SU Magazine - glossy voor een #lobi Suriname

MAGAZINE

Man met een missie!

Dean Gorré scoort als bondscoach van het SU nationale voetbalelftal Stand-up comedian Roué Verveer schreef een boek over geluk Chef Soenil is topkok 2020: ‘In elk gerecht stop ik iets van Suriname’ Wereldster Eva Simons: ‘Naarmate ik ouder word, waardeer ik mijn SU roots meer’

Opgroeien in de Bijlmer met Soortkill Reportage SU advocaten: Gerald en Machteld Roethof, Gerard Spong en Don Ceder Columns van presentator Jörgen Raymann en misdaadjournalist Kees van der Spek

N 1 O

€ 6,95

BP

SU Glossy voor een #lobi Suriname

FamilieNieuws BESTAAT 5 JAAR

ʻWe maken het persoonlijk, dat is ons geheimʼ De in Suriname geboren Denise Faerber is het gezicht van FamilieNieuws.com. Op de redactie is het nooit stil. Dag en nacht komen er berichten binnen. Overlijdensberichten, nieuwstips en anonieme verhalen. Vaak heel persoonlijk. “Dat is ook ons geheim, denk ik, we maken het persoonlijk.”, zegt Denise.

Denise: “Op radio Apintie zijn dagelijks, sinds jaar en dag, rouwadvertenties te horen. Veel Surinamers kennen het wel. Met treurige muziek op de achtergrond worden de rouwadvertenties letterlijk opgelezen. Heel iconisch. Suriname is een hechte gemeenschap, iedereen kent elkaar en veel mensen luisteren.

Maar wij dachten: Dat moet toch wel interactiever kunnen.”

De ervaring was er al. In 2003 was Denise begonnen met Suritext op TV-zender ATV in Suriname. Dat was een soort tekst-TV, een combinatie van Teletekst en Powerpoint. Je ziet het in Nederland nu nog wel op de regionale TV stations. Suritext toonde elke werkdag om 8:00 en 17:00 nieuwsberichten, horoscopen en felicitaties. En het unieke was: ingezonden SMS-jes op een ticker onderin beeld. Dat was een primeur in Suriname. Denise: “Technisch gezien was dat een enorme uitdaging met een 1e generatie

mobiele telefoon. Maar het was in 1 klap razend populair. We konden vanwege het succes lang niet alle SMS-jes plaatsen.”

12 jaar later in 2015 is Denise met FamilieNieuws gestart. “In het begin hadden we alleen maar familieberichten.

Plaatsing is gratis. Voor veel mensen is een advertentie in de krant duur. Daarbij helpen we mensen zelfs met het opstellen van de berichten.

En na plaatsing kan iedereen op Facebook of de website zijn medeleven met de nabestaanden tonen. Dat werd direct gewaardeerd.”

FamilieNieuws.com is inmiddels uitgegroeid tot het grootste condoleance register voor Surinamers.

Kort na de start met familieberichten begonnen mensen om advies te vragen bij relatieproblemen en andere issues.

Zij deelden hele persoonlijke verhalen

en vroegen of deze anoniem konden worden gedeeld. Ook dat werd meteen populair. “Om de een of andere reden houden mensen/Surinamers ervan om andere advies te geven. Ik lees elke dag nog met veel interesse het commentaar onder onze berichten.”, zegt Denise.

FamilieNieuws bestaat nu 5 jaar. Meer dan 2 miljoen maandelijkse pageviews en 124.000 Facebook volgers zijn cijfers die er niet om liegen.

Denise: “Ik ben trots op wat we hebben bereikt. En we groeien nog steeds. We hadden nooit verwacht dat we ook zo populair in Nederland zouden zijn. In april 2018 heeft Van Dale Uitgevers op ons verzoek het woord ‘familienieuws’ toegevoegd aan de betaalde online versie van de Dikke Van Dale. Dat is toch te gek!?”

colofon

SU MAGAZINE

I n s p i r a t i e : S h e i l a E l k e r b o u t H o o f d r e d a c t e u r : S t e v e n D a h l b e r g A r t d i r e c t o r : R e m c o T o n i n o E i n d r e d a c t i e : S J C o m m u n i c a t i e E d i t o r a t l a r g e : A g n e s H o f m a n B e e l d r e d a c t e u r : C e l i n e K r o o n A d v i s e u r r e d a c t i e : R a y B l i n k e r S U M a g a z i n e i s e e n u i t g a v e v a n M a x @ M e d i a B . V . e n M I M M B V .

C o p y r i g h t l i g t b i j d e u i t g e v e r s .

C o n t a c t :

R e d a c t i e : i n f o s u m a g a z i n e @ g m a i l . c o m W e b s i t e : s u - m a g a z i n e . n u h t t p s : / / w w w . f a c e b o o k . c o m / S u G l o s s y / A d r e s r e d a c t i e : J e k e r s t r a a t 1 0 8 I , 1 0 7 8 M J A m s t e r d a m C o v e r s h o o t & m o d e r e p o r t a g e M a g a l i G o r é

P r o d u c t i e : A g n e s H o f m a n Fotografie: Harold Pereira A s s i s t e n t f o t o g r a a f : E l k e S m i d S t y l i n g : M a u r e e n P o w e l A s s i s t a n t s t y l i n g : A s h a n a N a g e s a r V i s a g i e : C l a y t o n L e s l i e A s s i s t e n t i e v i s a g i e : S i s l e y A n g e n o i s e n M y l a d e J o n g M e t d a n k a a n H o t e l E s t h r e a , S i n g e l 3 0 3 3 0 9 i n A m s t e r d a m .

P r o d u c t - i n f o r m a t i e k l e d i n g C o v e r s h o o t :

R o u é : s m o k i n g H & M S t u d i o V l i n d e r : V a n G i l s B l o u s e : O g e r S o e n i l : s m o k i n g v a n A r m a n i D e a n : s m o k i n g v a n V a n G i l s M a g a l i : a v o n d j u r k R a l p h L a u r e n ; r i e m e n a r m b a n d v a n H e r m è s O o r b e l l e n : G i v e n c h y v i a D r o o m f a b r i e k D e G r o o t e n D e J o n g D u n n e a r m b a n d e n v a n C l e e f e n A r p e l s S c h o e n e n v a n J o s h V E v a : j a s j e v a n M a r b l e v i n t a g e R i n g : G u c c i L a a r s j e s : A l e x a n d e r W a n g G o u d e n p a r e l s : D r o o m f a b r i e k D e G r o o t e n D e J o n g O o r b e l l e n : D r o o m f a b r i e k D e G r o o t e n D e J o n g N o a h : j a s j e v a n E s c a d a

W i e w e r k t e n m e e a a n S U M a g a z i n e ?

A n i t a A b a i s a , A s p h a B i j n a a r , S o e n i l B a h a d o e r , M e l a n i e B o s v e l d , I w a n B r a v e , D o n C e d e r , R a f a e l C h a n , S a n d e r e n M i c h i e l C o u m o u , B A L R , A n n e E l z i n g a , S h a m i r o v a n d e r G e l d , D e a n e n M a g a l i G o r r é , C y r i e l G u d s , S i m o n e J a c o b s , M a r t i n e K l i j n , K N V B , E r i k v a n L e e u w e n , M a r i a m L o F o W o n g , N i e u w e K e r k , P i m d e l a P a r r a , B o d i l d e l a P a r r a , H a r o l d P e r e i r a , G u i l l a u m e P h i l i b e r t C h i n , M a u r e e n P o w e l , J ö r g e n R a a i j m a n , M a c h t e l d e n G e r a l d R o e t h o f , R i j k s m u s e u m , I s a u r a S a n w i r j a t m o , T e x a s S c h i f f m a c h e r , N o a h S c h u t t e , B a b s S c h u t t e , C a s S c h u t t e , E v a S i m o n s , S a b r i n a S i m o n s , K a r i n S i t a l s i n g , P e g g y S o m m e r - E l e m a n s , K e e s v a n d e r S p e k , G e r a r d S p o n g , S o o r t k i l l , B i o n d a S n o , J o y c e S y l v e s t e r , M a r i a T a i l o r , H e d y T j i n , T r o p e n m u s e u m , R o u é V e r v e e r , E t c h i c a V o o r n , M a u r e e n W e l s c h e r , J o y c e W i e l k e n s

SU MAGAZINE

38 90

28 76

63 73 106 109

B e a u t y & M o d e

38

L a n g s d e S U m e e t l a t : M a g a l i G o r r é . ‘ D e s t r a t e n v a n P a r a m a r i b o e n m i j n h o g e h a k k e n z i j n g e e n m a t c h . ’ A l l e b e a u t i p s : ‘ I k h e b m e e r p r u i k e n d a n B e y o n c é . ’

B l o g / B e e l d

29

F o t o w e s t r i j d : E e n v a n d e w i n n a a r s v a n d e G r o t e S u r i n a m e T e n t o o n s t e l l i n g .

A n i t a A b a i s v e r t e l t o v e r v i j f j a a r B l a c k L a d i e s T a l k .

M a g a l i G o r r é l a n g s d e S U m e e t l a t : ‘ H o e S u r i n a a m s i k b e n n a 2 7 j a a r h u w e l i j k ?

S t e e d s m e e r ’

C o l u m n

S t a n d - u p c o m e d i a n e n p r e s e n t a t o r J ö r g e n R a y m a n n v e r t e l t o v e r h e t b e l a n g v a n f a m i l i e i n S u r i n a m e . M a w a n S r a n a n !

M a n m e t e e n m i s s i e : D e a n G o r r é , c o a c h v a n h e t S U n a t i o n a l e e l f t a l .

K e e s v a n d e r S p e k , b e k e n d v a n t e l e v i s i e p r o g r a m m a ’ s a l s O p l i c h t e r s A a n g e p a k t , h e e f t i n z i j n j e u g d i n S u r i n a m e g e w o o n d : H i p i n P a r a m a r i b o .

J o y c e S y l v e s t e r , s u b s i t u u t o m b u d s m a n e n a m b a s s a d e u r v a n s t i c h t i n g d ’ O N S , p l e i t v o o r e e n d u u r z a a m S u r i n a m e .

98 110 113

98

65 57

32

67

12 51 84

C u l i n a i r

D e l e k k e r s t e H o t s p o t s i n S u r i n a m e e n N e d e r l a n d .

T o p k o k S o e n i l B a h a d o e r v a n h e t t w e e s t e r r e n r e s t a u r a n t D e L i n d e n h o f : ‘ I n e l k g e r e c h t s t o p i k i e t s v a n S u r i n a m e . ’ M o k s i M e t i : t e l e v i s i e k o k S h a r o n d e M i r a n d a .

C u l t u u r

D e t o p 5 S u r i n a a m s e l i t e r a t u u r v a n s c h r i j f s t e r E t c h i c a V o o r n .

I n h e t T r o p e n m u s e u m i n A m s t e r d a m s t a a t d e v a s t e t e n t o o n s t e l l i n g . H e d e n v a n h e t s l a v e r n i j v e r l e d e n . C e n t r a a l s t a a n d e v e r h a l e n v a n d e t o t s l a a f g e m a a k t e n e n h u n n a z a t e n .

D e r d e g e n e r a t i e

K i n d v a n d e k o l o n i e : v i e r j o n g e r e n v e r t e l l e n o v e r h u n S u r i n a a m s e r o o t s .

E r f g o e d

N i e u w s : G e r o o f d e k u n s t m o e t t e r u g g e g e v e n w o r d e n a a n S u r i n a m e .

Mystiek: Art-director Michiel Coumou en filmregisseur R a f a e l C h a n z i j n i n o p l e i d i n g b i j e e n v a n d e l a a t s t e s j a m a n e n i n S u r i n a m e .

S p o r e n v a n s l a v e r n i j : ‘ D e G o u d e n K o e t s i s e e n r e c h t s t r e e k s s p o o r v a n h e t T r a n s - A t l a n t i s c h e s l a v e r n i j v e r l e d e n . ’

INHOUD 29

48

24 88 94 102

08 14 22 44

Eerste generatie

Power women: Noraley Beyer, Kathleen Ferrier en Gloria Wekker: ‘De verhitte discussie over Zwarte Piet heeft een tweede antiracistische golf op gang gebracht waar ik heel enthousiast over ben.’

Geschiedenis

Het verdriet van Suriname: ‘Als ik blijf toekijken en het gaat fout, dan ben ik even verantwoordelijk.’

Interview

Pim de la Parra: ‘Als ik geen Surinamer zou zijn geweest, zou ik een heel andere Pim de la Parra zijn.’

Acteur Cyriel Guds: Next Stop Hollywood.

Zangeres Eva Simons: ‘Beyoncé heeft hot sauce in haar bag, ik heb mijn Surinaamse sambal.’

Ondernemer Guillaume Philibert begon op 19-jarige leeftijd het inmiddels succesvolle schoenenmerk Filling Pieces.

16 44

Lifestyle

Symbolen: De Nederlandse taal is verrijkt door de banden tussen Suriname en Nederland: doekoe, no spang, mi gudu en hosselen.

Maria Tailor van het gelijknamige merk: ‘Mijn Surinaamse vader droeg vroeger veel geelgoud en dat heb ik echt van hem overgenomen.’

Het geluk van komiek Roué Verveer: ‘Het gaat allemaal om de juiste mindset!’

‘Ik ben een Surinaams kind van de wereld’, zegt Instagramster en model Maureen Powel.

Maureen Powel: ‘Ik ben een Surinaams kind van de wereld’

32 35 74

59

78

78

84

16

Sporen van slavernij

104

Persoonlijk verhaal

1106, Smibsaland: Soortkill groeide op in de Bijlmer en koos voor kunst.

Schrijfster Etchica Voorn moest wennen aan de Bijlmer mores.

Sabrina Simons brengt een ode aan haar alleenstaande vader: ‘Mijn vader leerde ons onafhankelijke sterke vrouwen te zijn.’

Reportage

Schrijfster Karin Sitalsing schreef Verbonden met Suriname: over drie witte Hollanders bij wie SU in het hart woont.

Serie

De serie met bekende SU professionals wordt afgetrapt door de advocaten Machteld en Gerald Roethof, Don Ceder en Gerard Spong.

Voetbal

Brasa: Nederlandse internationals helpen Suriname: Virgil van Dijk, Giorgino Wijnaldum, Steven Bergwijn en Quincy Promes.

BALR is een brug tussen voetbal en mode en de droom van oud-voetballer Demy de Zeeuw.

07

editorial

Lobi voor Suriname

THEO CAPTEIN

V e r a n d e r i n g i s n i e t a l t i j d l e u k , i s n i e t a l t i j d e e n v r i j e k e u z e .

V e r a n d e r i n g i s s o m s n o o d z a k e l i j k e n g a a t g e p a a r d m e t j e a a n p a s s e n a a n e e n n i e u w e o m g e v i n g e n a n d e r e g e w o o n t e n . N i e t a l t i j d m a k k e l i j k m a a r v a a k b i e d t v e r a n d e r i n g o o k n i e u w e k a n s e n , n i e u w e m o g e l i j k h e d e n .

O p j o n g e l e e f t i j d b e n i k s a m e n m e t m i j n m o e d e r n a a r N e d e r l a n d g e k o m e n . H i e r b e n i k o p g e g r o e i d . V a n m i j n e e r s t e j a r e n i n S u r i n a m e k a n i k m e n i e t s h e r i n n e r e n m a a r o p l a t e r e l e e f t i j d b e n i k g e r e g e l d i n S u r i n a m e g e w e e s t .

E n S u r i n a m e v o e l t v o o r m i j i m m e r a l s t h u i s k o m e n .

H e t v e r b a a s t m e e l k e k e e r w e e r h o e g r o o t d e v e r s c h i l l e n z i j n t u s s e n S u r i n a m e e n N e d e r l a n d . G r o t e t e g e n s t e l l i n g e n i n h e t w e e r , i n d e c u l t u u r e n g e w o o n t e n . E n t o c h . H o e i s h e t m o g e l i j k d a t z o v e e l S u r i n a m e r s d i e i n N e d e r l a n d z i j n g a a n w o n e n d i e v e r a n d e r i n g e n , d i e a a n p a s s i n g e n z o g o e d h e b b e n o n d e r g a a n ?

H e t k o l o n i a l i s m e v a n b i j n a v i e r h o n d e r d j a a r i s n o g s t e e d s v o e l b a a r e n k a n n i e t w o r d e n u i t g e v l a k t . A n n o 2 0 2 0 h e e f t d e g e m e e n s c h a p p e l i j k e g e s c h i e d e n i s v a n S u r i n a m e e n N e d e r l a n d e e n g e w i c h t i g e i n v l o e d o p d e h u i d i g e N e d e r l a n d s e s a m e n l e v i n g . M e t d e k o m s t v a n S u r i n a -

m e r s z i j n z o v e e l z a k e n b e i n v l o e d : g e b r u i k e n , k e n n i s , k u n s t , s p o r t , r e l i g i e , p o l i t i e k , b e s t u u r e n c u l i n a i r e g e w o o n t e n .

M a a r o o k n u , 4 5 j a a r n a d e o n a f h a n k e l i j k v a n S u r i n a m e , b l i j f t d e l o b i v o o r S u r i n a m e n o g s t e e d s g r o o t .

I n o n s e e r s t e n u m m e r v a n S U M a g a z i n e k u n t u h e t r e s u l t a a t z i e n v a n d e v e l e v e r a n d e r i n g e n d i e z i c h h e b b e n v o o r g e d a a n e n d i e v a n o n s a l l e m a a l z i j n , o n g e a c h t k l e u r , g o d s d i e n s t , a f k o m s t . I m m e r s h o e z o u d e A m s t e r d a m s e g r a c h t e n g o r d e l e r u i t h e b b e n g e z i e n a l s d e W I C e n d e V O C d e s t i j d s g e e n g r o t e r i j k d o m m e n h a d d e n g e s t o l e n u i t d e k o l o n i e s ? A s p h a B i j n a a r s c h r i j f t i n d i t n u m m e r e e n i n d r i n g e n d a r t i k e l o v e r S p o r e n v a n s l a v e r n i j d i e n o g s t e e d s t e z i e n z i j n e n d i e o o k d e b a s i s v o r m e n v a n d e B l a c k L i v e s M a t t e r b e w e g i n g . A a n b o d k o m t o o k H e t v e r d r i e t v a n S u r i n a m e , g e s c h r e v e n d o o r I w a n B r a v e , j o u r n a l i s t i n P a r a m a r i b o .

M a a r o o k : W a t z o u h e t N e d e r l a n d s e v o e t b a l z i j n z o n d e r d e t o p s p e l e r s m e t e e n S u r i n a a m s e a c h t e r g r o n d ? D e r h a l v e s c h r i j f t o u d - v o e t b a l l e r e n b o n d s c o a c h D e a n G o r r é v a n h e t S u r i n a a m s e n a t i o n a l e e l f t a l e e n c o l u m n . T e v e n s e e n r e p o r t a g e o v e r V i r g i l v a n D i j k , G e o r g i n o W i j n a l d u m , S t e v e n B e r g w i j n e n Q u i n c y P r o m e s . N e d e r l a n d s S u r i n a a m s e i n t e r n a t i o n a l s d i e u i t e i g e n z a k h e t S U n a t i o n a l e e l f t a l h e b b e n g e s p o n s o r d .

N o g m e e r m o o i e v e r h a l e n : e e n c o l u m n v a n J ö r g e n R a y m a n n ; e e n s e r i e o v e r S U p r o f e s s i o n a l s d i e w o r d t a f g e t r a p t d o o r d e b e k e n d e a d v o c a t e n M a c h t e l d e n G e r a l d R o e t h o f , D o n C e d e r e n G e r a r d S p o n g ; e e n i n t e r v i e w m e t r e g i s s e u r P i m d e l a P a r r a o v e r S u r i n a m e e n z i j n d o c h t e r s B o d i l e n N i n a ; e e n f o t o - i m p r e s s i e v a n I n s t a - g i r l M a u r e e n P o w e l ( ‘ I k b e n e e n S u r i n a a m s k i n d v a n d e w e r e l d ’ ) ; e e n b i j d r a g e v a n w o o r d k u n s t e n a a r S o o r t k i l l d i e i n d e B i j l m e r o p g r o e i d e ; e e n c o l u m n v a n m i s d a a d - j o u r n a l i s t K e e s v a n d e r S p e k o v e r z i j n m i d d e l b a r e s c h o o l t i j d i n P a r a m a r i b o ; e e n e s s a y v a n A n i t a A b a i s a v a n B l a c k L a d i e s T a l k ; a r t i k e l e n v a n d e s c h r i j f s t e r s E t c h i c a V o o r n e n K a r i n S i t a l s i n g . E n R o u é V e r v e e r , d e s t a n d - u p c o m e d i a n d i e z i j n l i f e s t y l e e n g e l u k m e t d e l e z e r d e e l t .

E n n a t u u r l i j k h e e l v e e l e t e n m e t t o p k o k s S h a r o n d e M i r a n d a e n S o e n i l B a h a d o e r e n m e t d e h o t s p o t s d i e B i o n d a S n o s p e c i a a l v o o r S U M a g a z i n e h e e f t u i t g e k o z e n .

S U M a g a z i n e l a a t z i e n w a t e e n m o o i e g e k l e u r d e s a m e n l e v i n g N e d e r l a n d i s .

S t e v e n D a h l b e r g , h o o f d r e d a c t e u r

SU MAGAZINE

08

symbolen

‘Heb je doekoe? Mijn portemonnee ligt nog in de auto’, zegt mijn Nederlandse verloofde op een zonnig terras.

‘Ja, geen probleem,’ zeg ik terwijl ik oogcontact zoek met de serveerster. Ruim voor onze verkering rolde het woord doekoe vlot over de lippen van mijn lief. Het Surinaamse woord voor geld kent toch iedereen?

D e N e d e r l a n d s e t a a l i s v e r r i j k t d o o r d e b a n d e n t u s s e n S u r i n a m e e n N e d e r l a n d . S U i s d e e l v a n o n z e s y m b o l e n .

W e z e t t e n e r v i e r o p e e n r i j .

‘ H e b j e d o e k o e ? ’ door Mariam Lo Fo Wong/ Steven Dahlberg illustraties Hedy Tjin

‘Heb je doekoe?’

Rappers hebben het woord hosselen gestolen om de zoektocht naar een drugsdeal uit te beelden. Hosselen betekent in Suriname waar de meeste mensen het niet breed hebben, de dagelijkse zoektocht naar (extra) geld. Dat kan bijvoorbeeld een leerkracht zijn die ook maaltijden verkoopt, een buschauffeur die tevens zwemlessen geeft of een kantoordame die na haar werk strijkt bij particulieren.

09

Hosselen

SU MAGAZINE

10

symbolen

N o S p a n g !

Je druk maken over zaken waar je geen invloed op hebt geeft een hoge bloeddruk. Onbelangrijke dingen van je laten glijden is een kwaliteit die hoort bij no spang. Niet uit desinteresse, maar uit puur zelfbehoud voor een ontspannen lifestyle. De no spang-mentaliteit laat het bloed rustig stromen en maakt ruimte voor zaken die er wel toe doen!

‘Heb je doekoe?’

Mi Gudu

11

Gudu betekent voor Surinamers meer dan het koosnaampje schatje. Met het uitspreken van mi gudu, is het verlangen naar Suriname voelbaar en voel je de warme omhelzing van de tropen op je huid.

Wellicht de belangrijkste reden dat Surinaamse eethuisjes mi gudu op hun gevel hebben staan. Zodat je met je favoriete soulfood kunt wegdromen naar je gudu?

SU MAGAZINE

12

erfgoed

Diorama van het Gouvernementsplein in Paramaribo, Gerrtit Schouten 1812.

In de jaren dat Suriname onder Brits bestuur viel, van 1804 tot 1816, zag het Gouvernementsplein – tegenwoordig Onafhankelijkheidsplein – in Paramaribo er zo uit. Boven Fort Zeelandia wappert de Britse vlag.

Erachter, op de Surinamerivier, varen twee Engelse koopvaardijschepen. Links staat gouverneur Sir Pinson Bonham in rood uniform voor de deur van zijn residentie.

Zijn vrouw komt net naar buiten, met een dochtertje aan de hand.

Nieuws

13

Geroofde kunst moet terug naar Suriname door de redactie foto Rijksmuseum

De Raad voor Cultuur heeft de Nederlandse minister Engelshoven van OCW geadviseerd dat Nederland al het koloniaal erfgoed moet teruggeven aan de herkomstlanden.

In Suriname is hierop verheugd gereageerd.

Tijdens het koloniale verleden, tijdens de koloniale oorlogen en toen Nederland Indonesië en Suriname in handen had, werd er kunst geroofd. In grote hoeveelheden. Het gaat om kunst uit de periode van begin zeventiende eeuw, toen de eerste schepen vanuit Nederland overzee vertrokken, tot 1975, het jaar dat Suriname een onafhankelijke republiek werd.

De Raad van Cultuur staat onder leiding van de Surinaamse juriste en mensenrechten activist Lilian Gonçalvez-Ho Kang You. In het advies Koloniale Collecties en Erkenning Onrecht stelt de Raad: ‘Historisch onrecht dat in het koloniale verleden heeft plaatsgevonden, kan niet ongedaan worden gemaakt. Maar wel kan aan het herstel van onrecht een bijdrage worden geleverd door

bij de omgang met koloniale objecten verantwoordelijkheid voor dat verleden te nemen.’

Niet helder is hoeveel kunst is geroofd. De Raad schat echter dat het advies voor teruggave honderdduizenden voorwerpen betreft: ceremoniële wapens, vlaggen, religieuze objecten, tekeningen, schilderijen, sieraden, sculpturen, gebruiksvoorwerpen. Het rapport benadrukt: ‘De eerste stap is de erkenning dat door het tegen hun wil in bezit nemen van cultuurgoederen de oorspronkelijke bevolking van de koloniale gebieden onrecht is aangedaan.’ Om dat onrecht te herstellen, moet Nederland een onvoorwaardelijke teruggave uitspreken. Die bereidheid betekent dat het belang van Nederland en bijvoorbeeld Nederlandse musea niet wordt afgewogen tegen de belangen van de landen waar de kunst thuishoort.

De Raad: ‘Herstel van onrecht wordt niet alleen gerealiseerd door teruggave maar ook door het onrecht te erkennen en het herstel daarvan als principieel uitgangspunt te hanteren.’

Om teruggave te realiseren moet een procedure worden afgestemd, aldus de Raad, met de landen waar Nederland koloniaal gezag uitoefende zoals in Indonesië, Suriname en op de Caribische eilanden. ‘Waak voor een neokoloniale herhaling van het verleden waarin vooral eigen opvattingen, gevoelens, normen en waarden leidraad zijn voor het handelen,’ waarschuwt de Raad.

Wellicht dat sommige musea worstelen met de idee om werken uit de collectie te verliezen. Echter Stijn Schoonderwoerd, directeur van het Nationaal Museum van Wereldculturen waaronder onder meer het Tropenmuseum in Amsterdam en Museum Volkenkunde in Leiden vallen, noemt het advies in een reactie ‘een grote stap voorwaarts’ (Museum Tijdschrift 7- 2020). Hij zegt: ‘Hiermee neemt Nederland zijn verantwoordelijkheid door het onrecht te erkennen en teruggave mogelijk te maken. Wij juichen dat toe. En we vinden het terecht dat de adviescommissie ook de mogelijkheid biedt voor het claimen van objecten van cultureel, religieus of nationaal belang waarbij geen sprake is van onvrijwillig bezitsverlies.’

Schoonderwoerd spreekt de hoop uit dat het advies van de Raad van Cultuur op korte termijn wordt omgezet in beleid.

SU MAGAZINE

14

lifestyle

1

F a v o r i e t e n v a n M a r i a 1 ‘Ik ben echt dol op de ontwerpen van Franky Amsterdam, en ze hebben een fijn prijsje.’ Franky Amsterdam, €65 2 ‘Mijn vader droeg vroeger veel geelgoud en dat heb ik echt van hem overgenomen. Ook in huis staat het prachtig.’ Eichholtz, €1199 3 ‘Mijn favoriete gerecht is antroewa met zoutvlees. En ja, die maak ik zelf.’

4 ‘Deze boots staan op mijn wishlist voor dit najaar. Combineer ik met een jeans of draag ik onder een rokje.’ Saint Laurent, €1395 5 ‘Ah, mijn favoriete parfum. Deze is zoet en zwaar. Ideaal voor een avondje uit.’ Maison Francis Kurkdjian, €195 6 ‘Deze body highlighter staat prachtig op bruine benen en is red carpet-proof.’ Charlotte Tilbury, Supermodel Body, €59 7 ‘Het werk van Damien Hirst vind ik echt geweldig en vooral dit kunstwerk. Mijn dochter is gek op vlinders en ik houd natuurlijk van goud.’

Damien Hirst, prijs op aanvraag.

8 ‘Ik shop iedere week verse bloemen voor mijn vazen van Gauxs.’ Zie guaxs.com 9 ‘Mijn laatste aanwinst. Wat mij betreft past wit en goud in ieder seizoen.’ Bottega Veneta, €2950 10 ‘Dit beddengoed is heerlijk. Daarmee creëer je thuis een vijfsterren hotelbed.’ Yves Delorme Luxury Linens, verkrijgbaar bij onder andere De Bijenkorf.

4 3

6 5

Favorieten van Maria Tailor

15

2

Tailor Wie is Maria?

Maria Tailor (37) is de dochter van een Surinaamse vader en een Nederlandse moeder. Ze groeide op in Utrecht en verhuisde voor haar televisie- en theateropleiding naar Amsterdam waar ze nog steeds woont. Maria werkte al jong als model, zowel fotografie als catwalk. Zo liep ze vijftien jaar geleden tijdens de London Fashion Week shows voor onder andere Tommy Hilfiger en Stella McCartney. In 2011 brak ze door met het realityprogramma Modemeisjes met een Missie. Haar modepassie bleek echter bij ontwerpen te liggen. Op haar zevende creëerde ze haar eerste collectie die ze zelf in elkaar zette met een traditionele Singer-naaimachine. Vanaf 2014 heeft ze haar eigen modebedrijf, de laatste jaren onder de naam Maria Tailor. Ze maakt affordable en stijlvolle fashion om vrouwen te empoweren: ‘Ik wil dat vrouwen zich zelfverzekerd voelen in mijn kleding.’

Maria houdt van het leven en dat wil ze met haar kleding en stijl laten zien. Op Instagram tikt ze bijna honderdduizend volgers aan. Dat is inmiddels ook een business geworden, maar… Maria werkt bewust niet fulltime. Ze voedt haar kinderen Amelle (5) en Jean (4) alleen op. Maria haalt de kindjes iedere dag van school en daarna gaan ze met zijn drietjes op avontuur in de stad. De twee hoogblonde kleuters zijn van binnen heel Surinaams, net als Maria.

‘Sinds onze vakantie in Suriname twee jaar geleden, eten ze het liefst rijst, met Surinaamse muziek hard aan. Ik kan niet wachten om weer terug te gaan.’

7

10

8 9 Beeldproductie en tekst Agnes Hofman Fotografie Dario & Misja Styling Danielle Dinkgreve Makeup en haar Judith van de Loo

SU MAGAZINE

16

voetbal

Brasa!

17

Brasa! door de redactie foto’s KNVB

De KNVB heeft een commissie benoemd tegen racisme en discriminatie in het voetbal. Deze is vernoemd naar Humphrey Mijnals, de eerste Surinaamse speler in het Nederlands Elftal.

In het Olympisch Stadion maakte hij op 3 april 1960 een legendarische omhaal. Sinds Humphrey Mijnals hebben honderden spelers met een Surinaamse achtergrond op de Nederlandse en buitenlandse voetbalvelden furore gemaakt. Ook nu hebben vele internationals met een SU achtergrond er mede voor gezorgd dat Oranje volgend jaar, 2021, op de eindronde van het Europese Kampioenschap mag spelen.

Opvallend is dat het Surinaamse nationale elftal voor het eerst in de geschiedenis op een belangrijke eindronde zal schitteren. Onder aanvoering van coach Dean Gorré (zie zijn column op pagina 56) heeft SU de Concacaf Golden Cup 2021 gehaald- mede door de inbreng van Nederlandse spelers die een Surinaams sportpaspoort kregen.

Met dit sportpaspoort kunnen ze voor Suriname uitkomen zonder de Nederlandse nationaliteit te verliezen.

Echter de financiële middelen van de Surinaamse Voetbal Bond zijn beperkt. Het is sprokkelen geblazen.

Uit betrouwbare bron heeft SU Magazine vernomen dat het gebrek aan funding bijvoorbeeld betekende dat er geen geld was om trainingskampen te houden en benodigd materiaal te kopen. En dus besloten de Nederlandse internationals Virgil van Dijk, Quincy Promes, Giorgino Wijnaldum en Steven Bergwijn op persoonlijke titel het Surinaamse nationale elftal te sponsoren.

Wie zijn deze internationals? Wat betekent Suriname voor hen?

SU MAGAZINE

18

voetbal

D o l o p z i j n S u r i n a a m s e m o e d e r

Virgil Van Dijk

HIJ

is de aanvoerder van het Nederlands elftal, sterspeler van Liverpool, door collega’s in de Premier League verkozen tot speler van het jaar (2019) en in augustus 2019 uitgeroepen tot Europees speler van het jaar. Liverpool heeft dan ook een Godsvermogen van ruim 84 miljoen euro betaald voor de overname van Virgil Van Dijk (29) die toen, in januari 2018, bij de club Southampton speelde. Daarmee werd hij de duurste Nederlandse voetballer ooit.

In 2011 viel de in Breda geboren Virgil op toen hij als centrale verdediger voor FC Groningen uitkwam. Op 30 oktober 2011 scoorde hij zijn eerste competitiedoelpunt in een wedsttijd tegen Feyenoord die door Groningen met 6-0 werd gewonnen. Het ging hem voor de wind totdat hij in het voorjaar van 2012 met spoed naar het zieken-

huis werd gebracht vanwege een blindedarmontstelking, buikvliesontsteking en niervergiftiging. De dood lag op de loer.

Zijn herstel duurde lang.

In 2015 debuteerde Virgil in het Nederlands elftal. Aanvankelijk nog met de naam Van Dijk op zijn shirt. Tegenwoordig staat op zijn shirt zijn voornaam: Virgil.

De voetballer, zijn broertje en zusje werden vooral grootgebracht door hun Surinaamse moeder Hellen Fo Sieeuw, op wie Big Virg dol is. Vader Ron van Dijk verliet het gezin toen Virgil zijn vader hard nodig had.

In 2011 bevestigde Virgil in een vraaggesprek met het Dagblad van het Noorden dat het contact met zijn vader bij de scheiding stopte: ‘Ik was 11, 12 jaar toen hij ons heeft achtergelaten. Ik heb eerst nog even bij hem gewoond en daarna de keus gemaakt terug te gaan naar mijn moeder. Mijn broertje en zusje woonden al bij haar. Hij heeft het contact toen verbroken. Vervelend? Valt wel mee. In het begin is het niet leuk maar ik heb hem niet meer nodig.’

Zijn oom Steven Fo Sieeuw verklaarde in sportnieuws.nl (maart 2019): ‘De waarheid is dat zijn vader er niet was (….) en dat zijn moeder de echte heldin van het verhaal is. Je verwijdert de achternaam van je vader niet zonder reden van je shirt en Virgil maakt op deze wijze duidelijk hoe hij zich over hem voelt.’

De centrale verdediger met een Surinaamse achtergrond heeft zich ontpopt tot één van de boegbeelden van het mondiale Nederlandse voetbal.

Brasa!

TOEN

de Engelse club Liverpool in 2019 de Champgions League won, zwaaide de in Rotterdam geboren Giorgino Wijnaldum na de wedstrijd met de Nederlandse en de Surinaamse vlag. ‘Ik ben Nederlander. Ik ben in Nederland geboren en ik heb een Nederlandse paspoort. Maar mijn ouders komen uit Suriname. Ik voel mij daardoor ook een Surinamer’, aldus de Liverpool-speler die zijn carrière begon in de jeugd van Sparta en Feyenoord. Vervolgens

Giorgino Wijnaldum

‘Ik voel mij ook Surinamer’

19

ging de middenvelder naar PSV en belandde uiteindelijk in Engeland, eerst bij Newcastle United en daarna bij Liverpool, de club die in 2016, naar verluid, dertig miljoen euro voor hem moest neertellen.

In het team van Liverpool dat de Champions League finale won, stond naast Wijnaldum tevens Virgil van Dijk. In Madrid was de ploeg met 2-0 te sterk voor Tottenham Hotspur, dat in de halve finale nog met veel geluk had afgerekend met Ajax.

Wijnaldum was zo trots op de overwinning dat hij in navolging van zijn grote voorbeeld Clarence Seedorf de Cup met de Grote Oren meenam naar Suriname. Seedorf vloog in 2007 met diezelfde beker naar zijn geboortestad Paramaribo nadat hij met AC Milan Champions League-kampioen werd.

Een geplande huldiging in Suriname van Wijnaldum door toen nog de Surinaamse president Bouterse ging op het laatste moment niet door.

