't Pallieterke van 14 december 2023 by 't Pallieterke

VOOR MENSEN MET EEN GOED HART EN EEN SLECHT KARAKTER

“Niet-naleving taalwetgeving schendt mensenrechten”

INTERVIEW

BERT ANCIAUX

10-11 JONGE WOLVEN

SENATOR (VOORUIT)

OUDE (EN DODE) KROKODILLEN

DE INZET VAN 2024

EN OUDE KROKODILLEN

Zo goed als alle lijsttrekkers zijn nu bekend. Sommige partijen kiezen voor de kopstukken met wie ze ook richting de vorige verkiezingen trokken, andere partijen zetten veel meer in op nieuwe gezichten. Daarnaast duiken er ook heel wat oude bekenden op politieke lijsten op. Het gaat dus om een combinatie van verjonging, behoud van bekende kopstukken en soms zelfs veroudering. Als we alle Vlaamse lijsttrekkers naast elkaar zetten, heeft PVDA gemiddeld de jongste kopstukken. Vooral de twintiger Onno Vandewalle (28) uit Oost-Vlaanderen en de jonge dertiger Jos D’Haese (31) uit Antwerpen, trekken de gemiddelde leeftijd van de communistische lijsttrekkers naar beneden. De partij heeft geen enkele zestiger op een koppositie staan.

N-VA oudste lijst

GESJOEMEL BIJ KABINET-VDB

DECENNIALANGE HOGERE INFLATIE

4 4

N-VA heeft daarentegen twee 60-plussers als lijsttrekker: Vlaams minister-president Jan Jambon (63) trekt de Vlaamse lijst in Antwerpen en Jean-Marie Dedecker (71) trekt als onafhankelijke de West-Vlaamse lijst. Dedecker is met zijn 71 meteen ook de oudste lijsttrekker van Vlaanderen. De jongste lijsttrekkers van N-VA zijn Anneleen Van Bossuyt (Kamer Oost-Vlaanderen) en Zuhal Demir (Vlaams Parlement Limburg), die beiden in 1980 geboren zijn. Geen twintigers of dertigers als N-VA-lijsttrekkers, waardoor de partij gemiddeld de oudste lijsttrekkers van alle Vlaamse partijen heeft. PVDA heeft duidelijk de jongste lijsttrek-

kers, N-VA duidelijk de oudste. De gemiddelde leeftijd van de lijsttrekkers van alle andere partijen ligt enorm dicht bij elkaar (45 jaar oud). Bij Vlaams Belang staan er één twintiger (Britt Huybrechts, 24) en twee dertigers (Tom Van Grieken, 37 en Wouter Vermeersch, 39) op lijsttrekkersposities. Huybrechts is overigens de jongste lijsttrekker in Vlaanderen bij de komende verkiezingen. Bij cd&v geen twintigers, maar wel drie dertigers: voorzitter Sammy Mahdi (35), staatssecretaris Nicole de Moor (39) en het Limburgse Kamerlid Nawal Farih (35) zijn de jongste drie lijsttrekkers van de partij. Bij Open Vld gaat het om één dertiger, namelijk Steven Coenegrachts (38) uit Limburg. De West-Vlaamse Jasper Pillen wordt voor de verkiezingen nog veertig.

Dertigers De Vlaamse socialisten pakken voorlopig uit met drie lijsttrekkers in de dertig. Huidig voorzitter Melissa Depraetere (31) trekt de West-Vlaamse Kamerlijst, ondervoorzitter Funda Oru komt in Limburg op de federale eerste plek. De Vlaams-Brabantse Bieke

Verlinden wordt voor de verkiezingen nog veertig. Of Conner Rousseau (31) na zijn afscheid als voorzitter en parlementslid nog Oost-Vlaamse lijsttrekker is, blijft voorlopig onduidelijk. Groen pakt uit met één twintiger: in Vlaams-Brabant trekt Aimen Horch (27) de Vlaamse lijst. Met nieuwkomer Bright Adiyia (34) in Limburg en covoorzitter Jeremie Vaneeckhout (38) heeft de partij twee dertigers als lijsttrekkers in Vlaanderen. De andere voorzitter, Nadia Naji (31), komt in Brussel op. Uiteraard staan er op andere posities bij verschillende partijen wel wat nieuwkomers. N-VA zet bijvoorbeeld jongerenvoorzitter Jeroen Bergers (23) op een opvolgerspositie, waardoor hij in het parlement belandt als een N-VA’er uit zijn kieskring minister wordt. Bij Vlaams Belang staan er op plaatsen twee en drie ook heel wat jonge kandidaten. Daarnaast draait vernieuwing niet alleen om leeftijd. Zo lanceerde Open Vld kersverse minister van Justitie Van Tigchelt als kopstuk in Antwerpen en haalde Vlaams Belang ook met Moons en Vereeck twee opvallende nieuwkomers binnen. Toch duiken er met Willy Claes, Louis Tobback en Jan Peumans plots ook oude, heel oude, bekenden op politieke lijsten op. Volgens onze Jurgen Ceder gaat het over bloedarmoede en hopen sommige partijen de sfeer van de oude gloriedagen van weleer terug te brengen. Lees vooral verder op pagina 2.

WANNES NEUKERMANS

EVELINE VAN AMSTEL AUTEUR

DE SPAANSE GEMEENSCHAP IN VLAANDEREN

OPINIE 2-3 / BINNENLAND 4-7 / INTERVIEW 10-11 & 14 / BUITENLAND 12-13 / CULTUUR 15-17 79ste jaargang • nummer 50 • donderdag 14 december 2023

€ 4,25

“De islam staat niet negatief tegenover slavernij”

Weekblad P608721 Afgiftekantoor 2099 Antwerpen X

2 Opinie Oude (en dode) krokodillen Er zullen bij de verkiezingen van juni opvallend veel oude krokodillen op de lijst staan. Bij Groen verschijnt Mie Vogels weer op de lijst. Vooruit haalt Willy Claes en Louis Tobback opnieuw van stal. De N-VA pakt nog eens met Jan Peumans uit in Limburg. De christendemocraten gingen nog een stap verder met de virtuele verrijzenis van Jean-Luc Dehaene die de getrouwen toesprak, een beetje als Jezus die na zijn dood verscheen om zijn apostelen moed in te spreken. Op zich is het goed dat partijen meer oudere mensen op hun lijsten plaatsen. De maatschappij vergrijst. De top van de piramide wordt breder. Die groep wordt best vertegenwoordigd door zichzelf. Hou dus op met de pleidooien voor ‘verjonging’. Als u nu denkt dat ik ook in mijn eigen belang spreek, hebt u gelijk. Ik ben dit jaar 60 geworden. Ik heb nog geen recht op kortingen op het openbaar vervoer, maar heb nu wel een kaap gerond die mij vragen doet stellen over de termijn die mij nog zal worden gegund om deze bladzijden te vullen met iets anders dan verhalen over vroeger. Het probleem met die kandidaturen is niet hun leeftijd, maar het feit dat ze eigenlijk hun carrière al hadden beëindigd. Dat oud-politici weer worden van stal gehaald, lijkt op bloedarmoede. Bij sommige partijen heb ik vooral de indruk dat men met politici van vroeger de sfeer van de gloriedagen hoopt te herbeleven, de tijd toen de traditionele partijen nog samen driekwart van de stemmen haalden. Volgens de laatste peilingen komen ze in juni zelfs niet meer aan een derde. De kiesdrempel zou Open Vld al fataal worden in Limburg en Antwerpen. Zonder de perikelen rond zijn vergoedingen als Kamervoorzitter, zou de partij Herman De Croo zeker weer uitspelen. Misschien kan een virtuele Willy De Clercq soelaas bieden?

Cargocultus Het doet een beetje denken aan een cargocultus, een fenomeen dat ik in mijn boek heb besproken. Daarbij kopieert men oppervlakkige rituelen en uiterlijkheden uit het verleden in de hoop de resultaten van toen te kunnen herhalen, terwijl er helemaal geen oorzakelijk verband tussen de twee is. Zelfs een levende Dehaene zou de ooit zo machtige christendemocratie in Vlaanderen niet meer kunnen redden. Ik stel mij ook vragen bij de motieven van de oude krokodillen die zich lenen tot die operaties. Ik heb weinig politici gekend die helemaal vrijwillig op pensioen zijn gegaan. Vaak hoorde ik hen het einde van hun carrière aankondigen, maar de meesten hadden op het einde altijd nog een duwtje nodig. Ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat sommigen hopen op een terugkeer via de grote poort. Willy Claes, de man die ooit drie jaar voorwaardelijk kreeg wegens corruptie, zegt trouwens dat hij lokaal opnieuw wil meebesturen. Ze zouden beter een voorbeeld nemen aan mijn goede vriend Karim Van Overmeire die vorige week zijn vrijwillige afscheid uit de politiek aankondigde. “Ik wil het podium verlaten nu er nog aan mijn mouw wordt getrokken”, zei hij. Ik kan hem verzekeren dat er leven na de politiek is. JURGEN CEDER

EDITORIAAL

TOOGPRAAT

14 december 2023

Jo Brouns op het arbeidsmarktcongres

Vlaams-Waalse verschillen onterecht onder de tafelmat geveegd Het is een opvallend gegeven: al enige tijd wordt er in de mainstreammedia nog amper aandacht besteed aan de Vlaams-Waalse verschillen, vooral die op economisch vlak. En dan hebben we het niet noodzakelijk over het feit dat er nog amper melding gemaakt wordt van de transfers van Vlaanderen naar Wallonië. Het gaat dan vooral over de onhoudbare kloof in werkzaamheidsgraad en over de fiscale last die vooral door Vlaanderen wordt gedragen. Zullen we moeten wachten tot de verkiezingscampagne een paar versnellingen hoger schakelt? Feit is dat de laatste tijd opvallend weinig discussie wordt gevoerd over de blijkbaar vastgeroeste sociaaleconomische kloof tussen Vlaanderen en Wallonië. En laten we er Brussel ook maar bij rekenen. Als er aan het begin van die campagne gesproken wordt over economische thema’s, dan is het vooral de precaire situatie van de begroting die ter sprake komt, net als de oplopende staatsschuld. Of men maakt zich zorgen over de aftakelende handelspositie van België, met oplopende loonkosten voor de bedrijven.

Er wordt opvallend weinig gediscussieerd over de blijkbaar vastgeroeste sociaaleconomische kloof tussen Vlaanderen en Wallonië

www.palnws.be

Redactie & beheer: Uitgeverij ’t Pallieterke Lagesteenweg 5 bus 1, 1850 Grimbergen Tel. : 03-232 14 17

Abonnementen/administratie: secretariaat@pallieterke.net Lezersbrieven: lezersbrieven@pallieterke.net Abonnementen binnenland Abonnement buitenland: 3 maanden: 52 euro Tarieven afhankelijk van de 6 maanden: 104 euro bestemming. Alle inlichtingen 1 jaar: 208 euro op de kantoren. Steunabo 1 jaar: 300 euro Het abonnementsgeld kan overgeschreven worden op volgend rekeningnummer met vermelding van uw naam en adres: BE82 4096 5194 9168 BIC KREDBEBB

Elke week op donderdag in uw krantenwinkel Oud-hoofdredacteurs: Bruno De Winter (1945-1955, stichter), Jan Nuyts (1955-2000), Leo Custers (2000-2010), Karl Van Camp (2010-2020) Kernredactie: Jurgen Ceder, Stijn Derudder (eindredacteur), Wannes Neukermans, Anton Schelfaut, Karl Van Camp Verantwoordelijke uitgever: Wart Van Schel Foto's: Belga, Photonews, Shutterstock

Ook N-VA-voorzitter Bart De Wever focust daarop, wellicht voor een deel ingegeven door bezorgdheid over de toekomst van onze industrie en die in de Antwerpse haven in het bijzonder. Uiteraard had hij het in een paar recente interviews over het zeer linkse Wallonië. Hij had bijna te doen met Georges-Louis Bouchez die in zijn ogen dreigt “te verdrinken in een rode zee”. Lees: in een door PS, neocommunisten van PTB/PVDA en ecologisten gedomineerd Wallonië. Maar cijfers, laat staan analyses over de economische kloof tussen noorden en zuiden, bleven achterwege. Voorlopig toch. Zoals gezegd: misschien duiken ze ergens in 2024 op wanneer het einde van de verkiezingscampagne nadert.

Sterke groei Vlaamse werkzaamheidsgraad maakte het verschil In elk geval hebben ze twee weken geleden op een Vlaams arbeidsmarktcongres in Brussel niet gewacht om die Vlaams-Waalse kloof onder de aandacht te brengen. Zoals de naam doet vermoeden, kwamen daar experts in arbeidsmarktbeleid samen om een

aantal tendensen onder de loep te nemen en te bespreken. Er waren weinig politici aanwezig, uitgezonderd Vlaams minister van Werk Jo Brouns (cd&v) die halverwege een korte tussenkomst hield. De afwezigen hadden ongelijk, want men kon er toch een aantal interessante inzichten vergaren. Zoals over de evolutie van de werkzaamheidsgraad in de verschillende gewesten sinds eind de jaren 1980. Dat er anno 2023 een grote kloof is tussen Vlaanderen, Wallonië en Brussel, is algemeen bekend. Tegenover een Vlaamse werkzaamheidsgraad van 77 procent staat een Waalse van 65,6 procent een Brusselse van 65,2 procent. De twee laatstgenoemde regio’s bevinden zich ruim onder het Europese gemiddelde van 75 procent. Op het arbeidsmarktcongres zelf zei hij het niet, maar Jan Denys, arbeidsmarktexpert bij Randstad, heeft in het verleden meermaals gewaarschuwd dat die tewerkstellingskloof tussen noord en zuid op termijn een grote bedreiging voor de toekomst van België vormt. Dat is correct en het is daarom een thema dat in de campagne veel meer aandacht verdient. Ook en vooral omdat de kloof tussen de verschillende regio’s de voorbije jaren niet kleiner is geworden. Integendeel zelfs. Tijdens het congres werd een interessante grafiek getoond. Daaruit blijkt dat de verschillen in werkzaamheidsgraad eind jaren 1980 niet zo groot waren als men vandaag zou denken. In 1988 bedroeg de Vlaamse werkzaamheidsgraad 59,6 procent, de Waalse 55,1 en de Brusselse 52,96 procent. Een Vlaams-Waals verschil van 4,5 procentpunten. Nu is de kloof 11,5 procentpunten. Dus jaren na de Waalse de-industrialisatie van de jaren 1960 en 1970 is het verschil nog opgelopen en dat ondanks Europese steunmaatregelen, herstelfondsen en marshallplannen allerhande. Andere vaststelling: in tijden van crisis is Wallonië er amper of meestal gewoon niet in geslaagd om die kloof te dichten. Nochtans is de vaak gehoorde economische analyse dat Vlaanderen als open economie bij een recessie harder wordt getroffen. Dat vertaalt zich dan in een werkzaamheidsgraad die wat moet dalen, terwijl Wallonië met zijn sterkere staatseconomie ongevoeliger is voor dergelijke conjuncturele schokken. Maar de realiteit blijkt

dus anders. Nemen we langetermijnevoluties in beschouwing, dan kan er maar één conclusie worden getrokken: al decennia hinkt Wallonië achterop en beterschap is niet in zicht. Wanneer gooien politici dat eens op tafel tijdens een debat?

De mythe van de ‘Brusselse’ vennootschapsbelasting Het zou kunnen dat men amper debatteert over die tewerkstellingskloof, omdat iedereen weet hoe hopeloos de Waalse situatie is. Hetzelfde geldt evenzeer voor een ander economisch dossier: de fiscale opbrengsten. Die worden vooral door Vlaanderen gegenereerd. Afhankelijk van het type belasting is dat tussen 55 en 70 procent (dat laatste vooral de roerende voorheffing op dividenden en andere beleggingen). Sommige economen relativeren die cijfers door te wijzen op een taks waar de verhoudingen enigszins anders zouden liggen: de vennootschapsbelasting of die op bedrijfswinsten. Die zijn federaal, maar kunnen regionaal worden opgesplitst naargelang de plek waar de hoofdzetel van het bedrijf is gevestigd.

Arbeidsmarktexpert Denys heeft meermaals gewaarschuwd dat de tewerkstellingskloof een bedreiging vormt voor de toekomst van België U hoort ons aankomen: aangezien Brussel veel hoofdzetels van bedrijven telt, zal daar bovenmatig veel vennootschapsbelasting worden betaald. Dat klopt echter slechts ten dele. Of eigenlijk niet. Vorige week maakte het zakenblad Trends een analyse van de vennootschapsbelasting die in 2022 in België werd betaald. Van het totale bedrag van 19,2 miljard euro wordt 3,3 miljard betaald door bedrijven in Brussel. Dat is 17 procent van het totaal. Flink boven de 10 procent die overeen zou moeten komen met het aandeel van de Brusselse bevolking in dit land. Maar het is niet zo dat de vennootschapsbelasting een ‘Brusselse’ belasting is en dat in het Hoofdstedelijk Gewest het merendeel wordt opgehoest. Dat is Vlaanderen, met 12,3 van de 19,2 miljard euro betaalde vennootschapsbelasting. Vlaanderen is en blijft dus de belastingkampioen van het land en dat op alle terreinen.

Column

14 december 2023

Wordt 2024 het jaar van Vlaanderen? We naderen het jaareinde. Tussen alle terugblikken naar 2023 door, is het niet slecht ook even vooruit te kijken naar 2024. De verkiezingen van juni volgend jaar kunnen voor Vlaanderen de belangrijkste worden sinds de Tweede Wereldoorlog. Ik overloop nog een keer waarom dat zo is. Het is vooral mijn bedoeling alle ruis weg te nemen over wat er op het spel staat. Twee dagen nadat hier het editoriaal verscheen waarin ik ‘strategische dubbelzinnigheid’ over mogelijke samenwerking met het VB geen slechte piste voor de N-VA noemde, las ik een opvallend zinnetje in een interview van Bart De Wever met Trends. Ook enkele andere commentatoren hebben het opgemerkt. Toen de interviewer hem vroeg of samen besturen met het VB een brug te ver is, kwam er geen duidelijk antwoord. Hij sloot dat uit op federaal niveau, maar dat is de evidentie zelve. Hij zei echter niets over het Vlaamse niveau. De kernparagraaf voor mij was: “Wel kan de electorale massa ons een hefboom geven. Als de N-VA en het Vlaams Belang samen incontournabel zijn in het Vlaams Parlement, geeft ons dat een hefboom om federaal zaken te doen."

Een Vlaamse regering bestaande uit de twee Vlaams-nationale partijen, zou een nachtmerrie voor België zijn Het is de eerste keer dat ik De Wever dat zo duidelijk hoor zeggen. Het is wat ik hier al meer dan een jaar schrijf, tot vervelens toe zelfs. Ik wil er De Wever niet van verdenken zijn mening te laten beïnvloeden door wat in ’t Pallieterke staat. Ik ben gewoon blij dat hij tot hetzelfde besluit is gekomen. Het is een stap vooruit in vergelijking met eerdere verklaringen van hemzelf en andere kopstukken van zijn partij.

Bewuste vaagheid Vorige week toonde ook Joeri Casteleyn, voormalig woordvoerder van N-VA, zich in Knack voorstander van die strategie. Zijn opiniestuk ‘Hoe Bart De Wever kan profiteren van een sterk Vlaams Belang’ komt opvallend goed overeen met de analyse die al meerdere keren in dit blad gemaakt is, inclusief de piste van bewuste vaagheid. Casteleyn: “De Wever kan na de verkiezingen niet naar de Waalse politici toestappen met zijn eis voor het confederale model, als het voor de Waalse politici duidelijk is dat de N-VA niet in een Vlaamse regering zal stappen met het Vlaams Belang. Daarom dus de vaagheid bij de N-VA over een mogelijke samenwerking met het Vlaams Belang. Vaagheid, omdat er verschillende meningen zijn binnen de partij, maar vooral vaagheid om die stok achter de deur niet verliezen.” De eerste zin is belangrijk: de dreiging moet wel reëel zijn. Ik lees vaak analyses over de inzet van de verkiezingen van juni, waarbij volledig wordt voorbijgegaan aan wat er op het spel staat. Voor alle duidelijkheid wil ik de juiste ontleding nog een keer herhalen, in vier vaststellingen. De kans is groot dat in juni de twee partijen die in hun statuten staan hebben dat ze Vlaamse autonomie nastreven, een meerderheid van de zetels in het Vlaams Parlement zullen behalen. De laatste peiling bevestigt dat. In het licht van de bezorgdheid over migratie als de belangrijkste electorale drijfveer in heel Europa, is het ook geen bijkomstigheid dat het ook de twee meest migratiekritische partijen van het land zijn.

Een nachtmerrie voor België De belangrijkste bevoegdheden bevinden zich echter op het federale niveau. Daar blijft Vivaldi II altijd een mogelijkheid, wat ook de resultaten in Vlaanderen zijn, zolang de restanten van de Vlaamse traditionele partijen bereid zijn om een ploeg van Franstalige eenheid te depanneren.

Dat neemt niet weg dat een Vlaamse regering bestaande uit de twee Vlaams-nationale partijen een nachtmerrie voor België zou zijn. In de Franstalige pers duikt de vrees voor dat scenario steeds meer op. Tussen de federale en de Vlaamse regering zou er dan geen partijpolitieke overlapping meer bestaan en dus ook geen enkele informele loyaliteit meer. Los van het autonomiestreven, zou de Vlaamse regering ook het ideologische fotonegatief zijn van de federale regering. De huidige spanningen tussen het Vlaamse en het federale niveau over het klimaatbeleid, zouden slechts een voorproefje zijn van een veralgemeende dynamiek van botsingen op alle terreinen, zeker op gebied van migratie.

Alle peilingen wijzen uit dat een samenwerking met het VB geen probleem is voor de kiezers van de N-VA De Vlaamse regering zou bij die guerrilla-oorlog een gunstige uitgangspositie hebben, omdat ze een democratisch draagvlak in Vlaanderen heeft die de federale regering niet heeft. Er zijn aan die piste echter ook risico’s verbonden. De Vlamingen zijn geen revolutionair volkje en het idee van bestuurlijke chaos kan hen afschrikken. Een rechtse regering zou echter veel punten kunnen scoren met een beleid dat aansluit bij wat echt leeft onder de mensen. Al die elementen zouden het autonomiestreven een groter draagvlak geven.

Wanneer het onmogelijke onvermijdelijk wordt Er zijn in grote lijnen twee manieren om die Vlaams-nationale meerderheid te benutten. De eerste, vooropgesteld door Van Grieken, bestaat erin die onmiddellijk om te zetten in een Vlaams-nationale, rechtse regering, die dan, voorzichtig of minder voorzichtig, soevereiniteit zou nastreven. De tweede manier, nu voor de eerste keer expliciet verwoord door De Wever, bestaat erin daarmee te dreigen om zo toegevingen op federaal niveau te verkrijgen. Tom Van Grieken zei zondag op De Zevende Dag dat er na de verkiezingen eerst een Vlaamse regering gevormd moet worden, nog vooraleer de federale onderhandelingen beginnen. Dat lijkt op het eerste gezicht een goed idee, maar dan gaat hij er blijkbaar van uit dat zijn partij in die regering zal zitten. Ik betreur het, maar dat zal niet gebeuren, tenzij de N-VA geen andere keuze meer heeft. Vorige keer werd de Vlaamse regering ook eerst gevormd en het resultaat op federaal niveau was Vivaldi.

Vorige keer werd de Vlaamse regering ook eerst gevormd en het resultaat op federaal niveau was Vivaldi Alle peilingen wijzen erop dat een samenwerking met het VB geen probleem is voor de kiezers van de N-VA. Voor de mandatarissen van die partij ligt dat anders. Een deel sleept nog steeds de ideologische bagage van de Volksunie mee. Ze zijn niet zo rechts als hun kiezers. Een ander deel verkeert in de illusie dat de partij electoraal kan scoren en tegelijk respectabel kan blijven voor pers en bestel. Een

Vlaamse regering vormen met het VB, nog vóór het aanvatten van federale onderhandelingen, is voor die groep de nucleaire optie. Zelfs als De Wever dat zou willen, quod non, kan hij dat er enkel doorkrijgen met veel interne schade. Als je slechts een nipte meerderheid hebt, is het schade die de coalitie zich niet kan veroorloven. De woorden van Bismarck over de beperkingen van politiek zijn algemeen bekend: “Politiek is de kunst van het mogelijke.” Vladimir Lenin en Milton Friedman, hoewel elkaars ideologische tegenpolen, hebben daar dezelfde bijzin aan toegevoegd: “… tot het onmogelijke onvermijdelijk wordt.” Pas als de N-VA volledig bot vangt op federaal niveau, bestaat de kans dat ze inziet dat wat ze liefst wilde vermijden, de enige mogelijkheid is geworden.

