Het geheim van Tannie Maria

Het geheim vanTannie Maria

In haar roman Recepten voor liefde & moord die wereldwijd een bestseller werd gaat Tannie Maria in het Klein Karoostadje Ladismith moord en hartzeer te lijf met melktert en tamatabredie. De populaire Zuid-Afrikaanse schrijfster Marita van der Vyver interviewde auteur Sally Andrews bij het verschijnen van het nieuwe boek, Tannie Maria en de demonische monteur.

Als je niet weet wat een tannie is – of een vetkoek of een melktert – bereid je dan maar voor op twee boeken om van te smullen. In de moordmysteries van Sally Andrew speelt de mollige Tannie Maria de hoofdrol. Zij had jarenlang een kookrubriek in het plaatselijke sufferdje van Ladismith, de Klein Karoo Gazette. Tannie Maria’s leven draait om koken en eten en groot is haar schrik als de uitgever besluit dat haar receptenrubriek plaats moet maken voor een adviesrubriek. Ze probeert de problemen van de briefschrijvers op te lossen op de enige manier die zij kent: met vertroostende of bemoedigende recepten. Haar anders zo vredige leven wordt echter in elk boek flink door elkaar geschud. Ladismith en de Klein Karoo blijken soms minder rustig dan verwacht. En dan klopt ook nog de liefde aan Tannie Maria’s deur. Tegen de tijd dat je het einde van deze page-turners bereikt, heb je honger. Ook daar is echter aan gedacht. Alle recepten voor de bijzondere Zuid-Afrikaanse gerechten staan achterin.

Recipes for Love and Murder is inmiddels in zo’n vijftien talen vertaald, waaronder in het Nederlands en Tannie Maria is hard op weg om een internationale superster te worden. De hoogste tijd daarom om haar geestelijke moeder, Sally Andrew te ontmoeten. Lijkt de auteur op haar hoofdpersonage? Totaal niet, Sally is lang en slank, in plaats van in de Klein Karoo groeide ze op in Kaapstad. Koken is geen passie van haar, een kookboek had ze nog nooit opengeslagen tot ze op het idee kwam van Recepten voor liefde & moord. Wat ze wel gemeen heeft met Tannie Maria is de liefde voor de oneindige landschappen van de Klein Karoo.

Tannie Maria is weduwe en woont in een lieflijk huis met een stoep net buiten Ladismith. Sally woont met haar partner, kunstenaar Bowen Boshier, in een game reserve iets verder van Ladismith. Tannie deelt haar leven met haar kippen, Sally en Bowen met een gigantische eland en een schuw luipaard. Het huis van Tannie is een simpel ‘Karoo style’ huis, het huis van Sally en Bowen is een droomhuis, geheel ontworpen naar hun eigen fantasie, ze noemen het de ‘Karoo Gaudi-stijl’. Vanwege Bowens werk brengen ze veel tijd door in afgelegen gebieden in zuidelijk Afrika. Mijn interview moet daarom per Skype gebeuren. Bij gebrek aan een goede verbinding duurt het in plaats van twee uur twee weken waarin we elkaar regelmatig ‘spreken’. Ik vraag Sally te beschrijven waar ze is. Het antwoord doet je meteen verlangen naar een eigen plekje in de wildernis ... ‘Ik zit op een rotsachtige heuvel en kijk neer op de samenvloeiing van de Shashe en de Limpopo-rivieren. Gisteravond was er een welkom onweer. Boem! Mijn haar staat nog steeds recht overeind van het nachtelijke natuurgeweld. Tussen de klappen van de donder trompetterden de olifanten. Vanochtend liggen de krokodillen aan de rivieroevers te luieren en schrikbarend blauwe ijsvogels flitsen door het struikgewas.’

Gedurende onze Skype sessies vertelt Sally dat Tannie Maria ‘ontstaan’ is in de schaduw van een boom in de Namibische woestijn. Daarna is het personage beetje bij beetje gecreëerd. En nee, het was zeker niet zo dat dit Sally’s eerste boek was. Ze heeft nog een door vele uitgevers afgewezen manuscript in haar bureaula liggen. Dat receptuur zo’n belangrijke rol in de boeken zou gaan spelen, is ook een idee dat pas later is ontstaan. Eten is, zo zegt ze, altijd ‘fun’ geweest. Haar lievelingsgerechten zijn de bobotie van haar vader en de lamscurry van haar zus, beide recepten staan in Recepten voor moord & liefde.

