Aandrijven en Besturen 8/9 2020 by online-mbm

25 JAAR AB Ellis Jan van den Hout: “We zien een verschuiving richting onderhoudsvrije lagers”

8/9 AANDRIJVEN & BESTUREN Jaargang 25 | september 2020

SAFETY EVENT 2020 29 OKTOBER, DEN BOSCH

ROBOTS MOTOR VAN DE POSTCORONA ECONOMIE

KRIJGT GELIJKSPANNING TOCH GELIJK?

‘Corona-proof’ en met een maximum aantal bezoekers

Maar wie gaat ze dan programmeren en hoe?

Dankzij mobiele machines en elektronische apparaten

AB_Cover.indd 1

03/09/2020 10:16

Schermsal.indd 1

AB_Advertenties.indd 2

25-08-20 08:51

03/09/2020 10:22

15 15 september september -9 9 oktober oktober 2020 2020 POWERED BY VRAAG&AANBOD EN KONINKLIJKE METAALUNIE POWERED BY VRAAG&AANBOD EN KONINKLIJKE METAALUNIE

www.middenindemaak.nl www.middenindemaak.nl

Dé Dé virtuele virtuele beurs beurs voor voor de de maakindustrie maakindustrie

BEZOEK BEZOEK GRATIS GRATIS MYbusinessmedia organiseert als eerste dé virtuele beurs MYbusinessmedia organiseert als eerste dé virtuele beurs voor de maakindustrie: Midden in de Maak. voor de maakindustrie: Midden in de Maak. Tientallen bedrijven presenteren de laatste innovaties en Tientallen bedrijven presenteren de laatste innovaties en ontwikkelingen uit de branche. ontwikkelingen uit de branche. Deze unieke, virtuele beurs kunt u gratis en onbeperkt Deze unieke, virtuele beurs kunt u gratis en onbeperkt bezoeken van 15 september t/m 9 oktober 2020. bezoeken van 15 september t/m 9 oktober 2020. Registreer uw bezoek! Registreer uw bezoek! Ontdek deze bijzondere 360° ervaring en registreer Ontdek deze bijzondere 360° ervaring en registreer u nu via www.middenindemaak.nl/inschrijven u nu via www.middenindemaak.nl/inschrijven

Partners Partners

AB_Advertenties.indd 3

03/09/2020 10:22

IN DIT NUMMER editie 8/9 | augustus/september 2020

14 SAFETY EVENT 2020 29 oktober 2020 in in 1931 Congrescentrum in Den Bosch – hét onafhankelijke evenement over machineveiligheid in Nederland.

18 METERS MAKEN Deltarobots leggen in Lemelerveld 1296

steenstrips in 15 minuten en 4 seconden voor ‘nul op de meter’.

ELLIS JAN VAN DEN HOUT ".. lagers zullen blijven en we zullen lagers en toebehoren blijven verbeteren ..”

34 ZONDER KABELS Een hele nieuwe generatie standaarden klopt aan de

30 ‘MISSING LINK’ – CHECK De overname van Doedijns betekent voor Vydraulics kennis en ervaring in grote

communicatiepoort. Ja, en?

& VERDER 06 24 29

AANDRIJFNIEUWS SPS gaat ‘virtueel en MYbusinessmedia ook met ‘Midden in’de maak’

ROBOTVAARDIGHEDEN Gevraagd voor het ‘oplieren’ van de postcorona economie.

AGRITECH UIT NEDERLAND Mondiaal marktaandeel kan in 2030 goed zijn voor 2,5 miljard euro.

38 43 44

TERUG VAN NOOIT WEGGEWEEST Gelijkspanning lijkt bezig aan een comeback.

4 TON IN VIJF JAAR Speciale oppervlaktebehandeling voorkomt lageruitval.

PRODUCTNIEUWS Van encoders, drukknoppen en noodstoppen tot overtoerenbewaking.

projecten.

AB_Inhoud.indd 4

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:18

OP DE COVER Tijdens de automatica, begin december in München, organiseert de International Federation of Robotics op 9 december de rondetafeldiscussie ‘Next Generation Workforce - Upskilling for Robotics'. De IFR ziet een belangrijke rol voor de robot in de postcorona ecomonie. Maar wie gaat ze programmeren en waar haal je die 'skills’? Meer op pagina 24. (Foto: Messe München)

ADVERTEERDERSINDEX B&R 22 Bosch Rexroth index 28 Duranmatic 42 EAO Benelux 42 Elsto Aandrijftechniek 16 Euronorm Drive Systems 49 Euchner Benelux 37 Festo 51 Groneman 08 Güdel 22 Helukabel 46 Igus 48 MC Technology 16,47 MYbusinessmedia 03 Ringspann Benelux 45 Schmersal 02, 42 Schubert & Salzer Control 16 SigmaControl 52 Tele Radio 08 TR-Electronic 22, 50 Turck 44 Van Steen 09

Vooroordelen Je wordt voor minder gelyncht tegenwoordig, maar vooruit. Tot mijn schaamte en schande moet ik bekennen dat ik niet vrij ben van vooroordelen. Welke dat allemaal zijn? Wachten tot wat welke actiegroep volgende week tot vooroordeel benoemt. Terwijl ik echt dacht dat als je marketing en/of communicatie hebt gestudeerd je echt gewoon zo bent. ‘FME is officieel de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie. Wilt u zo vriendelijk zijn bij het quoten van FME deze benaming te gebruiken? Veel dank alvast en fijn weekend!’ Deels vetgedrukt. Waar gaat dit over? – is dan mijn eerste reactie. En eigenlijk ga ik er dan van uit dat de inhoud door de verzender minder belangrijk wordt geacht dan de vorm. Zoiets als een bewindspersoon van – ik noem maar – Justitie – die in het ‘nieuwe normaal’ mensen een hand geeft of zijn schoonmoeder omhelst. Dan kan je toch niets meer serieus nemen wat door zo’n heel ministerie wordt bedacht? Gelukkig kon ‘Shownieuws’ – de naam zegt veel – ons van deze misstappen op de hoogte brengen. Dat andere bericht dus. Want ondanks al mijn vooroordelen ga ik toch voor de inhoud. Kortgezegd, de FME, officieel de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie – zo goed? – is blij met de derde Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid. Wat zou dat trouwens gekost hebben? Zo'n pakkend acroniem als NOW. De ondernemersorganisatie voor u weet wel is vooral blij met de verruiming van het budget en de inspanningsverplichting voor werkgevers om medewerkers te laten bij- en omscholen. Hartgrondig mee eens. Een leven lang leren. Als het je gegeven is. Maar de vreugde was van korte duur. De laatste zin: ‘Werkenden klaarstomen voor de banen van de toekomst komt nu steeds meer in het hart van het herstelbeleid terecht’. Dat ligt niet aan de ondernemersorganisatie van ja, dag! – de maatregel is voor de werkenden. Maar het is te hopen dat het zicht op die baan in/van de toekomst niet alleen geldt voor degenen die dan (nog) een baan hebben. Een CBS-bericht met de kop ‘Coronacrisis leidt tot ongekende daling aantal banen’ belooft weinig goeds. Minder banen, minder werkenden. En dan? Afgeschreven? Want als je geen werk hebt in Nederland ligt dat toch echt aan jezelf.

ROBIN ZANDER H OOF DRE DAC T E U R

Bijsluiter van:

R.Z ANDE R@ MY B U S INE SS ME DIA.NL

Pilz

AB_Inhoud.indd 5

03/09/2020 12:21

A ANDRIJFNIEU WS Meer nieuws op www.aandrijvenenbesturen.nl

TOT 9 OKTOBER ‘MIDDEN IN DE MAAK’ Met Midden in de Maak lanceert Vraag&Aanbod de eerste virtuele beurs voor de Nederlandse maakindustrie. Van dinsdag 15 september tot en met vrijdag 9 oktober is de beurs ‘live’. De verwachting is dat ruim honderd maakbedrijven hun activiteiten en diensten gaan tonen. Initiatiefnemer uitgeverij MYbusinessmedia – ook uitgever van Aandrijven en Besturen – mikt op een slordige 100 duizend bezoekers. MYbusinessmedia-ceo Joachim Driessen: “Nu bij elkaar komen is in deze corona-tijd lastig. Met deze virtuele beurs willen we de Nederlandse maakindustrie bij elkaar brengen, verbindingen realiseren en bedrijven/

146

Bosch Rexroth heeft voor het grootste heischip in de wereld een offshore-cilinder van 146 ton gemaakt.

bezoekers de gelegenheid bieden om innovaties te tonen en te ontdekken. Denk aan machineleveranciers die nieuwe ontwikkelingen willen laten zien of bedrijven die met de presentatie van het bedrijf laten zien wat ze allemaal in huis hebben. Het unieke virtuele platform is de ontmoetingsplaats voor de maakindustrie.” Deelnemende bedrijven kunnen hun stand volledig in 3D inrichten inclusief machines. Bezoekers kunnen elke stand binnen, virtueel, 360 graden vergelijkbaar met Google Street View, en geven zelf aan of ze (live) contact willen. www.middenindemaak.nl

7,5

Wereldwijd daalt dit jaar de omzet in de ‘motion control’ met 7,5 procent,aldus Interact Analysis.

SPS 2020 in Neurenberg wordt SPS Connect "De SPS staat bekend om het faciliteren van diepgaande technische discussies en waardevolle gesprekken tussen haar bezoekers en exposanten", aldus Sylke Schulz-Metzner, vice president SPS. "Helaas zien we geen echte kans om dit ter plaatse te laten gebeuren, zoals we normaal gesproken op dit moment zouden doen.” Aan het begin van de zomer heette het dat de SPS – het besturings- en automatiseringsevent van het jaar – gewoon doorgang zou vinden. Maar inmiddels heeft de organisatie toch moeten besluiten het van 24 to 26 november een virtuele aangelegenheid wordt. Het zal voor de organisatie niet helemaal als een verrassing zijn gekomen 6

AB_Aandrijfnieuws.indd 6

want onlangs werd al de SPS Connect aangekondigd, toen nog gepland als virtuele uitbreiding van de SPS. De SPS Connect volgt de onderwerpen die op de beurs in Neurenberg aan bod komen: trends en innovaties op het gebied van automatisering, met onder andere productpresentaties van exposanten, ‘keynotes’, expertgesprekken en podiumdiscussies met betrekking tot de politiek, het bedrijfsleven en de industrie. Deze zullen worden gevolgd door vraag-en-antwoord-sessies, zodat de ‘bezoeker’ deel kan nemen aan het gesprek en hun vragen rechtstreeks aan de sprekers te stellen. De SPS heeft volgend jaar plaats van 23 tot en met 25 november 2021.

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:20

NIEUW PARTNERNETWERK NIDEC

Leergang filtratietechniek De Drive & Control Academy van Bosch Rexroth heeft een technische leergang over filtratietechniek uitgebracht. De publicatie is beschikbaar in het Engels en Duits en is gebaseerd op de Nederlandstalige Feda-uitgave ‘Filtertechniek’. Uit onderzoek blijkt dat meer dan 70% van de optredende storingen in hydraulische systemen is terug te voeren op onvoldoende conditionering van de hydraulische vloeistof. Dit vraagt om een juiste keuze van filters, filterconcept en onderhoudsmanagement waarmee niet alleen de betrouwbaarheid van de installatie wordt vergroot, maar ook de standtijd van de hydraulische vloeistof en filters aanzienlijk toeneemt. De nieuwe ‘Technical Instruction Filtration Technology/Technische Lehrgang Filtertechnik ’ gaat in op het concept en de technologieën die een rol spelen bij het schoon, droog en luchtvrij houden van vloeistoffen.

Nidec Netherlands heeft voor het merk Control Techniques een nieuw partnernetwerk opgezet. Tom Hajee, accountmanager Distributie, heeft bestaande relaties versterkt en met negen partners een overeenkomst gesloten: Cincotech, Dynetics, Duursma, Electro Drive Industrial Services, Eriks, Optimum Totaal Services, PLC Direct-Benelux, Salden Elektro en Sikking Controls Dankzij deze samenwerking ontstaat er een partnerschap voor de verkoop van Control Techniques-frequentieregelaars voor de eindgebruikersmarkt. Control Techniques is als producent en leverancier van frequentie-, gelijkstroom- en servoregelaars actief op de Nederlandse markt en richt zich als aandrijfspecialist met name op de OEM- en ‘system integrator'-markt. Via deze kanalen komen de regelaars ook bij eindgebruikers in de fabriek terecht. Hierdoor ontstaat een vervangingsmarkt. Dankzij een sterk partnernetwerk met voorraadhoudende partners die uitgebreide productkennis hebben, kan Control Techniques ook dit deel van de markt bedienen. De partners dienen als een verlengstuk van de Nidec Netherlands-organisatie en bieden een landelijke dekking.

AI EN ‘MACHINE LEARNING’ BEWAKEN KABELRUPS IN LINEAIRE ROBOT Fabrikanten van machines en systemen bieden steeds vaker oplossingen met hun eigen hulpmiddelen voor het bewaken van de conditie van machines. In de lineaire robots van Güdel kan Igus zijn kabelrupsen voorzien van sensoren, die de beweging en de slijtage van de vier kabelrupsen meten. De meetwaarden worden vervolgens via een datamodule naar de conditiebewakingscomputer van Güdel gestuurd. In de Igus-‘cloud’ wordt de data geëvalueerd met behulp van AI en ‘machine learning’. In een YouTube-video (youtu.be/ oYRlQR1Ny5s) leggen Richard Habering, hoofd Smart Plastics bij Igus, en Daniel Bangerter, hoofd Klantenservice van Güdel, precies uit hoe voorspelbaar onderhoud werkt met ‘smart plastics’ en het conditiebewakingssysteem van Güdel.

GRONEMAN, OOK GROOT IN REMMEN

ROBA - Hoge remmomenten - Minimale slijtage - Hoge schakelfrequentie

B E ZO E K O N S O P G R O N E M A N . N L

AB_Aandrijfnieuws.indd 7

AANDRIJFTECHNIEK

03/09/2020 10:20

A ANDRIJFNIEU WS Meer nieuws op www.aandrijvenenbesturen.nl

LAGERS CHECKEN De Verify-app van NSK kan nu ook de algemene, grote en extra grote lagers voor industriële toepassingen verifiëren. De app is gratis beschikbaar in de Apple-store en via Google Play en leest de 2D-barcode op de lagerverpakking. Niet alleen controleert Verify de echtheid van het lager, maar ook het aantal toegangspogingen via het product ID, het individueel identificatienummer en, voor de courante lagers, het 20-cijferige productnummer. Over de superprecisie-lagers wordt ook bijkomende productinformatie verschaft, zoals toleranties van de afmetingen, de nauwkeurigheid en het type smering. Via Verify kunnen ook productdata, catalogi en toepassingsspecifieke informatie worden geraadpleegd. De app is inzetbaar voor alle in Japan geproduceerde lagers met in de rechterbenedenhoek een ‘N’, bij de 2D barcode.

‘ MAAK’ MOET MEER MET ‘PREDICTIVE MAINTENANCE’ Maar liefst 46 procent van de bedrijven in de maakindustrie maakt momenteel te weinig gebruik van predictive maintenance. Dit blijkt uit onderzoek van Axians onder 211 managers in de Nederlandse maakindustrie, uitgevoerd door Panelwizard. Als belangrijkste verklaring voor deze implementatie-achterstand noemt bijna twee derde van de ondervraagden een gebrek aan kennis binnen hun organisatie. Andere redenen zijn onvoldoende verzamelde data (34 procent) en te hoge kosten (32 procent). Maar ook ontbreekt het volgens 17 procent van de managers aan goede praktijkvoorbeelden. Eenvijfde van hen vindt het hierdoor lastig om de vertaalslag te maken van theorie naar de praktijk. “Tegenwoordig moeten productiebedrijven niet alleen snel kunnen leveren, het is ook noodzakelijk om de kwaliteit van de eindproducten continu aan te scherpen”, zegt Guido van Dinther, businessunit-manager bij Axians Nederland. “Dit stelt zeer hoge eisen aan de beschikbare productiecapaciteit. Predictive maintenance zorgt ervoor dat je met statusdata en ‘realtime’-inzichten proactief en voorspelbaar onderhoud kunt plegen, om zo de ‘downtime’ van machines zoveel mogelijk te beperken.” 66 procent van de managers noemt de downtime van machines als een van de grootse bedreigingen voor hun organisatie. Toch heeft maar 49 procent van hen voldoende kennis van hoe ze uitval kunnen verkorten.

FME: NOW 3.0 uitstekend steunpakket De FME vindt dat het kabinet eind augustus met de derde Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) een uitstekend steunpakket gepresenteerd heeft. “De maak- en technologische sector krijgt de komende maanden nog harde klappen als gevolg van de coronacrisis”, zegt FME-voorzitter Ineke Dezentjé. “Dit is een realistisch steun- en herstelpak-

VEILIGE DRAADLOZE BESTURING

universeel toepasbaar voor industrieel gebruik Gratis testen? info@teleradio.nl

TELERADIO.NL 8

AB_Aandrijfnieuws.indd 8

ket, het kabinet is er zeer goed van doordrongen dat het economisch zwaar weer is en heeft begrepen dat we ons uit de crisis moeten investeren. Ik kijk uit naar de innovatiemaatregelen waar het kabinet zegt op Prinsjesdag mee te komen.Werkenden klaarstomen voor banen van de toekomst komt nu steeds meer in het hart van het herstelbeleid terecht.”

Onafhankelijk

Gecertificeerd

20th

Tel. +31 (0) 70 - 419 41 20

Anniversary

Tele Radio Benelux

SAFE  SMART  STRONG

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:20

NEN 1010 LIVE

AGCO, fabrikant van landbouwmachines, heeft Trelleborg Sealing Solutions de partnerstatus toegekend tijdens een recent online event voor toeleveranciers. Trelleborg levert onder andere speciale roterende afdichtingen voor overbrengingen en controlesystemen voor bandenspanning aan de fabrikant, bekend van merken als Fendt, Massey Ferguson Challenger, GSI en Valtra. De partnerstatus is het hoogste niveau dat een toeleverancier kan bereiken. Een ander bedrijfsonderdeel van de Trelleborg Groep, Trelleborg Wheel Systems, heeft sinds 2018 de status van AGCO-partner. Konstantin Meier-Kulenkampff vicepresident Purchasing & Materials bij AGCO: “Vooral in kritieke tijden, zoals 2018, toen de vraag sterk toenam en de capaciteit beperkt was, of tijdens de huidige coronavirus-uitdaging, is het verschil dat partners voor AGCO maken duidelijk.” Hij benadrukte de rol van Trelleborg bij het bereiken en behouden en van hun innovatieve voorsprong en sprak de hoop uit die nog verder te kunnen uitbouwen.” Carsten Stehle, ceo van Trelleborg Sealing Solutions in Duitsland, stelde het als een verplichting te zien AGCO te ondersteunen bij het behouden van hun technische voorsprong.