Vele tinten rood Zal het plan van De Wever slagen om, met de stok achter de deur, federaal iets betekenisvols te bereiken? Het kan vreemd klinken uit de pen van iemand die deze piste heeft verdedigd, maar ik vermoed van niet. Hij moet het echter proberen. Als hij niet slaagt, heeft hij minstens zijn redelijkheid getoond. Vivaldi II zal meer dan ooit gezien worden als een anti-Vlaamse regering. Zijn eigen kaders zullen gemakkelijker overtuigd kunnen worden mee te stappen in de coalitie met het Vlaams Belang. Ik denk dat confederalisme voor de Franstaligen onaanvaardbaar zal zijn, tenminste indien dat woord meer betekent dan de zoveelste slappe staatshervorming, met daarin enkel hebbedingetjes als het arbeidsmarktbeleid. Laat ons ook daarover de ruis wegnemen: confederalisme is geen confederalisme als het geen fiscale autonomie en splitsing van de sociale zekerheid inhoudt. Ik hoop dat ik verkeerd ben, maar dat zie ik de Franstaligen niet aanvaarden, zelfs niet met een grote stok achter deur, maar het moet geprobeerd worden.

In 2024 komt waarschijnlijk De Wevers laatste charge, zijn laatste kans om de geschiedenisboeken te halen Er is ook het ideologische probleem. Over concreet beleid kan je onderhandelen, maar over ideologische afkeer niet. Wallonië is politiek verziekt. Naast de MR, een centrumpartij, zijn er alleen vele tinten rood. De ideologische allergie voor de N-VA is er groot. Het lijkt mij niet waarschijnlijk dat de PS zou instemmen met bijvoorbeeld betekenisvolle beperkingen op asiel en migratie.

Geschiedenisboeken We moeten ten slotte ook rekening houden met het slechtst mogelijke scenario. De N-VA zou ook in een federale regering kunnen stappen met enkel cosmetische verwezenlijkingen in het regeerprogramma. Dat zou electorale zelfmoord zijn en Vlaanderen een unieke kans ontnemen. Weinigen zullen ontkennen dat er sleet komt op De Wever. Zijn talent heeft het partijpolitieke landschap radicaal veranderd, maar heeft nog maar weinig op het beleid kunnen wegen. In een ander land zou hij wel resultaten behaald kunnen hebben, maar ‘de kracht van verandering’ was nooit sterk genoeg om de communautaire blokkering van België te doorbreken. In 2024 komt waarschijnlijk zijn laatste charge, zijn laatste kans om de geschiedenisboeken te halen. Hij heeft de laatste jaren al meerdere keren gezegd dat er binnen België niets meer mogelijk is. In juni kan hij die stelling zelf aan de ultieme test onderwerpen. Als er, zelfs in ideale omstandigheden, zelfs met een grote stok achter deur, niets kan veranderen op federaal niveau, blijft alleen het Vlaamse niveau over. Daar kunnen de twee grootste partijen dan werk maken van de Vlaamse autonomie die ze allebei zeggen na te streven. JURGEN CEDER

4 Binnenland

14 december 2023

ECONOMISCHE ZAKEN

Een nieuwe economische wereld

Minder globalisatie, meer consumptie

We zijn op weg naar een aantal jaren of zelfs decennia met structureel hogere inflatie en hogere rente, zo stellen economen Koen De Leus en Philippe Gijsels van BNP Paribas Fortis in hun nieuwe boek ‘De nieuwe wereldeconomie’. En zo lijkt onze economie wat meer op die van de jaren 1970. Dat was geen rooskleurige periode, al moeten we hier toch ook niet te pessimistisch zijn. © PHOTONEWS

‘De Grote Moderatie’, zo wordt de economische periode na de val van de Berlijnse Muur in 1989 genoemd. Door een combinatie van economische openheid in de voormalig communistische Oostbloklanden, de ontwikkeling van de Europese eenheidsmarkt, de Chinese keuze voor internationale handel, de opkomst van het internet en een relatief lage inflatie dankzij een aanhoudend verstandig rentebeleid, kenden we wereldwijd een lange periode van stabiele economische groei zonder grote schokken.

Grote Depressie vermeden Toen er zich economisch nefaste ontwikkelingen voltrokken, zoals het uiteenspatten van de internetzeepbel (2000) en de aanslagen op de WTC-torens (11 september 2001), werd een recessie vermeden dankzij de centrale bankiers. Geïnspireerd door Alan Greenspan, de Amerikaanse baas van de Federal Reserve, de centrale bank aldaar, werden de rentevoeten op het juiste moment verlaagd om de economie de nodige ademruimte te geven. Een aanpak die ook na de financiële crisis van 2008-2009 populair bleef en een nieuwe ‘Grote Depressie’ heeft voorkomen. De inflatie bleef al die tijd onder controle, ondanks een expansief beleid met veel geldcreatie. Dat was een goede zaak, want hoge inflatie is de onzichtbare moordenaar van de welvaart.

Aanhoudende inflatie Maar twee recente schokken hebben een einde gemaakt aan die economische ‘Grote Moderatie’ van stabiele groei en relatief lage

Eén oorzaak is de afname van de globalisering, waardoor de tijd voorbij is dat goedkope producten vlotjes de hele wereld rondgaan. Ten tweede is er de klimaattransitie die gezinnen willens nillens richting hogere kosten jaagt. Denk maar aan de vele vereiste renovatie-investeringen en de installatie van dure waterpompen. Daarnaast zorgt de vergrijzing voor meer inflatie. Gepensioneerden willen meer dan de vorige generaties hun consumptiepatroon aanhouden. Er is dus vanuit die groep nieuwe gepensioneerden (de ‘boomers’) een stijgende vraag naar goederen en diensten, wat de prijzen omhoog jaagt. Ondertussen daalt het aantal werkenden in de totale populatie. Het aanbod neemt af met een constante vraag en volgens de economische axioma’s leidt dat tot inflatie. Ten slotte zijn er nog de overheden: die vinden wat hogere inflatie niet zo erg. Het is een klassieke truc om de schulden wat af te bouwen.

Wat voor de belegger?

Koen De Leus

inflatie. Er was de coronacrisis en daarna de energieschok als gevolg van de Russische inval in Oekraïne. Dat leidde tot een verstoring van de aanvoerketens, gevolgd door hogere energieprijzen. En dat duwde de inflatie omhoog naar meer dan 10 procent. Nu is die gezakt tot 5 procent of lager, maar we lijken in een periode terechtgekomen van aanhoudend hogere inflatie en dus ook van hogere rentevoeten. En dat voor jaren, ja misschien zelfs een paar decennia. Het is de stelling van Koen De Leus, hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis, en van Philippe Gijsels, marktstrateeg bij diezelfde bank, in hun boek ‘De nieuwe wereldeconomie’ (verschenen bij Lannoo).

Gespreid over 400 bladzijden vormt het tegelijk een economische analyse als een reeks adviezen voor beleggers. Ik ga hier vooral dieper in op de economische analyse en daarna besteed ik even aandacht aan de gevolgen van de nieuwe wereldeconomie voor de beleggerskansen. Wat de komende jaren, en dus mogelijk decennia, de economie zal bepalen, zijn niet alleen de naweeën van de schokken uit 2020-2022. Neen, we komen ook om structurele redenen in een nieuwe wereldeconomie terecht met wellicht eerder 3 tot 4 procent inflatie in het Westen (in plaats van de doelstelling van 2 procent) en rentevoeten die gerust boven het procent uitkomen en in sommige gevallen hoger liggen.

We zijn dus op weg naar een periode van iets hogere inflatie en gestegen rentevoeten. Wat betekent dat voor de belegger? Hogere rentes maken beleggingen in obligaties interessanter dan in aandelen. Al blijven die laatste over een langere periode (een paar decennia) rendabeler. Een gezonde mix verdient dus de voorkeur. Het is trouwens zo dat er sowieso ook op kortere termijn interessante beleggingen in aandelen klaarliggen, in bedrijven die actief zijn in de groene transitie zoals windmolenparken, zonne-energiebedrijven. Daarnaast is het uitkijken naar dienstverlenende bedrijven op het vlak van artificiële intelligentie (AI). Ten slotte blijven vastgoed of beleggen in vastgoedfondsen interessante pistes. Dat zijn stabiele activa en met de vergrijzing is een belegging in een fonds of een vastgoedspeler met specialisatie in bijvoorbeeld serviceflats voor ouderen, een relatief veilige investering. ANGÉLIQUE VANDERSTRAETEN

Gesjoemel op kabinet-Vandenbroucke?

Ambtenaar zou bedrijf “geholpen” hebben openbare aanbesteding binnen te halen Een bedrijf dat coronavaccins verdeelde, ligt in de clinch met het kabinet van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit). Vaccinverdeler Medista eist ruim 5 miljoen euro van de federale regering, maar Vandenbroucke betwist de factuur. Het bedrijf spreekt van een uithongeringsstrategie, omdat bij een faillissement ook bewijzen van onregelmatigheden zouden verdwijnen. Medista was een van de grote spelers in het begin van de coronapandemie. Het bedrijf werd ingeschakeld voor opslag en verdeling van medisch materiaal, testkits en later ook vaccins, die op een speciale manier bij lage temperaturen bewaard moeten worden.

Aanbesteding niet gekregen Op 26 juni 2021 haalde de onderneming de eerste federale aanbesteding binnen. Het budget ging er sneller door dan verwacht, waardoor er twee nieuwe aanbestedingen werden uitgeschreven voor in totaal 50 miljoen euro. Medista stelde zich opnieuw kandidaat, maar wist de aanbestedingen niet binnen te halen. Movianto en Raes Logistics kregen elk een deel, omdat ze véél goedkoper (tot 55 procent) waren dan Medista. Daardoor begon het kabinet-Vandenbroucke

zich af te vragen of de overheid de eerste keer al niet te veel betaald had voor de aanbesteding. Het mislopen van de tweede aanbesteding viel Medista zwaar, omdat men de overheidsopdrachten duidelijk nodig had om winst te boeken. In 2018 maakte het bedrijf nog verlies, in 2019 ging het om minder dan 2.000 euro winst. In 2021 rijfde het bedrijf meerdere miljoenen winst binnen. Nadat Movianto en Raes Logistics de nieuwe aanbesteding kregen, besloot Medista-CEO Sarah Taybi naar de Raad van State te trekken. Ze was ervan overtuigd dat haar bedrijf oneerlijk behandeld was in de aanbesteding, maar kreeg ongelijk.

Spionage Daarom ging Medista - of toch minstens de CEO - op zoek naar andere manieren om het mislopen

van de aanbesteding aan te vechten. Een ambtenaar van de FOD Volksgezondheid, die betrokken was bij de openbare aanbesteding, werd in Amsterdam uitgenodigd op - wat zij dacht - een soort sollicitatiegesprek. In de praktijk is alles in scène gezet en wordt het privégesprek zonder haar medeweten opgenomen. Tijdens het gesprek geeft ze toe dat ze concurrent Movianto “probeerde te helpen”. “Als je weet dat het het juiste bedrijf is, moet je gewoons soms wat geven.” Met een leidinggevende bij Movianto werd hetzelfde uitgehaald: hij werd tijdens een ‘vertrouwelijk’ gesprek in Londen gefilmd. De mensen die de gesprekken organiseerden, zijn voormalige leden van de Israëlische inlichtingendienst Mossad. Op basis van die gesprekken stuurt het advocatenkantoor van Hans Rieder een brief naar het thuisadres van de ambtenaar. Ze wordt gevraagd ontslag te nemen, al staat de cliënt “ook open voor een minnelijke schikking”.

Vertrouwen in ambtenaar Tijdens een persbijeenkomst - waar journalisten enkel pen en papier mochten gebruiken - gaf minister Vandenbroucke aan het vertrouwen in de hoge ambtenaar te behouden. Hij vindt dat er niets mis is met ambtenaren die contact opnemen met firma’s die potentieel geïnteresseerd zijn. “Daar is niets mis mee en moedigen we zelfs aan”, redeneert de minister. “Hoe meer goeie kandidaten meedingen naar een contract, hoe beter. Want dan kan je de prijs drukken.”

Toch bestelt Vandenbroucke ook een forensische audit. Hij noemt het “bijzonder onethisch” dat een bedrijf via advocaten en ‘spionage’ een ambtenaar onder druk zet. Movianto, het bedrijf dat ten nadele van Medista de aanbesteding won, stapte al naar de politie. Ook de betrokken ambtenaar diende intussen klacht in.

Opnames Het was N-VA-Kamerlid Kathleen Depoorter die in het federaal parlement de citaten uit de opgenomen gesprekken bovenhaalde. Nu noemt Depoorter het “een stap in de goede richting” dat er een audit komt. “Minister Vandenbroucke neemt onze bekommernissen rond de toewijzing van het contract eindelijk - na anderhalf jaar - serieus.” Vlaams Belang wil een stap verder gaan en eist een doorlichting van alle diensten die onderhan-

De mensen die de ‘vertrouwelijke’ gesprekken organiseerden, zijn voormalige leden van de Israëlische inlichtingendienst Mossad delen met medische- en farmabedrijven. “Dat is noodzakelijk om mogelijke belangenvermenging op te sporen en in de toekomst te vermijden”, vindt Kamerlid Dominiek Sneppe. Vandenbroucke zou volgens haar “met zijn bijzonder heimelijk gedrag in de huidige Medista-soap het algemene vermoeden scheppen opnieuw niet zuiver op de graat te zijn”. WANNES NEUKERMANS

Binnenland

14 december 2023

Hypocriet links laat ruimte voor moslimfundamentalisme en antisemitisme Gerrie Strik is verbijsterd over hoelang het duurde vooraleer de feministen en vrouwenorganisaties de verkrachtingen van Hamas veroordeelden. Berichtgeving over de seksaanvallen door Hamas werden weggezet als “islamofoob en racistisch”, schrijft de rector van de Vrije Hogeschool. Dit voorval is symptomatisch voor de morele leegte van links. © PHOTONEWS

Zweedse voetbalsupporters in Brussel toont andermaal duidelijk aan dat de veiligheidsdiensten het smeulende terrorisme in de gesegregeerde wijken van Brussel nog steeds niet onder controle hebben. Ook de universiteiten bulken van de hypocrisie. Uit recent onderzoek bleek dat er zowel op de VUB als aan de ULB clandestiene islamitische gebedsruimtes zijn waarvoor openlijk werd geronseld. Op de ULB was rector Annemie Schaus al een tijdje op de hoogte van die ontwikkelingen, maar ze keek de andere kant op. De verontwaardiging van links was zoek.

Haatboodschap

Rector ULB Annemie Schaus

In een open brief roepen zowat 3.800 academici, onderzoekers en studenten de Vlaamse universiteiten op om alle banden met “het extreemrechtse apartheidsregime van Israël” te breken. Ze roepen op tot “boycot, desinvestering en opschorting van alle samenwerking met Israëlische universiteiten, bedrijven en overheidsinstellingen” en eisen de stopzetting van “de etnische zuivering” op de Westbank en in Gaza. Dit terwijl Israël de enige democratie in het Midden-Oosten is.

Broeinest van terrorisme Over de gruwelijke excessen van Hamas wordt met geen woord gerept. De oproep van de Vrije Universiteit Brussel en het Hannah Arendt Instituut is in hetzelfde bedje

ziek. Ayatollah Ali Khamenei zal in Teheran met verbazing gekeken hebben hoeveel actievoerders en demonstranten in het Westen zijn streven hebben onderschreven om de ‘zionistische entiteit’ te vernietigen of hoe tal van feministische organisaties de verkrachtingen van Hamas weigerden te veroordelen. Bij zijn bezoek aan Israël sloot premier De Croo zich aan bij dergelijke oproep: “Extremistische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever zal de toegang tot België worden ontzegd.” Toch wel een vreemde oproep van een premier wiens land een broeinest, een kweekvijver vormt voor moslimterroristen. Jarenlang konden ontheemde en losgeslagen moslimjongeren in de straten van Molenbeek radicaliseren en uitgroeien tot terroristen of ‘strijders’. De moord op twee

In de Leuvense studentenmoskee IMSAL gehuisvest in een gebouw van de KU Leuven - werd er tijdens een lezing vrouwonvriendelijke uitspraken gedaan. Vrouwen moeten gehoorzamen en zich onderwerpen. “Zij die geen hoofddoek dragen en geen druk ondervinden. Dat is een groot probleem”, liet een jonge moslimstudent tijdens een lezing duidelijk verstaan. De KU Leuven distantieerde zich wel van de uitspraak en legde een klacht neer, maar van een intern onderzoek naar hoe dergelijke uitwassen zich kunnen voordoen aan een gerenommeerde universiteit, is geen sprake. Ook nadat de rel in alle hevigheid was losgebarsten, hield de jonge moslim voet bij stuk: “Het dragen van een hoofddoek is nu eenmaal een islamitische verplichting.” De KU Leuven heeft een gedragscode waar iedereen zich aan moet houden, maar het woord van Allah staat daarboven. Tijdens zijn lezing had de jonge moslim een haatboodschap voor de leerlingen: “Ge moogt uw leerkrachten haten.” Over “de peer pressure, een zachte variant van de Iraanse zedenpolitie”, aldus Hind Fraihi, zwijgt links in alle talen. Links bezon-

digt zich aan ‘neokoloniaal denken’. België wil gewelddadige Israëlische kolonisten weren, maar geeft vrije baan aan radicale islamitische influencers die niet alleen een gevaar betekenen voor de verlichtingswaarden, maar ook voor de nationale veiligheid.

Zelfgenoegzaamheid In Israël lieten progressieve intellectuelen en academici in een open brief hun verontwaardiging over hun ‘linkse collega’s’ in het Westen de vrije loop: “We zijn ook diep verontrust over de inadequate reactie van bepaalde Amerikaanse en Europese progressieven met betrekking tot het aanvallen van Israëlische burgers door Hamas, een reactie die een verontrustende trend weerspiegelt in de politieke cultuur van links wereldwijd.” Door haar tweeslachtige houding geeft links ruimte aan antisemitisme en moslimfundamentalisme.

Links is losgezongen van de realiteit en leeft in een zelfverzonnen, zelfgenoegzame en weelderige bubbel In een scherpe bijdrage verwijt Susie Linfield - journalist en professor aan de New York University - links “morele corruptie”. De laffe houding om de wreedheden van Hamas te veroordelen, is volgens Linfield te vergelijken met de antisemitische showprocessen van Tsjechoslovakije in 1952, de ontkenning van de genocide van de Rode Khmer - door onder anderen Noam Chomsky - en de ophemeling van China’s wrede Culturele Revolutie. Links is losgezongen van de realiteit en leeft in een zelfverzonnen, zelfgenoegzame en weelderige bubbel. Op zoek naar een nieuw proletariaat, verzint het een morele superioriteit die over lijken gaat.

JULIEN BORREMANS

Europese verkiezingen: haalt Vlaams Belang een vierde zetel? Traditioneel blijft het in België een beetje op de achtergrond omwille van de samenvallende verkiezingen, maar volgend jaar zijn er ook verkiezingen voor het Europees Parlement. Vlaanderen mag deze keer een vertegenwoordiger extra kiezen, dertien in totaal. Maar ondanks het grotere aantal vertegenwoordigers, dreigen enkele partijen toch een zetel in het Europees Parlement te verliezen. In 2019 had Vlaams Belang aan 19,08 procent van de stemmen genoeg om de laatste Vlaamse zetel in de wacht te slepen. Daarmee haalde de partij drie zetels, een kleine 6,4 procent per zetel dus. Met een Vlaamse zetel extra kan dus verwacht worden dat de Vlaamse partijen volgend jaar iets meer dan zes procent van de stemmen nodig zullen hebben per Europese zetel. Voor partijen die op het federale en regionale niveau al problemen hebben met de wettelijke kiesdrempel van vijf procent, kan het dus lastig worden om ook deze keer in het Europees Parlement vertegenwoordigd te raken.

Groen strijdt voor één zetel Het helpt dus niet veel dat Sara Matthieu, die vandaag al voor Groen in het Europees Parlement zit, met veel steun verkozen werd om de lijst te trekken. Het zal de Vlaamse kiezer zijn die beslist of ze een vervolg zal mogen breien aan haar verblijf in het Europees Parlement. Als we afgaan op de iVOX-peiling van verleden week, dan heeft Matthieu vandaag niet zo heel veel marge meer over om volgend jaar opnieuw verkozen te raken.

Eén zetel voor Open Vld en PVDA? Op dit ogenblik lijken zowel Open Vld als PVDA zeker te zijn van hun Europese zetel. Het verschil tussen de twee partijen is wel dat Open Vld blijft kampen met een negatieve spiraal, terwijl PVDA eerder in een opwaartse trend zit sedert 2019. Bovendien is er voor beide partijen een hemelsbreed verschil over de betekenis van die ene zetel. PVDA haalde in 2019 in Vlaanderen net geen vijf procent, dus voor die partij betekent het halen van één zetel meteen ook winst. In het Franstalige landsgedeelte haalde de partij vier jaar geleden overigens wel een zetel en maakt ze volgens de peilingen zelfs een goede kans om te verdubbelen naar twee zetels. In totaal zijn dat dus drie Belgische zetels voor de communisten. Vergelijk dat met Open Vld die in 2019 nog twee zetels haalde, maar ondanks een extra Vlaamse vertegenwoordiger vol-

gend jaar geen schijn van kans maakt om die twee zetels te behouden. Vallen de verkiezingen voor de Vlaamse liberalen tegen, dan dreigen ze zelfs helemaal uit het Europees Parlement te verdwijnen!

Kan cd&v haar tweede zetel behouden? Bij cd&v is de toestand niet zo dramatisch als bij Open Vld. Lange tijd zag het ernaar uit dat de partij haar tweede zetel in het Europees Parlement zou moeten inleveren. De laatste peilingen geven echter aan dat de partij niet helemaal kansloos is om toch opnieuw twee vertegenwoordigers naar Straatsburg te mogen sturen. Eén mogelijkheid is om net iets groter te blijven dan Vooruit, en in het regionale luik van de iVOX-peiling was het verschil tussen die twee partijen nu reeds minimaal. Een andere mogelijkheid is dat cd&v minstens half zo groot blijft als Vlaams Belang, waardoor de christendemocraten een tweede zetel toebedeeld krijgen vóór Vlaams Belang een vierde zetel krijgt.

Vooruit verdubbelt naar twee zetels Met iets meer dan tien procent van de stemmen haalde de toenmalige sp.a in 2019 slechts één Europese zetel binnen. In de peilingen was de partij geruime tijd zeker van een tweede zetel, maar de ambitie van Europees lijsttrekker Bruno Tobback om ook een derde zetel te kunnen halen, lijkt toch wat voorbarig. Zelfs een topscore van 16,8 procent in de peilingen is daarvoor waarschijnlijk een beetje te weinig, en ondertussen scoort de partij alweer een paar procentpunten lager. De iVOX-peiling van verleden week doet zelfs vrezen dat de tweede plaats op de Europees lijst van Vooruit een strijdplaats geworden is.

N-VA behoudt drie zetels Vrijwel alle peilingen van de laatste jaren geven de N-VA opnieuw drie zetels in het Europees Parlement. Alleen bij een

onverwachts goede score haalt de partij een vierde Europese zetel binnen en alleen bij een onverwacht slechte score moet de N-VA haar derde zetel afstaan. Johan Van Overtveldt en Assita Kanko aan de kop van de Europese N-VA-lijst zijn dus zo goed als zeker van een herverkiezing en wie de derde wordt, hangt af van de voorkeurstemmen.

Haalt Vlaams Belang een vierde Europese zetel? Vlaams Belang staat op stevige winst en is dus meer dan zeker van minstens drie zetels in het Europees Parlement. De vraag is of de winst groot genoeg zal zijn om ook een vierde zitje te kunnen bemachtigen. Daarvoor moet de partij een eindje boven de 25 procent scoren, zoals in de iVOX-peiling van verleden week, en dubbel zo groot worden als cd&v of Vooruit. Er is zelfs een kleine kans op een vijfde zetel als de partij onverwacht goed zou scoren, wanneer bijvoorbeeld Groen of Open Vld Europees volledig door het ijs zakken en geen zetel meer halen. FILIP VAN LAENEN

6 Binnenland

14 december 2023

VERKIEZINGEN

Vlaams Belang hernieuwt vertrouwen in voorzitter Tom Van Grieken

“Eerst Vlaams besturen, dan federaal onderhandelen” © EIGEN REDACTIE

Tom Van Grieken is zondagmiddag met 97,7 procent van de stemmen herverkozen als voorzitter van Vlaams Belang. Bijna 2.000 Vlaams Belang-leden waren afgezakt naar de Koningin Elisabethzaal in Antwerpen om hun vertrouwen in Van Grieken te bevestigen. Tom Van Grieken hoopt na de verkiezingen eerst te onderhandelen over een Vlaamse regering. “Het zou waanzin zijn om ons uiteen te laten spelen ten koste van de Vlaamse democratie en welvaart.”