Tijdens onze Skypegesprekken legt Sally de laatste kritische blik op haar tweede boek, Satanic Mechanic, dat nu in het Nederlands is verschenen als De demonische monteur. En ze werkt aan de opzet voor haar derde boek. ‘In de wildernis krijg ik meestal de beste ideeën.’

Ben je nu een beroemdheid in Ladismith?

‘Nee, ik kom helemaal niet zo vaak in de stad. Maar Hennie Smit, de eigenaar van CBL hardware heeft mijn boek uitverkoren tot zijn nummer twee van dit jaar. Hij leest er elk jaar maar twee. Een hele eer dus. De lokale krant wilde me interviewen en dat heb ik afgeslagen. Ik blijf graag onder de radar.’

Hoe ziet jouw dag er uit? Draait die zoals bij Tannie Maria om koken en eten?

‘Nee, ik word meestal samen met de vogels wakker, soms vliegen de zwaluwen, net als in een Walt Disney film, door onze slaapkamer. Dan doe ik wat Chi Gong oefeningen en op een bank voor ons huis adem ik het uitzicht op de Karoo in. Dan zoek ik een plek waar ik wifi heb en doe m’n mail. Na al die rituelen ga ik een paar uur schrijven. Als ik geluk heb heeft Bowen een salade voor me gemaakt voor de lunch, ik wandel wat, schrijf misschien nog wat en ’s avonds kook ik. Een heel teruggetrokken leven, dus.’

Is dat rustige leven niet veranderd nu je eerste boek zo’n succes is?

‘Ja, er is veel veranderd. Gelukkig had ik deel twee al bijna klaar, toen Recipes zo’n succes werd. Het eerste boek heb ik in mijn eigen tempo kunnen schrijven, bij deel twee kwamen de deadlines om de hoek kijken en is er veel meer afleiding door de promotie die ik moet doen.’

In Tannie Maria en de demonische monteur wordt Bushmenleider Slimkat in Oudtshoorn vergiftigd. Tannie Maria verdenkt een belangrijke veeboer en besluit alles op alles te zetten om de moordenaar te ontmaskeren. Haar geliefde, inspecteurrechercheur Henk Kannemeyer is bang dat ze haar leven op het spel zet met haar gespeur. Tijdens haar onderzoek ontdekt ze echter ook wat over haar Henk. En onthult ze haar grote geheim. In het eerste hoofdstuk zegt Tannie Maria: misschien was ik wel te hongerig naar liefde en krijg ik daarom een moord op mijn bord. Ook in dit boek schildert Sally een prachtige Karoo, een landschap waarin je zelf op je veldskoene wilt dwalen, leren we over de gebruiken van de Bushmen en … er ontstaat een kaartenbak met recepten passend bij bepaalde gevoelens. Bij liefde en lust hoort de chocolade Venustaart. Maar wat hoort er bij vergeving?

Nu het duidelijk is dat er een serie komt van de Tannie Maria boeken, ben je niet bang dat je op een gegeven moment geen spannend plot of voldoende recepten meer hebt?

‘O nee, recepten en ideeën kun je creëren, daar zit geen einde aan. Ik ben eerder bang dat ik tijd te kort ga komen om te schrijven. Ik moet rust in mijn hoofd en leven blijven houden. Dan blijven er ook spannende boeken komen.’

Kun je het succes verklaren?

‘Ik heb ooit gezegd dat ik hoop dat ik mensen kan raken met de kracht en schoonheid van de woorden die ik schrijf. Dat wil ik nog steeds, maar de kracht van de Tannie Maria boeken zit hem naar mijn mening in juist de directe taal, de korte zinnen, de kleine emoties. Maar ik probeer er ook schoonheid, betekenis en humor aan toe te voegen.’

