Langs de oevers van de Congo

Langs de oevers van Fleuve Congo River

Tot zijn twaalfde woonde fotograaf Kris Pannecoucke in Kinshasa, de hoofdstad van Congo waar zijn vader ontwikkelingswerker was. Hij beleefde er een heerlijke jeugd, België was het verre vakantieland. Totdat het op zijn twaalfde jaar zijn thuisland werd. In Fleuve Congo River is dit kind van twee continenten weer thuis in het verre land van zijn jeugd.

Zijn heimwee en verlangen naar het mystieke land waar hij opgroeide bleef en toen Kris Pannecoucke in 2010 de gelegenheid kreeg als fotograaf mee te gaan met een wetenschappelijke expeditie over de Congo, de vijfduizend kilometer lange rivier die het land doorsnijdt, aarzelde hij geen moment. Zijn prachtige fotoboek Fleuve Congo River is het resultaat van dit zes weken durende avontuur en talloze andere reizen naar de bron en de ontmoeting met de Oceaan van de rivier die ook ontdekkingsreiziger Stanley naar het donkere hart van Afrika bracht. Met informatieve teksten van antropoloog Stephen W. Smith is dit kijkboek een boeiende weergave van het hedendaagse Congo. Een schets die niet zomaar tot stand kwam, want fotograferen in dit land is niet makkelijk. Niet omdat de mensen het niet willen, maar omdat de president ongeveer het hele land heeft uitgeroepen tot plek van strategisch belang en die plekken mogen niet gefotografeerd worden.

Magische rivier

Veel schrijvers hebben de mythische Congo rivier reeds bereisd en er boeken over geschreven. De meest bekende zijn Joseph Conrad’s Heart of Darkness, Tim Butcher’s Blood River en Nobelprijswinnaar V. S. Naipaul’s A bend in the river. De Congo ontspringt in de savannes ten zuiden van het Tanzaniameer. De bovenloop bestaat vooral uit watervallen en stroomversnellingen. Na de Stanley Falls, een honderd kilometer lang traject vol stroomversnellingen komt de rivier in rustiger vaarwater en daar waar Kinshasa en Brazzaville aan de oevers zijn gebouwd is het een stille stroom geworden, die overigens wel twintig kilometer breed is, een meer dat luistert naar de naam Malebo Pool. De volgende verstoring van de rust wordt veroorzaakt door de Livingstone Falls die het begin markeren van de benedenloop. Uiteindelijk ontmoet de rivier bij de Angolese grens de Atlantische Oceaan. Voor de dorpen die aan de machtige waterstroom liggen is de Congo een levensader en snelweg tegelijk. Ze halen er hun voedsel uit en varen met hun prauwen van markt tot markt. Op drukke dagen ontstaan er zomaar files op het water. Congo is een land van paradoxen en tegenstellingen. En net als het land, is de Congostroom een verschroeiende combinatie van wreedheid en tederheid. In het land, zo groot als Europa, maar met een beperkt en slecht wegennet, zijn rivieren veel meer dan verkeersaders. Ze zijn de levenslijn van het land, de ruggengraat die het land recht houdt. ‘Er is geen betere manier om de Congolese ziel te begrijpen dan door zijn rivieren op- en af te varen’, meent Kris Pannecoucke. We raken door zijn ogen bekend met een onbekend land, gelegen aan een van de grootste rivieren van Afrika. Het boek is een mozaïek van een van de meest gecompliceerde landen van Afrika. Op de omslag staan de onderbenen van een sapeur, een dandy en vooral elegant persoon zoals er veel zijn. Kris: ‘Het ganse land is bijna een parodie op zichzelf, ik zie dat terug in de beschilderde broek waar ook de Congo rivier op te vinden is.’

Kris Pannecoucke, Fleuve Congo River Picha Publishing, 2017 ISBN 978-90-826666-0-1 288 pagina’s, 131 foto’s. Tekst in Frans en Engels. Hardcover € 45,-

www.krispannecoucke.be