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

79

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΜΥΪΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΠΟΡΝΕΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

80

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΜΥΪΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΠΟΡΝΕΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

81

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΑΠΟΘΗΚΕΣ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:500

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

82

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΑΠΟΘΗΚΕΣ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:500

ΟΨΗ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

83

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:500

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

84

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΣΦΑΓΕΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

ΟΨΗ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΤΟΜΗ Α-Α’

Α

Α’

ΑΝΟΨΗ

85

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:1500

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

86

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:1500

ΟΨΗ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

87

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:1500

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

88

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΒΑΣΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ | ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:3000

ΠΙΣΩ ΟΨΗ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

89

ΤΑΜΑΡΑ | ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΜΑΤΙΟΥ | ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ - ΑΓΟΡΑ - ΓΡΑΦΕΙΑ

90

Διάγραμμα | Μεθοδολογία Σχεδιασμού Κτιρίων | Ειδικά Κύτταρα Ματιού

91

ΕΙΔΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΕΤΑΙΡΙΕΣ - ΓΡΑΦΕΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

68 m

ΟΨΗ

18 m

18 m

ΑΝΟΨΗ

92

ΕΙΔΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΕΤΑΙΡΙΕΣ - ΓΡΑΦΕΙΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

68 m

ΟΨΗ

19,5 m

19,5 m

ΑΝΟΨΗ

93

ΕΙΔΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

35,8 m

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

33 m

ΟΨΗ

ΟΨΗ

15,4 m

21,4 m

21,4 m

ΑΝΟΨΗ

94

15,4 m

ΑΝΟΨΗ

ΕΙΔΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

27,8 m 24,5 m

ΟΨΗ

ΟΨΗ

19,6 m

21,4 m

22,4 m

21,4 m

ΑΝΟΨΗ

ΑΝΟΨΗ

95

ΕΙΔΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ - ΑΓΟΡΑ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

14,4 m

18,7 m

20 m

20 m

ΚΑΤΟΨΗ ΕΙΣΟΔΟΥ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

ΚΑΤΟΨΗ ΕΙΣΟΔΟΥ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ | ΑΓΟΡΑ

28,4 m

29,4 m

ΑΝΟΨΗ ΕΙΣΟΔΟΥ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

ΚΑΤΟΨΗ Α’ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ | ΑΝΟΨΗ ΑΓΟΡΑΣ

ΑΝΟΨΗ ΑΓΟΡΑΣ

ΑΝΟΨΗ ΒΑΣΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

13 m

12,7 m 8m

8,2 m

ΟΨΗ ΒΑΣΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ ΒΑΣΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

96

ΟΨΗ ΑΓΟΡΑΣ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ ΑΓΟΡΑΣ

ΟΨΗ ΑΓΟΡΑΣ | ΙΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ ΑΓΟΡΑΣ | ΙΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

ΟΨΗ ΒΑΣΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ ΒΑΣΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

ΕΙΔΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ - ΑΓΟΡΑΣ | ΚΛΙΜΑΚΑ 1:750

ΚΑΤΟΨΗ ΕΙΣΟΔΟΥ ΜΟΝΑΔΑΣ

ΑΝΟΨΗ ΒΑΣΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

ΟΨΗ ΕΙΣΟΔΟΥ ΜΟΝΑΔΑΣ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ ΜΟΝΑΔΑΣ

ΑΞΟΝΟΜΕΤΡΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΒΑΣΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ - ΑΓΟΡΑΣ

97

ΕΙΔΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΑΞΟΝΟΜΕΤΡΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΟΝΑΔΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

ΕΙΔΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΑΞΟΝΟΜΕΤΡΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΟΝΑΔΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ - ΑΓΟΡΑΣ

98

ΕΙΔΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΑΞΟΝΟΜΕΤΡΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΟΝΑΔΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

ΕΙΔΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΑΞΟΝΟΜΕΤΡΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΟΝΑΔΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ - ΑΓΟΡΑΣ

