OPZIJ FEMINISTISCH MAANDBLAD 4.0
REPORTAGE
ZUID AFRIKA
‘PECH ALS JE HIER MET EEN VAGINA GEBOREN BENT’
WATSKEBURT?!
HILLARY CLINTON
NR .1 0 • 2 01 7 • 4 5 s te JAARGANG • € 5,9 9
UNIVERSITEIT LEIDEN
CAREL STOLKER LANGS DE MEETLAT
STELLINGDAME
JUSTINE VAN DE BEEK VVD KAMERLID
DILAN YESILGÖZ
NIET IN EEN HOKJE TE PLAATSEN
BOEGBEELD
LENA DUNHAM DE ONSTUITBARE OPMARS VAN JONGE
FEMINISTEN
JUCO / CONTOUR BY GETTY IMAGES
HOUDT DE CELEBRITY FEMINISTEN BIJ DE LES
FOTO: PETER LODDER
Carola Rodriguez
prof. dr. Margriet Sitskoorn
FOTO: ROY BEUSKER
Cisca Dresselhuys
Marlies Dekkers
M
Hadassah de Boer
FOTO: OLAF KRAAK
Elske Doets LL.M.
FOTO: WALTER KALLENBACH
mr. Naema Tahir
FOTO: GHISLAINE VINK
mr. Inez Weski
FOTO: MARCEL KRIJGER
FOTO: STEPHAN VANFLETEREN
Shay Kreuger
FOTO: LUCIEN KROON
FOTO: PETER VROON
FOTO: VINCENT BOON
drs. Femke Halsema
FOTO: HUNK FOR MINISTERIE VAN BEELD
FOTO: WALTER KALLENBACH
Anne-Marie Rakhorst
drs. Sabine Uitslag
FOTO: WALTER KALLENBACH
Aldith Hunkar
AG
ACADEMY
N
E
© ENITH STENHUYS
ZI
17
rmeren: onze ‘Economie transfo het complete artikel Zie pagina 18 voor
A
2017
EMY® MAGA SPEAKERS ACAD
& Thomas Rauub er Sabine Oberh rol als rentmeesters’
20
®
MAGAZINE
ZINE 15DE JAARGANG
FOTO: SEB TER BURG
| | NO 23 |
Ebru Umar
JUBILEUMUITGAV
DONK
RD VAN HOOIJ
E |
DAVID ICKE akt is het spel ‘Als de mens ontwa s uit’ van de machthebber I
OPLAGE 70.000
TI EIBEN
PROF. DR. GUSZ
de ‘Robotbaby trapt e af ’ industriële evoluti
SJEIK IMRAN
NAZAR
s: Amerikanen ‘Geweldig nieuw !’ kunnen toch denken OIS FILLON
FRANÇ ’ vindt economie ‘Franse ‘Thatcher verworvenheden’ belangrijker dan
EVERT JAAP
LUGT
tie ‘Succes kan innova juist belemmeren’ PROF. DR. IRIS
SOMMER
zijn ‘Waarnemingen niet altijd waar’
in het ‘Een unieke kijk aut’ leven van een astron
17-01-17 15:37
my.com
(er zijn geen kosten aan verbonden)
KUIPERS DR. ANDRÉ
magazine@speakersacademy.nl
Inspirerende sprekers en dagvoorzitters boekt u bij Europa’s grootste sprekersinstituut
2
Helga van Leur
FOTO: STIJN GHIJSEN
drs. Jacobine Geel
drs. Mirjam Sterk
FOTO: CARLI HERMES
Manon Ossevoort
FOTO: NICK VAN ORMONDT
Judith Osborn
Myrthe Hilkens
FOTO: MOOM FOTOGRAFIE
Katinka Simonse (Tinkebell)
FOTO: RIANNE NOORDEGRAAF
drs. Hedy d’Ancona
Barbara Barend
FOTO: RTV OOST
FOTO: IRIS@DUTCHANDFAMOUS
prof. dr. ir. Ionica Smeets
mr. Fatima Moreira de Melo
FOTO: CASPER RILA
FOTO: ROY BEUSKER
Vivianne Bendermacher
speakersacademy.nl | 010-4333322
FOTO: LONNEKE STULEN
Astrid Joosten
FOTO: YPE DRIESSEN
Cover_Academy_Mag
FOTO: ENITH STENHUYS
| speakersacade
FOTO: ENITH STENHUYS
azine_2017.indd
voorkomen dat ‘Kan de wereld het slechte?’ we afglijden naar
HOSEIN
FOTO: MET DANK AAN TINKEBELL
010 - 433 33 22
JACQUES ATTAL
RICHA gearriveerd in ‘De toekomst is ag’ het leven van vanda
Bestel de jubileumuitgave van ACADEMY© Magazine 2017
Annemarie van Gaal
OPZI