FOTO: HARRY STRAUSS

TRELLEBORG SEALING SOLUTIONS PARTNER AGCO

In oktober verschijnt de nieuwe versie van NEN 1010, dé belangrijkste norm voor veilige laagspanningsinstallaties. Voor iedereen die wil weten wat de belangrijkste wijzigingen zijn en wat dit betekent in de praktijk, organiseert NEN op 10 oktober ‘NEN 1010 Live’: www.nen.nl/nen1010live. Het bijwonen van het online event bedraagt EUR 75,-. Dit bedrag is inclusief een voucher van EUR 50,- voor het volgen van een NEN 1010-training en extra online vragenuur op 19 oktober. De sprekers tijdens het event behoren tot de samenstellers van de nieuwe NEN 1010 en NEN 4010 - ook wel bekend als ‘de beter leesbare NEN 1010’. Zij behandelen de belangrijkste wijzigingen in NEN 1010, het nieuwe deel 8 Energie-efficiency en de nieuwe onderwerpen in NEN 4010.

Servomotor defect ? • Reparatie van alle merken • Nr. 1 in servo-reparaties in de Benelux • Korte offerte- / reparatietijd • Alle werkzaamheden en kennis onder één dak www.Servo-Repair.nl

AB_Aandrijfnieuws.indd 9

024-366 88 65

Ook voor: - spindelmotoren - watergekoeld - schijfanker - specials

03/09/2020 10:20

INTERVIEW lagertechnologie

‘Rotatie blijft, dus lagers zullen blijven’

“.. de creativiteit zit nog steeds bij de engineers”

Ellis Jan Een kogellager is nog steeds een kogellager en een cilinderlager is nog steeds een cilinderlager. Maar de laatste 25 jaar zijn er grote stappen gezet in de lagertechnologie. Materialen, smering, draaggetallen en technieken voor engineering, conditiebewaking en onderhoud zijn sterk verbeterd. Tekst: Ad Spijkers │ Fotografie: Bart van Overbeeke 10

AB_Interview_SKF.indd 10

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:41

SKF is in 1907 opgericht in Göteborg en is al sinds 1914 actief in Een schroevendraaier aan het oor Nederland. Ellis Jan van den Hout begon zĳn carrière als accountVan den Hout ziet dat bedrĳven te maken hebben met een generamanager en leidt nu een team van accountmanagers. Daarnaast heeft tieprobleem: er zĳn steeds minder mensen die gespecialiseerd hĳ direct contact met distributeurs in Nederland. technisch onderhoud kunnen uitvoeren. "De oude rotten in het vak "De bekendheid en aanwezigheid van SKF wereldwĳd is vanaf het luisterden met een schroevendraaier aan het oor en konden begin heel sterk geweest. Je kunt bĳna overal ter wereld terecht voor daardoor wat zeggen over de conditie van het lager. Maar welke een SKF-product of -dienst. We opereren globaal, maar kiezen voor jonge man of vrouw met een technische opleiding trekt nog een lokale organisaties. Wĳ geloven dat je waarde kunt creëren door overall aan? We krĳgen nu mensen die patronen herkennen uit samen te werken en elkaars problemen en data. Je moet data op een toegankelĳke uitdagingen te begrĳpen." manier inzichtelĳk maken. Door de “Vaak zijn andere factoren bepalend .. Daar zit met name Covid-19 pandemie mógen onderhoudsGrote stappen technici niet meer bĳ machines komen, de oorzaak van uitval, niet in maar eigenlĳk wíllen bedrĳven dat ook In de laatste 25 jaar is er op het oog weinig het lager zelf.” gebeurd in de lagertechniek, maar in feite niet meer. Intussen treden er wel zĳn er grote stappen gezet. "We zĳn problemen op. Je ziet de interesse in gegroeid van een leverancier van innovatieve producten naar conditiebewaking echt toenemen." aanbieder van betrouwbare ‘rotating equipment performance’: we CAD/CAM, simulatie, ‘Model Based Design’ en dergelĳke hebben ook kĳken hoe een roterende machine zich gedraagt en presteert. Daar de manier van ontwerpen veranderd. "De ‘tools’ om iets te ontwerheb je producten voor nodig, maar je moet ook kennis hebben van pen en te simuleren zĳn heel krachtig geworden. SimproQuick is onderhoud, toepassingen, faaloorzaken en conditiebewaking.In veel zo'n geavanceerde online berekeningstool. Maar de creativiteit zit toepassingen is het lager als product niet meer bepalend voor de nog steeds bĳ de engineers. Ze kunnen een keuze maken en dan de prestaties en de levensduur van machines. Vaak zĳn andere factoren levensduur berekenen en smering kiezen, maar ze kunnen ook te bepalend: hoe is het lager gemonteerd, hoe wordt het gesmeerd, hoe maken krĳgen met aspecten als doorbuiging en kritische toerentalkun je verontreiniging weghouden. Daar zit met name de oorzaak len. Voor dergelĳke complexe vragen komt men dan al gauw bĳ ons van uitval, niet in het lager zelf." terecht." Technische (door)ontwikkeling Door de verdere ontwikkeling van staal komen lagerfabrikanten tot hogere draaggetallen en een langere levensduur. Het belastingvermogen van een lager is de laatste 25 jaar verder toegenomen door verbeterde productietechnieken, harding en reinheid van staal. En die ontwikkeling gaat door. SKF dient wereldwĳd jaarlĳks zo'n 200 patentaanvragen in, op onder andere staalsoorten, smeermiddelen, sensoren, fabricagetechnieken en software."De innovatie is veelal een doorontwikkeling van bestaande types. Een echt nieuw lagertype dat we in de laatste 25 jaar hebben geïntroduceerd is het CARB-lager, dit lager combineert de voordelen van een ton-, een cilinder-, en een naaldlager. Met dit lager kunnen behalve hoekverdraaiingen ook axiale verplaatsingen worden opgevangen.” Ontwikkeld in Nederland “Verder hebben we enkele jaren geleden Cooper overgenomen, fabrikant van gedeelde lagers. Met onze kennis en wereldwĳde aanwezigheid kan dat type lager nu een grote vlucht nemen. We zien daarnaast ontwikkelingen in lagers met speciale coatings en lagers voorzien van sensoren. In alle auto's met ABS zit een sensor in het wiellager. Dat is in de jaren zeventig hier in Nederland ontwikkeld."

Toepassing Welke typen lagers worden in de industrie het meest gebruikt, en wat is daar in 25 jaar aan veranderd? "Dat waren en zĳn kogellagers, tweerĳige tonlagers, tweerĳige zelfinstellende lagers en lagerhuizen. Pas als een toepassing meer vraagt, ga je naar andere lagertypes, bĳvoorbeeld een hoekcontactlager of cilinderlager. De fundamentele keuzes om een lager te selecteren zĳn in 25 jaar niet veranderd. “Ontwikkelingen worden altĳd gedreven vanuit de behoefte van de klant. Zo is onze NoWear-coating om slĳtage tegen te gaan een oplossing voor toepassingen waar smering kritisch is. Die ontwikkeling is in gang gezet door vragen vanuit de markt. Soms zien wĳ ontwikkelingen in de markt waar we vroeg op willen inspelen. Als wĳ weten dat gewerkt wordt aan de doorontwikkeling van een specifieke applicatie waarvoor bĳvoorbeeld een nieuw vet nodig is, dan zullen wĳ daar op inspringen." Komt het nog voor dat een Willie Wortel een helder moment heeft en iets totaal nieuws bedenkt? Van den Hout lacht. "Een ontwikkeling uit het niets komt weinig voor. Wat in ons Global Research & Technology Development Center in Houten gebeurt, is echt marktgestuurd. Zo hebben we lagers voorzien van glasvezel

25 JAAR A&B – LAGERTECHNIEK Aandrijven & Besturen bestaat 25 jaar, een goede reden om stil te staan bij verleden, heden en toekomst. Hoe hebben de diverse disciplines in de aandrijf- en besturingstechniek zich in de laatste 25 jaar ontwikkeld en waar gaan we de komen-

de vijf jaar naar toe? We leggen deze vragen voor aan een aantal prominenten uit de branche. Ellis Jan van den Hout is bij SKF sales manager voor de Nederlandse markt. Hij vertelt over de ontwikkelingen in lagers en aanverwante technieken.

AB_Interview_SKF.indd 11

03/09/2020 10:41

INTERVIEW lagertechnologie

geïntroduceerd waarbĳ met een optische sensor trillingen en belastingen kunnen worden gedetecteerd. Het meten van de belasting in het lager zelf is een heilige graal voor ontwikkelaars. Als je dat op een industriële wĳze kunt realiseren, kun je én de belasting én de toestand van het lager meten. Met dat soort oplossingen kunnen klanten hele machineparken bewaken, tĳdig onderhoud plannen, tĳdig onderdelen bestellen, enzovoorts. Hoe ver dat weg is? Geen idee. Maar ik zie wat voor vlucht ‘condition-based maintenance’ neemt, gedreven vanuit ‘equipment performance’. 25 jaar geleden had je een computerkast met dure meetapparatuur nodig om trillingen te meten. Nu kun je met een compacte trillingsmeter voor een betaalbare prĳs trillingmetingen uitvoeren en die data draadloos naar de ‘cloud’ sturen voor analyse". Niet alleen lagers We spreken over lagers, maar daar zit veel omheen: engineering, conditiebewaking, smeermiddelen en -doseersystemen. Wat is daar de laatste 25 jaar gebeurd? "Ook die technieken zĳn verder verfĳnd, maar vooral is de toegang tot die kennis de laatste jaren veel gemakkelĳker geworden. We hebben geavanceerde berekeningsprogramma's die toegankelĳk zĳn voor engineers maar ook app’s, onder meer om de soort en hoeveelheid smeermiddel te selecteren. Vroeger moest je echt een specialist zĳn met jarenlange ervaring om data te kunnen interpreteren. Die mensen zĳn nog steeds nodig, maar veel van de basisvragen zĳn naar de industrie toe ontsloten." Een recente overname door SKF is de Israëlische firma Presenso, specialist in kunstmatige intelligentie. "Onder de noemer SKF AI (Artificial Intelligence) zullen wĳ door middel van machine learning mogelĳke datapatronen in faalmechanismen herkennen. Zo’n datapatroon vertelt iets over de performance van de machine. Op basis van deze patronen kunnen wĳ voorspellen welk lager zal falen. Die data wordt vervolgens op eenvoudige wĳze gepresenteerd aan de hand van dashboards. Hiervoor hoef je geen wetenschapper te zĳn. " Verschuiving Zien we in de markt grote verschuivingen in het aanbod en gebruik van lagers? "De traditionele lagers worden nog steeds het meest gebruikt, maar we zien een verschuiving richting onderhoudsvrĳe lagers: levensduur gesmeerd, met afdichtingen. Smeren en nasmeren is niet meer gewenst, mede in het kader van duurzaamheidseisen. Zo heb je in de voedingsmiddelen- en drankenindustrie te maken met EHEDG, HACCP en ‘FDA-approval’. Een recent gelanceerd product is een lagerunit voor deze sector, de SKF Blue Line, met een ‘FDA-approved’ vet, een speciale afdichting en een speciale kunststof coating voor het huis. Het hygiënische ontwerp van het huis is dusdanig dat micro-organismen zich niet kunnen nestelen en het geheel zonder problemen met een hogedrukreiniger kan worden schoongemaakt. Ook in de automobielsector zie je dat het wiellager een complete lagerunit is geworden. Dat concept zie je ook in de industrie steeds meer terugkomen, en in de agrarische sector waar je met grote concentraties vervuiling te maken hebt."

“Het meten van de belasting in het lager zelf is een heilige graal voor ontwikkelaars.”

AB_Interview_SKF.indd 12

Concentratie van aanbieders Hoe ziet het aanbod er geografisch gezien uit? "Op bĳna elk continent vind je wel een paar gerenommeerde lagerfabrikanten. Tussen deze A-merken zĳn de kwaliteitsverschillen niet bĳzonder

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:41

“Rotatie blijft, dus lagers zullen blijven en we zullen lagers en toebehoren blijven verbeteren”

groot. Iedere grote fabrikant komt vanuit een bepaalde achtergrond houden. Terwĳl de machinebouwer de engineeringservice belangen heeft daardoor bepaalde specialismen en kennis. Er zĳn een stuk rĳk vind en dat zoekt bĳ zĳn lagerleverancier." of vĳf grote, wereldwĳd actieve partĳen. Daarnaast heb je veel kleinere spelers die een nichemarkt bedienen. Distributeurs zullen Onderwijs De personele problemen waar de industrie mee kampt, komen mede hun rol blĳven vervullen voor bediening van lokale markten, door het onderwĳs. "25 jaar geleden had je klassikaal onderwĳs, en bĳvoorbeeld met het houden van voorraad en 24 uur bereikbaarkreeg je in het MBO en HBO lessen in lagertechniek. Nu mag je blĳ zĳn heid." als ze in hun hele opleiding één les over lagers krĳgen. Ze moeten nu In bepaalde marktsegmenten is door overnames en fusies sprake projectmatig werken: maak een (onderdeel van een) machine en zoek van een concentratie van aanbieders. Van den Hout noemde al de via internet de data en kennis op die je nodig hebt. Maar studenten overname van Cooper en Presenso, maar het concern heeft destĳds leren weinig over lagers en missen de basiskennis om straks in de ook smeermiddelspecialisten Vogel en Lincoln overgenomen. "Ik praktĳk te kunnen functioneren. De fundamentele kennis van lagers, verwacht niet dat er nog grote overnames zullen plaatsvinden. Die tribologie, koppelingen, pneumatiek overnames van kleinere spelers vonden “Je kunt zoveel data enzovoorts verdwĳnt. Mensen kunnen zo'n tien jaar geleden al plaats. Wĳ gespecialiseerde trainingen bĳ ons volgen vergroten het aanbod door het aantrekverzamelen als je wilt, maar en we werken sinds kort ook samen met ken van aanvullende technologieën. We vraag je eerst af waar je die ROVC in Ede. We geven gastcolleges, we hebben destĳds Vogel gekocht omdat we voor nodig hebt ” zorgen dat docenten de juiste kennis behalve smeermiddelen ook automatihebben, we bieden praktĳkmaterialen aan. sche smeersystemen wilden leveren. We nodigen docenten en studenten uit om naar Houten te komen, Smering is essentieel voor het functioneren van lagers." waar we nieuwe technieken kunnen demonstreren. Er vindt een wisselwerking plaats, maar je moet er wel actief achteraan." Rol van de fabrikant Is SKF anno 2020 lagerfabrikant, system integrator of ingenieursbureau? "We zĳn geen ingenieursbureau in de klassieke betekenis, maar we doen wel aan engineering omdat een klant een probleem heeft. Soms zĳn we integrator: we bundelen componenten tot een systeem rondom een roterende as: lager, vet, smeersysteem, sensor. Maar wĳ gaan geen machines bouwen, we willen alleen onze klanten met kennis en engineering van dienst zĳn. Dat geldt ook vanuit onze servicetak, waar we productiebedrĳven volledig kunnen ontzorgen op het gebied van Asset Management." Op basis van welke criteria kiest een klant voor een lagerleverancier? "In de Benelux kiezen afnemers vooral voor onderscheidend vermogen, voor toegevoegde waarde. Die kan voor elke afnemer anders zĳn. Zo zal een eindgebruiker het belangrĳker vinden dat zĳn machinepark is uitgerust met de hoogste kwaliteit lagers, voorzien van conditiebewaking omdat hĳ zĳn proces draaiende wil

Toekomst Hoe ziet de lagertechniek er over vĳf jaar uit? "Rotatie blĳft, dus lagers zullen blĳven en we zullen lagers en toebehoren blĳven verbeteren qua materialen, coatings, afdichtingen, smering. Equipment performance gekoppeld aan data zal alleen maar sneller groeien. Conditiebewaking is onderdeel van het onderhoudsconcept. De toepassing wordt laagdrempelig, die vraag zal toenemen door personeelstekorten. In steeds meer situaties moet je on-line gaan bewaken. Sensoren zullen daar een rol in spelen, maar ook technieken als kunstmatige intelligentie en augmented reality. Die middelen zullen steeds goedkoper worden. Maar je moet de investering die je daarin doet, afwegen tegen de opbrengst met betrekking tot de Total Cost of Ownership van je machinepark. Je kunt zoveel data verzamelen als je wilt, maar vraag je eerst af waar je die voor nodig hebt ", besluit Van den Hout. • 13

AB_Interview_SKF.indd 13

03/09/2020 10:41

MACHINEVEILIGHEID congres

Elfde Safety Event Verandering is de enige constante ‘Safety in tijden van verandering’. Zo luidde vorig jaar het thema van de jubileumeditie van het Safety Event. Dat (machine)veiligheid sterk van menselijk gedrag afhangt en vooral hoe onder druk de kortste (ontwerp)route al menigmaal een heilloze weg is gebleken. Vorig jaar mei geïllustreerd in een terugblik, maar nu als thema actueler dan ooit. Want ook in 2019 steeg het aantal arbeidsongevallen.