De topvoetballer wilde er niet veel over kwijt. Hij zei wel tegen Dagonline, nadat hij was gearriveerd op vliegveld Zanderij: ‘Dit (wijzend naar de trofee) is meer iets voor de mensen hier, niet speciaal voor mij. Ik vind het altijd al leuk als ik hier kom. Je stapt uit het vliegtuig en je voelt gelijk de Surinaamse wind en je ruikt Suriname. Dat vind ik het leukst. Maar dit is gewoon om de mensen hier te laten zien wat ik heb gewonnen als NederlandsSurinaamse jongen. Ik wil het graag met de Surinamers eren.’

SU MAGAZINE

20

voetbal

Linksbuiten

Steven Bergwijn tekende in januari 2020 een contract voor vijf jaar bij de Londense club Tottenham Hotspur. De Engelse voetbalclub zou dertig miljoen voor hem hebben betaald aan PSV. Bergwijn belandde op 13-jarige leeftijd

‘ D e S u r i n a a m s e c u l t u u r i s e e n g r o o t d e e l v a n m i j n l e v e n ’

Steven Bergwijn

in Eindhoven nadat hij door Ajax was weggestuurd vanwege een ruzie. De in Amsterdam geboren Bergwijn was op 7-jarige leeftijd toegelaten tot de jeugdopleiding van Ajax.

Toen Bergwijn in Eindhoven ging spelen had dat veel invloed op het gezin Bergwijn. Op de website van Tottenham Hotspur zegt Steven: ‘Allebei mijn ouders hebben alles voor mij gedaan.’

Vier jaar lang reed vader Bergwijn zijn zoon van Amsterdam naar Brabant. ‘We stonden om zes uur ‘s ochtends op, reden in een uur naar Eindhoven en dan terug naar school tot drie of vier uur ‘s middags. Als ik aan het trainen was sliep mijn vader in de auto, en dat alles drie of vier jaar lang.’

De Oranje-international is zijn familie eeuwig dankbaar. ‘Ik weet wat mijn familie voor mij gedaan heeft en ik ben blij dat ik nu iets terug kan geven.’

De Surinaamse achtergrond van zijn ouders is voor de aanvaller heel belangrijk. In the Players Tribune benadrukt hij: ‘Mijn beide ouders zijn in Suriname geboren en hun Surinaamse cultuur is een groot deel van mijn leven.’ Zijn Adidas voetbalschoenen getuigen van zijn herkomst.

Op de ene schoen staat de Nederlandse vlag en op de andere schoen de Surinaamse vlag.

Brasa!

‘Amsterdam en ik hebben hetzelfde karakter’

Quincy Promes

Niet

verwonderlijk dat Quincy Promes (28) voetballer is geworden. Zijn vader was een topspeler in Suriname en Quincy was van kleins af aan altijd bezig met de bal. Hij speelde van 2002 tot 2008 in de jeugd van Ajax waar hij op 16-jarige leeftijd werd weggestuurd omdat hij onhandelbaar was. Reden? Wellicht de scheiding van zijn ouders. Toen hij 14 jaar was, verhuisde Quincy met zijn Surinaamse moeder van Amsterdam-West naar Amsterdam-Noord waar hij niet goed kon aarden. Op de Ajax site zegt hij: ‘Het was een van mijn donkere tijden.

Ik zat niet goed in mijn vel. Ik had het moeilijk met de scheiding, moest ineens wennen aan een nieuwe buurt waar ik niemand kende en ik was ook nog eens behoorlijk aan het puberen.’

Maar het brutale gedrag komt wellicht ook door zijn tempera-

21

ment. ‘Ik kwam letterlijk van de straat, daar ben ik opgegroeid en volgens die wetten leefde ik zo’n beetje. (-) Wat je dan krijgt, is een beetje rebellie. Ik kon niet makkelijk ja knikken. Als de trainer zei dat we tien rondjes om het veld moesten lopen, vroeg ik: Waarom niet vijf? Ik dacht dat ik het mannetje was.’, aldus Promes in Voetbal International.

Toen Quincy bij Ajax werd weggestuurd wilde hij eigenlijk stoppen met voetbal maar zijn moeder motiveerde hem om door te gaan. Via Haarlem en SF Twente vertrok hij naar Rusland. Spartak Moskou betaalde ruim elf miljoen euro voor de talentvolle Surinaamse Amsterdammer. Hij werd kampioen met Spartak, topscorer van de Premjer Liga en twee keer op rij uitgeroepen tot beste speler van Rusland.

Na vier seizoenen kreeg Promes een transfer naar Sevilla en speelde hij een jaar in Spanje.

Het was een verrassing toen Promes in 2019 terugkeerde naar Ajax. Op de Ajax-site stelde hij: ‘Amsterdam en ik hebben hetzelfde karakter.’ Promess en zijn Surinaamse vriendin Jamie kregen al vroeg kinderen: twee dochters en een zoon. Hij is blij dat zijn kinderen dichtbij hun Surinaamse oma wonen, in Amsterdam.

SU MAGAZINE

22

lifestyle

H e t g e l u k v a n R o u é V e r v e e r

M i n d s e t Roué: ‘Het gaat allemaal om de juiste mindset! Zo kun je de stress van het leven soepel aan. Ja, natuurlijk draag ik kleding waarin ik me lekker voel. En ik train met mijn personal trainer om in shape te blijven. Iedereen kan wat ik doe: aan je lichaam werken en gelukkig zijn. Daar gaat mijn nieuwste boek over. Want als je gelukkig bent zit je goed in je vel en voel je je van binnen blij,’ zegt hij lachend met een appel in zijn hand en een kopje thee dichtbij.

RAUL NEIJHORST

R o u é V e r v e e r , s t a n d - u p c o m e d i a n e n s c h r i j v e r , i s e e n g e l u k k i g m e n s . H i j h e e f t h e t r e c e p t v a n g e l u k g e v o n d e n .

S u r i n a m e Hoe houdt Roué de band met Suriname levend? ‘We praten thuis veel Surinaams. Voordat corona uitbrak, vertoefde ik regelmatig in Suriname voor shows en mijn moeder. Mijn kern van vrienden is een blend van mensen die ik ken sinds school en van Surinaamse collega’s.’

23

Het geluk van Roué Verveer

Geloof en muziek

Geluk

Op zondag kerkt Roué bij Wi Eegi Kerki, een Surinaamse Evangelische Broedergemeente (EBG) in Amsterdam-Zuidoost.

Hij houdt van het samen zijn en samen zingen. Dat houdt hem in balans. Muziek is ook een oppepper, van nostalgische Cubaanse muziek tot de Gayatri Mantra.

In zijn boek over geluk gaat Roué dieper in op samenstellen van een vriendenkring alsof het een topploeg voor de eredivisie is en op het kiezen van de juiste levenspartner. En wat als iemand hem op de reservebank zet?

‘Maakt me niet uit! Ook op de bank heb ik plezier!’, schatert Roué.

‘Mijn carrière is geen kwestie van geluk hebben. Ik heb er hard voor gewerkt. Ik ben gezegend met een positieve levensspirit.

Gelukkig zijn is iets wat je moet bewaken. Je moet zaken waar je geen invloed op hebt van je af laten glijden. Anderen niet het recht geven om je gemoedstoestand te bepalen. Voordat ik bekend werd had ik al een staat van geluk bereikt, met mijn vrouw, kinderen, vrienden en mijn huis. Deze basis is essentieel en krijgt mijn bewuste aandacht. Acceptatie is ook belangrijk voor mijn levensgeluk.

Bijvoorbeeld accepteren dat buitenstanders jaloers zijn. Een ongezouten mening van mensen buiten mijn inner circle sta ik niet toe om mijn systeem binnen te komen. Ik gun ze mijn aandacht en tijd niet!’

‘ J e m o e t a n d e r e n n i e t h e t r e c h t g e v e n o m j e g e m o e d s t o e s t a n d t e b e p a l e n ’

Favoriete eten ‘Ik houd van Surinaams eten: van Roti tot Pom. Ik eet ook graag steak, Thais of Barbecue kip. Ik heb mijn lifestyle wel aangepast en eet minder vlees en kleinere porties.’

Wie is Roué?

Roué is geboren op 17 november 1972 in Paramaribo. 1995 getrouwd met Farah Sewgobind, vader van Randy en Julian, 1999 migratie Nederland, 1999 lid Comedytrain, vanaf 2002 in de theaters met een eigen show en 2016, 2017, 2018 Ziggo Dome. 2011 mede-presentator televisieprogramma De Slavernij. Auteur: Waarom? Daarom!

Opvoeden op zijn Surinaams (2015) en Gelukkig zijn is geen kwestie van geluk hebben (2020).

Roué Verveer rijdens de Ramadan conferences met Najib Amhali en Anuar

Favoriete film ‘Mijn favoriete films zijn The Godfather, Grease en Coming to America. The God Father kijk ik jaarlijks en ontdek steeds weer wat nieuws. Een echte klassieker, heerlijk om een zondag ervoor uit te trekken. Grease is jeugdsentiment en Coming to America is voor mij pure comedy.’

Gelukkig zijn is geen kwestie van geluk hebben, Roué Verveer, A.W. Bruna Uitgevers, €17.99

SU MAGAZINE

24

interview

De la Parra Dynastie

DE LA PARRA DYNASTIE

25

door Iwan Brave in Paramaribo, foto’s privé collectie familie de la Parra

Pim de la Parra werd miljonair als coproducent van de erotische hit Blue Movie (1971) maar ging failliet door het maken van de film Wan Pipel (1976). Hij is ook de vader van toneelmaakster Bodil de la Parra en van zangeres en stand-up comedian Nina de La Parra. ‘Ik ben dankbaar dat mijn dochters hiermee mijn leven glans geven.’

‘De basis van alles is toch mijn Surinamer-zijn. Als ik geen Surinamer zou zijn geweest, zou ik een heel andere Pim de la Parra zijn.’

Met dit staaltje ‘parralogica’ opent de vitale tachtigjarige cineast het gesprek. Gestoken in een vurig rood hemd zit hij, ontspannen achterovergeleund, in zijn bruinleren praatfauteuil met armleuningen. De omgehangen traditionele inheemse ketting geeft hem een spirituele uitstraling.

Zijn bescheiden stulpje, nabij het historische hart van Paramaribo, is vergeven van boeken over wijsgerigheid, spiritualiteit en meditatie. Zijn zen-levensstijl contrasteert met zijn vroegere, provocerende kunstenaarsbestaan. Familiefoto’s en affiches uit vervlogen tijden sieren de wanden. Een tot rust manende ambiance.

Pim trakteert, naast koffie met een scheut cognac, altijd op relativerende overdenkingen. ‘Een goed verhaal wil eigenlijk niet gehoord worden. Het is namelijk ego dat je jouw persoonlijke verhaal verteld wil hebben, omdat je eigenlijk nog veren in je kont gestoken wilt krijgen, nog applaus wilt krijgen.’

In zijn handen Prins Pim – Overdenkingen van een levensgenieter: Zijn in ‘ritmische Caraïbische stijl’ geschreven autobiografie. ‘De meisjes doen wat ik eigenlijk in dit heel moeilijke boek ook al had blootgelegd. Nu plotseling hebben zij iets met Suriname. Dat ‘plotseling’ is al een hele tijd maar nu brengen ze het naar buiten.’

De ‘meisjes’ zijn zijn dochters Bodil de la Parra (57) en Nina de la Parra (33), die flink timmeren aan hun eigen faam. Bodil al ruim twee decennia, met op haar naam zo’n twintig doorgaans goed tot lovend ontvangen toneelstukken. Nina, betrekkelijk kort maar krachtig bezig als theatermaakster, stand-upcomedian en zangeres, schiet omhoog als een komeet. De tekenen voorspellen een lang verblijf aan het firmament.

Het rechtvaardigt de vraag of er sprake is van een ‘De la Parra Dynastie’. Ze teren niet op vaders roem maar maken dankbaar gebruik van zijn en daarmee hun (deels) Surinaamse achtergrond.

Vaak verrassend, onthullend of – gelijk hem – provocerend. Ze voeren hem op als personage, zoals in Nina’s daverend ontvangen God’s Wegen.

‘Daarin fabuleert ze toch wel het een en ander over mij’, vertelt Pim. ‘Niet alles is de werkelijkheid maar haar werkelijkheid. In het Verbrande Huis laat Bodil mij dingen doen en zeggen, waarvan niet alles werkelijk is zoals het is. Als kunstenaar begrijp ik heel goed dat zij in hun werk over Suriname hun vader opvoeren als een andere persoon dan wie ik ben; ze hebben dat nodig.’

In Prins Pim – opgedragen aan zijn jong overleden moeder – fantaseert hij zelf grenzenloos over prinses Beatrix, met wie hij trouwt. Het boek werd, kort na verschijning in 1978, op de radio

SU MAGAZINE

26

interview

De la Parra Dynastie

besproken. Hij lacht weer ondeugend. ‘Dat kon allemaal in die tijd hè. Dit ging een beetje te ver’, oordeelt hij mild geworden. ‘Ik heb met dit boek willen uitzoeken of er in Nederland vrijheid van meningsuiting en persvrijheid was.’

Dat fabuleren was gebaseerd op het eerste bezoek van prinses Beatrix aan Suriname in 1958. Zij bezocht een goudsmid tegenover apotheek De la Parra van zijn vader. ‘Toen ze uit de auto stapte, zag ik haar zeer massieve, geweldige dijen. Ik was achttien en zij twintig. Het staat allemaal in het boek wat en hoe ik het heb gezien.’

Pim werd miljonair als coproducent van de erotische hit Blue Movie maar ging failliet door de ‘flop’ van Wan Pipel. De moeder van alle Surinaamse films ging in 1976 in wereldpremière op het Filmfestival van Cannes. Wan Pipel vertelt het verhaal over de creoolse student Roy Ferrol die uit Nederland terugkeert naar Suriname en zijn Hollandse vriendin in de steek laat voor een relatie met een Hindoestaans meisje. Voelbaar zegt hij: ‘Dit commerciële debacle is diep doorgestoten in mijn hele bestaan.’ Het kwam tot een echtscheiding met Lies(je) Oei Tjoe Hwa, moeder van Bodil, en Pim verbande zichzelf naar Aruba. Toch zegt hij: ‘Wan Pipel heeft mij alles gebracht, verpakt ogenschijnlijk in ellende. Geleidelijk aan door de jaren heen heb ik geluk gehad, omdat ik het heb kunnen doorstaan.’

Uitgerekend de film die hem in misère stortte, geraakte nooit in vergetelheid en geldt als ‘absolute klassieker’. In Suriname wordt hij elk jaar rond Srefidensi – Onafhankelijkheidsdag – uitgezonden.

Nog steeds wordt hij weleens, ergens in de wereld, vertoond op een filmfestival. Het thema blijft actueel. ‘Dat zal nog lang zo blijven, gezien racisme eigenlijk iets is dat nooit zal uitsterven’, zegt Pim berustend.

In 2010 werd Wan Pipel ‘gerestaureerd en gedigitaliseerd’. Volgend jaar komt hij uit op dvd en Blu-ray in Amerika. ‘Een bewijs van de kwaliteit van het vakmanschap van het mannetje Pim de la Parra als filmmaker’, klinkt het met lichtelijke zelfspot. En over het floppen: ‘Op dat moment had ik nog niet begrepen dat blanken niet massaal naar de bioscoop gaan om zwarte mensen te zien.’

Hij leerde Djoeke Veeninga – moeder van Nina – kennen, keerde na vijf jaren terug naar Nederland en begon ‘opnieuw’. Als ‘Godfather van de minimal movie’ maakte hij nog talloze films.

In 1991 ontving hij voor zijn gehele oeuvre de speciale juryprijs van het Nederlands Film Festival in Utrecht. Vorig jaar eerde het Amsterdamse Eye Filmmuseum hem met een ‘retrospectief’. Pim heeft ontegenzeggelijk zijn stempel gedrukt op de Nederlandse filmindustrie, die zelfs een ‘omwenteling’ maakte door zijn provocerende, erotische producties. ‘Ik kan mezelf niet op de borst

27

‘Als ik geen Surinamer zou zijn geweest, zou ik een heel andere Pim de la Parra zijn’

slaan. Alles overkomt ons. Dat is het belangrijkste inzicht dat ik heb verkregen.’ In 1996 keerde Pim terug naar Paramaribo om voor zijn 88-jarige vader te zorgen. Twee jaar later overleed zijn vader. Pim is in zijn geboorteland blijven wonen.

Is er sprake van een ‘De la Parra Dynastie’? Hij lacht hartelijk.

‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.’ In elk geval toch een kunstzinnige dynastie? ‘Dat vind ik wel mooi. Maar dan is Pimm Jal niet over te slaan, die heeft boeken geschreven over U2 en David Bowie’, zegt hij over zijn zoon die in 2002 op 35-jarige leeftijd uit het leven stapte.

Ooit leefde Pim met het ‘romantische idee’ net zo jong als zijn moeder te zullen sterven. Dit jaar werd hij tachtig. ‘Het gevecht is om elke dag aan te kunnen, om niet te denken dat het slecht met je gaat’, zegt hij over zo oud worden. ‘Je moet gewoon beseffen dat het van dag op dag minder wordt.’

Over dat zijn dochters ook zijn naam voortzetten: ‘Niets is mooier dan dat je voldoening en dankbaarheid kan ervaren ten gevolge van iets waarmee je ook te maken hebt. Ik ben trots, ja natuurlijk, dat zou elke vader zijn. Maar ik ben voornamelijk dankbaar omdat zij hiermee ook mijn leven glans geven en als het ware verlengen. Elk bericht en interview over en met hen stuur ik door naar flink wat personen. Zo van: ik ben er niet meer maar hier heb je Bodil de la Parra en Nina de la Parra. Mijn rol hierin moeten we niet te groot maken.’

Maar zijn ‘beïnvloeding’ met het ‘minimal’-concept is evident.

‘Je moet je eigen baas zijn en je eigen script schrijven. Bodil en Nina hebben dat begrepen. Ze schrijven hun eigen verhalen en maken het minimaal zodat ze het zelf kunnen opvoeren. Zo begon Bodil met Orgeade Overzee. Ze kiest haar eigen regisseur en speelt meestal zelf een rol, met één of twee andere actrices die vriendinnen zijn. Nina heeft haar eigen band, is selfsupporting en verkoopt haar cd’tjes. Total artistic control. Ook met Pimm Jal was het zo.’

Hij pakt diens eerste boekwerk The David Bowie Concert Tapes erbij. ‘Hij was toen zeventien jaar oud en deed alles in eigen beheer.

Tot het maniakale toe.’

Over hun moeders, die hem financieel flink hebben bijgestaan, zei Pim tijdens het retrospectief in 2019 tegen de zaal: ‘Zonder Liesje Oei Tjoe Hwa hadden jullie nooit van Pim de la Parra gehoord.’ En: ‘Zonder Djoeke Veening waren er nooit minimal movies geweest.’ Beiden viel een daverend applaus ten deel. Hij neemt ook zijn ‘hoed af’ voor Wan Pipel-scenarist Rudi Kross.

‘Zonder hem had ik dat ook niet kunnen doen.’ ★

SU MAGAZINE

28

beeld

Oorspronkelijk door de redactie foto Martine Klijn

D e G r o t e S u r i n a m e T e n t o o n s t e l l i n g i n d e N i e u w e K e r k h a d e e n f o t o w e d s t r i j d u i t g e s c h r e v e n . D e f o t o w a a r o p m e v r o u w C h r i s t i n e H e n a r - v a n R u s s e l s t a a t w e r d u i t v e r k o z e n t o t d e w i n n a a r v a n s e p t e m b e r 2 0 1 9 .

D e f o t o g r a f e , M a r t i n e K l i j n h e e f t d e f o t o v a n m e v r o u w H e n a r - v a n R u s s e l o p e e n h u i s e l i j k e r f i n S u r i n a m e g e m a a k t .

C h r i s t i n e H e n a r - v a n R u s s e l , s c h o o n m o e d e r v a n d e f o t o g r a f e , i s e i g e n a r e s v a n h e t K o t o M u s e u m a a n d e P r i n s e s s e s t r a a t i n P a r a m a r i b o w a a r v e e l m e e r v a n d e z e p r a c h t i g e k o s t u u m s t e b e w o n d e r e n z i j n !

29

Power women!

Het zijn Surinaamse vrouwen die duidelijk hun stem hebben laten horen. En dat doen ze nog steeds. ‘De tijd van superioriteit, van inferioriteit, van wegkijken en je veilig in bubbels terugtrekken, is voorbij.’

Power women!

HOLLANDSE HOOGTE / DINGENA MOL

door Mariam Lo Fo Wong

Gloria Wekker

Ze is een voorbeeld voor veel jonge zwarte vrouwen. Een feministisch boegbeeld. Prof. dr. Gloria Wekker (1950, Paramaribo) is sociaal en cultureel antropoloog en bezet sinds 2001 de Aletta leerstoel Gender en Etniciteit aan de Universiteit Utrecht. Haar boek White Innocence (2016) gaat over de moeizame omgang van Nederland met zijn koloniale verleden. Een Engelstalige bundel met wetenschappelijk werk dat in de loop van twintig jaar werd geschreven maar het boek laat zich lezen als een nuttige bijsluiter bij het actuele debat over racisme. In een interview benadrukte ze: ‘Vierhonderd jaar kolonialisme, dat doe je niet ongestraft. Het laat sporen na in hoe je naar jezelf en de ander kijkt.’

Een voordeel van het zichtbare racisme is dat ook de tegenreactie niet uitblijft, zegt Wekker. ‘De verhitte discussie over Zwarte Piet heeft een tweede antiracistische golf op gang gebracht waar ik heel enthousiast over ben. Het zijn gedreven jongeren met ook verschillende achtergronden die elkaar hebben gevonden. In het verleden heb ik mij wel eens een roepende in de woestijn gevoeld.

Dat kan ik nu niet meer zeggen.

Dit is een heel bijzondere tijd.’

Bronnen: Universiteit Utrecht, Vrij Nederland 6 juni 2016, Het Parool 27 mei 2016

SU MAGAZINE

eerste generatie

JITSKE SCHOLS/LUMEN

30

N o r a l y B e y e r

Ze heeft zo’n prachtige bariton stem. Voor iedereen herkenbaar. Op de Grote Suriname Tentoonstelling in de Nieuwe Kerk (2020) was zij een van de sprekers die je via je headphone langs de tentoonstelling leidde. Noraly Beyer (1946), oud-nieuwslezer en journalist, werd op Curaçao geboren uit Surinaamse ouders. In 1970 vertrok ze naar Suriname, rolde de journalistiek in en werkte bij de Surinaamse staatstelevisie. Na de Decembermoorden in 1982 remigreerde ze naar Nederland en ging ze werken bij de Wereldomroep. Van 1985 tot 2009 presenteerde ze het NOS Journaal.

‘Die vreselijke discussie die nu nog steeds speelt was er toen ook al: je wilt meer diversiteit in je organisatie, maar niet ten koste van de kwaliteit. Toen ik bij het Journaal kwam was dat wel een bommetje dat insloeg. Als iemand mij racistisch wegzet, heb niet ík een probleem maar de ander. Ga jij maar aan jezelf werken, denk ik dan.’

Beyer speelde ook in theatervoorstellingen en bij de Passion 2018 was ze de verteller.

Voor de Grote Surinametentoonstelling in De Nieuwe Kerk (2020) schreef Noraly Beyer Anton de Kom, mijn vader, één van de Surinaamse theatermonologen.

B r o n n e n : V P R O M a r a t h o n i n t e r v i e w 2 0 1 4 , T r o u w 3 0 s e p t e m b e r 2 0 1 8 , P a r o o l 9 j u l i 2 0 2 0 , S u r i n a m e T e n t o o n s t e l l i n g i n d e N i e u w e K e r k ( 2 0 2 0 )

31

Kathleen Ferrier

JACO KLAMER

Power women!

Haar vader was de eerste president van Suriname. Drs. Kathleen Ferrier (1957, Paramaribo), christendemocratische politica, van 2002 tot 2012 Tweede Kamerlid voor het CDA, hield zich onder meer bezig met ontwikkelingssamenwerking en onderwijs. Ferrier is voorzitter van de Nederlandse Unesco Commissie. Haar onlangs verschenen boek (2020) Hoe wij hier ook samen kwamen is een pleidooi voor menselijkheid, nieuwsgierigheid en de verbindende kracht van verhalen.

‘Ik heb op verschillende plaatsen in de wereld gewoond.

Behalve in Suriname en Nederland, in Chili, in Brazilië en in Hongkong. Als je dan terugkomt in Nederland, vallen een paar dingen op. Hoe de samenleving is veranderd, verhard en gepolariseerd. Het is mijn overtuiging dat, wanneer we antwoorden willen geven op de vragen van vandaag, we genoodzaakt zijn de volle breedte van de diversiteit van de mensheid in te zetten.

Zonder dat, zonder inclusiviteit, redden we het niet. De tijd van superioriteit, van inferioriteit, van wegkijken en je veilig in bubbels terugtrekken, is voorbij.’

Bronnen: Parlement.com, Uneso.com, Uitgeverij Balans , Trouw juni 2019, De Waterkant 30 september 2020

SU MAGAZINE

32

persoonlijk verhaal

Soortkill

33

1106, SMIBSALAND door Soortkill foto Texas Schiffmacher

Woordkunstenaar Soortkill is opgegroeid in de Bijlmer, de Bims waar hij als jongetje van acht met zijn moeder en oudere broer kwam te wonen. Hij schrijft speciaal voor SU Magazine over zijn ervaringen in Smibsaland: ‘Een buurt vol achtergestelde mensen.’

Ofa, Mi na Soortkill, ik ben 27 jaar en ik kom uit de 1106, Smibsaland.

Velen noemen de plek waar ik vandaan kom de Bijlmer… Of de Bims, Amsterdam-Zuidoost… hoe je het wilt noemen. Ik noem het de Smib, want ik kan m’n hood niet vinden in die hebi’s die naam ‘Bijlmer’met zich meedraagt. Sma e lob fu tak nonsense over de Bijlmer. Sma e lob fu tak nonsense over blackamangs in general. Eigenlijk wordt over alles wat met blackamang te maken heeft slecht gesproken.

Laat me je vertellen hoe ik het zie, de ‘Bijlmer’.

Ik kom trouwens niet uit de Smib. Ik kom uit me moeder, laten we daar beginnen. Mijn mamma kwam op haar 19e vanuit SU naar Nederland nadat ze me pa leerde kennen die daar op vakantie was.

M’n pa woont in Nederland sinds z’n vierde, born in 1963 te Paramaribo en Amsterdammer sinds 1967. He came in on sum’ coming to America shit als je het mij vraagt. Een van z’n broers had een

hoop geld, genoeg om z’n vader, moeder, vier broertjes en twee zusjes over te vliegen naar het beloofde ‘Holland’. Don’t ask me where the money came from. Mijn vader genoot onderwijs vanaf jonge leeftijd in Nederland. Hij heeft hier de basisschool afgerond en vanuit daar ging hij naar het Amsterdams Lyceum waar hij met een atheneumdiploma van af ging. Slimme man dus, hoogopgeleid zoals men dat noemt hier. Dit komt weer van m’n opa die hoogleraar was in Nederland en in Suriname en oma die hoog verpleegkundige was. Atheneum was binnen zijn gezin de norm.

Toen hij m’n moeder op 22-jarige leeftijd leerde kennen waren ze smoorverliefd, en samen hebben ze twee mooie kinderen gemaakt waaronder ‘Soortkill’, ik dus. 15 jaar duurde hun relatie, en vanaf het nieuwe millennium brokkelde hun liefde met grote stenen af.

De scheiding zorgde ervoor dat mamma verhuisde naar de Smib, om precies te zijn de Veldhuizenstraat 14 in Gein. Zelf ben ik geboren en getogen in Nieuw-Sloten, toentertijd een nieuwbouwwijk in Nieuw-West. Verhuizen naar de Bijlmer was in mijn belevenis als verhuizen naar de hel. Enige wat ik toen van de Bijlmer kende was de markt bij Kraaiennest, en dan heb ik het over die oude-oude

SU MAGAZINE

34

persoonlijk verhaal

‘ H e t e n i g e N e d e r l a n d s e a a n d e B i j l m e r i s d a t h e t geografisch gezien in N e d e r l a n d l i g t ’

m a r k t m e t d i e g r o t e p a r k e e r g a r a g e , n i e t e e n m o o i v i s i t e k a a r t j e v o o r e e n j o n g e g u y d i e a l l e e n n i e u w b o u w k e n t . V o o r m i j , t o e n z e v e n / a c h t j a a r w o n e n d i n e e n r u i m e e e n g e z i n s w o n i n g m e t t u i n e n a l w a s d i t z o ’ n d o w n g r a d e d a t i k m e d e d a n k z i j d i e v e r h u i z i n g i n e e n n e e r w a a r t s e s p i r a a l r a a k t e . E n t o e n i k e r e e n m a a l w o o n d e w a s h e t n o g w a a r o o k , d i e s h i t v o e l d e i n d e r d a a d a l s h e l . M a a r a l l e s w e n t , e n o p e e n g e g e v e n m o m e n t i s j e n o r m h e t n u l p u n t e n z a g i k d e b u u r t v o o r w a t h e t w a s : e e n b u u r t v o l a c h t e r g e s t e l d e m e n s e n .

E n d e z e a c h t e r g e s t e l d h e i d i s n i e t i e t s w a t z i j e i g e n h a n d i g h e b b e n g e c r e ë e r d , w a n t d e o o r z a a k b e v i n d t z i c h b i n n e n d e r e m s p o r e n v a n h e t k o l o n i a a l v e r l e d e n v a n d i t l a n d . M ’ n b r o e r g i n g i n h e t j a a r v a n o n z e v e r h u i z i n g o o k n a a r h e t A m s t e r d a m s L y c e u m m e t a t h e n e u m a d v i e s m a a r m i j n l o t z a g e r a n d e r s u i t . N a d a t i k i n g r o e p 6 o p d e K n o t w i l g i n G e i n b e l a n d d e g i n g i k n a a r d e m i d d e l b a r e s c h o o l m e t v m b o - K - a d v i e s . I k z e g j e e e r l i j k , j e w i l t n i e t w e t e n h o e d o m i k m e v o e l d e . E e n s c h a n d e v o o r d e f a m i l i e d a c h t i k b i j m e z e l f . A a n d e a n d e r e k a n t s n a p t e i k h e t n i e t , w a n t i k l e e f d e v o o r d a t s c h o o l a d v i e s a l t i j d m e t h e t i d e e d a t i k e e n s u p e r s l i m k i n d w a s . I n m i j n o u d e k l a s o p d e b a s i s s c h o o l i n N i e u w - S l o t e n g i n g e n a l m ’ n e x - k l a s g e n o t e n n a a r d e h a v o e n a n d e r s w e l v w o . H o e k o n h e t z o z i j n d a t i k n a a r v m b o - K g i n g ? W a n t i n m ’ n v o r i g e k l a s w a s i k v o l g e n s m i j e e n v a n d e s l i m m e r e .

N o w a d a y s s n a p i k h e t , d u s i k g a e r o o k n i e t a l t e v e e l w o o r d e n a a n v u i l m a k e n . I n d e B i j l m e r h e e f t z i c h e e n s a m e n l e v i n g d o e n o n t s t a a n d i e v o l l e d i g i s o n t f r a m e d v a n d e r e s t v a n N e d e r l a n d . H e t i s z o ’ n g r o t e m e n g e l m o e s a a n c u l t u r e n d a t j e h e t n i e t e e n s a l s N e d e r l a n d k a n z i e n . H e t e n i g e N e d e r l a n d s e a a n d e B i j l m e r i s d a t h e t geografisch gezien in Nederland ligt. Maar de mensen, hun levens h o u d i n g , n o r m e n e n w a a r d e n e n d o e n e n l a t e n z i j n v a n a n d e r e a a r d .

B i j n a m i j n h e l e k l a s o p d e b a s i s s c h o o l g i n g n a a r h e t V M B O . M a a r w a t v e r w a c h t j e ? A l s j e k i d s g a a t b e o o r d e l e n v a n u i t e e n N e d e r l a n d s e b r i l a l s z i j n i e t N e d e r l a n d s z i j n . H e t g e k k e v a n h e t N e d e r l a n d s e o n d e r w i j s i s o o k n o g d a t m e n h i e r b e o o r d e e l d o p g e d r a g i n p l a a t s

v a n i n t e l l e c t w a t h e t n o g m o e i l i j k e r m a a k t v o o r a l l e k i n d e r e n i n d e B i j l m e r . E n j a , d a a r n a a s t s c h e r e n z e o n s o o k n o g a l l e m a a l o v e r e e n k a m . D i e s t e r k e i n t e l l e c t u e l e a c h t e r g r o n d d e e d e r d u s h e l e m a a l n i e t t o e . W a a r m e n s e n d e n k e n d a t h e t o p l e i d i n g s n i v e a u i n d e B i j l m e r l a a g i s f a i l e d h e t o n d e r w i j s j u i s t d e b e v o l k i n g v a n d e B i j l m e r .

V a n d a a r d a t i k , t o e n i k m e z e l f b e g o n t e o n t w a k e n u i t d e v m b o - K s t e m p e l d i e i k k r e e g t o e g e w e z e n , b e s l o o t o m m i j n l e v e n t e w i j d e n a a n h e t w a k k e r s c h u d d e n v a n a n d e r e k i n d e r e n u i t d e B i j l m e r . K n o w T h y s e l f , w a n t d i t o n d e r w i j s s y s t e e m i s n i e t g e m a a k t v o o r o n s . M e t d e S m i b a n e s e U n i v e r s i t y p o o g i k o n d e r w i j s o p m a a t t e b i e d e n m i d d e l s p u b l i c a t i e s , h o o r c o l l e g e ’ s , p o d c a s t i n g e n e e n g r o t e b o e k e n k a s t i n d e O B A A m s t e r d a m d i e i s g e v u l d m e t a l l e r l e i b o e k e n o v e r b l a c k h i s t o r y t o t a a n t a o i s m e , a l l e s w a t m e n k a n v e r r i j k e n . W a n t h e t v o l k i n d e B i j l m e r i s g e e s t e l i j k o n d e r d r u k t , o n d e r d r u k t t o t e e n p u n t d a t z e n i e t e e n s m e e r d o o r h e b b e n w a a r h e t l e k d e r z e l f k e n n i s o n t s t o n d .

V a n d a a r d a t i k d o e w a t i k d o e e n b e n w i e i k b e n , e n i k w i l m e t m i j n d a d e n d i t v o l k h a n d v a t e n e n r i c h t i n g g e v e n t o t s a l v a t i o n , d a t h e e f t z e l f s t u d i e v o o r m i j g e d a a n . I k h e b m e z e l f o n d e r w e z e n , e n m e t d e m o g e l i j k h e d e n a n n o n u z o u e e n i e d e r d a t k u n n e n . Y o u n e e d t o g e t u p , g e t o u t a n d g e t s o m e t h i n g . D a t m o e t g e b e u r e n z o d a t w e h e t l o t van onze gemeenschap kunnen re-definen. Vandaar dat ik het de S m i b n o e m , d a a r b e g i n t h e t .

W i j b e p a l e n z e l f w a t i s , z o d a t l i b i v o r m t n a a r w i l s . ★ S m i b a n e s e w o o r d e n b o e k 2 . 0 , S o o r t k i l l , u i t g e v e r i j P l u i m , 1 9 , 9 9

Wie is Soortkill?

Soortkill is een schrijver uit Smibsaland, oftewel de Amsterdamse Bijlmer. Soortkill betekent in het Smibanese: type jongen. Soortkill stelde het Smibanese woordenboek 2.0 samen. Ook cureert hij een boekenkast bij de Openbare Bibliotheek Amsterdam, de Smibliotheek, en geeft hij maandelijks hoorcolleges met de naam Smibanese University Lectures. Soortkill is medeoprichter van SMIB, een multidisciplinair kunstcollectief uit de Bijlmer. SMIB is een platform voor het uitbrengen van muziek, de kledinglijn SUMIBU, mediaplatform/ uitgeverij Smibanese University, een festival en een eigen winkel op de Zeedijk 60 in Amsterdam, in samenwerking met Bonnesuits en The New Originals.

Bijlmer Mores

35

Schrijfster Etchica Voorn staat met haar man met hun groentenstal op de markt in de Bijlmer.

Ze observeert de mengelmoes van nationaliteiten en gebruiken.

‘Ik voel diep respect voor deze mensen.’

BIJLMER MORES door Etchica Voorn foto’s Steven Dahlberg

SU MAGAZINE

36

Persoonlijk verhaal

Bijlmer markt

O g e n s c h i t t e r d e n b o v e n g e k l e u r d e m o n d k a p j e s . D e a n d e r h a l v e m e t e r a f s t a n d v e r b o n d m i j m e t d e m e n i g t e a l s v o r m d e n w e e e n b r e i w e r k m e t i n g e n i e u s p a t r o o n . A l s é é n k o o r k l o n k h e t : B l a c k L i v e s M a t t e r !