Tom Van Grieken na het voorzitterscongres

Voorafgaand aan de stemming over Van Griekens voorzitterschap wisselden toespraken van enkele lijsttrekkers en beelden met een boodschap uit elke Vlaamse provincie elkaar af. In zijn slottoespraak dankte Van Grieken alle Vlaams Belangers voor het vertrouwen en beloofde hij dat niet te zullen beschamen. “Het doet ongelofelijk veel deugd om zoveel steun te krijgen”, vertelde Van Grieken achteraf aan onze verslaggever ter plaatste. “We doen het goed in de peilingen, onze organisatie is flink gegroeid en we hebben de wind in de zeilen. Er was ook geen tegenkandidaat, wat de score iets voorspelbaarder maakte.” Ondanks de gunstige resultaten in de peilingen, waant Van Grieken zich nog niet zegezeker. “Een goede peiling is leuk, maar het blijft slechts een peiling. Vlaams Belangers zijn nuchtere mensen. We moeten met de voetjes op de grond blijven staan en hard werken. De systeempolitici zullen alles uit de kast halen om ons te doen mislukken. Het zal nog een lange

strijd worden.” Verder riep Van Grieken in zijn slottoespraak alle Vlaamse partijvoorzitters op om na de verkiezingen van 9 juni eerst te onderhandelen over een Vlaamse regering en dan pas federaal aan tafel te gaan zitten. “We moeten eindelijk samen durven te werken als Vlamingen”, klonk het. “Het zou waanzin zijn om ons uiteen te laten spelen ten koste van de Vlaamse democratie en welvaart.”

Strategie Met die strategie lijkt Van Grieken een bondgenoot te vinden in Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA). Die laatste verklaarde eerder al dat hij na de verkiezingen zo snel mogelijk een Vlaamse regering wil vormen, maar daarover lijkt binnen de N-VA verdeeldheid te bestaan. “Ik begrijp niet waarom Bart De Wever (N-VA-voorzitter, red.) de Vlaamse regeringsvorming ondergeschikt maakt aan de federale”, aldus Van Grieken. “We zijn toch Vlaams-nationalisten? Het Vlaams Parlement en de Vlaamse regering zijn de belangrijkste. Daar liggen de hefbomen om de Franstaligen tot compromissen te dwingen.” ANTON SCHELFAUT

N-VA bevestigt lijst voor verkiezingen op 9 juni N-VA heeft zondag alle namen van de kandidaten voor de Vlaamse, federale en Europese verkiezingen van 9 juni 2024 bekendgemaakt. De lijst bestaat voornamelijk uit vertrouwde gezichten. In Antwerpen trekt voorzitter Bart De Wever (52) naar de kiezer als lijsttrekker op de Kamerlijst en is kandidaat-premier “als dat een doorbraak kan teweegbrengen”. Vlaams minister-president Jan Jambon (63) trekt logischerwijs als Vlaams lijsttrekker naar de kiezer. De lijsttrekkers in West-Vlaanderen waren al enkele weken bekend: Sander

Loones (44) verhuist naar de Vlaamse lijst, Jean-Marie Dedecker (71) voert de Kamerlijst aan, weliswaar als onafhankelijke. De Oost-Vlaamse lijsten worden getrokken door Gents lijsttrekker Anneleen Van Bossuyt (43) (federaal) en Vlaams minister Matthias Diependaele (44) (Vlaams). Theo Francken (45) en Ben Weyts (53) zullen net als bij de verkiezingen van 2019

de federale en Vlaamse lijst in Vlaams-Brabant trekken. Vlaams minister Zuhal Demir (43) zal de Vlaamse lijst trekken en Hasselts burgemeester Steven Vandeput (56) komt op de eerste plek op de Limburgse Kamerlijst. In Brussel trekt Cieltje Van Achter (44) opnieuw de lijst voor het Brussels Parlement. Karl Vanlouwe (53) zal de N-VA-lijst voor het Vlaams Parlement trekken en Toby De Backer voor de Kamer. WANNES NEUKERMANS

Eva De Bleeker (Open Vld) op derde plaats Vlaams-Brabant

Voormalig staatssecretaris Eva De Bleeker (49) zal voor Open Vld op de derde plaats staan voor het Vlaams Parlement. “Samen met Gwendolyn Rutten vorm ik een krachtig vrouwelijk duo in onze provincie”, schrijft ze op haar sociale media.

De strijd om verkiesbare plaatsen is bij Open Vld niet fraai verlopen en - onder andere - Eva De Bleeker lijkt daar het slachtoffer van te worden. De voormalige staatssecretaris was kandidaat om de Kamerlijst te trekken, maar nadat haar naam genoemd werd bij de mogelijke heropstart van Lijst Dedecker, trok ze haar kandidatuur zelf in.

Weinig kans om verkozen te raken

Kandidaat: Frieda Gijbels (N-VA) Tweede plek Kamer Limburg Na Steven Vandeput staat Frieda Gijbels (48) als tweede op de Limburgse Kamerlijst. De paradontologe volgt nu al in de Kamer het gezondheidsen wetenschapsbeleid op en zegt dat nog vijf jaar langer te willen doen. “Als we onze gezondheidszorg betaalbaar willen houden, moet er echt iets gebeuren”, reageert ze. Volgens het Kamerlid, dat vorige keer vanop de derde plek met ruim 14.000 voorkeursstemmen verkozen raakte, zijn er twee zaken waar dringend werk van gemaakt moet worden op vlak van gezondheidszorg. “Ten eerste is er de overheveling

WANNES NEUKERMANS

Eva De Bleeker

Bij de vorige verkiezingen in 2019 haalde Open Vld drie zetels in Vlaams-Brabant. Als de huidige peilingen in lijn liggen met het uiteindelijke verkiezingsresultaat in 2024, betekent dat dat De Bleeker weinig kans maakt om verkozen te raken vanop de derde plek. Indien wel, zou De Bleeker zich graag willen toeleggen op begroting, economie en internationale dossiers. “Het Vlaamse begrotingstekort loopt op tot drie miljard euro. Elk jaar gaat er zeventien miljard euro naar subsidie-uitgaven. Dat kan beter”, klinkt het.

van gezondheidszorg naar de deelstaten”, legt ze uit. “Daar was al sprake van in het huidige regeerakkoord, maar het komt er niet van. Nochtans denk ik dat heel wat partijen eigenlijk wel beseffen dat dat nodig is.” Daarnaast zet ons land veel te weinig in op preventieve zorg, vindt Gijbels. “Verschillende wetenschappelijke rapporten hebben al aangetoond dat investeren in preventie op termijn besparend werkt en dat ons land daar veel te weinig op inzet.” Voorts zegt Gijbels nog te hopen op een “inhoudelijke, sterke campagne”. WANNES NEUKERMANS

Frieda Gijbels

Mensen met migratieachtergrond stemmen na verloop van tijd rechtser Uit het onderzoek ‘Samenleven in Diversiteit’ van het Vlaams Agentschap Binnenlands Bestuur blijkt dat mensen met een migratieachtergrond even gemotiveerd zijn om te gaan stemmen bij gemeenteraadsverkiezingen, als autochtone Vlamingen. Een ander onderzoek van de ULB toont dan weer aan dat vooral Turken ‘etnisch’ stemmen en dat mensen met een migratieachtergrond naar rechts opschuiven. Mensen van Turkse, Marokkaanse, Congolese en Afghaanse afkomst hebben ongeveer een even groot engagement om te gaan stemmen bij gemeenteraadsverkiezingen als autochtone Vlamingen. Alle groepen vertonen een kiesintentie van meer dan 70 procent. Een redelijk percentage twijfelt nog of ze gaan stemmen nu de opkomstplicht is afgeschaft. Zo’n tien procent zegt niet te gaan stemmen. Opvallend: mensen van Poolse en Roemeense afkomst zijn veel minder bereid om te gaan stemmen. Slechts een op de drie mensen van Poolse herkomst zou naar de stembus trekken. Wetenschappelijk onderzoek van Dirk Jacobs (ULB) toont dan weer aan dat de politieke voorkeur van mensen met een migratieachtergrond na verloop van tijd opschuift. Daaruit blijkt dat zij aanvankelijk vaak links stemmen, maar gaandeweg naar rechts opschuiven. WANNES NEUKERMANS

Politiek

IN DE KIJKER

CITAAT VAN DE WEEK

Michael De Cock

Willy Claes:

“Er zijn miljoenen naar de partij gegaan, maar ik zat er niet tussen”

Cultuurpausen etaleren graag hun visie op de samenleving, liefst controversieel, zodat ze zeker gehoord worden. Niet zelden steken ze hun morele vingertje op om de grenzen tussen ‘goed en kwaad’ af te bakenen, zeker wanneer visies de kop opsteken die hen niet zinnen. En al zeker die welke ervoor pleiten dat het met de ongebreidelde cultuursubsidies misschien eens een andere kant op moet, of dat er, gelet op de relevantie, zelfs eens zou moeten gesnoeid worden in het gulle overheidsmanna. Michael De Cock (50) is het prototype van zo’n cultuurpaus. Met de man valt best boeiend te praten als hij het over culturele projecten en de beleving daarvan heeft, maar hij wordt een ‘mister Hyde’ als het over ‘extreemrechts en cultuur’ gaat.

Meer dan dertig jaar nadat hij voor het laatst op een kieslijst stond, zal Willy Claes (85) op de lijst van Vooruit staan in Hasselt. De voormalige minister, partijvoorzitter en secretaris-generaal van de NAVO werd eind vorige eeuw veroordeeld in de Agusta-affaire en verloor toen voor vijf jaar zijn burgerrechten. Claes beweert nog altijd onschuldig te zijn. “Ik ben ten onrechte veroordeeld. Er zijn miljoenen naar de partij gegaan, maar ik zat er niet tussen en wist niets van de constructie”, vertelde hij in De Afspraak. Hij zou zijn onschuld in een boek willen bewijzen.

We kenden al de linkse subsidieslurper Dominique Willaert die de strijd tegen extreemrechts als een persoonlijke kruistocht is gaan beschouwen en er zelfs een boek over schreef. Hij is lang niet alleen. Michael De Cock is ook zo’n strijder en wordt zelfs op handen gedragen door onder andere Marc Van Ranst, een andere zichzelf hoogverheven wanende ‘paus’ die op zijn terrein en ook daarbuiten - via de PVDA bijvoorbeeld - eveneens de strijd tegen het Vlaams Belang - om het ‘beest’ toch maar even te noemen - heeft aangebonden. Als spraakmakende bobo’s allerhande elkaar vinden en in de armen vallen, moet een samenleving óók waakzaam zijn, want zo’n machtsconcentratie van ‘weldenkenden’ kan explosief worden.

België scheldt deel schulden van Mozambique kwijt: meer dan gebakken lucht? De federale ministerraad is vorige week vrijdag akkoord gegaan met het voorstel voor een zogeheten ‘debt-for-climate swap’ tussen België en Mozambique. Dat is letterlijk een kwijtschelding van schulden in ruil voor klimaatinitiatieven. Mozambique is een land in het zuidoosten van Afrika en grenst onder meer aan Zuid-Afrika.

Culturele duizendpoot

Michael De Cock studeerde Romaanse taal-en letterkunde (UA) en dramatische kunst aan het conservatorium te Brussel. Daarna werd hij schrijver, vertaler en regisseur. Hij speelde gastrollen in diverse televisieseries en schreef al meerdere boeken, waarvan er zelfs één in 2015 bekroond werd met een ‘Boekenleeuw’, de Vlaamse literatuurprijs voor het beste jeugdboek van een Vlaamse jeugdauteur uit het voorbije jaar. Ook werden er enkele verfilmd. Tevens werkte hij aan meerdere theaterbewerkingen en regisseerde hij diverse stukken. In 2006 werd De Cock directeur van theatergezelschap ’t Arsenaal in Mechelen. Tien jaar later werd hij de baas van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg in Brussel. Ondertussen was hij ook voorzitter geworden van het (alternatieve) filmfestival MOOOV. Hij is dus een man die het moderne culturele leven kent, omdat hij er met beide voeten in staat. Hij gelooft in de multiculturaliteit en dus ‘diversiteit’, en spreekt en schrijft daarover. Migratie en de problematiek daarrond boeien hem immers bijzonder. Op X trekt hij geregeld de aandacht en lokt hij debat uit. Met zijn scherpe en vaak eigenzinnige opvattingen zet hij zich vaak bewust aan de kant van hen die kunst en cultuur vanuit een progressief-linkse bril bekijken, en waarmee hij zich dus tegenover het rechtse segment in de samenleving opstelt.

Michael De Cock

vat een totale bijdrage van 25 miljoen euro. Op verzoek van de Mozambikaanse overheid is het volledig gewijd aan de strijd tegen klimaatverandering, om de lokale bevolking te helpen zich beter voor te bereiden op de concrete gevolgen ervan.

Klimaatverandering “Het is het eerste Belgische bilaterale programma dat zich uitsluitend richt op klimaatverandering”, benadrukte minister Gennez in Mozambique. “We kunnen niet over solidariteit en ontwikkeling spreken als we de Afrikaanse landen niet bijstaan in de transitie naar een meer klimaatvriendelijke economie. En daarvoor moeten we verder durven kijken dan ‘traditionele’ financiële steun”, aldus minister Gennez. Mozambique is volgens haar extreem kwetsbaar voor de gevolgen van de klimaatcrisis.

Verliezen en schade

Cultuurpact Caroline Gennez en Mozambikaanse minister van BuZa Veronica Macamo

In 1972 sloten de grote politieke partijen van toen een akkoord: het Cultuurpact. Hierdoor moeten openbare culturele instellingen pluralistisch zijn en mogen zij geen gebruikers discrimineren om ideologische, filosofische of politieke redenen. Om daarover te waken, werden vertegenwoordigers uit de partijen volgens hun electorale sterkte afgevaardigd in de bestuursraden van gesubsidieerde instellingen, zonder evenwel invloed te hebben op de artistieke programmatie. Dat ging jarenlang goed tot het Vlaams Belang groter werd en zijn opwachting in die instellingen ging maken. Voor politiek links en groen werd dat een nachtmerrie, want plots werd het problematisch dat er ook een strekking bijkwam die niet in hun ‘democratische’ plaatje paste. Michael De Cock was dan ook in alle staten toen Filip Brusselmans, VB-parlementslid, naar de KVS werd afgevaardigd. “Alles wat hij zegt, staat haaks op waar wij als cultuurhuis voor staan”, liet hij optekenen. Iemand met een andere kijk op samenleving en cultuur - en vooral de subsidiëring ervan - is dus klaarblijkelijk niet welkom, want de ‘pensée unique’ verstorend. Dat werd nog versterkt in een open brief waarin kunstenaars als acteur en PVDA-mandataris Dirk Tuypens en linkse bobo’s als de onvermijdelijke Kristien Hemmerechts, Walter Zinzen en cultuurwetenschapper Ico Maly - die vindt dat al wie niet links denkt, ondemocratisch is - uithaalden naar Brusselmans’ aanstelling. Wat zouden De Cock en co ervan vinden mocht het KVS-subsidiepakket gewoon verminderd worden met het percentage dat overeenkomt met de electorale sterkte van de strekking die in hun cultuurtempel geen plaats verdient? Logisch, toch?!

7 © VRT

14 december 2023

De minister van Buitenlandse Handel en de minister van Financiën zijn immers - overeenkomstig de wet van 3 juni 1964 - gemachtigd om een uitstaande schuld kwijt te schelden ten gunste van de armste ontwikkelingslanden. De minister van Ontwikkelingssamenwerking is bevoegd om ontwikkelingsprogramma’s te ontwikkelen en uit te voeren.

schuld verkleint en we mobiliseren extra middelen voor de strijd tegen de klimaatcrisis”, legde minister Gennez (Vooruit) eerder al uit. Klimaatinvesteringen in ruil voor het kwijtschelden van schulden dus. Mozambique heeft in totaal nog voor 5,6 miljoen euro schulden uitstaan bij de Belgische staat (voorafgaand aan die overeenkomst).

Enabel

Bilateraal samenwerkingsprogramma

Op basis van de bevoegdheden van die drie ministers werd aan het diplomatieke bureau in Maputo, Mozambique, gevraagd om de mogelijkheid voor een debt-for-climate swap tussen België en Mozambique te onderzoeken. Het doel daarvan is om een deel van de uitstaande staatsschuld tussen België en Mozambique kwijt te schelden op voorwaarde dat Mozambique voor de tegenwaarde in de lokale munt projecten rond klimaatverandering financiert, die zullen worden uitgevoerd door het Belgische agentschap Enabel. In dat kader werd die ruil vorige week vrijdag op de ministerraad goedgekeurd voor een periode van 66 maanden (van 15 december 2023 tot 30 juni 2029) voor een totaalbedrag van 2.423.317,34 euro. Het Afrikaanse land betaalt België momenteel jaarlijks 500.000 euro terug in drie schijven. Volgens het ruilvoorstel zou dat geld niet meer naar de Belgische staat, maar naar de rekening van Enabel, het Belgische ontwikkelingsagentschap, vloeien. Zo zou het geld bij de Belgische klimaatprojecten in Mozambique terechtkomen. “Zo vangen we twee vliegen in één klap. De uitstaande

Daarnaast werd op de ministerraad ook het bilaterale samenwerkingsprogramma tussen België en Mozambique 2023-2028 verlengd tot 30 juni 2029. Dat laatste is nodig, aangezien de overeenkomst langer duurt dan het oorspronkelijke samenwerkingsprogramma. Het oorspronkelijke samenwerkingsprogramma werd door minister van Ontwikkelingssamenwerking Caroline Gennez eind juni al voorgesteld in Mozambique. Dat samenwerkingsprogramma tussen België en Mozambique om-

In die context zullen twee van de actiegebieden van de nieuwe Belgische samenwerkingsportefeuille in Mozambique gewijd zijn aan adaptatie en aan klimaatgerelateerde verliezen en schade (“loss and damage”). Dat is het vergoeden van het verlies en de schade als gevolg van de door mensen veroorzaakte klimaatverandering. Voor dat laatste thema, dat centraal stond op de voorlaatste conferentie van de Verenigde Naties over klimaatverandering in Egypte (COP27), is een specifiek budget van 2,5 miljoen euro vrijgemaakt door ons land. Verder ondersteunt België de uitvoering van het Mozambikaanse nationale programma voor duurzaam afvalbeheer. In samenwerking met lokale overheidsdiensten, afvalbeheerders en gemeenten zijn de inspanningen erop gericht om een meer circulaire economie tot stand te brengen, waarin de levensduur van elektrische toestellen, kleren en andere dagelijkse gebruiksvoorwerpen verlengd kan worden. De bouw van recyclagefabrieken in Nacala en Nampula staat daarbij op het programma. THIERRY DEBELS

8 Opinie © SHUTTERSTOCK

14 december 2023

De wereld volgens Newt Gingrich Vorige week had ik de kans om Newt Gingrich te ontmoeten in New York, op een besloten evenement georganiseerd door het Gatestone Institute. Wat een geweldige persoonlijkheid! We hadden de gelegenheid om drie onderwerpen te bespreken: de komende Amerikaanse presidentsverkiezingen, het probleem van en met China en het optimisme waarmee we naar de toekomst moeten kijken. Oordeel zelf: Wallonië is al een halve eeuw het domein van de socialistische partij! Vanaf het begin van de federalisering in de jaren 1970 tot vandaag wordt Wallonië bestuurd door de Parti socialiste (PS). En wat voor een socialistische partij! Een van de meest schandalig corrupte, cliëntelistische, domme en ineffectieve socialistische partijen in Europa. Natuurlijk staat de PS niet alleen. Jarenlang kon ze rekenen op de slaafse steun van de PSC - die later cdH werd en dan Les Engagés - en daarna de al even slaafse steun van Ecolo. De PRL was van de partij, dan weer niet, maar meestal niet.

sidentsverkiezing. Er is niets origineels aan die prognose, behalve dat Gingrich blij is met de waarschijnlijke overwinning van Trump in de voorverkiezing, omdat “alleen Trump de ‘fighting spirit’ heeft om de Democratische machinerie tegen te gaan”. Afwachten maar.

XI JINPING Als we het over internationale zaken hebben, legt Gingrich uit dat China volgens hem op elk niveau - economisch, monetair, financieel, demografisch - in een sleur terecht is gekomen waar het nooit helemaal uit zal komen.

DESASTREUZE RESULTATEN

De Democratische kandidaat zal waarschijnlijk Biden zijn, omdat het te laat is om een alternatieve Democraat naar voren te schuiven Hij werd voorzitter van het Huis van Afgevaardigden op 4 januari 1995 en werd in 1995 door Time magazine uitgeroepen tot ‘Man van het Jaar’ voor zijn centrale rol in de ‘Republikeinse Revolutie’ die een einde maakte aan vier decennia van Democratische dominantie. Gingrich was ook enkele jaren leider van de oppositie van de Republikeinse Partij tegen president Bill Clinton. Newt Gingrich wordt beschouwd als de meest invloedrijke Republikein van dit moment, na Donald J. Trump.

FIGHTING SPIRIT Volgens Gingrich moet je, of je hem nu mag of niet, het idee accepteren dat Donald Trump de Republikeinse voorverkiezing zal winnen en daarom de rechtse kandidaat zal zijn in de presidentsverkiezingen van november 2024. Een grappig detail: op dat moment in het gesprek kwam een Republikeinse activist die naast ons zat tussenbeide om te zeggen dat “er nog niets besloten is” en: “God verhoede dat die loser, dat varken (sic) Trump zich weer verkiesbaar stelt!” Toen hij dat hoorde, herhaalde de oude rot Gingrich simpelweg dat de overwinning van Trump in de voorverkiezing hem feitelijk onvermijdelijk leek, aangezien geen van zijn rivalen een kans lijkt te hebben om te winnen. Volgens Gingrich zal de Democratische kandidaat waarschijnlijk Biden zijn, omdat het te laat is om een alternatieve Democraat naar voren te schuiven, zoals Gavin Newsom, de gouverneur van Californië, die alom getipt wordt voor een pre-

Volgens Gingrich zal China niet de eerste plaats innemen en zal dat waarschijnlijk ook nooit gebeuren En waarom? Omdat het politieke systeem, dat dictatoriaal en tiranniek is in zowel strikte als letterlijke betekenis van die twee uitdrukkingen, het land niet de middelen biedt om dat te doen. Het totalitaire communistische China wordt geregeerd door de ideeën van Xi Jinping, de economie wordt geregeerd door de ideeën van Xi Jinping, bedrijven die het niet eens zijn met Xi Jinping worden vernietigd en de aandelenmarkt is onderworpen aan de grillen van Xi Jinping. Er is geen enkele gemeenteraad die niet strikt wordt geregeerd door de ideeën en richtlijnen van de Chinese Communistische Partij. Met andere woorden, uiteindelijk is Xi Jinping de enige. En als Xi Jinping een fout maakt, nog een fout maakt, en zichzelf op elk niveau in een diep, diep gat werkt, wel, dan biedt het Chinese regime geen oplossing, behalve wachten op de volgende uitbarsting van Xi Jinping, of hem met geweld ten val brengen. Maar China lijkt die weg niet in te slaan. “China,” zegt Newt Gingrich, “gaat de weg van Japan.” In de jaren 1980 werd ons uitgelegd dat de inhaalslag van Japan op de Amerikanen on-ont-koombaar was. Dat bleek onjuist. Maar waarom? Omdat we onze tijd besteden aan het aan de kaak stellen van onze eigen tekortkomingen - en terecht. Maar, dat wil niet zeggen dat

Newt Gingrich en Drieu Godefridi

onze concurrenten perfect zijn. Achteraf is het lachwekkend! De Japanners hebben een aantal ernstige fouten gemaakt, vooral door zichzelf op te sluiten in vriendjeskapitalisme in plaats van echte concurrentie aan te gaan, met daarbovenop demografische ineenstorting, en dus niemand om hen te vervangen. Van geen enkel land kan men zeggen wereldleider te zijn wanneer het zulke fouten weet te maken. Kortom, in de wereld van Gingrich zal China niet de eerste plaats innemen en zal dat waarschijnlijk ook nooit gebeuren. Wijze woorden!

REPUBLIKEINS DEFAITISME En zo belandden Gingrich en ik heel natuurlijk bij ons derde onderwerp: het probleem van defaitisme in de politiek. Gingrich herinnerde zich dat toen hij zijn politieke carrière begon in de jaren 1970, de Democraten al tientallen jaren het Huis in handen hadden en de meerderheid van de Republikeinen zich erbij had neergelegd dat ze ‘voor altijd’ in de minderheid zouden blijven. Waarom? “Demografische trends zijn tegen ons”, zeiden ze. “We zullen nooit meer in staat zijn om ook maar in de buurt te komen van een meerderheid in het Huis. We moeten ons daarbij neerleggen en onderhandelen over een paar concessies met de Democraten in de marge.”

Maar eerst: wie is Newt Gingrich? Newton Leroy McPherson, bekend als Newt Gingrich en geboren op 17 juni 1943, is een Amerikaanse politicus, schrijver en raadslid. In de jaren 1970 doceerde hij geschiedenis en geografie aan het West Georgia College. In die periode was hij actief betrokken bij verschillende Republikeinse campagnes voor het Huis van Afgevaardigden en won uiteindelijk de verkiezingen bij zijn derde poging in november 1978. Van 1989 tot 1995 was hij ‘minority whip’ in het Huis van Afgevaardigden (leider van de Republikeinse fractie).