Des te meer reden om 29 oktober 2020 het Safety Event te bezoeken. Ditmaal in 1931 Congrescentrum in Den Bosch. De locatie is niet de enige verandering voor hét onafhankelĳke evenement over machineveiligheid in Nederland. Dat de gebruikelĳke datum in mei omwille van ieders veiligheid is verschoven naar 29 oktober mag ook duidelĳk zĳn. De pandemie heeft ook invloed op de verdere ‘vorm’ van het Safety Event nu. Gelimiteerd bezoekersaantal Vanwege de geldende coronarestricties is het totaal aantal bezoekers bĳvoorbeeld gelimiteerd tot 175. Ook de jaarlĳks terugkerende sessies met de ‘Safety Doctors’ zĳn in veilige ‘anderhalve metersessies’ verandert. In tegenstelling tot vorige jaren staan alle ‘tafels’ niet meer in elkaars onmiddellĳke nabĳheid opgesteld. Aan het einde van de ochtend na het plenaire programmadeel, heeft nu een eerste serie van drie strikt van elkaar gescheiden sessies plaats. Alles vanwege de nu (begin september – red.) geldende afstandsregels en daarom geldt ook voor deze sessies een maximum aantal ‘patiënten’. Thema's Aan de sessies is bovendien, anders dan in vorige jaren, een thema toegekend: - onderhoud en safety; - valkuilen bĳ de risicobeoordeling - CE-markering in tien stappen. Dit wĳkt af van voorgaande jaren. In eerdere edities draaide het om het bespreken van door de bezoekers 14

AB_ART_SAFETY_EVENT.indd 14

vooraf ingezonden vragen. De ervaring heeft echter geleerd dat bezoekers met gelĳksoortige problemen tĳdens een sessie veelvuldig elkaar onderling de helpende hand wilden en konden bieden. Met dat gegeven in het achterhoofd, worden nu de deelnemers met vragen rondom genoemde thema’s uitgenodigd voor deelname. De safety doctor van dienst vervult de rol van moderator en vraagbaak. Met verandering als enige constante, bestaat de mogelĳkheid dat ook in de middag nog enkele safety doctors ‘spreekuur’ houden. Op de eventsite www. safetyevent.nl is steeds de actuele stand van het programma terug te vinden. Verantwoordelijkheid Een andere locatie, datum en een maximum aantal bezoekers – maar aan de onafhankelĳke inhoud van het programma wordt niet getornd. De dag gaat na ontvangst en registratie om 8.45 uur inhoudelĳk van start om 9.40 uur. De drie plenaire ochtendsessies draaien om het thema verantwoordelĳkheid en de consequenties voor degenen die denken dat dit vooral een zaak van anderen is. Zo simpel als de Machinerichtlijn Dat is uiteraard zeker niet altĳd doelbewust. Want was alles maar zo simpel als de Machinerichtlĳn, die stelt: er is maar één fabrikant en die is verantwoordelĳk voor conformiteit. Maar vanaf het begin loopt menig machinebouwer tegen het probleem aan wie waarvoor verantwoordelĳk is, omdat er nu eenmaal meerdere partĳen nodig zĳn bĳ de bouw van een complexe machine. Helaas wordt nog regelmatig tĳd

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:38

en geld verspild aan discussies over de juiste manier van het verdelen van de verantwoordelĳkheden in het CE-markeringsproces, vooral omdat die discussie vaak te laat wordt gevoerd. Aan de hand van een aantal voorbeelden zal spreker Jacques Montĳn de volgende vragen behandelen: - Hoe ligt de CE-verantwoordelĳkheid eigenlĳk vast in weten regelgeving? - Zĳn er meerdere soorten CE-verantwoordelĳkheden en wie kunnen deze het beste dragen? - Hoe komt het dat bepaalde partĳen niet of soms juist wel de CE-verantwoordelĳkheid willen dragen? - Hoe krĳg je uiteindelĳk één partĳ zo ver om eindverantwoordelĳkheid voor de CE-markering te dragen en wat is daarvoor nodig? - Wat zĳn praktische oplossingen en ‘lessons learned’ uit de praktĳk? Wat dat laatste betreft – Montĳn is begin februari dit jaar gestart als zelfstandig consultant (Montyn Technical Management & Consultancy) (MTMC) na een carrière van meer dan een kwart eeuw bĳ onder andere Hollandia, Movares en Iv-Consult in functies als constructeur, ontwerper, hoofd ontwerp en engineering, projectmanager en consultant.

Handhaving Na deze openingssessie is het de beurt aan respectievelĳk Radboud van Wezel van de Inspectie SZW en Ingeborg Koopmans, officier van justitie in Den Bosch. De voordracht van inspecteur Van Wezel (10.15 uur) heeft als titel ‘Praktische voorbeelden van handhaving bĳ eindgebruiker en (buitenlandse) machinebouwer’. Duidelĳker kan het onderwerp niet omschreven worden. ‘Veiligheidsmisdrijven’ Na de koffiepauze is het de beurt aan de officier van justitie Koopmans (11.20 uur). Haar naam kan de bezoeker bekend voorkomen, ook al heeft hĳ of zĳ nooit iets mispeuterd. Want ook in 2017 was zĳ te gast op het Safety Event. Haar boodschap destĳds: arbeidsongevallen bestaan niet - ‘veiligheidsmisdrĳven’ wel. Dit jaar gaat zĳ in op de ‘Juridische consequenties van het niet toepassen van geharmoniseerde normen’. Die laatste hebben geen verplicht karakter, maar wie ze gebruikt en zich hieraan houdt, mag er van uitgaan dat de machine als ‘veilig’ op de markt kan worden gebracht. Wie denkt het beter te weten, mag het anders aanpakken. Maar bedenk dan wel dat dit behoorlĳk consequenties kan hebben als je ‘voor het hekje’ uit mag komen leggen waarom je het dacht beter te weten. 15

AB_ART_SAFETY_EVENT.indd 15

03/09/2020 10:38

Buys Ballotstraat 31 1704 SK Heerhugowaard Tel. 072-5717821 info@mctechnology.nl www.mctechnology.nl

HIGH QUALITY, PERFORMANCE AND VALUE...

Power, Control & Green Solutions Official partner Benelux

...dat is de 4118 series stappenmotor van Lin Engineering De 4118 series stappenmotor is verkrijgbaar in 4 lengtes met een maximum houdkoppel van 0,89 Nm. Met diverse winding types, zijn deze motoren geschikt voor vele toepassingen zoals high speed applicaties en 3D printers. Tevens zijn er diverse opties mogelijk zoals poelies, connectoren, encoders, reducties of aangepaste assen met bijv. een platte kant of vertanding. Ook voor enkel stuks.

Korte levertijd met de LinExpress service !

Aandrijf & besturingsspecialist Motoren (met rem/ATEX) Motorreductoren Planetaire reductoren Frequentieregelaars & HMI Lineaire aandrijvingen Servoaandrijvingen Koppelingen & componenten

Benefit from our experience to increase your success! The valve technology by Schubert & Salzer Control Systems offers you the perfect solution for your individual control applications.

Schubert & Salzer - Your Partner in the processing industries!

T +31(0)88 7865200 E info@elsto.eu

AB_Advertenties.indd 16

elsto.eu

For more information visit www.schubert-salzer.com

03/09/2020 10:22

Met de ‘Safety Doctors’ in veilige ‘anderhalve metersessies’

Onderhoud en veiligheid In de middag start om het keuzeprogramma aan verdiepende ‘learn shops’. De eerste reeks van drie parallelsessie gaat van start 13.45 uur met onderhoud en veiligheid, ‘safe drives’ en remmen en de risicobeoordeling van oudere (niet CE-gemarkeerde) machines. Arend Bos (Maintenance and Monitoring Consult) heeft menig plek bezocht en de nodige onderhoudsprofessionals gesproken, maar een eenduidig beeld over veiligheid binnen het onderhoud is niet te geven. Bos hoopt op de nodige interactie met de bezoeker. Want na de behandeling van verschillende praktĳkvoorbeelden is de vraag wat als het misgaat nu de (hoofd)oorzaak is. Door het delen van ervaringen wil Bos het gesprek aangaan om samen te kĳken hoe ongelukken bĳ het onderhoud te voorkomen zĳn. Veilige aandrijvingen Jan Veldheer en Otto Waagmeester, beiden van SEW-Eurodrive behandelen in hun bĳdrage het ’Toepassen van safe drives en veilige remmen in aandrĳvingen’. Dankzĳ de veiligheidsfunctie ‘Safe Torque Off’ in een moderne regelaar kunnen losse modules voor de bewaking van een gecontroleerde vertraging, lage snelheid of positie met encodersignalen, achterwege blĳven. De ‘drive’ kan zelfs de diagnose van de rem uitvoeren zodat een veilig remsysteem eenvoudiger te bouwen is. Maar hoe werkt dat eigenlĳk bĳ een machine waarbĳ een verticale beweging aanwezig is? Hoe veilig is het dan om een mechanische rem op de motor te benutten en hoe weet je of de tandwielkast en de aandrĳving geschikt zĳn voor de veiligheidsketen? Door een integrale aanpak van de veiligheid – en dat houdt in dat zowel naar de mechanische, software als de elektrische aspecten wordt gekeken – zĳn deze vragen beter te beantwoorden. Oudere machines De derde parallellezing wordt gegeven door Henrie Verwey (Verwey Safety Services) met de ‘Risicobeoordeling van oudere (niet CE-gemarkeerde) machines’ als onderwerp. Verwey presenteert onder andere een checklist voor het aanpassen van de besturing van een oudere machine , schetst de aandachtspunten bĳ het aanpassen van oudere machines en geeft de praktische voorbeelden en tips. Ook legt hĳ de overeenkomsten en verschillen tussen Machinerichtlĳn en het Arbobesluit nog eens uit.

Taal als veiligheidsrisico Na gelegenheid bĳ de verschillende sponsoren van het event een licht op te steken is het om 15.00 uur tĳd voor de tweede en laatste reeks parallelsessies. Op dit moment bestaat de keuze uit de learnshop ‘Voorkomen van fouten in hardware/software ontwerp PL en SIL’ of deelname aan de learnshop ‘Het beheersen van taal als veiligheidsrisico’. Wat dat laatste betreft: miscommunicatie door taal wordt steeds meer erkend als een belangrĳk veiligheidsrisico. Uit onderzoek blĳkt dat verkeerd omgaan met procedures en instructies de afgelopen jaren een van de oorzaken is van zware ongevallen. Erik van de Haar, beleidsmedewerker bĳ de Sociaal Economische Raad (SER) gaat onder andere in op het beheersen van taal als veiligheidsrisico en het opnemen van taalgerelateerde veiligheidsrisico’s in de Risico-Inventarisatie en Evaluatie. Hard- en software-ontwerp ‘Het voorkomen van fouten in hardware/software ontwerp PL en SIL’ is onderwerp van de lezing van Marco Snoek en Casper de Groot, beiden veiligheidsconsultant bĳ Fusacon. In alle ontwerpstappen van een machine kunnen fouten in besturingstechnische veiligheidsfuncties ontstaan. Welk proces moet je volgen om toch tot een veilig ontwerp te komen? Welke valkuilen kom je hierbĳ tegen? Wie heeft welke rol en verantwoordelĳkheid in dat creatieve proces? Hoe kom je van de risicobeoordeling naar de PL- of SIL-weging? De do’s & don’t’s van hard- en softwareontwerp komen aan de hand van een aantal voorbeelden aan bod, met voorbeelden van veel gemaakte fouten tĳdens het ontwerp van veiligheidsfuncties en een praktisch stappenplan voor hard- en software-engineers.

BLIJF OP DE HOOGTE Het lezingenprogramma wordt 15.45 uur plenair afgesloten door dagvoorzitter Paul Hoogerkamp (MECID) met ‘Resultaten evaluatie Machinerichtlijn en verwachtingen voor de toekomst’. Hierna is vanaf 16.45 uur nog de ruimte om onderling te discussiëren en met sponsoren Bihl + Wiedemann, Fusacon, Pilz, Schneider Electric, Sick, Siemens, TR Electronic (stand eind augustus). Houd voor actuele programma- en sponsorinformatie www.safetyevent.nl in de gaten. 17

AB_ART_SAFETY_EVENT.indd 17

03/09/2020 10:38

REPORTAGE robotisering

Vierkante meters maken ‘Nul op de meter’ versnellen met volume, standaardisatie en automatisering De hele Nederlandse bestaande woningvoorraad energieneutraal in 2050. Wil die overheidsambitie werkelijkheid worden, dan betekent dat ‘meters maken’. Of vierkante meters, zoals bij Rc Panels in Lemelerveld. Vierkante meters kant-en-klare isolerende, traditioneel ogende gevels welteverstaan, die de isolatiewaarde van een bestaande buitengevel fors verbeteren. Maar behalve het uiterlijk zijn zowel product als productieproces verre van traditioneel.

Rc Panels maakt kant-en-klare isolerende, traditioneel ogende gevels die de isolatiewaarde van een bestaande buitengevel fors verbeteren.w

AB_ART_Robotize.indd 18

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:48

‘SAM’ –de Steenstrip Applicatie Machine – is uitgevoerd met drie deltarobots en twee lijmrobots.

Dat moet ook wel, wil ‘nul-op-de-meter’ binnen de gestelde termĳn werkelĳkheid worden. Met de traditionele methoden voor het verbeteren van de isolatiewaarde – de Rc-waarde inderdaad – van bestaande woningen is dat wel uitgesloten. Daarom greep Rc Panels in 2016 na een directiewissel op de nieuwe locatie in het Overĳsselse Lemelerveld al snel de kans de productie van hun isolerende gevels anders aan te gaan pakken. Met volume, standaardisatie en automatisering als sleutelbegrippen en als ultieme doel een ‘factory-to-copy’, vertelt Daniël Schotpoort, ontwerpleider Product en Productiemiddelen bĳ Rc Panels. ‘System integrator’ Robotize helpt Rc Panels dat doel te verwezenlĳken.

Lemelerveld. De puntenwolk wordt door De Haan Engineering in Staphorst verwerkt tot een BIM-model van de panelen, die tegen de gevels van het gescande huis moeten komen. Op basis van dit model worden voor Rc Panels ook alle benodigde productietekeningen en bestellĳsten en andere gegevens gegeneerd, die nodig zĳn om de panelen te maken.

‘File-to-factory’ Maar wat maken ze nu eigenlĳk precies? Bĳ de gevels die Rc Panels maakt – inclusief ramen en deuren – gaat het om isolerende sandwichpanelen, die voor elke individuele woning op maat worden gemaakt. Afgewerkt met sierpleister, steenstrips of een combinatie van beide hebben de panelen het uiterlĳk van een traditionele gevel. De fabriek werkt volgens het principe van ‘file to factory’. Elke te isoleren gevel wordt daarom met een 3D-scanner gescand. De puntenwolk die dat oplevert vormt de basis voor het productieproces van de sandwichpanelen in

Rc Panels werkt volgens het principe ‘file to factory’

Sandwichpanelen De sandwichpanelen bestaan uit een kern van EPS (Expanded Polystyrene) met aan de binnenzĳde van het paneel OSB-plaat, noodzakelĳk om de nieuwe gevel aan de oude te kunnen monteren. De EPS-blokken

worden voor gebruik op een millimeter gekalibreerd op een door Rc Panels zelf aangepaste schuurmachine . De blokken kunnen na productie in een autoclaaf door inwendige spanningen namelĳk kromtrekken. Corrigeer je dat niet dan is dat vooral bĳ een afwerking met sierpleister heel goed zichtbaar in het eindproduct. Na het verlĳmen van de EPS-blokken,

OSB-platen en polyester tot een sandwichpaneel en het uitharden van de lĳm in een vacuümproces, het geheel is gepatenteerd, wordt het paneel naar een CNC-machine van imposante afmetingen getransporteerd. Op de machine worden de openingen voor ramen en deuren uitgezaagd en wordt het paneel op de juiste maat gezaagd en gefreesd, omdat elk paneel met een overmaat van 2 cm wordt gemaakt. Op de deuren raamopeningen en de zĳdes van het paneel wordt vervolgens een polyurea-coating gespoten. ‘Business case’ Het sandwichpaneel is nu klaar om geheel of gedeeltelĳk te worden afgewerkt met steenstrips. In hoogtĳdagen liepen in het verleden bĳ Rc Panels tot wel 40 plakkers rond, die dat met de hand deden. “Een goeie plakker doet op een dag zo’n 5 tot 6 m2”, vertelt Schotpoort. “Dat wilden we graag geautomatiseerd hebben. Ik had van oudsher een relatie met Hollander Techniek. Die heb ik gebeld en zĳ vertelden over de samenwerking met Machinefabriek Geurtsen in Robotize.” En dan begint eind 2017 een gezamenlĳk en dynamisch proces met de officiële opdracht. Want hoe graag je ook een machine wil hebben die alles kan, waar zit nu eigenlĳk de ‘business case’? Bovendien had Robotize tot die tĳd nog nooit een 19

AB_ART_Robotize.indd 19

03/09/2020 10:48

REPORTAGE robotisering

De drie deltarobots kunnen gezamenlijk 120 steenstrips per minuut neerleggen.

“Er staat een dijk van een machine.” machine in de ‘bouw’ geleverd. Sterker nog, die gedroomde machine bestond überhaupt nog nergens. Maar met een proefopstelling die steenstrips in een halfsteens verband wist te leggen, kwamen beide werelden – bouw en machinebouw – bĳ elkaar en raakten overtuigd van de haalbaarheid. “We waren net kleine kinderen in een snoepwinkel”, vat Schotpoort zĳn ervaring en die van Rc Panels-directeur Carlos Klein van dat moment samen.

De machine is uitgerust met een visionsysteem met zes camera’s – zowel voor kwaliteitscontrole van de steenstrips als het bepalen van het exacte middelpunt van elke strip.

AB_ART_Robotize.indd 20

Platte vlak Het grote verdienmodel zit voor Rc Panels met deze machine in het platte vlak – in de vierkante meters. Toch is snel steenstrips leggen maar één aspect. De strips worden bĳvoorbeeld verlĳmd met een minerale mortel. De mortel doet tegelĳkertĳd dienst als ‘voegspecie’, zodat in een keer ook een afgewerkte voeg wordt gemaakt. “Je hebt met een relatief traditioneel product te maken dat meestal handmatig opgebracht wordt, ofwel met spuitwerk nog een nabewerking krĳgt”, legt Schotpoort uit.

“Als je zo’n paneel bekĳkt dan zie je dat de structuur (van de voeg - red.) nog een keer is doorgestreken, simpel, met een kwastje. Dat moet je niet willen. Dus wĳ hebben het gezocht in een structuur die voor alle partĳen acceptabel is maar die je niet hoeft na te bewerken. Dan heb je ook nog te maken met garanties. Zo’n steentje moet volvlak verlĳmd worden want je wil niet dat daar vocht achter kan komen en dat het gaat vriezen. Zo waren er een aantal randvoorwaarden die in hun totaliteit binnen de takt moesten vallen. En in de basis was dat een element van 3 bĳ 6 meter in 15 minuten. Dat was de stip op de horizon.” ‘SAM’ Begin 2019 komt die horizon in zicht en arriveert ‘SAM’ in Lemelerveld – de Steenstrip Applicatie Machine die Robotize in nauwe samenwerking met Rc Panels heeft ontwikkeld. In de machine liggen de elementen op kettingtransporteurs. Het paneel loopt vervolgens onder een eerste portaal door. Langs dit portaal kunnen twee

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:48

Speciaal-machinebouw pur sang: het cassettesysteem dat de deltarobots van een constante stroom steenstrips van de juiste maat en kleur voorziet.

lĳmrobots bewegen, die gedoseerd de mortel op het sandwichpaneel aanbrengen. De installatie is uiteindelĳk ontworpen voor panelen van 4 x 12,5 m. Nadat de mortel is aangebracht, loopt het paneel onder het volgend portaal door. Hieraan zĳn drie deltarobots bevestigd. Het aantal deltarobots, vertelt Robotize-projectleider Martĳn Paf, is een kwestie van bereik en de door Rc Panels gewenste takt. De drie deltarobots kunnen gezamenlĳk 120 steenstrips per minuut neerleggen. ‘Pick and place’ blĳft nu eenmaal de troef van de deltarobot. “Als je een dergelĳke snelheid wil, zit je al met een beperkte keuze en kom je al snel bĳ een deltarobot uit”, aldus Paf. Schotpoort vult aan: “Die snelheid was voor ons een absolute voorwaarde en toen hadden we het geluk dat er net een ‘deltapicker’ met de benodigde reikwĳdte voorbĳ kwam.” Bĳ het leggen drukt de robot, die uitgerust is met een verend element in de grĳper, de steenstrip in de mortel. Daar komen overigens ook de ervaring en het vakmanschap van de operator om de hoek kĳken.

