12. Różnica w Cyferkowie

Kiedy dzieci przyswoją sobie nazwy, Królowa proponuje ćwiczenia, w których wykorzystują swoją wiedzę. • Matematyczna zagadka wzrokowa _ + 5 = 15 Uczniowie odczytują zagadkę: Pierwszego składnika nie ma, więc go trzeba obliczyć. Drugi składnik to 5, a suma wynosi 15. Oblicz pierwszy składnik. • Dyktando matematyczne: Suma wynosi 19, a pierwszy składnik to 10. Jaką wartość ma drugi składnik?

Uczniowie sami układają tego typu zagadki i dokonują oceny koleżeńskiej, która ma bardzo istotne znaczenie w budowaniu samooceny kształtującej osobowość dziecka.

Na koniec zajęć nauczyciel przypomina uczniom słowa Otwartusia: – Ja składniki sumuję, a gdy sumuję to rozumuję, czym pozwala dzieciom na skojarzenie wyrazu „suma” z maskotką reprezentującą „u” otwarte.

Uczniom w młodszym wieku szkolnym bardzo trudno zrozumieć sens formuły matematycznej. Proces wynikania prawej strony z lewej i odwrotnie często jest dla nich nieodgadniony. Dlatego z pomocą przychodzi praktyczna matematyka, przesycona konkretami, które obrazują przebieg działań. Jest ona wręcz stworzona dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Mnemotechniki ułatwią im zapamiętanie przez skojarzenia. Małe formy teatralne uruchomią emocje, dzięki którym uczniowie z łatwością wrócą do przeżytych zdarzeń.

Królowa Matematyka przenosi uczniów na Osiedle Odejmowania i zwraca się do nich: – Drogie Dzieci! – Mam dzisiaj dla was zadanie na odejmowanie. – Sprawdźcie, czego w otoczeniu ubywa i jak to się odbywa. – Ile zabrać możemy, mimo że więcej chcemy?

Uczniowie pracują w zespołach nad tworzeniem prezentacji związanej z ubywaniem. Mają do dyspozycji znajdujące się na środku klasy różnorodne materiały, np.: torebkę cukru, nożyczki, miskę, szklankę, paski papieru, wodę w butelce, pionki do gry, sznurek itp. Wybierają dowolne materiały, aby doświadczyć ubywania.

Po upływie ustalonego czasu grupy prezentują wnioski ze wspólnych działań i nazywają wykonywane czynności. Z pomocą Królowej Matematyki wizualizują działania, aby na podstawie obserwacji ustalić symbol odejmowania. Królowa wprowadza znak charakterystyczny dla wszystkich czynności, czyli linię symbolizującą ubywanie, gdy np.: odsypujemy, odlewamy, odcinamy, czy też odrywamy. Królowa przedstawia symboliczny zapis czynności odejmowania: 9–2=7. Dotyka każdej liczby, znaku i czyta: – Jest 9, zabieramy, odcinamy, odrywamy, odsypujemy, odłączamy, odsuwamy 2 i w wyniku tej czynności otrzymujemy 7.

Dzieci powinny zauważyć, że lewa strona formuły jest równa prawej. Można to zademonstrować na liczmanach, tj. utworzyć dwa zbiory, w których będzie odpowiednio 9 i 7 elementów. Uczniowie działają na pierwszym zbiorze, zabierając 2 liczmany. Powinni skojarzyć formułę z konkretną czynnością. Ważna jest również demonstracja zapisu działania w kratownicy znajdującej się w zeszycie. Królowa zawsze podkreśla rolę porządku w życiu i matematyce.

Po takim doświadczeniu dzieci, na bazie wcześniejszych wniosków, samodzielnie ćwiczą formułę różnorodnych działań. Jeśli wykonają zapis, np.: 7–9, nauczyciel nie neguje jego poprawności. Wyjaśnia, kiedy zdarzają się takie przypadki i jakie następstwa powoduje takie działanie. Zawsze należy zaspokoić ciekawość dzieci dotyczącą lewej strony osi liczbowej.

Kolejnym etapem zajęć jest szukanie sposobu na skuteczne i szybkie liczenie. Uczniowie wybierają metodą prób i błędów najlepszy dla siebie środek dydaktyczny. Królowa proponuje liczenie na palcach, z wykorzystaniem liczmanów, liczydeł, korali, osi liczbowej, miarki krawieckiej, pustej tabeli stu liczb, wykreślania kresek itp. Ten etap pracy powinien się zakończyć prezentacją metod na odejmowanie. Uczniowie wyjaśniają swoje sposoby na forum klasy, dzielą się odkryciami i wnioskami. Im jest ich więcej, tym bardziej wzrasta świadomość dzieci związana z liczeniem. Królowa Matematyka chwali ich pomysły, motywując do dalszej eksploracji. Uczniowie dokonują samooceny.

W pracy z dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi sprawdzą się mnemotechniki, wizualizacje i praktyczne działania. Jeśli nauczyciel pozwoli uczniom na poszukiwanie własnej metody liczenia, poczują się odpowiedzialni za proces uczenia się. Nawet jeśli sposoby te wydają się absurdalne lub zbyt zagmatwane, należy ich chwalić za podjęty wysiłek. Gdy koledzy zaprezentują swoje rozwiązania, wówczas uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi zweryfikują własne i podejmą decyzję na temat wyboru właściwej drogi. Dzieci uczą się szybciej, jeśli naśladują swoich rówieśników.