Sally Andrew, Recepten voor moord & liefde | Vertaling: Barbara Lampe | Orlando, 2018 | ISBN 9789492086693 | 416 pagina’s | € 12,50 Sally Andrew, Tannie Maria en de demonische monteur | Vertaling: Barbara Lampe | Orlando 2018 | ISBN 9789492086525 | 352 pagina’s | € 19,95

114

lezen &

luisteren

Een selectie van boeken en cd’s die wij het waard vinden om gezien en gehoord te worden

Hoe alles hier verandert

Antjie Krog nam in april de Gouden Ganzenveer 2018 in ontvangst. Ter ere van deze heuglijke gelegenheid stelde zij een persoonlijk mozaïek samen uit haar geëngageerde, veelgeprezen non-fictie over haar land, Zuid-Afrika. Het betreft een selectie uit De kleur van je hart, Een andere tongval en Niets liever dan zwart, een drieluik over Zuid-Afrika. Ze schreef er een magistraal voorwoord bij over een bezoek aan haar geboortestad, waarbij ze door de ogen van haar moeder registreert hoe alles verandert.

Antjie Krog, Hoe alles hier verandert | Vertaling Robert Dorsman | Uitgeverij Podium, 2018 | ISBN 9789057599156 | Paperback, 248 pagina’s | € 19,99

De moed om te vergeven

‘Moedige mensen zijn niet bang om, in het belang van de vrede, te vergeven.’ – Nelson Mandela

Natuurlijk doet de naam Mandela op de cover je hart sneller kloppen. In De moed om te vergeven beschrijft Ndaba Mandela hoe het was om op te groeien bij, en te leren van een van de grootste leiders die de wereld ooit heeft gekend – zijn grootvader, Nelson Mandela. De man die hij pas op zevenjarige leeftijd voor het eerst zag, bij een bezoek aan de Victor Verster-gevangenis bij Paarl, waar Mandela toen nog gevangen zat. Ndaba werd in 1982 geboren in Soweto, hij is het kleinkind van Evelyn Mase, Mandela’s eerste vrouw en Nelson Mandela. Na een turbulente jeugd, geregeerd door armoede en de apartheid, verhuisde hij op twaalfjarige leeftijd naar het presidentiële paleis van de net verkozen Mandela en groeit zo op in de nabijheid van zijn grootvader, blijft dicht bij hem tot Madiba’s dood in 2013. In dit inspirerende boek verweeft Ndaba op kleurrijke wijze de verhalen uit zijn jeugd met de raad en daad van Madiba, waarmee hij een nieuw beeld schetst van de man met wie zoveel mensen een unieke verbinding voelen. De moed om te vergeven bevat Mandela’s lessen over onder meer veerkracht, vrede en hoop, en laat zien dat iedereen de kracht bezit om zichzelf en de wereld te veranderen. Dit boek is vooral een boek dat een prachtig kijkje geeft in ook het persoonlijke leven van Nelson Mandela. ‘Mijn grootvader begreep de macht van de mens om zijn eigen verhaal te veranderen en de kracht die dat verhaal heeft om de wereld te veranderen.’

Ndaba Mandela, De moed om te vergeven – Levenslessen van mijn grootvader, Nelson Mandela | Vertaling Elisabeth van Borselen | Lev. 2018 | Hardcover, 304 pagina’s | ISBN 9789400509955 | € 20 | Ook verkrijgbaar als ebook

Wit, niet blank

In 2003 verschenen de verhalen in een boek met als titel Witte geef geld. Nu vijftien jaar later speelt er een andere problematiek en voorzag Marcia Luyten haar boek van destijds van een nieuw voorwoord en een nieuwe titel. Ze blikt terug op haar jaren waarin ze in Kigali, de hoofdstad van Rwanda, woonde. Ze vertelt van haar eerste bezoek aan Afrika als beginnend diplomaat. ‘De deelnemers meden Afrika door in hun hotel te eten, te vergaderen en te slapen. Ik ging naar huis zonder het stof van rode aarde aan mijn schoenen.’ Vaak wordt Afrika gezien als onbelangrijk, een verloren continent. Wie weet dat in dat continent China, Japan, de VS, India, OostEuropa, en bijna heel Europa zijn op te bergen? Europa is voor Afrikanen tot ijkpunt van het Goede Leven gemaakt, nadat Europese overheersers tussen 1500 en 1900 bijna alle Afrikaanse landen overheersten. Dit en veel meer interessante informatie is te lezen in het uiterst aantrekkelijke boek van Luyten waarin ze predikt dat we pragmatischer moeten worden in ons idealisme en idealistischer in ons pragmatisme.