Het is de bedoeling dat rondom het stripje een kleine braam ontstaat. Dan is namelĳk ook zeker dat de steenstrip volledig in de mortel is gedrukt. Hierbĳ speelt ook de samenstelling van de specifieke mortel een rol. Uiteindelĳk ligt een strip voor meer dan 90 procent in de lĳm. Cassettes Het aantal robots dat tegelĳkertĳd aan de slag gaat, is mede afhankelĳk van de grootte van het paneel. Daar komt ook nog het verband als factor bĳ. In het veelvoorkomende halfsteensverband bĳvoorbeeld, verspringt elke volgende laag steeds een halve steen. Maar wie rondkĳkt ziet dat in metselwerk vele verbanden en patronen mogelĳk zĳn. Daar komt het gebruik van verschillende kleuren steenstrips en andere afmetingen zoals een halve en een driekwart steenstrip nog bĳ. En dat kan allemaal binnen die ene gevel. Dat SAM over die flexibiliteit beschikt en tegelĳkertĳd die hoge snelheden kan halen, is volgens Paf te danken aan het cassettesysteem op de machine, speciaal-

machinebouw pur sang. Het systeem is volgens Paf een cruciaal onderdeel van de machine: ”Elke cassette kan een andere kleur strip of een ander formaat bevatten, waarmee je zelfs een soort ‘discopaneel’ kan bouwen. Het is hele specifieke buffer. Je plaatst cassettes met de juiste kleur en formaat steenstrips voor het paneel dat eraan komt. Als een cassette leeg is kan je die alweer vullen voor het volgende paneel. Dat is de kracht van het concept en daarmee haal je ook die hoge snelheden.” Reken maar uit In totaal bestaat het buffersysteem uit 36 cassettes. Die hoeveelheid is geen overbodige luxe. Operator Gerrit-jan Snippe, die zelf 30 jaar ervaring als metselaar op zak heeft: “Je kunt een paneel van 3 bĳ 6, 18 m2, in halfsteensverband in 15 minuten en 4 seconden doen. En dan gaan er 72 stenen op 1 m2. Reken maar uit hoeveel stenen dat zĳn (1296 – red.). Met de hand kon je als je het goed doet ongeveer 6 m2 per dag plakken. ‘Hĳ’ doet dus drie keer zo veel in een kwartier.” 21

AB_ART_Robotize.indd 21

03/09/2020 10:48

Purely magnetic holding

Stay on track!

Track design flexibility

Güdel TMF – De industriële standaard voor alle merken en typen robots

High-speed diverters

Güdel AG Echelpoelweg 1b 7595 KA Weerselo Netherlands

ACOPOStrak

Phone +31 541 66 22 50 Fax +31 541 66 18 74 info@nl.gudel.com

www.gudel.com

Ultimate Production Effectiveness www.br-automation.com/ACOPOStrak

©kras99 - Fotolia

Ook voor lineaire encoders, bent u bij ons aan het juiste adres!

Enabling the adaptive machine. Like no other transport system.

_ Cilindermontage _ Profiel behuizing _ Resolutie 0.1 – 0.01 – 0.001mm _ Veelvoud aan interfaces _ 3 x redundant in 1 behuizing _ Glass scale encoder met resolutie 0,1 µm!

www.tr-electronic.nl

AB_Advertenties.indd 22

03/09/2020 10:22

REPORTAGE robotisering

Visionsysteem De cassettes worden handmatig gevuld. Belangrĳk voordeel hierbĳ is dat een pak steenstrips al door de handen van de operators is gegaan voor het in een cassette belandt. Een dergelĳke ingangscontrole is niet te onderschatten. De strips hebben namelĳk de neiging aan elkaar te plakken en worden door de operators verenkeld. Zĳ zien ook als eersten mogelĳke breuk en eventueel andere beschadigingen of maaten vormafwĳkingen. Maar die strips zou SAM anders toch zelf wel afkeuren. Robotize heeft de machine hiervoor uitgevoerd met een visionsysteem met zes camera’s. Elke camera houdt een van de zes transportbanden in de gaten. Elke transportband wordt door een deel van het cassettesysteem gevoed. De functie van de camera’s is tweeërlei. Het camerasysteem controleert de steenstrips op afmetingen, breuk of andere afwĳkingen. Wordt een ontoelaatbare afwĳking geregistreerd die toch nog aan het oog van de operator is ontsnapt, dan pakt de deltarobot de strip niet van de band. De afgekeurde strip valt dan uiteindelĳk op een transportband die voor alle zes toevoerbanden langsloopt en wordt aan de zĳkant van de machine afgevoerd.

Middelpunt Maar de camera doet meer en dat is essentieel voor de correcte plaatsing van de steenstrip. Met het visionsysteem wordt van elk stripje afzonderlĳk het exacte middelpunt bepaald en hoe de strip ligt, omdat deze ongedefinieerd uit de cassette op de band komt. Daarom zit in de kop van de deltarobot een servomotor die een rotatie toevoegt aan de grĳper om de strip ‘recht’ te kunnen leggen, of onder elke gewenste hoek om tot een bepaald patroon te komen. De machine legt de steenstrips vervolgens op xyz-coördinaten, die van tevoren in XML aan de besturing zĳn doorgegeven. De machine kĳkt niet naar de positie van de voorgaande strip of naar voegbreedte. Dit voorkomt dat toleranties worden opgeteld en je aan het einde van het paneel, door variaties in de afmetingen van de strips, geen paneel meer hebt of juist strips tekort komt. Is SAM klaar met een element dan volgen de nabewerkingen als het plaatsen van hoekstrips. Hierna moet het eerst 24 uur drogen voor het naar de kozĳnafdeling kan voor het plaatsen van de raam- en deurkozĳnen. Ook moet het railsysteem er nog op worden geschroefd. Hiermee wordt het element tegen de bestaande gevel

bevestigd. Vervolgens kunnen de panelen klaar worden gemaakt voor transport. ‘Dijk van een machine’ Op dit moment worden in Lemelerveld dagelĳks pakweg 20 complete elementen geproduceerd. In de komende vĳf jaar gaat dit aantal flink stĳgen. Het uiteindelĳke doel is jaarlĳks 5000 woningen op jaarbasis te kunnen isoleren en dat betekent dat je praat over ongeveer 25.000 elementen per jaar. De Steenstrip Applicatie Machine speelt in die ambitie een centrale rol. Maar Rc Panels wil meer. Lemelerveld moet een ‘factory-to-copy’ worden, een modelfabriek die de basis vormt om ‘nul-op-de-meter’ niet alleen in Nederland versneld mogelĳk te maken maar ook elders in Europa en zelfs daarbuiten. De belangstelling is er. Maar de automatiseringsgraad moet daarvoor nog verder omhoog. Ook hier wil Robotize aan bĳdragen. Dat is geen gelopen race, maar met SAM is wel een visitekaartje afgegeven. Schotpoort kan niet anders dan dat beamen: “Er staat een dĳk van een machine.” • rcpanels.nl www.robotize.nl

Van links naar rechts: Daniël Schotpoort en Gert-Jan Snippe van Rc Panels en Martijn Paf van Robotize.

AB_ART_Robotize.indd 23

23 WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | N R . 4 | M AA N D 201 9

03/09/2020 10:37

TREND robotisering

Robotvaardigheden Meer vraag verwacht ‘postcorona’ Tegen 2022 hebben fabrieken wereldwijd te beschikking over bijna 4 miljoen industriële robots, zo verwacht de International Federation of Robotics (IFR). Die robots gaan een belangrijke rol spelen bij het ‘oplieren’ van geautomatiseerde productieprocessen in de postcorona economie. Maar om die robots hun werk te laten doen heb je wel geschoolde medewerkers nodig. En scholing moet wel aan die vraag worden aangepast.

Dat is een taak waar overheden en bedrĳven zich nu wereldwĳd op moeten richten om te zorgen dat de werknemers straks over de juiste vaardigheden beschikken om met robots en intelligente automatiseringssystemen te werken, stelt IFR-voorzitter Milton Guerry. "Het herstel na corona zal de inzet van robotica verder versnellen. Beleid en strategie zĳn belangrĳk om de werknemers te helpen de overgang naar een meer geautomatiseerde economie te maken". Koe bij de hoorns "Er zĳn maar weinig landen die de koe bĳ de hoorns vatten als het gaat om het aanpassen van onderwĳssystemen aan het tĳdperk van de automatisering", zegt Saadia Zahidi. Zĳ is algemeen directeur van het Wereld Economisch Forum en hoofd Onderwĳs,

“Als je de persoon met ervaring niet kunt vinden, dan moet je een persoon vinden die het potentieel heeft om het te leren.”

Gender en Werkgelegenheidsinitiatieven. Volgens de ‘Automation Readiness Index’, in 2018 gepresenteerd door ‘The Economist Intelligence Unit (EIU)’ en ABB, hadden maar vier landen destĳds al een volwassen onderwĳsbeleid opgesteld om de uitdagingen van een geautomatiseerde economie aan te gaan. Zuid-Korea werd genoemd als koploper, gevolgd door Estland, 24

AB_ART_Robots_Cobots.indd 24

Singapore en Duitsland. Landen als Japan, de VS en Frankrĳk werden beschreven als ‘ontwikkeld’ en China werd gerangschikt onder de noemer ‘opkomend’. De samenvatting volgens de EIU voor overheden: meer studie, ‘multi-stakeholder’-dialoog en internationale kennisdeling. Naar de situatie in Nederland is destĳds niet gekeken. Rekrutering Maar hoe kom je als bedrĳf aan de mensen met die vaardigheden? Aannemen van nieuwe medewerkers is een optie voor de korte termĳn. En als je geen ervaren mensen kunt vinden, moet je niet kĳken naar titels maar rekruteren naar vaardigheden. Dat is het advies van Byron Clayton, ceo van Advanced Robotics for Manufacturing (ARM): "Je moet meer aannemen voor potentieel. Als je de persoon met ervaring niet kunt vinden, dan moet je een persoon vinden die het potentieel heeft om het te leren." Eerder beginnen Robotleveranciers ondersteunen de opleiding van personeel met praktĳkgerichte trainingen. "Heropleiden van het bestaande personeel is een kortetermĳnmaatregel. We moeten al veel eerder beginnen. Curricula van scholen en het hoger onderwĳs moeten aansluiten bĳ de vraag van de industrie naar de arbeidskrachten van de toekomst. De vraag naar technische en digitale vaardigheden neemt toe, maar net zo belangrĳk zĳn cognitieve vaardigheden als probleemoplossing en kritisch denken", zegt Dr. Susanne Bieller, algemeen secretaris van het IFR.

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:35

”..werknemers … helpen de overgang naar een meer geautomatiseerde economie te maken.” (Messe München)

Economieën moeten de automatisering omarmen en de vaardigheden opbouwen die nodig zĳn om te kunnen profiteren. Anders staan ze straks op achterstand, meent Bellier. Cobots Nu groeien de relatief recent geïntroduceerde cobots binnen de robotica procentueel het hardst. Hoewel ze op dit moment in absolute aantallen maar een fractie uitmaken van het aantal verkochte industriële robots. In het World Robotics Report dat IFR in september vorig jaar naar buiten bracht, kĳkt de federatie voor het eerst naar de marktontwikkelingen voor cobots. De IFR volgt de definitie uit ISO 8372:2012 die zegt dat een cobot een industriële robot is die specifiek is ontworpen voor directe interactie met de mens. Het percentage cobots dat in 2018 is geïnstalleerd is volgens dat rapport 3,24 procent, minder dan 14.000 op een totaal van 422.000 industriële robots. Het jaar daarvoor waren dat er 11.000 en dus het gaat procentueel wel om een groei van 23 procent. Derde van de totale robotmarkt De marktonderzoekers van Interact Analysis komen met min of meer vergelĳkbare getallen in hun in december vorig jaar uitgebrachte rapport ‘The

Collaborative Robot Market – 2019’. Het rapport spreekt van 19.000 verscheepte cobots in 2018, goed voor een omzet van USD 550 miljoen. En dat zou 60 procent meer zĳn dan een jaar eerder. Het onderzoeksbureau voorspelt dat de cobotomzet in in 2027 goed zal zĳn voor USD 5,5 miljard, ongeveer een derde van de totale robotmarkt. De cobots voor lasten van minder dan 5 kg en de categorie voor een last tussen 5 en 9 kg, populair in het industrie, zullen in 2023 het merendeel van de verkopen uitmaken, volgens Interact Analysis. Beloftes De belangstelling voor de cobot is in belangrĳke mate te danken aan de belofte dat de directe interactie met de mens de arbeidskwaliteit en -omstandigheden zullen verbeteren. Dat niet alleen, want cobots zouden ook tot een hogere betrouwbaarheid, consistentie en nauwkeurigheid moeten leiden voor tal van productie- en assemblagewerkzaamheden. Vrĳ van afschermingen in de vorm van hekken, neemt de installatie aan de zĳde van de mens weinig ruimte in – vooral in bestaande fabrieken met een beperkte vloeroppervlakte een prettige bĳkomstigheid. Dankzĳ de eenvoudige programmering en de eenvoudige systeemconfiguratie zĳn ze eenvoudig te implementeren en opnieuw in te zetten. En er is het 25

AB_ART_Robots_Cobots.indd 25

03/09/2020 10:35

TREND robotisering

Gelden de potentiële beloftes van de cobot voor alle markten?

potentieel om niet alleen de simpele en repetitieve taken uit te voeren om de productierendement te verhogen, maar ook de flexibiliteit en aanpasbaarheid om meer specialistische taken uit te voeren. De zesassige RV-5AS-D is de eerste cobot in de Melfa Assista-serie van Mitsubishi Electric.

Voor alle toepassingen? Maar gelden deze potentiële voordelen voor alle gebruikers? Verschillende industrieën zoals de verpakkingsindustrie, de voedingsindustrie, de ‘fast moving consumer goods’ en de farmaceutische industrie stellen hoge eisen aan automatiseringssystemen. De cobot moet dan over zeer specifieke kenmerken beschikken. Dit roept volgens Mitsubishi Electric de vraag op: is het altĳd mogelĳk om de eenvoud van programmeren en instellen die veel cobots zeggen te bieden, te combineren met de nauwkeurigheidseisen die voor veel toepassingen noodzakelĳk zĳn? Volgens het bedrĳf was het antwoord op die vraag niet zelden ‘nee’. En dat limiteert mogelĳk de inzetbaarheid van de cobot tot een beperkt aantal taken, vermindert de kans op inzetbaarheid elders in

het proces en heeft zo een negatieve invloed op het rendement van de investering. Cobotlijn Eind mei heeft Mitsubishi een eigen cobotlĳn op de markt gebracht, Melfa Assista, op basis van het industriële robotprogramma. De eerste cobot in de serie is de zesassige RV-5AS-D die tot 5 kg kan worden belast. De Japanners verwachten jaarlĳks duizend van deze cobots te kunnen verkopen, die voldoet aan de veiligheids- en robotstandaarden ISO 10218-1 en ISO/TS15066. Het concern erkent dat eenvoudige besturing en programmeergemak als een gegeven moeten worden beschouwd, maar zonder dat dit gevolgen heeft voor de precisie. Wat dat eerste betreft is een methode ontwikkeld die de gebruiker met de hand de robotarm naar de gewenste positie brengt, De positie kan met een druk op een knop op de robotarm zelf bĳvoorbeeld worden toegevoegd aan een bewegingscyclus, maar ook worden gekoppeld aan een commando, zonder een programmeergereedschap te moeten openen. Mitsubishi combineert dit principe met een grafisch programmeergereedschap: RT VisualBox. Op een tablet kunnen blokdiagrammen via het aanraakscherm in een gewenste volgorde worden ‘gesleept’, inclusief koppelingen met bĳvoorbeeld grĳpers en camera’s. Dit maakt het naar zeggen mogelĳk zonder specifieke programmeerkennis geavanceerde

Interact Analysis voorspelt een explosieve groei van de cobotmarkt in de komende jaren.

AB_ART_Robots_Cobots.indd 26

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:35

toepassingen te ontwikkelen. Het bedienpaneel op de arm kan overigens ook worden gebruikt om de cobot te starten en stoppen of te resetten na fouten. De status van de cobot is direct zichtbaar dankzĳ de LED-ring met zes verschillende kleuren voor een verschillende modus, of een alarm of fout. Markten Maar hoe zit het met de eisen die de verschillende industrieën stellen? Herhaalnauwkeurigheid is belangrĳk in veel assemblagetoepassingen, maar volgens Mitsubishi ligt die voor de meeste cobots in de orde van ± 0,1 mm. De Melfa Assista heeft een herhaalnauwkeurigheid van ± 0,03 mm, die dichtbĳ de ± 0,02 mm komt van hun industriële robots In de voedingsmiddelenindustrie is hygiëne een belangrĳk aandachtspunt. De cobots hebben daarom gladde, gebogen oppervlakken die gemakkelĳk te reinigen zĳn. Bovendien is een voedselveilig H1-smeermiddel beschikbaar. De combinatie herhaalnauwkeurigheid en ‘vision’ maakt ze bĳvoorbeeld geschikt voor toepassingen als het doseren, mengen en tellen tot het verdelen, inspecteren en markeren van medicĳnen in de farmaceutische industrie. ‘Hergebruik’ Sommige eindgebruikers maken ook gewag van de snelheidsbeperkingen van cobots. Hoewel dit een belangrĳke veiligheidsfunctie is, beperkt het de inzetbaarheid op bĳvoorbeeld andere locaties in een fabriek om de investering beter te laten renderen. Daarom heeft de Mitubishi-cobot een hogesnelheidsmodus, die kan worden toegepast als hĳ niet naast de

mens werkt en zo als standaard industriële robot kan worden gebruikt. Zowel bĳ de initiële setup als elke volgende inzet kan een ‘digital twin’ van de cobot worden gebruikt. Met de RT VisualBox- en RT Toolbox3- software kunnen gebruikers, door simulatie aantonen dat de cobot hetgeen doet dat wordt verwacht. Zonder dat het systeem zelf daarvoor ook echt beschikbaar hoeft te zĳn. Als de cobot al even in gebruik is na de ‘Site Acceptance Test’, kan de digital twin worden ingezet om de werking, prestaties en nauwkeurigheid ‘offline‘ in te stellen. Bevestigt de digital twin de verbeteringen in de parameters en de programmering, dan kunnen de wĳzigingen in de besturing worden geladen. Alles zonder langdurige stilstand en onderbreking van de productie. •

De LED-ring bij het bedienpaneel op de arm kent zes verschillende kleuren kent, die elk staan voor een specifieke modus, een alarm of fout.

AUTOMATICA Tijdens de automatica, van 8 t/m 11 december 2020 in München, organiseert de International Federation of Robotics op 9 december de rondetafeldiscussie ‘Next Generation Workforce - Upskilling for Robotics'. Mitsubishi Electric Europe is present op de beurs voor ‘smart automation and robotics'.