I n m i j n j e u g d h e b i k s l e c h t s v i j f t i e n k i l o m e t e r v a n d e B i j l m e r m e e r g e w o o n d , w a a r i k n u m e t d u i z e n d e n a n d e r e n h e t v r e d e s t e k e n m a a k t e . A l s o p g r o e i e n d e p u b e r h o o r d e i k d a t S u r i n a m e r s h i e r d e s t r a t e n e n g a l e r i j e n d o m i n e e r d e n . ‘ S u r i n a m e r s ? ’ w e r d m i j v a a k h o n e n d t o e g e b e t e n , ‘ d a t z i j n n i e t s a n d e r s d a n m e s s e n t r e k k e r s , p o o i e r s e n h e r o ï n e d e a l e r s . L u i e u i t k e r i n g s t r e k k e r s . ’ M i j n h a r t k r o m p i n e e n . I k v e r l a n g d e z ó n a a r S u r i n á á m s , n a a r h e t v e r r e l a n d i n d e t r o p e n w a a r m i j n v a d e r g e b o r e n w a s , w a a r m i j n o m a w o o n d e , m i j n S u r i n á á m s e o m a .

H e t s t u k j e S u r i n a m e d a t o p e e n s t e e n w o r p a f s t a n d l a g , b l e e f d o o r z i j n s l e c h t e r e p u t a t i e v e r b o d e n t e r r e i n , e e n w e r e l d w a a r v a n i k a l l e e n m a a r k o n d r o m e n .

D e d a g n a d e d e m o n s t r a t i e p a r k e e r i k m i j n a u t o i n d e A m s t e r d a m s e P o o r t e n h a a s t m i j n a a r d e m a r k t . I k g r o e t d e B r a z i l i a a n m e t p a s t e i t j e s , d e H i n d o e s t a a n d i e a l v o l o p b a r a b a k t e n z w a a i n a a r d e y a m v e r k o o p s t e r u i t N i g e r i a . D e k i p p e n b o e r u i t B a r n e v e l d h a k t o n v e r s t o o r b a a r d e p o t e n v a n d e k i p p e n . K a w i n a m u z i e k s c h a l t u i t d e b o x e n b i j e e n k l e d i n g k r a a m w a a r d e S u r i n a a m s e v l a g w a p p e r t . ‘ H e l p j i j d e k l a n t e n , d a n g a i k d o o r m e t u i t s t a l l e n , ’ r o e p t K o , m i j n m a n , v a n u i t d e v r a c h t w a g e n . I k b e r g m i j n t a s o p e n t r e k m i j n h a n d s c h o e n e n m e t a f g e k n i p t e v i n g e r s a a n .

E e n p l u k j e G h a n e s e v r o u w e n s t a a t d r u k p r a t e n d v o o r h e t s t a d s d e e l k a n t o o r t e g e n o v e r o n z e k r a a m . E e n v a n d e v r o u w e n m a a k t z i c h l o s e n w i e g t m i j n r i c h t i n g o p a l s e e n k o n i n g i n n a a r h a a r o n d e r d a a n . Z e k i j k t m e n i e t a a n e n c o m m a n d e e r t b a r s : ‘ P e p p e r !

G i v e m e p e p p e r . ’ ‘ O n l y i f y o u s m i l e , ’ z e g i k . V e r r a s t k i j k t z e o p e n l a c h t h a a r t a n -

d e n b l o o t . H e t h e e f t m i j m o e i t e g e k o s t d e m o r e s v a n h e t B i j l m e r p u b l i e k t e l e r e n . H e t i s n e t b a l a n c e r e n o p e e n k o o r d h a n g e n d b o v e n e e n r i v i e r v o l p i r a n h a ’ s . ‘ I s i t h o t ? ’ H e t s p e l g a a t d o o r . ‘ Y o u w a n t t o t r y ? ’ z e g i k p l a g e r i g .

Z e k i j k t m e a a n t e r w i j l z e d e g e l e p e p e r s t u k b i j t . Z e g e e f t g e e n k r i m p . ‘ G i v e m e t w o e u r o p e p p e r , ’ r a s p t z e , t e r w i j l h a a r d e t r a n e n i n d e o g e n s p r i n g e n . E r w o r d t g e w i c h t i g g e d a a n , m a a r n o o i t i n g e w i c h t g e p r a a t .

D e v o l g e n d e d a g l a a t i k d e a f s l a g n a a r d e A m s t e r d a m s e P o o r t r e c h t s l i g g e n e n r i j d o o r n a a r d e K - B u u r t . N a u w e l i j k s e e n k i l o m e t e r v e r d e r h e e f t h e t K r a a i e n n e s t e e n h e e l a n d e r e s f e e r . D e l u c h t r u i k t i n d r i n g e n d e r , e e n p a r f u m v a n n o e s t e w e r k e r s , v a n a r m o e d e , v a n r a u w l e v e n . S t a d s d e e l Z u i d o o s t i s a l s e e n M o n d r i a a n m e t z i j n v l a k k e n , g e u r e n e n k l e u r e n , d e e n e k i l o m e t e r t o o n t e e n v o l l e d i g a n d e r s t r a a t b e e l d d a n d e v o l g e n d e . I k s l a l i n k s a f t e g e n o v e r d e T a i b a h m o s k e e , z e l i j k t t e z i j n a a n g e p l a k t t e g e n d e m e t r o b r u g d i e d e K a r s p e l d r e e f o v e r s p a n t . D e m a r k t s t a l l e n m e t h u n w i t t e z e i l d o e k e n z i j n r o n d o m h e t m e t r o s t a t i o n o p g e s t e l d i n e e n a l t i j d w e e r w i l l e k e u r i g p a t r o o n . I k b e n l a a t , m i j n h a r t s l a a t e e n s l a g o v e r b i j h e t z i e n v a n d e r i j e n m e n s e n v o o r o n z e g r o e n t e n - e n f r u i t k r a a m . V a n d i s t a n c e i s n a u w e l i j k s s p r a k e .

I k h a a l d i e p a d e m e n s t a p i n m i j n r o l v a n m a r k t k o o p v r o u w . ‘ G o o d m o r n i n g w h a t c a n I d o f o r y o u ? ’ b e g r o e t i k e e n s t r u i s e v r o u w . ‘ I k s p r e e k g e w o o n N e d e r l a n d s h o o r , ’ b r i e s t d e S u r i n a a m s e t e r u g . ‘ M i g a d o , s o r r y n e e m t u m e n i e t k w a l i j k . ’ E e n S u r i n a a m s e a a n z i e n

Bijlmer Mores

‘Ik verlangde zó naar Surinááms, naar het verre land in de tropen waar mijn vader geboren was, waar mijn oma woonde, mijn Surináámse oma’ voor een Ghanese is zowat een doodzonde, een van de mores die er bij mij maar niet wil ingaan.

Ze humft vergevingsgezind en vervolgt: ‘Kunt u de cassave breken voor me? En hoe worden de manja’s verkocht?’

Vanuit mijn ooghoek zie ik Jannie aan komen rijden op haar knalrode scootmobiel versierd met kunstbloemen. Ik houd haar angstvallig in de gaten, de vorige keer knalde ze met haar elektrieke karretje tegen de stal aan. ‘Attenooije!’ riep ze uit in onvervalst Amsterdams. Het was een wonder dat niemand was geraakt.

‘Goedemorgen Jannie, bloemkooltje?’

‘Doe maar en een pondje sperzie. Wat is dát eigenlijk?’ Ze wijst op kleine bruine knollen.

‘Lekker,’ antwoord een Hindoestaanse, ’je maakt er soep van.’

‘Maar wat ís het,’ vraagt Jannie.‘ ‘Chinese tayer toch,’ zegt de Hindoestaanse verbaasd.

Melanie van de stoffen komt erbij staan. Melanie is haar Britse naam. ‘It is difficult,’ zegt ze verlegen als ik naar haar Ghanese naam vraag. Of ze de uitspraak bedoelt met dat moeilijke, of dat het gaat om iets prijsgeven wat ze liever voor zich houdt, kan ik niet met zekerheid zeggen.

Maral, een Armeense schuift er ook tussen. ‘Iek niet ken, hoe jij maakt?’ Vraagt Maral met een zachte stem.

37

Onverwachts ontspint zich een geanimeerd gesprek over de bereiding van de knol in een wonderlijke mengelmoes van Engels en gebroken Nederlands.

‘Ik houd het bij mijn sperzieboontjes,’ besluit Jannie en rekent af. ’s Avonds trekken de mensen en gebeurtenissen als een bonte karavaan aan mij voorbij.

Dat verlangende meisje van toen haalt nu wekelijks haar hart op. Ik vertoef in Suriname, struin rond op de Antillen, verwonder me in little Ghana en kom thuis in Amsterdam. Alle kleuren gezichten, van heel donker tot een enkele keer gebleekt.

Ik voel diep respect voor deze mensen. Het is knokken om hun gezinnen gevarieerd en goed eten voor te zetten. Ze schrapen en schudden hun beurzen leeg. Eigenlijk zorgen we voor elkaar, mijmer ik, Ko zorgt ervoor dat zij kunnen eten voor weinig geld en daar eten wij van. Met humor en acceptatie, die als smeerolie de ongeschreven regels tot een wonderlijke mores samensmeedt.

De Bijlmer Mores waar ik inmiddels aan gewend ben. ★

SU MAGAZINE

38

Jurk: Stine Goya Schoenen: Marina Rinaldi Oorbellen: Marion Codart via Droomfabriek en De jong Ringen: Mango Armband: Givenchy via Droomfabriek en De Jong

mode/interview

Langs de SU meetlat!

39

Magali Gorré

LANGS DE SU MEETLAT!

Productie en tekst Agnes Hofman fotografie Harold Pereira styling Maureen Powel muah Clayton Leslie via Frank Agency

Magali Gorré - ‘ik ben forever 45’ is realityster op televisie, influencer op Instagram, voetbalmoeder in zowel Engeland als Portugal en echtgenote van de bondscoach van Suriname, Dean Gorré. Haar eigen roots liggen op Aruba en Curaçao en werd geboren en getogen in Den Haag. Dus, wij vragen ons af: hoe Surinaams is de vrouw van de bondscoach eigenlijk?

SU MAGAZINE

40

mode/interview

‘ H o e S u r i n a a m s i k b e n n a 2 7 j a a r h u w e l i j k ? S t e e d s m e e r . I k b e n o p g e g r o e i d i n D e n H a a g , a a n d e k u s t . M i j n f a m i l i e b e s t a a t u i t b e s c h e i d e n A n t i l l i a a n s e i n t e l l e c t u e l e n ; d e t a f e l w a s a l t i j d k e u r i g g e d e k t , w e a t e n t h u i s S u r i n a a m s e r o t i m e t m e s e n v o r k . O p s c h o o l w a s i k h e t e n i g e A n t i l l i a a n s e m e i s j e . D a a r d o o r h e b i k m e a l t i j d a n d e r s g e v o e l d m a a r d a t h e b i k w e l o m a r m d . I k h e b a l j o n g g e l e e r d o m m e o v e r a l s n e l a a n t e p a s s e n . ’ ‘ O p m i j n a c h t t i e n d e l e e r d e i k D e a n k e n n e n . J a , d a t w a s w e l l i e f d e o p h e t e e r s t e g e z i c h t . D e a n h o u d t o n t z e t t e n d v e e l v a n z i j n m o e d e r . D a a r d o o r w i s t i k d a t h i j w e e t h o e h i j v a n z i j n v r o u w m o e t h o u d e n . W e h e b b e n o n v o o r w a a r d e l i j k e l i e f d e e n c h e m i e , i k w i s t m e t e e n d a t i k o u d m e t h e m z o u w o r d e n . W a t i k z o l e u k a a n h e m v i n d ? D e a n z e t z i c h z e l f n i e t v o o r o p , t e r w i j l h i j w e l e e n l e i d e r i s .

E n h i j k a n h e e l g o e d k o k e n e n s o u l d a n s e n . D a t z a l h e t S u r i n a a m s e i n h e m z i j n , d a t i s h e e l a a n t r e k k e l i j k . ’ V o o r N e d e r l a n d e r s z i j n w i j – A n t i l l i a n e n e n S u r i n a m e r s – a l l e m a a l h e t z e l f d e m a a r i k z a g m e t e e n v e r s c h i l l e n . D e a n k o m t u i t e e n g r o t e f a m i l i e , a l z i j n b r o e r s e n z u s s e n h e b b e n d e z e l f d e v a d e r e n m o e d e r . I n m i j n e i g e n g e z i n a t e n w e a l l e e n m e t e l k a a r . E n a l s j e t e l a a t w a s , s t o n d e r n o g e e n p a n n e t j e v o o r j e k l a a r . M a a r n i e t b i j d e f a m i l i e G o r r é h o o r , w a a r i k t r o u w e n s v o o r h e t e e r s t h e r i h e r i e n m o k s i a l e s i a t . O p e e n r u s t i g e a v o n d z a t e n w e d a a r m e t z i j n t i e n e n a a n t a f e l , v a a k m e t n o g m e e r . I e d e r e e n k o n a a n s c h u i v e n . M a a r a l s j e t e l a a t w a s , d a n w a s h e t o p , h a h a . ’ ‘ D e g e z e l l i g h e i d v a n d e S u r i n a a m s e c u l t u u r s p r a k m e m e t e e n a a n ; d e g r a p p e n a a n t a f e l , d e d i s c u s s i e s , d i e g e z e l l i g h e i d . H e t w a s

o p e e n b e p a a l d e m a n i e r c h a o t i s c h m a a r w e l g e o r g a n i s e e r d . E n d e k e u k e n w a s a l t i j d b r a n d s c h o o n . G e e n i d e e h o e m i j n s c h o o n m o e d e r d a t a l l e m a a l d e e d . I k v i n d h e t n e t a l s z i j h e e l b e l a n g r i j k o m h e t t h u i s o o k e c h t g e z e l l i g t e m a k e n . ’ ‘ V o o r h e t w e r k v a n D e a n v e r h u i s d e n w e i n 2 0 0 0 n a a r E n g e l a n d , w a a r h i j g i n g v o e t b a l l e n . H i j f o c u s t e z i c h o p z i j n c a r r i è r e , i k r e g e l d e t h u i s a l l e s . O f i k S u r i n a a m s k o o k v o o r D e a n ? I k k a n h e t w e l h o o r , m a a r w a a r z i j n m o e d e r e r e e n u u r t j e o v e r d o e t , s t a i k d r i e u u r i n d e k e u k e n t e z w o e g e n . O n d a n k s d a t i k a l v o o r g e s n e den uitjes haal en ketjap uit een flesje gebruik, terwijl zij die zelf m a a k t . I n E n g e l a n d i s h e t m o e i l i j k o m a l l e i n g r e d i ë n t e n t e k o p e n .

Wat dat betreft is het fijn dat Dean nu heen en weer pendelt tus s e n S u r i n a m e e n E n g e l a n d . H i j n e e m t a l t i j d w a t l e k k e r s m e e ; m a n g o ’ s , m a ï z e n a k o e k j e s , p i n d a s a u s o f k a k a s t o n g b i j v o o r b e e l d .

H e e r l i j k ! ’ ‘ A n d e r h a l f j a a r g e l e d e n g i n g i k v o o r h e t e e r s t n a a r S u r i n a m e .

D a t w a s e r n o o i t e e r d e r v a n g e k o m e n . A l s v o e t b a l g e z i n h e b j e n a m e l i j k a l b e p e r k t v a k a n t i e . Z o m a a r e e n w e e k e n d j e D i s n e y m e t o n z e d r i e z o o n s K e n j i ( 2 6 , v o e t b a l l e r ) , Q u i n t e n ( 2 4 , z a n g e r e n o n d e r n e m e r ) e n A i d a n ( 1 6 , s c h o l i e r e n v o e t b a l l e r ) z a t e r ‘ D e a n n e e m t a l t i j d w a t n o o i t i n . D a n g i n g e n w e d i e l e k k e r s m e e ; m a n g o ’ s , p a a r w e k e n z o m e r v a k a n t i e o o k l i e v e r e c h t a l s g e z i n w e g . N a a r m a ï z e n a k o e k j e s o f D u b a i o f z o . E v e n q u a l i t y t i m e n k a k a s t o n g ’

Langs de SU meetlat!

41

Jurk: Dante 6 Schoenen: Pretty Little Thing Riem: Mango Oorbellen: Pocci via Droomfrabriek de Groot & de Jong Armband: stylist own Ringen: stylist own

Topje: Dante 6 Pak: Maria Tailor Oorbellen: via Droomfabriek de Groot & de Jong Schoenen: Gucci Ringen: Asos en opladen voor een nieuw seizoen. Wat ik ervan vond dat Dean bondscoach werd? Hij had meerdere opties, uit verschillende landen. Natuurlijk bekeken we samen ieder aanbod. Sommige landen waren heel glamorous, en ik geef toe, dat vind ik wel prettig. Maar Suriname betekent zoveel voor Dean, dat zijn keuze snel gemaakt was. Aanvankelijk was het plan om daar te gaan wonen. Onze jongste zou in Paramaribo naar de internationale school gaan. Hij kreeg in Engeland echter een voetbalbeurs, dus vandaar dat Dean alleen is vertrokken.’

‘De eerste keer dat ik naar Suriname ging, was ik vooral heel benieuwd. In het vliegtuig was iedereen zo blij en enthousiast. Ze zeiden dat je, zodra je aankomt, meteen Suriname kunt ruiken.

En dat de Surinaamse energie je meteen omarmt. Nou, dat had ik eerlijk gezegd niet. Ik zag de stof op mijn Hermès-slippertjes. En besloot dat de straten van Paramaribo en de hoge hakken in mijn koffer geen match zijn. Op weg van de airport naar het hotel zag ik het contrast tussen arm en rijk, ik werd er een beetje verdrietig van.

Dus dat was mijn eerste indruk. Tot ik echt de straat op ging, en bij een stalletje de beste baka bana bestelde die ik ooit had gegeten.

Ondanks dat ik in de ogen van velen een hysterische glamourpoes ben, werd ik wel respectvol ontvangen. Ook als ik in Missonikaftan met Chanel-zonnebril aan het zwembad van het Marriott in Paramaribo lig.’

‘Zeker in het begin wisten mensen niet dat ik de vrouw van de bondscoach ben en in de Real Houswives of Cheshire te zien was, een heel populair televisieprogramma in Engeland. Dat is

hartverwarmend hoor. Dat mensen niet letten op de verschillen en eigenlijk ook niets van me willen, behalve een praatje maken. Even lachen. Daar draait het niet om uiterlijkheden en dat is voor mij heel verfrissend. Ik vind het enig als mensen vragen stellen over mijn leven in Nederland of Engeland. Dat ik in de hotelbar zit, mijn eerlijke mening geef over de presentatie van de thee en dan zie dat dit ook wordt opgepikt. Dat ze de gember nu wel snijden en er een leuk prikkertje indoen.’

‘Mensen in Suriname willen verder komen en groeien. In het hotel maak ik ook regelmatig een praatje met zakenmannen. Dan vraag ik wat ze, meestal Amerikanen, komen doen. Nou, hele verhalen hebben, over de potentie van Suriname. En die zie ik ook.

Misschien is er nog niet veel welvaart maar de smeltkroes van culturen is een enorme rijkdom. De prachtige natuur ook. Het heeft een paar tripjes naar Suriname gekost maar nu ben ik verliefd. Het is ook een beetje mijn land geworden. Of ik tijdens de Gold Cup (in 2021 doet Suriname voor het eerst mee) voor Suriname ben?

Natuurlijk. Maar onze zoon Kenji komt uit voor Curaçao, en de kans is heel groot dat ze tegen elkaar moeten spelen. Vraag me niet om te kiezen tussen mijn man en mijn oudste zoon, dat kan ik niet. Maar ik ben een van ‘De straten van de grootste fans van Suriname.

Paramaribo en mijn hoge hakken zijn geen Zowel op het veld als daarbuiten.’ match’

SU MAGAZINE

42

Jurk: Asos design Schoenen: Marina Rinaldi Ringen: Yaa Yaa London Oorbellen: Yves Saint Laurent via Droomfabriek en De Jong

mode/interview

Langs de SU meetlat!

43

‘Het heeft een paar tripjes naar Suriname gekost maar nu ben ik verliefd’

Top: Zara Broek: River Island Schoenen: Zara Oorbellen: groene oorbellen via Droomfabriek de Groot & de Jong Armband: Burma Paris via Droomfabriek de Groot & de Jong Ring: stylist own

SU MAGAZINE

44

lifestyle

INSTAGRAM TAKEOVER!

45

Instagram Takeover!

De Surinaams-Nederlandse Maureen Powel is moeder, stylist, online content creator en model.

Ze post dagelijks op Instagram - @maureenpowel - over haar dynamische leven en werk. SU Magazine vroeg Maureen naar de verhalen achter haar foto’s.

#Sponsored

‘Mijn stijl was altijd al uitgesproken. In mijn werk als danseres deed ik de styling voor mijn collega’s. En op fashion shoots waar ik geboekt was als model, was ik ook altijd met de kleding bezig. Op een dag werd ik benaderd door een boeker van een modellenbureau. Ze zochten een stylist voor een bepaalde cliënt en besloten dat ik dat wel zou kunnen. Dat was Axe, voor een aftershave productie. Daarna volgde een shoot voor Martini. Ik heb vier jaar lang The Voice of Holland gedaan, het programma It Takes 2 en ik doe veel personality styling, voor bijvoorbeeld Trijntje Oosterhuis en Imanuelle Grives. Daarbij gaat het me niet per se om de allerlaatste mode maar om wat iemand echt staat.

Wat flatteert, waar voelt iemand zich prettig in. Of ik voor mezelf veel shop? Ik weet natuurlijk wat er te koop is maar ik ben een groot voorstander van werken met wat je in je kast hebt hangen. Dat net anders combineren.

Ik was laatst in een geweldige vintage winkel in Parijs en heb daar een witte Chanel-tas voor mezelf gekocht. En een zwarte Lanvin-tas. En een leren trenchcoat. Maar daar doe ik meerdere seizoenen mee, dus dat zie ik echt als investering.”

#Twinning

MICK DE LINT

#Stylist

‘Eerlijk gezegd ben ik er een beetje ingerold, in het zogenaamde influencerschap. Door mijn werk als stylist kwam ik veel op events en ik kreeg een jaar of drie, vier geleden steeds meer pakketjes met kleding opgestuurd. Of ik daar een foto van wilde posten. In het begin deed ik dat graag, tot ik me realiseerde dat bedrijven geld verdienen door de foto die ik post. Ik steek er tijd en energie in, dan is het niet meer dan logisch dat er iets tegenover staat.

Mijn belangrijkste voorwaarde is dat ik achter het product sta en dat het op mijn feed past. Zo kon ik een diamanten armband van een paar duizend euro cadeau krijgen, in ruil voor een foto. Maar de voorwaarde was dat alleen mijn onderarm en die armband in beeld kwamen. Verder niets.

Dat past niet op mijn feed: Ik heb het aanbod afgeslagen. Dat doe ik regelmatig. In mijn carrière denk ik altijd aan de lange termijn. Ja, die armband is nu heel leuk maar de credibility van mijn volgers is me meer waard. Deze foto is een samenwerking met Chiquita-bananen. Mijn gezin en ik zijn oprecht dol op het product en ik kreeg alle creatieve vrijheid om een foto te maken zoals ik dat voor me zag. Dat is het leuke aan online content creation; als model of stylist werk ik met het moodboard van de opdrachtgever. Hier kan ik creatief gezien helemaal losgaan.’

STUDIO BOOM

door Agnes Hofman

‘Het viel me op dat zoveel kinderen van school er hetzelfde uitzagen; allemaal in dezelfde outfitjes van de Zara of H&M. Omdat ik veel reis, nam ik uit het buitenland andere items voor ze mee. Een trenchcoat zoals ik die ook had maar dan in een klein maatje. Heel schattig, dus daar had ik een foto van op Facebook gepost. Ik kreeg daar zoveel leuke reacties op, dat ik vaker dit soort foto’s ben gaan maken. We dragen steeds minder vaak hetzelfde omdat zij ieder heel sterk een eigen stijl aan het ontwikkelen zijn. Sifare, mijn oudste dochter, zou een lieflijk wit jurkje het liefst combineren met een oversized blouse en stoere laarzen. Ook India, de jongste, is een beetje klaar met mijn liefde voor glitters. En dat is natuurlijk helemaal goed. Ik ben juist blij dat ze een uitgesproken smaak hebben en zich net als ik door middel van kleding uiten. We shoppen wel vaak in hetzelfde kleurenpa‘Ik ben een Surinaams let maar dan geven we daar onze eigen draai aan.’ kind van de wereld’

SU MAGAZINE

46

lifestyle

# R e i z e n

‘Nee, mijn leven draait niet om Instagram. Op reis verdiep ik me vooraf wel in een land. Denk ik na over bepaalde kleuren. In Azië zie je bijvoorbeeld veel geel en oranje, in Suriname groen en rood en in Griekenland wit en blauw. Daar pas ik mijn travelgarderobe op aan. De foto’s die ik in Nederland maak zijn vaak heel spontaan. Als ik op stap ben en ik spot een mooie achtergrond die goed bij mijn outfit past, zoals bij deze foto, dan ga ik er wel even voor staan.

Hoeveel foto’s ik per sessie maak? Nou, als we tien keer klikken heb ik er altijd wel eentje die ik op mijn feed kan posten. Mijn prioriteit is mijn dag. Of ik nu aan het werk ben, even wil relaxen of met mijn dochters een ijsje eet.

Dat gaat altijd voor.”

‘Is ontzettend belangrijk voor me. Nu door Covid-19 reis ik minder maar doorgaans ga ik iedere maand wel een of twee keer weg. Naar ons appartement in Parijs of verder weg. Naar Ghana bijvoorbeeld, dat is echt een aanrader. Het eerste dat ik daar doe is naar de markt gaan. Fruit kopen, stoffen kijken, met mensen praten. Ik laat daar regelmatig mooie kleding maken en dan zit ik het liefst een hele dag in het atelier, lekker te kletsen. De laatste jaren ben ik ook meer een bewuste reiziger geworden. Ik was voor een groot sportmerk op de Malediven, op een zeilboot. Wanneer de fotograaf met de modellen ging surfen, bleef ik achter op de boot, met een boek. Iedere dag zag ik een dolfijn die contact met me zocht en kunstjes voor me deed. Dat vond ik zo bijzonder, dat ze dit van nature doen. Ik zie ze echt liever in de oceaan dan in een dolfinarium.

Op deze foto ben ik in Zanzibar, omringd door schildpadden die bevrijd zijn uit netten. In de opvang kunnen ze herstellen, totdat ze voldoende zijn aangesterkt om weer in zee te zwemmen. Deze foto is honderden keren gedeeld op Instagram. Ja, ik wist dat de foto gemaakt werd en ik had ook een bikini aangetrokken die past bij de omgeving.

Maar ik poseerde niet, ik was echt in het moment, aan het genieten.’

# I n s t a l i f e

# S u r i n a m e ‘Suriname is voor mij home away from home; het eten, de muziek, de mensen op straat… Het voelt meteen goed als ik aankom. In mijn jeugd kwam ik er veel en ik ben ook regelmatig met mijn kinderen gegaan. Ik deed de styling van de film Suriname en had zo de mogelijkheid om er vorig jaar drie maanden te blijven, in plaats van slechts een paar weken vakantie. Door er te wonen, kon ik me nog meer verdiepen in de verschillende culturen die in mij zitten. Van mijn beste vriendin kreeg ik voor mijn verjaardag een DNA-test. Mijn roots liggen in Sierra Leone, Nigeria, de Masai in Kenia, Somalië en ik heb meso-Amerikaans en Chinees bloed. Dat laatste wist ik, dat geldt voor veel Surinamers. Maar dan denken we altijd aan China maar mijn voorouders komen uit de Filipijnen, Maleisië en Indonesië.

Grappig want in die landen voel ik me ook enorm thuis. Ik ben echt een kind van de wereld. Een Surinaams kind van de wereld. Ik ben blij dat ik mijn liefde voor Suriname op Instagram kan delen met een groot publiek. Daar krijg ik ook ‘ I k b e n b l i j d a t i k m i j n regelmatig complimenten over, l i e f d e v o o r S u r i n a m e dat ik een andere kant van het o p I n s t a g r a m k a n land laat zien.’ d e l e n ’

Instagram Takeover!

47

5x Maureen’s tips voor Instagram 1 ‘Zorg voor harmonie op je tijdlijn. Dat de foto’s goed bij elkaar passen. Een filter kan daarbij helpen, letten op kleur ook.’

2 ‘Know your angles; weet welke hoeken goed fotograferen. Dat kan je natuurlijk thuis oefenen,’ 3 ‘Weet wat kleding doet op een foto. Als je een broek draagt is het mooier om op de foto een stap te zetten, of een beetje wijdbeens te gaan staan.’

4 ‘Gebruik je kleding. Als je een wijde jurk met laagjes draagt, kan je daarmee spelen.’

5 ‘Denk vooraf na wat belangrijk is voor de foto. Gaat het je om de omgeving of wil je zelf het middelpunt zijn? Ik positioneer mezelf vaak in het midden van de foto omdat ik van symmetrie houd.’

SU MAGAZINE

48

geschiedenis

1982 herdenking van de Decembermoorden voor het Surinaamse consulaat in Nederland, foto ANP

H e t v e r d r i e t v a n S u r i n a m e

door Iwan Brave in Paramaribo

Het verdriet van Suriname

Op 25 november 2020 is de republiek Suriname 45 jaar onafhankelijk.

Het lustrum wordt gekenmerkt door het verlies van Desi Bouterse en de overwinning van de nieuwe president Chan Santokhi van de Vooruitstrevende Hervormingspartij. Maar het verdriet van Suriname is en blijft groot.

Het boek Recht en Onrecht – Woelige Tijden in Switi Sranan had drie jaar geleden al moeten verschijnen vanwege het dertigjarige bestaan van de Organisatie voor Gerechtigheid en Vrede (OGV).

Maar vanwege financiële en organisatorische omstandigheden kwam het pas in augustus 2020 uit. ‘Dingen gaan zoals ze gaan.

Dit is het moment’, geeft OGV-voorzitter Betty Goede er een positieve draai aan, op het koele balkon van haar Bruynzeelwoning in een rustieke wijk in Paramaribo, waar vogels vredig kwetteren.

Het boek verschijnt ook op een ‘mooi moment’: vlak voor het 45-jarige jubileum van de Republiek Suriname en kort nadat bij de verkiezingen in mei 2020 is afgerekend met veertig jaar politieke dominantie van Desi Bouterse. ‘Het was een tijd met een flink jojo-effect’, zegt Betty Goede. In die periode is namelijk vier keer voor of door het volk een verkeerde politieke keus gemaakt, met een hoofdrol voor Bouterse. En elke keer nadat hij aan de macht is geweest – via een coup of democratisch gekozen – was het land sociaal-economisch in puin; nadat het eerder moeizaam economisch was opgekrabbeld.

‘Ik hoop echt van harte dat we het na vier keer doorhebben’, verzucht Betty Goede. ‘Want we komen geen stap verder als je elke keer vanaf de grond moet beginnen op te bouwen. Daarnaast is het land moreel en ethisch een even grote puinhoop.’

Het is het derde boek van de OGV. Het eerste boek Sporen Zoeken verscheen in 1996, gericht op de jeugd. Het tweede Zo Lang Ze Praten, Blijf Ik verscheen in 2000, ter nagedachtenis van de vijftien slachtoffers van de Decembermoorden van 1982, met persoonlijke verhalen van nabestaanden.

Bij het ‘verdriet van Suriname’ denken we al gauw aan die De-

49

cembermoorden. Voor de berechting van de daders heeft de OGV zich samen met nabestaanden sterk gemaakt. Hoofdverdachte Bouterse werd november 2019 tot twintig jaar cel veroordeeld, waartegen hij in hoger beroep is gegaan. In 1982 liet hij als militaire dictator vijftien politieke tegenstanders martelen en executeren in Fort Zeelandia in de Surinaamse hoofdstad.

Tot dit verdriet horen echter ook de slachting van het binnenlandse dorp Moiwana in 1986, waarbij tientallen burgers, inclusief kinderen, door militairen zijn omgebracht en tal van andere (onopgeloste) moorden tijdens zeven jaar dictatuur die ‘niet mals’ waren. ‘Het heeft een enorme bres geslagen in ons vertrouwen, ook naar elkaar toe’, zegt Betty Goede.

Maar het onderliggende verdriet is dat de jonge republiek maar niet tot volle ontwikkeling is gekomen door deze woelige tijden van ‘ups en downs’, die de OGV heeft opgetekend. Die begonnen vijf jaar na de onafhankelijkheid. Op 25 februari 1980 vond de militaire coup plaats, ook wel de sergeantencoup genoemd, onder leiding van sergeant Desi Bouterse. Na zeven jaar, toen het land in alle opzichten bankroet was, kwamen vrije verkiezingen. Het Nieuw Front voor Democratie en Ontwikkeling, een coalitie die uit vier partijen werd gevormd, boekte een eclatante overwinning.

Drie jaar later werd de euforie alweer gesmoord door de ‘telefooncoup’; een telefoontje namens legerleider Bouterse volstond.

In 1991 won het Nieuw Front wederom massaal en werd er economisch weer gesaneerd. Maar in 1996 kwam de zogenoemde ‘kapitaalcoup’: door ‘omkoping’ van overgelopen VHP’ers (Vooruitstrevende Hervormingspartij) die in het Nieuw Front zaten.

Deze ‘overlopers’ vormden een regering met de Nationale Democratische Partij (NDP) van Bouterse, met Jules Wijdenbosch als president. Die koerste Suriname met gierende hyperinflatie weer naar de financiële afgrond en dus werden er, na massaprotesten, in 2000 vervroegde verkiezingen uitgeschreven.

Als er na tien jaar twee regeringen-Venetiaan weer economische stabiliteit is en zelfs groei, wordt Bouterse verkozen tot president. Hij had populistisch ingespeeld op het morrende volk, dat weinig ervoer van de economische stabiliteit. Nu in 2020, na tien jaar president Bouterse, is Suriname weer geheel bij af.

Het tweede onderliggende ‘verdriet van Suriname’ is dat het kennelijk schort aan het collectieve geheugen over die woelige tijden. Goeddeels doordat geschiedkundig weinig is vastgelegd.

Met haar eerste boek Sporen Zoeken wilde de OGV enigszins deze leemte opvullen. ‘Maar wij kwamen de scholen er niet mee in. Het lag te gevoelig.’ Toen was de eerste NDP-regering aan bod.

Een ‘lesbrief’ van de OGV over het toneelstuk De tranen van Den

SU MAGAZINE

50

geschiedenis

U y l * , n a a r a a n l e i d i n g v a n d e D e c e m b e r m o o r d e n , w e r d b e s t e m peld als ‘geestelijke pedofilie’. In 2011, toen Bouterse zelf een jaar president was werd een nieuw geschiedenisschoolboek in de ban gedaan. Daarin stond namelijk een foto van een demonstratie met een protestbord ‘Bouterse moordenaar’. De NDP sprak van geschiedvervalsing.

De OGV ontstond in 1987 nadat scholieren waren ‘afgetakeld’ door militairen met bullenpezen en knuppels, vanwege het scholierenprotest ‘Geen brood geen school’. Amanda Sheombar, nabestaande van een slachtoffer van de D e c e m b e r m o o r d e n , m a a k t e het als 16-jarige scholier mee. ‘Ik heb letterlijk voor mijn leven gerend maar ik heb vrienden om me heen geslagen zien worden’, vertelt zij. Er heerste schaarste alom; men stond uren in de rij voor basisbehoeften zoals brood en melk. ‘Kinderen vielen flauw op school omdat ze niet hadden ontbeten.’

Het spontane scholierenprotest begon nadat een jongen buiten scandeerde: ‘Geen brood, geen school!’ Sheombar: ‘Andere kinderen liepen massaal de klassen uit en scandeerden mee. Op een gegeven moment arriveerden lijfwachten van Bouterse in tropenpakken met uzi’s. Iedereen wilde terugrennen maar er waren al militairen aangevoerd, die op ons afkwamen. In een lokaal schuilen had geen zin, want ook leerlingen die braaf waren blijven zitten kregen stokslagen. Het was dus rennen van hoek naar hoek waar geen militairen stonden.’

Door de D e c e m b e r m o o r d e n zat de angst er al jaren goed in bij de bevolking. ‘Maar kinderen aanvallen was de grote fout, toen was iedereen niet meer bang.’ De scholieren trokken massaal naar de bekende Palmentuin in Paramaribo waar ze wekenlang luidkeels hun protestacties voortzetten. Die kregen brede navolging. Het was de opmaat naar de vrije verkiezingen van 1987.

Amanda Sheombar is de nicht van de militair Jiwansingh Sheombar, een van de decemberslachtoffers. ‘Je moet je voorstellen wat het met je doet. Ik heb wel deelgenomen aan ‘Geen brood geen school’ maar verder was ik apolitiek.’ Ze studeerde in Nederland, woonde ook op Curaçao en keerde elf jaar geleden terug naar Suriname vanwege haar moeder. ‘Ik ben twintig jaar uit mijn land gebleven om Bouterse. Maar als ik een jaar later was aangekomen, had ik mijn moeder niet meer aangetroffen.’

Een jaar daarna kwam Bouterse als president aan de macht.