99

ΕΙΔΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΑΞΟΝΟΜΕΤΡΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΔΕΣΕΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ

100

ΕΙΔΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΑΞΟΝΟΜΕΤΡΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΔΕΣΕΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ

101

ΕΙΔΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΑΞΟΝΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ - ΑΓΟΡΩΝ

102

ΕΙΔΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ | ΑΞΟΝΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΑΓΟΡΩΝ

103

ΤΑΜΑΡΑ | ΟΨΕΙΣ

ΟΨΗ

ΠΛΑΓΙΑ ΟΨΗ

ΠΙΣΩ ΟΨΗ

104

ΤΑΜΑΡΑ | SKYLINES

ΜΠΡΟΣΤΙΝΟ

ΠΛΑΓΙΟ

ΠΙΣΩ

105

ΤΑΜΑΡΑ | ΦΩΤΟΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ

ΜΠΡΟΣΤΙΝΟ

ΠΛΑΓΙΟ

ΠΙΣΩ

106

ΤΑΜΑΡΑ | ΧΑΡΤΗΣ

ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ | ΚΤΙΡΙΑ

ΥΔΑΤΙΝΟ ΔΙΚΤΥΟ

ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ

ΧΩΡΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΥ

107

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΗ

ΤΑΜΑΡΑ - ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ | ΜΑΤΙ | ΕΔΑΦΟΣ

ΟΚΤΑΒΙΑ - ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ | ΤΡΑΧΕΙΑ | ΑΕΡΑΣ

108

ΑΡΓΙΑ - ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ | ΣΤΟΜΑΧΙ | ΥΠΕΔΑΦΟΣ

