Parola #03 by Parola Free Press

Τεύχος

Καλοκαιρινό περιοδικό ποικίλης ύλης για Πάρο/Αντίπαρο Ι Magazine for Paros/Antiparos

20.000 issues Free press

Τρύγος Στο σπιτάκι πάνω απο τις Λεύκες Grape harvest on the little house above Lefkes Παιχνίδια με το φως και τη σκιά Ι A light and shade game

Στο σπίτι της κυρίας Φλώρας Αt home with Mrs Flora Οδοιπορικό Ι walking tour

Η αγορά της Παροικιάς πίσω στο χρόνο The market of Parikia back in time Η πολιτιστική ζωή στη Πάρο Ι Art and culture in Paros

agenda

Στο βυζαντινό μονοπάτι και το σπήλαιο της Αντιπάρου On the byzantine road and the cave of Antiparos

σελίδα Ι page Ι 1

σελίδα Ι page Ι 2

περιεχόμενα contents 06

ΤΟ ΦΙΛΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ και άλλες κυκλαδίτικες ιστορίες. Kiss of life and other Cycladic stories.

Η αγορά της Παροικιάς πίσω στο χρόνο. The market of Parikia back in time.

22 26

Agenda

Μια συμιακή σκάφη στο λιμάνι της Νάουσας; A Symian vessel at the port of Naoussa?

Συνέντευξη: Παντελής Θαλασσινός. Interview: Pantelis Thalassinos.

Πατριδογνωσία: Τρύγος στο σπιτάκι πάνω από τις Λεύκες. Τradition: Grape harvest on the little house above Lefkes.

Συνέντευξη: Τάσος Τριανταφύλλου Ι Οινολόγος Interview: Tassos Triantafyllou Ι Οenologist

Στο σπίτι της κυρίας Φλώρας. Αt home with Mrs Flora

46 50

Το σπίτι: Αδρές γραμμές Τhe house: Βroad lines

Σημεία διανομής

Συνέντευξη: Σπύρος Μπάλιος Ι Τα μυστικά μιας πισίνας Secrets of a swimming pool

Γαστρονομικός περίπατος. Gastronomy walk.

58 60

Βυζαντινός Δρόμος Byzantine Road

Το σπήλαιο της Αντιπάρου The Cave of Antiparos

Διευθυντής έκδοσης: Χάρης Χρηστίδης Σύμβουλος έκδοσης: Δανάη Tal

Συντακτική ομάδα: Δανάη Tal, Πέτρος Αλεξίου Επιμέλεια κειμένων: Αυγή Καλογιάννη Συνεργάτις: Χριστίνα Φωκιάνου - Διπλ. Ξεναγός

Mετάφραση: Γεωργία Παπαδοπούλου Κώστας Κουρεμένος Νομικός σύμβουλος: Ελένη Κατσάρου

Επεξεργασία εικόνων: Τάκης Λαζάρου Εκτύπωση: Χαϊδεμένος ΑΕΒΕ

Παροικιά «Avant» ενοικιάσεις αυτοκινήτων, «Polos» τουριστικό γραφείο, Αφετηρία ΚΤΕΛ. Εκατονταπυλιανή: «Ιδέα» restaurant - cafe Πλ.M. Μαυρογένους: «Goody’s» εστιατόριο Περιφερειακός: Πρακτορείο τύπου Καραγιώργος Αθανάσιος. Νάουσα: Αφετηρία ΚΤΕΛ, «Konstantza» restaurant - cafe. Υστέρνι: «Ο ξυλόφουρνος» Νίκος Ζουμής. Λεύκες: «Εργαστήρι κεραμικής» Κώστας Φοίφας. Μάρπησσα: Κατάστημα «Καλημέρα» ξενοδοχείο Αφεντάκη, Super market «Mαρινόπουλος». Πίσω Λιβάδι: Τουριστικό γραφείο «Περαντινός». Δρυός: Super market «Anoussaki». Αντίπαρος: Oliaros Tours Ιδιοκτησία: Parola Εκδόσεις - Γραφικές Τέχνες Πρόδρομος Πάρου, τηλ.: 6976511532