Amanda Sheombar hield zich politiek op de vlakte. ‘Maar op enig moment zei ik tegen mezelf: “Als ik blijf toekijken en het gaat fout, dan ben ik even verantwoordelijk”.’ Geïnspireerd door jonge activisten van de protestbeweging ‘We zijn moe’ (van het economische beleid van Bouterse), sloot ze zich aan bij het actiecomité

‘Al vier keer is het door of voor het volk een v e r k e e r d e p o l i t i e k e keuze gemaakt, met een hoofdrol voor Bouterse’ B e z o r g d e B u r g e r s e n n a m o n d e r

meer deel aan het massaprotest van februari dit jaar.

De regering-Bouterse had bij wet ‘pre-electorale samenbundeling’ van partijen verboden; het Surinaams kiesstelsel pakt namelijk voordelig uit voor grote partijen. Acht nieuwe partijen, die alle ‘dienstbaar leiderschap’ beloofden, deden mee aan de verkiezingen maar wilden niet in één partij opgaan. Toen lanceerden B e z o r g d e B u r g e r s s a m e n m e t T h e N e x t G e n e r a t i o n S u r i n a m e e e n S t e m S l i m A d v i e s. Kiezers werden opgeroepen in hun district te stemmen op een ‘traditionele’ partij die de NDP de meeste tegenstand kon bieden. De NDP leed een zware nederlaag. ‘Het was dé manier om die wet van Bouterse om zeep te helpen’, zegt Amanda Sheombar.

Dat zij aanvankelijk al die jaren aan de zijlijn stond, betekende niet dat zij geheel zweeg. ‘Ik sprak als Brugman tegen mensen in mijn kringen om ze eraan te herinneren waarvoor Bouterse staat.

Vaak kreeg ik een blik: Waarom weet ik dit allemaal niet?’ Omdat het ze niet is verteld, het staat ook niet in de geschiedenisboeken.’

Ook Amanda Sheombar beaamt het onderliggende verdriet dat daadwerkelijke ontwikkeling van Suriname uitblijft door steeds verkeerde politieke keuzes. ‘Die lijn is vanaf 1975 te trekken. Vóór de verkiezingen zit men er voor landsbelang, daarna voor politiek belang. Na een regime-Bouterse ben je alleen bezig met dweilen en opruimen. Tegen die tijd dat je klaar bent, komen ze weer aan de macht. Het is een wond die iedere keer wordt opengereten.’

OGV-voorzitter Betty Goede over het bovenop liggende verdriet: ‘Dat verdriet gaat voor families nooit over. Hopelijk zijn we ons allemaal veel bewuster ervan hoe we als natie verder moeten gaan. Maar vanwege het stemgedrag, twijfel ik daaraan.’

Hoewel ook niet geheel gerustgesteld, spreekt Sheombar van een ‘keerpunt’. ‘Als president Santokhi echt af wil van die oude politiekvoering, zal hij een integere lijn moeten trekken en aanhouden, zoals hij ons dat heeft beloofd. De geest en kracht van het samenbundelen van 1987 waren er dit jaar weer’, zegt ze over de succesvolle massademonstatie. ‘Het verdrietige is wel dat we elkaar alleen vinden in tijden van donker en nood. Daarom is ons motto nu ‘Blijf slim’, zodat de afgelopen veertig jaren zich nooit meer herhalen.’ ★ *Joop den Uyl (Partij van de Arbeid) was ten tijde van de onafhankelijkheid van Suriname premier van Nederland.

Mystiek

51

Twee vrienden, art-director Michiel Coumou (35) en filmregisseur Rafael Chan (46), zijn in opleiding bij een van de laatste sjamanen in Suriname. Rafael doet verslag. ‘Voor ons is het van belang dat de kennis niet verloren gaat.’

’WE BEVINDEN ONS IN DE GROOTSTE APOTHEEK VAN DE WERELD’ door Rafael Chan foto’s Sander Coumou en Rafael Chan

SU MAGAZINE

52

erfgoed

W e z i j n n u t w a a l f k i l o m e t e r v a n h e t d o r p K w a m a l a s a m u t u .

I n d e v e r t e h o r e n w i j e e n g o n i n i ( g r o o t s t e r o o f v o g e l v a n Z u i d A m e r i k a ) e n i n d e n a b i j h e i d h o r e n w i j d e v o e t s t a p p e n v a n e e n b i j z o n d e r e i n h e e m s e p i a a i m a n . W e l o p e n h e m s n e l a c h t e r n a i n d e r i c h t i n g w a a r w e h e m v o o r h e t l a a t s t z a g e n e n h o o r d e n . W e s t o p p e n e v e n .

W e h o r e n A m a s h i n a l a c h e n m a a r w e z i e n h e m n i e t .

A m a s h i n a i s e e n v a n d e l a a t s t e v i e r o v e r g e b l e v e n t r a d i t i o n e l e s j a m a n e n o f t e w e l p i a i m a n n e n v a n h e t t r o p i s c h r e g e n w o u d i n h e t m e e s t b e b o s t e l a n d v a n d e w e r e l d , S u r i n a m e . P l o t s e l i n g z i e n w i j e e n g l i m l a c h e n d e , g e r i m p e l d e o u d e r e m a n m e t d e l e n i g h e i d v a n e e n t w i n t i g e r b o v e n o n s b a l a n c e r e n o p e e n d i k k e l i a a n . ‘ G o n i n i - n a n g r a ’ , z e g t h i j m e t e n t h o u s i a s t e o g e n e n r i j k t o n s b e i d e n e e n s t u k j e e r v a n a a n .

O o k a l s j e i n h e t b o s v e r d w a a l d b e n t e n w a t e r z o e k t k u n j e h i e r u i t d r i n k e n m a a r o p p a s s e n d a t j e u i t d e j u i s t e l i a a n d r i n k t w a n t b e p a a l d e s o o r t e n d o e n m e e r k w a a d d a n g o e d , l e g t h i j o n s u i t .

T e r w i j l w i j h e t w a t e r v a n d e g o n i n i - n a n g r a l a t e n s i j p e l e n i n o n s m o n d v e r t e l t A m a s h i n a d a t d i t e e n v a n d e v e l e k r u i d e n i s , d i e h i j v e r z a m e l t o m z i j n m e d i c i n a l e k r u i d e n m e n g s e l s t e m a k e n . H i j z e g t d a t a l l e w e s t e r s e m e d i c i j n e n o o r s p r o n k e l i j k u i t d e n a t u u r k o m e n e n d a t w e o n s n u i n d e g r o o t s t e a p o t h e e k v a n d e w e r e l d b e v i n d e n .

V e e l i s b e k e n d i n d e w e s t e r s e w e r e l d m a a r v e e l i s o o k o n b e k e n d .

W e k i j k e n a a n d a c h t i g h o e A m a s h i n a k a p t , n o c h d e j o n g e l i a n e n , n o c h d e m o e d e r s t a m m a a r e r t u s s e n i n z o d a t j e d e p l a n t d u u r z a a m k u n t o o g s t e n . H i j k a n z i c h n i e t v i n d e n i n d e g o u d w i n n i n g e n b o s k a p i n h e t o e r w o u d d o o r w e s t e r l i n g e n . N i e t o p e e n d u u r z a m e m a n i e r . Z i j n r e s p e c t v o o r d e n a t u u r i s e n o r m .

M i c h i e l i s e e n g o e d g e h u m e u r d e , s p i r i t u e l e N e d e r l a n d e r d i e e l f j a a r g e l e d e n i n S u r i n a m e t e r e c h t k w a m v i a e e n v r i e n d . H e t l e v e n e n v o o r a l d e c o n n e c t i e m e t d e n a t u u r b e v i e l e n h e m z o d a n i g d a t h i j z i c h i n S u r i n a m e h e e f t g e v e s t i g d . E e n v a n z i j n m e e s t m e m o r a b l e

A m a s h i n a b e h o o r t t o t d e T r i o - s t a m e n l e e f t ( … ) i n h e t i n h e e m s d o r p j e K w a m a l a s a m t u e r v a r i n g e n w a s e e n b o o t t o c h t m e t z i j n b r o e r S a n d e r d i e o o k i n S u r i n a m e i s g a a n w o n e n . Z e z a g e n t i j d e n s d i e b o o t t o c h t e e n g e e l z w a r t g e v l e k t e j a g u a r e n e e n z w a r t e j a g u a r . D i e b e e s t e n k e k e n e v e n o p e n v e r t r o k k e n g e l i j k w e e r . W i e h a d d a t o o i t v o o r m o g e l i j k g e h o u d e n ? M i c h i e l h e e f t i n S u r i n a m e z i j n s p o r e n i n d e f i l m i n d u s t r i e v e r d i e n d a l s a r t - d i r e c t o r . D e l a a t s t e j a r e n i s h i j m e e r d e s p i r i t u e l e k a n t o p g e g a a n . W i j b e i d e n z i j n i n d e l e e r b i j A m a s h i n a O e d e m a l o e .

E e n j a a r e e r d e r h a d i k m e t M i c h i e l m i j n p e r s o o n l i j k e e r v a r i n g e n g e d e e l d o v e r e e n a n d e r e m e d i c i j n m a n : S e m . M i c h i e l r a a k t e z o i n d e b a n v a n h e t v e r h a a l d a t w i j b e g o n n e n m e t o n z e z o e k t o c h t n a a r m e d i c i j n m a n n e n . W e r a a k t e n a l g a u w m e t m e e r d e r e n a t u u r g e n e z e r s b e v r i e n d .

A m a s h i n a g e e f t o n s b e i d e n e e n s t u k v a n d e l i a a n e n h o u d t e r z e l f e e n b o v e n z i j n m o n d , w a a r n a e r w a t e r u i t d e l i a a n s i j p e l t e n h i j d a t o p d r i n k t . W i j v o l g e n z i j n v o o r b e e l d .

M i c h i e l p r o e f t a f t a s t e n d e e r s t e e n k l e i n b e e t j e e n v e r v o l g e n s d r i n k t h i j g r e t i g v a n m e e r d e r e l i a n e n . M e t h e t b e s e f d a t a l l e k e n n i s v a n A m a s h i n a l a n g z a a m v e r l o r e n r a a k t o m d a t h i j g e e n o p v o l g e r h e e f t , n e m e n w i j a l l e i n f o r m a t i e g r e t i g i n o n s o p . A m a s h i n a b e h o o r t t o t d e T r i o - s t a m e n l e e f t i n h e t z u i d e n v a n S u r i n a m e , i n h e t i n h e e m s d o r p j e K w a m a l a s a m t u .

H i j v e r t e l t v a a k v e r h a l e n o v e r z i j n w i j l e n v a d e r d i e e e n g e r e s p e c t e e r d e s j a m a a n w a s e n d e e l s z i j n k e n n i s h e e f t o v e r g e b r a c h t a a n z i j n z o o n , t e m i d d e n v a n e e n o o r l o g t u s s e n a c h t i n h e e m s e s t a m m e n . J a m m e r g e n o e g w a r e n a a n h e t e i n d v a n d e o o r l o g A m a s h i n a ’ s o u d e r s v e r m o o r d . D e T r i o ’ s w a r e n n i e t o p g e w a s s e n t e g e n d e a n d e r e s t a m m e n . Z e w a r e n w e l v i n d i n g r i j k e n m a a k t e n

53

Mystiek

Wie is Amashina?

Amashina is piaiman van de Trio-indianen uit Kwamalasamutu. Naast piaiman is hij ook dresiman, medicijnman.

Hij maakt medicijnen tegen bijna alle bekende kwalen die de mensheid kwellen. Van kanker, hoge bloeddruk en suikerziekte tot leichmaniasis, malaria en geslachtsziektes.

Met zijn kennis van de kruiden van het Surinaamse bos heeft Amashina al vele mensen verlost van chronische en dikwijls ‘ongeneeselijke’ aandoeningen.

Vaak wordt hij ingevlogen vanuit het binnenland voor behandeling van patiënten in het ziekenhuis waar de reguliere behandelingen niet aanslaan en voor patiënten die reeds zijn opgegeven door de moderne medische wereld.

SU MAGAZINE

54

erfgoed

V e l e j o n g e r e n t r e k k e n w e g n a a r d e s t a d m e t d e h o o p o p e e n b e t e r b e s t a a n h a r n a s s e n v a n b a m b o e . Z e b e d e k t e n h u n h u t j e s m e t b a m b o e m u r e n w a a r d o o r z e b e t e r b e s c h e r m d w a r e n t e g e n d e g i f t i g e p i j l e n , v e e l a l u i t e e n b l a a s p i j p , m a a r o o k t e g e n h e t w a p e n : p i j l e n b o o g .

D e e e r s t e w e s t e r l i n g e n d i e h e t d o r p j e K w a m a l a s a m t u b e z o c h t e n w a r e n B a p t i s t i s c h e z e n d e l i n g e n , m i s s i o n a r i s s e n . Z i j h e b b e n a l l e s t a m m e n w e t e n o v e r t e h a l e n v r e d e m e t e l k a a r t e s l u i t e n e n o m h e t c h r i s t e n d o m t e o m a r m e n .

K w a m a l a s a m u t u i s n u h e t g r o o t s t e i n h e e m s e d o r p v a n S u r i n a m e m e t i n t e r e s s a n t e c u l t u r e l e e n r e l i g i e u z e a c t i v i t e i t e n , v o o r n a m e l i j k r o n d d e k e r s t p e r i o d e . H e l a a s d o o r h e t c h r i s t e n d o m w e r d e n t r a d i t i o n e l e T r i o - g e w o o n t e s , r i t u e l e n e n h e t s j a m a n i s m e a f g e s c h i l d e r d a l s h e i d e n s .

D a a r m e e v e r d w i j n t e e u w e n o u d e k e n n i s . B o v e n d i e n b l i j k t d e n i e u w e g e n e r a t i e s g e e n i n t e r e s s e t e h e b b e n i n h u n e i g e n g e s c h i e d e n i s . V e l e j o n g e r e n t r e k k e n w e g n a a r d e s t a d m e t d e h o o p o p e e n b e t e r b e s t a a n .

N i e t a l l e w i j s h e i d h e e f t A m a s h i n a v e r k r e g e n v i a o v e r l e v e r i n g v a n z i j n v a d e r . T o e n e e n w e t e n s c h a p p e r i n N e d e r l a n d , d i e u i t g e z a a i d e k a n k e r h a d , i n z o w e l N e d e r l a n d a l s i n d e V e r e n i g d e S t a t e n t e h o r e n k r e e g d a t z e s l e c h t s e e n m a a n d t e l e v e n h a d b e s l o o t z i j n a a r A m a s h i n a O e d e m a l o e t e g a a n .

A m a s h i n a m a a k t e e e n m e n g s e l v a n z e v e n k r u i d e n e n h e e f t h a a r i n t w e e m a a n d e n k u n n e n h e l p e n . D a t d e t u m o r e n v e r d w e n e n w a s e e n r a a d s e l v o o r d e r e g u l i e r e a r t s e n . D a a r n a h e e f t A m a s h i n a z i c h v o o r n a m e l i j k g e w i j d a a n d e b e h a n d e l i n g v a n k a n k e r p a t i ë n t e n . N i e t i e d e r e e n g e n e e s t m a a r h e t g r o o t s t e d e e l v a n z i j n p a t i ë n t e n w e l . H i j

Rafael Chan en Michiel Coumou spelen een potje schaak in het Surinaamse binnenland

s c h r i j f t e e n d o s i s k r u i d e n v o o r m a a r s o m s b e p a l e n d e p a t i ë n t e n h u n e i g e n d o s i s v a n d e k r u i d e n d r a n k j e s . D a t k a n d e w e r k i n g e r v a n v e r m i n d e r e n . D e o u d e s j a m a a n l e g t u i t d a t m e n e e n j a a r n a d e g e n e z i n g n o g d e d r a n k j e s m o e t b l i j v e n d r i n k e n e n d a t m e n g e l e i d e l i j k a a n m o e t m i n d e r e n .

I n 2 0 1 8 i s d e v r o u w v a n S t e v e J o b s , d e b e d e n k e r v a n A p p l e , S u r i n a m e k o m e n b e z o e k e n , o o k v a n w e g e A m a s h i n a . D i e w e r d i n d e t i j d v a n h a a r m a n ’ s z i e k t e ( J o b s o v e r l e e d i n 2 0 1 1 ) g e v r a a g d n a a r d e V e r e n i g d e S t a t e n v a n A m e r i k a a f t e r e i z e n o m J o b s t e b e h a n d e l e n .

D e S u r i n a a m s e o v e r h e i d h e e f t t o e n d e r t i j d z i j n p a s p o o r t i n g e n o m e n w a a r i n d e s t e m p e l m e t h e t v i s u m s t o n d . Z e h e b b e n h e m e e n n i e u w p a s p o o r t g e g e v e n z o n d e r v i s u m . Z e w i l d e n h e m b e s c h e r m e n , w a n t e r w e r d A m a s h i n a v e e l g e l d e n e e n c o n t r a c t a a n g e b o d e n w a a r d o o r h i j z i j n p a t e n t z o u a f s t a a n a a n h e t b u i t e n l a n d . O m d a t A m a s h i n a a n a l f a b e e t i s h e e f t d e o v e r h e i d o p d e z e m a n i e r w e t e n t e v o o r k o m e n d a t h i j n a a r A m e r i k a v e r t r o k , t o t e r g e r n i s v a n A m a s h i n a w a n t d i e h e e f t z i c h m a k k e l i j k a a n g e p a s t a a n d e m a n i e r e n v a n h e t w e s t e n w a a r b i j g e l d v e e l w a a r d e h e e f t .

W e l e r e n e l k e d a g w e l i e t s v a n A m a s h i n a . M i c h i e l b r e n g t s t u k j e b i j b e e t j e v e r b e t e r i n g e n a a n i n h e t p r o c e s v a n d r a n k j e s m a k e n . W e b e s e f f e n d a t a l l e m e d i c i j n e n o o r s p r o n k e l i j k u i t d e n a t u u r k o m e n m a a r d a t e r z o v e e l n o g i n d e n a t u u r v o o r k o m t w a a r v a n w i j g e e n w e e t h e b b e n . V o o r o n s i s h e t v a n b e l a n g d a t d e z e k e n n i s n i e t v e r l o r e n r a a k t , d a t w i j h e l p e n d e k e n n i s t e b e h o u d e n z o n d e r d a t e e n o f a n d e r b u i t e n l a n d s b e d r i j f h i e r m e e a a n d e h a a l g a a t .

W e z i j n n o g e l k e d a g i n d e l e e r b i j d e z e o u d e w i j z e S u r i n a m e r .

M e t e e n t e v r e d e n g l i m l a c h k i j k t h i j o n s a a n , z e g t ‘ K o e d e h ’ ( G o e d ) e n w e v o l g e n d e p i a i m a n m e t z i j n s n e l l e s t a p j e s r i c h t i n g h e t d o r p . ★

55

Mystiek

Wat is een sjamaan?

Een sjamaan, piaiman, is een geestelijke genezer die kan communiceren met het hogere bewustzijn (geestenwereld) door middel van zijn piai, geest, onderbewustzijn. De piaiman maakt contact met het oneindige om antwoorden te krijgen die onzichtbaar zijn voor het ‘normale’ bewustzijn. Dit kunnen spirituele vraagstukken zijn maar ook kwesties van de behandeling en genezing van fysieke aandoeningen.

Vaak gebruikt de piaiman de droomwereld om tot inzichten te komen. Andere manieren die sjamanen gebruiken om toegang te krijgen tot deze wereld zijn o.a. transcendentale meditatie, ritmische drums, rituele dans, zang, rook, bepaalde giftige paddensoorten, psychedelische paddenstoelen en kruiden. Het doel van al deze middelen en rituelen is om het bewustzijn dat gebonden is aan onze vijf zintuigen te verheffen naar een hoger bewustzijn waardoor we meer kunnen waarnemen dan we normaliter doen.

SU MAGAZINE

56

erfgoed

‘ W e l e r e n e l k e d a g w e l i e t s v a n A m a s h i n a . W e b e s e f f e n d a t a l l e m e d i c i j n e n o o r s p r o n k e l i j k u i t d e n a t u u r k o m e n m a a r d a t e r z o v e e l n o g i n d e n a t u u r v o o r k o m t w a a r v a n w i j g e e n w e e t h e b b e n . ’

cultuur/tentoonstelling

57

Heden van het slavernijverleden Het Tropenmuseum in Amsterdam heeft een bijzondere vaste tentoonstelling.

Heden van het slavernijverleden.

Centraal staan de verhalen van de tot slaaf gemaakten en hun nazaten.

door de redactie foto’s Kirsten van Santen

In 1863 maakte de Nederlandse regering wettelijk een einde aan de Transatlantische slavernij maar ruim vierhonderd jaar koloniale overheersing laat sporen na in de samenleving. Nog steeds. Racisme, discriminatie en stereotypering zijn hiervan duidelijke voorbeelden. Het zijn vooral zwarte Nederlanders die de afgelopen jaren de link tussen de slavernij en de ongelijkheid in de maatschappij pijnlijk duidelijk hebben gemaakt.

In nauwe samenwerking met wetenschappers, activisten en artiesten is Heden van het slavernijverleden onstaan. Het is een tentoonstelling met een discussieplatform.

Er zijn vier video-portretten te zien. Prof. dr. Gloria Wekker, feministe, sociaal en cultureel antropoloog die sinds 2001 de Aletta leerstoel Gender en Etniciteit aan de Universiteit Utrecht bezet (zie ook pagina 29); Karwan Fatah-Blacks, expert op het gebied van de vroegmoderne globalisering en

van het Atlantische slavernijverleden. Hij is werkzaam aan de Universiteit van Leiden; hoogleraar antropologie Amade M’chareks aan de Universiteit van Amsterdam. Ze doet onderzoek naar de relatie tussen wetenschap en samenleving op het gebied van de genetica en de forensische genetica; tenslotte Marian Markelois, docent verpleegkunde en winti priesteres.

Bijzonder is dat er rondleidingen geboekt kunnen worden met deskundigen van ondermeer de Black Archives die bezoekers uitleg kunnen geven en vragen kunnen beantwoorden.

Vanwege COVID-19 zal er een afspraak gemaakt moeten worden.

Voor meer informatie: www.tropenmuseum.nl

De erfenis Begin 2022 opent in het Tropenmuseum De Erfenis, een nieuwe, uitgebreide opstelling over het koloniale- en slavernijverleden. De presentatie beslaat in totaal 1.2 vierkante kilometer omdat de expositie de hele eerste verdieping van het Tropenmuseum zal innemen.

Aan de hand van verschillende thema’s wordt de Nederlandse koloniale periode behandeld en de doorwerking ervan. De focus zal gericht zijn op de directe belevingswereld van de bezoeker, alsmede op de bewustwording van de relatie tussen het dagelijkse leven en de gevolgen van kolonialisme en slavernij. De Erfenis is opgebouwd uit voorwerpen uit de bestaande (kunst)collectie en nieuwe werken.

Het centrale uitgangspunt bij deze expositie is het koloniaal verleden van Nederland. Slavernij is daarbij een van de onderdelen. Door te focussen op het koloniale verleden is in De Erfenis de geschiedenis van de twintigste eeuw meer verwerkt dan in de vaste tentoonstelling. Onderwerpen als de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 en de betekenis van handel komen aan bod. De doorwerking van de koloniale tijd op het heden is een expliciet onderdeel.

SU MAGAZINE

NU OVERAL TE KOOP

OF VIA DE WEBSITE WWW.PINDAH-MAGAZINE.NL

59

Onzichtbaar

Veel Nederlanders hebben een diepe band met Suriname terwijl ze geen bloedband met het land hebben.

Desondanks is Suriname de kern van wie ze zijn. Een reportage van schrijfster Karin Sitalsing.

ON ZICHT BAAR Wat is jouw verhaal?

door Karin Sitalsing foto’s Harold Pereira

In 2016 verscheen mijn boek Boeroes, over mijn eigen familiegeschiedenis in Suriname. Daarna werd ik bedolven onder mailtjes.

Opvallend veel daarvan kwamen van mensen die een diepe connectie met Suriname hebben, en aan wie je dat niet kunt zien. Die, in sommige gevallen, helemaal geen Surinaams bloed hebben, maar bij wie het land wel onder de huid en in het hart zit. Het ontroert en fascineert me hoe een land zo veel mensen, soms generatieslang, kan blijven raken. Ook als ze er niet vandaan komen.

Hoewel? Wat betekent ‘ergens vandaan komen’?

Neem de man wiens vader er werkte, die er zelf opgroeide en daarna nooit meer echt kon aarden in Nederland. Of die vrouw wier opa dominee was in Suriname. Diens zoon, haar vader dus, had er een groot deel van zijn leven gewoond, zijzelf werd er geboren, woonde er heel kort. Vele jaren later ging haar dochter stage lopen in Suriname.

Waar komt zij vandaan?

Nog zoiets. Hoe moet ik deze mensen noemen? ‘Witte Nederlanders zonder migratie-achtergrond’, zou je denken. Maar hoezo heeft iemand die in vier landen heeft gewoond geen migratieachtergrond?

Schrijfster Shantie Singh pleitte in een opiniestuk in het Algemeen Dagblad voor een herformulering van ‘De Vraag’. Hoewel ik zelf nooit beledigd ben als iemand hem stelt – liever vragen dan onnozele aannames - vind ik haar alternatief schitterend. Zij stelt voor om niet meer aan mensen te vragen ‘Waar kom je vandaan?’, maar: ‘Wat is je verhaal?’ En als je dat doet, ook bij mensen achter ‘Hoezo heeft iemand wie je geen, of andere, verhalen die in vier landen vermoedt, gaan er werelden open heeft gewoond geen die je niet had kunnen bedenken. migratie-achtergrond?’

SU MAGAZINE

60

reportage

‘Dit boek bevat overleveringen en legendes van het inheemse volk waarmee ik ben opgegroeid. Mijn vader heeft het boek samengesteld. Hij heeft de verhalen van de sjamaan van het dorp opgetekend.

J o n g e n v a n h e t d o r p Wie belastingadviseur Marc Koelewijn ontmoet, zou niet zeggen dat hij ooit lang, witblond haar had met een pony. Van zijn vierde tot zijn dertiende woonde hij in het inheemse dorp Përëru Tëpu.

In januari 1973 trok het gezin daarheen, Marcs ouders gingen er werken als onderwijzersechtpaar. Het Algemeen Diaconaal Bureau, het toenmalige Kerk in Actie, had eerder in de binnenlanden poliklinieken geopend en bracht nu, op verzoek van de dorpshoofden, onderwijs.

‘Mijn eerste jeugdherinnering was in Nederland maar de tweede, en vele daaropvolgende, speelden zich diep in het oerwoud af.

Vissen en zwemmen met vriendjes in de stroomversnellingen in de Boven-Tapanahony. En op onbewolkte dagen kon ik tot op een kwartier nauwkeurig aan de stand van de zon aflezen hoe laat het was.’

‘Met lede ogen zagen de inheemse dorpelingen hoe ‘hun eigen jongens’ de schaar in hun lokken zetten – ook diep in het oerwoud druppelde de westerse wereld binnen. Toen ik mijn haar liet groeien en een pony liet staan, het traditionele jongenskapsel bij de Trio-stam, vonden ze dat extra leuk.’

Maar ja.

Marc werd dertien, zou naar de middelbare school gaan – maar die was er niet in Përëru Tëpu en het gezin keerde terug naar Nederland. Het was 1981.

‘Als ik later acteur word en op commando moet huilen, hoef ik alleen maar hieraan terug te denken’, dacht hij, op het moment dat het vliegtuig de grond losliet. Na al die jaren bewijst hij zijn gelijk: zijn stem breekt terwijl hij het vertelt. ‘Het is deels schuldgevoel, want om míj gingen we terug naar Nederland. Maar ook het besef dat mijn jeugd voor altijd voorbij was.’

Marcs ouders bleven altijd verbonden met Suriname, gingen vaak terug, soms voor maanden. Zetten allerlei projecten op poten. Zijn vader schreef een Trio-Nederlands woordenboek en volgt nog altijd het Surinaamse nieuws op de voet. Marc zelf ook, trouwens. ‘Niet dat ik er dagelijks mee bezig ben hoor maar als Suriname in het nieuws is, veer ik op.’

Eén keer ging hij terug, in 2007, samen met zijn vrouw, ze werden warm verwelkomd in Përëru Tëpu. Hij bleek nog best goed Tarëno te verstaan en het redelijk te spreken. ‘Mijn oude dorpsgenoten vonden het wel gek dat ik met een witte vrouw was getrouwd’, lacht hij. ‘Ik was immers een jongen van het dorp.’

Onzichtbaar

‘Het typisch Surinaamse vogelkooitje heb ik gekocht in het plaatsje Alkmaar Suriname.

En ik woon zelf in Alkmaar Nederland. Mooie verbinding.’

61

Tweede vaderland Waarom haar moeder Gerda toch zo begaan was met Suriname, vroeg Marjolein Jupijn haar, in de jaren tachtig tijdens de onrusten in dat land, als ze bezorgd naar het nieuws zat te luisteren op een kraakradiootje. Dat ze daar gewoond had tot eind 1966, antwoordde Gerda. Marjolein ging rekenen. Zij werd geboren in juli 1967. Wie was haar biologische vader?

‘Behalve zijn naam, Sjaak, zijn geboortedatum en rang in het leger wist mijn moeder eigenlijk niet veel van hem. Ze had hem ontmoet in Suriname nadat de relatie met haar eerste man – met wie ze in 1963 geëmigreerd was – was gestrand. Toen ze zwanger raakte ging ze terug naar Nederland. Een brief die Sjaak haar stuurde had ze ongeopend teruggestuurd.

Ik ging zoeken, stuurde iedereen met dezelfde achternaam een brief. Een neef van mijn vader reageerde, hij vertelde dat Sjaak in Suriname was gebleven en daar in 1985 is overleden. Ik ontmoette een tante van me en zelfs een halfzus. Maar ik wilde meer weten, dus zocht ik door, en nog steeds, naar mensen die hem hebben gekend. Ik pluis TRIS-blaadjes (van oud-militairen die in Suriname hebben gezeten/red) uit, archieven en oude kranten. Om mijn vader postuum toch nog een klein beetje te leren kennen.’

Haar vader kreeg Marjolein niet terug, wél sloot ze een verbond met het land dat hem zo betoverde dat hij er bleef tot zijn dood. Het land waar haar moeder vijfentwintig jaar geleden opnieuw neerstreek, nu definitief, waar ze nu woont met haar Saramaccaanse man. Marjolein zocht haar daar op, de eerste keer in 1999. Liefde op het eerste gezicht was het niet, met het land, maar die liefde is gaan groeien. ‘Nu ben ík die vrouw die met zorg de ontwikkelingen volgt vanuit Nederland. Zo vaak ik kan, vlieg ik erheen en mijn man en ik zijn er nu zelfs een huis aan het bouwen naast dat van mijn moeder en stiefvader. Niet om te wonen maar om er langer te kunnen verblijven.’

De sfeer raakt haar, de warmte van land en mensen. En ja, ze is er dicht bij haar moeder én bij de vader die ze nooit heeft gekend. ‘Suriname is mijn tweede vaderland. Ik sta er met één been in, en dat zal altijd zo blijven.’

SU MAGAZINE

62

reportage

‘In mijn boekenkast staan de nummerplaatjes van de Solex bromfiets van mijn ouders uit 1970. Omdat er groot SURINAME op staat, leidt dit af en toe tot onverwachte gesprekken over mijn band met het land.’

P a r a d i j s o p U i t v l u g t ‘Kuifje in Suriname’, zo noemt Jan Sjaarda liefkozend het fotoalbum van zijn vaders eerste kennismaking met het land. Als jonge ingenieur trok Dirk Sjaarda in 1960 naar de tropen, waar hij werkte aan allerlei infrastructurele projecten. Hij werd verliefd op Edith, een kapster van Surinaams-Portugese origine. En in 1969 werden ze de ouders van Jan. Het werk zou het gezin nog naar Nigeria en Curaçao brengen maar Suriname had Dirks hart gestolen, zo gauw het kon ging hij terug. Vier keer woonden ze er, waarvan twee keer als gezin. Jan: ‘Hij kon er als eigenwijze Fries eenoog zijn in zijn eigen koninkrijk, zonder zich te hoeven schikken naar een Haags kantoormilieu.’

Jan, op talloze foto’s: een bolle toet, een blond bloempotkapseltje, slingerend aan een boomtak, de eerste fietslessen op het zandpad in Paramaribo. ‘Het paradijs op Uitvlugt’, noemt Jan de plek waar het gezin woonde tot 1974.

Behalve zijn vroege jeugd bracht Jan er ook zijn laatste basisschool- en eerste middelbareschooljaren door, op het Vrije Atheneum. De ontwikkelingshulp stopte en het gezin vertrok naar Curaçao. ‘Erg jammer’, zegt Jan. ‘Op Curaçao miste ik de vrijheid van Paramaribo: fietsen door de stad, zwemmen met vrienden.

De gezelligheid.’

In 2016 ging hij in Suriname op vakantie, met zijn éigen gezin.

Ze bezochten mensen en plekken uit zijn jeugd, bruggen die zijn vader had gebouwd. Het was heerlijk om terug te zijn maar het raakte hem ook te zien hoezeer het land veranderd was. Aan de ene kant zijn er glimmende asfaltwegen aangelegd en nieuwe winkels geopend; tegelijkertijd verdwijnen de mooie houten gebouwen en zijn de palmen in de Maagdenstraat gekapt. De Surinamers zijn misschien blij met de veranderingen maar Jan vond niet terug wat hij had achtergelaten. ‘Mijn moeder verzuchtte altijd dat ze haar land niet meer terugkende. Vroeger begreep ik dat nooit.

Maar nu hoorde ik mezelf dat soort dingen zeggen.’

Veel mensen met een Surinaamse afkomst wordt gevraagd naar hun afkomst. ‘Maar niemand vraagt ooit aan mij waar ik vandaan kom.’

Misschien ook dat hij daarom niet dagelijks aan Suriname denkt: het wordt zelden getriggerd. ‘Maar als er iets op het nieuws is heeft het meteen mijn aandacht. Suriname is nooit ver weg.’ ★

63

column

Wan Bigi famiri door Jörgen Raymann foto Jos Hummelen

Stand-up comedian, acteur en presentator Jörgen Raymann vertelt over het belang van familie in Suriname. Ma wan Sranan!

Familie kijven, familie blijven.

Een veel gehoord gezegde in Suriname. Mijn oma zei altijd: Pampun tan pampun. Oftewel, pompoen blijft pompoen, het maakt niet uit hoe je het kruidt.

Het is een waarschuwing van onze Bigisma (onze senioren): Bemoei je niet met familieaangelegenheden want een familieband herstelt zich altijd.

Als je als buitenstaander er tussenkomt zul je altijd verliezen.

Suriname is een grote familie, een disfunctionerende familie met het hart op de juiste plaats. Een familie waarvan een deel nu stopt met lezen (hoe durft hij?!) en een ander deel het ff aanhoort. Surinamers hebben meer dat hen verbindt dan dat hen verdeelt. Zo open en hartelijk als Surinamers zijn, kunnen ze vaak ook gesloten en introvert zijn. Je praat niet over alles, zeker niet met iedereen.

Je hangt de vuile was niet buiten. We zeggen ook: yu kan kibri yu grandma ma I no man kibri en kos’koso. Vrij vertaald: Je kan opoe verstoppen maar haar gekuch zal je toch horen.

Je kunt niet alles wegstoppen.

Fouten moet je erkennen.

Maar als er iets fout zit, wordt het binnen de familie besproken, veroordeeld en waar nodig overdreven om de ernst te

duiden. Naar buiten toe wordt het met de mantel der liefde bedekt. Als een buitenstaander onze mening deelt en de fout benoemt, zal deze persoon in ongenade vallen of tenminste terecht gewezen worden dat het niet zijn plek is om mijn gelijk te bevestigen.

Het is een verbondenheid die voor de nuchtere toeschouwer niet te begrijpen is.

Er zijn genoeg redenen om deze toeschouwer gelijk te geven maar waarom kijkt hij niet naar de positieve kant van de zaak? Wij zijn een familie met verschillende eigenschappen: Wan bon, so meni wiri, we zijn een familie die verschillende talen spreekt, so meni tango. En wij moeten, net als elke familie, leren van onze fouten. Met elkaar deze fouten omzetten in positieve inspiratie om het steeds beter te doen. Wij moeten onze kinderen behoeden om dezelfde fouten te maken en hen de ruimte geven om op te groeien tot volle potentie met positieve rolmodellen. We zijn verschillend en verspreid over de wereld maar wij zijn een Suriname, Ma wan Sranan!

‘Je kan opoe verstoppen maar haar gekuch zal je toch horen’

SU MAGAZINE

OMSLAGBEELD NIKKI RITMEIJER FOTO DIANA TJIN FRISO KEURIS

DE BESTE CREATIE OOIT

Intrigerende roman over een catalograaf van Surinaamse afkomst. DOOR EZRA DE HAAN Diana Tjin, zelf catalografe bij de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam, schreef een intrigerende roman over Edgar, een catalograaf van Surinaamse afkomst, die met angst in de benen de nieuwe levensfase van het pensioen tegemoet gaat. Wat moet een man als hij, hechtend aan de rust, regels en regelmaat die aan zijn beroep verbonden zijn, immers met vrijheid?

