UIT DE BRON
‘NIEW, AENGENAEM GESANGH’
COMPONEREN VOLGENS CONSTANTIJN HUYGENS
door-regen (3.), Het beste Contrepunt (4.), en Bindsel (5.) en Bewegen (6.), Laet een van sessen uyt; het Stuck magh goed zijn; maer Niet als het wesen souw, dat is, Van sessen claer.
Constantijn Huygens (1596-1687), diplomaat en stadhouderlijk secretaris, was in zijn veelzijdigheid wat je noemt een uomo universale. Hij dichtte, leefde zich uit als amateurmusicus en componeerde een reeks airs voor zangstem en basso continuo die hij in gedrukte vorm de wereld instuurde onder de titel Pathodia sacra et profana (Parijs, 1647). Waar hij als toondichter aan hechtte? Hij formuleerde het in een gedichtje waar hij meer dan dertig jaar aan schaafde.
Huygens was met stadhouder Willem II onderweg van Den Haag naar Breda toen hij op 25 juni 1649 in de buurt van Strijen zes noodzakelijke kwaliteiten opschreef waaraan een goed stuk instrumentale muziek in zijn optiek moest voldoen:
conduitte (3.), Le plus beau Contrepoint (4.), et Mouvement (5.) et Suitte (6.), Ostez en un des six; la Piece est, par hazard, Passable, mais non pas dans les regles de l’Art.
Six qualitez necessaires à la bonne piece de musique instrumentale
Hij maakte er meteen een vrije Nederlandse vertaling van, waarbij hij omwille van het rijm de punten 1 en 2 verwisselde, evenals 5 en 6:
Beau chant (1.), Chant inouij (2.), sur Fugue bien
Niew (1.), Aengenaem gesangh (2.), op Fugen, wel
‘Van zessen klaar’ is een zegswijze uit de paardenwereld: een paard dat over vier goede benen plus twee goede ogen beschikt, is volledig bekwaam. Daar mankeert niets aan. Puntsgewijze toelichting Acht jaar later, op 14 september 1657, maakte Huygens een variant op het Franse gedichtje. In proza voegde hij deze keer een puntsgewijze toelichting bij, eveneens in het Frans. Een goede melodie moet volgens hem behagen en plezieren, anders is muziek geen muziek. En de moeite is vergeefs en de luisteraar raakt verveeld wanneer iets als nieuw wordt gepresenteerd wat elders al eens is gehoord. Met dit laatste lijkt Huygens kritiek te leveren op de vigerende mode van variaties componeren. Met ‘Fugen’ bedoelt hij geen fuga’s maar imitaties, het polyfoon verwerken van thema’s en motieven. ‘Contrepunt’ moet eveneens anders wor-
