3.5.2. Planowanie procesu dydaktycznego w edukacji zdalnej

powinien rozwiązywać wychowawca, a stają się problemami, przed którymi staje cały zespół. Znaczenia nabiera system komunikowania się wszystkich osób między sobą. Jakość komunikacji werbalnej, komunikacji niewerbalnej, czy zgodność między jedną a drugą83 .

Natomiast A. Nalaskowski stwierdza iż: jakość edukacji zależy tylko od nauczycieli, a szkoła jest tyle warta, co pracujący w niej nauczyciele, [szkoła – red.] stawia szczególne wyzwanie nam, jako nauczycielom, gdyż uczymy zawsze siebie i jako nauczyciele jesteśmy najważniejszym przedmiotem nauczania, jesteśmy tym, czego uczymy...84 .

3.5.2. Planowanie procesu dydaktycznego w edukacji zdalnej

Nauczanie zdalne niesie za sobą nie tylko konieczność zmian w podejściu metodycznym do realizacji podstawy programowej i samego nauczania. Pojawia się jeszcze kilka innych niezwykle istotnych kwestii, które powinien uwzględnić nauczyciel przy planowaniu edukacji zdalnej85:

1. Stworzenie planu dydaktycznego dostosowanego do sytuacji i możliwości uczniów.

Przed przystąpieniem do planowania potrzebne jest właściwe dobranie treści oraz ustalenie nowych celów i priorytetów w zakresie programu nauczania.

Można wyróżnić trzy ważne komponenty edukacji zdalnej: • elastyczność w organizowaniu środowiska uczenia się w domu, • dobór zadań edukacyjnych, • komunikacja z rodzicem i uczniem.

Ważnym elementem edukacji zdalnej są zadania, problemy do rozwiązania oraz pytania i miniprojekty kierowane do uczniów. W takich warunkach uczniowie sami określają konkretne cele, planują swoją pracę, poszukują odpowiedzi na pytania lub rozwiązują zadany problem. W ten sposób rozwijają swoje kompetencje i twórczo wykorzystują czas. Te miniprojekty mogą być powiązane z zainteresowaniami uczniów, szczególnie jeśli mogą być wykonywane bez kontaktu z komputerem, za to w interakcji zdalnej z rówieśnikami lub rodziną.

Dobre zadania do samodzielnej pracy wyróżniają poniższe cechy: • mają jasny cel i określone kryteria sukcesu, co pozwoli uczniom na samodzielną ocenę ich pracy; • zostawiają margines wyboru, np. książki, które uczniowie chcą przeczytać; • pozwalają sięgnąć do swoich pasji i zainteresowań, np. uczeń wybiera sposób zaprezentowania efektów pracy; • pozwalają tworzyć własne treści, np. bloga;

83 Por. Brzezińska A., (1993), Wspomaganie rozwoju, „Edukacja i Dialog”, nr 5. 84 Nalaskowski A., (1995), Niepokój o szkołę, Kraków: Impuls, s. 83, 173. 85 https://unicef.pl/co-robimy/aktualnosci/dla-mediow/edukacja-zdalna-w-czasie-pandemii [dostęp: 4.12.2020].

• zachęcają do współpracy i interakcji pomiędzy uczniami, np. poszukiwanie odpowiedzi w parach; • mogą być wykonane bez pomocy komputera.

Ważne, aby wymagania stawiane uczniom w nowych warunkach były realne do spełnienia i dopasowane do ich możliwości.

2. Monitorowanie procesu dydaktycznego.

Monitorowanie postępów ucznia w nabywaniu wiedzy i kompetencji pozwala na przechodzenie do coraz trudniejszych zagadnień, a w efekcie gwarantuje rozwój dziecka.

W procesie monitorowania należy dobrać takie metody, które pozwolą na sprawdzenie, jak uczeń radzi sobie w nowej rzeczywistości edukacyjnej i czy przekazywane treści oraz dobrane do nich narzędzia pozwalają mu na samodzielną pracę. Ważnym elementem oceny procesu dydaktycznego jest dialog pomiędzy nauczycielem a uczniem, umożliwiający modyfikowanie przebiegu procesu kształcenia w celu podniesienia jego jakości.

3. Zapewnienie infrastruktury do organizacji edukacji zdalnej oraz przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia cyfrowego dzieci i nauczycieli.

Edukacja zdalna wymaga od nauczycieli, uczniów i rodziców dostępu do odpowiedniego sprzętu technicznego oraz łącza internetowego. W przypadku gdy dziecko nie posiada odpowiedniego zaplecza technicznego, rolą szkoły jest w miarę możliwości wypożyczenie sprzętu, aby proces edukacji mógł odbywać się bez zakłóceń.

4. Wsparcie nauczycieli i rodziców w procesie edukacji zdalnej.

Dla prawidłowego przebiegu procesu edukacji zdalnej niezwykle ważne jest zarówno odpowiednie przygotowanie nauczycieli pod kątem obsługi narzędzi służących do edukacji na odległość, jak i zagwarantowanie ogólnodostępnych zasobów, z których można korzystać w pracy dydaktycznej. Wsparcie potrzebne jest także rodzicom, którzy w procesie edukacji odgrywają niezwykle istotną rolę, a nie zawsze posiadają kompetencje umożliwiające im towarzyszenie dzieciom w zdobywaniu wiedzy.

5. Bezpieczeństwo online.

W sytuacji codziennego korzystania ze zdalnej formy komunikacji niezwykle istotne jest, aby zagwarantować dzieciom jak najwyższe standardy bezpieczeństwa. Oznacza to: • zapewnienie odpowiednio zabezpieczonego sprzętu; • przekazanie wiedzy na temat niebezpieczeństw, z którymi można się spotkać w sieci; • uczulenie na próby wyłudzenia danych osobowych; • przekazanie wiedzy, jak reagować w przypadku wykrycia zagrożeń czy gdzie się zwrócić po pomoc.

6. Inkluzyjność procesu nauczania.

Planowanie procesu nauczania musi uwzględniać wszystkie grupy uczniów, w tym uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Zaproponowane narzędzia i metody pracy powinny zostać dobrane w taki sposób, aby nie wykluczały tych uczniów