Mijmeren over het verleden, zijn jeugd, degenen die hij verloor en de liefde die hem niet werd gegund? Edgar ziet zijn toekomst als wanhopig makend tot meneer Charles, een verzamelaar van automata, hem de kans geeft zijn passie voor zijn beroep voort te zetten door zijn verzameling te boekstaven zoals dat hoort. Het schrijven van de verkoopcatalogus zal drie maanden in beslag nemen. Gezien zijn talent en reputatie kan dat geen enkel probleem zijn. En er staat een zeer schappelijke vergoeding tegenover.

‘Een catalograaf zonder een collectie om te beschrijven, is niet langer een catalograaf.’ Het zijn de veel betekende woorden waarmee Tjin haar roman laat beginnen. Ze schetsen Edgars dwangmatige leefstijl, typerend voor iemand die zijn identiteit aan zijn beroep ontleent. ‘Een catalograaf moet eten op gezette tijden, en dat in

hoeveelheden die onverstandig zijn voor mensen die niet in de bouw werken.’

De schrijfster werkt toe naar het moment waarop de gedrevenheid voor zijn werk zich tegen hem keert. Angst voor concentratieverlies en het daardoor maken van fouten, gaan een grote rol spelen. En dat terwijl volledigheid, precisie, accuratesse en productiviteit van hem worden verwacht. Jaren vol angst voor de controleurs van zijn beschrijvingen hebben hem getekend.

Los daarvan was hij zelfs onnodig bang geweest dat men hem zou afwijzen vanwege zijn Aziatische uiterlijk en Joodse afkomst. Het kustpaleis van meneer Charles wordt de nieuwe werkplek waar Edgar de verzameling automata gaat beschrijven. Het zijn lang geleden gemaakte mechanische wonderen: poppen en dieren die kunnen bewegen. Steeds wanneer hij daar is valt hem de misselijkmakende, penetrante geur op. De weerzin die het oproept vervalt zodra hij daar ook de mooie Maria aantreft. Haar

Diana Tjin - De Catalograaf - Een liefdesgeschiedenis Uitgeverij In de Knipscheer ISBN 9789062657940

aanwezigheid maakt wilde gevoelens in hem wakker. Hij wil haar aanraken, haar geur opsnuiven, maar berust in het haar likkebaardend bekijken.

De catalograaf doet aan de romans van schrijvers als Paul Auster en Kafka denken, en zelfs Roald Dahl schemert erdoorheen. Mensen komen, door ijdelheid of hun gewoonten in een val terecht. Weet Edgar zich eruit te worstelen? Diana Tjin weet je met deze zeer originele roman blijvend te boeien.

65

boeken

Literaire favorieten van Etchica Voorn Etchica Voorn debuteerde drie jaar geleden met de roman Dubbelbloed: een mooi relaas van een De Koningin van vrouw die een Creools- Paramaribo Surinaamse vader Clark Accord en een Nederlandse moeder heeft en zich eigenlijk afvraagt: Wat ben ik en wie Als ik dit boek herlees houd ik ben ik? De schrijfster elke keer een beetje meer van gaat op zoek naar haar de beroemde prostituee Maxi Surinaamse familie Linder. Ik bewonder haar moed en naar haar Drenthse en haar onverschrokken manier afkomst. Dubbelbloed van leven. Het speelt zich af in werd onderscheiden de jaren twintig en dertig toen de met de Opzij jazzmuziek in Paramaribo klonk. literatuurprijs 2018.

Het verhaalt over een tijd van Voor SU Magazine mishandeling, verkrachting en geeft Etchica haar top beroving door mannen die ervan 5 SU boeken. uitgingen dat een prostituee

Klassieker

Schrijfster Etchica Voorn

bewogen vrouwenleven gestort heeft en haar daardoor de eer en het respect heeft gegeven die ze verdient. Een ode aan de kracht van de vrouw.

Het boek is uitgewerkt tot een muziektheatervoorstelling. In een van de edities speelde mijn nicht Sarina Voorn de hoofdrol van Maxi Linder. Ze prijkt op één van de covers. Dat maakt dit boek voor mij nóg dierbaarder.

geen rechten heeft. Maxi had een grote mond, een groot hart en was sociaal betrokken. Het is nooit officieel bevestigd maar ze zou met de opbrengst van haar werk veel kansarme Surinaamse jonge mannen financieel geholpen hebben om te studeren in Europa. Eenmaal terug in eigen land bekleedden ze de hoogste posten maar toen zagen de hoge heren haar niet meer staan.

Bang als ze waren voor hun eigen hachje. Maxi stierf in armoede en eenzaamheid, omringd door haar tientallen honden. Het raakt me nog altijd dat Clark Accord zich in dit bijzondere en

SU MAGAZINE

66

boeken

K o o r d d a n s e r s M a r i l y n S i m o n s

K o r t e v e r h a a l T e n z i j D e V a d e r K a r i n A m a t m o e k r i m

Z o e k t o c h t

Een bloedeerlijke zoektocht naar haar nog levende vader in Suriname. Wie is hij écht?

En welke impact heeft hij, of vooral zijn afwezigheid, gehad op haar leven? In het verhaal komt zijn beruchte reputatie als vrouwenverslinder en zijn werk in een bordeel prominent naar voren. Tegelijkertijd belicht Karin Amatmoekrim zijn beroemde status en indrukwekkende staat van dienst als taekwondo grootmeester. De combinatie van het rauwe én het zachte in de mens, dat beschrijft ze erg goed. Vader en dochter ontmoeten elkaar, na enkele jaren correspondentie, in Suriname. Of ze elkaar werkelijk naderbij komen blijft een spannende vraag tot het einde toe.

Ik ben een grote fan van het korte verhaal. Als snoepjes tussendoor of als literaire slaapmutsjes. Jaren geleden kreeg ik Koorddansers van Marilyn Simons cadeau en ik heb alle zestien verhalen in één ruk uitgelezen. Ze was voor mij een onbekende maar ze schreef jarenlang columns voor diverse Surinaamse bladen en magazines. Als ik terug wil zijn in de straten van Paramaribo, aan tafel wil zitten bij tante, tori wil horen op de markt, dan pak ik het boek van Marilyn Simons. Ze laat de mensen van de straat bij je op schoot zitten, je loopt mee met een jonge moeder in het ziekenhuis, waar ze maar niet geholpen wordt en je houdt je hart vast voor de baby met hoge koorts. Gaat hij het redden?

Typerend is dat ze Nederlands schrijft zoals het in Suriname wordt gesproken.

‘Guno, draag je pata snel, dan kom je. Kijk hier. Breng voor me naar AZ. Dit moet naar het lab gaan. Je weet toch waar?’

Heerlijk.

H e t v e r b r a n d e h u i s : E e n S u r i n a a m s e f a m i l i e g e s c h i e d e n i s B o d i l d e l a P a r r a

F a m i l i e

In 2018 zag ik de solovoorstelling van Bodil de La Parra Het Verbrande Huis waarin ze haar familie in typetjes neerzet en perfect vertolkt met Surinaams accent, uitspraken en uitdrukkingen. Vooral haar tantes sluit je direct in je hart en zijn hilarisch.

Je ziet ze in hun ouderwetse bloemetjesjurken stiefelen in de oude apotheek van haar grootvader. Ze vertelt de geschiedenis van haar Joods-Portugese voorouders die in de 17de eeuw naar Suriname vertrokken en daar zowel tot slaaf gemaakten als slavendrijvers werden. Daar is nu een boek van. Het begint met een fietstocht waarbij ze achter haar vader, Pim de la Parra, aanfietst. Met diverse boropasi fietsen vader en dochter door de crazy drukke stad Paramaribo naar de plek waar hun huis ‘woonde’ en in 2012 tot de grond toe afbrandde.

Bodil ontdekt dat de roodzwarte drempel er nog ligt, – een kippenvel leesmoment –,het trekt je verder het verhaal in. De stemmetjes van haar tantes hebben zich in mijn geheugen genesteld, het is net of ik erbij ben. Maar ook al maak je zelf de stemmen in je hoofd, het is genieten én je ontdekt een stukje geschiedenis van Suriname.

P l a n t a g e W i l d l u s t T e s s a L e u w s h a

N o g t e l e z e n . . .

Begin dit jaar ontmoette ik Tessa Leuwsha op de nieuwjaarsborrel van de Nederlandse Ambassade in Paramaribo, waar ze werkt als cultureel attaché. Zij is net als ik kind van een Surinaamse vader en een Nederlandse moeder.

Sinds 1996 woont ze in Paramaribo. Door onze ontmoeting was ik extra nieuwsgierig naar haar nieuwste roman Plantage Wildlust die werd gepresenteerd toen ik weer terug was in Nederland. De proloog geeft een beeld dat ik goed ken in het huidige Suriname. Een nieuwsgierig groepje toeristen brengt een bezoek aan de Surinaamse Plantage Wildlust. Onder hen de bejaarde Ronny Gangpat wiens vader als contractarbeider onder Oscar Brouwer, de laatste directeur, heeft gezwoegd. De gids heeft instructie niet over de pijnlijke geschiedenis van de streek te vertellen. De gasten zijn immers op vakantie. ‘Je moet het wel een beetje leuk houden,’ vindt zijn werkgever. Ik popel om dit boek te lezen.

Derde generatie

67

Kind van de kolonie Ze zijn in Nederland geboren en opgegroeid maar ze hebben ouders of grootouders die afkomstig zijn uit Suriname. Hoe Surinaams ben je als kind van de kolonie? door Sabrina Simons

SU MAGAZINE

68

reportage

Wereldburger

N o a h h o u d t v a n h e r i h e r i e n p r i j s t z i c h g e l u k k i g m e t z i j n m o e d e r s c u l i n a i r e s p e c i a l i t e i t : d e S u r i n a a m s e k e u k e n . M a a r b e h a l v e d e f a m i l i e e n h e t e t e n , h e e f t h i j n a a r e i g e n z e g g e n w e i n i g m e e g e k r e g e n v a n z i j n S u r i n a a m s e r o o t s . Z e l f r e i s d e h i j t w e e k e e r a f n a a r S u r i n a m e . W a t h e m o p v i e l w a s d a t h i j d a a r e c h t w o r d t g e z i e n a l s N e d e r l a n d e r . ‘ D a t i s o o k e e n b e e t j e h e t b i j z o n d e r e a a n h e t h e b b e n v a n e e n g e m i x t e a f k o m s t . ’ D e S u r i n a a m s e c u l t u u r i s v o o r N o a h : s a m e n z i j n , e t e n , g a s t v r i j h e i d e n h a r d w e r k e n . ‘ C u l t u u r i s v o o r a l e e n m a n i e r w a a r o p j e j e z e l f g e d r a a g t t e n o p z i c h t e v a n a n d e r e m e n s e n . D i n g e n d i e j e e r v a a r t e n o n b e w u s t m e e k r i j g t v a n u i t j e o p v o e d i n g . ’ ‘ I k h e b w e i n i g v r i e n d e n m e t e e n a n d e r e c u l t u r e l e a c h t e r g r o n d d u s m e t h u n h e b i k h e t e r n i e t v e e l o v e r . H e t k o m t o o k , d e n k i k , d o o r d a t m i j n m o e d e r z o j o n g w a s t o e n z e h i e r n a a r t o e k w a m . I k z i e m e z e l f g r a a g a l s e e n w e r e l d b u r g e r . I k p r o b e e r o p z o e k t e g a a n n a a r w a t h e t b e s t b i j m e p a s t i n p l a a t s v a n a l l e e n t e k i j k e n n a a r h e t l a n d w a a r i k b e n o p g e g r o e i d , o f h e t l a n d w a a r m i j n r o o t s l i g g e n . Z o a l s d e v e r s c h i l l e n d e c u l t u r e n d i e s a m e n d e S u r i n a a m s e c u l t u u r v o r m e n . D i e m i x v a n v e r s c h i l l e n d e a f k o m s t e n i n S u r i n a m e v i n d i k s u p e r m o o i e n i n s p i r e r e n d . ’ ‘ I k v o e l m e m i n d e r S u r i n a a m s , o o k o m d a t i k h i e r b e n o p -

Noah tijdens het EK in Berlijn, 2018

g e g r o e i d m a a r h e t i s w e l e e n d e e l v a n m i j n i d e n t i t e i t . N e d e r l a n d e r s z i e n m i j a l s N e d e r l a n d e r m a a r s t e l l e n w e l a l t i j d d e v r a a g : w a a r k o m j e v a n d a a n ? I k h e b h e t z e l f n o o i t h e e l e r g o p g e z o c h t e n i k v o e l m e b e s t g e p r i v i l e g i e e r d h o e w e l i k e r t o c h m e e r m e e b e z i g b e n . I k l u i s t e r n u b i j v o o r b e e l d n a a r d e p o d c a s t D e p l a n t a g e v a n o n z e v o o r o u d e r s . ’ N o a h i s n e t t e r u g u i t d e V S w a a r h i j d r i e j a a r i n P o r t l a n d , O r e g o n e e n s t u d i e c o m b i n e e r d e m e t t o p s p o r t . A a n g e z i e n i n h e t p r o g e s s i e v e P o r t l a n d r e g e l m a t i g g e p r o t e s t e e r d w o r d t k r e e g h i j d e B l a c k L i v e s M a t t e r b e w e g i n g v a n d i c h t b i j m e e . ‘ W e k u n n e n o n z e o g e n n i e t s l u i t e n v o o r w a t e r o o k h i e r i n N e d e r l a n d g e b e u r t . M i n d e r r a c i s m e e n g e w e l d ; d a a r s t a i k a c h t e r e n d e a a n d a c h t d i e e r n u v o o r i s i s g o e d . I e d e r e e n m o e t e v e n m e t d e n e u s o p d e f e i t e n g e d r u k t w o r d e n e n w e m o e t e n k r i t i s c h n a a r o n s z e l f z i j n . M a a r h i e r d o o r o n t s t a a t o o k v e e l p o l a r i s e r i n g : e e n g r o o t d e e l v a n d e m e n s e n v o e l t z i c h p e r s o o n l i j k a a n g e v a l l e n . T e r w i j l h e t n i e t p e r s o o n l i j k i s m a a r o m e e n s y s t e m a t i s c h e p r o b l e e m g a a t . I k v i n d d a t w e b e t e r n a a r e l k a a r m o e t e n l u i s t e r e n . A l s w e m e e r b e g r i p e n e m p a t h i e v o o r e l k a a r s b e w e e g r e d e n h e b b e n e n w e a l l e m a a l o n d e r d e e l d u r v e n t e z i j n v a n d e o p l o s s i n g , z a l e e n s i t u a t i e o n t s t a a n w a a r i n r a c i s m e g e e n r o l s p e e l t . ’

FOTO: ERIK VAN LEEUWEN

N o a h S c h u t t e ( 2 5 ) i s N e d e r l a n d s k a m p i o e n c r o s s e n 3 0 0 0 m e t e r s t e e p l e c h a s e . D e a t l e e t w e r d g e b o r e n i n A m s t e r d a m e n g r o e i d e o p i n L e i d e n , m e t e e n b r o e r t j e , z u s j e e n z u s .

Z i j n v a d e r i s g e b o r e n i n N e d e r l a n d e n z i j n m o e d e r i n S u r i n a m e .

H i j i s z i c h b e w u s t v a n z i j n g e m e n g d e a f k o m s t .

Derde generatie

Verrijking

FOTO: PRIVÉCOLLECTIE ISAURA

Isaura groeide met haar broer op bij haar Nederlandse moeder. Ze was twee jaar toen haar ouders uit elkaar gingen. Haar Surinaams-Javaanse vader was echter wel prominent aanwezig tijdens haar jeugd.

‘Toen mijn vader twee kinderen kreeg met een andere vrouw, bleef hij een grote rol voor mij spelen. Hij is creatief: Hij schildert, maakt meubels en had samen met mijn moeder meerdere restaurants in Rotterdam, en hij kookt. Hij heeft me echt verwend met zijn saoto, cassavesoep en heri heri. Dat creatieve heeft hij echt aan ons meegegeven. Een vaste baan of een hypotheek, dat was aan hem niet besteed. Zijn vrije manier van leven heeft mij altijd erg gefascineerd. Het was zo anders dan wat ik verder om me heen zag. Dankzij hem heb ik onze variant van de Surinaamse cultuur goed meegekregen. ‘ ‘Het lastige aan opgroeien tussen twee culturen is dat je nooit ergens helemaal bij hoort. Vroeger zei ik altijd: Ik ben Surinaams omdat ik me altijd anders voelde dan Nederlanders.

Maar later toen ik in Suriname woonde, dacht ik: Ja, ik ben toch ook echt een Nederlander.’ Isaura’s afkomst domineert niet wie ze is. Het vormde haar wel maar het speelt een kleinere rol nu ze niet meer op zoek is naar haar identiteit en weet wie ze is.

Die gemixte afkomst ziet ze als voordeel: een verrijking. ‘Ik hoef niet bij het een óf het ander te horen.’

‘We gingen nooit naar Suriname. Mijn vader vond het ingewikkeld om terug te gaan vanwege een soort schuldgevoel richting zijn moeder en zijn vaderland. Toen ik zelf naar Suriname ging kon ik intens genieten van de vrijheid en rust in de cultuur en natuur. Ik voelde me zo klein daar maar die natuur is voor mij niet de essentie van Suriname. De essentie is genieten van elkaar en samen zijn als een collectief, familie voorop. We zijn hier in Nederland zo individualistisch en gehaast.’

69

Isaura Sanwirjatmo (33) is een Rotterdamse documentairemaker bekend van sociaal-kritische documentaires Soso lobi en Verloren jongens zullen winnen.

De laatste werd genomineerd voor een Gouden kalf. Isaura komt uit een gemixt gezin waarbij de Javaans-Surinaamse invloed een grote rol speelt.

‘Nu ik moeder ben van een dochter en mijn eigen gezin heb vind ik het belangrijk om die elementen uit de Surinaamse cultuur door te geven. Daarom heb ik voor de bevalling, heel bewust, een traditionele wasi gekregen. Het helpt dat mijn vriend, haar vader, en een groot deel van zijn familie ook Surinaams is.”

Kijkend naar de toekomst is Isaura hoopvol. ‘Hoogzwanger stond ik op de Dam om de Black Lives Matter beweging en het antiracisme te supporten. Ik vond dat belangrijk omdat het ook gaat om de toekomst van mijn kind, ook een kind van kleur. Al die jongeren op de been die zich zo goed uitspreken, dat ontroerde me. Ik zie ook veel verharding en hoe we soms lijnrecht tegenover elkaar staan maar er zijn positieve veranderingen: zoals de afschaffing van Zwarte Piet bij intochten en op grote platformen en in media is er meer en meer aandacht voor diversiteit en inclusiviteit. We moeten samen kijken hoe we deze veranderingen duurzaam en structureel kunnen maken. Er moet ruimte blijven voor dialoog: meer luisteren, minder schreeuwen.

Dan komt het, met de tijd, goed…’

SU MAGAZINE

reportage

Cultuur

J o y W i e l k e n s ( 4 0 ) i s v a n S u r i n a a m s C u r a ç a o s e a f k o m s t .

J e k e n t h a a r w a a r s c h i j n l i j k v a n d e T V - s e r i e D e r t i g e r s w a a r z e N o r a s p e e l t e n z e i s t e z i e n i n d e t h e a t e r v o o r s t e l l i n g D e a r W i n n i e o v e r d e Z u i d a f r i k a a n s e a n t i r a c i s m e s t r i j d e r W i n n i e M a n d e l a . J o y w i l d e z w a r t e v r o u w e n z w a r t e v e r h a l e n i n d e k u n s t e n c u l t u u r s e c t o r m e e r z i c h t b a a r m a k e n .

B e g i n j a r e n z e s t i g k w a m J o y ’ s m o e d e r a l s k l e i n m e i s j e m e t h a a r o u d e r s v a n u i t S u r i n a m e n a a r N e d e r l a n d . I n A m s t e r d a m - O s d o r p z o r g d e h a a r m o e d e r a l l e e n v o o r J o y e n h a a r z u s . H u n A m s t e r d a m s e o p v o e d i n g w e r d a a n g e v u l d m e t S u r i n a a m s e i n v l o e d e n .

I n h e t g e z i n w e r d g e e n S u r i n a a m s g e s p r o k e n e n g e l d o m o p v a k a n t i e t e g a a n n a a r S u r i n a m e w a s e r n i e t . D e b e h o e f t e o n t b r a k o o k . ‘ M i j n m o e d e r w a s z o j o n g t o e n z e h i e r h e e n v e r h u i s d e e n h a a r m o e d e r , m i j n o m a , o v e r l e e d o p z e e r j o n g e l e e f t i j d . E r w a s d a a r d o o r w e i n i g b i n d i n g m e t S u r i n a m e e n v e e l b i n d i n g m e t A m s t e r d a m . ’ D e s o n d a n k s , J o y l e e f d e a l s k i n d t u s s e n t w e e w e r e l d e n : D e S u r i n a a m s e c u l t u u r m a a r v o o r a l d e A m s t e r d a m s e c u l t u u r o m d a t d e m o e d e r v a n J o y i n A m s t e r d a m o p g r o e i d e . J o y : ‘ D e S u r i n a a m s e c u l t u u r l e e k o p e e n b e p a a l d e m a n i e r v e r v a n m e a f t e s t a a n d o o r d a t i k , n a a s t m i j n S u r i n a a m s e f a m i l i e , i n e e n v r i j w i t t e o m g e v i n g b e n o p g e g r o e i d . E n t o c h d r a a g i k d i e S u r i n a a m s e c u l t u u r i n m e . ’ J o y v i n d t h e t b e l a n g r i j k d a t z e a l s v o l w a s s e n e n a a r S u r i n a m e i s g e g a a n . E e n b i j z o n d e r e e r v a r i n g . ‘ D e m e n s e n h e b b e n m e v e r r a s t . O n d a n k s d a t i k w e e t d a t S u r i n a m e e e n m e l t i n g p o t i s g i n g i k e r t o c h h e e n m e t h e t i d e e d a t i k v o o r a l v e e l C r e o o l s e m e n s e n i n h e t s t r a a t b e e l d z o u z i e n . W a a r s c h i j n l i j k o m d a t i k z e l f v a n C r e o o l s e a f k o m s t b e n . M a a r d a n k o m j e d a a r e n d a n z i e j e z o v e e l v e r s c h i l l e n d e m e n s e n m e t u i t e e n l o p e n d e a f k o m s t e n . ’ J o y d e e d n o g m e e r a a n n a m e s d i e n i e t b l e k e n t e k l o p p e n .

O v e r h e t t e m p o b i j v o o r b e e l d . ‘ J e k o m t a a n v a n u i t j e g e h a a s t e A m s t e r d a m s e l e v e n e n j e v r a a g t j e g e ï r r i t e e r d a f w a a r o m j e d e s e r v e e r s t e r a l z e s k e e r o m d e r e k e n i n g h e b t m o e t e n v r a g e n e n d a t d i e r e k e n i n g e r n o g s t e e d s n i e t i s . J e d a g d r o o m t d a t j i j h e t h e e l a n d e r s a a n z o u p a k k e n a l s j e d e e i g e n a a r v a n d a t r e s t a u r a n t z o u z i j n m a a r d e r e a l i t e i t i s d a t j e i n e e n a n d e r l a n d b e n t , m e t a n d e r e n o r m e n e n w a a r d e n e n m e t e e n a n d e r k l i m a a t . P a s j e a a n J o y ! J e b e n t o o k g e w o o n i n h e t p a r a d i j s … ’ E e n b e z o e k a a n S u r i n a m e v o e l d e h e e l v e r t r o u w d , a l s o f z e e r a l e e r d e r w a s g e w e e s t . W e l l i c h t h e e f t d a t t e m a k e n m e t h a a r b e l e v i n g v a n s p i r i t u a l i t e i t . ‘ D e a c c e p t a t i e d a t e r a n d e r e w e r e l d e n z i j n , c o m p l e e t m e t h e t r e s p e c t v o o r d e z i e l e n v a n v o o r o u d e r s , d i e m e t j e m e e l o p e n , m a a k t m i j n l e v e n r i j k e r . ’ H e t m o e d e r l a n d h e e f t e e n s t e r k e a a n t r e k k i n g s k r a c h t o p J o y . ‘ S u r i n a m e r o e p t m e . S o m m i g e m e n s e n z e g g e n d a t w e l e e n s e n n u e r v a a r i k h e t z e l f o o k . I k w i l g r a a g m e e r o v e r d e f a m i l i e b a n d e n e n d e c u l t u u r o n t d e k k e n . ” D e a c t r i c e z i e t h e t d r a g e n v a n s i e r a d e n a l s u l t i e m e u i t i n g v a n h a a r S u r i n a a m s e i d e n t i t e i t . ‘ I k d r a a g m i j n m a t t e n k l o p p e r e n s c h a k e l k e t t i n g m e t t r o t s e n i k v i n d h e t p r a c h t i g d a t i n o n z e c u l t u u r e l k e s c h a k e l , k l e u r , s o o r t k r a a l e n i n k e p i n g e e n b e p a a l d e b e t e k e n i s h e e f t . E l k s i e r a a d v e r t e l t e e n e i g e n v e r h a a l . ’ D e S u r i n a a m s e t a a l b l i j f t o o k e c h t e e n d i n g . D i e z o u z e g r a a g l e r e n e n d o o r g e v e n a a n h a a r k i n d e r e n . ‘ I k h a d d i t o o k o p e e n b l a u w e m a a n d a g k u n n e n l e r e n i n p l a a t s v a n d i e s a x o f o o n l e s . G e m i s t e k a n s . N u b e n i k s t r a k s d i e e n e S u r i n a m e r o p S u r i n a a m s e l e s .

D a t k a n e c h t n i e t ! ’

FOTO: BETE PHOTOGRAPHY

70

Derde generatie

71

SU MAGAZINE

column

73

Man met een missie door Dean Gorré

TEKST AGNES HOFMAN FOTO HAROLD PEREIRA STYLING MAUREEN POWEL MAKEUP EN HAAR FRANK AGENCY

De in Paramaribo geboren Dean Gorré (50) is na een succesvolle carrière als voetballer (bij onder andere Feyenoord, Ajax en diverse Engelse clubs) nu bondscoach van Suriname. Een man met een missie. ‘Spelen voor een Surinaams publiek is een heel andere beleving’ Het Surinaamse voetbal heeft een rechtmatige plaats op het hoogste niveau. Daarom ben ik in 2018 bondscoach geworden; om het voetbal naar een hoger plan te tillen en om diaspora spelers een kans te geven. Suriname heeft zoveel voetbaltalent, in het eigen land en over de rest van de wereld.

Het was aan mij om die spelers samen te brengen en een team te vormen. Een mooie maar ook uitdagende missie.

De spelers in Suriname trainen twee keer per week, naast hun baan buiten de sport.

Ze hebben vaak een gezin en de rekeningen moeten wel betaald worden. De fulltime profs in bijvoorbeeld Nederland trainen twee keer per dag. Er zijn grote verschillen in inkomen, in hun omgeving maar ook in wedstrijdritme en spel.Toch werkt het.

Alle jongens zijn ontzettend trots om voor Suriname, ons Suriname, uit te komen.

En met succes. We hebben ons vorig jaar voor het eerst in de geschiedenis gekwalificeerd voor de CONCACAF Gold Cup die volgend jaar zomer wordt gehouden; een tweejaarlijks toernooi voor landen uit NoordAmerika, Centraal-Amerika

en het Caribisch gebied. Dat is voor het team echt iets om naar uit te kijken. Zeker in deze tijden van Covid-19. Er zijn veel wedstrijden, oefenduels en zelfs trainingskampen afgelast maar ik verwacht dat de Gold Cup gewoon doorgaat.

Wij zitten in Groep C, samen met onder andere Costa Rica en Jamaica. Tevens spelen we onze WK-kwalificatie. We zitten in de poule met Cayman Islands, Aruba, Bermuda en Canada. Zeker Canada is een groot voetballand maar niets is onmogelijk. Als ik zie hoever we nu gekomen zijn en hoeveel groei de spelers door hebben gemaakt, dan ben ik al trots.

Maar ik weet dat er veel meer inzit en dat wil ik laten zien aan onze enthousiaste voetbalfans.

Spelen voor een Surinaams publiek is trouwens echt een andere beleving. Er wordt gegeten, gedronken en gefeest op de tribune. Soms vraag ik me af of ze wel alles van de wedstrijd meekrijgen maar alle liefde en support wordt op het veld gevoeld. Door de spelers en door mij.

‘De Gold Cup is voor het team echt iets om naar uit te kijken.

Zeker in deze tijden van Covid-19’

SU MAGAZINE

column

73

Man met een missie door Dean Gorré

TEKST AGNES HOFMAN FOTO HAROLD PEREIRA STYLING MAUREEN POWEL MAKEUP EN HAAR FRANK AGENCY

De in Paramaribo geboren Dean Gorré (50) is na een succesvolle carrière als voetballer (bij onder andere Feyenoord, Ajax en diverse Engelse clubs) nu bondscoach van Suriname. Een man met een missie. ‘Spelen voor een Surinaams publiek is een heel andere beleving’ Het Surinaamse voetbal heeft een rechtmatige plaats op het hoogste niveau. Daarom ben ik in 2018 bondscoach geworden; om het voetbal naar een hoger plan te tillen en om diaspora spelers een kans te geven. Suriname heeft zoveel voetbaltalent, in het eigen land en over de rest van de wereld.

Het was aan mij om die spelers samen te brengen en een team te vormen. Een mooie maar ook uitdagende missie.

De spelers in Suriname trainen twee keer per week, naast hun baan buiten de sport.

Ze hebben vaak een gezin en de rekeningen moeten wel betaald worden. De fulltime profs in bijvoorbeeld Nederland trainen twee keer per dag. Er zijn grote verschillen in inkomen, in hun omgeving maar ook in wedstrijdritme en spel.Toch werkt het.

Alle jongens zijn ontzettend trots om voor Suriname, ons Suriname, uit te komen.

En met succes. We hebben ons vorig jaar voor het eerst in de geschiedenis gekwalificeerd voor de CONCACAF Gold Cup die volgend jaar zomer wordt gehouden; een tweejaarlijks toernooi voor landen uit NoordAmerika, Centraal-Amerika

en het Caribisch gebied. Dat is voor het team echt iets om naar uit te kijken. Zeker in deze tijden van Covid-19. Er zijn veel wedstrijden, oefenduels en zelfs trainingskampen afgelast maar ik verwacht dat de Gold Cup gewoon doorgaat.

Wij zitten in Groep C, samen met onder andere Costa Rica en Jamaica. Tevens spelen we onze WK-kwalificatie. We zitten in de poule met Cayman Islands, Aruba, Bermuda en Canada. Zeker Canada is een groot voetballand maar niets is onmogelijk. Als ik zie hoever we nu gekomen zijn en hoeveel groei de spelers door hebben gemaakt, dan ben ik al trots.

Maar ik weet dat er veel meer inzit en dat wil ik laten zien aan onze enthousiaste voetbalfans.

Spelen voor een Surinaams publiek is trouwens echt een andere beleving. Er wordt gegeten, gedronken en gefeest op de tribune. Soms vraag ik me af of ze wel alles van de wedstrijd meekrijgen maar alle liefde en support wordt op het veld gevoeld. Door de spelers en door mij.

‘De Gold Cup is voor het team echt iets om naar uit te kijken.

Zeker in deze tijden van Covid-19’

SU MAGAZINE

74

M

persoonlijk verhaal

Ode aan mijn vader

E e n h a r d n e k k i g s t e r e o t y p e : d e a f w e z i g e z w a r t e v a d e r . E c h t e r a l s S a b r i n a S i m o n s o m z i c h h e e n k i j k t z i e t z e h e t t e g e n d e e l , z i e t z e j u i s t v e e l a a n w e z i g e e n b e t r o k k e n z w a r t e v a d e r s . D a t i s o o k h a a r e i g e n e r v a r i n g . T o e n z e t i e n w a s g i n g z e b i j h a a r S u r i n a a m s e v a d e r w o n e n . door Sabrina Simons

M

Ode aan mijn vader

ijn vader hield ervan om mensen aan het lachen te maken. En hij was echt de leukste thuis. Een van de eerste herinneringen die ik aan hem heb is dat mijn zusje Chiva en ik op een zomerse ochtend bij hem in bed kropen terwijl mamma beneden eieren stond te bakken. Hij vertelde ons grappige verhaaltjes en avonturen van vroeger, verhalen die hij dan altijd op zo’n fantastische manier vertelde dat wij schaterlachend met tranen in onze ogen over het bed rolden van plezier. Mamma vroeg zich dan altijd af: ‘Dennis, wat leer je die kinderen?’

Hij was niet alleen een grappige vader, hij was vooral een heel betrokken vader. Toen we klein waren ging hij altijd mee op schoolreisje als begeleider en iedereen wilde dan in zijn groepje.

Echt een populaire vader! Hij nam ons mee naar pretparken, hij ging met ons naar galleries van bevriende kunstenaars en naar het promotiefeestje van een vriendin aan de universiteit. ‘s Avonds hielp hij ons met huiswerk, nadat hij voor het gezin had gekookt.

De relatie tussen mij ouders vertoonde al vroeg scheurtjes. Uiteindelijk scheidden ze maar als kinderen merkten we daar niks van.

Misschien waren we wel te jong om het te snappen. We gingen nog steeds samen als gezin op vakantie, mijn vader was nog steeds overblijfvader op school. En hij bleef onze persoonlijke chauffeur voor de balletles, judo, muziekles, kunstzwemmen, Pencak Silat en saxofoonles. De relatie van mijn ouders was misschien niet gelukt maar wij zouden slagen in het leven. Stiekem ben ik wel trots hoe ze dat voor elkaar hebben gekregen.

Toen ik tien jaar was gingen mijn zusje, mijn broer en ik fulltime bij mijn vader wonen. Wat een feest was het om als papa’s kindje bij hem te mogen wonen. Hij zorgde ervoor dat we mamma niet misten tot we haar in de weekenden weer zagen. Elke middag en elke avond maakte hij er een feestje van met lekker eten, leuke spelletjes en mooie verhalen. Hij probeerde zowel vader als

75

Wie is Sabrina Simons ?

Sabrina Simons (Amsterdam, 1981) is communicatiespecialist en single moeder.

Ze was tot 2019 chef online van OneWorld. Ze studeerde media en cultuur aan de Universiteit van Amsterdam en deed ervaring op bij Vice Media. Bij Vice groeide haar liefde voor het vertellen van verhalen in verschillende vormen.

Voor NRC media zette ze het journalistieke platform Mindshakes op.

moeder voor ons te zijn. Als iets niet lukte zoals het stylen van ons haar of een herkansing Frans, dan zorgde hij voor professionele hulptroepen.

Toen ik als puber weer eens bevangen was door een of andere modegril, kwam ik soms huilend thuis: ‘Papa ik wil ook een bobline’, ‘Paa Paa, ik moet ook die Nike Air Maxes’ of ‘Pap, ik moet echt die grijze lange jas die ze alleen nog bij de V&D in Terneuzen hebben. Kunnen we er niet heen rijden?’ Hij kon geen weerstand bieden tegen zijn dochters. Alles kregen we...

Er was werkelijk niets wat we hem niet konden vragen. Hij wilde ons gelukkig maken, dat was zijn levensdoel.

Mijn vader was een trotse man van normen en waarden met een sterke mening en een groot rechtvaardigheidsgevoel.

Vriendjes en vriendinnetjes die thuis over de vloer kwamen werden van tevoren geïnstrueerd om netjes te groeten zodat ze de volgende keer weer mochten komen spelen.

Ik heb hem geen traan zien laten, totdat hij grootvader werd. Toen veranderde hij in een softie. Hij bloeide helemaal op in de buurt van zijn klein-

kinderen. De band die hij met de kleinkinderen had was heel speciaal. Die vroegen regelmatig of ze niet bij opa mochten wonen.

Ik heb verschrikkelijk veel van hem geleerd. Hij leerde ons onafhankelijke sterke vrouwen te zijn. Hij leerde me lopen, koken, zwemmen, fietsen, klussen, autorijden, lief zijn voor anderen, hard werken en vooral praten over mijn gevoelens.

‘Een kwartje voor je gedachten’, zei ie dan. Hij leerde mij met een opgeheven hoofd en met een glimlach de wereld te trotseren en sterk te zijn als het even niet ging. Hij leerde ons een feestje te maken van het leven. Want feesten, dat kon hij wel! Nu ik zelf moeder ben, ben ik nog trotser en weet ik dat hij ook trots is op zijn kinderen en zijn kleinkinderen.

Mijn vader overleed in 2015, plotseling.

Deze is voor jou, allerliefste pappa want wat heb ik veel aan jou te danken!

SU MAGAZINE

76

blog

Black Ladies Talk A n i t a A b a i s a i s d e b e d e n k e r v a n h e t o n l i n e p l a t f o r m B l a c k L a d i e s T a l k . Z i j r i c h t z i c h o p h e t v e r b e t e r e n v a n d e s o c i a a l e c o n o m i s c h e p o s i t i e v a n z w a r t e v r o u w e n .