COLOFON/UITGELICHT OOK IN 2018
DE OPZIJ AGENDA
F E M I N I S T I S C H M A A N D B LA D 4 . 0
N R .10 • 20 17 • 4 5 s te JAA RG ANG • € 5,99
COLOFON Redactieadres Haagweg 4-H1, 2311 AA Leiden redactie@opzij.nl Hoofdredacteur Marianne Verhoeven Eindredactie Marleen Hogendoorn Art Director Emmely Pardon Medewerkers Erzsó Alföldy, Julie Blik, Branded Cinema, Asha ten Broeke, Corbino, Marilse Eerkens, Sofie van den Enk, Jolene Groen, Nico Hofstra, Karlijn van Houwelingen, Joëlle Kelderman, Claudi Kessels, Nina Klaassen, Alies Pegtel, Lize Prins, De Reismeiden, Sheila Sitalsing, Fieke Tissink, Janice Turner, Marieke van Willigen, ANP Foto, The Interview People, Getty Images, Hollandse Hoogte Directeur/uitgever Hans van Brussel Distributie Aldipress Druk HaboDaCosta COPYRIGHT Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande toestemming van de auteurs of rechthebbenden. De uitgever is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van druk- en zetfouten. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten van de illustraties volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Zij die menen nog zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich wenden tot de uitgever. ABONNEMENTEN Een abonnement wordt tot wederopzegging aangegaan, tenzij anders vermeld. Opzeggingen kunnen UITSLUITEND schriftelijk worden doorgegeven, per post naar Opzij B.V., Abonnementenservice, Haagweg 4-H1, 2311 AA LEIDEN of per email naar abonnementen@opzij.nl. KLANTENSERVICE Op opzij.nl/abonnementen kunt u zelf een abonnement nemen. Voor contact over abonnementen, bestellingen, wijzigingen en vragen kunt u mailen naar abonnementen@opzij.nl. Een jaarabonnement kost € 55,99 voor 10 nummers. PERSOONSGEGEVENS We maken u erop attent dat aan ons verstrekte persoonsgegevens zoals naam, (e-mail)adres en telefoonnummers worden opgenomen in het gegevensbestand van Opzij B.V.. Dit bestand is aangemeld bij het College bescherming persoonsgegevens door Opzij B.V., de verantwoordelijke voor uw gegevens. Uw persoonsgegevens worden gebruikt voor onze abonnementenadministratie, voor de uitvoering van met ons gesloten overeenkomsten en om u op de hoogte te houden van interessante informatie en aanbiedingen van producten en diensten, eventueel ook na beëindiging van uw abonnement.
VANAF NOVEMBER VERKRIJGBAAR IN DE BOEKHANDEL OF RESERVEER NU ALVAST VIA OPZIJ.NL
UITGELICHT CLAUDI KESSELS Illustratrice Claudi Kessels deelt elke maand een kopstoot uit over een maatschappelijke kwestie. Wat mij aansprak aan de vraag van opzij: een ‘mooie’ cartoon te maken. Mijn liefde voor beeld en het tekenen ook echt gebruiken om er een goed werk van te maken. Wat mij erg aanspreekt in dit blad is de mooie layout en een sterke opinie. Deze maand tekende ze een Kopstoot naar aanleiding van de slettenbokaal van een Groningse studentenvereniging.
