OPZIJ GLOPINIE – FEMINISME 4.0
okt /nov 2 01 9 • 4 6s t e JA ARG A NG • € 6 ,9 9
HALINA REIJN
UITGESPEELD BOERKAVERBOD Opinie
DE TWEEDE SEKSE
In je DOCHTER zie je JEZELF Eén miljoen biertjes GEBROUWEN DOOR VROUWEN Gezondheidszorg INHAALRACE NODIG
vanaf 5 november in België en Nederland De KOE zet de genderverhoudingen op scherp. Gedaan met de ongelijkheid, niet langer moet één vrouw (Natali Broods) zich weren tegen twee mannen (Peter Van den Eede en Willem de Wolf). Want ze nodigden een vierde uit: Lineke Rijxman, theatermaakster bij het Amsterdamse gezelschap mugmetdegoudentand.
E O K e d ut)
Fu
s(
an
rm
e sH
9,
00
An
ie
W
er
tw
t aa
n | O
p:
er
tw
n pe
In seks(e)(n) wordt het boek volledig uitgekleed. Met dezelfde ingrediënten – twee mannen, twee vrouwen, een tuin – beginnen de vier makers aan een totaal nieuw experiment, in een eigentijds klimaat. In Goethe’s tijd was de natuur nog een plek zonder mensen: wij konden niet zonder haar bestaan, maar zij kon prima zonder ons. Anno 2019 hebben we zo goed als elke vierkante centimer van de aardbol bezet, gecontroleerd en geconditioneerd, en op die manier ontnomen van haar wildheid, haar onvoorspelbaarheid. Wat is nog “natuurlijk”? Seks(e)(n) gaat over hokjes en labels, over definities en appropriaties, over vrijheid en maakbaarheid. Vier mensen banen zich een weg door een lexicon van nieuwe en oude termen, proberen die te grijpen en te verfijnen. In seks(e)(n) gaat het erom steeds onderweg te zijn, in de sprong. Bovenal is seks(e)(n) een opening.
20
5 -7 nov 2019 9 nov 2019 13 nov 2019 14 nov 2019 15 nov 2019 20 -24 nov 2019 27 nov 2019 28 -30 nov 2019 3 dec 2019 4 dec 2019 6 dec 2019 7 dec 2019 11 dec 2019 12 dec 2019 13 dec 2019 14 dec 2019 17 dec 2019 18 dec 2019 19 dec 2019 20 dec 2019 21 dec 2019
Brussel Strombeek Beveren Dendermonde Leuven Amsterdam Maasmechelen Mechelen Maastricht Rotterdam Breda Alkmaar Haarlem Den Haag Den Bosch Hengelo Brasschaat Aarschot Berchem Lokeren Utrecht
Kaaistudio’s PREMIÈRE BE CC Strombeek Ter Vesten CC Belgica 30CC - Schouwburg Theater Bellevue PREMIÈRE NL CC Maasmechelen Kunstencentrum nona Theater aan het Vrijthof Theater Rotterdam Schouwburg Chassé Theater Theater De Vest Toneelschuur Theater aan het Spui Verkadefabriek Schouwburg Hengelo CC Brasschaat CC Het Gasthuis CC Berchem Cultuurcentrum Lokeren Stadsschouwburg Utrecht
www.dekoe.be | www.mugmetdegoudentand.nl
V.U.: Jessy Jollings, Schildersstraat 9, 2000 Antwerpen | Ontwerp: Wies Hermans (Fuut)
d an nt
tr Van en met Lineke Rijxman, rss de hil Sc s, Natali Broods, Willem de Wolf ing ll Jo sy es en Peter Van den Eede | Geba.: J .U V | rijf seerd op ideeën uit Die Wahlvered eB tst aa t L wandtschaften van Johann Wolfe tH me tie uc gang Goethe | Decor, Licht en od pr co In geluid Bram De Vreese en Shane Van Laer | Een coproductie van de KOE en mugmetdegoudentand | Deze productie kwam tot stand met de steun van de Tax Shelter maatregel van de Belgische Federale overheid met de hulp van Gallop Tax Shelter | In coproductie met Het Laatste Bedrijf.
e ud go de et m ug m
Het viertal laat zich inspireren door Goethe’s roman Die Wahlverwandtschaften, door de schrijver opgezet als een amoureus experiment genre Temptation Island. Vallen de personages ten prooi aan hun passies, hun driften, de zogenaamde natuurwetten? Of zegeviert de ratio? Het einde was toen ook al catastrofaal.
