INGENIEUZE MUZIEK

Contactus Speelt Machaut

Als liedcomponist en dichter behoort Guillaume de Machaut (ca. 1300-1377) verreweg tot de meest invloedrijke kunstenaars van de middeleeuwen. Het jonge ensemble Contactus gaat in december op tournee met een programma rond muziekstukken, brieven en geschriften van Machaut en liederen van middeleeuwse tijdgenoten.

Machaut is een voorname vertegenwoordiger van de ars nova (letterlijk ‘nieuwe kunst’), de nieuwe componeerstijl en kijk op muziek in veertiendeeeuws Frankrijk waarbij de notatie van de muziek belangrijk werd. Chromatiek en isoritmiek, de organisatie van de verschillende stemmen volgens ritmische patronen, werden aangewend in wat puur muziek mocht zijn in plaats van een afspiegeling van de kosmische harmonie. Machauts muziek bevat dan ook ongekend ingenieuze en zelfs experimentele elementen.

Nog subtieler dan de ars nova was de ars subtilior, zoals te vinden in de Chantilly Codex (ca. 1390). Het was een tijd van grenzen verleggen, ontdekken wat er mogelijk was in expressie, tegen alle regels in. De ars subtilior onderscheidt zich in ritmische complexiteit en harmonische instabiliteit, met chromatische lijnen die altijd de onverwachte kant op gaan. Toondichters als Baude Cordier en Jacob Senleches noteerden hun muziek als kunstwerken voor het oog – zoals een stuk over een harp dat er op papier ook uitziet als een harp. Het is een uitdaging om dergelijke stukken vooral moeiteloos te laten klinken, want makkelijk zijn ze zeker niet.

Naast muziek van Machaut en stukken uit de Chantilly Codex dragen de musici van Contactus ook stukjes voor uit Machauts versroman Le livre du voir dit. Het ‘ware gedicht’ verhaalt over een affaire tussen een oudere dichter en een jong meisje. Machaut beschrijft alle stadia van de relatie: de eerste ontmoeting, het gelukkige samenzijn en de verdrietige verwijdering van elkaar. Brieven van de geliefden en composities kleuren het liefdesverhaal. Of deze vertelling nu autobiografisch is of niet, de pijnlijke, bitterzoete toon sijpelt er constant doorheen. ■●

Seizoen Oude Muziek

MACHAUT: MIJN HART, MIJN KASTEEL, MIJN SCHAT

Contactus do 9 dec / 20.15

Westzaan, Zuidervermaning vr 10 dec / 20.00

Amsterdam, De Waalse Kerk za 11 dec / 20.00

Utrecht, Pieterskerk zo 12 dec / 11.00

Schokland, Kerkje op Schokland oudemuziek.nl/contactus