σελίδα Ι page Ι 3

χειραψία handshake Mε το χέρι της Δανάης Tal Ι By Danae Tal

ΕΔΩ ΕΙΜΑΣΤΕ κι ας μην είμαστε από εδώ... Here we are, though we are not... Τρία χρόνια τώρα συστήνουμε και συστηνόμαστε. Κάθε καλοκαίρι συστήνουμε στους επισκέπτες του νησιού τους ανθρώπους του ενώ την ίδια στιγμή συστηνόμαστε και εμείς. Φέτος όμως σκεφτήκαμε κάτι πολύ απλό και ιδού: Το τρίτο Parola δεν χρειάζεται περισσότερες συστάσεις! Οι άνθρωποι του νησιού είναι επίσης εδώ και ας μην είναι όλοι από εδώ. Κι όταν λέμε ότι είναι εδώ εννοούμε ότι δραστηριοποιούνται και δημιουργούν έργο και κακά τα ψέμματα δεν υπάρχει καλύτερη σύσταση από το πράττειν. Ιδίως αυτή την εποχή της δυσκολίας και της αναμπουμπούλας, τώρα που πέφτουν οι τίτλοι του τέλους του κόσμου όπως τον ξέρουμε.

We’ve been introducing others and ourselves for three years now. Every summer we introduce the people of the island to its visitors and at the same we introduce ourselves. This year we thought of something simpler. Here it is! PAROLA number three needs no introduction. The island’s people are also here, though not all of them. And when we say they’re here we mean their active presence, which is the best way to introduce someone. Especially in this difficult period of upheaval and unrest, marking the end of the world as we’ve known it.

Σε αυτό το μεταβατικό στάδιο το PAROLA κρατήθηκε από το πράττειν του. Το ότι κυκλοφορούμε πάλι σε 20.000 αντίτυπα ήταν για μας τεράστια κατάκτηση. Οφείλεται πέρα από τη δική μας αφοσίωση και στην πίστη των πελατών μας. Στην επαφή που είχαμε με τους ανθρώπους του νησιού είδαμε πως και αυτοί οι ίδιοι αντιμετωπίζουν τη δυσκολία με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Με το πράττειν. Μόνο η πράξη μπορεί να ανατρέψει τη «δεύτερη σκέψη» της κρίσης. Μόνο όταν πράττουμε, δημιουργούμε πεδίο εμπιστοσύνης. Τα λόγια πετάνε. Οι πράξεις χτίζουν.

In this period of transit PAROLA has opted for an active presence. It is being released once again in 20,000 copies, which has been an achievement for us. It has been the result not only of our dedication but also of the pressure on the part of our clients. On contacting the people on the island we realized that they face the difficulties in exactly the same way, by remaining active. Only action can overturn the “second thoughts” of the crisis. Only when we act can we establish trust. Words fly; actions build.

Τα δικά μας λόγια φέτος μιλάνε για τους ανθρώπους του νησιού που έκαναν το όνειρό τους πραγματικότητα, που παραδίδουν στη νέα γενιά τη γνώση του παρελθόντος συνεχίζοντας έτσι με καθημερινό τρόπο την παράδοση, που με τη δράση τους προσπαθούν να δημιουργήσουν στο νησί σημεία αναφοράς που ξεπερνάνε τον τουρισμό και αφορούν στην ουσία του τόπου. Μιλάμε για όλους αυτούς λοιπόν με την ελπίδα ακριβώς ότι προβάλλοντάς τους φέρνουμε σε εσάς την ουσία του τόπου και σας κοινωνούμε τη δύναμη και τη μαγεία του.

Our words this year talk about the people of the island who made their dreams come true, who hand down to the new generation the knowledge of the past, thus continuing tradition, who try to enrich the island with points of reference, which go beyond tourism and comprise the essence of the island. We are talking about all those in the hope that promoting them brings to you this essence and with it, its power and magic.

Για αυτό λοιπόν διαβάστε για όλους αυτούς που είναι εδώ και ας μην είναι από εδώ και για τους άλλους που είναι εδώ και γεννήθηκαν εδώ. Αυτό το τεύχος όμως είναι αφιερωμένο σε όλους αυτούς που θα ήθελαν πάρα πολύ να είναι εδώ αλλά για πολλούς λόγους δεν θα τα καταφέρουν φέτος. Καλό καλοκαίρι σε όλους μας !

Therefore, read about the ones who are here, even if they are not from here as well as those who are here and were born here. This issue is dedicated to all those who would have liked to be here, but won’t be able to for many reasons. Let us all have a wonderful summer!