Geen specifieke programmeerkennis nodig: met RT VisualBox sleep je blokdiagrammen in een gewenste volgorde.

AB_ART_Robots_Cobots.indd 27

03/09/2020 12:18

TWO STEPS AHEAD Hoe bereiden we ons voor op de uitdagingen van de toekomst? Met visie en vooruitzicht. Loop altijd minstens twee stappen voorop met het open en schaalbare automatiseringsplatform ctrlX AUTOMATION.

www.boschrexroth.nl/ctrlx

AB_Advertenties.indd 28

03/09/2020 10:21

BUSINESS robotica

Markt agrorobots kan verdrievoudigen ‘van 715 miljoen naar 2,5 miljard euro in 2030’ De groei van de wereldbevolking, schaarste aan personeel en landbouwgrond en de verduurzaming van de voedselketen gaan zorgen voor een doorbraak van de robotisering in de landbouw. Dat stelt ABN AMRO op basis van eigen onderzoek. "De Nederlandse agritech-markt kan groeien van 715 miljoen naar 2,5 miljard euro in 2030.”

ABN AMRO schat de omzet in de internationale agritech-markt nu op ruim 6 miljard euro. Hieronder vallen fabrikanten van veldrobots, drones, melk- en voerrobots en aanverwante hardware en software om data-analyses uit te voeren. Nederlandse fabrikanten hebben hierin een marktaandeel van ruim 11 procent, vooral dankzĳ de zeer sterke positie in melk- en voerrobots. Zĳ zetten nu 715 miljoen om in de agritech-markt en dat kan volgens ABN AMRO zelfs stĳgen naar 2,5 miljard euro in 2030. Dit komt overeen met een groei van maar liefst 13 procent gemiddeld per jaar. Personeelstekort en duurzaamheid Het tekort aan personeel is een belangrĳke aanjager van de groei van agritech. Zo is vooral aan seizoenarbeiders vaak een tekort, zoals de coronacrisis extra duidelĳk heeft gemaakt. "De oogst van verschillende producten stokte toen arbeidsmigranten vanwege het virus naar het land van herkomst terugkeerden", vertelt Jan de Ruyter, ‘sector banker’ Plantaardige Sectoren van ABN AMRO. De kosten van arbeid in de agrarische sector zĳn ook in de afgelopen jaren mede door schaarste toegenomen, wat het interessant maakt voor agrariërs om te investeren in technologie. Een andere aanjager van de agritech-markt is het toegenomen belang van duurzaamheid. De sector staat daarbĳ voor een uitdagende opdracht. De Europese Commissie heeft ambitieuze doelstellingen voor onder meer biologische teelt en de vermindering van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. De druk op

het schaarse landbouwareaal neemt mede door de groei van de wereldbevolking toe, terwĳl duurzaam telen nu vaak om een hogere arbeidsinzet vraagt. Robotisering Nederlandse landbouw De robotisering van de Nederlandse landbouw zal hierdoor naar verwachting in een stroomversnelling komen. "Robots worden grootschaliger ingezet, zoals drones, oogstrobots en grondsensoren die de bodemkwaliteit en luchtvochtigheid meten. Een mooi voorbeeld is een net ontwikkelde aspergerobot, die met behulp van een ondergrondse detectiemethode asperges oogst nog voor deze boven de grond komen en daardoor tot 25 hand-

stekers vervangt", legt David Kemps, Sector Banker Industrie van ABN AMRO, uit. Fabrikanten in de agritech-markt kunnen profiteren van de groei, maar dit zal niet vanzelf gaan. Ook andere landen zien de groeipotentie van deze markt. Tegelĳkertĳd is het belangrĳk bestaande knelpunten het hoofd te bieden. Kemps: "Zo is sprake van fragmentatie van kennis in de markt en kan de verbinding met het bedrĳfsleven verbeterd worden. Zo is het van belang dat medewerkers in de agrarische sector en nieuwe studenten worden opgeleid om agritech in de praktĳk te kunnen toepassen." • insights.abnamro.nl 29

AB_ART_ABN_AMRO.indd 29

03/09/2020 10:35

BUSINESS hydrauliek

‘Missing link’? Check! Overname Doedijns laatste logische stap voor Vydraulics De overname van Doedijns heeft heel wat stof doen opwaaien in hydrauliekland. Het is immers niet de eerste de beste partij die zich aansluit bij een bedrijf dat nog maar nét aan de weg timmert als totaalleverancier van bewegings- en besturingstechnologie. Voor Vydraulics is het echter een laatste logische stap in de relatief korte weg die het bedrijf bewandelde richting de rol van totaalleverancier. Marjolein de Wit - Blok

Het ambitieuze plan start bĳ drie Belgische jongemannen: Steven Vangeersdaele (ceo Vydraulics), Wouter Vullers (cco Vydraulics) en Stĳn Schacht (cto Vydraulics). Alle drie werkten zĳ oorspronkelĳk bĳ het Belgische Vapo Hydraulics dat zich de afgelopen jaren vooral richtte op de ontwikkeling, bouw en levering van hydraulische cilinders, kleppenblokken en kleinere hydraulische systemen voor klantspecifieke applicaties. De focus van dit bedrĳf lag in eerste instantie op de Belgische markt, maar toen de afzet in Nederland steeds groter werd, ‘gebeurde’ er iets in de organisatie. Vullers: “Het werd steeds duidelĳker dat er in Nederland kansen lagen voor ons. En dan niet alleen op het vlak van componenten, maar óók als partner in projecten. Aangezien wĳ sterk geloven in direct contact met afnemers is toen gestart met de bouw van een servicecentrum op Nederlandse bodem. Hiermee hadden we de mogelĳkheid om letterlĳk dicht bĳ deze klantengroep te staan.” Krachten bundelen Inschrĳven voor grotere projecten bleek als Vapo minder eenvoudig te zĳn. Voor grote aanbestedingen worden immers vaak eisen gesteld aan de grootte van de partners. Ondanks de voordelen van kleinere 30

AB_ART_Doedijns.indd 30

bedrĳven – innovatief, specialistisch en flexibel – heeft dit type bedrĳf immers ook het nadeel dat zĳ financieel kwetsbaarder is. En dat is in een groot project nu eenmaal onwenselĳk. Al snel vond Vapo de oplossing in ‘samenwerken’ met andere partĳen om zo de benodigde financiële zekerheid te bieden. Bĳvoorbeeld bĳ het project ‘Nieuwe Sluis Terneuzen’ onder aannemerscombinatie Sassevaart.

“.. niet alleen op het vlak van componenten, maar óók als partner in projecten.” De Nieuwe Sluis Sassevaart bouwt in Zeeuws-Vlaanderen een nieuwe sluis ter vervanging van het oude sluizencomplex, tussen de Westerschelde en het Kanaal van Gent naar Terneuzen.Het complex bĳ Terneuzen is een belangrĳk knooppunt. De sluizen zĳn dé toegangspoort naar de havens van Terneuzen en Gent en de scheepvaartverbinding tussen Nederland, België en Frankrĳk. Door het toenemende scheepvaartverkeer en de steeds grotere zeeschepen voldoet de capaciteit van het

huidige sluizencomplex niet meer. De Nieuwe Sluis moet zorgen voor een vlottere doorgang voor het scheepvaartverkeer en zo ook bĳdragen aan een economische ‘boost’ in zowel Vlaanderen als Zeeuws-Vlaanderen. Panamakanaal Om zowel het capaciteitsprobleem op te lossen als om ruimte te bieden aan de steeds grotere zeeschepen, zĳn de afmetingen van de Nieuwe Sluis vergelĳkbaar met de sluizen in het Panamakanaal. Dit betekent: 427 m lang, 55 m breed en 16,44 m diep. Hiermee biedt de Nieuwe Sluis toegang aan zeeschepen (New Panamax) tot 366 m lang, 49 m breed en 15 m diep. De verwachting is om in 2023 het eerste schip door te laten. Vier hoofdfuncties De Nieuwe Sluis wordt gebouwd binnen het bestaande sluizencomplex in Terneuzen en heeft vier hoofdfuncties: keren van hoog water, water afvoeren (spuien), laten passeren van de scheepvaart én laten passeren van het wegvervoer. Hiervoor voorziet het ontwerp in de benodigde sluisdeuren en bruggen. Steven Vangeersdaele: “In 2018 tekenden wĳ samen met Hydropack Hydraulics een contract voor de ontwikkeling, productie, levering,

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:34

VYDRAULICS

In 2019 ontstond Vydraulics uit de versterking van Vapo met Vremac aan de aan de

Vydraulics vindt zijn oorsprong in het Belgische Vapo Hydraulics dat de afgelopen twee jaar is uitgegroeid tot onafhankelijke en autonome totaalleverancier van bewegings- en besturingstechnologie. Hiervoor nam het bedrijf verschillende specialisten over uit hoofdzakelijk de hydraulische sector. Doedijns Group International vormde op 1 juni het sluitstuk en vulde de behoefte op aan een partner met kennis en ervaring op het vlak van grote systemen en projecten. De Vydraulics-groep werkt inmiddels aan de hydraulische systemen van de bruggen en sluisdeuren behorende bij het project Nieuwe Sluis Terneuzen onder aannemerscombinatie Sassevaart.

cilinderkant en Hydropack aan de systemenkant.

AB_ART_Doedijns.indd 31

03/09/2020 10:34

BUSINESS hydrauliek

De overname van Doedijns is voor Vydrraulics een invulling van de ‘missing link’: een bedrijf met kennis en ervaring in het uitvoeren van grote projecten.

installatie en inbedrĳfstelling van de cilinders en hydraulische systemen die de sluisdeuren en bruggen aandrĳven. Hydropack was voor ons dé partner voor dit project aangezien hier ruime kennis en ervaring aanwezig is op het vlak van civiele, turnkey-projecten. Omdat we door deze samenwerking als één partĳ konden inschrĳven, legden we voldoende gewicht in de schaal om het project gegund te krĳgen.” Vier cilinders In totaal levert de bedrĳfscombinatie vier cilinders die bestemd zĳn voor het openen en sluiten van de verkeersbruggen. Deze cilinders hebben een diameter van 920 mm en wegen rond de 48 t per stuk. Daarnaast worden ook de cilinders voor de nivelleerschuiven met een diameter van 360 mm ontwikkeld en gebouwd. Wouter Vullers: “Tevens zĳn we verantwoordelĳk voor de bĳbehorende hydraulische systemen (voor de bruggen, sluiten nivelleersystemen), de manifolds, het leidingwerk én de inbedrĳfstelling van onze eigen systemen. Een typisch project waarvan we er in de toekomst nog vele 32

AB_ART_Doedijns.indd 32

willen uitvoeren, en waarbĳ het bundelen van krachten, producten en kennis is vereist.” Beperking Ondanks de mogelĳkheden die deze samenwerking tussen Vapo en Hydropack biedt, zag Vapo ook de beperkingen ervan. Het cilinderassortiment van Vapo is namelĳk beperkt tot een specifieke grootte, terwĳl Hydropack zich voornamelĳk bezighoudt met kleine tot middelgrote projecten in de civiele sector. Voor grotere projecten en een bredere marktfocus waren aanvullingen noodzakelĳk. De eerste diende zich aan toen bekend werd dat IHC het bedrĳfsonderdeel Vremac – ontwikkelaar en bouwer van zeer grote cilinders – wilde afstoten. Vapo greep die kans, voegde Vremac toe aan de groep en richtte met deze drie-eenheid vervolgens een nieuw bedrĳf op: ‘Vydraulics’.

waren we als Vydraulics in staat om het project Nieuwe Sluis volledig in eigen beheer uit te voeren. Dit inzicht heeft ons nóg verder laten kĳken naar nieuwe mogelĳkheden waarmee we uiteindelĳk terecht kwamen bĳ GDM Precisie Mechaniek. In tegenstelling tot de eerdere overnames gaat het hier niet om een hydrauliekspecialist, maar om een bedrĳf in de verspanende techniek. In een zeer goed geoutilleerde werkplaats zĳn hier onderdelen te produceren die nodig zĳn voor onze eigen cilinders. Dit geldt voor standaard producten als producten voor specifieke projecten of klantwensen.” Daarbĳ heeft het bedrĳf ook een sterke affiniteit met de hydraulische markt. Zo kunnen zĳ hydraulische kleppenblokken (manifolds) vervaardigen en heeft GDM de kennis en capaciteit om onderdelen te bewerken met een diameter tot 1,5 m en lengtes tot 15 m.

Versterking Steven Vangeersdaele: “In feite heeft Vapo zich hiermee aan de cilinderkant versterkt met Vremac en aan de systemenkant met Hydropack (figuur 1). Vanaf dat moment

‘Missing link’ Ondanks de inmiddels behoorlĳk complete groep, miste Vydraulics nog één partner om zich écht totaalleverancier te kunnen noemen. Namelĳk een organisatie

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:34

met ervaring in de realisatie van grote projecten. Projecten waar niet alleen een goede technische oplossing en inbedrĳfstelling van belang zĳn, maar waar projectmanagement, samenwerking met een groot aantal partners en personen en een optimale tĳdsplanning van essentieel belang zĳn voor het eindresultaat. Deze partner werd gevonden in Doedĳns. Wouter Vullers: “Net als bĳ de overige bedrĳven die in de afgelopen twee jaar zĳn overgenomen, was er met Doedĳns direct een ‘klik’ en zagen beide partĳen de voordelen van samenwerken. Voor ons is het een partner die de gewenste ervaring heeft in grote projecten. Onder meer in de offshore en maritieme markt maar ook binnen de industrie. Daarbĳ leveren zĳ niet alleen hydraulische systemen, maar zĳn in veel gevallen ook de ontwerper en leverancier van de bĳbehorende besturing. Kortom, een meer dan waardevolle aanvulling!” Drie onderdelen De uiteindelĳke overname omvatte drie onderdelen van DGI: • Doedĳns (hydraulische systeemoplossingen, hydraulische en pneumatische componenten en besturingssystemen;

• Sypack (tanksystemen voor helikopters); • Koppen & Lethem (hydraulische en elektromechanische aandrĳfcomponenten). Door deze overname heeft de Vydraulics Group een evenwichtige verdeling gerealiseerd tussen componenten, systemen, cilinders en eigen productie. Bovendien is er voldoende capaciteit en kennis aanwezig om de betreffende systemen snel, betrouwbaar en duurzaam te engineeren, produceren, installeren, inbedrĳf te stellen en te onderhouden. In welke markt of sector dan ook. Precies wat de Belgische mannen in de beginfase voor ogen hadden. Eigen identiteit Binnen de Vydraulics Group behoudt ieder bedrĳf zĳn eigen identiteit, blĳft op zĳn oorspronkelĳke locatie werkzaam en krĳgt de ruimte om zich verder te ontwikkelen op die specifieke vlakken waar het in uitblinkt of verdere stappen wil zetten. De synergie ontstaat op projectniveau waar de bedrĳven elkaar aanvullen met kennis en producten. Vydraulics heeft immers alles in eigen huis, kan direct zelf aanpassingen doorvoeren en biedt de klant één aan-

“Je kunt uitbreiden wat je wilt, maar blijf altijd bij de basis waarin je gelooft”

spreekpunt. In tegenstelling tot het samenwerken met externe partĳen biedt dit meer snelheid en flexibiliteit, voorkomt het onnodig lange levertĳden, de noodzaak tot uitgebreide onderhandelingen of te moeten kiezen uit verschillende partĳen. Om dit daadwerkelĳk in de praktĳk te kunnen brengen, zĳn de sales-organisatie en het projectkantoor overkoepelend georganiseerd. Binnen de projecten worden de verschillende taken toegekend aan de bedrĳven op basis van de USP’s. Ook voor service en onderhoud is een overkoepelend serviceteam ingericht dat centraal wordt gecoördineerd en de mogelĳkheid biedt om op iedere locatie op korte termĳn capaciteit beschikbaar te hebben. De bedrĳfsonderdelen werken daarbĳ voornamelĳk ordergedreven en zĳn gericht op ‘lean & mean’ en ‘operational excellence’ om zo klanten op een effectieve en efficiënte wĳze van dienst te kunnen zĳn. Aan de slag De overname van Doedĳns begin juni is nog vers, en voor Vydraulics vooral het teken dat ze nu met een volledige bemanning op volle kracht vooruit kunnen. Wouter Vullers: “Met het inrichten van de nieuwe organisatie weten we dat we een sterke combinatie leiden die op vele vlakken zowel diep als breed kan opereren. We combineren immers uiteindelĳk zeven bedrĳven op zeven locaties in België, Nederland, Groot-Brittannië en Verenigde Arabische Emiraten waar driehonderdvĳftig mensen werken die ruim 5.000 klanten bedienen. Achter de schermen zĳn we bezig met het ontwikkelen van activiteiten om de naamsbekendheid van Vydraulics te vergroten. Onder meer door het opzetten van een nieuwe website, de inzet van nieuwe communicatiekanalen (waaronder social media) en uiteraard proberen we zoveel mogelĳk persoonlĳk in contact te treden met (potentiële) klanten. In tĳden van COVID-19 is dat wat lastiger, maar een actieve benadering is en blĳft cruciaal voor succesvolle oplossingen. Je kunt uitbreiden wat je wilt, maar blĳf altĳd bĳ de basis waarin je gelooft. Voor ons betekent dit: krachten, kennis en producten bundelen en zo dicht mogelĳk bĳ de klant staan.” •

Voor de Nieuwe Sluis bij Terneuzen zorgt Vydraulics voor de ontwikkeling, productie, levering, installatie en inbedrijfstelling van de cilinders en hydraulische systemen die de sluisdeuren en bruggen aandrijven.