JOLENE GROEN Vanuit het heerlijke Italië schrijft Jolene Groen berichten voor onze website. Ook stelt ze de maandelijkse boeken top vijf vast. “Op de site schrijf ik graag over inspirerende vrouwen, zoals bijvoorbeeld laatst over Anouk die briljant reageerde op een beledigende column. Ook schrijf ik over onderwerpen die mij als vrouw en feministe woedend maken, zoals seksueel geweld en landen die vrouwen behandelen als tweederangs burgers.” OPZIJ I NR. 10 I 2017
3
WWW.SJAALMANIA.NL
EDITORIAL
NATIONALE VOLKSSPORT
E
igenlijk had ik het hier alleen maar willen hebben over de aardige, inspirerende en bijzondere ontmoetingen en reacties die ik afgelopen maanden heb gehad. OPZIJ heeft, voor wie dat is ontgaan, sinds juni van dit jaar een nieuwe uitgever, hoofdredacteur en ook de redactie heeft verder wat personele wijzigingen ondergaan. Natuurlijk, er is ook kritiek, maar zolang dat in de vorm van waardevol commentaar komt, kun je er wat mee. Want nee, we produceren zeker geen foutloze nummers (dank aan de vrijwillige eindredacteuren die ons ongevraagd op niet-gecorrigeerde spel-, taal- en tikfouten wijzen). En zoals met de meeste onderwerpen die voor flink wat maatschappelijk debat zorgen: er bestaat vaak geen waarheid, er zijn wel heel veel meningen. En die zien we met veel plezier – mede – terug op onze website, Facebook- en Instagram-pagina, waar dagelijks een veelheid aan berichten door ons wordt geplaatst. Die website bevelen we de lezers van ons blad dan ook van harte
aan. We kunnen immers met een papieren maanduitgave niet heel erg actueel zijn. Dus de website voor actuele berichten, het magazine voor achtergronden en verdieping. Koningin van het met kritiek omgaan is misschien wel Lena Dunham. Juist door het inzetten van haar – zoals ze het zelf omschrijft – imperfecte lichaam schudt zij de boel op en houdt zij grappig genoeg juist al die onzekere celebrity-feministen met hun zogenaamd wel perfecte lijven een spiegel voor en houdt ze bij de les. Dat zij in de VS en ook internationaal het jonge feminisme van een flinke dot energie heeft voorzien, is geweldig. Maar ook hier in Nederland kennen we een hele nieuwe garde, die goed van zich laat horen. Met blogs, vlogs, websites, lezingen, commentaren en noem maar op. Een mooi voorbeeld hiervan is Justine van de Beek van Stellingdames. Lees haar interview, maar volg haar vooral ook op haar eigen kanalen. Het zijn dit soort ontmoetingen en gesprekken waar ik heel erg vrolijk van word. Zoals ik van – bijna – dit hele nummer vrolijk word. Van de Universiteit
Leiden, waar rector Carel Stolker serieus werk maakt van diversiteit. Van het essay over vaderschapsverlof. Van Maartje Laterveer, die een boek schreef over Vrouwen & Seks. Ja, geen nieuw onderwerp, maar wel nieuwe teksten. Van Hillary Clinton. Maar niet van de column van Asha ten Broeke. Lees en huiver en laten wij, onze kinderen en onze vrienden, maar vooral onze vijanden alsjeblieft nog even goed nadenken voor we uit de heup schietend waar dan ook op reageren. Want wat moeten we met campagnes tegen het pesten op scholen, als wij, de volwassenen, zelf het pesten tot nationale volkssport lijken te maken. Terechte kritiek kwam er van wetenschapsvrouw Judith Prins, hoogleraar Medische Psychologie aan het Radboudumc, die in het vorige nummer van OPZIJ werd geïnterviewd. Ze heeft namelijk onderzoek gedaan naar het chronisch vermoeidheidssyndroom en niet naar chronische vermoeidheid onder kankerpatiënten. Door het wegvallen van een zin is hierdoor een foute – en voor onderzoekers pijnlijke, suggestie gewekt. Excuses! O OPZIJ I NR. 10 I 2017
5
INHOUD
56
38
72
34
Maatschappij & Wetenschap 08
SAY WHAT?