σελίδα Ι page Ι 4

Παραδοσιακό οινομαγειρείο μεζεδοπωλείο “Γεμενί”

Παραδοσιακό οινομαγειρείο μεζεδοπωλείο “Γεμενί” Το εστιατόριο-οινομαγειρείο ΓΕΜΕΝΙ έχει ενταχθεί επιτυχώς στο Σύστημα Η ΚΟΥΖΙΝΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Ι The restaurant-tavern Yemeni has been successfully integrated into the System CUISINE OF THE AEGEAN

Traditional wine restaurant “Yemeni” Αγαπητοί φίλοι,

Το Γεμενί βρίσκεται στα γραφικά στενάκια της Νάουσας. Ένα οινομαγειρείο που ξεχωρίζει απο τα υπόλοιπα εστιατόρια του νησιού χάρις στην επιμονή του ιδιοκτήτη του για φρέσκιες, αγνές και ντόπιες πρώτες ύλες δικής του παραγωγής ως επι το πλείστον. Οι συνταγές της μαμάς μαγειρεμένες σε παραδοσιακό ξυλόφουρνο καθώς και το χειροποίητο ζυμωτό ψωμί προσθέτουν μια ακόμη πινελιά στον παραδοσιακό χαρακτήρα του οινομαγειρείου. Καταφέρνει να παντρέψει την ποιότητα της παράδοσης και της απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής. Στην κουζίνα με μαγειρευτά φαγητά αλλα και με πιό μοντέρνα πιάτα, στην διακόσμηση η οποία ειναί λιτή κρατώντας συνάμα κάτι απο το παρελθόν. Όπως και στην εξυπηρέτηση που σε κάνει να αισθάνεσαι φιλοξενούμενος και όχι πελάτης χωρίς να στερείται πολυτέλειες των “ακριβών” εστιατορίων. Το γεμενί δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για όλους όσους το καλό φαγητό, το καλό κρασί και η ζεστή ατμόσφαιρα αποτελούν εμπειρία και μέσο για ταξίδια σε ευχάριστες στιγμές πληρότητας.

Dear friends,

Yemeni is a small family owned wine restaurant in the heart of Naousa specializing in traditional Greek food. Where possible, all of the food is made with local produce and much of this is actually grown on the family’s farm. Every day the restaurant has a new specials menu with dishes originating from all over Greece, as well as the popular favourites like handmade dolmades and lamb wrapped in vine leaves that Nikos mother makes at the farm each day. From the traditional cooking methods being used like family’s wood oven to bake the bread each morning, to the authentic Greek music the restaurant plays, it really is a wonderful place to enjoy Mediterranean cuisine with a friendly atmosphere. σελίδα Ι page Ι 5 Naoussa, Paros, Tel.: 2284051445 - 6934245163

το νησί the island

ΤΟ ΦΙΛΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

και άλλες κυκλαδίτικες ιστορίες Kiss of life and other Cycladic stories

O Μίστερ Κνίστερ Μister Knister

Κείμενο:

Δανάη Tal

σελίδα Ι page Ι 6

Έχω να δώ και να μυρίσω το νησί από τον προηγούμενο Σεπτέμβρη. Είμαι παραβάτης και μάλιστα κατά συρροή! Τόσες υποσχέσεις στους φίλους και στα μέρη που αγαπάω εδώ! «Θα ξανάρθω σύντομα»! Όλες μα όλες έπεσαν στο βωμό της καθημερινότητας και του κατεπείγοντος αυτό το δύσκολο χειμώνα! Για να μη μιλήσω για τη βροχερή άνοιξη! Ή για το γεγονός ότι κοντέψαμε αυτό το Πάσχα να φάμε κουραμπιέδες και μελομακάρονα να κάψουμε θερμίδες να ζεσταθεί το κοκκαλάκι μας.

I haven’t seen or smelt the island since last September. I am an offender for the umpteenth time! So many promises to my friends and the places I love here! “ I’ll be back soon”. They were all sacrificed on the altar of routine and the sense of urgent this difficult winter. Let alone the rainy spring. Or the fact that we almost had Christmas sweets at Easter to make up for the lost calories consumed at those temperatures.

Γι’ αυτό όταν βρέθηκα τελικά στο καράβι του ερχομού ήταν σαν ονειροφαντασία και δεν πολυπίστευα στα μάτια μου. Για το πότε μπήκα, πού κάθισα, τί έκανα, μόνο το ζωντανό θα μπορούσε να σας πει. Ναί, ο Μίστερ Κνίστερ είχε έρθει και αυτή τη φορά μαζί μου. «Χάνονται τέτοιες ευκαιρίες»! μου πέταξε όταν έφτιαχνα τις βαλίτσες με ένα έντονο βλέμμα.

So when I found myself on the ship sailing to the island it seemed like a day dream and I didn’t believe my eyes. When I got on, sat down, what I did, only my living friend can tell. Yes, Mister Knister has come with me again. “I can’t miss out on such an opportunity” he uttered when I was packing giving me intense looks.