ΑΡΜΙΛΑ - ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ | ΚΑΡΔΙΑ | ΝΕΡΟ

109

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΠΟΛΕΩΝ

ΤΑΜΑΡΑ | ΜΑΤΙ | ΕΔΑΦΟΣ 110

ΟΚΤΑΒΙΑ | ΤΡΑΧΕΙΑ | ΑΕΡΑΣ

ΑΡΓΙΑ | ΣΤΟΜΑΧΙ | ΥΠΕΔΑΦΟΣ

ΑΡΜΙΛΑ | ΚΑΡΔΙΑ | ΝΕΡΟ 111

112

113

ΜΕΡΟΣ 5Ο | ELECTRA: αποστολή διάσωσης αόρατων πόλεων [VIDEOGAME] ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ VIDEOGAMES Η δεκαετία του 90’ ονομάζεται αλλιώς εποχή της «ψηφιακής επανάστασης», μια εποχή που οι ψηφιακές τεχνολογίες αναπτύχθηκαν με ιλιγγιώδη ρυθμό, παρότι η εμφάνισή τους χρονολογείται αρκετά χρόνια νωρίτερα. Ότι είναι σήμερα γνωστό ως ψηφιακή τέχνη μέχρι τη δεκαετία του 70 αναφερόταν ως computer art, έπειτα ως multi media art, και στη συνέχεια ως new media art.27 Για να ορίσουμε την ψηφιακή τέχνη, θα ήταν πιο εύκολο να αναφερθούμε στον δημιουργό της, δηλαδή τον καλλιτέχνη που χρησιμοποιεί τα νέα μέσα σαν το πρωταρχικό του εργαλείο έκφρασης. Η τέχνη αυτή πλέον λειτουργεί περισσότερο ως εργαλείο, παρά ως οπτική μορφή. Έτσι λοιπόν, μπορούμε να θεωρήσουμε την ψηφιακή τέχνη ως μια «αναγκαία», «πλουραλιστική» απάντηση των καλλιτεχνών, στην τεχνολογική και πληροφορική επανάσταση και στην ψηφιοποίηση όλων των μέσων. Τέλος για την παραγωγή ενός ψηφιακού έργου, συνεργάζονται διάφορες μορφές καλών και εφαρμοσμένων τεχνών. Ένα βιντεοπαιχνίδι, ως μία μορφή ψηφιακής τέχνης, είναι στην πραγματικότητα ένας άυλος κόσμος από αριθμητικά δεδομένα που δημιουργήθηκαν από έναν υπολογιστή και αποθηκεύτηκαν έπειτα στη μνήμη του. Η πλατφόρμα του δίνει υπόσταση στον εικονικό αυτό κόσμο, υλοποιεί αλληλεπιδράσεις μέσα σε αυτόν και τον κάνει να μοιάζει ζωντανός. Η αναπαράσταση και ο σχεδιασμός αυτών των αλληλεπιδράσεων συνδυαστικά, καθορίζουν την αρχιτεκτονική του λογισμικού του παιχνιδιού, πάνω στο οποίο βασίζεται και η τελική υλοποίησή του. Με τον όρο βιντεοπαιχνίδι (αγγλικά: video game) εννοείται οποιοδήποτε παιχνίδι πραγματοποιείται με τη χρήση κάποιας ηλεκτρονικής συσκευής. Ορίζεται ως ένα παιχνίδι το οποίο απαιτεί αλληλεπίδραση με μια διεπαφή χρήστη, δηλαδή επικοινωνία του παιχνιδιού με τον άνθρωπο, με στόχο την παραγωγή οπτικής ανάδρασης σε μια συσκευή βίντεο.28 Συνδυάζει λοιπόν την τέχνη με την τεχνολογία και την ψυχολογία, προκειμένου να κατασκευάσει εμπειρίες που να εμπλέκουν το σύνολο των ανθρώπινων αισθήσεων. Οι χώροι των παιχνιδιών δίνουν στον παίκτη τη δυνατότητα της δόμησης και της ταυτόχρονης αποδόμησης. Ο εικονικός κόσμος μπορεί να καταστραφεί και να χαθεί στη λήθη χωρίς κάποια συνέπεια, αντίθετα με τον πραγματικό κόσμο. Αλλά, σε αντίθεση με άλλα μεσολαβούντα επίπεδα, μόνο το διαδραστικό περιβάλλον μπορεί να δώσει στον παίκτη εμπειρία από αυτή την εικονική καταστροφή. Μέσα από την ενεργή συμμετοχή, ο παίκτης μπορεί αλληλεπιδράσει και να αλλοιώσει τον εικονικό κόσμο του παιχνιδιού, δηλαδή ενός χώρου που βασίζεται σε δεδομένους κανόνες που παρέχονται απ’ τον σχεδιαστή, να γίνει μέρος του και να το κατακτήσει. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού ο παίκτης πρέπει πρώτα να μάθει να διαβάζει, να χρησιμοποιεί και να προβλέπει καθετί υπάρχει και συμβαίνει γύρω του στον εικονικό κόσμο, όπως ακριβώς θα έκανε και στον πραγματικό. «Για τους παίκτες των βιντεοπαιχνιδιών, η μετατροπή μιας αφήγησης εικόνων και κινήσεων σε πραγματική ιστορία είναι μια διαδικασία τόσο φυσική, όπως η ομιλία» (Bruner 2002). Ο κατασκευαστής χρησιμοποιεί μια μορφή αναδυόμενης αφήγησης γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα μια νέα εστίαση στον χωρικό σχεδιασμό και την αρχιτεκτονική των παιχνιδιών. Έτσι ο κατασκευαστής χώρων δε μπορεί ποτέ να ελπίζει στο να επικοινωνήσει μια συγκεκριμένη πραγματικότητα, αλλά μόνο στο να δημιουργήσει ευκαιρίες για συγκεκριμένα είδη πραγματικοτήτων να αναδυθούν. Η ιδέα της αναζήτησης και του ταξιδιού ξεκινά από την κίνηση μέσα

27 28 29 30

Wikipedia (2020) Wikipedia: Media art history Βικιπαίδια (2020) Βικιπαίδια: Βιντεοπαιχνίδι Jenkins H. (2004) Game Design as Narrative Architecture Ο.π.