A n i t a i s e e n n a z a a t v a n e e n v a n d e z e s m a r r o n s t a m m e n d e N ’ d j u k a s ( A u k a n e r s ) .

door Anita Abaisa foto privécollectie

M i j n l e v e n h e b i k n a d e b i n n e n l a n d s e o o r l o g h e r v a t i n N e d e r l a n d . D e b i n n e n l a n d s e o o r l o g t u s s e n R o n n y B r u n s w i j k a l s a a n v o e r d e r v a n d e J u n g l e c o m m a n d o s e n D e s i B o u t e r s e . D e s t r i j d o m O o s t - S u r i n a m e . D e s t i j d s h a d i k g e e n i d e e w a a r h e t o v e r g i n g . T o e n i n h e t d o r p j e n a a s t M o e n g o T a p o e , M o i w a n a d e s l a c h t i n g p l a a t s v o n d z i j n w e g e v l u c h t . L a t e r b e g r e e p i k h o e h e t z a t . H e t h e e f t m i j t o t 2 0 1 2 g e k o s t o m t e o n t d e k k e n d a t i k a l l e s g o e d v o n d z o l a n g e r m a a r g e e n o o r l o g u i t b r e e k t e n i k w e e r m o e t v l u c h t e n . H i e r d o o r k o n i k m i j n v e r l e d e n v e r w e r k e n .

S u r i n a m e h e b i k h e l a a s t e k o r t m e e g e m a a k t . H e t l e v e n o p b o u w e n i n N e d e r l a n d m o e s t e n w e l e t t e r l i j k o p n i e u w d o e n . W a a r w e i n S u r i n a m e t w e e h u i z e n h a d d e n w a s e r n u n i e t s m e e r v a n o n s . H e t e r g s t e v i n d i k h e t v e r l i e z e n v a n m i j n b a b y f o t o ’ s .

I e d e r e k e e r w a n n e e r i e m a n d m i j e r o m v r a a g t m o e t i k z e g g e n d a t i k z e n i e t m e e r h e b e n u i t l e g g e n w a a r o m d a t i s . G e l u k k i g h e b i k i n m i d d e l s e n k e l e t e r u g g e v o n d e n .

E r z i j n m a a r e e n p a a r m e n s e n i n m i j n o m g e v i n g d i e m i j n v o l l e d i g e v e r l e d e n k e n n e n , m i j n o o r l o g s v e r l e d e n . W a t i k l a n g n i e t b e g r e p e n h e b i s d a t h e t v o o r v e l e n n i e t s p e e l d e . Z i j h e b b e n w e i n i g t o t n i e t s v a n d i e o o r l o g e r v a r e n o f m e e g e k r e g e n .

I n N e d e r l a n d d u u r d e h e t l a n g v o o r d a t i k m e n s e n v o n d d i e h e t k e n d e n : d e b i n n e n l a n d s e o o r l o g .

H e t w a s i n 2 0 1 5 t o e n i k a a n e e n t a f e l z a t m e t v e e r t i e n z w a r t e v r o u w e n . T o e n v o n d i k e i n d e l i j k d i e h e r k e n n i n g e n d a t d o e t i e t s m e t j e .

d a t d e g r o e p h e e l h a r d g i n g e n i k h e t n i e t m e e r a l l e e n a a n k o n .

A l s n e l m o e s t e n e r d a m e s b i j o m h e t w e r k b a a r t e h o u d e n .

A c h t e r d e s c h e r m e n w e r k e n z o ’ n 2 2 v r i j w i l l i g e r s m e e a a n d e g r o e p e n .

Z w a r t e v r o u w e n b i j e l k a a r B l a c k L a d i e s T a l k D i e h e r k e n n i n g i s o o k d e r e d e n b e t e k e n t n o g n i e t d a t j e m e t e l k a a r i n v e r b i n d i n g s t a a t . D a a r d a t i k i n 2 0 1 5 B l a c k L a d i e s m o e t v o o r g e w e r k t w o r d e n m e t T a l k o p r i c h t t e . N i e u w s g i e r i g e l k a a r . E l k l i d h e b j e d a a r v o o r h e i d , l e r e n v a n e l k a a r , h e r k e n n o d i g . D a t w e s u c c e s v o l z i j n n i n g e n e r k e n n i n g . E e n p l e k i n h e t c r e ë r e n v a n v e r b i n d i n g o m v e i l i g m e t e l k a a r t e p r a t e n o v e r a l l e s w a t e e n z w a r t e v r o u w b l i j k t u i t d e e n o r m e h o e v e e l h e i d v r i e n d s c h a p p e n d i e o n t b e z i g h o u d t . E e n F a c e b o o k s t a a n z i j n v a n u i t B l a c k L a d i e s g r o e p m e t i n m i d d e l s m e e r d a n 3 5 . 0 0 0 l e d e n v e r d e e l d o v e r a c h t T a l k . G r o e p s s e s s i e s , r e i z e n , d i n e r s , e x c u r s i e s h e b b e n w e g r o e p e n . a l l e m a a l g e d a a n . V i j f j a a r l e r e n

en daar profiteren we nu van.

D a t e r m e t m i j n o g v e l e n h i e r O n s d o e l i s n o g s t e e d s o m e e n n a a r o p z o e k w a r e n w e r d m i j p l e k t e z i j n w a a r z w a r t e v r o u t o e n d u i d e l i j k . V a n a f d e e e r s t e w e n b i j e l k a a r k o m e n e n v a n d a g k r e g e n w e v e r z o e k e n t o t e l k a a r l e r e n m e t a l s d o e l e l k a a r t o e g a n g t o t d e g r o e p . E r w a s t e s u p p o r t e n . z o v e e l t e b e s p r e k e n m e t e l k a a r

77

Anita Abaisa

Sinds 2019 werken we met strategieën om structureel onze sociaal-economische positie te verbeteren. Wat ik denk dat we daarvoor nodig hebben is het bespreekbaar maken van taboes. Schulden en armoede zijn een voorbeeld daarvan. We zijn zwart en wat nog meer?!

Welke zaken hebben wij in de hand om verandering te realiseren? Wat moet er in het systeem veranderen en hoe kan eenieder bijdragen? We moeten voorbereid zijn want om structurele verandering te realiseren moeten we marathonlopers zijn en geen korte termijn sprinters.

Daarbij moeten we strategieën hebben hoe die marathon uit te lopen. Wij geven het stokje over aan de volgende generatie.

Met een beetje geluk lopen zij die marathon uit als winnaars.

Wie is Anita Abaisa?

Ze is founder van Black Ladies Talk. Ook is zij grondlegger van OpenTeam waarmee zij zich inzet voor het verbeteren van de arbeidspositie en het creëren van gelijke kansen voor biculturele professionals. Leren en ontwikkelen ziet zij als de basis. Tevens is zij secretaris bij SheCRdit, de kredietunie voor vrouwen in Nederland die zich inzet voor meer funding voor vrouwelijke ondernemers. Ook is zij bestuurslid bij de vereniging Humanitas die met vrijwilligers mensen wil helpen om vanuit eigen kracht iets aan hun situatie te veranderen.

Hoe dat eruitziet? Betere kansen in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Advies krijgen op basis van wat je echt kan en een baan naar niveau. Erkennen dat we verschillende gemeenschappen zijn en daarbij bespreken we onze uitdagingen om met elkaar verder te komen. Upgrade the black community.

Black Ladies Talk is het begin.

Waar het zal eindigen? Ik weet het niet.

Zolang ik op aarde rondloop zet ik mij iedere dag in voor verbetering in de black community.

Op een manier die bij mij past. www.blackladiestalk.com

‘We moeten taboes doorbreken’

Bouwjaar: 1981 Dochter van Blakaman Abaisa en Annie Kompai Beroep: Onderneemster Winnaar: Echo Award 2016 HBO Folia Vrouw van het jaar 2016-2017 Brasadey Award Young Talent 2016 TedX student pitch 2019

SU MAGAZINE

78

serie

Law & Order

79

LAW & ORDER

In Nederland zijn opvallend veel bekende advocaten met een Surinaamse achtergrond. Waarom zijn zij in de advocatuur gegaan? Welke boodschap dragen zij uit? En hoe Nederlands en hoe Surinaams voelen ze zich? Deze serie van beroemde professionals wordt afgetrapt door Machteld en Gerald Roethof, Don Ceder en Gerard Spong. door Anne Elzinga foto’s Steven Dahlberg

SU MAGAZINE

80

serie

‘Zwarte vrouwen hebben soms dubbel hard moeten knokken’

‘ I k z a g j e d o c h t e r l a a t s t , ’ k r i j g t a d v o c a a t G e r a l d R o e t h o f ( 1 9 7 3 ) r e g e l m a t i g t e h o r e n . E n d a n b e d o e l e n z e z i j n z u s M a c h t e l d ( 1 9 7 9 ) , o o k a d v o c a a t . Z i j b e h o r e n t o t e e n b e k e n d e a d v o c a t e n d y n a s t i e : v a d e r M a x e n n e e f J a m i l R o e t h o f b e o e f e n e n o o k h e t v a k . G e r a l d w o o n d e t o t z i j n 1 8 e e n M a c h t e l d t o t h a a r 1 2 e i n S u r i n a m e . N u z i j n z e c o l l e g a ’ s m e t k a n t o r e n i n A m s t e r d a m e n A r n h e m .

G e r a l d : ‘ A l s k i n d z e i d e n m e n s e n a l d a t i k l a t e r a d v o c a a t m o e s t w o r d e n . I k h a d e e n g r o t e m o n d , g a f a l t i j d m i j n m e n i n g e n k w a m o p v o o r a n d e r e n e n m e z e l f . ‘ M a c h t e l d : ‘ I k w a s o p j o n g e l e e f t i j d b e s t a m b i t i e u s m a a r a a n d e a d v o c a t u u r d a c h t i k a a n v a n k e l i j k n i e t . D a a r b e n i k l a t e r i n g e r o l d v a n w e g e m i j n v a d e r … ’ G e r a l d : ‘ E n j e b r o e r . . ! ” M a c h t e l d : ‘ E n m i j n b r o e r . ’ G e r a l d : ‘ V a n h u i s u i t w e r d d a t n i e t g e s t i m u l e e r d . I n t e g e n d e e l . ’ M a c h t e l d : ‘ P a p a w i s t u i t e i g e n e r v a r i n g d a t h e t e e n z w a a r b e r o e p i s . H i j p r o b e e r d e o n s d a a r v o o r t e b e h o e d e n . ’ G e r a l d : ‘ O n z e o u d e r s l e e r d e n o n s h e t b e s t e u i t o n s z e l f t e h a l e n . D a t b o t s t m e t h e t N e d e r l a n d s e “ d o e m a a r n o r m a a l , d a n d o e j e a l g e k g e n o e g . ” E r z u l l e n a l t i j d m e n s e n z i j n d i e e x t r a k r i t i s c h k i j k e n a l s j e d i e h o u d i n g n i e t h e b t . I n c o m b i n a t i e m e t h e t f e i t d a t j e s o w i e s o m e e r o p v a l t o p b a s i s v a n j e k l e u r , k a n d a t h e t v a k e x t r a z w a a r m a k e n . M a a r h e t b l o e d k r u i p t t o c h w a a r h e t n i e t g a a n k a n .

D i t b e r o e p p a s t b i j m i j . ‘ M a c h t e l d : ‘ V o o r m i j v o e l d e h e t g e l i j k a l s e e n w a r m b a d . L a s t v a n d i s c r i m i n a t i e ? N o u , i k s t e l m e z e l f e e r s t h o n d e r d a n d e r e v r a g e n v o o r d a t i k d a a r a a n d e n k . I k g a a l t i j d u i t v a n h e t p o s i t i e v e . ’ G e r a l d : ‘ I k t r e k d e r a c i s m e - o f d i s c r i m i n a t i e k a a r t e i g e n l i j k n o o i t . B e n d a a r z e l f s e x t r a v o o r z i c h t i g i n . I k w i l n i e t d a t m e n d e n k t d a t i k m e e r a c h t e r v e r s c h u i l a l s i e t s n i e t g o e d g a a t . T o c h h e b b e n v o l g e n s m i j m a a r w e i n i g z e l f b e w u s t e d o n k e r e m a n n e n n o o i t m e t

H u n v a d e r p r o b e e r d e z e t e b e h o e d e n v o o r d e k e i h a r d e r e a l i t e i t d i e z e a l s a d v o c a a t v a n k l e u r t e g e n z o u d e n k o m e n .

M a a r d a t w e e r h i e l d b r o e r G e r a l d e n z u s M a c h t e l d R o e t h o f n i e t .

W a n t h e t b l o e d k r u i p t w a a r h e t n i e t g a a n k a n . d i s c r i m i n a t i e t e m a k e n g e h a d . Z o u h e t v o o r v r o u w e n a n d e r s k u n n e n z i j n ? I t ’ s a m a n ’ s w o r l d . M a n n e n v o e l e n z i c h e e r d e r b e d r e i g d d o o r e e n m a n d a n d o o r e e n v r o u w . B o v e n d i e n s t e l l e n v r o u w e n z i c h d o o r g a a n s o o k m e e r o p e n v o o r a n d e r e c u l t u r e n . ’ M a c h t e l d : ‘ V r o u w e n z i j n c o m m u n i c a t i e f o o k v a a r d i g e r . A l s j e h e t g e s p r e k a a n g a a t , w o r d t h e t h e e l a n d e r s . W e m o e t e n e c h t e r o n z e o g e n a b s o l u u t n i e t s l u i t e n v o o r h e t f e i t d a t z w a r t e v r o u w e n s o m s d u b b e l h a r d m o e t e n k n o k k e n . J e h e b t o p t e b o k s e n t e g e n t w e e v o o r o o r d e l e n : k l e u r e n s e k s e . E n a l s j e a l s d o n k e r e v r o u w d u i d e l i j k s t e l l i n g n e e m t i n h e t r a c i s m e d e b a t k u n j e h e e l v e e l o v e r j e h e e n k r i j g e n . Z o a l s C l a r i c e G a r g a r d ( r e d : j o u r n a l i s t ) e n S y l v a n a S i m o n s ( r e d : p o l i t i c u s v a n B I J 1 ) . I k k a n m e n i e t h e r i n n e r e n d a t i k z e l f o p e n l i j k e n e x p l i c i e t d i s c r i m i n a t i e h e b e r v a r e n m a a r i k z i e h e t o m m e h e e n g e n o e g . ’ G e r a l d : ‘ I k g a z e k e r n i e t z e g g e n d a t i k h e t p a d v o o r j e h e b g e ë f f e n d , m a a r t o e n i k o p m i j n 2 3 s t e b e g o n , k e k e n z e a l t i j d h e e l g o e d o f i k w e l a d v o c a a t w a s . O f d a t v a n w e g e m i j n l e e f t i j d o f m i j n k l e u r w a s , w e e t i k n i e t . M a a r i k r a a d j o n g e , z w a r t e a d v o c a t e n w e l a a n o m e r a l t i j d r e p r e s e n t a t i e f u i t t e z i e n . Z o d a t z e n i e t d e n k e n d a t j e j e z e l f k o m t a a n g e v e n o f o p f a m i l i e b e z o e k k o m t a l s j e h e t p o l i t i e b u r e a u o f d e r e c h t b a n k b e z o e k t . ’ M a c h t e l d : ‘ H e t m a g n i e t , h e t k a n n i e t m a a r h e t i s o o k b e l a n g r i j k h o e j e e r z e l f m e e o m g a a t . I k w i l m e g e e n s l a c h t o f f e r v o e l e n .

W i l a l t i j d z e l f e r g e n s d e c o n t r o l e o v e r h e b b e n e n h o u d e n . I k l a a t h e t z e k e r n i e t z o m a a r o v e r m e h e e n k o m e n . A l p r a t e n d e h e r i n n e r i k m e n u d a t t i j d e n s e e n v o e t b a l w e d s t r i j d i e m a n d a c h t e r m e e e n d o n k e r e s p e l e r v o o r a a p u i t m a a k t e . I k k e e r d e m e o m e n k e e k d i e p e r s o o n i n d r i n g e n d a a n . O s o r r y , s o r r y , z e i h i j t o e n . ’ G e r a l d : ‘ I k b e n e r v a n o v e r t u i g d d a t d i s c r i m i n a t i e o p b a s i s v a n k l e u r g a a t v e r d w i j n e n . H e t i s e e n g e l o p e n r a c e . I n t e g r a t i e i s o v e r a l .

O n d e r n e m e r s k u n n e n h e t z i c h n i e t v e r o o r l o v e n o m g r o t e g r o e p e n

Law & Order

81

‘Ik raad jonge, zwarte advocaten wel aan om er altijd representatief uit te zien’

Vijf Surinaamse en twee Nederlandse kwesties

uit te sluiten. Op kleine advocatenkantoren nemen ze tegenwoordig graag donkere advocaten aan: zo hopen ze meer donkere cliënten te trekken.’

Machteld: ‘Als je dezelfde achtergrond hebt, kun je makkelijker schakelen en begrijp je iemand ook beter. Maar dat heb ik ook met witte cliënten. Het gaat om inlevingsvermogen. Dat je dingen herkent en begrijpt. En dat je daardoor iemand goed kunt verdedigen. Papa was de eerste die in de jaren zeventig een cultureel verweer voerde.’

Gerald: ‘In allochtone kringen wordt praten vaak gezien als klikken. Eén vinger naar de ander betekent drie vingers naar jou.

Als allochtone verdachten in de rechtszaal zwijgen of geen namen willen noemen wordt dat als berekenend of niet-meewerkend gezien. Terwijl een autochtone cliënt die een volmondige bekentenis aflegt beloond wordt vanwege zijn open proceshouding.

Daarin speelt onbekendheid met iemands achtergrond toch een rol.

Allochtone cliënten hebben baat bij meer rechters en advocaten die hen wel snappen.’

Machteld: ‘Als er meer kleur in de rechtspraak moet komen, denk ik vooral aan de rechterlijke macht en het Openbaar Ministerie.’

Gerald: ‘Lukt het niet met praten – en dat gebeurt al decennialang- , dan moet het gestimuleerd worden. Feit is dat bedrijven die met enige drang personeel met een andere achtergrond hebben aangenomen aangeven dat het hun productieproces ten goede is gekomen. Ik ben ervoor dat mensen met kwaliteiten de gelegenheid krijgen om daar iets mee te doen. Maar ik ben tegen het selecteren van werknemers alleen vanwege hun kleur.’

Machteld: ‘Ja, want je wilt niet dat mensen denken dat iemand alleen daarom is gekozen. En niet omdat-ie gewoon superveel talent heeft!’

Nederlands of Surinaams: M: Wereldburger met roots in Suriname én in Nederland. Mijn vader is Surinaams, mijn moeder Nederlands. Die achtergrond heeft me gevormd.

G: Ik voel me fijn in Nederland totdat ik een parkeerboete krijg. Ik voel me heel goed in Suriname totdat ik in een gat in de weg rijd en mijn huurauto stuk is. Maar ik ben ook gelukkig in Miami, Barcelona en andere steden.

Typisch Surinaams: M: Flexibiliteit. Dat je heel snel kunt schakelen op allerlei terreinen.

En die deken van warmte en serene rust die je voelt zodra je het vliegtuig uitstapt. Ik voel me echt Surinaams als ik los kan gaan op de dansvloer. Op lekkere muziek.

G: Het gevoel van vrijheid. Spontaan bij iemand kunnen langsgaan.

Afspraken maken werkt privé niet voor mij. Als ik uitgerust ben, me goed voel en andere dingen gedaan heb, dán kom ik graag bij je langs. Vier uur is dan soms ineens zeven uur geworden.

Typisch Nederlands: M: Het leven speelt zich hier veel meer binnen af. En op afspraak inderdaad. Dat was voor mij flink aanpassen. Maar Nederland biedt je ook meer mogelijkheden en kansen je te ontplooien.

G: Dat overgereguleerde! De individuele vrijheden zijn hier enorm ingeperkt. Hier word je geleefd, in Suriname leef je. Ik werk hier niet om te leven maar leef eerder om te werken.

Favoriet Surinaams eten: M & G: Alles! Vraag liever wat we niet lusten!

Mooiste plek in Suriname: M: De natuur. Het is zo’n machtig gevoel als je de natuur zijn werk ziet doen. Zoals de blikseminslag over de Suriname-rivier die ik als zesjarig meisje zag.

Meest memorabele ervaring: M: De keiharde brul die ik ooit in het binnenland hoorde waarop iedereen ging rennen. Een tigri, dacht ik. (G: ’t Was niet zo’n harde brul! M: Voor mij wel! G: Het kunnen ook wilde zwijnen zijn geweest.)

G: Mijn ontmoeting met een poema op de Brownsberg zo’n twintig jaar geleden. Ik trimde ‘s ochtends vroeg de berg op maar was al vrij snel uitgeput. Balend wandelde ik een bergpad op en stond ineens oog in oog met dat beest. Mijn nekharen gingen letterlijk overeind staan. De poema was misschien ook geschrokken, maar ik brulde harder.

SU MAGAZINE

82

serie

‘Ik wil een voorbeeld zijn voor Surinaamse jongeren’ A l s o p g r o e i e n d j o n g e t j e i n d e B i j l m e r w i l d e D o n C e d e r ( 1 9 8 9 ) l a t e r i e t s d o e n v o o r m e n s e n d i e k l e m k o m e n t e z i t t e n t u s s e n a l l e N e d e r l a n d s e w e t t e n , r e g e l s e n r e g e l i n g e n . D u s w e r d h i j a d v o c a a t . E n l a t e r o o k p o l i t i c u s . Z o d a t h i j n o g m e e r m e n s e n z o u k u n n e n h e l p e n .

D e B i j l m e r h e e f t e e n w a r m p l e k j e i n z i j n h a r t . D o n C e d e r g r o e i d e e r o p , a l s z o o n v a n e e n S u r i n a a m s e v a d e r e n e e n G h a n e s e m o e d e r .

W a t h i j d a a r g e h o o r d , g e z i e n e n z e l f e r v a r e n h e e f t , n e e m t h i j t o t o p d e d a g v a n v a n d a a g m e e i n z i j n w e r k . A l s s o c i a a l a d v o c a a t é n a l s A m s t e r d a m s r a a d s l i d i n e e n e e n m a n s f r a c t i e n a m e n s d e C h r i s t e n U n i e . ‘ H e t w a s g e w e l d i g o m o p t e g r o e i e n i n d e B i j l m e r . E e n k l e u r r i j k e w i j k w a a r j e d e h e l e w e r e l d t e g e n k o m t . W a a r j e t e m a k e n k r i j g t m e t a l l e r l e i c u l t u r e l e v e r s c h i l l e n e n a l s n e l l e e r t d a t j o u w k i j k o p h e t l e v e n n i e t h e t z e l f d e h o e f t t e z i j n a l s d i e v a n a n d e r e n . M a a r o o k e e n w i j k w a a r j e a l s k i n d b i j n a d a g e l i j k s g e c o n f r o n t e e r d w e r d m e t d r u g s v e r s l a v i n g , a r m o e d e , s c h u l d e n , i l l e g a l i t e i t . H e t l e g d e d e k i e m v o o r m i j n w e r k a l s a d v o c a a t e n p o l i t i c u s . ‘ A l s i k h i e r l a t e r i e t s a a n k a n d o e n – w a t d a n o o k – d a n w í l i k d a t d o e n ’ , d a c h t i k t o e n . M i j n o u d e r s v o n d e n h e t w e l l e u k a l s i k a d v o c a a t z o u w o r d e n .

M a a r o o k a r t s e n i n g e n i e u r k w a m e n g e r e g e l d l a n g s . I k d e n k d a t z i j h e t b e s t e v o o r h u n k i n d w e n s t e n e n d e z e b e r o e p e n d a a r i n h u n o g e n g o e d b i j p a s t e n . ’ ‘ V e e l n i e t - w e s t e r s e o u d e r s v o e r e n o p e n i g m o m e n t o o k H e t G e s p r e k m e t h u n k i n d . D e m e e s t e m e n s e n v a n k l e u r z u l l e n z i c h h e r i n n e r e n d a t h u n o u d e r s z e t o e n v e r t e l d h e b b e n d a t z e n i e t a l l e e n o p h u n k w a l i t e i t e n m a a r o o k o p h u n a f k o m s t k u n n e n w o r d e n a f g e r e k e n d . I k h e b d a t g e s p r e k m e e r d e r e k e r e n g e h a d . N i e t o m m e t e o n t m o e d i g e n m a a r o m m e w e e r b a a r t e m a k e n e n m e t e m o t i v e r e n e l k e k e e r w e e r o p t e s t a a n e n k e i h a r d t e w e r k e n .

H o e w e l i k m e n i e t a l t e z e e r h e b l a t e n l e i d e n d o o r d e b e r o e p s w e n s e n v a n m i j n o u d e r s , b e n i k g r a p p i g g e n o e g u i t e i n d e l i j k t o c h i n d e a d v o c a t u u r b e l a n d . M a a r d a t w a s w e l é c h t m i j n e i g e n k e u z e .

I k w e r d l a t e r o o k p o l i t i e k a c t i e f o m d a t i k m e r k t e d a t j e e e n c l i ë n t w e l k u n t h e l p e n m a a r n i e t k u n t v o o r k o m e n d a t a n d e r e n i n d e z e l f d e s i t u a t i e t e r e c h t k o m e n z o l a n g h e t b e l e i d e r a c h t e r n i e t w o r d t a a n g e p a k t . M e d e d o o r m i j n j u r i d i s c h e e n c u l t u r e l e a c h t e r g r o n d k a n i k i n d e r a a d p r o b l e m e n a a n k a a r t e n d i e i k i n d e p r a k t i j k t e g e n k o m .

D a a r o m i s c u l t u r e l e d i v e r s i t e i t – o o k v a n m e n s e n v a n n i e t - w e s t e r s e

a f k o m s t – i n l e i d i n g g e v e n d e f u n c t i e s o o k z o b e l a n g r i j k . H o e d i v e r s e r d e t o p , h o e m e e r i n v a l s h o e k e n e n b e s e f v a n e i g e n b l i n d e v l e k k e n b i n n e n e e n o r g a n i s a t i e . Z o ’ n i n s t e l l i n g k a n d a a r a l l e e n m a a r o p v o o r u i t g a a n . U i t e i n d e l i j k z a l d a t t o t i n d e h a a r v a t e n v a n d e m a a t s c h a p p i j d o o r w e r k e n .

I n 2 0 1 8 w e r d i k d o o r t i j d s c h r i f t F o r b e s u i t v e r k o z e n t o t e e n v a n d e m e e s t i n v l o e d r i j k e E u r o p e a n e n o n d e r d e d e r t i g i n d e c a t e g o r i e r e c h t e n b e l e i d . I k r e a l i s e e r m e d a t i k d a a r d o o r – o n b e d o e l d - e e n v o o r b e e l d f u n c t i e h e b v o o r S u r i n a a m s e j o n g e r e n . I k n e e m d a t s e r i e u s . E e n v a n d e t i p s d i e i k s t u d e n t e n g r a a g w i l m e e g e v e n : i n v e s t e e r n i e t a l l e e n i n g o e d e c i j f e r s m a a r z o r g o o k v o o r e e n r o b u u s t n e t w e r k . K a n s e n k r i j g e n i s n i e t z o z e e r a f h a n k e l i j k v a n w i e j e b e n t m a a r v a n w i e j o u k e n t . I k h a d d a t a l s s t u d e n t g r a a g g e w e t e n . E e n r e d e n t e m e e r v o o r g r o t e r e d i v e r s i t e i t o p b e l a n g r i j k e p o s i t i e s ! ’

Vijf Surinaamse en twee Nederlandse kwesties Surinaams of Nederlands: Nederlands met Surinaamse wortels Typisch Surinaams: Ik voel me Surinaams als ik met mijn familie ben. Binnen de kortste keren wordt er dan Surinaams gesproken en waan je je in Suriname.

Typisch Nederlands: Ik kan mij ergeren als bijeenkomsten uitlopen. Ik probeer zelf strakker in de tijd te worden.

Favoriet Surinaams eten: Rijst met pompoen, zoutvlees en gerookte kip. Fantastisch!

Mooiste plek in Suriname: Het hele binnenland met die ongerepte natuur.

Absolute aanrader.

Meest memorabele ervaring: Een boottocht als klein jochie op de Surinamerivier langs allerlei inheemse dorpen. Zwemmen, piranha’s en andere vissen spotten: geweldig!

Law & Order

83

‘Etnisch profileren in de rechtspraak is pure rassendiscriminatie’ Strafrechtadvocaat Gerard Spong (1946) behoeft nauwelijks introductie. Bijna iedereen in Nederland – en in Suriname – kent hem van zijn spraakmakende zaken, zijn scherpe observaties en zijn evenzo scherpe tong. Heimwee naar Suriname heeft hij niet meer. Maar zijn liefde voor het land is nooit verdwenen.

Was die ene Surinaamse minister van Justitie er niet geweest, dan was Gerard Spong misschien nooit advocaat geworden. Hij wilde aanvankelijk in Suriname de rechterlijke machtopleiding volgen maar dat werd door die ‘halve gare’ verijdeld omdat gays volgens hem een heel gevaarlijke ziekte in zich meedroegen. Hoewel hij al vanaf 1976 in Nederland woont is Suriname altijd dichtbij. In vlijmscherpe bewoordingen veroordeelde hij het regime Bouterse dat van het land een ‘boevennest’, ‘een tropische hel’ en een ‘dooren-door corrupte samenleving’ maakte. Toch is zijn liefdesverhouding met Suriname altijd blijven bestaan. En heeft hij goede hoop dat Suriname uit het Bouterse-dal weet te klauteren en weer een ‘fatsoenlijke staat’ wordt.

‘Van mijn Creoolse, Joodse, Franse en Engelse voorvaderen voel ik mij het meest verwant met Karel de Tweede. Wij delen bepaalde opvattingen. Doortastend regeren bijvoorbeeld; dat herken ik ook in mijn werk. Ik ben niet zo van de polderfamilie.’

‘Ik ben als strafrechtadvocaat begonnen in Suriname. Na mijn studie rechten in Amsterdam bood een zeer gerenommeerde advocaat mij daar een baan aan. Een mooi aanbod waarop ik graag inging: Ik had warme gevoelens voor het land omdat ik er gedeeltelijk mijn jeugd heb doorgebracht. Ik kon me in Suriname echter onvoldoende ontwikkelen. Was op mijn 26ste topadvocaat in strafzaken én wetenschappelijk medewerker aan de universiteit.

Op zoek naar meer uitdaging vestigde ik mij eerst in Den Haag en uiteindelijk in Amsterdam.’

‘Toen ik hier begon was ik een buitenbeentje in de advocatuur wat kleur betreft. Ik heb het idee dat het nu wel redelijk gesteld is met de diversiteit in onze beroepsgroep. Eigenlijk vind ik afkomst niet zo belangrijk voor een advocaat. Waar het om gaat is dat advocaten in staat zijn een verweer te voeren waarbij rekening wordt gehouden met de culturele achtergrond van de cliënt.

Daarvoor hoef je geen donkere kleur te hebben; als je je maar in je cliënt kunt verplaatsen. Zo’n cultureel verweer wordt nu te weinig gevoerd én te weinig door de rechter gehonoreerd. Rechterlijke

uitspraken geven regelmatig blijk van onvoldoende empathie met de achtergrond van verdachten. Absolute steen des aanstoots voor mij is dat witte rechters etnisch profileren onder bepaalde omstandigheden toestaan. Een schande voor ons strafrecht. Het is pure rassendiscriminatie. Zolang dat niet klip en klaar verboden wordt blijven we die scandaleuze rechtspraak houden. Maar ik heb goede hoop dat men binnen zo’n vijf jaar met het schaamrood op de kaken zal erkennen dat dit een verkeerde denkrichting is. Een deel van het volk pikt het niet langer.’

‘Heimwee naar Suriname neemt af naarmate je ouder wordt.

Doordat je meer gehecht raakt aan de Europese ‘way of life’ wordt de Surinaamse levenswijze naar de achtergrond verdrongen. Vroeger droomde ik van een huisje in de Surinaamse natuur op mijn oude dag. Nu zou ik eerder voor de Oslofjord kiezen. Wie weet gaat dat ooit nog eens gebeuren. Geen idee wanneer. Ik zit nog lekker lang in de advocatuur hier.’

Vier Surinaamse en één Nederlandse kwesties Surinaams of Nederlands: Allebei. Ik heb geen last van een identiteitsconflict. Als ik de blauwe KLM-vliegtuigen zie op een luchthaven in den vreemde, springt mijn Nederlandse hart open. Stap ik in Suriname uit het vliegtuig en snuif ik de Surinaamse geuren op, dan voel ik me ook daar weer thuis.

Favoriet Surinaams eten: Pom Memorabele ervaring (positief): Mijn beëdiging als advocaat in Suriname in december 1973. Voor het eerst in de Surinaamse rechtsgeschiedenis werden er twéé advocaten tegelijkertijd beëdigd.

Memorabele ervaring (negatief): Mijn arrestatie en opsluiting in het cellencomplex in Fort Zeelandia.

Ik werd verdacht van subversieve activiteiten tegen het militaire regime. Twee of drie mannen richtten een uzi op me. Een schijnexecutie.

SU MAGAZINE

84

erfgoed

S p o r e n v a n s l a v e r n i j door Aspha Bijnaar beeld Rijksmuseum

Sporen van slavernij

85

Uitsnede: Diorama of a Slave Dance, Gerrit Schouten, 1830 In de tent vindt een zogenaamde Du plaats, een soort entertainment met muziek en dans dat werd uitgevoerd op de plantages.

Zowel de artiesten en het publiek waren slaven. De Europeanen in Suriname waren dol op dit soort folklore. Ze kochten Schoutens diorama’s als souvenir.

De Nederlandse samenleving is doordrenkt van de sporen van slavernij: De Gouden Koets, gevelstenen, pakhuizen aan de Amsterdamse grachten, het Paleis op de Dam en nog veel meer.

Aspha Bijnaar vertelt over de beladen geschiedenis die nog steeds zichtbaar is. ‘Het is nu onze taak om het onderwerp racisme uit de taboesfeer te halen.’

Wie had ooit gedacht dat de Gouden Koets, het publiekelijke paradepaardje dat de koninklijke familie al meer dan een eeuw in haar bezit heeft, uit het straatbeeld zou worden gehaald, mede door druk van de publieke opinie? De Gouden Koets kennen we vooral van Prinsjesdag die jaarlijks op de derde dinsdag van september valt. De Nederlandse regering maakt dan bekend hoe het regeringsbeleid er het komende jaar uit gaat zien. Op die dag rijdt de koninklijke familie in de Gouden Koets door de binnenstad van Den Haag richting de Ridderzaal waar de koning de Troonrede zal uitspreken. Met deze toespraak luidt hij het nieuwe werkjaar in van de Eerste en Tweede Kamer. De tocht van de Gouden Koets naar de Ridderzaal brengt al heel vroeg in de ochtend veel mensen van heinde en verre op de been. Zij willen geen glimp missen van dit sprookjesachtig tafereel: de koning, de koningin en de prinsessen in de Gouden Koets door de Haagse binnenstad!

Dit sprookje werd in 2008 echter wreed verstoord toen Barryl Biekman, voorzitter van het Landelijk Platform Slavernijverleden en opiniemaakster, publiekelijk opriep om de koets uit het straatbeeld te verwijderen. De afbeelding op het paneel zou een ‘verheerlijking van slavernij en kolonialisme’ zijn en daarmee kwetsend en vernederend voor alle mensen die hun roots in deze landen hebben?

Wat zien we eigenlijk op het paneel waar Biekman ophef over maakte? We zien mensen met een donkere huidskleur, sommigen halfnaakt, bij een witte vrouw die gehuld is in een hagelwitte jurk.

De donkere mensen knielen voor haar en geven haar cadeaus. De afbeeldingen verwijzen dus rechtstreeks naar de historische relatie tussen Nederland, Suriname, Curaçao, Aruba en zelfs Indonesië waar Nederland slavernij had ingevoerd.

Toen het actualiteitenprogramma EenVandaag mij, ondergetekende Aspha Bijnaar, vroeg om een reactie te geven op de oproep van Barryl Biekman, antwoordde ik dat de koets inderdaad naar een beladen geschiedenis verwijst. Ik stelde honend dat het rijtuig niet perse uit het straatbeeld hoeft: immers als het de koninklijke

SU MAGAZINE

86

erfgoed

familie behaagt om trots en fier de gehele wereld te tonen dat ze zonder enige schaamte durven te pronken met de eigen koets die de schandelijke slavernijgeschiedenis van het eigen land etaleert, dan moeten ze dat vooral doen. Dat advies heeft het koningshuis kennelijk opgevolgd en elk jaar klonk weer maatschappelijk kritiek.

De Gouden Koets reed nog vijf jaar uit voordat het in 2015 uit de roulatie werd gehaald voor een grondige onderhoudsbeurt. Kosten een paar miljoen euro.