Aan het begin van zijn politieke carrière zei Gingrich dat hij walgde van wat hij “dat zwakke defaitisme” noemde. Je stelt je kandidaat om te winnen, dacht hij, om vervolgens twee keer op rij van een Democraat te verliezen. Pas bij zijn derde poging werd Gingrich gekozen en begon hij zich het Huis van binnenuit eigen te maken, onderhandelde hij over partnerschappen, veranderde hij geleidelijk de Republikeinse mentaliteit en liet hij hen inzien dat een overwinning mogelijk was. Dat alles totdat hij in 1994 de Republikeinse partij naar een enorme volksoverwinning leidde, die resulteerde in een enorme meerderheid in het Huis - na vier decennia van Democratische dominantie en dat terwijl de oude Republikeinse garde zeurde dat ze voor altijd verslagen waren. Wijze woorden.

MINZAME MAN Op persoonlijk vlak kwam Newt Gingrich op me over als een verrassend minzaam en toegankelijk persoon, begiftigd met die aangeboren gave van de beste politici om een persoonlijke band te vinden met de meest onwaarschijnlijke gesprekspartners. Ik was nog maar net aan hem voorgesteld en Gingrich zei meteen: “Ah, maar jij bent een Belg! Ik hou van de geschiedenis van uw land. Wist je dat ik mijn doctoraatsthesis heb geschreven over het Belgische onderwijssysteem in Congo?” Nou nee, dat wist ik niet, moet ik bekennen, maar deze introductie leverde ons meteen een grote lachbui op, die zeer welkom was.

Aan het begin van zijn politieke carrière zei Gingrich dat hij walgde van wat hij ‘dat zwakke defaitisme’ noemde

Newt Gingrich en zijn vrouw Callista bij paus Franciscus in het Vaticaan

Ik raad ten zeerste aan om Newt Gingrichs laatste essay te lezen, ‘March to the Majority: The Real Story of the Republican Revolution’, waarin hij ook het derde van de hier besproken onderwerpen behandelt. En als ik slechts één les zou mogen meenemen uit dat Amerikaanse monument, dan zou dat ongetwijfeld de geniale aard van de werkende optimist zijn. Terwijl klagers huilen, bouwen hardwerkende optimisten aan de wereld. DRIEU GODEFRIDI

Dossier

14 december 2023

De Spaanse gemeenschap in België GUUS VAN BETTEN

De Spaanse vertegenwoordiging in België begint bij Rodrigo de Saavedra y Vinent, beter bekend als de markies van Villalobar. Die kreupele diplomaat verbleef als vertegenwoordiger van Spanje in België toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak. In tegenstelling tot de Belgische regering, vluchtte hij het land niet uit toen de Duitsers binnenvielen. Als hoofd van de Spaanse legatie in Brussel zette hij zich tijdens de bezetting in om kunstroof, executies, deportaties en bombardementen te voorkomen. Zijn belangrijkste wapenfeit was het beschermen van het Nationaal Hulp- en Voedingscomité. Die organisatie zorgde ervoor dat burgers niet verhongerden, nadat er amper nog levensmiddelen werden ingevoerd vanwege de Britse handelsblokkade. In 1921 werd de Spaanse legatie tot ambassade verheven en werd de markies de eerste Spaanse ambassadeur in België.

Los niños de la guerra De beestachtige moord op de rechtse politicus, Calvo Sotelo, vormde de aanleiding tot de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939). Beide partijen gingen zich in dat conflict te buiten aan ontstellende wreedheden. Honderdduizenden Spanjaarden sloegen op de vlucht, vooral nadat Duitse en Italiaanse bommenwerpers zich in het strijdgewoel mengden. Vele gezinnen kozen ervoor om enkel hun kinderen naar veiliger oorden te sturen. Van de 35.000 Spaanse kinderen die tijdens de burgeroorlog in het buitenland verbleven, kwamen er 5.000 in België terecht. Vanuit de socialistische zuil werd op de grote trom geslagen voor de ‘niños de la guerra’, maar ook katholieke organisaties toonden zich solidair in de opvang. In Gent werden enkele honderden oorlogskinderen opgevangen. De socialistische organisatie Vooruit speelde er een sleutelrol in de verdeling over verschillende pleeggezinnen. Opdat de kinderen niet te veel zouden vervreemden van hun biologische ouders, kregen ze op zondag Spaanse lessen. Na de oorlog bleef slechts een handvol van hen in België wonen. De meesten keerden terug naar Spanje. De bekendste

‘niños’ zijn wellicht de vaders van het Gentse gemeenteraadslid Manuel Mugica Gonzalez en de extreemlinkse historicus Vincent Scheltiens Ortigosa.

De steenkoolmijnen Enkele maanden na de beruchte mijnramp van Marcinelle in 1956, ondertekenden België en Spanje een emigratieakkoord, waardoor de instroom van Spaanse mijnwerkers een hoge vlucht nam. Voor veel Spanjaarden waren de werkomstandigheden in de Belgische mijnen beter dan wat ze in eigen land ervaren hadden. De Spaanse mijnen werden door het Franco-regime als strategische sector beschouwd en georganiseerd op militaire wijze.

al om functionarissen, universiteitsstudenten en andere hooggeschoolde migranten. In 2000 woonden er 45.924 Spanjaarden in ons land. De crisis van 2008 was een drama voor Spanje, waar de werkloosheid een recordhoogte bereikte. Dat jaar is bijgevolg het startpunt van de laatste Spaanse migratiegolf naar België. Het waren hoofdzakelijk twintigers en dertigers die hier trachtten te ontkomen aan de ellende in eigen land. De helft van die nieuwkomers kende al iemand in België. Tussen 2008 en 2014 verviervoudigde het aantal jaarlijkse inschrijvingen van Spanjaarden in Belgische gemeenten. Tussen 2014 en 2022 steeg het aantal in België wonende Spanjaarden verder van 53.212 tot 73.556. © PHOTONEWS

Vorig jaar leefden er 73.556 Spanjaarden in België. Het leeuwendeel daarvan woonde in Brussel en Vlaanderen, respectievelijk 30.609 en 25.796 Spanjaarden. In Wallonië waren 17.151 Spanjaarden geregistreerd. De Spaanse gemeenschap vormt de op vijf na grootste groep van buitenlandse nationaliteiten in ons land.

Voor Franco was het migratieakkoord een manier om van zijn werklozen af te geraken en de sociale stabiliteit te bewaren Werkonwilligen werden behandeld als deserteurs. Bij ons ging het er toch wat gemoedelijker aan toe. Voor Franco was het migratieakkoord een manier om van zijn werklozen af te geraken en de sociale stabiliteit te bewaren. Duizenden Spaanse gastarbeiders trokken daarop naar ons land. Zij vestigden zich voornamelijk in steden als Luik, Charleroi, Vilvoorde en Hasselt. In de jaren tachtig keerden veel van die migranten huiswaarts, maar een aanzienlijk deel bleef in ons land wonen.

Toetreding tot de Europese Gemeenschappen en de crisis van 2008 Nadat Spanje in 1986 toetrad tot de Europese Gemeenschappen, kwam een nieuwe migratiegolf op gang die duurde tot het einde van de eeuw. Het ging daarbij voor-

Koningin Fabiola, van Spaanse afkomst, naast haar echtgenoot koning Boudewijn in 1962

Kansen en uitdagingen Politiek

De politieke verstandhouding tussen Spanje en België is zeer goed. Het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum zorgde in 2017 wel voor ruis op de lijn, zeker nadat de Catalaanse leider Carles Puigdemont een onderkomen vond in ons land. Inmiddels lijken die plooien

helemaal gladgestreken. Sinds er een linkse regering aantrad in Spanje, zitten de Belgische en Spaanse overheden op dezelfde ideologische lijn wat ethische en internationale kwesties betreft. Dat werd recent nog verzinnebeeld door de kritische Israëlreis van premier De Croo en zijn Spaanse ambtgenoot Sanchez, die hen felicitaties van Hamas opleverde.

Spaanse premier Pedro Sanchez, Palestijnse president Mahmoud Abbas en premier Alexander De Croo op 23 november 2023

Economisch Spanje is een belangrijke handelspartner van ons land. Het was vorig jaar onze zevende belangrijkste klant, goed voor 17,2 miljard euro aan Belgische export. Het was ook onze zevende belangrijkste leverancier, ten belope van 24,1 miljard euro aan import. In beide richtingen ging het vooral om chemicaliën en transportmaterialen.

Sociocultureel In het kielzog van de Spaanse gastarbeiders volgden ook de socioculturele verenigingen. In Vilvoorde waren dat het Spaans Huis en later het Centro Andaluz Cultural y Deportivo (CACD). De Spaans-Belgische Vereniging voor Wederzijdse Hulp (1964) zette zich in om de integratie van de Spanjaarden te vergemakkelijken. Ook in Gent dook er een ‘Spaans Huis’ op, eerst als cultureel centrum voor de Spaanse gemeenschap, vandaag als restaurant. De Spaanse Taal- en Cultuurklassen (ALCE), opgezet vanuit het Spaans ministerie van Onderwijs, organiseren taal- en cultuurlessen

voor de Spanjaarden en hun nakomelingen in België. Ook het Instituto Cervantes in Brussel heeft datzelfde doel voor ogen. Jaarlijks zijn er bijna 100.000 Spaanse toeristen die in Vlaanderen overnachten. Ze komen vooral om Antwerpen en Brugge te bezichtigen.

Jaarlijks zijn er bijna 100.000 Spaanse toeristen die in Vlaanderen overnachten Dat is klein bier vergeleken met de 2,5 miljoen Belgen die in 2019 Spanje bezochten. Daarnaast zijn er ook ruim 31.000 landgenoten woonachtig. Belgen zijn daarmee de derde nationaliteit met het grootste aantal vastgoedeigendommen in Spanje. Jaarlijks zijn er 50.000 Belgische studenten en scholieren die de Spaanse taal aangeleerd krijgen. De Vereniging van Spaanse Wetenschappers in België (CEBE) versterkt dan weer de wetenschappelijke banden tussen beide landen.

IN BELGIË VORMT DE SPAANSE GEMEENSCHAP DE OP VIJF NA GROOTSTE GROEP VAN BUITENLANDSE NATIONALITEITEN IN BELGIË ZIJN ER ONGEVEER 73.556 SPANJAARDEN: 42 PROCENT IN BRUSSEL | 35 PROCENT IN VLAANDEREN | 23 PROCENT IN WALLONIË

10 Interview

14 december 2023

BERT ANCIAUX

“Melissa duideli afhank één p gro

Bert Anciaux (64) is nu al een tijdlang gecoöpteerd senator voor zijn partij. De Brusselaar blijft hameren op het belang van de taalwetgeving en spreekt over de Senaat, zijn partij en de politieke en maatschappelijke impact van het conflict tussen Israël en Gaza. Vorige week zag hij hoe zijn goede vriend Fouad Ahidar uit Vooruit stapte, na meerdere conflicten met de partijtop.

ad u het vertrek van Fouad Ahidar zien aankomen?

“Ja, meerdere mensen wisten het op voorhand.”

Ahidar zegt dat hij het niet eens was met de manier waarop de partij aan het evolueren is. Bovendien waren er recent conflicten over zijn stemgedrag bij het onverdoofd slachten en over zijn uitspraken over Hamas. Begrijpt u dat?

leven moet beschermd worden. Meer dan 15.000 doden, dat is niet meer proportioneel. Maar dat is volgens mij niet de enige reden dat Fouad is weggegaan. Ik denk dat het vooral een kwestie van respect is.”

Heeft dat dan met lijstvorming te maken?

“Ik heb begrip voor zijn keuze. Ik ga die niet volgen, maar in zijn situatie begrijp ik ze wel. Over de problematiek van het onverdoofd slachten: ik zou voor verdoofd slachten stemmen. Maar ik vind wel dat men daar ook mag rekening houden met andere bezorgdheden.”

“Nee. Alhoewel dat iedereen wel een beetje gelijk behandeld zou moeten worden, wat niet altijd het geval is. Want Fouad moet geen schrik hebben om verkozen te geraken, want hij wordt op elke plaats verkozen. Maar hoe dan ook is het pijnlijk dat dat moet gebeuren. Het is echt een verlies voor de partij. En los van dat alles: ik hoef het niet eens te zijn met alles wat Fouad zegt en doet, maar ik zal hem altijd waarderen als een bijzonder menselijk persoon, die het hart op de juiste plaats heeft.”

Culturele en religieuze bezorgdheden?

Het is wel een thema dat leeft en waar veel politici al over ‘gestruikeld’ zijn.

“Inderdaad. En in verband met Gaza heeft hij eigenlijk niets meer willen zeggen dan dat je de aanval van 7 oktober niet als een geïsoleerd feit kan zien. Maar hij heeft toen ook uitdrukkelijk gezegd dat elk mensenleven telt en dat hij uiteraard die gruwelijke, terroristische aanval ten stelligste veroordeelt. Net zoals hij terecht de oorlog tegen de Palestijnse bevolking in Gaza veroordeelt. Ik doe dat ook. Daarom denk ik dat de reactie van de partij toen niet echt oké was.”

“Ik vind mij helemaal terug in de manier waarop Caroline het verwoordt. Ik heb mij ook helemaal niet gestoord aan de standpunten die de premier heeft ingenomen tijdens zijn bezoek. Waarom daar vanuit de N-VA dan zo hard op werd gereageerd, begrijp ik echt niet. Ik vind niet dat dat een thema is waarop je je partijpolitiek moet profileren. Iedereen ziet dat de burgerbevolking langs beide kanten het slachtoffer is van dat geweld. Nogmaals: je moet geen vrijgeleide geven aan Hamas. Maar ook niet aan het Israëlische leger.”

Het is dan ook een erg gevoelig conflict. In dat opzicht is het misschien logisch dat de partij nogal fel reageerde op zijn uitspraken? “Dat conflict ligt enorm gevoelig, maar ik vind wel dat de partij, of toch minstens Caroline Gennez en Frank Vandenbroucke in de regering hebben aangetoond dat ook de burgerbevolking moet verdedigd worden, met alle mogelijke middelen. Of dat nu de Israëlische bevolking of de Palestijnse bevolking is: elk mensen-

Er wordt geregeld gezegd: “We mogen het conflict niet importeren.” Dreigt dat wel te gebeuren? “Dat antisemitisme verwerp ik enorm. De Joodse bevolking hier bij ons moet honderd procent veilig zijn en we moeten daar keihard voor werken. Dat is voor mij een vanzelfsprekendheid en ik denk dat de meeste mensen dat wel vinden. Dat conflict kan enkel met redelijkheid opgelost worden en elke serieuze mens weet dat we naar een tweestatenoplossing moeten

DAT ZELFS SPOEDDIENSTEN IN BRUSSEL NIET NEDERLANDSTALIG ZIJN, IS GEWOON GROF

gaan. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Het is vreselijk, en velen hebben boter op het hoofd. In de eerste plaats de meeste landen in de omgeving, want die hebben ook niet verschikkelijk veel gedaan voor de Palestijnen.”

Er is in ons land en in heel WestEuropa een grote bevolkingsgroep die zich nauw verbonden voelt met het lot van Palestina. Is het conflict op die manier niet sowieso al geïmporteerd? “Kijk, ik ben enkele weken geleden in Brussel mee gaan betogen voor vrede in Gaza en voor een vrij Palestina. Dat was een bijzonder vreedzaam gebeuren, met werkelijk geen enkel conflict. Maar dat was wel een enorm gepassioneerde betoging. Natuurlijk voelen mensen zich nauw verbonden met wat er daar gebeurt. Maar dat is voor mij niet hetzelfde als ‘het conflict importeren’.”

Sommige mensen verliezen zichzelf ook wel in emotie in hun reacties. “Om Fouad nu als voorbeeld te nemen: hij is verschillende keren in Gaza geweest, ook toen er blokkades aan de gang waren. Hij heeft daar het vreselijke leed gezien en als je die nabijheid voelt, begrijp ik ook perfect dat je het uitschreeuwt tegen die waanzin.”

We hebben hier in de Senaat afgesproken, waar u gecoöpteerd senator bent. Is dat werk vergelijkbaar met wat er hiernaast in de Kamer gebeurt? “Nee, dat is niet vergelijkbaar. Anders zou ik ook niet zo gefrustreerd zijn. Maar je moet een onderscheid maken tussen de rol van de Senaat en het belang van gecoöpteerde senatoren. Laat ik voor mezelf spreken: ik steek hier heel veel tijd in. Maar het is moeilijk om de zaken in beweging te krijgen, omdat de Senaat nu eenmaal bij de publieke opinie en bij de journalisten al dood en begraven is verklaard.” “Reeds in 1992, toen ik als jonge voorzitter van de Volksunie in de ‘dialoog van gemeenschap tot gemeenschap’ werd gesmeten, heb ik die gesprekken getorpedeerd, tot woede van Jean-Luc Dehaene en ook tot woede van mijn goede vriend Hugo (Schiltz, red.). Ik heb dat gedaan op basis van hoe men de rol van de Senaat zag. Want ik blijf ervan overtuigd dat als je een doorgedreven federale staat behoudt - noem het doorgedreven federalisme of confederalisme -, de Senaat een onmiskenbaar bindmiddel tussen de deelge-

bieden moet zijn. Men zegt dat men dat rechtstreeks kan doen, maar dat is onzin. Er is geen parlementair instrument waar rechtstreeks tussen parlementsleden van de deelstaten een grondig overleg plaatsvindt. Volgens mij moet de Senaat die rol spelen: niet alleen conflicten oplossen, maar ook ideeën uitwisselen. Misschien ben ik oud en versleten, maar ik blijf de Senaat een waardevolle instelling vinden, als een van de sluitstukken van een ver doorgedreven federalisme.”

Maar die rol neemt de Senaat momenteel niet op. “Nee, dat klopt. Daarom ben ik voor een hervorming van de Senaat, maar niet voor een afschaffing. En laat ons eerlijk zijn: er is geen enkele parlementaire instelling die zoveel moeite heeft gedaan om te snoeien in van alles en nog wat, als de Senaat. De uitgaven zijn quasi 100 procent zaken die te maken hebben met vast personeel, of met financiering van politieke partijen. Wat mij betreft mag dat laatste ook zwaar aangepakt worden. Daarvoor heb ik ook een wetsvoorstel ingediend, dat hopelijk zo snel mogelijk besproken wordt.”

Ik blijf de Senaat een potentieel waardevolle instelling vinden “Dus zeg niet dat de Senaat een geldverslindende instelling is, want dat klopt al lang niet meer. Ik ga geen verhalen vertellen over andere parlementaire instellingen, maar ik kan u verzekeren dat het op andere plaatsen veel erger is dan hier.”

Wat voor hervorming heeft u dan in gedachten? “Je moet nadenken over de rol van de Senaat. Je kan zeer snel op één zaak besparen: je kan de gecoöpteerde senatoren afschaffen. Die zijn voor niets nodig: laat de Senaat volledig draaien op deelstaatsenatoren. Maar de inhoud van het werk in de Senaat moet je grondig herbekijken. Als je echt wil dat het een ontmoetingsplek is, dat moet je instrumenten aanreiken om gemeenschappelijk parlementaire initiatieven te nemen.” “Je kan bijvoorbeeld ook de conflicten tussen de deelgebieden volledig aan de Senaat uitbesteden. Vandaag is dat een procedure die nooit tot iets leidt. Je zou in de Senaat ook de parlementaire poot van

Interview 11

14 december 2023

SENATOR (VOORUIT)

a moet ijk maken dat kelijkheid van persoon niet te oot was” het Overlegcomité kunnen organiseren, want die beslissingen worden nu nergens grondig besproken. Je zou in de Senaat een grondige opvolging kunnen organiseren van alles wat er op Europees niveau beslist wordt. Europa moet voor mij meer en meer bevoegheden krijgen, maar er is een democratisch mankement. Er is niet voldoende controle op wat ministers in Europese ministerraden verkondigen. Dat wordt met ambtenaren besproken, maar de Belgische parlementaire opvolging is quasi nihil. Doe dat in de Senaat! Internationale verdragen moeten nu langs zeven verschillende parlementen passeren, waardoor er geen letter aan veranderd kan worden. Doe dat toch gewoon in de Senaat, dan kan je er een grondig debat over voeren.” “Fundamenteel begrijp ik niet dat Vlaams-nationalisten zoals N-VA, die het binnen België willen oplossen, de Senaat willen afschaffen. Als je een separatist bent, begrijp ik dat uiteraard wel: die willen de Kamer ook afschaffen. Maar als je het binnen België wil houden, begrijp ik niet dat men zo gebeten is op de afschaffing van de Senaat. Wil men dan in de toekomst vanuit Vlaanderen geen vinger meer in de pap hebben bij grondwetsherzieningen of herzieningen van bijzondere wetten? Ik blijf de Senaat als een wezenlijke parlementaire ontmoetingsplek beschouwen, waar de deelstaten rechtstreeks bevoegd zijn voor de grondwet. Maar goed, ik weet dat ik een van de laatste der Mohikanen ben.”

Inderdaad, want quasi elke partij zegt dat ze de Senaat wil afschaffen. “Maar als je bij ons het debat voert, zijn alle verstandige mensen het erover eens dat je dan oplossingen moet vinden voor onder meer de betrokkenheid van de deelstaten bij de grondwet en de bijzondere wetten. Helaas zijn er ook roepers die niet verder komen dan: ‘Schaf de Senaat af!’ Indien je de Senaat afschaft, moet je de Kamer minstens evenzeer hervormen.” “Maar ik zie de Senaat zoals hij nu bestaat, nog wel een tijd doorgaan, want de Franstaligen zien geen reden om er iets aan te veranderen. Die vinden het prima zoals het nu is. Ik vind: als het zo blijft duren, kan je de Senaat beter afschaffen. Maar ik zou het een enorme zonde vinden dat we de Senaat niet grondig hervormen en een nieuwe functie geven.”

Zeggen van ‘We schaffen de Senaat af en daarmee is de kous af’, is dus iets te simpel? (Zucht) “Och, de politiek zit tegenwoordig vol simplismen, hé. Pff... het populisme zegeviert. ‘Wat klinkt er goed bij de mensen? Ah, dan is dat voortaan ons standpunt!’ Ik dacht vroeger dat politiek betekende dat je voorop durfde te lopen en dat je tegen

de mensen in durfde te gaan. Maar nu is de mensen naar de mond praten het belangrijkste.”

Hoe komt dat? Angst voor de kiezer? “Weet ik veel! In iedere geval is het electoralisme essentieel geworden, belangrijker dan waarden en normen.”

Heeft u dat zelf zien veranderen? “Natuurlijk. En wat ik nog meer heb zien veranderen, is de macht van politieke partijen. In het parlement zelf, jongens toch! Parlementsleden die zelfs in commissies voorgekauwde teksten beginnen aflezen. Bij besprekingen van wetsvoorstellen reageert men niet op wat er wordt gezegd, maar zegt men gewoon wat er op het papiertje staat. Wat is dan nog de meerwaarde van dat parlementslid? Als je niet eens meer probeert om mensen te overtuigen.

Vlaanderen vecht niet voldoende voor de taalwetgeving in Brussel Als er geen debat meer wordt gevoerd. Ik heb altijd de ambitie gehad om mensen te overtuigen. En dan lachen ze met mij, maar wat is anders onze opdracht hier? We laten de kaas van ons brood eten, hé. De parlementaire democratie is vandaag echt in gevaar.”

Vindt u dat echt? “Absoluut. Parlementen moeten terug versterkt worden tegenover de partijen.”

De parlementsleden laten het wel zelf gebeuren. “Ja, dat klopt. Ze hebben allemaal schrik voor hun plek op de lijst. Sommigen hebben geen schrik voor hun plaats en die trappen het dan af.”

Waarom heeft u het dan niet gedaan?

vandaag te weinig aandacht voor?

“Hoofdzakelijk omwille van het feit dat je dan toch weer het verwijt gaat krijgen dat je het alleen voor het postje doet.”

“Dat blijft nog altijd mijn specialiteit, hoor. Ik vind dat er absoluut te weinig aandacht is voor datgene waarmee het communautaire essentieel te maken heeft: mensenrechten, namelijk het respecteren van de taalwetgeving in Brussel. Dat blijft mijn dada. Ik weet dat dat binnen dit en dertig jaar voorbij zal zijn.”

Vindt u dat Stephanie D’Hose (Open Vld) het niet goed doet als voorzitter? “Dat had er weinig mee te maken. De voorzitster doet dat allemaal niet slecht. Maar of ze het goed doet? Daarvoor moet je volgens mij wat meer vertrouwen hebben in het belang van de instelling.”

Omdat zij zelf de Senaat wil afschaffen? “Goh, ik weet niet precies wat zij op dit moment denkt. Ze is al wel wat van mening veranderd.”