se ks (e )(n )
seks(e)(n)
FO
TO
PA U L T O L E N
AA
R
Editorial Marianne Verhoeven
GEPASSEERD STATION
W
e zijn benieuwd wat er gaat gebeuren met het advies dat de SER en het SCP aan de regering hebben gegeven omtrent het vrouwenquotum. Wij nemen ons petje af voor Mariëtte Hamer, die al polderend en met al die mannen om haar heen tot een positief advies is gekomen. Je zou toch denken dat wanneer je deze serieuze organisaties om een advies vraagt, je direct de resultaten gaat uitvoeren. Ze uitbundig bedankt zelfs, omdat dit je als regering de mogelijkheid biedt om, zoals NRC zo mooi schreef, het glazen plafond te laten barsten. Maar wat een lauwe reacties. Rutte: “We gaan het bestuderen.” Hoeft niet, hoor, want als dat net zo gedegen gebeurt als het zoeken naar een
gelijk aantal goede vrouwen en mannen voor dit kabinet, dan houden we ons hart vast. Ga er gewoon mee aan de slag! Van Engelshoven, toch de minister met emancipatie in haar portefeuille: “Het rapport is zwaarwegend voor mij.” Sorry? Roep gewoon: “Hiep, hiep, hoera!” Want letten we even op: dit advies wordt zelfs ondersteund door het bedrijfsleven. En als je niet weet hoe het aan te pakken: ga maar eens praten met de invloedrijkste man van Nederland (volgens de Volkskrant): Feike Sijbesma, CEO van DSM. Die weet dat namelijk wel en legde dat in het zomernummer van OPZIJ haarfijn uit. Ik ben ook benieuwd hoe Mirjam de Blécourt dit als nieuwbakken Eerste Kamerlid voor de VVD gaat oppakken. Zij stond immers aan de wieg van de Wet streefcijfer evenwichtige zetelverdeling mannen en vrouwen in bestuur en is fervent voorstander van een quotum. En ik wil ook nog even een oproep doen aan onze zusters die dit advies misschien niet ver genoeg vinden gaan, en het om die reden afwijzen. Liever niet doen. Als die dertig procent binnen is, volgt de rest vanzelf. Daarom een klein oproepje: op onze site staat een enquête over het quotum: OMSLAGKRACHT. Vul in en deel, binnen je bedrijf of organisatie, en ook graag onder mannen: die zijn namelijk verrassend vaak voorstander. Over de VVD gesproken, bij Jinek zagen we hoe Tweede Kamerlid Thierry Aartsen kennelijk van deze partij ruim baan krijgt om de afschaffing van NPO 3 te bepleiten. Niet zo verrassend van deze Thierry, die immers al eerder zei liever subsidie aan het bloemencorso te geven dan het Concertgebouworkest en die zijn eigen blik heel verfrissend vindt ‘omdat hij er niet voor doorgeleerd heeft’. Kreun. Ik kreeg ontzettend heimwee naar m’n jeugdheld: Thierry la Fronde – de Slingeraar. Zo’n fijne jeugdherinnering, en zie die maar eens overeind te houden met de Thierry’s van nu. Van díe Thierry had ik een stripboek en ik kon m’n geluk niet op toen ik van Sinterklaas een heus fotoboek van deze fijne serie kreeg en dacht: die Isabelle werk ik wel weg. Nou ja, over die Thierry ben ik heen gegroeid. En ik hoop maar dat we van die andere Thierry’s over een tijdje ook zullen denken: wat een achterhaald plaatje. O OPZIJ 2019
3
54
14 46
Maatschappij & Wetenschap
30 24
07
KOPSTOOT
08
SAY WHAT?! Opmerkelijk nieuws
10
OPEN DOEK De Bovengrondse
46
BOARDROOM Joumana El Zein Khoury
54
REPORTAGE BUITENLAND Albanië
60
OPINIE Boerkaverbod
66
GEZONDHEID Het duurt te lang - de inhaalrace
Mensen 79
66 4
14
INTERVIEW De Tweede Sekse
24
VAKVROUW Gebrouwen door vrouwen
30
COVERINTERVIEW Halina Reijn
38
LANGS DE FEMINISTISCHE MEETLAT Meta Knol - Museum De Lakenhal
94
MAN OVER VROUW Joris Bijdendijk
38
72 94
Kunst & Cultuur 50
VOORPUBLICATIE ZIJ in de geschiedenis
72
INTERVIEW Anniek Pheifer
76
BOEKEN
79
FILM/TV
82
FILM UITGELICHT Juliette Binoche
86
MUSEA
88
DE REISMEIDEN Sicilië
86
Columns 03 23 29 64 99
EDITORIAL SHEILA SITALSING ASHA TEN BROEKE ETCHICA VOORN CARIN GAEMERS
82 88
Service 06 45
COLOFON ABONNEE WORDEN OPZIJ 2019
5
OPZI
Colofon/Uitgelicht
G LO P I N I E − F E M I N I S M E 4 . 0
okt /nov 2019 • 4 6ste jaargang • € 6,99
KLANTENSERVICE Op opzij.nl/abonnementen kunt u zelf een abonnement nemen. Voor contact over abonnementen, bestellingen, wijzigingen en vragen kunt u mailen naar abonnementen@opzij.nl. Een jaarabonnement kost € 41,50 voor 6 nummers. COLOFON Redactieadres Witte Singel 103 2313 AA Leiden redactie@opzij.nl Hoofdredacteur Marianne Verhoeven Eindredacteur Noémi Prent Art Director Emmely Pardon
Medewerkers Lisette Alberti, Paulien Bakker, Irene Berbee, Asha ten Broeke, Corbino, Carin Gaemers, Marleen Hogendoorn, Felix Huygen, Anouk van Kalmthout, Nina Klaassen, Alies Pegtel, Bernadet de Prins, Lize Prins, De Reismeiden, Irene Schoenmacker, Sheila Sitalsing, Fieke Tissink, Paul Tolenaar, Etchica Voorn, Renate van der Zee. Directeur/uitgever Hans van Brussel Distributie Aldipress Druk HaboDaCosta COPYRIGHT Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande toestemming van de auteurs of rechthebbenden. De uitgever is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van druk- en zetfouten. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten van de illustraties volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Zij die menen nog zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich wenden tot de uitgever.