114

σε αυτές τις πραγματικότητες. Οι Fuller και Jenkins καθιέρωσαν αυτήν την σύνδεση και περιέγραψαν τον παραλληλισμό μεταξύ των λογοτεχνικών ταξιδιών και των εξερευνήσεων των εικονικών χώρων. Κάθε γεγονός σε αυτούς τους κόσμους ορίζεται από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και μια συγκεκριμένη τοποθεσία όπου και τα δύο είναι συχνά συνδεδεμένα με ένα εικονικό ταξίδι. Κατά συνέπεια, ο Jenkins προτείνει ότι θα πρέπει να «σκεφτούμε τους σχεδιαστές των παιχνιδιών λιγότερο ως αφηγητές ιστοριών από ότι ως αφηγηματικούς αρχιτέκτονες»29, οι οποίοι «δεν λένε απλά ιστορίες· σχεδιάζουν κόσμους και σμιλεύουν χώρους»30. Αυτοί οι σμιλεμένοι χώροι παρέχουν την περιπέτεια, όπου η χωρική κατανόηση, η πλοήγηση, και η άριστη γνώση καθορίζουν τη νίκη ή την ήττα, την πρόοδο ή την παγίδευση. Η τρισδιάστατη σημερινή απεικόνιση της εικόνας των πόλεων και των τοπίων στους χώρους των παιχνιδιών έχουν καταστήσει ιδιαίτερα σημαντική και για την αρχιτεκτονική τη δημιουργία ψηφιακών μοντέλων. Ο αρχιτέκτονας στις μέρες μας προσπαθεί να δημιουργήσει όλο και πιο αληθοφανή εικονικά μοντέλα για τις σκέψεις του. Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή στην αρχιτεκτονική, έγινε χάρη στην αντίληψη του χώρου των τεσσάρων διαστάσεων, που εισήγαγε η νεότερη φυσική. Τώρα λοιπόν, αντίθετα με παλαιότερα όπου ο καλλιτέχνης οραματιζόταν τα πλάσματά του μέσα στον τρισδιάστατο χώρο, τώρα τα οραματίζεται στο χωροχρόνο, στο χώρο των τεσσάρων διαστάσεων. Η θεωρία και η πρακτική της αρχιτεκτονικής αλλάζει. Τα όρια μεταξύ φαντασίωσης και πραγματικότητας είναι δυσδιάκριτα.

PROJECT | ELECTRA Ο Ι. Καλβίνο χρησιμοποιεί έντονα το στοιχείο του παιχνιδιού σε ολόκληρη την δομή και αφήγηση του βιβλίου του. Επιλέγουμε να διατηρήσουμε αυτό το στοιχείο δίνοντάς του επιπλέον διαστάσεις, μετατρέποντας ολόκληρο τον κόσμο των «Αόρατων πόλεων» σε έναν εικονικό κόσμο ενός βιντεοπαιχνιδιού.

H ανάλυση και ο παραλληλισμός που κάναμε στα προηγούμενα κεφάλαια, χρησιμοποιούνται πλέον ως βάση για την κατασκευή του εικονικού αυτού κόσμου. Συνθέτουμε αυτό τον κόσμο , με όλα τα στοιχεία που τον απαρτίζουν , εκτός από το στοιχείο της ανθρώπινης παρουσίας , το οποίο και αφαιρούμε εσκεμμένα. Οραματιζόμαστε πόλεις χωρίς ζωή με την προφανή έννοια. Το μόνο άτομο που «εισάγουμε» σ ’αυτές είναι η ψηφιακή αντανάκλαση του εαυτού μας στο ρόλο του παίκτη, ο οποίος στόχος μας είναι να αποκτήσει μια βιωματική εμπειρία στην πόλη πλήρως ανεξάρτητη και ανεπηρέαστη από την ανθρώπινη ύπαρξη.