Marcia Luyten, Wit, niet blank, mijn eerste jaren in Afrika | Uitgeverij Podium, 2018 | Paperback, 176 pagina’s | ISBN 9789057598982 | € 17,50

Strijd rond de grote meren

Uitstellen kan niet meer, dacht Jan Pronk na een ernstig hartinfarct. En dus dook hij zijn persoonlijke archief in om de boeken die in zijn hoofd zitten, nu ook echt te gaan schrijven. Allereerst over Rwanda. ‘Dit was het ergste. Ga, kijk, luister, voel, proef en ruik wat er gebeurt.’ De geur van massamoord zal Pronk herkennen. Omdat hij hem zelf geroken heeft. In 1994 werden een miljoen mensen vermoord in Rwanda. De genocide op Tutsi’s schokte de wereld, maar niemand greep in, men keek toe. Pas later kwam de hulp op gang. Die ging niet naar de slachtoffers, maar naar ‘het andere’ Rwanda: de twee miljoen Hutu-vluchtelingen die naar de buurlanden waren getrokken uit vrees voor wraak. Zij bereidden zich voor op terugkeer om Rwanda gewapenderhand te bezetten. Maar dit was niet het enige conflict dat Centraal-Afrika teisterde. Tegelijkertijd woedden burgeroorlogen in Zaïre, het latere Congo, en Burundi. De strijd duurde jaren en al die tijd hebben verschillende landen samen geprobeerd via politieke onderhandelingen, bemiddeling, humanitaire hulp, wederopbouw, ontwikkelingshulp en juridische assistentie de conflicten te verminderen. Helaas was er vaak te weinig hulp of kwam de hulp te laat. Nederland was intensief bij deze inspanningen betrokken. In dit boek beschrijft Jan Pronk de gebeurtenissen vanuit zijn persoonlijke ervaringen. Rwanda, zo concludeert Pronk in zijn boek, is er uiteindelijk bovenop gekomen. Dit boek is niet alleen een reflectie, een analyse van de

gebeurtenissen, maar ook een poging om rekenschap af te leggen over het gevoerde beleid.

Jan Pronk, Strijd rond de grote meren | LM Publishers, 2018 | ISBN 9789460224683 | Paperback, 320 pagina’s | € 24,50

De ondraaglijke blankheid van het bestaan

Hoe word je wie je bent? In hoeverre bepalen je genen en je naaste omgeving je identiteit en de waarden waarvoor je staat? Wat als je opgroeit in een totalitaire of racistische samenleving? Welke richting wijst je morele kompas dan? Het zijn lastige en ook benauwende vragen, tot heldere en eenduidige antwoorden leiden ze zelden of nooit. Wel tot nog lastiger kwesties. Draag ik verantwoordelijkheid voor de daden van mijn voorgeslacht? Hoeveel warme gevoelens kan ik me permitteren jegens ouders die schuldig zijn aan andermans leed? In De ondraaglijke blankheid van het bestaan zoekt de prominente ZuidAfrikaanse journaliste en anti-apartheidsactiviste Marianne Thamm antwoorden op bovenstaande vragen door zich te verdiepen in het eigen levensverhaal. Dat doet ze op een manier waarom ze in haar geboorteland al sinds lang bekendstaat. Ze gaat compromisloos op de waarheid af in een ongelooflijk eerlijk en bijzonder boek. Marianne Thamm, dochter van een ongeletterde Portugese werkster en een Duitse nazi-krijgsgevangene. Deze twee dolende zielen emigreerden naar Pretoria waar Marianne opgroeide in de hoogtijdagen van de apartheid. Ze verhuist naar Kaapstad, wordt verliefd op een vrouw, ziet Mandela vrijkomen en blijft een gespannen verhouding met haar vader hebben. Alles wat hij denkt en vindt is fout. Tot ze met haar vriendin twee zwarte vondelingmeisjes adopteert. Die veroveren het hart van opa Thamm. Dit indrukwekkende boek is een relaas van liefde, waarheid, verzoening en vergeving. Thema’s die speelden in het Zuid-Afrika van Nelson Mandela en nog altijd. Het voorwoord voor dit boek is geschreven door Tom Lanoye, die Thamm bestempelt tot de vrouw van zijn leven en een van de grappigste en scherpste geesten die hij kent. Een absolute aanrader.