AB_ART_Doedijns.indd 33

03/09/2020 10:34

ACHTERGROND draadloze communicatie

Automatiseren zonder kabels Over draadloze standaarden en hun mogelijke toepassingen Het afgelopen decennium is het aantal draadloze automatiseringsmogelijkheden behoorlijk toegenomen. Wie in marktwerking gelooft, ontkomt daarom maar moeilijk aan de conclusie dat draadloze automatisering concrete voordelen biedt ten opzichte van bekabelde alternatieven. En blijkbaar is er net als bij kabels geen draadloos panacee. Want waarom kennen we niet één, maar tientallen standaarden die elk hun bestaansrecht in hun eigen niche hebben verworven? Nou ja, ‘niche’. Liam van Koert

Wifi, Bluetooth, 4G en RFID zĳn zowel in het consumenten- als ‘B2B'-domein zo wĳdverbreid dat ze meer als ‘commodity’ gelden. Bovendien klopt er een hele nieuwe generatie standaarden aan de communicatiepoort. Denk aan 5G, LoRa, Narrowband IoT, Sigfox en Wirepas. En allemaal positioneren zĳ zich als hét Industrie 4.0-protocol. Hoog tĳd om de juiste vragen te stellen en bĳbehorende antwoorden te vinden. Wat kies ik voor welke toepassing? En hoe implementeer ik dit in een robuuste en toekomstbestendige praktĳk? Omdat hier geen antwoord in drie zinnen bestaat, start AB met een diepgravende serie artikelen over bestaande en op stapel staande standaarden. We behandelen de ‘specs’, ‘roadmaps’, marktonderzoeken en ‘best practices’ en besluiten met een concluderend overzicht. Maar we beginnen bĳ de hamvraag: waarom draadloos? ‘Tags’ In een tĳd dat de 1,5 meter hardnekkig prevaleert, gaat het nadenken over contactloze oplossingen bĳna vanzelf. Betalen doe je met niet met cash, maar via NFC. Dat kan met je bankpas, maar net zo goed met je telefoon, ring of sleutelhanger. Sterker nog: NFC-tags kan je prima in een sticker weg stoppen zodat de schakelaar van weleer in één plakkerige klap op een willekeurig oppervlak naar keuze is aangebracht. 34

AB_ART_Techniek03.indd 34

In de industrie kennen we dit soort tags al een poosje: RFID. Ze worden logistiek ingezet om machines te vertellen welke bewerkingen aan een bepaald halffabrikaat dienen plaats te vinden, maar ook om de lucratieve onderhoudsmarkt te weren van goedkopere niet originele vervangingsonderdelen. Het is een van de vanzelfsprekende voorbeelden waar draadloze automatisering de norm is geworden. Aangezien aannames de bron van menige catastrofe zĳn, is het toch verstandig deze schĳnbare vanzelfsprekendheid eens nader te beschouwen. Waarom werd draadloos hier verkozen boven bedrade alternatieven? En hoe zit dat bĳ andere toepassingen en technologieën? Tastbaar anders Meest in het oog springende verschil tussen draadloos en kabels is de fysieke verschĳningsvorm. De kabel? Die kan je vasthouden, ergens omheen wikkelen en ergens inprikken. Mits je over de juiste connector beschikt natuurlĳk, want die zĳn er ook in overvloed. Ook wat de kabel zelf betreft, is er heel wat te kiezen. Meestal betreft het dan een samenstelling van enkele koperdraadparen, omwikkeld met een mantel en een stukje vlechtwerk tegen elektromagnetische interferentie. En dan is er natuurlĳk de buitenmantel van een specifiek materiaal om bĳvoorbeeld in de voedselverwerkende industrie

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:28

Dankzij nieuwe draadloze standaarden als 5G en deterministische standaarden als TSN wint de 'draadloze machinebouw' langzaam aan terrein. Recent voorbeeld is een chirurgische robot die op afstand succesvol werd bediend voor een operatie.

toegepast te kunnen worden, of een halogeenvrĳ materiaal in verband met brandveiligheid. Bĳ draadloos zĳn al dat soort voedsel- en brandveilige overwegingen er niet. Er valt niets vast te houden, op te rollen of in te prikken. Althans niet fysiek. Informatiemedium hier is niet het koper, glas, goud of zelfs kunststof maar de ‘ether’, of zoals we tegenwoordig beter weten, elektromagnetische radiogolven die als drager van informatie fungeren. Natuurlĳk heeft draadloos ook een fysieke kant. Er is een zender en een ontvanger en afhankelĳk van de te overbruggen afstand en het hiervoor benodigde vermogen is dit een chip kleiner dan een postzegel, een kastje met antenne of een hele zendmast. Technische afwegingen Hoewel er een grote overlap is, brengen de verschil-

len in fysieke verschĳningsvorm tussen kabel- en draadloze oplossingen ook hun eigen technische mogelĳkheden en beperkingen met zich mee. Een bekabelde oplossing kan over het algemeen grotere hoeveelheden data verstouwen en is de integriteit van de communicatie beter te waarborgen. De geleidende buitenmantel van de kabel houdt elektromagnetische storingen buiten de deur, terwĳl in een draadloze oplossing datapakketjes moeten opboksen tegen tal van andere elektromagnetische invloeden, al dan niet in dezelfde frequentieband. Dit maakt draadloze oplossingen per definitie kwetsbaarder voor hackers, al is de betere bescherming door een invloedwerende mantel tegenwoordig heel goed te overtreffen met encryptie. Kabels hebben door hun fysieke aanwezigheid per definitie het nadeel dat zĳ kunnen interacteren met 35

AB_ART_Techniek03.indd 35

03/09/2020 10:28

ACHTERGROND draaloze communicatie

Lora is inmiddels de aarde ontstegen. Veldsensoren kunnen overal ter wereld zonder tussenkomst van overheden ook rechtstreeks met satellieten communiceren. Overigens werkt Lora ook tot 40 cm onder de grond.

hun omgeving. Ze kunnen vies worden en zĳn lastig te reinigen, en dat wordt in de voedselverwerkende industrie niet bepaald toegejuicht. Ze kunnen vlamvatten en een brand tot grote hoogte stuwen.En wist u dat u in een geothermische omgeving nooit verzilverde kabeluiteinden mag gebruiken? Door een reactie met de daar overmatig aanwezige H2S ontstaat al snel een kluwen aan fĳne geleidende draden die binnen de kortste keer kortsluiting veroorzaken. Over kluwen gesproken: het voorkomen van spaghetti is een groot goed in de machinebouw. En hoewel kabelbanen, aansluitkasten, kleurcodes en aansluitschema’s en slimme klemmen het leven echt wel overzichtelĳker hebben gemaakt, is draadloos verbinden een stuk minder omslachtig. En je loopt niet het risico dat je het verkeerde draadje met de verkeerde terminal verbind. Een ander nadeel van een fysieke realiteit is dat het stuk kan. Kabels hebben een beperkte buigradius en een beperkt aantal toegestane buigingen voordat kabelbreuk optreed. Vooral in hele dynamische toepassingen – waar de fysieke representatie ook nog eens zorgt voor extra massa – is dit niet ideaal. Stroom versus data Zowel kabels als draadloze communicatie bestaan al een poosje. Heinrich Rudolf Herz ontdekte in 1886 de radiogolf en in diezelfde tĳd gebruikte Edison in jute gewikkeld koper wat je met enige fantasie de eerste stroomkabel zou kunnen noemen. Ook wat communicatie betreft – ruim een eeuw geleden noemden we dat telegrafie – zit er nauwelĳks tĳdsverschil tussen bekabelde en draadloze oplossingen. We hebben dan meteen de twee belangrĳkste functies van de kabel te pakken: elektrisch vermogen óf informatie van A naar B brengen. Springen we dwars door drie 36

AB_ART_Techniek03.indd 36

industriële revoluties heen, dan is aan die basis weinig veranderd: kabels worden nog steeds gebruikt voor de overdracht van energie en informatie, draadloze systemen zĳn er voornamelĳk voor de informatieoverdracht. Want hoewel Nicloas Tesla in de kraamtĳd van de elektrotechniek serieuze successen boekte met draadloze energieoverdracht, is die belofte anno 2020 nog steeds niet ingelost. Dat brengt ons meteen op een belangrĳk toepassingsverschil en een voor kabel pleitend argument: automatiseren zonder stroom gebeurt zelden. Volledig draadloos? Een stip aan de horizon. Sterker nog: steeds vaker zien we oplossingen waar beide functies in één kabel geïntegreerd worden. ‘Power over Ethernet’ is een bekend voorbeeld en IO-Link werd als communicatiestandaard ontwikkeld om gebruik te maken van de stroomkabel die er toch al ligt. Wanneer we naar toepassingsverschillen kĳken tussen draadloos en kabel, zal stroom dus altĳd een belangrĳk afwegingscriterum zĳn. Het is dan ook niet zo verwonderlĳk dat draadloos nu vooral succesvol wordt toegepast, daar waar stroom geen issue meer is. Omdat de sensor in het veld het prima op een zonnecel kan bĳvoorbeeld. Omdat de ‘nodes’ van een ‘sensor mesh’ in de verlichting zĳn geïntegreerd. Of omdat de energie om een tag van een logistiek karretje te voeden zo laag is, dat deze uit de omgeving kan worden gehaald. The bottom line Automatiseren doen we om dingen beter te maken, maar vooral ook goedkoper. Wie de afweging kabel of draadloos maakt, zal de euro’s zeker in die vergelĳking moeten meenemen. In die vergelĳking komt de kabel er vaak toch wat bekaaider vanaf dan de

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:28

‘Waarom draadloos? Maar steeds vaker zullen we die andere vraag ook gaan horen: waarom niet?’

draadloze oplossing. Koper is schaars en prĳzig. Je ziet draadloos daarom vooral daar aan terrein winnen, waar de afstanden groot zĳn. Grote afstanden betekent grote kabellengtes en dus veel koper. Andere kabelkostenposten zĳn de installatie en het onderhoud. Niet dat draadloos geen onderhoud vergt. Integendeel. In de buitenlucht moeten alle firmware up-to-date zĳn om kwetsbaarheden te voorkomen. Maar kabels trekken is tĳdrovend en de uren van de monteur zĳn duur. Het is dan ook niet ondenkbaar dat draadloos zich van buiten in het veld, ook steeds meer binnen de fabrieksmuren zal manifesteren. Nu nog is het vooral de IoT-’boom’ die draadloze technologie een flinke zet in de rug geeft. Die zet heeft het ook nodig, want wie zich in de automatiseringspyramide van de fabriek wil mengen zal toch aan de daar geldende eisen ten aanzien van determinisme en ‘latency’ moeten voldoen. Ontwikkelingen als Time Sensitive Networking – een industriële

communicatiestandaard die juist dat soort zaken verankerd – helpen hierbĳ. Dat blĳkt onder andere uit een groeiend aantal ‘remote’ toepassingen als veldrobots die als voorloper de ‘draadloze machinebouw’ vertegenwoordigen. Echt draadloos zĳn dergelĳke systemen natuurlĳk nog steeds niet. Onder de motorkap is er meestal nog genoeg koper te vinden. Maar wat als de prĳs van draadloze technologie zover daalt dat de ‘total cost of ownership’ van een verbinding een paar cent is? En het stroomprobleem eindelĳk is opgelost, zoals sommige draadloze aanbieder al claimen te hebben gedaan? Om daar antwoord op te kunnen geven moeten we wat dieper de materie in. En dat gaan we de komende edities doen door telkens één draadloze standaard onder de loep te nemen. Want natuurlĳk kan je je de vraag stellen: waarom draadloos? Maar steeds vaker zullen we ook die andere vraag gaan horen: waarom niet? Wordt vervolgd. •

Veiligheidstechniek voor de Machinebouw

w w w . e u c h n e r. n l

CTM

Transponderschakelaar met vergrendeling Bi-stabiele vergrendeling 1000N Veiligheidsniveau PLe, Categorie 4 IP65 / IP67 / IP69 / IP69K Compact & glad (ECOLAB) Kleinste radius 150mm Diagnose via IO-Link module OSSD (individueel of serieel)

EUCHNER (BENELUX) BV

P O S T B U S 11 9

N L- 3 3 5 0 A C P A P E N D R E C H T

+31 ( 0 )78 615 47 6 6

INFO@EUCHNER.NL

AB_ART_Techniek03.indd 37

03/09/2020 10:28

ACHTERGROND gelijkspanning

Gelijkspanning heeft nog lang niet afgedaan Wisselstroommotoren wel verreweg het meest gebruikt In de al decennia durende concurrentieslag tussen gelijkspanning en wisselspanning heeft de laatste het overwicht. Maar met het toenemend gebruik van elektronische apparaten en mobiele machines lijkt gelijkspanning bezig aan een comeback .

Ad Spijkers

Stichting Gelĳkspanning Nederland is een kennis-en netwerkorganisatie rond het thema gelĳkspanning. Enerzĳds informeert ze belangstellenden over wat gelĳkspanning is en wat ze er mee kunnen. Dat gebeurt onder meer via webinars en op het Youtube-kanaal van de Stichting Gelĳkspanning Nederland Anderzĳds probeert de stichting projecten aan te jagen waar gelĳkspanning wordt toegepast, om uit het project resultaten te halen. Deze kan ze vervolgens weer presenteren op de evenementen en congressen die de stichting organiseert. Henny Lootens is de technicus in het driemans bestuur van de Stichting. "Ons werk varieert van desk

“.. [efficency] ... is meestal niet het doorslaggevende voordeel. De business case wordt gemaakt door alles er omheen: flexibilisering, langere levensduur en bekabeling.” research tot het uitvoeren van projecten, zowel binnen als buiten gebouwen. Projecten betreffen onder meer kookplaten, slimme domotica en efficiënter energiegebruik van onder meer straatverlichting, zonnepanelen en de verlichting in kassen. Zo hebben we onder meer bĳgedragen aan het ombouwen van drie gebouwen op gelĳkstroom. In het Circl-gebouw van ABN Amro in Amsterdam zĳn 38

AB_ART_DC_Netten.indd 38

balansventilatie en warmtepompen omgebouwd naar gelĳkspanning. Op de Campus van TU Delft is in het Pulse-gebouw een AC- en DC-hybride elektrische installatie opgeleverd en in Blok 61 in Eindhoven-Strĳp staan appartementen die deels op gelĳkspanning draaien." Waarom omschakelen van wisselspanning naar gelĳkspanning? Lootens: "Belangrĳke redenen voor bedrĳven om over te stappen zĳn flexibiliteit en levensduur. Bĳ wisselspanning zĳn spanning, stroomsterkte en frequentie onlosmakelĳk met elkaar verbonden. Bĳ gelĳkspanning kun je gemakkelĳker je net ontsluiten en het flexibeler inrichten. Als je van AC naar DC gaat, wat nu in veel elektrische apparaten het geval is, bepaalt de elektrolytische condensator vaak de levensduur. Bĳ een DC/ DC-omzetter ontbreekt die condensator, zodat je in theorie een langere levensduur hebt. Veel mensen denken dat bedrĳven om redenen van efficiency overstappen op gelĳkspanning, maar dat is meestal niet het doorslaggevende voordeel. De business case wordt gemaakt door alles er omheen: flexibilisering, langere levensduur en bekabeling." Spanningen, kabels en connectoren Over wat voor spanningsniveaus praten we bĳ gelĳkspanningsnetten? "Bĳ wisselspanning praten we in het algemeen over 230 V één fase en 400 V drie

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:26

GELIJKSTROOMMOTOREN

In kassen dragen gelijkspanningsnetten bij aan verlaging van de operationele kosten.

fasen. In gelĳkspanning praten we over 350 V en 700 V, niet toevallig ongeveer √2 maal de gangbare wisselspanningen. In industriële omgevingen met zware processen kan 1400 V (bĳvoorbeeld -700 V en + 700 V) worden toegepast, bĳ lichtere processen zie je -350 V en +350 V. Dan kun je de lichtere apparatuur aan de ene kant of de andere kant van de nul aansluiten. Voor sommige mensen mag gelĳkspanning niet verder gaan dan 24 V; anderen gaan probleemloos naar 700 V of 1400 V voor industriële toepassingen. In de industrie is het een voordeel dat je gelĳkspanning van twee kanten kunt

voeden. Als onverhoopt aan één van beide zĳden het net wordt verbroken, blĳft de spanning vanaf de andere kant gehandhaafd zodat niet de productie meteen stilvalt", zegt Lootens. In Duitsland werken sinds vorig jaar oktober 33 bedrĳven en vĳf onderzoeksinstituten aan DC-Industrie 2. Dit project richt zich op de gelĳkstroomvoorziening van een volledige productiehal; dit nadat DC-Industrie sinds 2016 onderzoek heeft gedaan naar de gelĳkstroomvoorziening van een productiecel. Voor verschillende partners zĳn in totaal zes modelfabrieken en overslagcentra gepland.

Rotero in Woerden is een van de weinige aanbieders van industriële gelijkstroommotoren. Commercieel directeur Gerrit Minnée erkent dat in de lage vermogensklassen het aanbod groot is, met zowel borstelloze gelijkstroommotoren (BLDC) als DC-servomotoren. Maar als wat meer vermogen nodig is, zijn laagspannings gelijkstroommotoren niet zo dik gezaaid. Rotero biedt BLDC-motoren tot circa 700 W aan, voor de hogere vermogens (tot 4,4 kW op 48 VDC) motoren mét koolborstels. De aantallen motoren die het bedrijf levert voor zwaardere toepassingen zijn niet groot. Eventueel kan het bedrijf ook shunt-motoren tot 14,7 kW op 440 VDC, de vraag daarnaar is echter zeer gering. Minnée ziet voor gelijkstroommotoren vooral toepassingen in kleinere machines met batterijvoeding. Voorbeelden zijn transportvoertuigen voor de tuinbouw, stratenmakersgereedschap en dergelijke. Er lijkt een trend te zijn naar vervanging van kleine verbrandingsmotoren door gelijkstroommotoren; de vragen in deze richting komen steeds meer. In veel toepassingen betreft het intermitterend bedrijf, waardoor het aantal draaiuren per dag relatief laag is. Een markt in opkomst is de landbouw, waar men langzamerhand serieus op zoek gaat naar vervanging van de hydrauliek. Een voordeel van DC motoren is, dat ze geen terugkoppeling nodig hebben en dus geen regeling die problemen kan geven. In theorie hebben de motoren een hoog aanloopkoppel, maar dat wordt meestal beperkt door de maximale stroom die de aanloopregeling kan hebben. Verder is de dimensionering niet zo kritisch. De motor levert namelijk het koppel dat gevraagd wordt; wanneer er genoeg ampères voorhanden zijn, dan gaat het wel goed. Gelijkstroommotoren zijn wel drie tot vier keer zo duur als vergelijkbare wisselstroommotoren. Verder hebben ze meer onderhoud nodig dan AC-motoren. De borstels moeten, afhankelijk uiteraard van applicatie en gebruik, na circa 5000 uur worden vervangen. Vaak is het rendement vrij laag omdat een DC-motor altijd wordt berekend op 'worst case'. In de praktijk komt het werkpunt dan vrij ongunstig te liggen.