115

STORYLINE Ένας ανθρώπινος οργανισμός προσβάλλεται από κάποιο ιό, ο οποίος στοχεύει στη διάλυση των κυττάρων του. Μέσα σε αυτόν τον οργανισμό εκτείνεται μία αυτοκρατορία. Ο ιός προσβάλει τις πόλεις της αυτοκρατορίας, εξαλείφοντας τα κτίριά της. Η πλήρης εξαφάνισή τους συνεπάγεται τη νέκρωση της κάθε πόλης – οργάνου. Εάν προσβληθούν όλα τα όργανα ο ανθρώπινος οργανισμός θα πάψει να λειτουργεί και κατ’ επέκταση ο άνθρωπος αυτός θα οδηγηθεί στον θάνατο. Ένα nanobot [ ELECTRA ] εισάγεται στο σώμα που νοσεί με σκοπό να καταστρέψει τον ιό και να σώσει τον οργανισμό. Η εξάπλωση του ιού ξεκινά από τα πιο εύκολα θεραπεύσιμα όργανα, καταλήγοντας στα όργανα ζωτικής σημασίας. Το παιχνίδι ξεκινά καθώς το nanobot βρίσκεται στον εγκέφαλο απ’ όπου λαμβάνει μήνυμα για το προς τα που θα κατευθυνθεί ο ιός. Αμέσως στέλνεται στο αντίστοιχο όργανο-level. Μέσα στην αυτοκρατορία που νοσεί, το nanobot παίρνει τον ρόλο του Μ. Πόλο ως εξερευνητή - διασώστη. Έχει γυναικεία μορφή προς τιμήν όλων των αναφορών που έχουν γίνει από τον Καλβίνο στο γυναικείο φύλο. Ο άνθρωπος είναι εξόριστος στην αυτοκρατορία του σώματος στο οποίο κατοικεί. Ως αυτοκράτορας παρότι δεν πρόλαβε να την εξερευνήσει, γνωρίζει πως αυτή θα καταστραφεί. Ο μεγαλύτερος φόβος του είναι ο χρόνος, που σαν ασθένεια προσβάλει μία μία τις πολιτείες του κορμιού του.

- Προετοιμάσου για την είσοδό σου στο σώμα, η αυτοκρατορία κινδυνεύει -

116

ΣΧΕΔΙΑ ΝΑΝΟΒΟΤ | ELECTRA

117

ELECTRA | ANIMATIONS | CONTROLS

STANDING

WALKING [ W | S | A | D ]

RUNNING [ SHIFT + WALKING ]

JUMPING [ SPACE ]

FLYING [ G ]

118

AIMING | SHOOTING [ R CLICK | L CLICK [

119

VACUUM | BELT Η Electra χρησιμοποιεί το Vacuum ως μέσο εξόντωσης του ιού. Αυτό αποτελείται από δύο κομμάτια που προσαρμόζονται πάνω στο σώμα της και λειτουργουν σαν μαύρη τρύπα. Το πρώτο τμήμα είναι σαν λάστιχο που παγώνει και εξολοθρεύει τον ιό και το δεύτερο σαν ζώνη που συνδέεται με τον αφαλό της, απ’ όπου και ενεργοποιείται, και καταλήγει σε ένα δοχείο το οποίο δημιουργεί το βαρυτικό πεδίο της μαύρης τρύπας.

ΖΩΝΗ

ΛΑΣΤΙΧΟ 120

121

ELECTRA | BELT

122

ELECTRA | VACUUM

123

GAMEPLAY Πρόκειται για ένα videogame της κατηγορίας του Third Person στο οποίο αντί να βλέπεις τον κόσμο του παιχνιδιού μέσα απ’ τα μάτια του χαρακτήρα, το οπτικό σου πεδίο περιλαμβάνει μία μερική ή ολική εικόνα του. Επιπλέον εντάσσεται στα βιντεοπαιχνίδια Open World31, τα οποία αφορούν έναν εικονικό κόσμο μέσα στον οποίο ο παίκτης μπορεί να περιπλανηθεί ελεύθερα και να επιλέξει ο ίδιος πότε και αν θα ακολουθήσει την αφηγηματική πορεία του παιχνιδιού. Επιπλέον το παιχνίδι διαθέτει ένα στοιχείο του συστήματος inventory, όπου συλλέγοντας έναν συγκεκριμένο αριθμό αντικειμένων που σου ορίζει, ξεκλειδώνεις ικανότητες και νέες αποστολές. Τέλος το παιχνίδι διαθέτει και ένα στοιχείο από shooting games, καθώς στο final quest κάθε πίστας καλείσαι να εξολοθρεύσεις έναν εχθρό. Σε αντίθεση με τα πρωτότυπα shooting games, εδώ δεν απειλείται ο ίδιος ο χαρακτήρας, αλλά ο κόσμος στον οποίο βρίσκεται. Το παιχνίδι αποτελείται από ένα σύνολο μικρών αποστολών που σου ορίζει με τη μορφή κειμένου. Η κάθε αποστολή γίνεται γνωστή εφόσον έχεις ολοκληρώσει την προηγούμενη. Κερδίζεις την πίστα όταν έχεις κατορθώσει να βγάλεις εις πέρας όλες αυτές τις αποστολές, και οδηγείσαι έπειτα στην επόμενη πίσταόργανο. Η τελική αποστολή είναι αυτή που θα καθορίσει το αν θα κερδίσεις ή θα χάσεις. Όταν χάνεις μεταφέρεσαι αυτομάτως στο ξεκίνημα της.