Marianne Thamm, De ondraaglijke blankheid van het bestaan, een bewogen leven in het land van Mandela | Vertaling Ronnie Boley | Uitgeverij Nieuw Amsterdam, 2018 | ISBN 9789046823057 | Paperback, 352 pagina’s | € 24,98 | Ook verkrijgbaar als ebook

Afrikaans met een knipoog

Ze kwamen in 2002 voor de eerste keer in Zuid-Afrika, omdat een kennis jarenlang de gehele wereld had bereisd en uiteindelijk was neergestreken in Stellenbosch. En dat gaf hen de overtuiging dat deze streek van Afrika zeer uniek moest zijn. Die eerste kennismaking stal hun hart en sindsdien bezochten Peter en Gaby Beekmans jaarlijks Zuid-Afrika. Daarbij reden ze meerdere malen vanuit Johannesburg door dit fabelachtige land richting Kaapstad en verbleven langere tijd in een lieflijke cottage op een Wine Estate in Stellenbosch waar ze uiteraard in contact kwamen met de lokale wijnboeren en hun Afrikaanse taal die veel ongecompliceerder bleek te zijn dan hun eigen Nederlandse taal. Want het Afrikaans kent geen vervoegingen, schrijft vele woorden fonetisch op (een droom voor elke scholier) en heeft super simpele omschrijvingen die bij velen een spontane glimlach tevoorschijn toveren. Het echtpaar Beekmans is de leukste woorden en zegswijzen die zij voornamelijk tegenkwamen in de lokale krant Die Burger en tijdens de vele conversaties die ze hadden met de wijnboeren gaan noteren, totdat het een aanzienlijke verzameling was geworden en ze dit als ‘grapje’ in een simpele boekvorm hebben gegoten en in 2009 als aardig kerstpresentje naar hun vrienden en relaties stuurden. Er kwam zoveel navraag naar dit boekje dat ze in 2014 besloten om het geheel in een representatieve vorm te gieten waardoor het zelfs ook in Zuid-Afrika bekendheid begon te krijgen. Omdat het verzamelen van de leukste woorden en uitdrukkingen gedurende al die tijd gewoon doorging, hebben ze in 2017 het besluit genomen het boekje in z’n geheel te herschrijven omdat ze inmiddels talrijke nieuwe woorden en taal-items hadden. En dat heeft geresulteerd in dit eindproduct; de 6e druk met zo’n 4.000 leukste woorden, ruim 40 taal-onderwerpen, vele toepasselijke foto’s en circa 50 wonderbaarlijke ‘weetjes’ over Zuid-Afrika. Een soort ‘standaardwerk’ van de aller amusantste woorden, uitdrukkingen en zegswijzen van de Afrikaanse taal die menigeen zal aanspreken, en zeker diegene die ooit met de charmante Afrikaanse taal in aanraking is geweest.

Peter en Gaby Beekmans, Afrikaans met een knipoog | privé-uitgave 6e druk | ISBN9789082718904 |Hardcover, 136 pagina’s | € 15 |

www.afrikaansmeteenknipoog.nl

Can’t Stop

Al vijftien jaar betovert de zevenkoppige, geëngageerde band Freshlyground de internationale podia. Hun grote doorbraak kwam in 2010 met Shakira’s megahit Waka Waka (This time for Africa) ter ere van het WK Voetbal in Zuid-Afrika. Maar ook juweeltjes als Fire is low, Would you mind, I’d like of Doo be doo vestigden hun naam als podiumact. Hun energie onder leiding van de kleine frontvrouw met de grote stem Zolani Mahola is aanstekelijk. In april verscheen hun nieuwe cd Can’t Stop. Twaalf nieuwe nummers die je huiskamer en je goede humeur binnendenderen.

Freshlyground, Can’t Stop | Freeground Records, 2018. Volg hen op YouTube.