Rotero heeft BLDC-motoren tot circa 700 W en voor de hogere vermogens – tot 4,4 kW op 48 VDC) – gelijkstroommotoren mét koolborstels. 39

AB_ART_DC_Netten.indd 39

03/09/2020 10:26

ACHTERGROND gelijkspanning

Aan de onderzijde van het vermogensspectrum worden in machines veel borstelloze gelijkstroommotoren gebruikt. (Faulhaber)

Hoe zit het met de aansluitingen? "Om dit moment zĳn er nog geen standaard stekkers voor een stopcontact. Daar wordt in normcommissies wel aan gewerkt. Er is sprake van om alle apparaten die niet meer dan 100 W verbruiken, te voorzien van een USB-C connector en met USB-C stopcontacten te werken. Voor vermogens tussen 100 W en 3 kW moeten we nog wat verzinnen; het voordeel is dat we nu wereldwĳd één stekker kunnen normaliseren. Boven 3 kW wordt de apparatuur bĳna altĳd via een vaste verbinding gevoed. Overigens gebruikt men in de industrie wel vergaand gestandaardiseerde connectoren of worden motoren via een starter of regelaar direct op het net aangesloten", aldus Lootens. Straatverlichting Hĳ gaat verder in op dat laatste. "Je kunt met gelĳkspanning in kabels een hoger vermogen

DIGITALE DC-OMVORMERS Toerentalregeling van gelijkstroommotoren gebeurde vroeger met schuifregelaars, potmeters en weerstanden, tegenwoordig is ook hier de (vermogens)elektronica prominent aanwezig. Een elektronische regelaar heeft minder verlies dan de traditionele middelen en kan sneller en nauwkeuriger regelen. Bovendien kun je een elektronische regelaar gemakkelijk op afstand aansturen. Sprint Electric uit Arundel (GB) is gespecialiseerd in gelijkstroomregelaars en past daarin de modernste technologie toe. De regelaars kunnen vanuit wisselspannings (één of drie fasen) worden gevoed. De omzetters worden in de productie en in tal van andere toepassingen gebruikt, bijvoorbeeld in de draad-, staal-, rubber- en kunststofverwerking en in drukpersen. De op microchips gebaseerde programmeerbare controllers beschikken over tal van analoge en digitale inen uitgangen. Ankerspanning, toerenteller of encoderterugkoppeling zijn de mogelijke snelheidsfeedbackvariabelen voor de besturing. Distributeur in Nederland is Summit Automation in Woerden. Sprint Electric brengt een hele serie gelijkstroomregelaars uit waarin de modernste technologie is toegepast. 40

AB_ART_DC_Netten.indd 40

overbrengen dan met wisselspanning. In een concreet project met straatverlichting is de business case rondgekomen zonder subsidie omdat de infrastructuur, die al dertig tot veertig jaar in de grond ligt, met gelĳkspanning nog zo'n periode mee kon. Dat scheelde het openbreken van de straat over een grote lengte en het leggen van nieuwe kabels. Je hebt met gelĳkspanning ook niet te maken met kortsluitvermogens. Je werkt achter DC/DC-omzetters. Dat soort technische argumenten zĳn een overweging om over te stappen op gelĳkspanning." Er gaan stemmen op om straatlantaarns te gebruiken als aansluitpunt voor laadpalen voor elektrische auto's. Zou een gelĳkspanningsnet daar op zĳn berekend? Lootens: "De openbare laadpalen die we nu hebben, worden gevoed met wisselspanning. Maar een elektrische auto kan niet zomaar laden aan een openbare straatlantaarn op wisselspanning, behalve als daar bĳ de aanleg van het net rekening mee wordt gehouden. Op het moment dat je dat net op gelĳkspanning zou bedrĳven, kun je tien keer zoveel vermogen kwĳt over de bestaande infrastructuur dan nu met wisselspanning. In Zoetermeer was er een concreet onderzoek. Daar is de infrastructuur al 'vermaasd' ingericht, maar wordt niet zo bedreven omdat dit bĳ wisselspanning voor problemen zorgt met selectiviteit." Interferentie Problemen die optreden in wisselspanningsnetten, zeker als daar vermogenselektronica op is aangesloten, zĳn elektromagnetische interferentie en power quality. Ook op gelĳkstroomnetten worden geschakelde voedingen, PLC's en elektronische toerentalregelingen aangesloten. Hoe zit het hier met EMC en power quality? Lootens: "In wisselspanningsnetten heb je dankzĳ alle vermogenselektronica geen zuivere sinus, met alle problemen van dien. Als je een gelĳkspanning transformeert van het ene niveau naar het andere, gebeurt dat met hoogfrequent DC/ DC-omzetters, dus heb je altĳd te maken met een rimpel. Als je die in bedwang houdt, heb je veel minder last van EMI dan bĳ wisselspanning met zĳn 50 Hz draaggolf. In de industrie zie ik een voorzichtige trend om geen wissel- en draaistroom meer toe te passen in gebouwen. Niet alleen in machines – waar al veel met 24 VDC en 48 VDC wordt gewerkt – maar ook in het pand, om redenen van EMC en power quality." Vanaf nieuwbouw gelĳkspanningsnetten aanleggen in plaats van wisselspanningsnetten is het gemakkelĳkst. Toch? "De industrie is vrĳ conservatief en kiest voor dingen die ze kent. In een data center legt men liever redundante AC-netten om de beschikbaarheid te garanderen, dan dat er naar een enkel DC-net met meerdere voedingspunten wordt gekeken. De industrie heeft vooral oog voor het industrieel proces,

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:26

“Je ziet dan ook in de praktijk dat we de gelijkstroommotor voornamelijk tegenkomen in de kleine vermogens of juist in de hele grote, bijvoorbeeld kraanaandrijvingen.”

de rest bĳzaak is. Je kunt wel praten over innovatie van het elektriciteitsnet, maar zolang het niet direct bĳdraagt aan het industriële productieproces wordt het als niet relevant gezien." Terugverdientijd Hoe zit het met de terugverdientĳd? "Het is altĳd koffiedik kĳken of je het terugverdient. Qua energetisch rendement is het verschil klein, een paar procent. Maar als je gelĳkspanning gaat gebruiken in industriële omgevingen, ben je wel je problemen met power quality kwĳt. Je kunt eenvoudiger het energieverbruik bewaken. Ook de levensduur van de complete lĳn gaat er op vooruit. Machines kunnen problemen krĳgen met de power quality als er LED-verlichting wordt geïnstalleerd. Eigenlĳk moet je dan een gelĳkspanningsnet aanleggen voor je verlichting. Dan heb je maar één keer met DC/ AC-omzetting te maken." Is er genoeg aanbod van apparatuur op gelĳkspanning? Lootens: "Het aanbod in moderne gelĳkspanningstechnologie is nog vrĳ beperkt en daardoor zĳn de prĳzen relatief hoog. De winst kan in heel andere posten zitten dan energiebesparing. Toen we begonnen in de glastuinbouw dachten we dat rendement de grootste winstpost zou zĳn. Dat bleek uiteindelĳk maar 2%. De grootste winst zat in het feit dat de drivers van de hogedruk natriumlampen veel langer mee gingen. De issues hier zĳn het verstoren van de teelt en oogst en de hirinvstering in drivers." Zonnepanelen worden nu met een DC/AC-omzetter op het lichtnet (AC) aangesloten. Wil je dat op een gelĳkspanningsnet aansluiten, dan zul je voorzieningen moeten treffen om de vermogensverschillen bĳ verschillende weersomstandigheden te compenseren. Lootens: "De stroom wordt via een DC/AC-omzetter op het lichtnet gezet. Je moet er dan vooral voor zorgen dat de spanning in je net niet te hoog oploopt. Ook als je van de panelen naar een gelĳkspanningsnet gaat, heb je omvormers en spanningsregelaars nodig. Je hebt altĳd DC/DC-omzetters in je net, vandaar dat de efficiency in de praktĳk niet zoveel groter is dan bĳ een AC-net." AC- of DC-motor? In het verleden hebben we gezien dat gelĳkstroommotoren werden vervangen door draaistroommotoren. Gaat dat veranderen? Lootens: "Ik zie niet gebeuren dat apparaten alleen gelĳkspanningsmotoren gaan gebruiken. Borstelloze gelĳkstroommotoren (BLDC) zĳn voor bĳvoorbeeld huishoudelĳke

apparaten te duur. In de onderste vermogensklassen van machines worden wel veel BLDC's gebruikt. Ook in bemande en onbemande elektrische voertuigen worden gelĳkstroommotoren toegepast. Bĳ grotere vermogens worden vaak frequentiegestuurde draaistroommotoren ingebouwd waarvan de DC-bus op accu's is aangesloten. Als ik praat over wisselspanning praat ik over 50 Hz. Maar veel wisselspanningmotoren draaien op een variabele frequentie en vaak achter een frequentieregelaar, dus zĳn het formeel gelĳkspanningsapparaten. In tal van systemen zĳn frequentieregelaars al via een 'common DC-bus' met elkaar verbonden. Door die bus op een gelĳkstroomnet aan te sluiten, kan de AC/DC-trap vervallen. Dit scheelt een halve regelaar dus kosten en energie. Als de DC-bus wisselend wordt belast, bĳvoorbeeld door aanlopen van motoren of terugvoeding naar het net, zorgen accu's voor een schone gelĳkspanning. Het voordeel van een gelĳkstroommotor was van oudsher dat je gemakkelĳk zĳn toerental kon aanpassen. Dat voordeel is verdwenen toen de frequentieregelaar opkwam. Je ziet dan ook in de praktĳk dat we de gelĳkstroommotor voornamelĳk tegenkomen in de kleine vermogens of juist in de hele grote, bĳvoorbeeld kraanaandrĳvingen. Maar het heeft ook te maken met seriegroottes; wissel- en draaistroommotoren worden in grotere series gemaakt dan gelĳkstroommotoren ", aldus Lootens.•

KOM IN CONTACT De Stichting Gelijkspanning is te bereiken via www.dcfoundation.org. Via hun website is tegen achterlating van gegevens de pdf ‘Groot gelijk: de toekomst van gelijkspanning in Nederland’ uit 2014 te downloaden.

Voor speciale marktsegmenten zijn speciale gelijkspanningsmotoren leverbaar. Deze 130 kW tractiemotor is toegepast in de Seibu-Railway in Japan.

AB_ART_DC_Netten.indd 41

03/09/2020 10:26

Encoder WDGR de incrementele redundantie

IIoT gateways, Protocol Converters, Remote Access, Cloud logging & dashboards, Data analyse Anybus en EWON producten verbinden machines en systemen, bieden remote service met cloud monitoring, logging en alarmering. Koppeling van industriële en gebouw gebonden netwerken. Van Profinet, EthernetIP en CANopen tot Modbus, J1939 en KNX.

Het hoeft niet altijd SIL te zijn ... de incrementele redundante encoder WDGR.

Duranmatic B.V. | Robijn 800 | 3316 KE Dordrecht T+31 (0)78 631 05 99 | info@duranmatic.nl

U hoeft niet in alle gevallen dure SIL-gecertificeerde componenten te gebruiken om veiligheidstaken uit te voeren. Met de WDGR, een redundante incrementele encoder met diverse sensortechnologie (optisch en magnetisch), kunt u tegen lage kosten het vereiste veiligheidsniveau bereiken. Diversiteit - en toch perfect op elkaar afgestemd Door het gebruik van onze reeds lang beproefde en speciaal ontwikkelde sensorsystemen richten wij ons op maximale betrouwbaarheid. Dit stelt ons in staat om niet alleen één redundante encoder te produceren, maar ook diverse redundante encoders die perfect op elkaar zijn afgestemd. Het basisidee achter deze aanpak is dat de verschillende sensorplatformen ook verschillend reageren op storingen van welke aard dan ook met verschillende gevoeligheden of ongevoeligheden en dus niet tegelijkertijd falen, zodat de achterliggende elektronica deze mogelijke storing op betrouwbare wijze kan detecteren. Om niet-gecertificeerde apparaten in uw veiligheidstoepassing te kunnen gebruiken, moet u een aantal zaken in acht nemen. De MTTFd-waarde speelt hierbij een grote rol. Wij bieden u deze waarde aan, net zoals wij u graag een veiligheidsexpert aanbevelen die u adviseert over open vragen en de berekening van het te behalen prestatieniveau.

Meer informatie? Lorentzstraat 31 3846 AV Harderwijk

Intuïtief met groot bedieningsoppervlak. Serie 56 Universeel. Combineert visuele en tactiele feedback met een groot bedieningsoppervlak en duidelijke lasergegraveerde symbolen.

. Visuele en tactiele feedback . Groot bedieningsoppervlak . Ruime kleurkeuze voor het frontraam . Geringe inbouwdiepte (27 mm incl. M8 aansluiting) . Lange levensduur (> 5 miljoen bedieningen) . Standaard, ISO 7000 of klantspecifieke symbolen

Tel: +31 (0)341 43 25 25 E-mail: info-nl@schmersal.com www.schmersal.nl

www.eao.com/nl

EAO_AD_56_Universal_A&B_90x123mm.indd 1

Schmersal product.indd 1

AB_Advertenties.indd 42

17.08.2020 13:27:48

26/08/2020 09:56

03/09/2020 10:21

TECHNIEK machineonderdelen

4 ton in vijf jaar Speciale oppervlaktebehandeling voorkomt lageruitval in papierfabriek Een grote papierfabriek had problemen met de kalander. De rollagers van de rollen vertoonden meerdere scheuren op de binnenringen. Dat resulteerde in tot 12 storingen per jaar die tot overmatige stilstand en onderhoud leidden, met de nodige frustratie tot gevolg. De papierfabriek nodigde NSK uit om het probleem te onderzoeken en op te lossen. Al snel bleek dat de standaard kogellagers die ingezet werden in de kalanderrol niet voorzien waren van gecarboneerde binnenringen. Dit maakte ze gevoelig voor de grote hitte in de toepassing met als resultaat scheuren op de binnenringen. Daarom werd aangeraden om over te schakelen op rollagers met TL-technologie, speciaal ontworpen voor de papierindustrie. De chemische staalsamenstelling en grotere weerstand tegen omtrekspanning en scheuren, verdubbelde de levensduur van de lagers en verminderde de kosten voor vervanging van de lagers en de stilstandtĳd. Sinds de wĳziging vĳf jaar geleden heeft de papierfabriek daardoor ongeveer EUR 430.000,- bespaard.

Breuk binnenring Lagers in droogcilinders (inclusief ‘Yankee’-drogerrollen) en kalanderrollen kennen een specifiek probleem: breuk van de binnenring. De stoom door de holle as van de cilinder verwarmt de rol, maar de zitting zet hierdoor sneller uit dan het lager. Als de omtrekspanning van de binnenste ring toeneemt, kunnen scheurtjes ontstaan. Bovendien verlaagt de hoge temperatuur in papiermachines de viscositeit van het smeermiddel, met een negatieve invloed op de levensduur van de lagers en ongewenste kruip, die een negatieve invloed kan hebben op de dimensionale stabiliteit. Met een aangepaste opstartprocedure met een geleidelĳk toenemende temperatuur kan je problemen voorkomen. Maar dat kan uren duren met verlies aan productie en inkomsten als gevolg. Speciale oppervlaktebehandeling Een uitgekiende lagerselectie is een betere oplossing. Bĳ NSK heeft dat op basis van uitvoerig onderzoek geleid tot de TL-specificatie. NSK-rollagers met TL-technologie zĳn sinds 1994 in gebruik op droogcilinders. Het lagerstaal is caseïne-gecarboneerd met behulp van een speciale oppervlaktebehandeling. Dit leidt tot zowel een hoge hardheid van het loopvlak als dimensionale stabiliteit onder hoge temperaturen. Het is ook van belang dat de sterkte van de binnenring voldoende wordt verhoogd om beter bestand te zĳn tegen omtrekspanningen, zelfs bĳ temperaturen tot 200 °C. De weerstand van binnenringen die voldoen aan de TL-specificatie is hoger dan de weerstand van binnenringen uit bainitisch staal of lagerstaal. Ook de oppervlaktehardheid van het walsoppervlak is groter dan de hardheid van walsoppervlakken uit bainitisch staal of gehard staal. Deze factoren ondersteunen het vermogen van TL-lagers om langer mee te gaan in kalanders, geleiderollen en strĳkrollen. • www.nskeurope.com 43

AB_ART_NSK.indd 43

03/09/2020 10:24

PRODUCTNIEU WS Bekijk meer op www.aandrijvenenbesturen.nl

ENCODERS MET SAE J1939-INTERFACE Specifiek voor mobiele automatisering heeft Kübler absolute magnetische encoders, trekdraadencoders en inclinometers met een SAE J1939-interface. De vrij instelbare interface vereenvoudigt bijvoorbeeld de integratie van de absolute magnetische Sendix M36- en M58-encoders (foto) in voertuigsystemen. De encoders, voor een temperatuurbereik van -40 tot + 85 °C, met IP67-beschermingsgraad en optionele rvs behuizing, danken die eigenschap aan aanpasbare J1939-telegrammen (PGN's) voor positie, snelheid en alarm. Voor alle trekdraadencoders in de series Compact en Performance zijn verschillende trekdraadmechanismes met encoders en SAE J1939-interface leverbaar voor het meten van lengtes van 0,3 m tot 42,5 m. Er zijn verschillende types trekdraad, draadbevestigingen en variabele montageopties beschikbaar voor het selecteren van de juiste sensor. Net als bij de roterende encoders, kunnen de

trekdraadencoders dankzij de aanpasbare PNG's ook gemakkelijk in voertuignetwerken worden geïntegreerd. De inclinometers (hellingshoekmeters) hebben een constant hoge nauwkeurigheid met een resolutie van 0,01° in het meetbereik van 0° ... 360° (1-dimensionaal) of ± 85° (2-dimensionaal). Dankzij vlakke en stapelbare montage zijn ze ideaal voor beveiligingsconcepten. Dit betekent dat twee sensoren met SAE-J1939 kunnen worden geïnstalleerd als een redundante oplossing om ruimte te besparen. De beschermingsingsgraad loopt tot IP69K. www.kuebler.com

Your Global Automation Partner

Turbocharger voor IIoT Managed Ethernet Switch in IP67 Datasnelheden tot 1 Gbps optimaliseren toepassingen met de hoogste snelheidseisen, zoals de overdracht van video streams De high-speed link up functie ondersteunt een snelle gereedschapswissel in minder dan 150 ms voor minimale cyclustijden bij robottoepassingen Veilige en efficiënte industriële ethernet netwerken door middel van een geïntegreerde firewall, NAT-routing en bewaking van de netwerkbelasting op alle poorten

AB_Productnieuws.indd 44

www.turck.com/switches

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:27

De RINGSPANN FZ inbouwvrijlopen overtuigden zowel de jury van experts als bij het online stemmen met hun innovatieve eigenschappen en werden bekroond in de categorie aandrijftechniek.