September dit jaar werd bekend gemaakt dat de reparatie van het koninklijke rijtuig af is. De Gouden Koets glanst als nooit te voren. Toch zal het, tot verbazing van velen, voorlopig niet uitrijden, maar tijdelijk in het Amsterdam Museum wordt ondergebracht. Kennelijk is de glans er voor het koningshuis af om in de Gouden Koets door te blijven rijden. Een wijs besluit. Het zou ook immers behoorlijk potsierlijk zijn geweest om het koninklijke rijtuig te laten voorrijden in een land dat momenteel volop in de ban is van de bestrijding van racisme, aangevoerd door wereldwijde beweging Black Lives Matter. Directe aanleiding van dit protest was de gewelddadige moord op de Afro-Amerikaanse George Floyd, op 25 februari 2020 door de politie in Minneapolis in de Verenigde Staten van Amerika. De protestacties die ook in bijna heel Nederland zijn gehouden, heeft de maatschappelijke urgentie om te strijden tegen racisme in een stroomversnelling gebracht.

De Gouden Koets is een rechtstreeks spoor van het Trans-Atlantische slavernijverleden. De panelen getuigen daarvan maar wellicht ook het goud waarvan het is gemaakt. De erfenis van ons slavernijverleden reikt ver. In publicaties en recent verschenen gidsen als O p z o e k n a a r d e s t i l t e. S p o r e n v a n h e t s l a v e r n i j v e r l e d e n i n N e d e r l a n d , G i d s S l a v e r n i j v e r l e d e n A m s t e r d a m , S p o r e n v a n h e t S l a v e r n i j v e r l e d e n i n G r o n i n g e n, lezen we inmiddels veel over de zichtbare en minder zichtbare sporen van slavernij in Amsterdam, Haarlem, Utrecht, Groningen en de rest van Nederland.

De Nederlandse samenleving is dus doordrenkt van de sporen van slavernij: gevelstenen, pakhuizen aan de Amsterdamse grachten en gebouwen van de West-Indische Compagnie aan de Prins Hendrikkade en de Haarlemmerdijk in Amsterdam getuigen van deze erbarmelijke geschiedenis. Veel minder bekend is dat het Paleis op de Dam, toeristisch trekpleister, een stadhuis was, waar

‘De Trans-Atlantische slavernij is de enige vorm van slavernij die gepaard ging met racisme’

slavenhandelaren regelmatig bijeenkwamen om te vergaderen.

In september 2020 kwam het boek uit D e s l a v e r n i j i n O o s t e n W e s t . H e t A m s t e r d a m O n d e r z o e k .

Hierin vinden we de neerslag van een onderzoek naar de rol die de gemeente Amsterdam heeft gespeeld in slavernij. De gemeente had hiertoe zelf opdracht gegeven. De harde conclusie uit dit onderzoek is ‘de Amsterdamse betrokkenheid bij slavernij was grootschalig, mondiaal, langdurig, werkte door tot ver na de officiële afschaffing en kende verschillende vormen. Niet alleen de gemeente speelde een ‘systematische en georganiseerde rol’ in de slavernij, ook individuele bestuurders waren actief in de slavenhandel,’ aldus Pepijn Brandon, een van de onderzoekers.

Veel critici die liever niet over het Nederlands slavernijverleden willen praten zeggen dat slavernij van alle tijden en plaatsen is en al voorkwam in de oudheid onder Egyptenaren, Grieken en Romeinen. Maar het antwoord op dit commentaar is dat de Trans-Atlantische slavernij de enige vorm van slavernij is die gepaard ging met racisme. De slavernij was per wet geregeld evenals de regels die racistische aspecten waarborgden. Juist daarin verschilt deze vorm van slavernij van alle andere soorten slavernij die we in de loop van de geschiedenis hadden en nog hebben (helaas).

Racisme is een gevoelige kwestie in de samenleving. We kunnen er niet gemakkelijk over praten, omdat er een taboe op ligt.

Het roept daarom altijd heftige gevoelens op. Dat zien we op de werkvloer, op scholen en in gezinnen, waar de meesten van ons vanuit handelingsverlegenheid niet altijd de juiste aanpak voor handen hebben om incidenten in onze directe omgeving op te lossen.

Met het aanwijzen van de sporen van slavernij zijn we er dus nog niet. Evenmin met het verwijderen van de Gouden Koets uit het straatbeeld en met het verbod op volledig zwart geschminkte Piet bij de intocht van Sinterklaas en zo meer. Waar we nu voor staan is de taak om het onderwerp racisme uit de taboesfeer te halen en samen te bespreken hoe racisme te bestrijden in onze samenleving. We staan nog maar aan het begin van een langdurig proces van bewustwording en zelfonderzoek. ★

actie

Mail&win een unieke UMA tas uit Suriname!

Wil je kans maken op de UMA tas?

Mail dan naar: infosumagazine@gmail.com

Schoonheid, eenvoud, vakmanschap, kleurrijk en milieu vriendelijk. De UMA tassen van het Surinaamse bedrijf Icana NV zijn prachtig, gemaakt door marronvrouwen, ondersteund door hun marronmannen. De marrons zijn de afstammelingen van Afrikanen; de tot slaaf gemaakten die de gevangenschap ontvluchtten en zich in het Surinaamse oerwoud vestigden.

Een van de specialiteiten van de marrons is het bewerken van hout.

De handvaten van de UMA tassen zijn bewerkt door de mannen.

De kleurige prints van de tas hebben de marronvrouwen gemaakt.

UMA betekent vrouw in het Surinaams. Een UMA tas is uniek.

SU Magazine mag een UMA tas weggeven. Ben jij de gelukkige?

88

interview film

‘NEXT STOP HOLLYWOOD!’ door Melanie Bosveld foto Andiyo Horne

C y r i e l G u d s s p e e l d e o n l a n g s i n de bioscoopfilm S u r i n a m e e n i s d a a r n a a s t b e k e n d v a n z i j n h o o f d r o l i n d e t h e a t e r v e r s i e v a n I n t o u c h a b l e s .

G u d s v e r t e l t j o u r n a l i s t M e l a n i e B o s v e l d o v e r z i j n j e u g d , z i j n c a r r i è r e e n o v e r d e r o l d i e z i j n S u r i n a a m s e a f k o m s t s p e e l t i n z i j n l e v e n .

M i j n e e r s t e v r a a g k a n j e m i s s c h i e n w e l r a d e n : w i e i s j e v a d e r e n w i e i s j e m o e d e r ? ‘ M i j n m o e d e r i s J e n n i f e r G u d s , g e b o r e n i n P a r a m a r i b o .

T o e n z e t w e e w a s i s z e n a a r N e d e r l a n d g e k o m e n . M i j n v a d e r i s h a l f M o l u k s , h a l f N e d e r l a n d s . Z e h e b b e n e l k a a r o n t m o e t i n A m s t e r d a m Z u i d - O o s t t o e n z e e e n j a a r o f z e s w a r e n . H e t i s e i g e n l i j k e e n B i j l m e r l o v e s t o r y . ’

E l k a a r k e n n e n v a n a f j e z e s d e , d a t i s i n d e r d a a d w e l h e e l b i j z o n d e r . ‘ Z e g r o e i d e n o p m e t e l k a a r i n d e b u u r t e n k r e g e n p a s l a t e r e e n r e l a t i e . O p h a a r 2 0 e r a a k t e m i j n m o e d e r z w a n g e r v a n m i j . M i j n v a d e r o v e r l e e d h e l a a s v i e r m a a n d e n v o o r d a t i k g e b o r e n b e n d o o r e e n w e r k o n g e l u k . I k b e n n a a r h e m v e r n o e m d . ’

W i s t j e a l s k i n d a l d a t j e a c t e u r w i l d e w o r d e n ? ‘ N e e , i k w i l d e a l s k i n d p r o f e s s o r w o r d e n . K e n j e D e x t e r n o g ? N o u d a t . W i t j a s j e , b r i l e n b e u g e l . A l s t i e n e r w i l d e i k p r o f v o e t b a l l e r w o r d e n m a a r t o e n m i j n i n t e r e s s e i n m e i d e n t o e n a m , n a m m i j n p a s s i e v o o r v o e t b a l a f . W a t i k w e l d a c h t : I k w o r d i n i e d e r g e v a l r i j k . I k r i e p o p h e t s c h o o l p l e i n a l : O n t h o u d m i j n n a a m w a n t i k w o r d m i l j o n a i r e n d a n k o o p i k v o o r i e d e r e e n e e n a u t o ! ’

U i t e i n d e l i j k g i n g j e e e n m e d i a - s t u d i e d o e n i n R o t t e r d a m . H o e w a s d i e p e r i o d e v o o r j e ?

Acteur Cyriel Guds

89

Cyriel Guds (links) in de film Suriname

‘Dubbel. Ik organiseerde Kawina-feestjes, dronk elke dag bier, was veel met vrouwen bezig. Maar ik was zoekende en confused. Ik begon met honderd procent aan mijn doelen maar zette niet door. Ik wilde erkenning en ik dacht dat te vinden in succes. Die drang om op te vallen kwam van een onzekere plaats. Ik moest mezelf echt nog vinden.’

Heb je nog steeds de behoefte om zichtbaar te zijn, nu je ouder bent?

‘Ik wil nog steeds gezien worden maar niet vanuit onzekerheid. Nu wil ik vooral uitblinken met mijn passie voor film.

Ik word ook enthousiast van succesverhalen. Ik ben nu ook bewuster, ik houd me meer bezig met ontwikkeling en persoonlijke groei.’

Wanneer is acteren in het spel gekomen?

‘Als kind hield ik al van films en was ik verslaafd aan GTST. Toen ik in Rotterdam woonde zei mijn peettante: “Wil je er zelf niet in spelen?”. Ik heb daarna auditie gedaan bij toneelschool De Trap. Was ik aangenomen, ik was blij! Acteren is letterlijk het podium pakken en daar had ik behoefte aan. Vervolgens heb ik me verder kunnen ontwikkelen op de toneelacademie Maastricht die ik in 2016 heb afgerond.’

Je speelde onlangs in de film Suriname, je eerste bioscooprol. Hoe

was dat?

‘Dat was fantastisch om te doen, vooral door de ondernemersspirit van de makers en omdat de film in Suriname is opgenomen. Ik zag het als een ode aan Suriname, een connectie met de cultuur. Ik ben dankbaar dat ik de rol heb gekregen. Ik speel een jongen die het foute pad op gaat, erkenning zoekt. Dat heeft wel raakvlakken met mijn leven.’

Wat zijn je plannen voor de toekomst?

‘Ik had na mijn hoofdrol in Intouchables het idee dat ik overal voor gevraagd zou worden. Dat viel tegen. Na mijn hoofdrol in Suriname was ik al een stuk sceptischer... en toen kwam corona. Dus ik heb sterk het gevoel: I have to do it myself. Mijn droom om naar Hollywood te gaan staat nog steeds. Ik ben een tijd geleden in L.A. geweest en heb daar contacten gelegd. Ondertussen ben ik bezig geweest met een film over dating anno nu, een comedy. Ik heb de film zelf geschreven, geregisseerd én ik speel een van de hoofdrollen. Daarnaast ben ik bezig met een serie over een Surinaams gezin maar daar kan ik nog niet veel over zeggen.’

Komt dat zien dus?

‘Jazeker, jullie gaan nog veel meer van me zien.

Ik geloof in het bepalen van mijn eigen succes. Next stop Hollywood!’

SU MAGAZINE

90

beauty

‘ I k h e b m e e r p r u i k e n d a n B e y o n c é !

‘Ik heb meer pruiken dan Beyoncé!

91

D e b e a u t y b r a n c h e i s g e l u k k i g d i v e r s e r e n n a t u u r l i j k e r d a n o o i t . O o k i n N e d e r l a n d . M o o i e m e r k e n v a n m e t n a m e S u r i n a a m s e c o s m e t i c a C E O ’ s z i j n o n m i s b a a r i n j e b o u d o i r . M a a r w a t z i j n d i e u l t i e m e b e a u t y m u s t h a v e s ? W i j d e l e n o n z e f a v o r i e t e n v o o r d i t s e i z o e n . door Agnes Hofman foto Houcine Ncib

N a t u u r l i j k m o o i

L a d y M M e l a n i n M a n n e q u i n s

Tip: bij populaire winter protective styles, zoals vlechten en pruiken, is het essentieel om je hoofdhuid goed te verzorgen.

Double Beauty van tweeling Chanyn en Chanaz (roots: Suriname) heeft daarom de Monoi Oil Miracle Treatment ontwikkeld. Deze maakt het haar sterker, gaat breken tegen, stimuleert haargroei en is heerlijk verlichtend bij een jeukende hoofdhuid. Double Beauty, €27,95 via doublebeautystore.com

Altagracia (roots: Suriname) raakte op reis in Ghana geïnspireerd door de bevlogen vrouwen in de lokale natuurlijke cosmetica scene. Nu, ruim zes jaar later, is Urban Africa Naturals een vaste waarde op kaptafels in Nederland en Suriname.

Het merk produceert gezonde beauty; 100% natuurlijk, vegan en zonder toevoegingen. Shea Butter Argan (voor hair & body), €16,95. Voor meer info: urbanafricanaturals.com

U n b e w e a v e a b l e !

Nee, bij voorkeur gaat je geliefde wig niet zomaar aan de kapstok of in een la. Een wig stand is de beste manier om je pruik mooi te houden en ook enorm handig bij het stylen. Shaneka (roots: Bahamas) zocht tevergeefs naar een wig stand die op haar lijkt maar kon die nergens vinden.

Dus daarom startte ze Lady M, een webwinkel met door haarzelf ontwikkelde mannequinhoofden, in drie kleuren bruin en in meerdere variaties, van natural tot full glam. Wig Stands, €50. Zie shopladym.com

Daya (roots: Antillen) heeft meer pruiken dan Beyoncé en die maakt ze zelf. Via haar webshop biedt ze bundles Raw Indian Hair aan, (custom) wigs en ze geeft online masterclasses Wig Making. En hoe fijn, dit kan ook online! Prijs: €150. Zie voor meer info be-unbeweaveable.com

Tip: als natural beauty geef je je look net meer een extra push, met gebruik van een highlighter.

Deze cruelty free, want CEO Elvira (roots: drupje Surinaams) houdt net zoveel van dieren als van glamour. De vier tinten passen bij iedere huidskleur en ook te gebruiken als oogschaduw. Be Glamourous, Be Extra €24,95.

Zie be-glamourous.com

92

beauty

I n d e w i n t e r h e b b e n a l l e h a a r t y p e n e x t r a l i e f d e n o d i g .

D e g u r e w i n d s p a a r t n i e m a n d .

L i e f v o o r j e l o k k e n

In de winter hebben alle haartypen een beetje extra liefde nodig. Zeker als je droge, krullende, kroezende of beschadigde lokken hebt. Want de gure winterwind spaart niemand.

Deze conditioner werkt als een effectief masker, en zorgt voor meer moisture en glans. En heel fijn, je haar is beter doorkambaar. Design Essentials Almond Butter Express Moisturizing Conditioner is verkrijgbaar op de website van Chantal (roots: Suriname) voor €11,25. Zie nubyshairstyling.nl

Feit: zwarte vrouwen geven gemiddeld ruim twee keer zoveel geld uit aan cosmetica dan witte vrouwen. En nee, dat is niet perse ijdelheid. Vaak is het ook een kwestie van producten uitproberen, die helaas te vaak na gebruik in de beautykast blijven staan. Investeer daarom niet direct in de complete productlijn maar probeer samples aan te vragen, of doe productswaps met vriendinnen.

Tip: Angela Loy (roots: Suriname) is als Macblogster al jaren een van de meeste bekende brown beauty influencers. Omdat ze zoveel vragen kreeg over de verzorging van (kroes)krullen, is ze Curl Challenge gestart, waarin ze waardevolle adviezen en zelfs consults geeft over hoe je het meeste uit je krullende lokken kunt halen.

Tip: combineer je headwrap met een matching lipstick. Deze van MiMax MakeUp (roots: Nederland en Libanon) zijn speciaal ontwikkeld voor alle huidskleuren, bevatten extra veel pigment, zijn longlasting en heel verzorgend. Kleur Viva, €8,50, verkrijgbaar via mimaxshop.com.

P h u n k y & C o u t u r e

De Surinaamse nichtjes Melany (Phunky Roots) en Joanna (Joanna Couture) hebben hun krachten en talenten gebundeld en brengen deze herfst een lijn met mooie accessoires uit. De headwrap is onze favoriet; als protective style, tijdens een bad hair day en natuurlijk voor een beetje kleur in deze donkere periode. Headwrap, €22.

Check hun instagram: @phunky_and_couture

Neem nu een abonnement op OPZIJ

GA NAAR OPZIJ.NL/ABONNEMENTEN OPZIJ

OPZIJ FEMINISTISCH MAANDBLAD 4.0

FE M I N I STI S CH MAAN D B LAD 4 .0

ZUID AFRIKA

‘PECH ALS JE HIER MET EEN VAGINA GEBOREN BENT’

WATSKEBURT?!

HILLARY CLINTON

N R .1 0 • 2 0 1 7 • 4 5 s t e JA A RG A NG • € 5,9 9

UNIVERSITEIT LEIDEN

CAREL STOLKER LANGS DE MEETLAT

STELLINGDAME

JUSTINE VAN DE BEEK VVD KAMERLID

DILAN YESILGÖZ

NIET IN EEN HOKJE TE PLAATSEN

BOEGBEELD

LENA DUNHAM HOUDT DE CELEBRITY FEMINISTEN BIJ DE LES

DE ONSTUITBARE OPMARS VAN JONGE

FEMINISTEN

JUCO / CONTOUR BY GETTY IMAGES

N R .1 0 • 201 7 • 45 st e JAA RGANG

REPORTAGE

OPZIJ

OPZIJ

OPZIJ

OPZIJ GLOPINIE – FEMINISME 4.0

GLOPINIE – FEMINISME 4.0

okt /nov 2019 • 4 6ste JAARGANG • € 6,99

april/mei 2020 • 4 6ste JAARGANG • € 6,99

a pr il /me i 2 020 • 4 6st e JAA RGA NG

o kt /nov 2019 • 4 6s te JA ARG A NG

UITGESPEELD BOERKAVERBOD Opinie

G LOP I N IE — F E M I N I SM E 4 .0

G LOP INIE — F E M INISM E 4 .0

HALINA REIJN

DE TWEEDE SEKSE

In je DOCHTER zie je JEZELF Eén miljoen biertjes GEBROUWEN DOOR VROUWEN Gezondheidszorg

ik R dubbeld INENUMMEtoeg ang tot TA t n onbeperk EAU! QUARAN + twee weke CAD 700 films meer dan

94

interview/muziek

E v a S i m o n s

‘DE SHOWGIRL IN MIJ IS HONDERD PROCENT SURINAAMS’

door Agnes Hofman fotografie Harold Pereira styling Maureen Powel muah Clayton Leslie via Frank Agency

W e r e l d s t e r E v a S i m o n s ( 3 6 ) i s t r o t s o p h a a r S u r i n a a m s e r o o t s , d i e e e n g r o o t d e e l v a n h a a r i d e n t i t e i t b e p a l e n . A l v a n k i n d s a f a a n w a s E v a n i e u w s g i e r i g n a a r h a a r a f k o m s t : ‘ S u r i n a m e z i t i n j e , o n g e a c h t w a a r j e b e n t e n i n w a t v o o r o m g e v i n g j e o p g r o e i t . ’

Eva Simons

95

SU MAGAZINE

96

interview/muziek

E v a S i m o n s : ‘ A l s k i n d w a s i k a l t i j d a l n i e u w s g i e r i g n a a r S u r i n a m e , n a a r w a a r m i j n m o e d e r v a n d a a n k o m t . Z e w a s z e v e n t o e n z e – b e g i n j a r e n z e v e n t i g – m e t n e g e n b r o e r t j e s e n z u s j e s i n D u i v e n d r e c h t n e e r s t r e e k . I n h a a r j e u g d w e r d e r i n N e d e r l a n d n i e t v e e l o v e r S u r i n a m e g e s p r o k e n . A l s o f z e d i e n a v e n s t r e n g d o o r h a d d e n g e s n e d e n t o e n z e i n N e d e r l a n d l a n d d e n m e t h e t v l i e g t u i g . N i e t o m d a t z e n i e t v a n S u r i n a m e h o u d e n , j u i s t h e e l v e e l , m a a r o m h e t i n N e d e r l a n d – a l s e e r s t e z w a r t e k i n d j e s o p h u n s c h o o l – v o o r a l g o e d t e d o e n .

Z e w i l d e n z i c h m e t k l e m z o g o e d a a n p a s s e n d a t d e e i g e n c u l t u u r – z e k e r b u i t e n – w a t m e e r o p d e a c h t e r g r o n d r a a k t e . V r o e g e r w e r d e r o o k v a a k g e d a c h t – m e e s t a l o n b e w u s t – d a t N e d e r l a n d b e t e r w a s .

E n d a n g a j e j e a l s k i n d b i j n a a u t o m a t i s c h a l s e e n N e d e r l a n d e r g e d r a g e n . W a n t d a n i s h e t w e l g o e d . D a n z o u j e m e e r k a n s e n h e b b e n , e e n b e t e r e t o e k o m s t . E n d i e m i n d s e t w e r d d o o r g e g e v e n a a n m i j , a a n m i j n g e n e r a t i e . ’ ‘ H e t i s o o k l a s t i g a l s j e z o a l s i k d u b b e l b l o e d b e n t o m d a t j e l e t t e r l i j k t u s s e n d e c u l t u r e n z i t . I k w a s t e l i c h t v o o r S u r i n a m e r s e n t e d o n k e r o m N e d e r l a n d s t e z i j n . M a a r S u r i n a m e z i t i n j e , o n g e a c h t w a a r j e b e n t e n i n w a t v o o r o m g e v i n g j e o p g r o e i t . A l s k i n d w i l d e i k v l e c h t e n m e t k r a a l t j e s , d i e e c h t e S u r i n a a m s e s w a g . E n i k d a n s t e e n b e w o o g a n d e r s d a n d e w i t t e v r i e n d i n n e t j e s d i e i k h a d . I k b e n d a n w e l h a l f N e d e r l a n d s m a a r d e s h o w g i r l i n m i j i s h o n d e r d p r o c e n t S u r i n a a m s . D e f o o d i e i n m e o o k ; a l s k i n d g i n g i k g r a a g m e t o m a m e e n a a r d e D a p p e r m a r k t . K i p k o p e n , w a s s e n e n d a a r n a l e t t e r e t e n m e t r o t i . I e d e r e e n , a l l e k i n d e r e n , n e v e n e n n i c h t e n a t e n b i j o m a o f h a a l d e n h u n m a a l t i j d o p . ’ ‘ I k b e n o o k n o g s t e e d s d o l o p B a k a b a n a . E n n a t u u r l i j k M a d a m e J e a n e t t e - p e p e r s . O n g e a c h t w a a r t e r w e r e l d i k o o k b e n , ik heb altijd een flesje sambal bij me. Beyoncé heeft hot sauce i n h a a r b a g , i k h e b m i j n S u r i n a a m s e s a m b a l . Z e l f g e m a a k t j a , i n e e n b l e n d e r . W a t j e i n d e w i n k e l k o o p t i s m e d o o r g a a n s n i e t p i t t i g g e n o e g . H e t r e c e p t ? E e n h a n d j e M a d a m e J e a n e t t e i n d e b l e n d e r , met een sjalotje en piccalilly e n h e m a a n z e t t e n . Z o n e e m i k S u r i n a m e a l t i j d m e t m e m e e .

I k r e i s n a t u u r l i j k v e e l , e n d a t v o o r k o m t o o k h e i m w e e o n ‘Beyoncé heeft hot d e r w e g , a l s j e a l t i j d d e s m a k e n s a u c e i n h a a r b a g , i k v a n t h u i s b i j j e h e b t . D a n d e n k h e b m i j n S u r i n a a m s e i k – w a a r i k o o k b e n – a a n d e s a m b a l ’

‘ A l s i k i n S u r i n a m e b e n v o e l i k d e a a n w e z i g h e i d v a n m i j n v o o r o u d e r s ’

g e z e l l i g h e i d v a n v r o e g e r . A a n d e l o l d i e i k a l s k i n d h a d . E e r s t o p s t r a a t s p e l e n , d a n l e k k e r m e t z i j n a l l e n e t e n . D e v e r j a a r d a g e n d i e m e t d e h e l e f a m i l i e g e v i e r d w e r d e n . D e m u z i e k . ’ ‘ C o l l e g a ’ s d e n k e n t r o u w e n s m e e s t a l d a t m i j n r o o t s i n P u e r t o R i c o l i g g e n m a a r a l s i k o v e r S u r i n a m e b e g i n , w e t e n z e h e t v a a k w e l .

W i l l . i . a m – m e t w i e i k T h i s I s L o v e – h e b g e m a a k t w a s a l b e k e n d m e t S u r i n a m e e n o n z e c u l t u u r . D a t k o m t o o k w e l d o o r A f r o j a c k d i e S u r i n a m e w e r e l d w i j d o p d e k a a r t h e e f t g e z e t . E n v o e t b a l l e r s a l s R u u d G u l l i t e n E d g a r D a v i d s n a t u u r l i j k . A l s m e n s e n h e t n a u i t l e g – “ b o v e n B r a z i l i ë ” – n o g n i e t s n a p p e n , d a t z e g i k m e e s t a l d a t i k C r e o o l s b e n . E n d a t i s n a t u u r l i j k o o k z o . M a a r i k h e b e e n N e d e r l a n d s e v a d e r . D i e k a n t z i t o o k i n m e . D a t z e g t m i j n m o e d e r o o k a l t i j d . A l s m i j n v l u c h t v e r t r a a g d i s , s t a i k a l s e e r s t e v o o r a a n b i j d e b a l i e o m t e v r a g e n w a t e r a a n d e h a n d i s e n h o e z e h e t o p g a a n l o s s e n . D a t d o e n S u r i n a m e r s n i e t . D e m e e s t e n a t i o n a l i t e i t e n n i e t h o o r , d i e w a c h t e n r u s t i g a f . Z i j w e t e n d a t h e t n i e t s n e l l e r g a a t d o o r e r e e n p u n t v a n t e m a k e n . H e t i s v o l g e n s m i j h e e l N e d e r l a n d s o m d a t w e l t e d o e n . G a j e s c h e i d e n , d a n v r a a g j e j e a l s e e r s t e a f w a t d e b u r e n d a a r v a n d e n k e n . I k b e n t r o u w e n s o o k v r i j n u c h t e r . ’ ‘ N e e , i k p r a a t n i e t g r a a g o v e r m i j n l u x e l e v e n o f w a t i k a l l e m a a l h e b b e r e i k t . J a , i k h e b e e n m o o i e c a r r i è r e t o t n u t o e ; i k h e b e e n p a a r w e r e l d h i t s g e h a d . D a n k o m j e i n t e r e s s a n t e b e k e n d e m e n s e n t e g e n e n w o r d t e r r o n d e e n o p t r e d e n g o e d v o o r j e g e z o r g d .

N a t u u r l i j k g e n i e t i k d a a r v a n m a a r i k z a l d a a r n i e t e c h t o v e r p r a t e n .

I k h o u d n i e t v a n p r o n k e n . D o e m a a r g e w o o n , d a n d o e j e a l g e k g e n o e g , t o c h ? M a a r q u a u i t e r l i j k v i n d i k h e t w e l l e u k o m o p t e v a l l e n . I s d a t w e e r n i e t h e e l S u r i n a a m s ? L a a t s t d a c h t i k n a e v e n t j e s o v e r e e n d o n k e r e l a n g e h a i r w e a v e m e t e e n s l a g e r i n , i n p l a a t s v a n m i j n r o d e m o h a w k . M a a r e i g e n l i j k w i l i k h e l e m a a l g e e n g e w o o n m e i s j e z i j n . M i j n h a n e n k a m z i e i k a l s e e n h o o f d t o o i , g e ï n s p i r e e r d d o o r d e i n h e e m s e b e w o n e r s v a n S u r i n a m e . H e t v o e l t h e e l s t e r k , h e e l e m p o w e r i n g a l s i k m i j n h a a r o m h o o g d o e . D e r o d e k l e u r k o m t u i t d e v l a g v a n S u r i n a m e . D i e h e b i k t r o u w e n s o p m i j n b e e n l a t e n t a t o e ë r e n , a l m o e t i k h e m n o g l a t e n i n k l e u r e n . D a t i s m i j n o d e a a n h e t l a n d , a a n d i e k a n t v a n m i j . ’ ‘ O f i k q u a m u z i e k i e t s m e t S u r i n a m e g a d o e n ? A b s o l u u t . I k h e b i n A m s t e r d a m e e n s t u d i o , w a a r i k r e g e l m a t i g m e t f a m i l i e i n d u i k .

Eva Simons

97

We gaan dan op zoek naar typisch Surinaamse klanken en beats.

En ja, ik weet zeker dat dit wereldwijd aan zal slaan. Ook bij de mainstream luisteraars. Want er zit soul in Surinaamse muziek. En je hoeft er niet vandaan te komen om die te voelen.’

‘Mijn generatie is meer open, we stellen meer vragen over het verleden. Mijn moeder en ik hebben geprobeerd onze stamboom uit te zoeken maar rond 1800 liepen we vast. Daarna stuitten we op een web vol mysteries en geheimen. Wellicht zullen we nooit weten bij wie onze stamboom begon maar dat hoeft ook niet. Als ik in Suriname ben, voel ik de aanwezigheid van mijn voorouders.

Heel graag was ik deze zomer terug gegaan. Nee, niet voor een optreden maar voor een vakantie. Om te genieten van de muziek en het eten, van de warmte van de mensen en van de ontzettend mooie natuur. Maar ik wil ook graag meer leren over het verleden – dus mijn verleden - en er met mensen daar over te praten. Want ons verleden zegt deels wie we zijn. Waarom we op een bepaalde manier denken. Het is zo jammer dat de generatie voor mij destijds niet openlijk trots op Suriname kon zijn. Gelukkig ‘Er zit soul in zie je dat echt veranderen. Mijn Surinaamse muziek.

Je hoeft er niet vandaan moeder is nu een trotse Surinaamse vrouw in Nederland. te komen om die te Net als ik.’ voelen’

MANAGEMENT EVA SIMONS

‘Een van mijn meest dierbare optredens was in Suriname, vijf jaar geleden rond het succes van Policeman. Toen die aanvraag binnen kwam, zei ik meteen ja. Het was de eerste keer dat ik er kwam, voor een optreden op White Beach. Echt prachtig daar. Mijn moeder was met me mee. Ze is altijd trots op me maar ze stond nu meer dan normaal naast het podium te glunderen. En daarna met een big smile achter een kraampje mijn merchandise te verkopen.

Voor haar was het zo bijzonder dat ik in haar land, waar zij geboren is, liedjes zong voor de mensen. Haar mensen. We waren altijd al heel close maar ik denk dat ik haar sinds die trip nog beter begrijp.

Ze nam me mee naar haar geboortestraat. Ik zag de houten huisjes, het toilet achterin de tuin... Het leven is daar voor veel mensen niet altijd makkelijk geweest. Door daar met mensen te praten, begrijp ik dat er vrij lang een taboe rustte op slavernij. Daar had je het niet echt over.’

Wie is Eva? Eva Simons (27 april 1984) is zangeres, songwriter en producer. Na het Conservatorium in Amsterdam deed Eva mee aan het programma Popstars: The Rivals. Ze schopte het tot de laatste vijf en maakte deel uit van meidengroep Raffish. In 2009 brak Eva door als solozangeres met het nummer Silly Boy. Daarna volgden (onder andere) wereldhits This Is Love (2012) met Will.i.am en Policeman (2015). Ook zat Eva in de jury van Idols en ging ze op tournee met Beyonce, voor de Mrs Carter Show World Tour. Eva is daarnaast ook eigenaar van platenlabel Mohawk Music (met een all female managementteam) en ze heeft een eigen muziekstudio. Dit najaar komt Eva met een nieuw album, waar ze het afgelopen jaar hard aan heeft gewerkt. Eva woont in Amsterdam en heeft een Nederlandse vriend, Sebastiaan.

SU MAGAZINE

98

culinair

TJANG, DRINGI NAGA PRISIRI Eten, drinken en plezier door Bionda Sno

99

Hotspots SU

Onmogelijk een SU Magazine zonder informatie over waar je lekker Surinaams kunt eten. Bij dit eerste nummer van SU Magazine neemt Bionda Sno je bij de hand om hotspots in Amsterdam en Rotterdam te bezoeken en vertelt ze over de lekkerste plekjes in Suriname. Welke hotspots moet je zien als je in ‘Switi Sranang kondre’Suriname bent of hier in Nederland?

Want ja, op z’n Surinaams gezegd: ‘Tjang, Dringi nanga Prisiri’ (eten, drinken en plezier).

Hotspots SU

Bigi Basi Blauwgrond Blauwgrond is een stadsdeel in Paramaribo waar je heerlijk buiten kunt eten. Er zijn vele warungs wat Javaanse eethuisjes zijn. Je zit eigenlijk in de tuin van de warungeigenaar met pergola’s waar je lekker én goedkoop Javaans kunt eten.

Het personeel draagt vaak traditionele kledij tijdens het serveren, dus ook nog een zeer aangename sfeer.

Blauwgrond: J.S. Greenstraat, Paramaribo Noord

Natuurlijk kan er geen BBQ ontbreken in Suriname. Er zijn een aantal spots, maar de naam verklapt het al ‘Bigi Basi’- Grote baas. Hier moet je zijn voor Surinaamse gerechten met BBQ Kip, Carbonade en Spare Ribs.

Niet te veel info, voor Bigi Basi is het een vakantie waard naar Suriname.

Bigi Basi: Previenlaan 21, Paramaribo West

Chi Min

SoupOso

De Gadri Met de Surinaamse rivier als uitzicht geniet je bij De Gadri van de authentieke creoolse keuken.

Rijst pom, gestoofde rund, rijst bruine bonen speciaal van de Gadri.

De Gadri: Zeelandiaweg 1, Paramaribo Centrum

Roop Ram Roti De grootste rotiketen van Suriname bestaat al meer dan 35 jaar met ook vele vestigingen in Nederland en Trinidad. Met de vijf vestigingen in Suriname is er altijd eentje in de buurt voor een heerlijke lunch of avondeten.

Roop Ram Roti: Dr. S Redmondstraat 47, Paramaribo Centrum

SOUPOSO, PARAMARIBO

Souposo- Soephuis. Okersoep, Pindasoep, Griti bana -bananen soep. Elke Surinaamse soep die je kunt bedenken staat op het menu. En daarvan te genieten in de gezellige kleurrijke tuin in het centrum van Paramaribo.

SoupOso: Costerstraat 20, Paramaribo Centrum

Vanaf 1989 en staat nu nog bekend in Suriname voor het heerlijke en uitgebreide menu aan Chinese gerechten. Bij dit ruime restaurant is er altijd plek om het hele menu te bestellen met een gezellige grote groep familie of vrienden en te genieten van de gerechten. En ja, die ‘Tjauw-min mix’ of ‘varkens ribben’ zijn nog altijd net zo lekker.

Chi Min: Cornelis Jongbawstraat 83, Paramaribo Noord

SU MAGAZINE

100

culinair

Tjang, Dringi naga Prisiri

101

Hotspots NL

C’est La Switi Amsterdam De Palmentuin Pop-Up

Hotspots NL Ricardo’s Amsterdam O’FA Rotterdam O’Fa is een klein afhaal eetcafé waar elke dag vers gekookte Surinaams-Creoolse specialiteiten op het menu staan. De kaart is eenvoudig en aantrekkelijk.

Rijst-Kip, vis, rundvlees, groentegerechten, een soep en altijd een variatie van een Moksi Alesi.

De Moksi Alesi is veruit het populairste gerecht. Bij O’fa moet je ook zijn voor de Surinaamse koeken zoals bojo en fiadoe.

O’FA: 2e Middellandstraat 25, Rotterdam

Hier moet je zijn voor de authentieke Surinaamse Maispap en op advies vooraf te bestellen, anders is deze op voor het einde van de dag.

Verder heb je hier de BBQ kip of de gebakken vis-‘Bang Bang’, rijst Pom of Pastei en die bittere Sopropo die jij als kind niet at maar die nu een delicatesse is.

Bij Ricarcdo’s in AmsterdamOost kun je naast afhaal ook in een gezellige relaxte sfeer met Surinaams-Caraïbische muziek aan tafel plaatsnemen.

Ricardo’s: Javastraat 47, Amsterdam

Surinaams eten voor een breder en divers publiek. Tot stand gekomen tijdens de corona pandemie. Twee vrienden, Jeremy x Jason met een gedeelde passie voor duurzaamheid combineerden hier hun liefde voor de Palmentuin. Een veganistisch Surinaams pop-up restaurant, met op het menu typische Surinaamse gerechten met gezondere alternatieve ingredienten. Denk aan een Telo met de bekende cassave stukjes en de bakkeljauw waarbij deze is vervangen met jackfruit en de Moksi Alesie met kokosmelk en vlees vervangende spekreepjes.

Online en via instagram @depalmentuin kun je reserveren voor een driegangenmenu op locatie of bestellen voor een thuisbezorging.

Midden in het centrum van Amsterdam op de Regulier Dwarsstraat de recent geopende C’est La Switi. Hier moet je zijn voor een klein maar fijn Surinaamse hap.