Uw partij heeft sinds kort een nieuwe voorzitter, Melissa Depraetere.

Wat is de meerwaarde van een parlementslid dat een tekstje afleest?

Het is wel opnieuw een relatief jonge voorzitter. Brengt dat geen gevaren met zich mee? “Oké, maar Melissa is ondertussen toch een jonge dertiger. Dat is al iets anders dan Conner, die 26 was toen hij voorzitter werd. Bovendien heeft ze in de Kamer als fractieleider haar strepen al wat verdiend. Ik hoop vooral dat ze gelukkig is in haar leven, wat niet zo gemakkelijk is als partijvoorzitter. Ik hoop ook dat ze zichzelf blijft en niet gekneed wordt om iemand anders te spelen.”

De partij zal met haar richting verkiezingen trekken. Wat verwacht u daar zelf van? “Ik kan dat moeilijk inschatten, maar ik denk dat de sociaaldemocratie in Vlaanderen echt wel kan winnen. We zaten in 2019 al vrij diep en ik vind dat heel het verhaal van gelijke kansen, koopkracht, gezondheid... kan aanslaan.”

In een vorig interview gaf u aan te vrezen voor de ‘flinksere’ koers die Vooruit begon te varen. “Ja, die vrees heb ik nog altijd een beetje. Ik denk dat men vrij bewust de focus legt op waar iedereen het over eens is. Dat is niet onverstandig, maar voor mij is het minstens even belangrijk dat het immateriële, het interculturele, de internationale solidariteit,... voldoende aandacht krijgen.”

U had het daarnet al over waarden en normen. U was één van de enige leden van Vooruit die openlijk de uitspraken van Conner Rousseau veroordeelde. “Ik denk dat veel mensen die uitspraken veroordeelden, maar dat er te weinig mensen dat ook openlijk durfden zeggen. De kip met het gouden ei slachten, is natuurlijk moeilijk. Dom zelfs, soms. Maar er zijn natuurlijk wel principes en waarden die belangrijk zijn voor mensen. En hopelijk ook voor een partij.”

Als jeugdbeweging werden we gediscrimineerd omdat we Nederlandstalig waren. Dat hebben zij veel minder ervaren. Maar ze zullen blijven Nederlands spreken; het zijn nog altijd mijn kinderen, hé.”

Hoe komt het dat die taalwetgeving nog altijd niet gerespecteerd wordt? “Je weet dat ik ook directeur ben van een woonzorgcentrum. Dat is het enige écht Nederlandstalige. Het is onwezenlijk hoe het Nederlands geminacht wordt binnen de gezondheidszorg. Dat men er na zoveel jaren nog altijd niet in slaagt om zelfs maar de spoeddiensten Nederlandstalig te maken, is gewoon grof. En dan de pretentie hebben om voor Brussel nog bijkomende zaken op te eisen rond welzijn, dat vind ik onvoorstelbaar. Die mensen die heel hun leven in Brussel hebben gewoond, gewerkt, zich hebben ingezet: mogen die zich alstublieft in hun eigen taal ergens thuisvoelen? Dat blijft mijn queeste.” “Maar laat ons eerlijk zijn: Vlaanderen zou zich makkelijk kunnen verzetten. Vlaanderen heeft alles voor het zeggen in dit land.”

Alles? Het gevoel is vaak anders. “Economisch, cultureel, administratief, banken,... alles! Als ze willen, kunnen ze die taalwetgeving morgen afdwingen. Maar ze vechten er niet voor. Als de Vlamingen morgen zeggen: ‘Het moet gedaan zijn met het niet respecteren van de taalwetgeving’, dan is het heel simpel. Het is onvoorstelbaar dat sommige ziekenhuizen hun erkenning behouden, terwijl er niemand Nederlands spreekt. Als de Vlamingen zeggen dat dat niet meer kan, dan is dat toch gedaan?” WANNES NEUKERMANS

Toch zou negentig procent van het partijbureau gewild hebben dat hij aanbleef. “Ik was op die vergadering, ik weet hoe het verlopen is, maar ik vond het niet verstandig dat men naar buiten bracht dat negentig procent hem vroeg om te blijven.”

“Er waren veel mensen die vroegen om dat te doen. En fundamenteel vind ik ook dat het aan de parlementsleden is om hun voorzitter aan te duiden, niet aan de partijen. En dat punt wilde ik maken en heb ik gemaakt. Maar ik heb niet doorgeduwd, anders was ik nu voorzitter van de Senaat.”

Maar dat zegt dan toch iets over die principes, die plots minder belangrijk zijn?

“Oh ja, absoluut.”

“Ja, oké. Maar dat is een evolutie. Ik merk ook dat mijn kinderen nog wel Vlaming zijn in Brussel, want in winkels zullen ze eerst Nederlands spreken en bij openbare diensten zullen ze absoluut op hun strepen staan. Maar ze zullen zich er minder aan storen dan ik. In onze kindertijd werden wij gebanaliseerd omdat we Nederlandstalig waren.

“Schitterend. Ik ben fan. Ik vind haar een dynamische, empatische, verstandige jongedame in wie ik echt geloof.”

U speelde zelf een tijd geleden met het idee om een gooi te doen naar het voorzitterschap van de Senaat. Waarom?

Er waren genoeg mensen die uw kandidatuur gesteund hadden?

Dat is een triestige vooruitblik.

“Ja, dat is waar. Maar tegelijkertijd zegt dat ook iets over de afhankelijkheid van één persoon. En ik denk dat het nu aan Melissa is om duidelijk te maken dat die afhankelijkheid veel minder groot is.”

Als laatste wil ik het communautaire nog eens met u bespreken. Is daar

Splits zelf de sociale zekerheid!

Hoofdzetel:

Hoogstratenplein 1 - 2800 Mechelen Tel 015 28 90 90 - www.vnz.be

Word lid van het VNZ.

12 Buitenland

14 december 2023

Cannabis legaliseren? Een slecht idee zoals uit Canadees voorbeeld blijkt U kent het modieus-progressief riedeltje: door cannabis te legaliseren, creëer je een legale handel. De straatcriminaliteit en het bendegeweld houden op, de kwaliteit van de aangeboden drugs wordt beter - waardoor minder mensen sterven - en bovenal: door de legalisering van drugs, neem je een bepaalde prikkel bij jongeren weg om aan drugs te beginnen. Waarom zou de jeugd zich aan drugs vergrijpen als het toch mag en toegestaan is? Het druggebruik zou afnemen door legalisering ervan. Leve de legalisering! Het zoveelste links-utopische verhaal dat niet lijkt te kloppen met de realiteit, zo bewijst een heel recente studie in Canada (D. Miran, JAMA Network Open, Cannabis and legalisation, 27 september en 5 oktober 2023). Het gebruik van cannabis werd vijf jaar geleden in Canada gelegaliseerd, met de eerder vermelde argumenten. Het aantal hospitalisaties als gevolg van cannabisgebruik verdubbelde op vijf jaar tijd. 25 procent van de ondervraagde Canadezen verklaart minstens éénmaal cannabis te hebben gebruikt in de voorbije 12 maanden. Eén derde van de gebruikers stelt zelfs dat ze minstens drie keer per week gebruiken.

Schizofrenie Het zal niet verbazen dat die cijfers overeenkomen met eerdere cijfers uit Colorado en Washington, staten in de VS, die tijdens het presidentschap van Barack Obama het gebruik van softdrugs legaliseerden. De stijging van het aantal ziekenhuisopnames werd ook in een Amerikaanse studie over Californië, Oregon en Washington omschreven als ‘een zware problematiek’. Dat het

druggebruik door legalisering vermindert, is een fabeltje dat best onmiddellijk in de prullenmand verdwijnt. Waar de voorstanders van legalisering het (bijna) nooit over hebben, is het verband tussen cannabisgebruik en de verschrikkelijke ziekte die schizofrenie is. Een ziekte met persoonlijke, familiale, professionele en medische gevolgen. Een ziekte die bijvoorbeeld in Frankrijk ongeveer 650.000 mensen treft (1 procent van de bevolking). Volgens studies zou in 15 procent van de behandelde schizofrenen het gebruik van cannabis aan de oorzaak van de ziekte liggen. Cannabis wordt op steeds jongere leeftijd gebruikt, dikwijls op een leeftijd (tussen 12 en 20 jaar) waarop de hersenen zich volop aan het ontwikkelen zijn. Door het feit dat de ‘kwaliteit’ van de drugs steeds beter wordt, mét een grotere verslaving tot gevolg, zijn de gevolgen voor jonge mensen niet te overzien.

PIET VAN NIEUWVLIET

FRANKRIJK

Arabisch tweede taal in Frankrijk Twee jaar geleden werd François-Olivier Giesbert, een bekend televisiegezicht, in het programma ‘C ce soir’ zwaar gekapitteld toen hij zich kritisch uitliet over de demografische evolutie in Frankrijk: “Ik woon in Marseille, de Franse hoofdstad van het kosmopolitisme, wereldstad waar ik mij best thuis voel. Maar dikwijls, als ik mij te voet naar het treinstation Saint-Charles begeef, door de Canebière, wandel ik met pijn in het hart als ik omzeggens niemand ben tegengekomen die nog Frans spreekt. Wat zal er met onze taal gebeuren?” Hij kreeg van de ondervragende journalist Laure Adler onmiddellijk het eindoordeel: “U bent een blanke, et alors?” De onzekerheid over de toekomst van onze Europese talen is iets wat wel meer mensen bezighoudt. Uit cijfers van het Franse INED (Institut national des études démographiques), gepubliceerd in een boek van Barbara Cassin naar aanleiding van de opening van de ‘Cité de la langue française’ in Villers-Cotterêts, blijkt dat het Arabisch de op een na meest gesproken taal in Frankrijk is geworden en dat meer mensen het Arabisch gebruiken dan er gebruikers zijn van die ‘andere’ talen in Frankrijk, zoals het Occitaans, het Corsicaans, het Bretoens, het Vlaams/Nederlands.

CANADA

Totaal vreemd

Franz-Olivier Giesbert

Het werd stil op de banken van politici en academici bij deze nieuwe cijfers. Want bij het Arabisch gaat het niet om een Romaanse taal of een taal die van oudsher op wat nu het grondgebied van Frankrijk is, werd gesproken, maar om een taal die totaal vreemd is aan de ‘Franse ruimte’. Ook de snelle opmars van het Arabisch verrast velen, vooral diegenen die steeds hebben gezworen bij een

integratie van de nieuwkomers, zoals Xavier North in de Franse krant Le Figaro schreef. North is voormalig afgevaardigde van de DGLFLF, die zich bezighoudt met het taalgebruik in Frankrijk. Men heeft het in de studie van het INED over 3 tot 4 miljoen dagelijkse gebruikers van het Arabisch. Ook in Frankrijk kan men het dus zonder omwegen hebben over parallelle samenlevingen met eigen regels, eigen gebruiken en een eigen taal. PIET VAN NIEUWVLIET

VERENIGDE STATEN

De langzame ondergang van Joe Biden Op 7 november 2020 haalde de westerse wereld collectief opgelucht adem: Trump was verslagen en Joe Biden had de verkiezingen gewonnen. De verwachtingen waren hoog: men zou de ‘democratie herstellen’, evenals alle ‘schade’ die Trump de VS had toegebracht, niet in het minst aan het prestige van het Amerikaanse presidentschap. Drie jaar later blijft er niet veel over van die hoge verwachtingen. De peilingen geven dat ook aan. Zelfs CNN geeft het schoorvoetend toe: Biden doet het in de aanloop naar de verkiezingen van november 2024 slecht in de peilingen. In twee electoraal belangrijke staten, Michigan en Georgia, doet Trump het 6 tot 10 procent beter dan Biden. Erger voor Biden is dat kiezers die in 2020 niét hebben gestemd, nu wél aangeven te willen stemmen, en in groten getale de kant van Trump kiezen. Hoe dat komt? Wel, een ‘perfecte storm’, zou men kunnen zeggen. Veel factoren die iedereen, ongeacht politieke voorkeuren, treffen door een slechte economie en inflatie, en daardoor plots belangrijk lijken. Om met een heel recente reden te beginnen: een peiling van CBS News/YouGov, zoals bericht door Bloomberg, geeft aan dat een derde van de Democratische kiezers zich vervreemd voelde door de steun die Biden aan Israël geeft in hun oorlog tegen Hamas.

Hunters laptop En om helemaal terug te gaan naar de verkiezingsstrijd in 2019: een van de verhalen die door de media krachtdadig onderdrukt werd (want zogezegde ‘desinformatie’), was de ‘Hunter Biden-laptop’. Dat ging over een in een computerwinkel achtergelaten laptop van Hunter Biden, de zoon van de president. Op de harde schijf stond heel wat informatie die uiterst bezwarend is voor Joe en de hele familie Biden. De New York Post, die de primeur had, werd voor 16 dagen van Twitter verbannen, volop in de aanloop naar de verkiezingen. Peilingen lieten zien dat minstens 17 procent van de Democraten een andere stem zouden hebben uitgebracht, hadden ze toen

geweten dat het laptopverhaal waar was, en geen ‘desinformatie’. Dat is weer belangrijk voor een ander gerechtelijk onderzoek. Toezichthoudend agent van de IRS en klokkenluider Gary Shapley getuigde in juni dit jaar voor het Amerikaanse Congres dat ze tijdens hun onderzoek naar belastingfraude gepleegd door Hunter Biden, geen volledige toegang kregen tot diens laptop. Shapley getuigde echter dat de FBI reeds in november 2019 de authenticiteit van de laptop geverifieerd had en dat de FBI bevestigd had dat de harde schijf ervan op geen enkele manier gemanipuleerd was. Wat wil zeggen dat alle bezwarende e-mails, foto’s en verhalen van de laptop niet kunnen worden afgeschreven als een ‘Russische poging tot desinformatie om de verkiezingen te beïnvloeden’, zoals 51 topleden van de verschillende Amerikaanse inlichtingendiensten in oktober 2019 in een openbare brief hadden verklaard. Met een dergelijk officieel bericht als ‘bewijs’, werden toen heel wat burgers, bloggers en zelfs hele accounts van kranten het zwijgen opgelegd. Tot nu blijkt dat het toch waar was, en die brief de inspiratie was van de campagnemanager van Biden, Anthony Blinken. Juist, nu de minister van Buitenlandse Zaken.

Belastingfraude en verregaande corruptie Dat onderzoek leidde vorige week tot 9 officiële aanklachten van belastingfraude ten laste van Hunter Biden. In de getuigenissen van de IRS-klokkenluiders die het ministerie van Justitie beschuldigden hun onderzoek verkeerd aangepakt en vertraagd te hebben, kwam ook naar boven dat het hen verhinderd en verboden werd om ook maar de kleinste sporen die naar Joe Biden hadden kunnen leiden, te onderzoeken.

Wat belangrijk is om op te merken, is hoe ‘special counsel’ David Weiss met die aanklachten bijna terloops de schijnwerper richtte op de buitenlandse omkoping. Juist, belastingonderduiking, maar waar kwam dat geld vandaan dat niet werd aangegeven? Van onder andere de Chinese overheid… De vergelijking met hoe men een maffiafamilie aanpakt, beginnend met de lagere kaders, om dan pas de topmannen ‘te pakken’, lijkt meer en meer op te gaan. Naast dergelijke ernstige aantijgingen die de integriteit en de onafhankelijkheid van de Amerikaanse president volkomen in vraag stellen, is het mentale verval van Joe Biden een schrijnend publiek geheim: valpartijen op trappen of met de fiets, onverstaanbaar mompelen, het hulpeloos rondlopen op podia zonder enig besef waar hij is, de ‘spiekbriefjes’ die heel gedetailleerd opdragen wat te doen en wanneer (tot zelfs heel simpele dingen als ‘ga nu zitten’), enzovoort. Iedereen kan het zien. In een spraakmakend interview met Alex Jones, gaf Tucker Carlson aan reeds in 2020 van een vertrouwelijke bron gehoord te hebben hoe Joe Biden amfetamines slikt, louter om te kunnen functioneren.

Toenemende kritiek Meer en meer stemmen gaan op in protest tegen Biden, wegens zijn gebrekkige aanpak van een hele reeks problemen. Zelfs de Democratische gouverneur van Arizona eiste in een zeer scherpe brief een half miljard dollar van Biden, om aan haar staat terug te betalen voor kosten opgelopen door het falen van de federale overheid in verband met de grenspolitiek. “Het is een absolute humanitaire crisis”, schreef ze. Naast de slechte economie en inflatie, en smeulend ongenoegen over covid, het misbruik rond ‘January 6’, corruptie, ander machtsmisbruik, censuur en zoveel meer, lijkt dit inderdaad een perfecte storm te worden. De ondergang van Biden lijkt onafwendbaar.

WIM VANRAES

Buitenland 13

14 december 2023

DIPLOMATIEKE VALIES

In Oekraïne is een gevaarlijk keerpunt bereikt Een militaire patstelling op het terrein, een conflict dat een uitputtingsslag geworden is (wat Rusland een comparatief voordeel oplevert) en een steeds grotere terughoudendheid om Kiev te steunen. Ziehier de sombere toestand van de oorlog in Oekraïne. Wat vandaag beslist wordt, zal bepalend zijn voor het verdere verloop van het conflict. Een belangrijk scharnierpunt is bereikt, wellicht aan te vullen met het adjectief ‘gevaarlijk’. nen zolang ze kunnen en willen vechten, idealiter tot de Russen helemaal weg zijn, al dan niet met de verovering van de Krim. Vandaag acht men het verstandiger meer diplomatieke kanalen te bewandelen. Uit noodzaak.

“Strategische doorbraak” Precies twee jaar geleden zag het er erg benard uit voor Oekraïne. Een massale samentrekking van Russische troepen aan de grens deed het ergste vrezen. Was het louter intimidatie of ging Moskou de pletwals daadwerkelijk in beweging brengen? Inmiddels kennen we het antwoord, maar de dingen liepen anders dan verwacht. Steunend op jarenlange NAVO-training (de hele tijd behoorlijk onder de radar gehouden), beet Oekraïne van zich af. De opmars naar Kiev werd letterlijk gestaakt en het geweer

Terwijl extra Amerikaanse steun voor Oekraïne het onderwerp van een politiek spel in het Congres is, baart de situatie op het terrein alsmaar meer zorgen. President Biden tovert alvast het bekende witte konijn uit zijn hoed: zijn Oekraïense ambtsgenoot Zelensky. Die ging naar Washington in de hoop zelf de kritische Republikeinse verkozenen te overtuigen. Wanneer u dit leest, weten we wellicht meer over het succes (of uitblijven ervan) van zijn overredingskracht. Eerder lekten geheime gesprekken tussen beide regeringen uit, waarvan de draagwijdte niet onderschat kan worden. Aan Kiev werd diets gemaakt dat, berustend op de vaststelling dat “de VS niet zeker is nog in staat te zijn Oekraïne te kunnen steunen”, het beleid ter zake herzien zal worden. Tot nog toe werd dat in één zin samengevat: “Het is aan Oekraïne om te bepalen wat overwinning betekent.” Begrijp: we steu-

Volodymyr Zelensky bij Joe Biden in het Witte Huis op 12 december 2023

strategisch van schouder veranderd. Oekraïne vocht terug, tot de linies stabiliseerden. En dat bleven ze grotendeels ook, ondanks het hoopvolle offensief tijdens de lente- en zomermaanden. Enkele weken geleden had de opperbevelhebber van het Oekraïense leger het in The Economist over de realiteit dat geen van beide legers in staat was tot een “strategische doorbraak”. Doorgaans wordt die blokkade op conto van de Russische verdedigingslinies geschreven. Maar experts wijzen op een andere relevante factor. Door gebruik te maken van drones allerhande, verkrijgt men een veel duidelijker zicht op wat zich op het slachtveld afspeelt. Direct gevolg daarvan is dat bewegingen sneller gedetecteerd en afgestraft worden, wat de huidige patstelling bestendigt. Maar hoe moet het nu verder?

Oorlogseconomie Sinds februari 2022 kwam Rusland in het verdomhoekje te staan. Het regende economische sancties, maar de implosie van de Russische economie bleef uit. De Russen oriënteerden zich naar andere landen en bespeelden het zogenaamde ‘diepe zuiden’, wiens onverschilligheid ten aanzien van het conflict in het Westen op onbegrip stuitte, terwijl het eerder een les in bescheidenheid had moeten zijn. Militair ging Rusland zich in landen als Iran en Noord-Korea bevoorraden, maar het schakelde ook ruim één jaar geleden over op een oorlogseconomie. Het militaire budget ging de hoogte in en de focus kwam onder meer op de productie van munitie te liggen. Er is terecht altijd gewaarschuwd voor de risico’s van een uitputtingsoorlog, al was het maar dat Rusland meer voorraden heeft, namelijk van man-

schappen en grondstoffen. En daar lijken we precies te zijn aanbeland.

Militaire ontoereikendheid Uit een onderzoek van Carnegie Endowment blijkt dat Oekraïne tijdens de zomer tussen de 220.000 à 240.000 obussen per maand afvuurde. Dat lijkt inmiddels te zakken onder de 90.000, wat nog een veelvoud is van wat zowel de Amerikaanse als Europese wapenindustrie kan produceren, zo’n 25.000 à 28.000 stuks op maandelijkse basis. Ook aan Russische kant ligt de productie lager dan het verbruik, maar het verschil is kleiner, net dankzij die omschakeling naar een oorlogseconomie. Uit de becijferingen van het Insitute for the World Economy, gevestigd in het Duitse Kiel, is gebleken dat de Europese financiële steun van 155 miljard euro meer dan het dubbele van de Amerikaanse bedraagt. Raakt die laatste door het politiek getouwtrek in Washington niet gedeblokkeerd, dan zullen de Europeanen enkele tandjes bij moeten steken. Erg onrustwekkend is de militaire steun die zonder de betrokkenheid van de Amerikanen ruim ontoereikend is. Er was een moment dat het beloftes regende, alleen bleken de doelstellingen vaak niet gehaald te worden. De schokgolf van de Russische invasie werd gevolgd door politieke beloftes om de middelen voor defensie substantieel op te drijven. In de meeste landen is dat engagement inmiddels ingehaald door de harde budgettaire realiteit. Een Russische doorbraak? Enkele maanden geleden leek de vrees ondenkbaar, maar vandaag? Een gevaarlijke mix van desinteresse voor het conflict, een Oekraïens militair apparaat dat op zijn tandvlees zit, een tekort aan middelen en vooral aan gesofisticeerd wapentuig, zijn allemaal elementen die heel wat vragen doen rijzen over hoe de situatie er na de winter zal uitzien. Dat we op een scharnierpunt gekomen zijn, staat buiten kijf. En dat beseft men in Moskou ook. GDD

DUITSLAND

Prikkeldraad tegen migranten… in Milaan Halverwege november kwamen de inwoners van de Milanese wijk Piombino (Liguria) op straat om te protesteren. Een dame van 90 jaar vocht op dat moment voor haar leven. Ze was het slachtoffer geworden van een gewelddadige diefstal. De vermoedelijke dader, een Senegalees, die al onder verdenking stond aangaande andere gewelddadige diefstallen, was op de vlucht. “De politiediensten kwamen al langs, maar konden niets doen. We hebben schrik, zelfs overdag”, was de algemene teneur. Milaan staat met stip op één als de meest gevaarlijke stad in Italië, na een explosie van seksuele misdrijven. Toch houdt de centrumlinkse, groene burgemeester Beppe Sala vast aan het oude progressieve axioma ‘Onveiligheid is een kwestie van perceptie’. Op het commerciële kanaal Rete 4 is een video te zien, waarop de chaos en de ontreddering in de wijk Quarto Oggiaro (op 6 kilometer van het centrum van Milaan) in al zijn ‘glorie’ werd samengevat. Het is een wijk waar bewoners zich elke dag een weg moeten vechten tussen Noord-Afrikaanse dealerbendes, tussen afval en gebroken flessen op de straten.

Duidelijk verband tussen migratie en criminaliteit “Sinds ze hier opvangcentra hebben ingeplant, hebben ze de wijk geruïneerd. Er zijn vreemdelingen, Noord-Afrikanen vooral, die oudere mensen bestelen. Ze dealen, ze zetten de boel overhoop, elke dag is er wel een gevecht”, aldus een barman in het filmpje, waarin wijkbewoners hun wanhoop uitschreeuwen. En dan is er nog de prikkeldraad rond woningen en woonprojecten, boven op de hoge toegangspoorten. Eén van de bewoners van wooncomplexen-met-prikkeldraad: “We hebben die geplaatst om Noord-Afrikanen te beletten naar binnen te klimmen. De hoge poorten voldeden niet? Neen, inderdaad, we hebben verschillende mensen binnen de poorten aangetroffen. Daarom hebben we prikkeldraad geplaatst. Het is hier elke dag oorlog, weet je.” De beelden gaan Italië rond: het is een opeenvolging van vreemdelingenbendes die met hun wapens mensen bedreigen, die zich drogeren, die vechtpartijen leveren in de straten en in het park… waar kinderen aan het schommelen zijn.