11
CLAUDI’S KOPSTOOT
12
ONZE WERELD Opmerkelijk nieuws
28
REPORTAGE BUITENLAND ZUID AFRIKA Pech als je hier geboren bent met een vagina
46
INTERVIEW BUITENLAND HILLARY CLINTON Watskeburt?!
Mensen 16
50
ESSAY VADERSCHAPSVERLOF Geen rooskleurig plaatje
60
VROUWEN IN DE WETENSCHAP De overeenkomsten tussen filosofie en voetbal
66
60
20
34
38
56
94
99
6
OPEN DOEK DILAN YESILGÖZ Z – ZEGERIUS FEMINISME 4.0 LENA DUNHAM houdt de celebrityfeministen bij de les
9
Eind score 7
VOORPUBLICATIE Vrouwen & seks
28
10
VAKVROUW KRISTEL GROENENBOOM Directeur container service Groenenboom LANGS DE FEMINISTISCHE MEETLAT CAREL STOLKER Universiteit Leiden
6
5
4
ZUSTERSCHAP JUSTINE VAN DE BEEK
3
MAN OVER VROUW XANDER VAN DER WULP
2
OPHEMELEN ATA KANDÓ
1
INHOUD
84
50
Kunst & cultuur 72
NAAR BED MET DIETRICH & PIAF IRENE KUIPERS & FREDERIQUE SLUYTERMAN
76
BOEKEN
79
BOEKEN TOP 5
80
FILM & TV
81
TENTOONSTELLING
82
PODIUM
84
VAN OPZIJ YENTL & DE BOER
88
OP REIS Lissabon
82
88
94
Columns 05
EDITORIAL
15
SOFIE VAN DEN ENK
19
SHEILA SITALSING
27
ASHA TEN BROEKE
66
16
Service 03
COLOFON
14
ABONNEE WORDEN
98
SHOPPING OPZIJ I NR. 10 I 2017
7
SAY WHAT?
#PAARSE tuinbroek Op onze website en Facebookpagina wordt veel gereageerd. Vaak waardevol en leerzaam. Soms zo zuur, dat we er de slappe lach van krijgen. Daarom een nieuwe rubriek: #paarsetuinbroek. Hierbij de zuurste oprisping van de afgelopen maand.
SAY
FOTO INSTAGRAM @P!NK
WHAT? ENOUGH is enough Voetballende vrouwen verdienen nog altijd minder dan voetballende mannen. Dat wisten we wel. Onze beste voetbalster Lieke Martens verdient bij FC Barcelona nu € 200.000 per jaar, terwijl andere voetballers dit in anderhalve dag verdienen. Uit onderzoek blijkt dat 87 procent van de professionele voetbalsters overweegt voortijdig te stoppen vanwege deze kloof. De bekende keepster Hope Solo sprak tijdens een congres van spelersvakbond FIFPro in Amsterdam over het verschil in salarissen. Volgens haar zorgen gelijke salarissen voor meer respect van mannen en vrouwen voor deze sport. “We love the game, we want to grow the game but enough is enough!”
8
Keep SHINING “Mama, I’m the ugliest girl I know. I look like a boy with long hair.” Dat zei de zesjarige dochter van zangeres Pink op een ochtend tegen haar. De zangeres maakte voor haar dochter een PowerPoint-presentatie met androgyne sterren zoals Freddy Mercury, Michael Jackson, Annie Lennox, Janis Joplin en David Bowie. Pink kreeg tijdens de VMA’s afgelopen maand de oeuvreprijs uitgereikt door Ellen DeGeneres. In haar speech vertelde ze over haar dochter en ging ze in tegen de transgender en homofobe opvattingen en conservatieve schoonheidsidealen. Er zijn verschillende soorten schoonheid. “We don’t change and we help other people not to change. Thank you for being yourself. Keep shining!”