31

Wikipedia (2020) Wikipedia: Open World

124

MAIN MENU

PAUSE MENU

125

LEVEL EYE Παραθέτουμε τα αποσπάσματα του κειμένου με τη σειρά που εμφανίζονται στο παιχνίδι και αφορούν την κάθε αποστολή που ακολουθεί. Το κάθε απόσπασμα που εμφανίζεται στο gameplay ακολουθείται από την εμφάνιση του χάρτη της πόλης, στον οποίο τονίζεται κάθε φορά η περιοχή στην οποία πρέπει να κατευθυνθείς: • «Τελικά το ταξίδι σε οδηγεί στην πόλη Ταμάρα. Εκεί μπαίνεις από δρόμους γεμάτους επιγραφές που προεξέχουν από τους τοίχους. Το μάτι δεν βλέπει πράγματα αλλά σχήματα πραγμάτων που σημαίνουν άλλα πράγματα. Η τανάλια δείχνει το σπίτι του πρακτικού οδοντογιατρού, το τσουκάλι την ταβέρνα, οι λόγχες τους στρατώνες, η ζυγαριά το μανάβικο. Αγάλματα και θυρεοί απεικονίζουν λιοντάρια, δελφίνια, πύργους, αστέρια.»

1η αποστολή: Πρέπει να εντοπίσεις τα αγάλματα που υπάρχουν μέσα στην πόλη. Έπειτα πρέπει να εξερευνήσεις την περιοχή στην οποία βρίσκονται, με στόχο να βρεις το πρώτο εξάρτημα του εργαλείου (vacuum) εξολόθρευσης του ιού. Εφόσον τη βρεις, εμφανίζεται μήνυμα ότι θα την χρησιμοποιήσεις αργότερα.

126

ΑΓΑΛΜΑΤΑ | ΣΧΕΔΙΑ

BACILLUS

FLAGELLATE BACTERIA

ERYTHROCYTE

THROMBOCYTE

SPIRAL BACTERIA

127

• «Άλλα σημάδια ειδοποιούν για αυτό που σε ένα μέρος απαγορεύεται – να μπαίνεις το δρομάκι με τα κάρα, να κατουράς πίσω απ’ το κιόσκι, να ψαρεύεις με το καλάμι απ’ τη γέφυρα-» 2η αποστολή: Πρέπει να βρεις τα 3 αντικείμενα που σου ορίζει το κείμενο (Κάρο, Κιόσκι, Καλάμι), με σκοπό να ξεκλειδώσεις την ικανότητα της τηλεμεταφοράς. Εφόσον τα έχεις βρει, εμφανίζεται μήνυμα που σου λέει ότι πλέον μπορείς να τηλεμεταφερθείς από ναό σε ναό. Ένας ναός αποτελεί χώρο λατρείας μιας θείας ύπαρξης. Όταν παρευρίσκεσαι σε αυτόν θεωρείται ότι έρχεσαι σε πιο κοντινή επαφή μαζί της. Αυτή σου προσφέρει μια υπερφυσική ιδιότητα.

