BEELDSPRAAK
MUZIEK UIT HET HART VERHALEN ROND HET CHANSONNIER CORDIFORME
Benieuwd hoe dit Chansonnier cordiforme klinkt? In onze online catalogus vindt u een registratie van Ensemble Leones & Marc Lewon.
Een schilderij dat sinds twee jaar als bruikleen te zien is in het Rijksmuseum toont een adellijke dame, zo blijkt uit haar kleding en de sierraden die ze draagt (afb. 1). Op de achtergrond zien we de contouren van een stad waarin Brugge te herkennen valt. In haar handen houdt ze een opvallend gebedenboek vast: het heeft de vorm van een hart. De adellijke dame stelt Catharina van Alexandrië voor. Ze is herkenbaar aan het zwaard en het gebroken rad dat aan haar voeten ligt. De voorstelling van Catharina vormt de rechterhelft van een paneel, links is Hiëronymus afgebeeld. Dit prachtige Brugse schilderij dateert uit de jaren 1480-1490.
AFB. 1
In de late middeleeuwen, toen eenmaal de boekdrukkunst was uitgevonden, experimenteerde men volop met de vormgeving van het boek. Het uitzonderlijkste voorbeeld heeft de vorm van een hart, bevat een verzameling met liefdesliederen, en is gemaakt voor een geestelijke met een slecht karakter. Dit Chansonnier cordiforme, zijn repertoire en de andere hartvormige handschriften vullen een bijzonder hoofdstuk in de geschiedenis van het laatmiddeleeuwse boek.
Het hartvormige gebedenboek trekt meteen de aandacht omdat het zo bijzonder is, en dit wordt nog benadrukt doordat het boek een tamelijk centrale positie inneemt op het paneel. Is het louter een luxe attribuut van een rijke dame, of heeft het, door zijn hartvorm, een specifiekere betekenis? De vraag naar de symbolische betekenis van dergelijke details op schilderijen houdt kunsthistorici al generaties lang bezig en leidt