Achter de schermen Fotograaf Maarten Corbijn - Corbino - weet ons al jaren te verrassen met prachtige portretten van vrouwen en mannen die in OPZIJ het woord krijgen. Dit keer was Anniek Pheifer de gelukkige. Ga voor het werk van Maarten naar pagina 72, en dit actieshot werd door Marianne Verhoeven gemaakt, die Anniek interviewde.
ABONNEMENTEN Een abonnement wordt tot wederopzegging aangegaan, tenzij anders vermeld. Opzeggingen kunnen UITSLUITEND schriftelijk worden doorgegeven, per post Perfect Groep B.V., Inzake OPZIJ, Karel Doormanweg 41, 3115 JD Schiedam. Of per email naar abonnementen@opzij.nl. PERSOONSGEGEVENS We maken u erop attent dat aan ons verstrekte persoonsgegevens zoals naam, (e-mail)adres en telefoonnummers worden opgenomen in het gegevensbestand van Opzij B.V.. Dit bestand is aangemeld bij het College bescherming persoonsgegevens door Opzij B.V., de verantwoordelijke voor uw gegevens. Uw persoonsgegevens worden gebruikt voor onze abonnementenadministratie, voor de uitvoering van met ons gesloten overeenkomsten en om u op de hoogte te houden van interessante informatie en aanbiedingen van producten en diensten, eventueel ook na beëindiging van uw abonnement. 6
Lisette Alberti (1996), geen familie van Willeke, is in september 2019 terugverhuisd naar Nederland na haar master in Art and Politics in Londen. Met een activistische achtergrond en een feministische lens kijkt ze naar zowel politiek als kunst, en alles wat daar tussenin zit. Als volleerd stagiair leert ze de kneepjes van het journalistieke vak op de redactie van OPZIJ en tussen de bedrijven door breit ze haar eigen sokken.
OPSTEKER
Weer een piketpaal geslagen door de koningin van het polderen. Way to go, MariĂŤtte! OPZIJ 2019
7
SAY WHAT?! Hou voor het actuele nieuws opzij.nl in de gaten en abonneer je op onze nieuwsbrief.
Van Jeroen naar Beau Eva Jinek heeft afscheid genomen van KRONCRV en maakt de overstap naar RTL waar ze met Beau van Erven Dorens een talkshow gaat presenteren. Tijdens haar tijd bij de NPO won ze de Zilveren Televizier-Ster (2017), werd ze Omroepvrouw van het Jaar (2017) en ontving ze de Sonja Barend Award (2018). Ook werd ze in 2018 de meest invloedrijke vrouw in de Media in de OPZIJ Top 100. Wie haar tijdslot gaat overnemen op NPO 1 is nog niet bekend. Vanaf januari is Eva te zien op RTL.
Vrouwenquotum Het advies van de Sociaal-Economische Raad (SER), en daarmee het bedrijfsleven, en het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) aan de regering is luid en duidelijk: er moet een vrouwenquotum komen. Dertig procent van raden van commissarissen van beursgenoteerde bedrijven moet vrouw zijn. “We zijn met evenveel mannen als vrouwen, dus dat moeten we overal terugzien,” aldus Mariëtte Hamer van de SER – en zo is het!
Huilpartijtje “Hoe durven jullie?” In een vurig pleidooi bij de VN-klimaattop in New York sprak de zestienjarige klimaatactivist de wereldleiders toe: “De ogen van toekomstige generaties zijn op jullie gericht. En als jullie ervoor kiezen ons te blijven teleurstellen, zeg ik: we zullen jullie nooit vergeven.” Sinds augustus 2018 staakt de bijzondere Zweedse tiener voor een rigoureuzere aanpak van de klimaatcrisis. Zoals het een echte activist betaamt, heeft Greta volgers en haters.
8