ΚΙΟΣΚΙ - ΔΟΝΤΙ

ΚΑΛΑΜΙ ΨΑΡΕΜΑΤΟΣ - ΚΝΗΜΗ

ΚΑΡΟ - ΘΩΡΑΚΙΚΟΣ ΣΠΟΝΔΥΛΟΣ 128

ΠΑΡΑΛΛΗΛΙΣΜΟΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ | ΣΧΕΔΙΑ

129

• «Αν κάποιο κτίριο δεν έχει καμία επιγραφή ή σχήμα, η ίδια του η μορφή και η θέση του μέσα στη διάταξη της πόλης αρκούν για να δείξουν τη λειτουργία του. Το παλάτι, η φυλακή, το νομισματοκοπείο, η πυθαγόρειος σχολή, το πορνείο.»

3η αποστολή: Πρέπει να αναγνωρίσεις τα κτίρια αυτά με βάση τη μορφή και τη θέση τους στην πόλη. Όταν βρίσκεις όλα τα κτίρια αποκτάς την ικανότητα να πετάς.

130

• «Το βλέμμα διατρέχει τους δρόμους σαν να ήταν γραμμένες σελίδες. Η πόλη σου υπαγορεύει κάθε τι που πρέπει να σκεφτείς, σε κάνει να επαναλαμβάνεις τον δικό της λόγο και ενώ πιστεύεις πως επισκέπτεσαι την Ταμάρα, δεν κάνεις άλλο από το να καταγράφεις τα ονόματα που με αυτά εκείνη καθορίζει τον εαυτό της και όλα τα μέρη της.»

4η αποστολή: Σου εμφανίζεται ένας τύπος ταμπέλας και καλείσαι να συλλέξεις έναν καθορισμένο αριθμό αυτών. Ο τρόπος διεκπεραίωσης αυτής της αποστολής γίνεται μέσω του πετάγματος. Εφ’ όσον ολοκληρώσεις αυτή την αποστολή πρέπει να οδηγηθείς και πάλι στην περιοχή της 1ης αποστολής, για να πάρεις το 2ο τμήμα του Vacuum.

ΜΠΛΕ ΤΑΜΠΕΛΑ

131

• 5η αποστολή: Οδηγείσαι αυτόματα στην περιοχή της καταστροφής, όπου εμφανίζεται ο ιός. Χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό των ικανοτήτων που έχεις «ξεκλειδώσει» στις προηγούμενες αποστολές σου, καλείσαι να εξολοθρεύσεις τους ιούς πριν αυτοί προλάβουν να αφανίσουν τα κτίρια της πόλης.

132

YOU WIN END OF THE GAME

133

TAMARA | EYE TOWN [VIDEOGAME] | RENDERS

134

135

136

137

138

139

140

141

142

143

144

145

146

147

148

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΕΙΑ ΒΙΒΛΙΑ

Πεπονής Γ. (2003), Χωρογραφίες, Αθήνα, Αλεξάνδρεια

Wikipedia (2020) Wikipedia: Open Word Διαθέσιμο στο: https://en.wikipedia.org/wiki/Open_world [10 Σεπτεμβρίου 2020] Βικιπαίδια (2020) Βικιπαίδια: Βιντεοπαιχνίδι, Διαθέσιμο στο: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B9%CE%BD%CF%84%CE%B5%CE%BF%CF%80%CE%B1%CE%B9%CF%87%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B9 [10 Σεπτεμβρίου 2020]

Μαργαρίτη Φ. (2007) Το εργαστήρι του συγγραφέα – Το εργαστήρι του αρχιτέκτονα, Εκδόσεις: Καστανιώτης

Wikipedia (2020) Wikipedia: Media art history Διαθέσιμο στο: https:// en.wikipedia.org/wiki/Media_art_history [10 Σεπτεμβρίου 2020]

Ίταλο Καλβίνο (1983), Οι Αόρατες Πόλεις, Εκδόσεις: Οδυσσέας Italo Calvino (1974), Invisibe Cities, Εκδόσεις: Harcourt Brace and Company