Universele drukknop De Serie 56 universele drukknop van EAO heeft een groot bedienoppervlak en geeft een hoorbare en voelbare klik bij het indrukken. Groene (led)verlichting, die goed zichtbaar is onder alle lichtomstandigheden, geeft aan dat de drukknop is ingeschakeld. De zichtbaarheid van de universele schakelaar, met standaard M8-aansluiting (M8x1, 6-pin) en een inbouwdiepte van 27 mm inclusief de standaard connector, wordt verder vergroot door de ruime kleurkeuze voor het frontraam en de lasergegraveerde symbolen. Standaard ISO 7000- of klantspecifieke symbolen kunnen in zwart gegraveerd worden op de grijs geanodiseerde lenzen. Deze mogelijkheid en de ruime keuze aan kleuren voor het frontraam maken het naar eigen zeggen mogelijk om applicatiespecifieke ontwerpen snel en makkelijk te produceren. Lenzen zonder symbolen zijn eveneens leverbaar. www.eao.com/56-universal

CONNECTOR MET KABEL De PRC-serie ronde kunststof connectoren zijn nu ook geconfectioneerd leverbaar voor binnen of buiten. De kabelmodules zijn in drie- of vijfpolige uitvoeringen met telkens een connector of een koppeling en een vrij kabeluiteinde verkrijgbaar. De connectoren in beschermklasse IP69 zijn gedimensioneerd voor nominale stromen van 35 A en nominale spanningen van 690 V. De weerbestendige materialen van de connectoren en kabels maken de toepassing in zouthoudende lucht of onder directe zonnestraling mogelijk. www.phoenixcontact.com

RINGSPANN is opgericht in 1944. Het hoofdkantoor staat in het Duitse Bad Homburg bij Frankfurt. De groep heeft acht productievestigingen in Duitsland en in het buitenland en telt ongeveer 480 werknemers in 17 bedrijven. RINGSPANN is een toonaangevende technologiefabrikant op het gebied van vrijlopen, remmen, asnaafverbindingen, overbelastingskoppelingen en nietschakelbare koppelingen, alsook op het gebied van precisieklemsystemen en afstandsbedieningen. Het serviceportfolio van RINGSPANN strekt zich uit van advies, ontwerp en ontwikkeling tot en met de productie van kant-en-klare componenten. Training en aftersales ondersteuning van klanten completeren het RINGSPANNportfolio. RINGSPANN introduceert nieuwe remmen met klemkrachten tot 560.000 N Deze worden gebruikt in de zware machinebouw. Met deze producten biedt RINGSPANN een zeer uitgebreid programma remmen aan. Van kleine pneumatische en elektrische remmen tot zeer zware veer/hydraulisch bediende remmen. De afbeelding toont een vaste remklauw uit de HW-serie. Om de juiste RINGSPANN rem te selecteren voor uw toepassing is er een online rekentool beschikbaar. Hiermee kunnen remkoppels en krachten worden berekend voor verschillende toepassingen. www.ringspann.de/en/products/brakes/calculation-tool

RINGSPANN Benelux B.V. Nieuwenkampsmaten 6-15,

7472 DE Goor www.ringspann.nl

45 Ringspann.indd 1

AB_Productnieuws.indd 45

02/09/2020 09:46

03/09/2020 10:27

PRODUCTNIEU WS Bekijk meer op www.aandrijvenenbesturen.nl

AANRAAKSCHERM MET GEÏNTEGREERDE BEDIENING Op verzoek van de klant biedt B&R alle HMI-varianten aan met een ‘projected capacitive touchscreen’ met geïntegreerde ‘finger guides’. De vingergeleiders (groeven) kunnen elke vorm en grootte hebben voor een optimale integratie van alle soorten schuif- en draairegelaars in de HMI-applicatie. Het hele schermoppervlak kan hierdoor voor de weergave van inhoudelijke informatie worden gebruikt. De gepatenteerde voelbare vingergeleiders maken ‘eyes-off’ bediening mogelijk. De vingergeleiders zijn ongeveer een millimeter diep en zijn mat of helder afgewerkt. De geïntegreerde knoppen en draaischakelaars slijten nooit. De schermen zijn verkrijgbaar in afmetingen van 5" tot 24" zowel als Automation Panel en als Panel PC. www.br-automation.com

INSTEEKSTIFT MET ZELFKLEMFUNCTIE

Het microprocessor gestuurde digitale display ITP11 kan zowel een gemeten waarde weergeven als een geavanceerde visualisatie. Het display kan 4-20 mA lineaire signalen schalen, maar ook een wortellinearisering van het ingangssignaal is mogelijk. De module past in elke standaard 22,5 mm uitsparing voor drukknoppen en signaallampen.

De corrosiebestendige AP29-insteekstift is een kogelinsteekstift met een zelfklemfunctie, die zich vasttrekt via een ingebouwd klemmechanisme. De stift past in blinde gaten met een H11-passing. Er zijn twee uitvoeringen: met een stift in rvs 303 (1.4305) met een normale afschuifsterkte of in rvs 360 (1.4542) gehard met een hogere afschuifsterkte en een hogere belastbaarheid (conform DIN 50141). Afhankelijk van de gekozen uitvoering loopt de afschuifsterkte van 21 tot 257 kN. Leverbaar met een diameter van 6 tot 16 mm.

www.ccned.nl

www.mparts.nl

Procesdisplay

HELUKABEL® CONNECTED BY QUALITY

Voor alle kabels en accessoires die jij nodig hebt HELUKABEL® B.V. • info@helukabel.nl • tel: 0495 - 499 049 • helukabel.nl 46

AB_Productnieuws.indd 46

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:27

Technology in Motion Lineaire geleidingen De LinMot DM01-serie lineaire geleidingen met permanent geïntegreerde LinMot-statoren telt twintig varianten in slaglengte en benodigde vermogen. Precisie-assen, geleid door lineaire kogellagers, zorgen voor een nauwkeurige lineaire beweging. De ronde oppervlakken van de behuizing vereenvoudigen onderhoud en reiniging. Dankzij materiaal en ontwerpprincipe hebben de lineaire geleidingen een hogere stijfheid dan voorheen. Met LinMot lineaire motoren van het type PS01-23, PS01-37 en PS01-48 loopt het krachtbereik tot 572 N en de slag tot 575 mm. De versnelling bedraagt maximaal 390 m/s2 en de maximale snelheid meer dan 2,9 m/s. Elke DM01 lineaire geleiding wordt voor-gemonteerd geleverd en hoeft dus niet uit afzonderlijke onderdelen te worden opgebouwd. Alle DM01 lineaire geleiders zijn uitgerust met ‘'plug&play'-technologie: de vereiste typeparameters worden automatisch ingelezen door de servodrives. www.groneman.nl

ELEKTRO-HYDRAULISCHE ACTUATOR De Thomson Warner H-Track elektro-hydraulische lineaire actuatoren gaan tot 21.350 N en 100 mm/s. Een DC-motor drijft een interne hydropomp aan, die de hydraulische cilinder van energie voorziet. Het vloeistofreservoir en de kleppen zitten in de aluminium behuizing (IP65/IP69K). De zuigerstangen kunnen worden voorzien van verschillende typen aansluitingen. De actuatoren zijn leverbaar met slaglengtes van 50 mm t/m 406 mm. De motoren zijn leverbaar zijn in 250 en 560 W uitvoering met 12, 24 of 48 V voedingsspanning. De sterkste H-Track levert ruim 21 kN aan duwkracht en16 kN aan trekkracht. Met verschillende oliën zijn drie verschillende werkgebieden beschikbaar -40 °C tot +80 °C. www.axis-stuifmeel.nl

PROD PROFUCTIEL

Lineaire actuators

Destaco Aandrijf- en Besturingstechniek zijn onze kern activiteiten. Wij zijn in de basis een Technische handelsonderneming, met ruim 25 jaar ervaring. Ons specialisme ligt oa. op het gebied van stappenmotoren, sledes, geleidingen, Lineaire Actuators en Metalen transportbanden. Tevens klant specifieke oplossingen voor componenten, machines en systemen. Sinds kort kunnen wij ook de Automatiserings producten van Destaco leveren. Met oa. elektrische en pneumatische parallel en hoekgrijpers, draaitafels, sledes en gereedschapswisselaar systemen. De serie CAMCO GTB draaitafels zijn zeer compact en hoog nauwkeurig.

Bestaande uit een LinFinity kunststof moer, hoognauwkeurige RVS spindel LAM Technologies, fabrikant van stappenmotor Drivers en en een Lin stappenmotor. Controllers heeft de Engineering serie DSxx uitgebreid met modellen met

EtherCat, Profinet, CANopen communicatie en Closed Loop. met alle mogelijke De kunststof LinFinity Prijsgunstig en zeer snelAnti-Backte integrerenLeverbaar in (bestaande) opties, zoals moeren met flens, lash moer heeft een gepatenaandrijfsystemen. aangepaste spindels, encoder, teerd intern smeringsreservoir, motorbedrading, motorwindinwat zorgt voor een zeer lange gen, connectors, enz. levensduur. Dit resulteert in een aanzienlijk De combinatie van een lagere temperatuur ontwikkeLin Engineering stappenmotor, ling, lage frictie en een laag een spindel en de LinFinity moer geluidsniveau. resulteert in een innovatief lineair actuator systeem. Hierbij is een zeer lange levensduur mogelijk. Nu beschikbaar in Nema Bewezen applicaties met 1,5 17 en 23. miljoen cycli van 100 mm zonder size 11, 14,LAM Technologies enig onderhoud of zichtbare slijtage.

TECHNOLOGY IN MOTION Buys Ballotstraat 31 1704 SK Heerhugowaard Tel. 072 - 57 17 821 info@mctechnology.nl www.mctechnology.nl

47 MC technologie.indd 1

AB_Productnieuws.indd 47

31-08-20 15:48

03/09/2020 10:27

PRODUCTNIEU WS Bekijk meer op www.aandrijvenenbesturen.nl

GEÏNTEGREERD MEETSYSTEEM VOOR LINEAIRE GELEIDING Het in de loopwagen van de lineaire kogelrailsystemen geïntegreerde IMScompact-meetsysteem is beschikbaar voor loopwagens vanaf maat 15. De integratie van het meetsysteem in de loopwagen zorgt voor een hoge EMC-bescherming, geschikt voor gebruik in combinatie met lineaire motoren. Het meetsysteem is incrementeel of absoluut en bepaalt de positie van de loopwagen contactloos met een nauwkeurigheid van ± 20 ¯m/m en een herhaalnauwkeurigheid van ± 1 ¯m bij snelheden tot 5 m/s. Hiervoor wordt een magneetband over de hele lengte van de lineaire geleiding aangebracht en vastgemaakt.De meetlengte loopt tot 17,8 m. www.boschrexroth.nl

‘Safety’-relaismodule Met de relais-outputmodule SRO 022 kunnen nu ook spanningen tot 230V/6A nu ook ‘safety’-georiënteerd worden aangestuurd. De safety-relaismodule voor op de DIN-rail heeft twee veilige, 2-kanaals uitgangen binnen een breedte van 25 mm en voldoet aan de hoogste veiligheidseisen (SIL 3, PL e). Beide uitgangen worden gebruikt voor het safety-georiënteerd sluiten (NO) van een elektrisch circuit met een toegestane nominale spanning van 24 VDC/230 VAC en een maximale continue stroom van 6 A. De SRO 022 kan worden gebruikt voor het schakelen van hogere vermogens of potentieel geïsoleerde circuits – zoals hydraulische kleppen of het doorschakelen van noodstopcircuits. In combinatie met de S-DIAS Safety CPU, die de communicatie met de veiligheidsmodules beheert, worden zeer snelle responstijden bereikt. www.sigmacontrol.eu

Dynamische energietoevoer eenvoudig gemaakt ... ... voor bewegingen in alle richtingen Eenvoudig ontwerp met e-chains , chainflex kabels en componenten van igus . Kies, bereken en bestel online. igus.nl/the-chain ®

Tel. 0346-353 932 info@igus.nl

NL-1259-ECS 185x60M.indd 1

AB_Productnieuws.indd 48

22.08.19 12:13 WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:27

FREQUENTIEOMVORMER De P86 ACOPOSinverter is een frequentieomvormer voor driefasige synchrone en inductiemotoren, met of zonder encoders. De omvormers zijn beschikbaar voor vermogens van 0,75 tot 75 kW. Volgens de makers zijn vooralgeschikt voor toepassingen in de verpakkingsindustrie, transportsystemen, materiaalverwerking en in hijstoepassingen. De nieuwe serie, met geïntegreerde Powerlink-interface, talrijke I/O-kanalen, een ingebouwde encoder en optionele interfacekaarten, is uitgerust met de tweekanaals veiligheidsfunctie Safe Torque Off (STO) (SIL3 / PLe). De omvormers kunnen gedurende 2 s tot 220 procent van het nominale koppel leveren. Ze kunnen worden gebruikt voor de regeling van open of gesloten lussen van inductiemotoren (IE2, IE3), synchrone en reluctantie-motoren.

MOTORREDUCTOREN VOORRAAD

LOKALE ASSEMBLAGE

SPECIALS

www.br-automation.com

JRTK Series Kegeltandwielreductor

JRTR Series Rechte motorreductor

Compacte noodstopknop De nieuwe ‘small E-stop’- noodstopknoppen van Eaton zijn toepasbaar op bedienpanelen, aanraakschermen, op kleinere toepassingen zoals afstandsbedieningen, of kunnen direct op een machine worden gemonteerd. Met een diameter van 30 mm en een hoogte van 32 mm is de knop volgens de makers30 procent kleiner dan de standaard noodstopknoppen. De optionele ledverlichting zorgt voor een 360°-verlichte ring en bovenkant. Met een RGB-led kunnen zeven verschillende kleuren worden ingesteld om de status van een machine weer te geven of om verschillende besturingsopties te visualiseren. De knop is ook beschikbaar in een zwarte uitvoering die niet kan worden gebruikt in veiligheidstoepassingen.

JRTF Series Vlakke opsteekreductor

JRTS Series Worm-tandwielreductor

JRESK Series RVS motorreductor

www.eaton.nl/e-stop

Veelal uitwisselbaar en concurrerend geprijsd Hub van Doorneweg 8 2171 KZ Sassenheim – NL

+31(0)252 228850 info@euronorm.nl

euronormdrives.com 49

AB_Productnieuws.indd 49

03/09/2020 10:27

COLOFON Uitgave van MYbusinessmedia Holding bv Postbus 58, 7400 AB Deventer www.mybusinessmedia.nl t (0570) 50 43 00 AB biedt vakinformatie voor gebruikers en ontwerpers van aandrijf- en besturingscomponenten/systemen en software. We streven ernaar lezers te inspireren en informeren zodat ze hun werk (nog) beter kunnen uitvoeren. Dit willen we bereiken door de combinatie van applicatieartikelen, bedrijfsreportages en interviews op het gebied van de ontwikkeling, modifi catie en het onderhoud van machines, installaties en productielijnen en het vertalen van fundamentele informatie naar praktische toepasbaarheid en door inzicht te geven in ontwikkelingen op het gebied van techniek.

OVERTOERENBEWAKING De markt voor ‘overspeed’-bewakingssystemen is voornamelijk bezet door ‘rack-based'-systemen die te complex zijn voor kleinere of minder kritische roterende machines. De SpeedSys 200 is een SIL2-geclassificeerde overtoerenbeveiliging in een compacte architectuur, die past bij de technische en economische omgeving van zowel grote als kleine roterende machines. Het bewakingssysteem is geschikt voor elk sensortype en toepasbaar in elke omgeving, waardoor het gemakkelijk te installeren en retrofitten is. De SpeedSys 200 is modulair en schaalbaar voor elk type applicatie; van ‘standalone’-configuraties tot ‘voting’-structuren met meerdere modules.

Hoofdredacteur Robin Zander t (0)6 22 20 80 34 e-mail: r.zander@mybusinessmedia.nl Vaste medewerkers Liam van Koert, Ad Spijkers, Marjolein de Wit Uitgever Joachim Driessen e-mail: j.driessen@mybusinessmedia.nl Advertenties Dennis Wielheesen, d.wielheesen@mybusinessmedia.nl, (0)6 53 69 24 613 René Wibbelink, r.wibbelink@mybusinessmedia.nl, (0570) 50 43 52 Bram de Ridder, b.ridder@mybusinessmedia.nl, (0)6 53 32 56 81 Publishing Services Sonja Wolsink, 0570) 50 43 52, orders.engineering@mybusinessmedia.nl Advertentieplaatsingen worden uitgevoerd overeenkomstig de ‘Regelen voor het advertentiewezen 1990’.

www.istec.com

Vormgeving Bureau OMA bv, www.bureauoma.nl Druk Drukkerij Roelofs, Enschede Abonnementen Voor vragen over abonnementen, bezorging en of adreswijzigingen kunt u: Bellen met: + 31 570 50 43 25 Mailen naar: klantenservice@aandrijvenenbesturen.nl Schrijven naar: MYbusinessmedia bv ab Postbus 58 7400 AB Deventer

Abonnementstarieven Jaarabonnement Nederland € 166,45* Jaarabonnement Buitenland € 177,50* *Prijzen zijn excl. 9% BTW Jaarabonnement geldt tot wederopzegging. Beëindiging van het abonnement kan schriftelijk, per e-mail of telefonisch geschieden, uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode; nadien vindt automatisch verlenging plaats. Reproductie Overname van artikelen, tekeningen en foto’s uit ab is slechts mogelijk na schriftelijke toestemming van de uitgever.

Power on - safety up - Absolute positie Kleinste absolute roterende encoder voor SIL-3-toepassingen TR-Electronic presenteert absolute veiligheidsencoder met CIPsafety Ethernet / IP. _ SIL 3 / SIL 2 - CIP-veiligheidsencoder in standaardformaat 58 mm _ Redundant ontwerp (CAT 4): twee volledig onafhankelijk multiturn roterende encoders in één behuizing _ CIP Encoder-profiel 0x22, ACD, DHCP, DLR, Preset on the fly _ CIP Safety 2.16, Hybrid Device

MYbusinessmedia, 2020 ‘Het auteursrecht op de inhoud van dit tijdschrift wordt uitdrukkelijk voorbehouden’. ISSN 1385-0091 MYbusinessmedia Holding bv legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst. Uw gegevens kunnen door MYbusinessmedia Holding bv, of zorgvuldig geselecteerde derden, worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten. Indien u hiertegen bezwaar heeft, kunt u dit melden aan MYbusinessmedia Holding bv, t.a.v. Afdeling Relatiebeheer, postbus 58, 7400 AB Deventer.

www.tr-electronic.nl

AB_Productnieuws.indd 50

WWW.AANDRIJV E NE NB E ST U RE N.NL | NR. 8 /9 | AU GU ST U S /S E PTE M B E R 2020

03/09/2020 10:27

Simpliﬁed Motion Series

Elektrisch met de eenvoud van pneumatiek Voor toepassingen waarbij de eenvoud van pneumatiek gewenst is, maar een elektrische aandrijving meer ﬂexibiliteit biedt, is de Simpliﬁed Motion Series de perfecte oplossing. De geïntegreerde aandrijving van mechanische as, motor en besturing is geoptimaliseerd voor eenvoudige punt naar punt beweging.

Voordelen t.o.v. pneumatiek: • Stabiele snelheid, ook in het lage bereik • Nauwkeurige positie-instelling • Data voor preventief onderhoud www.festo.nl/sms

AB_Advertenties.indd 51

03/09/2020 10:21

S-Dias Safety: Flexibel & Comfortabel machineonderdelen swappen tijdens runtime

zeer compact modulair of stand-alone safety over wlan engineeren met eenvoudige bouwstenen

www.sigmacontrol.eu

AB_Advertenties.indd 52

03/09/2020 10:21

Aandrijven en Besturen 8/9 2020

Articles inside

4 TON IN VIJF JAAR

TERUG VAN NOOIT WEGGEWEEST

ROBOTVAARDIGHEDEN