PIET VAN NIEUWVLIET

Duitse vakbondsfunctionaris geeft toe: druk op AfD-vriendelijke horeca © YOUTUBE

ITALIË

Reinhard Neudorfer

Op sociale media werd een opname van de Bundesparteitag van de uiterst linkse Duitse partij Die Linke vertoond, waarin een spreker oproept tot geweld tegen AfD-leden en sympathisanten. De spreker is Reinhard Neudorfer, kandidaat voor Die Linke voor het Europees Parlement en daarnaast ook bestuurslid van DGB, de Deutscher Gewerkschaftsbund, de grootste Duitse vakbond, en dat in de Kreis Rems-Murr in Baden-Württemberg. In zijn toespraak bracht hij hulde aan de plaatselijke Antifa-groep. Hij gaf uitleg over hun ‘manier van werken’, bijvoorbeeld als het gaat om een horecazaak waar AfD haar bijeenkomsten organiseert. Antifa spreekt de uitbater eerst op ‘een vriendschappelijke manier’ aan om hem te overtuigen dat hij de terbeschikkingstelling van zijn zaal beter zou schrappen. Als dat niet gebeurt, spreekt men hem ‘veel minder vriendelijk’ aan. Als ook dat niet helpt, sluiten de linkse terroristen andere stappen niet uit. “Er zijn nog mogelijkheden, maar daarover ga ik in het openbaar verder niets zeggen.” Applaus in de zaal, gejuich op alle banken.

Duitse vakbond en links-radicale contacten De bemerkingen van Neudorfer werden door een microblog met de naam ‘Dokumentation Linksextremismus’ in verband gebracht met een voorval in dezelfde regio. In Schorndorf zou het tot ernstige beschadigingen zijn gekomen aan de Gaststätte Remstalstuben, waar eerder AfD-bijeenkomsten waren gehou-

den. Linkse extremisten hadden de ramen ingeslagen en verf op de muren gespoten. Er was voor minstens 10.000 euro schade. Neudorfer heeft zijn contacten in het uiterst linkse netwerk. Bij een demonstratie tegen een AfD-bijeenkomst in Backnang 4 jaar geleden trad hij op als DGB-vertegenwoordiger. Hij eiste er de dringende “re-politisering” van de vakbonden, want “we zijn een strijdorganisatie en moeten dat blijven”. De bijeenkomst was georganiseerd door de alliantie ‘Zusammen gegen Rechts - Rems-Murr’. Verder is Neudorfer eveneens bestuurslid van de Rosa Luxemburg-Stiftung.

PIET VAN NIEUWVLIET

14 Interview

14 december 2023

“Vandaag zijn er nog steeds maar liefst 50 miljoen slaven” © BRON BEKEND BIJ DE REDACTIE

EVELINE VAN AMSTEL - AUTEUR

Eveline van Amstel

In de huidige tijden horen we regelmatig over de zogenaamde ‘herstelbetalingen’. Vandaag gaat dat vooral over Afro-Amerikanen die geldsommen eisen ter compensatie van de slavernij die sommige van hun verre voorouders ondergaan hebben. We gingen onder andere daarover in gesprek met Eveline van Amstel, auteur van het boek ‘Slavernij doorheen de wereldgeschiedenis’.

n haar boek vertelt Van Amstel meteen wat de bedoeling is, namelijk een schets geven van slavernij doorheen de wereldgeschiedenis. “Slavernij komt vaak aan de orde in de media, maar er wordt dan vooral over bepaalde details gesproken of over een bepaald tijdvak, bijvoorbeeld over de trans-Atlantische slavernij in de 17de eeuw”, vertelt de in Vlaams-Brabant wonende Nederlandse. “Ik wilde met het boek het geheel laten zien, zodat je dan ook bepaalde ontwikkelingen vanuit een ruimer perspectief kan aantonen.”

De islam staat niet negatief tegenover slavernij Bovendien wil Van Amstel mensen er ook van bewustmaken dat slavernij ook nu nog voorkomt: “Zo zijn er vandaag nog steeds maar liefst ongeveer 50 miljoen slaven. We mogen trouwens niet vergeten dat slavernij in de praktijk nog veel erger was en is dan mensen denken. Soms lijkt het slechts een voetnoot in de geschiedenis, maar doorheen de hele geschiedenis stond slavernij centraal in de meeste maatschappijen en culturen.”

Wat duidelijk is, is dat slavernij in vrijwel alle culturen bestond. Waarom was dat in feite zo? “Mensen waren geneigd om de ander anders te behandelen, anders dan de leden van hun eigen groep. Voor de eigen mensen wilde men best goed zijn, maar niet voor iemand daarbuiten. Dat dualisme zie je bij vrijwel alle heidense culturen. Dat is een soort van geweldsspiraal waar men echt niet uitkomt. Bepaalde naburige volkeren of stammen vielen elkaar constant aan. Ze roofden, plunderden en namen mensen mee om die tot slaaf te maken. Dat herhaalde zich eindeloos…”

… maar op een bepaald moment gelukkig niet meer. Hoe kwam dat? “In mijn boek toon ik de invloed van de westerse beschaving op de wereldwijde afschaffing van slavernij aan. Die afschaffing was een unicum in een wereld waar slavernij als een vanzelfsprekend onderdeel van de maatschappij werd gezien.”

De westerse beschaving is gevormd door het judeo-christendom. Kunt u uitleggen welke invloed dat had op de slavernij in Europa? “De afschaffing van slavernij in Europa was een heel lang proces dat alleen kon slagen dankzij de eeuwenlange inspiratie en invloed van het judeo-christendom. De morele ontwikkeling onder invloed van de joods-christelijke cultuur was een belangrijke factor in de uiteindelijke afschaffing. Het was een cultuur waarin langzaam maar zeker meer rechten voor de slaven en de rest van de bevolking ontstonden. Die rechten werden daarna omgezet in wetten. In die context ontstond bijvoorbeeld in de hoge middeleeuwen het feodale stelsel waarbinnen zich eveneens het concept van de lijfei-

genschap ontwikkelde. Lijfeigenen hadden een andere relatie met hun heer, vergeleken met slaven. Lijfeigenen werden horigen die gebonden waren aan het land, maar ze waren niet meer het eigendom van de meester. Ze werden als mensen erkend en ze waren niet meer iemands eigendom. Dat maakte in de praktijk een groot verschil.”

U schrijft dat de verlichtingsidealen in feite al begonnen waren in de middeleeuwen. Kunt u dat uitleggen? “Veel mensen denken dat slavernij afgeschaft is door verlichte filosofen, maar ik wijs erop dat die afschaffing niet op één bepaald moment gebeurd is, maar wel een heel lang proces gekend heeft in Europa onder invloed van het christendom. De verlichte filosofen hebben alleen maar op het einde een rol gespeeld, namelijk bij de afschaffing van de overzeese slavenhandel en van de slavernij in de koloniën. De wetten waarin de afschaffing is vastgelegd, zijn wel aan te wijzen op een specifiek moment en daarin heeft de verlichting dus een specifieke rol gespeeld.”

Die wetten werden niet alleen nationaal doorgevoerd, maar dankzij Groot-Brittannië en de Verenigde Staten werden die internationaal afgedwongen. “Ja, zij waren de voortrekkers. Hoewel Engeland gedurende een korte periode de grootste slavenhandelaar was tijdens de trans-Atlantische slavenhandel en de Verenigde Staten een groot aantal slaven hadden, hebben zij, grotendeels onder invloed van de christelijke abolitionisten en tegen hun eigen economische belangen in, uiteindelijk wereldwijd de slavernij afgeschaft.”

Wanneer het gaat over slavernij, lijkt de trans-Atlantische slavenhandel altijd onder een microscoop te liggen. Men vergeet echter vaak dat er ook in het Verre Oosten en in de hele islamitische wereld heel veel slavernij was doorheen de geschiedenis. Kunt u die periodes vergelijken? “De trans-Atlantische slavenhandel krijgt terecht veel aandacht, maar in vergelijking met de slavenhandel van de islamieten was dat een korte periode. De islamitische slavenhandel was bovendien wreder. Mannen en jongens bijvoorbeeld, werden namelijk vaak gecastreerd. Dat was niet het geval bij de slaven van de trans-Atlantische slavenhandel. De islamitische slavernij was ook grootschaliger en had plaats gedurende een langer deel van de geschiedenis.” “Dus het is niet eerlijk om alleen te focussen op de trans-Atlantische slavenhandel, want het is uiteindelijk de westerse beschaving die de slavernij afgeschaft heeft. Dat heeft trouwens veel bloed, inspanningen en geld gekost. Zo was er bijvoorbeeld in de 19de eeuw de Amerikaanse Burgeroorlog, waarbij honderdduizenden soldaten gesneuveld zijn. De Engelsen van hun kant hebben enorm veel inspanningen geleverd om andere volken te overtuigen en te dwingen om te stoppen met slavenhandel en slavernij. Op de Middellandse Zee onder andere heb-

ben ze met marineschepen gesurveilleerd en hebben ze fortuinen gespendeerd aan het compenseren van slaveneigenaren nadat de slavernij was afgeschaft. De Engelsen zijn daarmee zelfs tot recent bezig geweest om dat af te betalen. De Engelsen en de Amerikanen hebben met hun inspanningen de wereld uit de tredmolen van geweld en slavernij gehaald door de rechten van de mens op te nemen in hun eigen grondwetten en die ook in het internationaal recht op te laten nemen en af te dwingen. Anders zou er geen vrij Westen geweest zijn.”

Hoe komt het dat in de islamitische wereld slavernij nauwelijks of geen aandacht krijgt? “Het is de westerse mentaliteit om fouten te durven toegeven, om er dan ook van te leren. Maar in de islamitische wereld is het veel moeilijker om fouten uit het verleden toe te geven. Dat ligt daar gevoeliger. In de islamitische wereld zien ze de door hen bedreven slavernij zelfs niet als een fout.”

Dat betekent dan wellicht ook dat men in de islam een andere opvatting heeft over slavernij? “Ja, slavernij bij de islam is een heel ander verhaal. De islam staat niet zo negatief tegenover slavernij als het Westen. Mohammed noemt zichzelf bijvoorbeeld een slaaf van Allah. Dus in principe hebben islamieten daar geen probleem mee. Hun moraal is uitgesproken dualistisch. Dat betekent dat ze mensen binnen hun eigen groep anders behandelen en beschouwen dan mensen die niet van hun eigen groep zijn. Het gebied van de islam noemen ze de ‘dar al-islam’. Daar gelden bepaalde normen en waarden, en daar mag je dus ook geen andere medegelovigen tot slaaf maken.

Overal waar armoede heerst, dreigt slavernij Je mag normaal gezien geen moslim tot slaaf maken. Maar het gebied buiten de dar al-islam is de ‘dar al-harb’. Dat is het gebied van de niet-moslims, dus ‘van de oorlog’. Daar mogen islamieten wel slaven maken onder de niet-islamitische bevolking. Europa heeft het zwaar te verduren gekregen in de middeleeuwen en zelfs nog in de moderne tijd door de vele oorlogen en razzia’s die onder anderen de Moren en de Ottomaanse Turken voerden. De gebieden van Joden, christenen en alle niet-moslims moesten en moeten worden veroverd. Dat staat zo in de Koran. De islam wil de hele wereld onderwerpen, goedschiks of kwaadschiks. De manier waarop maakt niet zoveel uit.”

Het concept ‘herstelbetalingen’ voor slavernij bestaat dan ook niet in de moslimwereld, terwijl men in de VS, één van de grote krachten achter de afschaffing van de slavernij, regelmatig dat concept weer oprakelt. Wat vindt u van herstelbetalingen? “Die herstelbetalingen zijn in principe al gebeurd. Engeland heeft veel slaven vrijgekocht en de Verenigde Staten hebben in hun ‘Civil War’ bloedgeld betaald. In de westerse koloniën waren er bovendien talrijke projecten van de westerlingen om de lokale bevolking te helpen en zelfstandig te laten worden. Dus ja, om nu nog over herstelbetalingen te spreken…” “Ik begrijp echter ook dat het nooit genoeg zal zijn voor sommigen, omdat er leed is toegebracht dat men niet of nauwelijks kan goedmaken. Maar als men naar Europa en de rest van de wereld kijkt, ziet men dat ieder land of volk wel op een of meerdere momenten slachtoffer is geworden van slavernij. Wie moet dus wie gaan beginnen uit te betalen? Dat stopt gewoon nergens.

Daarom vind ik het verstandiger om ons te richten op de slavernij die we nu hebben. In India bijvoorbeeld, of andere gebieden waar nog heel veel werk te doen is om mensen te helpen hun vrijheid terug te krijgen.”

U vermeldde al dat er vandaag nog altijd maar liefst 50 miljoen slaven zijn in de wereld. Hoe is dat mogelijk? “Slavernij bestaat in onze tijd vooral in landen waar het rechtssysteem niet goed functioneert of zelfs afwezig is. Wanneer dat systeem naar behoren werkt, kan je naar de rechter stappen om je gelijk te halen of kan je rekenen op bescherming van politie en gerecht. In de grondwetten van westerse samenlevingen staat immers dat iedereen vrij is en dan worden mensen en burgers zonder onderscheid beschermd.” “In India bijvoorbeeld zijn er wel wetten tegen slavernij, maar er heerst veel armoede. Die armoede drijft heel wat mensen in de slavernij. Men belooft die mensen dat ze werk krijgen en ze worden met een busje meegenomen. Ze krijgen inderdaad werk, maar de deur gaat daarna letterlijk en figuurlijk dicht, en ze kunnen niet meer weg. De facto zijn die mensen tot slaven gemaakt. Gelijkaardige situaties kom je bijvoorbeeld in Thailand tegen, maar dan vooral in verband met prostitutie. In Qatar en Saoedi-Arabië is nog veel slavernij. Zelfs in Europese landen, zoals Roemenië, vind je ook nog vormen van slavernij. Overal waar armoede heerst, dreigt slavernij.”

U vermeldt in uw boek dat er ook “zonder moreel besef geen verbetering zal komen”. Kunt u verduidelijken welk moreel besef dat juist is? “Dat is het joods-christelijk moreel besef dat uit de mozaïsche wetten afkomstig is. Kort samengevat: behandel de ander zoals je zelf behandeld wil worden.”

De zogenaamde ‘gouden regel’... “Ja, inderdaad (lacht). En iedereen is gelijk voor de wet. Dat zijn de belangrijkste elementen en die hebben wij uit de Bijbel gehaald. Dat is onze eerste bron, zeg maar. De humanisten hebben zich daar later ook bij aangesloten. Zij komen gewoon voort uit de christelijke beschaving. We moeten terugkeren naar onze wortels en kijken vanwaar onze beschaving komt. Iedereen moet datzelfde moreel besef hebben, iedereen moet achter dat idee staan. Alleen dan is het veilig voor iedereen.” “Doorheen de geschiedenis is het steeds zo dat op een bepaald moment andere, antichristelijke machten de kop opsteken, zoals het nazisme bijvoorbeeld. Churchill zei op een bepaald moment dat men de christelijke beschaving moest redden van het nazisme. Ook bij ISIS zag je de gruwel terugkomen. We moeten die antichristelijke machten op tijd herkennen, zodat we die kunnen bestrijden en ze niet de overhand laten krijgen.” STIJN DERUDDER

https://www.standaardboekhandel.be/ p/slavernij-doorheen-de-wereldgeschiedenis-9789464870794

Vlaming in de VS 15

14 december 2023

In deze rubriek maken we kennis met Wim Vanraes (°1980). Hij vertelt ons wekelijks onder meer over hoe hij het leven als Vlaming in de VS ervaart, wat hij als familieman met vrouw en vier kinderen allemaal meemaakt in het dagelijkse leven en wat zijn band nog is met Vlaanderen.

HET LEVEN ALS VLAMING IN DE VS

Jonge Amerikaan in Vlaanderen: conclusie Als vader van drie zonen is het een van mijn taken hen te leren hoe om te gaan met de (beperkte) plaats van geweld en agressie. We spreken vaak over geschiedenis en wapens, en daar komt dan dikwijls een oorlogsfilm aan te pas, om die lessen visueel weer te geven. Films zoals ‘Hacksaw Ridge’, ‘Uri’, ‘Lone Survivor’ en ‘1917’ helpen een duidelijker beeld te schetsen van verschillende historische voorvallen. Maar hoe leer je een drietal energieke knapen dat oorlog niet mooi is, dat er uiteindelijk geen echte winnaars zijn? Moeilijk. zo onbeduidend en onbelangrijk vergeleken met het hele slagveld zelf. En dat was enkel wat er op de bodem zichtbaar is, zonder te graven, meer dan 100 jaar na die slag. Ik besefte plots het ongelooflijke geweld dat toen moet hebben plaatsgevonden, om zo een resultaat te bieden. Ik stond stil, en keek gewoon om me heen… Het duurde even voor ik opnieuw begon te bewegen. Dat is wat oorlog is…”

Grafvelden Naast de musea, de slagvelden en de gesprekken en verhalen tijdens de lunchpauzes met de gids, waren uiteraard ook bezoeken aan de grafvelden aan de orde. Luc merkte een verschil op tussen de Franse, Belgische, Duitse, Britse en Amerikaanse begraafplaatsen. “De Franse en Belgische waren het minst georganiseerd en onderhouden, terwijl ik de Duitse beter ingedeeld vond, maar minder aantrekkelijk of toch niet zo mooi als ze hadden kunnen zijn.” Ik had hem al eerder verteld over Vladslo en de beelden van Käthe Kollwitz, het Treurend Ouderpaar. Op die begraafplaats is er geen plaats voor glorie en roem, had ik hem uitgelegd, enkel verlies en de prijs van het oorlogsgeweld. Nu zag hij dat zelf ook.

“De Amerikaanse begraafplaatsen waren echter buitengewoon ingericht, zeer goed onderhouden, en uiterst mooi, met bloemen en goed gesnoeide bomen en struiken.” De Britse ook, gaf hij toe toen ik hem vroeg over Tyne Cot Commonwealth War Graves Cemetery. Hij ging verder met zijn uitleg: “Op de Amerikaanse grafvelden waren wandelpaden aangelegd en monumenten opgericht, minder op de Belgische en Franse. Tijdens mijn bezoek was dat het enige dat ik beter vond aan Amerika: het besef van Amerikanen, om diegenen die gesneuveld zijn, die hun leven voor hun land gegeven hebben, te eren en te bedanken. Het voelde voor mij aan alsof Europese landen dat minder of niet helemaal begrepen.”

Luchtmacht Luc houdt van zijn land, Amerika, maar ook van de streken waar zijn wortels liggen. Hij kan nuchter de verschillen zien en toch trots zijn op wie hij is. Volgend jaar, na zijn humaniora, wil hij in dienst gaan bij de Amerikaanse luchtmacht, voor een stuk naar het voorbeeld van zijn oom Chris, een paracommando bij het Belgische leger, die tien jaar geleden als gevolg van een plotse ziekte overleed. De geschiedenis herhaalt zich niet altijd, maar rijmt dikwijls heel mooi. En zo is het goed.

Kerken

WIM EN LUC VANRAES © WIKIPEDIA

Luc (17) bezichtigde verschillende slagvelden, waaronder die in Normandië uit de Tweede Wereldoorlog, de Westhoek en ook het slagveld aan de Somme. Dat bezocht hij met een gids, een ex-paracommando, om te zoeken naar artefacten van die oorlog. Hij omschreef het als het meest gedenkwaardige gebeuren van zijn reis naar België en vertelde het zo: “Allemaal hebben die voormalige slagvelden iets indrukwekkends, plechtig. Het gaf een gevoel zoals wanneer je een kerk binnenstapt, waar je het nodig vindt respect te betuigen omwille van waar je bent. Op het slagveld aan de Somme heerste dit gevoel van rusteloosheid en onbehagen, een welhaast misselijkmakende gewaarwording die je vervult wanneer je daar bent.” Bijna elke stap liet hem een loden balletje vinden, van granaatkartetsen. Hier en daar vond hij kogels, nog met de huls. “Daar is een soldaat gesneuveld”, legde de gids uit. De gids vond ook een botfragment. “Waarschijnlijk menselijk…” Dat werd dan mooi in een putje terug de grond in gestopt. En overal, maar dan ook overal, scherven metaal. Groot, klein, maar altijd scherp en kartelig. Luc verhaalde zijn ervaring zo: “Toen ik daar rondliep en overal op de grond fragmenten ijzer, kogels en loden balletjes zag op dat kleine stukje akker,

ben gedeeltes die middeleeuws zijn, naast barokke delen, en zelfs hedendaagse toevoegingen. Prachtig hoe de geschiedenis zo verweven is. Mijn favorieten waren de kathedraal van Antwerpen, Tongeren, Brugge en Gent. Maar aan de top staat toch de ‘oude kerk’ in Sint-Niklaas. Hoewel ik moet toegeven dat die keuze, dat favoritisme waarschijnlijk te wijten is aan een zekere vooringenomenheid.”

Tot slot blikt hij terug op dat andere prominent aanwezige erfgoed: “Kerken in Europa en België zijn zeer oud, maar zo mooi en schoon. Amerikaanse kerken hebben die grandioze afmetingen en praal niet, en staan niet zo dicht bij de gemeenschappen voor en door wie ze zijn gebouwd. Ik mis nu echt het geluid van klokken, van een beiaard die speelt! Ik wou dat we dat hier ook hadden! Sommige kerken heb-

Treurend Ouderpaar

BOEK

De uitvinding van het individu De uitvinding van het westerse liberalisme

“Wat is kenmerkend voor de geschiedschrijving van de laatste eeuwen? Het is een neiging om de morele en intellectuele afstand tussen de moderne wereld en de antieke wereld te minimaliseren, en tegelijk de morele en intellectuele afstand tussen het moderne Europa en de middeleeuwen te maximaliseren.” Ziedaar, een citaat uit het boek dat de centrale these kernachtig samenvat. Maar over welke verschillen, respectievelijk gelijkenissen gaat het precies? Larry Siebentop mag dan niet meteen een belletje doen rinkelen, zijn curriculum oogt meer dan indrukwekkend. Deze Brits-Amerikaanse filosoof doceerde onder andere aan de universiteiten van Oxford en Madrid, en is gespecialiseerd in het liberalisme. Hij stelt vast dat in de renaissance en tijdens de verlichting men nogal losjes omgaat met feiten en stellingen uit het verleden, te vaak omwille van een antiklerikale agenda. Figuren als Gibbon, Montaigne, Macchiavelli en Burckhardt beweren dat het basisidee van het individu zijn wortels vindt in de klassieke oudheid en niet in de middeleeuwen. Siebentop neemt de lezer bij de hand om die dubbele vergissing met argumenten te ontkrachten. Hij herinnert ons eraan dat zowel bij de Grieken als de Romeinen religie onlosmakelijk vasthangt met familie, stam en stad. De godin Pallas Athena behoedt onder andere de stad Athene, terwijl de Romeinen hun eigen huisgoden (Lares, zijnde de geesten van hun voorouders) vereren. Wereldlijke heersers combineren die met een religieuze functie. Wetten dienen enkel de burgers te beschermen, niet vreemdelingen of slaven. U merkt het al: de res publica in de oudheid primeert boven het private belang. Koppel dit aan het gezag van de pater familias en men kan enkel besluiten dat de antieke samenleving opgebouwd is op basis van sociale ongelijkheid. Meer zelfs, ook de goden dienen zich te schikken naar de logos, de wetten van de natuur.

Christendom als promotor van de gelijkheid De schrijver poneert dat met het christendom een radicale breuk komt. Dat nieuwe

geloof is niet enkel universalistisch, maar predikt ook de gelijkheid van iedere mens. Antieke helden zoals Odysseus en Achilles staan in relatie tot hun gemeenschap. De christelijke martelaars zijn vaak eenzame kluizenaars, gericht op innerlijke ascese. Ook de rol van de vrije wil in plaats van Dame Fortuna verraadt een focus op de rol en de verantwoordelijkheid van iedere mens an sich. Samengevat, het christendom heeft de sociale entiteiten uit de oudheid ondergraven en tegelijk de ondergeschikte rol van vrouw en kinderen in vraag gesteld. In West-Europa komt daarbij dat de clerus en de wereldlijke macht elkaar uiteindelijk in evenwicht houden. De vroegmiddeleeuwse heersers hebben immers hun handen meer dan vol aan allerhande invallen (Vikingen, Magyaren, Arabieren). Dat bezorgt de Kerk de nodige gewetensvrijheid en het recht haar eigen bisschoppen te benoemen. De invloed van de geestelijke macht groeit dermate dat de koningen niet enkel met moeite deze kunnen afhouden, maar zelfs het centralistische regeringsmodel zullen kopiëren in hun jonge natiestaat.