Αθανασίου Ε. (2015) “Πόλη και φύση” – Θεωρήσεις της φύσης στον πολεοδομικό σχεδιασμό, Έκδοση: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Βιολογία Α’ Γενικού Λυκείου, ‘Εκδοση: Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών & Εκ-δόσεων «Διόφαντος»

Βικιπαίδια (2020) Wikipedia: New media art Διαθέσιμο στο: https:// en.wikipedia.org/wiki/New_media_art [10 Σεπτεμβρίου 2020] Jenkins H. (2004) Game Design as Narrative Architectur, Διαθέσιμο στο: e https://www.semanticscholar.org/paper/Game-Design-as-Narrative-Architecture-Jenkins/f82f061e7a44530d1dee281b96d9b1640485aa74 [10 Σεπτεμβρίου 2020]

Martin Heidegger (2006) Η Τέχνη και ο Χώρος, Εκδόσεις: Ίνδικτος ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ | ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ Φαφούτη Λ. (2011), “Science: Πώς μας γελούν τα μάτια μας;”, Το Βήμα, 29 Ιουλίου. Διαθέσιμο στο: https://www.tovima.gr/2011/07/29/science/pws-mas-geloyn-ta-ma- tia-mas-2/ [10 Σεπτεμ-βρίου 2020] Μπίστας Κ. (2018), “Εξερευνώντας το νευρικό σύστημα (Μέρος 2ο)”, MAXMAG, 3 Ιουνίου. Διαθέ-σιμο στο: https://www.maxmag.gr/soma-igia/exereynontas-neyriko-systima-meros-2o/ [10 Σε-πτεμβρίου 2020] ΕΓΡΑΣΙΕΣ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ Διτσίνου Δ. (2016) Τρόποι αναπαράστασης του καλλιτεχνικού πορτρέτου σε πεζογραφικά έργα της περιόδου 1983-2004, Διαθέσιμο στο: https://ikee.lib.auth.gr/record/289211/files/GRI-2017-19212.pdf [10 Σεπτεμβρίου 2020] Φώρου Α. (2013) VideoGameSpaces: Η εμπειρία του χώρου Διαθέσιμο στο: https://www.academia.edu/10458100/VideoGameSpaces_%CE%97_%CE%B5%CE%BC%CF%80%CE %B5%CE%B9%CF%81%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CF%87%CF%8E%CF%81%CE%BF%CF%85?fbclid=IwAR32rYaGPp6LRRE7hvaBpRJ3mb-olSVYS-3OQlZUpRazGCCVdD64lmJt8DQ [10 Σεπτεμβρίου 2020] Σαρατσιώτη Ξ. (2010) Ίταλο Καλβίνο, οι Αόρατες πόλεις από τη λογοτεχνία στην αρχιτεκτονική, Διαθέσιμο στο: https://www.greekarchitects.gr/site_parts/doc_files/18.11.2011.10.pdf [10 Σεπτεμβρίου 2020] Σταυρίδη Δ., Μαυρογένη Μ. (2017) Αρχιτεκτονική και Videogames: Σχεδιαστικές αλληλεπιδράσεις Διαθέσιμο στο: https://dias.library.tuc. gr/view/69539 [10 Σεπτεμβρίου 2020] ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Μαργαρίτη Φ. (2020). «Αόρατες πόλεις», η επανεγγραφή μιας περιπλάνησης στο χώρο. Διαθέσιμο στο: https://www.hartismag.gr/ hartis-20/afierwma/xartografies-ths-pollaplothtas?fbclid=IwAR0dsl17SmACQKNhLljJ3ghvkgCsOWMtDIHOVXIWN2c9NR8v2PQz3PVxoMY [10 Σεπτεμβρίου 2020] Wikipedia (2020). Βικιπαίδια: Υπέδαφος Διαθέσιμο στο: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A5%CF%80%CE%AD%CE%B4%CE%B1%CF%86% CE%BF%CF%82 [10 Σεπτεμβρίου 2020]

149

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ELECTRA | αποστολή διάσωσης Αόρατων Πόλεων ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΝΑΣΙΟΠΟΥΛΟΥ - ΣΚΕΥΑ ΝΙΚΟΛΙΝΑ ΠΑΡΑΘΥΡΑ

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