‘Finger licking good food’ zoals zij het zelf beschrijven. Elke dag staat naast de bami en nasi een andere special op het menu zoals zuurkool, gestoofde red snapper of een Moksi Alesi met gele split erwten.

C’est La Switi: Reguliers dwarsstraat 4, Amsterdam

Waterkant Amsterdam

Warung Mini Rotterdam Staat bekend om de beste Saoto soep in Nederland. Op de gezellige Witte de Withstraat in Rotterdam en waar je na een gezellig avondje stappen nog een laat hapje kunt doen. Baka bana’s, de sate’s, de authentieke Surinaams-Javaanse snacks vliegen je hier om de oren en het liefst wil je het ook allemaal bestellen met een heerlijk dawet drankje als dessert. Vooral geen calorieën tellen.

Warung Mini: Witte de Withstraat 47, Rotterdam

Bij de Waterkant staan natuurlijk ook de lekkere Surinaamse snacks op het menu maar hier moet je vooral zijn voor de drankjes. Denk aan de huisgemaakte ginga birie-Surinaams gemberbier van ‘Tante Glenda’.

Daarnaast kun je ook een borgoe, Surinaamse rum met coca cola bestellen en natuurlijk het parbo bier met een leuk uitzicht op de grachten van Amsterdam.

Waterkant: Marnixstraat 246, Amsterdam

SU MAGAZINE

102

interview

‘SURINAME IS EEN INSPIRATIEBRON VOOR MIJN BEDRIJF’ door Melanie Bosveld foto privébezit Filling Pieces

Filling Pieces

Filling Pieces is een wereldberoemd merk. In 2010 begonnen door de toen 19-jarige Guillaume Philibert Chin. Journalist Melanie Bosveld interviewt Guillaume. ‘Ik voel me verbonden met de Surinaamse normen en waarden, de warmte, liefde en passie.’

Op het prachtige kantoor van Filling Pieces aan de Herengracht in Amsterdam heb ik afgesproken met de oprichter, Guillaume Philibert Chin. Hij startte zijn fashion brand toen hij slechts 19 jaar oud was en inmiddels worden zijn collecties verkocht in 39 landen en gedragen door celebrities als Lebron James, Burna Boy, Lewis Hamilton en Bella & Gigi Hadid. Tijd voor een vragenvuur met deze interessante entrepreneur van Surinaamse komaf.

Oké, we beginnen met de standaard vraag. Wie is je vader, wie is je moeder?

‘Mijn moeder is Sasha Chin, mijn vader is Wim Chin. Ze kenden elkaar vanuit Suriname en hebben elkaar weer ontmoet hier in Nederland. Mijn moeder studeerde in Rotterdam aan de Erasmus Universiteit en mijn vader deed Tandheelkunde aan de VU. Uiteindelijk zijn ze verloofd en getrouwd. Toen is mijn zus geboren, daarna ik en vervolgens mijn broertje. De band met mijn familie is hecht, ik ga nog elke zondag naar mijn ouders.’

Voel je je meer verbonden met de Nederlandse of Surinaamse cultuur?

‘Ik ben in een dorpje opgegroeid, Heemskerk. Ik heb daar heel erg de Nederlandse cultuur meegekregen; op school, op sport. Maar vanuit huis uit voelde ik me verbonden met de Surinaamse normen en waarden, de warmte, liefde en passie. Eigenlijk kreeg ik the best of both of worlds mee.

Dit heeft me gevormd tot wat ik nu ben. Ik kan navigeren door verschillende werelden. Maar dat was vroeger ook lastig; in Suriname werd ik gezien als tatta en in Nederland ben ik geen doorsnee Nederlander. Ik zou mezelf dan ook eerder omschrijven als een wereldburger.’

Als tiener verhuisde je naar Amsterdam om bouwkunde te studeren. Hoe heeft deze periode invloed gehad op jouw leven?

‘Het was een bijzondere periode. Ik was toen nog maar 18 en had niet echt een connectie met mijn studiegenoten.

Toen ontmoette ik Hussein Suleiman van Daily Paper, toen nog een blog. We trokken naar elkaar toe, hadden dezelfde

103

interesses. Ik begon destijds met mijn eerste bescheiden schetsen voor Filling Pieces maar in mijn tweede jaar evolueerde dit al snel naar betere designs voor schoenen.’

Hoe evolueerde Filling Pieces van eerste schetsen naar groot merk?

‘Vanuit de eerste goede schetsen heb ik een aantal schoenen laten produceren. Ik had maar een paar afzetpunten en stond nog in mijn eentje de dozen in te pakken in een oude garage. Toen kreeg ik een bureautje aangeboden bij Navy Agency voor super weinig geld. Via de eigenaar, Serge, ontmoette ik mijn huidige partner Boris. Hij zag potentie in Filling Pieces en is na een paar jaar in het bedrijf gestapt. Ik heb veel aan zijn kennis en netwerk gehad: ik was zelf toen nog maar 22. Al gauw werd Filling Pieces genoemd op een paar bekende internationale blogs en toen is het snel gegaan; Kith in New York wilde mij inkopen en al snel groeiden we van dertig naar driehonderd verkooppunten. Inmiddels zijn we met een vast team van dertig personen en hebben we net onze eerste eigen winkel geopend.’

Hoe hebben jouw Surinaamse roots invloed op je bedrijf?

‘Suriname is een melting pot en ook in mijn bedrijf mag iedereen honderd procent zichzelf zijn. Ik geloof in unity through diversity. Bij Filling Pieces staat de deur altijd open, er is genoeg eten, er is soms een dj tijdens de lunch.

Maar ook qua kleuren en designs dient Suriname vaak als inspiratie; de vriendschapsring stond aan de basis van de nieuwe collectie die draait op support en friendship. Suriname is dus echt een inspiratiebron voor mij.’

Kan je iets verklappen over de volgende stappen van Filling Pieces?

‘We gaan binnenkort verhuizen naar een nieuw pand in het centrum van Amsterdam. Met een experience store waar we, als COVID hopelijk snel voorbij is, ook events en workshops kunnen geven. Ik wil iets teruggeven, dus Filling Pieces moet een platform worden voor de community.

En als ik dan verder vooruitkijk: over vijf jaar wil ik flagship stores hebben in Parijs, L.A., New York… Ik wil echt het volgende grote Nederlandse fashion house worden.”

Klinkt goed. Next stop: een flagship store in Paramaribo?

‘Haha, ja, ik zou graag meer in Suriname doen, dus wie weet. Stay tuned in ieder geval!’

SU MAGAZINE

104

voetbal/mode

BRUG TUSSEN VOETBAL EN MODE

door de redactie Foto’s BALR

BALR

Het was de droom van topvoetballer Demy de Zeeuw die Surinaamse roots heeft. Naast zijn voetbalcarrière een eigen modemerk beheren.

Zijn BALR is een groot succes.

Als je de afgelopen jaren op straat rond hebt gelopen dan ben je hem vast wel eens tegengekomen, het logo van BALR. Door heel het land droegen jongeren – maar ook 40-plussers – het merk dat onder andere door voetballer Demy de Zeeuw samen met internetondernemers Ralph de Geus en Juul Manders werd opgericht.

Later kwamen collega-voetballers Gregory van der Wiel en Eljero Elia er ook bij als (stille) aandeelhouders. Het grasveld heeft de Zeeuw inmiddels definitief achter zich gelaten want naast het succesvolle merk BALR is hij ook eigenaar van 433 en Wannahaves, beiden succesvolle onlineondernemingen.

De Zeeuw had als jonge voetballer grote dromen.Tijdens zijn voetbalcarrière leek het erop dat die dromen uit waren gekomen.

De Zeeuw wilde meer want voetbal was voor hem niet het eindstation. Hij dacht al vroeg na over een leven na het grasveld en was vastberaden om het verschil te maken. In 2010, tijdens het WK in Zuid-Afrika, kreeg hij een ongeluk wat maanden herstel eiste. Het lukte hem niet om weer op zijn oude niveau te komen. En in 2013 was daar BALR. Wat begon als een t-shirtmerk is zeven jaar later een volledig lifestylemerk met kleding, accessoires, gadgets en reisproducten voor dames, heren en kinderen. Het voornaamste doel was om de luxueuze levensstijl van populaire atleten tastbaar te maken voor jongeren. Het merk is nu wereldwijd bekend en heeft een eigen ‘flagship’ store in de Kalverstraat in Amsterdam.

De inspiratie voor BALR ontstond tijdens zijn overstap naar Spartak Moskou. Onderweg naar een uitwedstrijd zag hij vijftien van zijn 23 collega’s met een Louis Vuitton koffer. Vol verbazing vroeg hij zich af wat er zo bijzonder was aan die koffer. Hij belde zijn zakenpartners en de rest is geschiedenis. Het merk is voor iedereen en wordt gezien als een lifestyle die mensen kunnen en willen claimen. In een outfit van BALR moeten mensen zich prettig voelen, alsof ze de wereld aankunnen.

Niet iedereen was blij met deze beslissing van De Zeeuw. Zijn familie was in de eerste instantie sceptisch over het merk. Ze vonden het zonde dat hij stopte met voetbal voor een ‘klein’ t-shirtmerk maar hij was vastberaden om met BALR een mode-imperium te

105

bouwen die iedereen op de wereld zou kennen. Hij voelde meteen de potentie van het merk want dankzij BALR werd het dragen van logo’s weer omarmt en kwam het terug in het straatbeeld in Nederland.

Dat De Zeeuw een groot netwerk in de voetbalwereld heeft is natuurlijk heel handig want geld aan marketing heeft hij nooit uitgegeven. Alles draaide om zijn netwerk en natuurlijk het gebruik van social media. Al snel werden zijn collega-voetballers gespot in een BALR t-shirt. Denk hierbij aan Neymar, Daley Blind en Angel di Maria maar ook dj’s als Martin Garrix en Tiësto. Dit werd vervolgens gedeeld via Instagram, met als gevolg dat de kledingstukken als warme broodjes over de toonbank vlogen.

Al snel werd duidelijk dat social media een krachtige tool is om je boodschap te verspreiden. Zo zette De Zeeuw zijn eigen Instagram in en ontstond 433, een account dat grappige voetbalfilmpjes deelt.

Het delen en taggen van elkaars account zorgde ervoor dat BALR nu op ruim 1,2 miljoen volgers zit. Naast Amsterdam heeft BALR ook winkels in België en in Duitsland en verkoopt het merk via de online shop aan meer dan 150 verschillende landen. Ook heeft het merk samengewerkt met andere merken. Samenwerkingen met onder andere Rolex, Porsche, MINI maar ook wat meer commerciële merken. Zo ontwierpen ze een nieuwe sneaker met PUMA en werd een limited edition telefoon van Samsung gelanceerd.

‘Het doel was om de luxueuze levensstijl van populaire atleten tastbaar te maken voor jongeren’

Voor De Zeeuw is dit nog maar het begin want de groei lonkt. De kleding is zeer geliefd in het buitenland en er zijn genoeg markten die BALR nog niet bereikt heeft. Ook willen de heren uitbreiden met andere soorten producten. Met een universeel merk als deze, is natuurlijk van alles mogelijk, zolang het maar past in het snelle leven van een topsporter. Zo is er ook een idee om een BALRhotel op te richten en een winkel te openen in Amerika maar alles op z’n tijd.

Wat de in Apeldoorn geboren topsporter met Surinaamse roots in ieder geval heeft bewezen is dat het mogelijk is om meerdere dromen te hebben en dat ze ook nog verwezenlijkt kunnen worden!

SU MAGAZINE

106

column

HIP in Paramaribo door Kees van der Spek foto privébezit Kees van der Spek

K e e s v a n d e r S p e k , b e k e n d v a n j o u r n a l i s t i e k e t e l e v i s i e p r o g r a m m a ’ s a l s O p l i c h t e r s A a n g e p a k t e n K e e s v a n d e r S p e k O n t m a s k e r t , h e e f t i n z i j n j e u g d i n S u r i n a m e g e w o o n d .

E e n g r o o t a v o n t u u r i n v e r k e e r d e k l e r e n .

g e n i n o p e n g e k n o o p t e b l o e s j e s e n m e e w a r i g e b l i k k e n . ‘ H e b o e r t j e , z e g n o g e e n s w a t i n j e r a r e t a a l ? ’ l a c h t e e n j o n g e n m e t g i g a n t i s c h e a f r o n a a r m e t e r w i j l h i j a l s e e n w a k a m a n ( e e n b e e n l i c h t s l e p e n d e n h e t a n d e r i e t s t e d i e p k n i k k e n d ) n a a r e e n g r o e p j e i n d e l a a t s t e m o d e g e s t o k e n s c h o l i e r e n v e r d e r o p d e i n t .

G e l u k k i g z i e t m i j n m o e d e r d i r e c t d e e r n s t v a n d e s i t u D e D C 8 v a n d e K L M s t i j g t a t i e i n e n z i t t e n w i j d i e z e l f d e o p v a n a f S a n t a M a r i a o p d e m i d d a g n o g b i j e e n k l e e r m a k e r A z o r e n . H e t i s z a t e r d a g 2 o k t o b e r 1 9 7 6 e n d e v l i e g t u i g e n a a n d e D o m i n e e s t r a a t v o o r e e n o p m a a t g e s n e d e n s o u l b r o e k . k u n n e n n o g n i e t a l t i j d o p e e n D a a r n a v l u g n a a r K e r s t e n v o o r t a n k h e l e m a a l n a a r Z u i d s c h o e n e n e n s h i r t s . D e v o l g e n d e A m e r i k a . M a a r n a d e z e d a g h e e f t m e n m i j n f a u x p a s t u s s e n s t o p s c h e i d t a l l e e n d e A t l a n t i s c h e O c e a a n m i j n o g v a n v e r g e v e n e n k a n h e t a v o n t u u r e c h t b e g i n n e n . h e t o e r w o u d . M e t m i j n v a d e r E n d a t w o r d t h e t . M e t v e e l o e r e n m o e d e r e n d r i e z u s j e s b e n w o u d . V l a k b i j o n s h u i s a a n d e i k o n d e r w e g n a a r S u r i n a m e .

M a r o w i j n e s t r a a t l i g t h e t k l e i n e W e g a a n d a a r d r i e j a a r w o n e n . v l i e g v e l d Z o r g e n H o o p w a a r O e r w o u d , s l a n g e n e n j a g u a r s .

D a t i s m i j n b e e l d v a n S u r i n a m e . i k v r i j w e l d a g e l i j k s m e t m i j n I k b e n t w a a l f e n h e t l e v e n i s e e n v r i e n d j e G u i d o n a s c h o o l t i j d r o n d h a n g . E r z i j n p e r i o d e s d a t g r o o t a v o n t u u r . i k w e l d r i e k e e r p e r w e e k m a g D e o n t l u i s t e r i n g i s d a n o o k m e e v l i e g e n m e t d e M A F , d e g r o o t a l s t w e e d a g e n l a t e r d e l o k a l e F l y i n g D o c t o r s . I n r u i l e e r s t e s c h o o l d a g a a n b r e e k t . v o o r h u l p b i j h e t s c h o o n m a k e n O p h e t V r i j e A t h e n e u m a a n d e v a n d e d r i e C e s s n a ’ s i s e r d a n C o m m e w i j n e s t r a a t i n P a r a v a a k e e n p l e k j e a a n b o o r d n a a r m a r i b o m e l d i k m e b e d r e m e e n d o r p j e i n h e t b i n n e n l a n d m e l d : t e e n s l i p p e r s , a f g e k n i p t e w a a r e e n z i e k e m o e t w o r d e n s p i j k e r b r o e k , e f f e n t - s h i r t j e e n o p g e h a a l d v o o r b e h a n d e l i n g i n m e t e e n p l a t A l b l a s s e r w a a r d s P a r a m a r i b o . a c c e n t . T o t m i j n v e r b i j s t e r i n g b e n i k n i e t i n e e n v r i j g e v o c h t e n S u r i n a m e : h e t m o o i s t e l a n d v a n d e w e r e l d a l s j e v a n a v o n t u u r j u n g l e m i n n e n d e m e n g e l m o e s v a n k i n d e r e n b e l a n d d i e e r o o k h o u d t . M a a r z o r g w e l d a t j e e r ‘ l e k k e r t r o p i s c h ’ b i j l o p e n , m a a r e e n b e e t j e h i p b i j l o o p t . s t a i k m i d d e n i n e e n s o o r t m o d e s h o w . H i p p e l a n g e b r o e k e n m e t e x t r e e m w i j d e p i j p e n , h o g e p l a t e a u z o l e n , g l i m m e n d e k e t t i n -

Kees van der Spek

107

SU MAGAZINE

Het onafhankelijke geluid uit Amsterdam Tot wel

8 weken voor 4,Let op: actie loopt tot 31-12-2020. Kijk op parool.nl/lees voor de actievoorwaarden

Stopt vanzelf

Ga snel naar parool.nl/lees

column

109

Duurzaam Suriname door dr. Joyce Sylvester foto ANP

Joyce Sylvester (55) is de eerste zwarte vrouw in Nederland die burgemeester werd (Anna Paulowna en Naarden). Ook was ze voor de Partij van de Arbeid senator in de Eerste Kamer.

Tegenwoordig is ze subsituut ombudsman en ambassadeur van stichting d’ONS. Vaak vertelde mijn vader, Otmar Ceciel Sylvester, over de natuur van Suriname. Hij hield van de kust en van de bossen en van de dieren die daar leefden. Onze familie van vaderskant komt uit Coronie, Belladrum, waar het heel groen is. Het zaadje om te houden van de natuur in Suriname is bij mij als kind al geplant. Mijn ouders kwamen toen ze heel jong waren naar Nederland om hun opleidingen te volgen.

Mijn moeder Margo Boerleider kwam vanuit Paramaribo. Ik ben in Amsterdam geboren.

De familiebanden bleven en wij gingen vaak met het gezin naar Suriname. ‘Zie je die vogel? Dat is een Sabakoe.’

‘Hoor je dat geluid? Volgens mij een Gadotjo.’

Toen ik studeerde ging ik weer op vakantie naar Suriname en verveelde ik mij wel op het erf bij mijn oma. De hele dag zitten en praten wilde ik wel combineren met iets concreet doen voor Suriname.

Wat kon ik doen?

In 2006 wist ik het en besloot ik samen met anderen de stichting Duurzame Ontwikkeling Nederland Suriname op te richten, d’ONS. Inmiddels was ik senator, begon ik in 2009 ook waar te nemen als burgemeester

en kon ik mijn netwerk voor de stichting effectief inzetten.

D’ONS is een good will organisatie en streeft ernaar een bijdrage te leveren aan de duurzame ontwikkeling van Suriname. Duurzaam in economisch opzicht en duurzaam als het gaat om de impact op het milieu en op de sociale omgeving. Door de uitwisseling van kennis en ervaring tussen Nederlandse en Surinaamse bedrijven, NGO’s en particulieren.

Door de uitvoering van projecten bevordert d’ONS een duurzame ontwikkeling van Suriname.

De doelen zijn: • Behoud van natuur en gezonde leefomgeving voor toekomstige generaties.

• De jeugd bewustmaken van de waarde van de natuur en een gezonde leefomgeving.

• Door educatie en bewustwording de agrarische bedrijven verduurzamen.

Tegenwoordig ben ik ambassadeur van de stichting en ligt de dagelijkse leiding bij Hendrik Comvalius. Rob Baan, CEO van Koppert Cress, is voorzitter van het bestuur.

Langs deze weg vraag ik uw aandacht voor de projecten van d’ONS. Kunt u de komende vijf jaar in oktober 100 euro missen? Dan is de schenkingsovereenkomst iets voor u en kunt u gaan behoren tot de club van 100 waar ik zelf ook lid van ben!

Kijk op www.stdons.nl of mail mij: info@joycesylvester.nl en meld u aan!

SU MAGAZINE

110

culinair

‘IN ELK GERECHT STOP IK IETS VAN SURINAME’ door Maureen Welscher foto Harold Pereira

111

Soenil

Chefkok Soenil Bahadoer van het twee sterrenrestaurant De Lindehof in Nuenen is tot topkok 2020 uitgeroepen. Zijn inspiratiebronnen? Zijn moeder en Suriname, het land waar hij werd geboren.

Hoe ben je in Brabant terecht gekomen?

‘Vlak na de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 besloten mijn ouders met hun vijf kinderen naar Nederland te vertrekken. We gingen bij onze oma op Katendrecht, in Rotterdam wonen maar dat werd na een tijdje toch wel krap.

Mijn vader ging op zoek naar een eigen woonplek. Dat werd Nuenen. Ik heb daar een heel fijne jeugd gehad. We werden met open armen ontvangen. Iedereen hielp ons te integreren.

Zo kregen we bijles in rekenen en Nederlands.’

Ben je met de Surinaamse keuken opgevoed?

‘Jazeker, bij ons werd alleen maar Surinaams gekookt. Als kind keek ik al mee in de keuken wanneer mijn moeder kookte. Zo leren alle Surinaamse kinderen koken. Mijn broers en zus kunnen ook goed koken, alleen zijn ze geen professionele koks geworden. Door het kijken naar mijn moeder werd mijn belangstelling voor koken getriggerd en besloot ik er mijn beroep van te maken. Nog steeds staat mijn moeder mij met raad en daad bij in de keuken van De Lindehof. Eens in de zoveel tijd komt ze langs om medewerkers in de keuken gerechten te leren koken, om te laten zien hoe het moet.’

Wat betekent Suriname voor jou?

‘Ik ben pas twee keer naar Suriname teruggekeerd, ik had niet eerder de tijd om mijn moederland te bezoeken. Ik was een jongetje van acht toen we Suriname verlieten maar Suriname voelde voor mij toch als thuiskomen. De geuren, de kleuren en klanken waren zo vertrouwd. In de toekomst wil ik zeker vaker gaan. Ik wil vooral de binnenlanden beter leren kennen: de keuken maar ook de natuur. Wat een rijkdom heeft Suriname. Hoe kan het ook anders met zeven culturen die ooit naar Suriname kwamen en met dertien inheemse culturen.’

Hoe onderscheidt de Hindoestaanse keuken zich van de Surinaamse keuken?

‘De Hindoestaanse keuken komt uit India, hierbij worden de specerijen (melange) en ingrediënten uit India gebruikt.

De Surinaamse keuken is een samenhang van meerdere

culturen in Suriname, hierbij zijn de gerechten aangepast met meerdere specerijen/ingrediënten. De verschillende culturele groepen in Suriname hebben allemaal hun eigen smaken meegenomen vanuit het land van hun herkomst.

Surinaamse gerechten hebben dus een culturele twist, van de Creolen, Javanen, Hindoestanen, Chinezen, Europeanen en moslims. De Hindoestaanse keuken in Suriname is beinvloed door de andere culturen in Suriname.’

Wat zou je je gasten willen meegeven?

‘Ik wil mijn gasten laten kennismaken met de diversiteit van de Surinaamse keuken, in combinatie met die van de Franse keuken. Voor mijn werk heb ik heel veel landen bezocht ter inspiratie van mijn gerechten: Peru, Vietnam, Hongkong. Maar mijn roots liggen in Suriname dus in elk gerecht stop ik iets van Suriname: een kruid, een vrucht, een specerij. Ik denk dat wat ik kook uniek is. Van heinde en ver komen ze naar Nuenen om met mijn keuken kennis te maken.’

Staat er nog iets op je verlanglijst?

‘Voorlopig blijf ik doorgaan met mijn restaurant. Ik heb nog zoveel te leren maar ik vind het ook heel leuk mijn kennis door te geven aan jonge mensen die het vak willen leren.

Wel hoop ik meer tijd te vinden om te reizen. Ik wil heel graag naar Java om daar de echte babi ketjap te leren maken waarbij het bloed van de varkens in de saus verwerkt wordt.’

En nu ben je door Gault&Milau verkozen tot chefkok van 2020?

‘Ja, fantastisch, dat is echt een bekroning van al die jaren dat ik heb gebuffeld en gezwoegd. Dat wil ik mijn kinderen meegeven maar ook de mensen die bij mij in dienst zijn: Wil je iets bereiken dan zul je er hard voor moeten werken.

Het is een van de lessen die ik van mijn ouders meekreeg die het vroeger niet breed hadden. Ik vond het heel normaal om aardbeien te plukken om een centje bij te verdienen. Ik merk dat de Surinaamse gemeenschap trots is op wat ik als Surinamer heb bereikt. Laatst zei iemand tegen me: ‘Ik ken je niet maar ik ben fucking trots op je!’

Wie is Soenil?

Chefkok Soenil Bahadoer (53) is sinds 25 jaar eigenaar van het tweesterrenrestaurant De Lindehof in Nuenen. Dit jaar werd hij door Gault&Millau uitgeroepen tot topkok van het jaar 2020. Zijn restaurant staat op vijfde plaats van de Lekker Top-500. NRC-Handelsblad schreef over Soenil: ‘Hij is een van de Groten van Nederland’. Soenil heeft een relatie en twee inmiddels volwassen kinderen uit zijn eerste huwelijk. Afgelopen september verscheen zijn kookboek Spicy Chef, verhalen en recepten uit de keuken van De Lindehof. Uitgever Nijgh & van Ditmar, € 43.99.

SU MAGAZINE

112

culinair

M i j n f a v o r i e t e g e r e c h t v a n u i t h u i s .

A l s m i j n m o e d e r o f z u s v r a g e n w a t i k w i l e t e n , i s h e t b i j n a a l t i j d b a m i .

H i e r v o o r m a g j e m e w a k k e r m a k e n !

HET FAVORIETE RECEPT VAN SOENIL SURINAAMSE BAMI Aantal personen: 4 tot 6

Lak/ Kip 1 st Madame Jeanette 2 st ui ½ bolknoflook 3 st citroengras 5 cm gember 5 cm laos 4 st kardemon 5 st kruidnagel 5 st piment 10 st venkelzaad 3 st laurier blad 3 st steranijs 1 st kaneel 0,3 dl soja saus 0,3 dl ketjap 0,3 dl Surinaamse ketjap 0,4 dl kippenbouillon 0,4dl runderbouillon 500 gr mie 3 kg kippendijen

Amsoi 500 gr amsoi 1 ui 4 teentjes knoflook 1 rode peper zout

Een pak mie

Bereidingswijze: Snijd de uien, tenen knoflook, Madame-Jeanette, gember, laos en sereh fijn. Verhit een scheut olie in een pan en fruit alles aan. Voeg de overige specerijen toe en blus het geheel af met de ketjap, sojasaus en bouillon. Haal de pan van het vuur en laat alles 1 uur trekken.

Marineer in een gedeelte van de marinade de kippendijen en gaar deze gedurende 7 uur op 68 C in de oven of marineer ze een dag van te voren zodat de marinade goed in kan trekken en bak ze daarna in de oven op 150 C gedurende 2 uur.

Vijzel voor de amsoi de ui, rode peper en knoflook met een beetje zout tot een gladde massa. Snijd de stelen van de amsoi fijn, houd de bladeren wat grof. Verhit een scheut olie in een pan en bak de stelen met het uimengsel. Als de stelen na een paar minuten bijna gaar zijn, voegt u de bladeren toe. Breng het geheel op smaak met peper en zout.

Kook de mie gaar volgens de aanwijzing op de verpakking.

Maak de bami aan met de rest van de kipmarinade en breng eventueel verder op smaak met limoenspan en wat peper en zout.

Serveer de bami met de kip en de gebakken amsoi.

113

Sharon de Miranda

Sharon de Miranda: ‘De Surinaamse saoto prefereer ik boven de Indische want bij die laatste wordt kokosmelk gebruikt en dat vind ik minder lekker’

HET FAVORIETE RECEPT VAN SHARON DE MIRANDA SURINAAMSE SAOTOSOEP Aantal personen: 6

Ingrediënten 4 l water 1 kg kippenbouten 100 gr laos 2 teentjes knoflook 1 ui 200 gr rijst 2 tl kurkuma 2 takken citroengras 2 salamblaadjes 3 bouillonblokjes 1 Madame Jeanette 6 eieren 300 gr taugé 1 grote aardappel 1 pakje rijst vermicelli 1 bosje selderij 1 bosje peterselie 6 tomaten 3 dl zoute ketjap peper en zout kokosolie

Bereidingswijze: Breng de kip aan de kook in een ruime pan met water en voeg de laos, salamblaadjes, Madame Jeanette, ui, knoflook, een takje selderij en de bouillonblokjes hieraan toe. Kook dit net zolang totdat het kippenvlees van het bot valt (2 à 3 uur).

Kook alvast de rijst volgens de verpakking. Kook ook de eieren.

Snijd de zaadlijsten uit de tomaten en snijd de tomaten in kleine blokjes. Doe dit in een kom en schenk daar 2 dl ketjap bij.

Haal de Madame Jeanette uit de pan en prak deze fijn in een kom. Voeg hier 1 dl ketjap aan toe. Hak de peterselie en selderij fijn. Rasp met een mandoline de aardappel in Julienne reepjes. Bak dit krokant in wat kokosolie.

Haal de kip uit de pan en laat het afkoelen. Verwijder dan de botjes en het vel.

Bak de stukjes kip in een hete koekenpan met wat kokosolie, de kurkuma en peper en zout.

Bak in wat kokosolie de rijstvermicelli rustig aan.

Nu kan de soep geserveerd worden: Neem een kom en doe daar een ei in, wat taugé, een beetje aardappel, wat kip, een schepje tomatenblokjes, een beetje peterselie en selderij. Voeg als laatste de gebakken rijstvermicelli toe. Schenk de soep hier overheen. Serveer het met de sambal van Madame Jeanette, met ketjap en serveer de rijst er naast.

SU MAGAZINE

114

culinair

MOKSI METI door Maureen Welscher foto Stijn Ghijsen

Sharon de Miranda

Sharon de Miranda (1985) is sinds 2015 tv-kok bij het televisieprogramma BinnensteBuiten.

Een echte moksi meti met een Nederlandse opa, een Indische oma en een Surinaamse vader, opgegroeid op Curaçao. Het resultaat: een multiculturele keuken met gerechten uit alle windstreken.

Sharon: ’Mijn moeder is dol op de Surinaamse keuken en kan dat ook onwijs goed maken. Typisch Hollandse gerechten als stamppot, hutspot of speklappen kwamen bij ons nooit op tafel. Als ik vroeger bij een Nederlands vriendinnetje was en ik rook die heerlijke geuren die uit de keuken kwamen, dan dacht ik altijd: misschien mag ik wel mee blijven eten. Maar nee hoor, om vijf uur was het: “Sharon, we gaan eten dus je moet nu naar huis”, hahaha.

Eén keer mocht ik mee blijven eten maar dat was een zware teleurstelling. Doorgekookte wortelen zonder smaak en gekookte, GEKOOKTE!! speklappen.’

‘Mijn zus wilde een keer dolgraag stamppot boerenkool hebben. Na lang zeuren kocht mijn moeder kant en klare stamppot bij de groentenboer. Maar ze struikelde over de drempel toen ze het huis naar binnenging. De stamppot belandde op de grond en mijn moeder in het ziekenhuis met een gebroken enkel. Dus nee, als kind ben ik niet met de Hollandse keuken opgegroeid. Ik vind het heel bijzonder dat ik de Surinaamse roots die ik van mijn vader heb kan doorgeven via mijn recepten. Hij overleed toen ik bijna vijf jaar was aan kanker. Op deze manier is hij altijd een beetje bij me.’

Inspiratiebron

Niet alleen haar Surinaamse vader maar ook haar Indische oma, de moeder van haar moeder, zijn een inspiratiebron voor de chef-kok.

Sharon: ‘Eigenlijk vind ik Indisch eten het allerlekkerst omdat het zo vol smaken is. Hoewel ik de Surinaamse saoto prefereer boven de Indische want bij die laatste wordt kokosmelk gebruikt en dat vind ik minder lekker. Mijn oma maakt de lekkerste nasi goreng: met heel weinig ingrediënten maar onwijs vol van smaak.

Die maak ik wel eens voor haar en dan zegt mijn oma genietend: “Heerlijk deze nasi.” En dan zeg ik: “Tuurlijk vind je die lekker want het is jouw recept.” En dan zegt ze vol verbazing: “Nee toch?!” Mijn oma heeft alzheimer en herkent haar eigen recepten niet meer maar gelukkig is ze nog dol op eten.’

Sharon is gewend dat ze kritiek krijgt. Kritiek op haar dreadlocks, op haar tatoeages maar ook op haar eten. ‘Surinaamse mensen zijn heel erg kritisch als het om eten gaat’, zegt ze laconiek.

‘Iedereen meent altijd dat zijn oma of moeder de lekkerste roti

115

maakt en dan vinden ze het nodig om mij dat te vertellen. Dan denk ik: je moet vooral het recept van je oma of moeder blijven maken. Ik zeg ook nooit dat iedereen een recept precies zo moet maken zoals ik het doe. Geef er vooral je eigen draai aan, ik juich dat alleen maar toe. Ik geef slechts een idee voor een recept. Hoe iemand dat oppakt maakt me verder niet uit. Daarom vind ik het zo tof om als tv-kok te mogen werken. Zo kan ik aan een breed publiek mijn kookkunsten laten zien. Het is vooral een uitdaging om mensen met een kleine portemonnee te laten zien dat ze voor weinig geld toch lekker kunnen eten. Je hoeft niet naar de snackbar, je kunt ook een aardappel frituren. Door verstandig in te kopen, bijvoorbeeld bij een Turkse groentenboer, heb je voor heel weinig geld heel veel groenten.’

Theehuis Tante Nel

De maatschappelijke betrokkenheid van Sharon zie je ook terug in andere bezigheden zoals het werken met mensen met een verstandelijke beperking bij het theehuis Tante Nel in Almere. Op de locatie in Almere Buiten volgen deze mensen, onder leiding van Sharon, activiteiten zoals groenten kweken, huishoudelijk werk, klussen of timmeren, werken in de bediening of in de keuken.

Sharon: ‘Heerlijk om te werken met mensen die zich niet anders voordoen dan ze zijn.’

Of ze een favoriet gerecht heeft? Lachend: ‘Ik vind alles lekker.

Ik snap het woord comfort food niet goed want al het eten dat met liefde is gemaakt, is comfort food, toch? Ik geniet ervan dat we hier in Nederland seizoenen hebben want ik kook met de seizoenen.

Soms droom ik wel eens van een leventje op Curaçao, heerlijke temperaturen, altijd zon. Maar daar heb je geen seizoenen en dat is toch best wel saai. Heerlijk om in de winter weer stoofvlees met aardappelpuree te kunnen maken.’

Maar wat ze ook maakt, Indisch, Nederlands of Surinaams: de basis is het fruiten van een uitje en een knoflookje. Sharon: ‘Dan krijgt ik soms te horen van mensen: “Daar heb je haar weer met die ui en knoflook” maar voor mij is dat de basis van al het eten.

Alleen al die heerlijke geur van zoiets simpels als uitjes die in de pan aan het smoren zijn: daarvan gaan je smaakpapillen al werken.

Die geur bracht mij als kind al naar de keuken en kon ik smachtend aan mijn moeder vragen: “Wat gaan we vanavond eten?” Het leuke van die ui en knoflook is: je kunt er alle kanten mee op. Je kunt ter plekke bedenken: wordt het Surinaams of toch hutspot?’

Sharon in vogelvlucht Ze werd in Purmerend geboren. Sharons vader zat bij de marine en werd uitgezonden naar Curaçao waar ze van haar elfde tot haar zestiende heeft gewoond. Terug in Nederland maakte ze in Amsterdam de koksopleiding af. Ze is tv-kok bij BinnensteBuiten (KRO-NCRV), waar ze multiculturele gerechten maakt. Ook maakt ze recepten voor het maandblad Ditjes & Datjes en schreef ze het kookschrift Iedereen kan koken. Sharon is getrouwd. Ze woont met haar man, zoon en dochter in Almere.

SU MAGAZINE

You can’t be what you can’t see Omroep EVNS is er voor iedereen met een open mind. Voor iedereen die zich niet laat belemmeren door vooroordelen en eigen opvattingen maar open staat voor een andere werkelijkheid. Ben jij klaar voor een nieuwe en inclusieve representatie van vrouwen? Word dan lid: www.evns.nl/word-lid Op gebied van beeldvorming en representatie op tv valt er voor vrouwen nog veel te winnen. Door nieuwe percepties en door te breken met

stereotypes, kunnen we de manier waarop vrouwen gezien worden - en hoe zij zichzelf zien - beïnvloeden.

Daarom starten Mildred Roethof en Rahel de Vriend de feministische aspirant omroep EVNS: een podium dat vrouwen met verschillende achtergronden, overtuigingen en talenten een stem geeft. Wij geloven dat we samen een bijdrage kunnen leveren aan het veranderen van de werkelijkheid en zo vrouwen inspireren om te worden wie ze willen zijn.

Het is tijd om de beeldvorming van vrouwen in de media te veranderen.

Hier staan we gelukkig niet alleen in. Naast ons staat een legioen van inspirerende vrouwen- en initiatieven die dezelfde idealen naleven maar zonder jou komen we er niet. Voor het eind van het jaar hebben we 50.000 betalende leden nodig. Lid worden kost een tientje per jaar en kan via de link hieronder. www.evns.nl/word-lid