De kiemen van nationalisme en liberalisme Het laat de Kerk toe om de sociale ontvoogding moreel te ondersteunen door aan hen zelfrespect te geven. Het staat vaak aan de kant van de derde stand om ten koste van de adel meer politieke rechten te verkrijgen. Ook de steden putten uit het christelijke programma voor meer gelijkheid en moed om te pleiten voor meer autonomie. Daarvoor dient wel een (grond)wettelijk kader geschapen

te worden. Er wordt opnieuw met de ogen gestolen van het kerkelijke recht. En hier zet Siedentop eveneens de gangbare opvatting op de schop dat de Kerk de behoeder van het feodalisme is. Fout, de groeiende pauselijke macht introduceert het begrip van de soevereine wil. Deze speelt een cruciale rol in de hervorming van het procesrecht en uiteindelijk het einde van de feodale rechtspraak. Later zullen de koningen in de protomoderne staat hun onderdanen gelijke rechten schenken en daarmee de adellijke en kerkelijke privileges smoren. Het is een wrede speling van het lot dat de universele Kerk door de evolutie naar de natiestaat zelf slachtoffer wordt van haar gelijkheidsideaal. Hoewel de auteur onderstreept dat er anno 1400 bijlange nog geen sprake is van een coherent liberaal programma, stelt hij wel vast dat een aantal grondslagen verankerd raken: individuele vrijheden, een representatieve bestuursvorm en gelijkheid volgens het rechtssysteem. Net als in de 19de eeuw zien we dat ‘nationalistische’ en ‘liberale’ trends samenvallen.

Religie en secularisme complementair Siedentop besluit met een pleidooi om geloof en secularisme met elkaar te verzoenen. Rabiate atheïsten in Europa en protestantse fundamentalisten in de VS weigeren te geloven in een dergelijke symbiose. De Kerk kan volgens de professor perfect haar politieke rol beperkt weten en tegelijk haar morele autoriteit laten gelden. Kijk als voorbeeld naar de inauguratie van de Amerikaanse president die gehoorzaamheid aan de grondwet zweert met zijn hand op de Bijbel.

De schrijver is ervan overtuigd dat globalisering en multiculturalisme de westerling terug zullen doen inzien hoezeer zijn belangrijkste grondbeginsel de individuele vrijheid is. “Een (islamitisch fundamentalistisch) wereldbeeld waarin de religieuze wet een seculiere sfeer uitsluit en waarin de ondergeschiktheid van de vrouw het geloof in menselijke gelijkheid op het spel zet, is onverenigbaar met de morele intuïties die wijdverbreid zijn in het Westen. (…) In China is een grove vorm van utilitarisme de heersende ideologie geworden, waarbij men de belangen van de meerderheid vooropstelt, zelfs ten koste van rechtvaardigheid of menselijke vrijheid.” Het is door in contact te treden met de ander dat men zichzelf (terug) herkent. Heel veel interessante en vaak verbazingwekkende elementen die het werk kruiden tot verplichte lectuur voor wie zich interesseert in de doorsnede van westerse religie, recht en politiek.

PIETER VANDERMOERE

Larry Siedentop, ‘De uitvinding van het individu - De uitvinding van het westerse liberalisme’, 2022, ten Have. 448 p., 42,99 euro. ISBN 9789025911225

16 Cultuur

14 december 2023

FILM jeugdjaren verhindert haar om zin te geven aan het leven en gezonde relaties aan te gaan met familie en naasten. We keren terug naar haar vormende jaren in het dorp, waar Eva gespeeld wordt door kindactrice Rosa Marchant. Ze groeide op met een instabiele moeder met een alcoholprobleem en dat gekoppeld aan alle vanzelfsprekende besognes van een puberend meisje. In die periode van seksuele ontwikkeling lopen de experimenten met haar twee beste vrienden Tim en Laurens grondig uit de hand. Ook als volwassene resten haar alleen nog gevoelens van verraad en hopeloosheid. Na jaren zonder contact met haar heimat en ouders keert Eva terug voor de herdenking van een overleden jeugdvriend. Ze brengt een grote blok ijs mee, maar verder blijven haar werkelijke bedoelingen in nevelen gehuld.

Wie zijn de ouders? Diepere verkenning van haar ouders, zou de diepgang wel ten goede zijn gekomen. Zo zijn er hints dat moederlief jaloers is op de zich ontwikkelende vrouwelijkheid van haar dochters, maar dat onderwerp krijgt geen verdere aandacht. De rol van de vader is bovendien zodanig onderbelicht dat zijn invloed op de ontplooiing van zijn kinderen moeilijk in te schatten valt.

Narratieve ondersteuning Overdachte cinematografische keuzes bieden verder een sterke ondersteuning van de plot. ‘Het Smelt’ gebruikt bovenmatig veel close-up shots, voornamelijk van Eva zelf, die het gevoel van de intens drukkende rea-

liteit benadrukken. De oplettende kijker zal merken hoe die camerakeuzes verschillen in de jeugdscènes en gradueel evolueren om de twee periodes met elkaar te verbinden. Zo illustreert Baetens zonder één woord dat de jaren geen verlichting hebben gebracht. Films als ‘Het Smelt’ drukken de neus op het gemis aan complexe drama’s in de hedendaagse cinema. Het is een genre dat perfect binnen de mogelijkheden van de producties van eigen bodem ligt en hier wordt bovendien wijselijk gekozen om geen woke-elementen toe te voegen aan het geheel. Moge het de krijtlijnen zetten voor een Vlaamse renaissance binnen de kunstvorm. ‘Het Smelt’ is nu in de bioscoop

SIMON SEGERS

Het mysterie staat (niet) centraal

Actrice Veerle Baetens’ regiedebuut ‘Het Smelt’, gebaseerd op de gelijknamige bestseller van de Vlaamse auteur Lize Spit, creëert een intiem portret van de traumatische gebeurtenissen die de 13-jarige Eva overkomen in het fictieve Bovenmeer. Een bijzonder hard, doch beklijvend drama. Eva (Charlotte De Bruyne), een vrouw van rond de 30, woont in Brussel, maar leidt een miserabel bestaan. Het trauma uit haar

Centraal in het gebeuren staat een raadsel dat de kinderen in hun spelletjes integreerden. Voor wie de oplossing kent of raden kan, zal het mysterie snel wegsmelten. Dat doet in feite nauwelijks iets af aan de ervaring, want de ontwikkeling van de gradueel verdwijnende levenslust van Eva is bijzonder meeslepend gebracht. Het traumatische gebeuren is slechts de druppel die haar zachtaardige persoonlijkheid langzaamaan wegvreet. Een transformatie die slechts weinigen onberoerd zal laten. Verhaaltechnisch gezien, kunnen er hier en daar wel wat kritiekpunten aangebracht worden, maar dat valt in het niets wanneer een film het publiek emotioneel kan raken.

DE WERELD DRAAIT DOOR

Grand Theft Auto VI: het einde van politieke incorrectheid? Op 5 december publiceerde videospeluitgever Rockstar Games de eerste beelden van het satirische, criminele epos ‘Grand Theft Auto VI’ dat zich zal afspelen in een fictieve versie van Miami. Hoewel het spel pas in 2025 zal verschijnen, kon de aankondigingstrailer op YouTube ruim 90 miljoen kijkers lokken in de eerste 24 uur, een record voor de website. Op het moment van schrijven staat de teller zelfs op 142 miljoen weergaven.

Succesverhaal De reeks groeide met elke nieuwe editie in populariteit. Zo zijn er van het in 2008 verschenen ‘GTA IV’ naar schatting 28 miljoen exemplaren over de toonbank gegaan. Deel 5, de meest recente toevoeging, verkocht ruim 190 miljoen keer en is daarmee een van de meest succesvolle entertainmentproducten aller tijden. Goed voor ruim 8,5 miljard dollar omzet.

Microtransacties

Hoofdpersonage Lucia

naamde ‘microtransacties’, waarmee spelers echt geld kunnen besteden in de online component van het spel. Gezien de ontwikkelingskosten alleen maar toenemen en ‘GTA V’ al om en bij de 265 miljoen euro kostte, was het voor Rockstar meer opportuun om hun oude spel te blijven ondersteunen met updates dan de kip met de gouden eieren voortijdig te slachten.

Ondanks de kwalitatieve achteruitgang van het medium, maken gamers zich massaal op voor het langverwachte ‘Grand Theft Auto VI’. Er zijn echter enkele onrustwekkende tekens aan de wand. Zo bleek uit een rapport dat de ontwikkelaar minder de spot zou drijven met minderheden, wat het basisconcept van satire jegens alle Amerikaanse subpopulaties zou kunnen ondermijnen. Op basis van de eerste beelden lijkt ook de etnische diversiteit van de stadspopulatie enorm toegenomen. In de vorige edities konden spelers verder ook stripclubs bezoeken of seks hebben met prostituees - om ze vervolgens bijvoorbeeld te vermoorden. De eerste trailer bevestigt ondertussen dat de protagonist van deel 6 voor het eerst een vrouw zal zijn, de ex-gedetineerde latina Lucia. Hoewel er sterke vermoedens bestaan dat spelers ook in de huid van een mannelijk personage zullen kunnen kruipen, blijft het een dubieuze keuze. Hoe de mannelijke fantasie van extravagant crimineel gedrag in een politiek incorrect speelveld daarmee valt te rijmen, blijft alleszins voorlopig een mysterie. Enkel de tijd zal duidelijkheid verschaffen. SIMON SEGERS

Corporatisering van de game-industrie Dat bleek op zichzelf onvoldoende om de ijzersterke reputatie van de ontwikkelaar aan te tasten. Eind 2021 verscheen echter een schandalig defecte heruitgave van enkele klassieke spellen voor de laatste generatie spelconsoles, wat tot grote woede en frustratie leidde bij de fans. Sinds enkele jaren genereert de wereldwijde game-industrie meer omzet dan de filmwereld. Het logische gevolg is dat de tijden dat een bescheiden groep nerds een creatief passieproject de wereld instuurde, voorbij zijn en dat managers en investeerder de belangrijke © YOUTUBE

Dat succes is mede te verklaren door de strategie die Rockstar in het laatste decennium toepast. In de eerste 12 jaar bracht de uitgever 8 verschillende ‘GTA’-spellen op de markt, maar ‘GTA V’ dateert ondertussen van 2013. De uitgever implementeerde, net als zoveel andere spelontwikkelaars, zoge-

Niet langer een mannenfantasie?

‘Grand Theft Auto’, een Engelse term voor autodiefstal, is een videospellenreeks die voor het eerst verscheen in 1997. Het begon allemaal als een 2D-racespel waarvan de productie zeer moeizaam verliep, waardoor het spel op een haar na nooit het levenslicht zou zien. Door een fout in de programmacode begonnen politiewagens op de speler in te rammen en kreeg het project een nieuwe insteek. Voortaan nam de speler de rol van crimineel aan en dat is zo blijven groeien in de vele vervolgen. Vuurgevechten, moordaanslagen, achtervolgingen en vermogensvergaring werden allemaal aan elkaar gebreid met een misdaadverhaal waarin de excessen van de Amerikaanse maatschappij op de korrel worden genomen. Naarmate de rekenkracht van spelconsoles toenam, promoveerde ‘GTA’ in het derde spel tot een 3D-wereld, waarbij de speler toegang kreeg tot een volledige stad. In dat geval ging het om Liberty City, een parodie op New York. Later passeerden ook fictieve versies van Los Angeles en Miami de revue.

beslissingen in grote vergaderzalen nemen. Algemeen regent het in het laatste decennium steeds meer gamingproducten die onafgewerkt, inspiratieloos of ronduit manipulerend zijn. Zo verbood de Belgische staat in 2018 de zogenaamde ‘loot boxes’, omdat die de gokwetgeving overtreden. Het gaat hier om aankopen met echt geld, waarmee de speler willekeurige items in het spel kan verwerven.

Een strand in het fictieve Vice City (Miami) etaleert de immens populatiegrote en diversiteit van GTA VI

MEME VAN DE WEEK

Cultuur 17

14 december 2023

KUNST

LEZERSBRIEVEN

Buitenmensen

Sinterclaes Pallieterke, Een halve eeuw geleden werd Willy Claes minister van Economische Zaken. In zijn thuishaven Hasselt het sein voor vele door schoolmoeheid getroffen jongeren om hun loopbaan te beginnen op zijn kabinet. 17-jarige jongens en meisjes namen ’s morgens de trein richting Brussel. Het maakte deel uit van het socialistische plan om ook Limburg te veroveren. Met succes, want in de huiskamers werden de beelden van de Virga Jesse vervangen door een foto van de grote ‘Sinterclaes’, want zo werd hij door zijn volgelingen genoemd. De financiële voordelen zijn tot op heden voelbaar, want de kleine ambtenaren van toen genieten nu van een pensioen waar de gewone werknemer alleen van kan dromen. Na het uitbreken van het corruptieschandaal, waarin zijn ex-schoonzoon een hoofdrol opeiste en dat ook aan zijn dochter Hilde haar sjerp van burgemeester kostte, leek de rol van Willy Claes uitgespeeld. Maar op 85-jarige leeftijd kondigt hij plots aan zich opnieuw kandidaat te zullen stellen op de kartellijst van Vooruit en Groen.

In de Sint-Pietersabdij in Gent loopt de tentoonstelling ‘Buitenmensen’ van fotojournalist Jelle Vermeersch. Hij reed met een oude tractor meer dan tweeduizend trage kilometers door de Westhoek, de Borinage, de Ardennen, Limburg, het Waasland en Zeeland. Met foto’s, video’s en getuigenissen brengt hij vele gezichten en stemmen van het platteland naar de stad. Jelle Vermeersch (°1980) groeide op in Keiem, een deelgemeente van Diksmuide. Toen hij fotojournalist werd, verhuisde hij naar Gent. De tentoonstelling in de Sint-Pietersabdij opent met jeugdfoto’s van Vermeersch: Sint-Niklaas op school, de kermis, de eerste communie in een volle kerk, de fanfare die uitgaat,… Het is een nostalgische collage van het dorpsleven van toen. Slaat Vermeersch de wijze raad van Stijn Streuvels in de wind? In de expo is een citaat uit diens ‘Herinneringen uit het Lijsternest’ te lezen: “De tijden en de smaak zijn veranderd en de mensen ook. Men moet nooit trachten een geliefde kennis uit lang verleden tijden terug te zien en nooit trachten iets te herleven van hetgeen voorbij is.” Maar, zegt Vermeersch: “Ik ben van Keiem, van de waaibomen en de vette weiden, en hoewel ik al lang in de stad woon, blijft het platteland aan me trekken, zoals botten die zich in de klei vastzuigen.” Hij trok naar ‘den buiten’ om landschappen te zien, te voelen en te ruiken, maar vooral om mensen te ontmoeten, ze in foto’s een gezicht te geven en in geluidsfragmenten hun verhalen mee te nemen.

Kleine verhalen, grote problemen Tachtig dagen lang reed Jelle Vermeersch rond op een oude open tractor met daarachter een beestenwagen die hij gebruikte als fotodecor. Hij vertrok in de Westhoek, waar zijn wortels liggen. In de schaduw van Ieper, op een zomeravond in een weide tussen de koeien, vertelde boer Filip over zijn bieten. Bioboer Rik gaat in het West-Vlaamse Heuvelland de strijd aan tegen bodemerosie en de verdroging van zijn gronden. Toen Vermeersch hem ontmoette, heerste er een hittegolf. “Maar,” zei Rik, “als het volgend jaar in de zomer veel regent, zijn de mensen de droogte alweer vergeten.” En hij voegde eraan toe: “Ook de politiek werkt zo.” In Limburg hield Vermeersch onder andere halt bij fruitteler Luc die het niet onder de markt heeft. Omdat hij overschakelde op bioteelt, wordt hij weggezet als een nestbevuiler. Boze concurrenten bespoten zijn fruit met pesticiden.

Boeren en fruittelers staan in een traditie van generaties en worden vandaag geconfronteerd met snelle veranderingen. Denk maar aan het stikstofdossier. “We hebben het altijd op dezelfde manier gedaan en waarom moet het nu plotseling anders”, is een vaak gehoorde verzuchting. Dit maakt de expo zo interessant. Het zijn kleine verhalen als puzzelstukjes van grote problematieken.

Vele plattelanden Na de Westhoek doorkruiste Jelle Vermeersch de Borinage, de Ardennen, Limburg, het Waasland en Zeeland. Hij vond er vele verschillende plattelanden. In Limburg, bijvoorbeeld, reed hij over aaneengeschakelde steenwegen omzoomd door lintbebouwing. De Borinage was dan weer een en al tristesse en gelatenheid, met het beklijvende getuigenis van een schooljuf: “Er zijn

ouders die van generatie op generatie werkloos zijn. Op de vraag wat ze later willen worden, antwoorden veel van mijn leerlingen: werkloze. Ambitie is hier zeldzaam.” De expo toont vele gezichten en verhalen, van boer en bakker, kasteelheer en asielzoeker, cafébaas en kunstenaar, crosser en skater, elk met eigen verwachtingen, verzuchtingen en vragen. Er is wel een gevoel dat de meeste buitenmensen gemeen hebben. Ze moeten niet veel weten van inwijkelingen, van veelal jonge stadsmensen die op het platteland rust en stilte komen zoeken. Die nieuwkomers ergeren zich dan aan een haan die kraait of landbouwmachines die te veel lawaai maken en wegen bevuilen. Een andere gedeelde indruk is dat de politici in Brussel beslissingen nemen zonder gedegen kennis van het platteland. De buitenmensen voelen zich gevangen in een strijd tussen stad en platteland. MMMV

Tentoonstelling ‘Buitenmensen’, nog tot 14 april 2024, SintPietersabdij, Gent, www.sintpietersabdijgent.be

Gilbert Vanoppen, Kermt

Crépol, symptoom van verrotting Pallieterke, Het Westen agoniseert. Crépol is een van de symboolvoorbeelden ervan. Er is hier te weinig plaats om een opsomming te geven van de ziektetekenen van de terminale patiënt, Europa geheten. Het virus waar Europa aan lijdt, is de doorgeslagen politieke correctheid, verpakt in schijnheilige deugdoenderij. De verpersoonlijking ervan zagen we onlangs in de gedaante van een partijvoorzitter. Veel journalisten, die naam onwaardig, zijn nuttige idioten voor een politiek die met een steeds dunner wordende vernislaag de burgers probeert zoet te houden. Zij dragen een immense verantwoordelijkheid voor wat er verkeerd loopt in onze samenleving. Een mooi voorbeeld daarvan is hoe de pers meezeult met de pseudowetenschap rond klimaat. Klimaatwetenschap is ‘unsettled’ en de immense financiële inspanningen die ons nu en morgen worden gevraagd, zijn nutteloos. Men beliegt de burger al meer dan dertig jaar, maakt hem bang, zadelt hem op met een schuldgevoel en laat hem bloeden in de utopische veronderstelling dat ‘men’ aan het klimaat kan sleutelen. In tegenstelling tot het klimaat, is er een probleem dat wel degelijk kan worden aangepakt: de massa-immigratie en de abjecte gevolgen ervan. Laat dat nu het onderwerp zijn waarvan men beweert dat het niet opgelost kan worden. Crépol toont aan wat de gevolgen hiervan zijn vandaag… Morgen wordt het erger. Daniel Hardyns

Niks nieuws onder de zon? Pallieterke, Onlangs las ik een interessant artikel: ‘Jang Yeong-sil meet de regenval.’ In de 15de eeuw werd Korea geteisterd door een aanhoudende droogte. Was de aarde misschien aan het

opwarmen? Koning Sejong kwam op het idee om de boeren een grondbelasting op te leggen op basis van hun potentiële oogst. Een wetenschappelijk ambtenaar, Jang Yeong-sil, bedacht een systeem om de regenval te meten (een soort pluviometer). De koning inde een beetje meer belasting, maar de droogte raakte niet opgelost, ondanks de hogere belastingdruk. De boeren werden getroost met de gedachte dat er iets aan werd gedaan. Het belastinggeld werd deels gebruikt om offers te brengen aan de goden om meer regen af te smeken. Als dat niet hielp, was het de schuld van de boeren die niet genoeg belastingen betaalden. Herkenbaar? Guido Laureys, Oosterzele

Samen voor Vlaanderen Pallieterke, Ik doe een warme oproep aan alle weldenkende Vlamingen met een goed hart en een slecht karakter om een bezoek te brengen aan de webstek ‘samenvoorvlaanderen.org’ en daar de petitie te ondertekenen met als doel alle Vlaamse politici, los van en boven alle partijpolitiek, de opdracht te geven om - na de verkiezingen van 9 juni 2024 - dadelijk te starten met de vorming van een sterke en daadkrachtige Vlaamse regering. Deze unieke kans om de Vlaamse bevoegdheden maximaal uit te bouwen op weg naar volledige zelfstandigheid, verdient het om onverwijld en krachtdadig met beide handen aangegrepen te worden. André Clerbout, Scherpenheuvel-Zichem

Rechters als wetgever Pallieterke, Artikel 237 van het Strafwetboek maakt onder meer magistraten strafbaar, die zich in de wetgevende macht inmengen. Tijd voor minister Zuhal Demir (N-VA) om een klacht met burgerlijke partijstelling in te dienen tegen de Franstalige magistraten die het klimaatarrest wezen. Luc Demeyere, Kontich

Het beste moet nog komen Pallieterke, In de aanloop naar de verkiezingen van 2024 zegt eerste minister Alexander De Croo dat het beste nog moet komen. Inderdaad. En dat is een onafhankelijke Vlaamse staat. Luc Vandeputte, Ledegem

Marianne Verhaert In het Pallieterke van 7 december voert u Marianne Verhaert op. Ik vrees dat uw correspondent niet over de juiste informatie bezit. In de burgemeestervergadering Neteland, die in 2017 werd opgericht en waarin een hoop beleidsdomeinen worden gecoördineerd, verscheen mevrouw Verhaert welgeteld één keer, namelijk toen er foto’s werden genomen. Terwijl al die andere burgemeesters elke vergadering trouw hebben bijgewoond, was mevrouw Verhaert telkens in geen velden of wegen te bekennen. Nooit. Die andere burgemeesters zullen waarlijk opgetogen zijn over wat ze in ’t Pallieterke moeten lezen… Jaak Peeters, Olen

Een lezersbrief insturen? Stuur uw bericht naar lezersbrieven@pallieterke.net. Opgelet, brieven mogen maximaal 1.000 karakters tellen (inclusief spaties). Dat zijn een 30-tal lijnen in ’t Pallieterke of zo’n 160 woorden. We houden ons het recht voor om zonder verantwoording uw (te lange) brief niet te publiceren of in te korten. Uw naam en gemeente moeten worden doorgegeven voor publicatie bij uw brief.

18 Geschiedenis

Door de nieuwste film van Ridley Scott is de belangstelling voor Napoleon Bonaparte weer flink toegenomen. Zelden heeft een man zoveel indruk gemaakt op zijn tijdgenoten als die Franse keizer. Hij werd in zowat heel Europa beschouwd als de belichaming van een nieuwe, revolutionaire wereldorde.

14 december 2023

Napoleon: de man en de mythe

HIJ WAS GEEN FRANSMAN Napoleon werd geboren op Corsica, dat toen al enkele eeuwen door de stadstaat Genua werd bestuurd. Dat eiland kwam pas een jaar na zijn geboorte onder Frans gezag. Zijn vader Carlo Maria di Buonaparta was een jurist die zich aan de zijde van de Corsicaanse nationalist Pasquale Paoli had geschaard en met hem strijd had gevoerd tegen Genua en later de Fransen.

ALS WE SOMMIGE HISTORICI MOGEN GELOVEN, HAD HIJ 60 MINNARESSEN, 2 HUWELIJKEN EN 1 GROTE LIEFDE DOORLEEFD

HIJ WAS NIET KLEIN VAN STUK In tegenstelling tot wat de legende wil, was Napoleon geen opdondertje. Hij was met zijn 1 meter 69 groter dan de gemiddelde Europeaan in die periode. Dus hoe is die mythe ontstaan? Het was hoofdzakelijk de schuld van Engelse propagandisten die hem belachelijk klein afbeeldden op spotprenten tijdens de napoleontische oorlogen. De Britten vonden het heerlijk om hem Little Boney te noemen; een beeld dat nog werd versterkt omdat Napoleon de neiging had zichzelf te omringen met een keizerlijke garde waarvan de meeste leden minstens 1 meter 80 groot waren. Dat, in ons collectieve geheugen vastgeroeste, maar compleet foutieve beeld van de ‘Kleine Napoleon’, heeft onze woordenschat evenwel verrijkt met het uit de psychologie afkomstige begrip ‘napoleoncomplex’, waarbij kleine mannen hun gevoel van minderwaardigheid compenseren door hun ambitieus gedrag…

HIJ SCHREEF EEN ROMANTISCH KORTVERHAAL Napoleon was een man van vele talenten, dat staat buiten kijf, maar weinigen weten echter dat hij zich ooit aan de ‘schone letteren’ vergreep. In de herfst van 1795 liet de jonge en vooral ambitieuze generaal Bonaparte zijn eerste, ongelukkige liefdesrelatie met Désirée Clary - een dochter van een zijdekoopman - achter zich om zijn lot te tarten op het slagveld. Verscheurd door de tweestrijd tussen z’n hart en z’n verstand, liet hij zich van zijn meest kwetsbare kant zien en schreef hij een negentien pagina’s tellende - en als we de historici mogen geloven erg autobiografische - novelle ‘Clisson et Eugénie’, een romantische schets van een ‘volmaakte liefde, die wordt ontsierd door verraad, maar veredeld door de oorlog’… Het werd pas na de dood van Napoleon gepubliceerd, omdat het oorspronkelijke ma-

nuscript verdeeld was geraakt over diverse partijen. En Désirée? Zij huwde de Franse maarschalk Jean-Baptiste Bernadotte en eindigde op de troon van Zweden…

in aanwezigheid van paus Pius VII, geschilderd door Jacques-Louis David

HIJ KNEEP DE KATJES NIET ALLEEN IN HET DONKER Napoleon was een notoire schuinsmarcheerder. Hoe turbulent zijn bestaan als veldheer ook mag geweest zijn, het was klein bier vergeleken met z’n liefdesleven. Als we sommige historici mogen geloven, had hij 60 minnaressen, 2 huwelijken en 1 grote liefde doorleefd. Die grote liefde was zijn eerste echtgenote, de Creoolse Joséphine de Beauharnais, een lustige weduwe die in de barre tijden van de Franse Revolutie passioneel op zoek was naar een man met een vast inkomen en serieuze status. Beiden namen het niet al te nauw met hun huwelijksbeloften. Napoleon versierde naargelang de jaren vorderden en Joséphine geen zoon kon baren, dames aan de lopende band en deinsde er zelfs niet voor terug om bij de echtgenote van de bevriende koning van Beieren openlijk avances te maken tijdens een receptie.

IN DE LEGERACADEMIE WERD HIJ GEPEST VANWEGE ZIJN SMEUÏGE CORSICAANSE ACCENT Napoleon kneep de katjes niet alleen in het donker. Volgens zijn vertrouweling Louis Constant Wairy, had hij ook nog eens, wanneer hij in een goede bui was, de onhebbelijke gewoonte zijn goede vrienden amicaal in hun oor te knijpen. Hij stond er ook om bekend dames schalks in hun neus of in hun wangen te knijpen én in de kinnen van baby’s totdat de moeders het zat waren…

Toen Napoleon naar Frankrijk werd gestuurd om daar naar de legeracademie te gaan, werd hij gepest vanwege zijn smeuïge Corsicaanse accent, dat hij nooit helemaal heeft kwijtgespeeld. Het was pas toen hij als net afgestudeerde artillerieofficier in Parijs belandde, dat hij zijn naam veranderde van Napoléon di Buonoparte in het meer Frans klinkende Napoleon Bonaparte.

 Napoleon kroont zichzelf tot keizer

iet voor niets omschreef de grote Duitse filosoof Hegel hem als ‘de wereldgeest te paard’. Hij liet dan ook niemand onberoerd. Voor de ene was hij een onverbeterlijke tiran die miljoenen zonder verpinken de dood injoeg, de antichrist of de verrader van de Franse Revolutie. Voor de andere was hij net de schatbewaarder van diezelfde revolutie, de man die Europa bevrijdde van de laatste restanten van het Ancien Régime, die ons de ‘Code civil’ én vrijheid van religie schonk. Ook na de dramatische Ruslandveldtocht van 1812 en de verpletterende Franse nederlaag bij Waterloo, bleven velen hem trouw en werd hij - nog bij leven - al een mythe. Graag geven we een aantal minder bekende feiten uit z’n leven, die de mythe Napoleon wat relativeren.

 Napoleons terugtocht uit Rusland,

geschilderd door Adolph Northen

HIJ WAS VERZOT OP CHOCOLADE EN REUKWATER Napoleon was een zoetekauw. Een aantal tijdgenoten die hem van nabij kenden, noteerden in hun memoires hoe hij steevast een lading chocolade op zijn campagnes meenam om snel een energiestoot te krijgen tijdens de veldslagen. Hij was al even verzot op eau de cologne. Hij verbruikte, als we de contemporaine bronnen mogen geloven, iedere dag een flesje. Nadat hij de Duitse landen in de Rijnbond tot samenwerking met Frankrijk had verbonden, werd er iedere maand speciaal voor hem vanuit Keulen een lading van dat verfrissende reukwater naar Parijs verzonden.

HIJ WAS NIET ONDER DE INDRUK VAN ANTWERPEN Napoleon bezocht onze gewesten driemaal. Bij zijn eerste bezoek aan de Scheldestad in juli 1803, liet hij zich ontvallen dat hij Antwerpen een troosteloze stad vond die hem, door de vuile straten, deed denken aan Afrika. Maar hij besefte ook als weinig anderen het strategische belang van de metropool als het ‘pistool gericht op Engeland’. Hij breidde de haven gevoelig uit met twee dokken - het begin van de huidige wereldhaven - en op de keizerlijke scheepswerven werden tientallen oorlogsbodems gebouwd. Hij liet een aantal ruien overkappen en verbouwde bovendien de riante stadsvilla van de rijke koopman Van Susteren op de Meir tot een luxueus stadspaleis, maar hij zou er nooit verblijven.

ZIJN NAAM IS WETTELIJK BESCHERMD

n Napoleon trekt de Alpen over, geschilderd door Jacques-Louis David

n Napoleon (Joaquin Phoenix) kroont Joséphine (Vanessa Kirby) in de film 'Napoleon' van Ridley Scott

Het is tot op de dag vandaag in Frankrijk bij wet verboden om een varken Napoleon te noemen… JAN HUIJBRECHTS

PAL voor Vlaanderen 19

14 december 2023

De blauwe macht

Vorige week vrijdag werd de benoeming bekendgemaakt van een aantal nieuwe diplomaten, waaronder een aantal Belgische ambassadeurs. Wat opvalt is dat minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) graag blauwe kandidaten benoemd. Net zoals in het verleden komen er nogal wat ambassadeurs of andere belangrijke vertegenwoordigingen uit de MR-stal en Open Vld-stal. Bovendien krijgen ze stuk voor stuk de belangrijke standplaatsen. Zonder alle namen op te noemen, hierbij enkele voorbeelden: Jan Hoogmartens, voormalig ambassadeur in Peking maar nu kabinetschef van Lahbib, verhuist volgend jaar naar Washington. Een andere MR-volgeling verhuist van Atlanta naar Moskou. Christophe De Nijs, nog een kabinetsmedewerker van Lahbib, wordt ambassadeur in Kiev. Een partijgenoot wordt ambassadeur in Moskou. Ook posities bij de OESO in Parijs, bij de OVSE in Wenen en bij de Verenigde Naties in Genève, worden voorbehouden voor mensen met een MR- of Open Vld-stempel. Dat de benoemingen nu nog worden doorgevoerd, hoeft niet te verbazen. We staan immers voor verkiezingen en dan is het de traditie om nog snel wat benoemingen uit te delen.

Eigen volk eerst Als het op politieke benoemingen aankomt, is het bij de liberalen zeker ‘Eigen volk eerst’. In december 2015 stond het volgende te lezen in De Tijd en ik citeer: “De diplomatieke beweging 2016 kleurt diepblauw. Meerdere topfuncties, onder meer bij de EU en de VN, gaan naar diplomaten met een liberale signatuur. Voor de PS en de sp.a zijn de gouden tijden voorbij. De Vlaams-nationalisten blijven voorlopig afwezig op het diplomatieke toneel.” Dat was ten tijde van Didier Reynders. Ondertussen zijn we acht jaar verder en is er niets veranderd.

Francofonie Als u zich afvraagt hoe het komt dat iedereen in het buitenland denkt dat België een eentalig Franstalig land is, dan vindt u hier (deels) de reden. Het is ook de reden waarom de Vlaamse regering een eigen Vlaamse diplomatie probeert uit te bouwen. Maar dat gaat moeizaam. Het blijft opboksen tegen de Belgische diplomatie waar de francofonen nog steeds de lakens uitdelen. Toen Jan Jambon als Vlaams minister-president vorige week op bezoek was in Arizona op de luchtmachtbasis waar onder meer de Belgische F-35-piloten worden opgeleid, werd hem belet om met de piloten in gesprek te gaan. Ik citeer: “Blijkbaar is er vanuit de federale regering een verbod gekomen voor de Belgische militairen om contact met mij te hebben. Ik stel vast dat ik zelfs geen goedendag mag zeggen.” De baas van de federale regering is Alexander De Croo. Mocht u dat vergeten zijn. U weet wat te doen op 9 juni. KARL VAN CAMP

1495

A B C D E F G H I J K L

84ste editie van Vlaams Nationaal Zangfeest officieel voorgesteld Vorige week vrijdag werd in Kasteel Fruithof in Boechout de 84ste editie van het Vlaams Nationaal Zangfeest voorgesteld. Dat vindt plaats in de Lotto-Arena in Antwerpen op zondag 10 maart 2024, amper enkele maanden vóór de ‘moeder aller verkiezingen’. Vorige week vrijdag verzamelden in Kasteel Fruithof in Boechout tal van sponsors, medewerkers en sympathisanten voor de voorstelling van de 84ste editie van het Vlaams Nationaal Zangfeest. Bart Fierens, de voorzitter van het Algemeen Nederlands Zangverbond (ANZ), blikte tevreden terug op de vorige editie en hoopt het succes van vorig jaar minstens te evenaren. “De vorige editie heeft vier jaar op zich laten wachten. We vreesden dat er in die periode mensen zouden afhaken, maar het tegendeel was waar”, aldus Fierens. “Er waren meer aanwezigen op de 83ste editie dan op de 82ste in 2019. Ook aan enthousiasme ontbrak het vorig jaar niet, met dank aan de Romeo’s. Dit jaar hopen we met Margriet Hermans en Sabien Tiels het publiek even sterk te enthousiasmeren.”

Momentum 2024 Het Zangfeest vindt volgend jaar plaats op amper 13 weken van de regionale, federale en Europese verkiezingen. “We hebben het momentum mee”, zegt Fierens daarover. “De mensen zullen benieuwd

zijn wat we vlak voor zo’n historische verkiezingsdag te vertellen hebben.” Een massale opkomst is volgens Fierens van belang om de Vlaamse identiteit en cultuur te kunnen uitdragen. “Het Zangfeest biedt een uitgelezen kans om mensen met het hart op de juiste cultureel-politieke plaats te verenigen. Het is een combinatie van onze Vlaamse cultuur en een naar een eigen Vlaamse staat strevende politiek”, besluit hij.

ANTON SCHELFAUT

De regie is dit jaar opnieuw in handen van Paul Cordy, de Antwerpse districtsvoorzitter voor N-VA. Hij regisseerde in het verleden al een tiental Zangfeesten, maar gaf de afgelopen jaren het stokje door aan Wilfried Haesen, die het nu weer teruggeeft. Cordy wil het klassieke, Vlaamse lied in moderne, frisse bewerkingen gieten. “Het Vlaamse lied is iets levendigs en hoort niet thuis in een museum. We mogen onze voeling met populaire, hedendaagse muziek niet verliezen.” Om meer tempo en schwung in het Zangfeest te

Op zondag 3 december overleed een opmerkelijk man: Vik Eggermont. Hij werd 94 jaar. Vik was gedurende vele jaren het gezicht van Werkgemeenschap De Lage Landen en tijdschrift Delta. Het was zijn missie om het gedachtegoed van het Verdinaso levendig te houden. Als jongeling kwam Vik Eggermont eerst terecht bij het Sint-Arnoutsvendel, een van de eerste Vlaamsgezinde naoorlogse jeugdbewegingen. Hij zal jaren later een boekje schrijven over die moeilijke ontstaansgeschiedenis van de diverse jeugdbewegingen, zoals bijvoorbeeld de Blauwvoetvendels, het Algemeen Diets Jeugdverbond en het Jeugdverbond der Lage Landen. In 1955 komt hij in contact met Louis Gueuning, de Waalse rechterhand van Joris Van Severen, wiens visie op de mens en de Nederlanden hij altijd trouw zal blijven. Na enkele jaren van samenwerking met het ‘Vlaamse’ Verbond Recht en Orde, deed een verschil in visie uiteindelijk Eggermont in 1964 beslissen om met enkele medestanders een eigen organisatie op te richten: Werk-

9 10 11 12

Geen museum

Vik Eggermont is niet meer

brengen, tracht Cordy voldoende afwisseling tussen de verschillende genres te voorzien en zoveel mogelijk liederen aan elkaar breien. “Het Zangfeest verloopt in één vloeiende beweging van 2,5 uur. Zelfs een onderbreking van amper enkele seconden trachten we zoveel mogelijk te vermijden”, legt hij uit.

groep Delta - later Werkgemeenschap De Lage Landen - met het tijdschrift Delta. Decennialang was Eggermont de drijvende kracht achter dat tijdschrift dat tot 2011 werd uitgegeven in een papieren versie en tot voor enkele jaren nog een digitale uitgave kende. Vik Eggermont beschikte over een vlotte pen en bleef tot op hoge leeftijd teksten aanleveren, ook voor andere tijdschriften zoals de ADJV-Schriften en Zannekin, en recent nog in het onlangs in ’t Pallieterke besproken boek ‘Het grote misverstaan’. Met de Vlaamse Beweging had hij een haat-liefdeverhouding. Als grote verdediger van de Heel-Nederlandse gedachte kon hij zich totaal niet vinden in het Vlaams-nationalisme. Ook stond hij weigerachtig tegenover elke vorm van partijpolitiek. Zijn hele leven bleef hij vasthouden aan zijn Bourgondische of Benelux-visie. Op dat vlak was hij méér dan rechtlijnig en die houding leidde meer dan eens tot grote meningsverschillen met zijn medestanders. De uitvaartplechtigheid vindt plaats op vrijdag 15 december in de kerk Heilig Hart te Brasschaat (Kapelsesteenweg 216) om 11 uur. KARL VAN CAMP

HORIZONTAAL A. Nog meer anders dan gebruikelijk B. Afwijzing - Pers. vnw. - Meisjesnaam C. Katholieke Vlaamse vrouwenorganisatie - Haal met een borstel - Titaan D. Anders gezegd - Internetlandcode voor Ierland E. Zeer krachtige F. Zacht en liefdevol - Zijrivier van de Kleine Nete - Vervoermiddel G. VS - Ochtendkleed voor dames H. Internationaal keurmerk voor kwaliteit - Vicaris-generaal Instelling die waakt over het recht op werkloosheidsverzekering I. Muziekgroep rond Stijn Meuris - Ingenieur J. Deel van een kerkdienst - Inham van de zee K. Nagerecht - Bloedgever L. Flesvormig voorwerp - Scheepsleuning OPLOSSING 1494

VERTICAAL 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Rampspoedig Familielid - Tankstationketen - Seleen Prehistorie - Lichaamsdeel Zangvogels - Discours Tangens - Aardglobe Dorp in Vlaams-Brabant - Vriendje van Barbie Land in Centraal-Amerika Aanwijzend vnw. - Naaldwoud in Siberië Muzieknoot 9. Losbandig drinkgelag - Lood 10. Xenon - Uitbouw aan de voorgevel van een huis Liefkozing 11. Loot - Bazige vrouw - Door bemiddeling van 12. Ondervinding met uitstappen

1494

H O U D B

E M A

3 I

R M

C U

N G O

O R

S T

R H E

O B

A M A

A A N

A N

A O

A G E

9 10 11 12

E R

A A

R U

S C

O N

T H

N A

20 Wat niet lachend kan gezegd worden, is de waarheid niet

14 december 2023

X van de week! Dat ze Jean-Luc Dehaene tot leven hebben gewekt, kan je cd&v moeilijk vergeven. Een en ander doet toch vermoeden dat de Bruggeling het niet bepaald eens zou zijn met de huidige gang van zaken binnen de partij. Maar de doden zijn meegaand. De levenden iets minder. Hoewel, bij cd&v hebben ze ook een ‘ondode’ rondlopen die in alle stilte tegen zijn partij schopt. Hendrik Bogaert is een merkwaardig fenomeen in het federaal parlement. U zal hem de voorbije jaren nauwelijks in de pers terugvinden. Hendrik staat braafjes zijn lijsttrekkersplaats in West-Vlaanderen af aan de kleur-, geur- en smaakloze Nathalie Muylle. Hij verheft zijn stem zelfs niet wanneer voorzitter Sammy Mahdi het hele communautaire dossier in de kast steekt om door te gaan met wat alleen kan eindigen als Vivaldi II. Het lijkt wel alsof iedere vorm van politieke polsslag bij de man verdwenen is. Maar niet helemaal. Op X blijft hij gestaag in kleine zinnetjes zijn mening geven, die steeds verder wegdrijft van zijn partij. Steevast met de afsluiting #vrijvlaanderen, #vrijwallonië. In dezelfde week dat Sammy Mahdi zijn Vlaamse schaapsmantel afgooide om een nieuw schaap te onthullen en zijn liefde verklaarde aan het anticonfederalisme van ‘Les Engagés’, postte brave hendrik: “Belastingen op niveau normale landen als Duitsland en Nederland. Geen solidariteit meer. Niet met

Waals falend systeem van gouden driehoek: ps-ptb-ecolo.” Een paar dagen daarvoor mocht zijn mening over het confederalisme zeer duidelijk in de verf staan op de sociale media: “Zou goed zijn om lidstaten te maken in België. Ieder kan zijn ding doen, volgens eigen filosofische inzichten, is democratischer.”

Verrijzenis Je kan gerust stellen dat Bogaert een volledig dissidente stem is binnen zijn partij. Hij verwerpt ronduit het Belgische toekomstbeeld van zijn partij die hij blijft dienen met zijn electoraal gewicht. Bogaert haalde bij de vorige verkiezingen als lijsttrekker meer dan 44.000 voorkeurstemmen en wordt nog steeds gesmaakt in West-Vlaanderen. Met dergelijk profiel komt de pers met de regelmaat van een klok aan de deur staan om een vers emmertje ‘interne kritiek’ op te halen. Maar ook dat pakt niet bij Hendrik. Het blijft muisstil. Een ‘bron’ binnen cd&v wist me te vertellen dat Bogaert wacht op een signaal van de kiezer dat de christendemocratie radicaal anders moet. Peilingen zijn niet goed genoeg. Rest de vraag: zal de ‘ondode’ criticus van de partij dan na de verkiezingen van 2024 wel verrijzen? Spannende tijden. Benieuwd wat Jean-Luc hiervan zou vinden. Iets met ‘respect’, vermoeden we.

EXCLUSIEF: DE KONING VOELT

“Ik denk dat we allemaal wel eens denken. Denkt u niet?” Het is weer zover. Het koningshuis heeft een boodschap voor het brede publiek en daar staan onze media voor aan te schuiven. Dit keer krijgen we een ander soort reportage dan alle vorige. In de vorige reportages was de koning openhartig en spontaan. In deze reportage, ook. Maar dan echt openhartig en echt spontaan. ‘Filip, een jaar met de koning der Belgen’, wordt de kaskraker van televisiekijkend Vlaanderen deze decembermaand. Kan niet anders.

°1930-2023: 93 jaar ervaring in wijn

SPECIAAL EINDEJAARSFEESTEN Bestel uw wijn, Cava, Champagne, enz… bij de enige echt Vlaamse wijnhandel.

Koop de beste wijn tegen de beste prijs! www.wijnenherman.be °1930 – 2023: 93 jaar ervaring, 93 jaar klanten vertrouwen. Bestel op onze webstek en wordt binnen de 3 dagen thuis geleverd. Wiiee zziijjnn wwiijj?? W Waatt ddooeenn wwiijj?? W PRODUCENT “BaronB” B”wit, wit,rood, rood,rosé roséIGP, IGP, PR PRODUCENT UCENT “Baron Winnaar medaillesop opdedeinternationae internationale wedstrijd Winnaarvan vanmeerdere meedre eedre médailles wedstrijd wed rijd “Concours Mondial”. Mondial”. “Concours Verdeler van Champagne Gobillard | Cava Pupitre | Cava Masachs | Crémant d’Alsace & Crémant de Bourgogne | Porto Messias Chateau Carteau | Château Croque Michotte Château de la Commanderie |Château Le Pey | Château Moulin de cassy | Château Villars | Château Eugenie – Cahors | Château Moulin Caresse - Bergerac Vins Alphonse Kuentz – Alsace Bourgognes Nuitton Baunoy | Rhonewijnen Vieux Clocher – Arnoux Baskische wijnen : EGUREN-UGARTE | Chile : Casa Silva Uitgebreid gamma Bordeaux, Saint-Emilion, Médoc. Uitgebreid gamma Grand Cru Classé

zie: www.wijnenherman.be | contact: info@wijnenherman.be TT 056 418168 | Menenstraat 376 – 8560 Wevelgem

Meer dan een jaar mochten de makers van de reportage in het voetspoor van koning Filip volgen, in de hoop een mooi portret te maken dat de koning enige diepgang zou geven. Helaas, voor een volledig uur diepgang was dat jaar niet voldoende. Dat was dan ook een heel optimistische poging. David Attenborough kan een fruitvlieg in een halfuur meer diepgang geven dan 100 koninklijke verslaggevers dat bij koning Filip kunnen in een hele carrière. Het is een euvel dat bij de pers al veel langer bekend is. Belangwekkende weetjes als ‘de koning kan fietsen’, ‘de koning kan zeer geïnteresseerd kijken’ en ‘de koning is ook maar een gewone mens’ kende u natuurlijk al. En meer zit er echt niet in. Of zo lijkt het toch. Stille waters hebben heel diepe gronden.

koord en gezien er in zijn koninkrijk hier en daar wat Vlamingen rondlopen, was hij zelfs bereid om enkele quotes over te doen in het Nederlands. Maar verder zijn ze voor 100 procent even spontaan en diepzinnig dan ze in het Frans gebracht werden. Daar kan u blind op vertrouwen. Wist u trouwens dat Filip de eerste koning was die het moest zien klaar te spelen om naar een normale school te gaan? Stel u voor. Weliswaar omringd door medeleerlingen met veel titels en veel geld, maar verder: heel normaal. Of hij er dit jaar eindelijk aan was toegekomen om een PISA-test in te vullen, komen we niet aan de weet. Maar als dat zo zou zijn, zou dat wel een en ander kunnen verklaren.

Geniale inzichten

Het staat mensen vrij om fan te zijn van het koningshuis. Net zoals u het leuk mag vinden om een zo groot mogelijke klodder snot uit uw neus te halen. Als het evenwel om journalistiek gaat van een openbare omroep, moet het echter meer zijn dan een hagiografie. Dat heeft de pers nog steeds niet begrepen. “De koning profiteert van het mooie weer om een wandeling te maken”, is geen journalistiek. “De koning profiteert van een win-for-lifeticket dat van generatie op generatie wordt doorgegeven. Hoe kan dat?”, is dat wel. Zo moeilijk is dat toch niet…

Dus gooiden de makers het maar over een andere boeg. Ze gingen niet aan de slag met wat de koning vertelde, terwijl ze hem volgden. Nee, ze gingen aan de slag met wat de koning ‘off the record’ wist te vertellen als de camera’s niet draaiden, maar de microfoon nog openstond. En dat bleek dus fenomenaal. Wat die kerel uit zijn botten sloeg, terwijl hij niet gefilmd werd, moest u zelf horen om het te geloven. Wat dacht u van dit statement dat het land op zijn grondvesten kan doen daveren: “Ik denk dat iedereen in het leven wel eens een tegenslag meemaakt. Waar het om gaat is, wat je ermee doet.” Wat een inzicht, nietwaar? Dat bespaart de hele natie miljoenen euro’s aan therapie. Frank Vandenbroucke kan meteen zijn geldverslindende plan om de geestelijke gezondheid te garanderen, opbergen. Maar daar hield het niet op, hoor. De makers mochten nog een stuk verder gaan in het diepste gevoelsleven van de vorst. Heel veel verder. Zet u schrap, want hier komt nog een quote. Gevoelige lezers kunnen nu best even rusten en over een uurtje verder lezen. Hier komt hij: “Er is ook iets dat wij gemeenschappelijk hebben in onze familie, als we onder elkaar zijn: we lachen veel. We hebben humor en dat is voor ons belangrijk.” Dat is eens wat anders dan bij u in de familie, nietwaar?! Probeer het eens. Misschien doet het voor u ook wel wonderen.

Fans

MAES KOFFIE, DAAR KRIJG JE NOOIT GENOEG VAN!

Nu ook in het Nederlands Nu begrijpt u natuurlijk meteen dat de koning niet zomaar die woorden met de natie kon delen. Er moest onderhandeld worden of deze spontane ‘off the record’-wijsheden zomaar gehoord mochten worden door normale stervelingen. Uiteindelijk ging Filip ak-

LUIKERSTEENWEG 244 F 35007 ANKERSTRAAT HASSELT 3500 HASSELT 011 223 253 EN 011 273 272

011 223 253

MAESKOFFIENV@SKYNET.BE WWW.MAESKOFFIE.BE