Κι έτσι όταν το πλοίο έδεσε στην Παροικιά και ξεκίνησε πάλι το μικρό σήριαλ της απόβασης, το ζωντανό με τη μυτόγκα του και με την ουρά του μου έδειξε ότι είμαστε σε καλό δρόμο... στη σωστή έξοδο για το γκαράζ του πλοίου. Πέρα δώθε η ουρά, ακούραστη μέχρι να βρούμε το αυτοκινητάκι μας και μετά όπως βγαίναμε από την κοιλιά του καραβιού, έβγαινε κι αυτή έξω από το παράθυρο, σα σημαιούλα που ανεμίζει τη χαρά που έχει το «φθά-σα-με» όταν τελικά φτάνουμε εκεί που θέλουμε.

When the ship tied its ropes at Parikia and I embarked on the long disembarkation series, my living friend showed me clearly, with both nose and tail, that we were on the right track, the right exit for the ship garage. His tireless tail went to and fro until we found the car and then, as we were driving out of the ship’s belly, the tail also waved out of the window like a little flag moving happily for the joy of arrival at the much wanted destination.

Ο νούς μας... αλλού: το νησί αστείρευτο: ενδοχώρα, βουνά, λαγκάδια... Ι Our minds were elsewhere: the endless island, inland, mountains, valleys... σελίδα Ι page Ι 7

Το κούνημα της ουράς λοιπόν, για όσους δεν το γνωρίζουν, είναι… μεταδοτικό: μέχρι να περάσω την Παροικιά και να πάρω την ανηφόρα για τις Λεύκες, πέρα- δώθε, πέρα -δώθε, έδιωξε όλη την κούραση της πόλης και άνοιξε τη σπείρα της χαράς που μπορεί να έχει ο αόριστος με σημασία ενεστώτα: Φθά-σα-με στην - Πά-ρο! Κι έτσι αναψοκοκινισμένοι μπήκαμε στο σπίτι στον Προφήτη Ηλία και μας προϋπάντησαν οι φίλοι. Οι παλιοί και οι καινούριοι. Ο Μίστερ Κνίστερ κατάλαβε αμέσως ότι στο σπίτι δεν ήταν πλέον ο μόνος τετράποδος. Δύο γατάκια αδερφάκια και πολύ καραμπουζικλίδικα, ζούσαν με τους φίλους μας. Κι έτσι η σημαιούλα της χαράς έγινε λάβαρο πολέμου και ο Μίστερ Κνίστερ βρήκε τη φύση του κυνηγώντας με κάθε ευκαιρία τα άμοιρα γατάκια. Για να διαπιστώσει ότι δεν ήταν καθόλου άμοιρα αλλά θαρραλέα και παρόλο που ήταν πιο μεγαλόσωμος και «δυνατός» η μάχη ήταν διαρκής! Μας έδωσε το ζωντανό προμήνυμα πολέμου αλλά πού να πάει το δικό μας το μυαλό ότι ζούμε το τελευταίο ειρηνικό καλοκαίρι στη Λεκάνη της Μεσογείου! Εμάς ο νούς μας ήταν αλλού: το νησί αστείρευτο, ενδοχώρα, παραλίες, βουνά, λαγκάδια, ένα νησί (η μάλλον δύο: η Πάρος και η Αντίπαρος) όλο κι όλο κι όμως είναι σωστή μικρογραφία του πλανήτη. Όλα είναι εδώ! Αυτό ήταν στο μυαλό μας. Ότι επιτέλους φτάσαμε στον επίγειο παράδεισο και όλα είναι εδώ. Κι εμείς εδώ γεροί και ζωντανοί! Αυτή τη φορά δε χάσαμε καιρό. Αμέσως πήραμε το καραβάκι και περάσαμε απέναντι. Στην Αντίπαρο. Βουτιές και γέλια και χαρά και βουλωμένα αυτάκια και οι πατούσες να συνηθίζουν την άμμο και την ξυπολησιά. Βρήκαμε και τον Ωφλίαρο, το πρώτο free press της Αντιπάρου, το διαβάσαμε και πολύ χαρήκαμε με το κέφι των παιδιών να κάνουν τόσο ωραία δουλειά για το νησί τους! Ο Ωφλίαρος λοιπόν δανείστηκε το Φ μάλλον από τους Φοίνικες της Σιδώνας, που όταν πρωτοκατοίκησαν την Αντίπαρο, την είπαν Ωλίαρο! Τέλος πάντων, όπως και να το λένε το νησί το σίγουρο είναι ότι στην αρχή σελίδα Ι page Ι 8

Στην Αντίπαρο. Βουτιές και γέλια και χαρά και βουλωμένα αυτάκια και οι πατούσες να συνηθίζουν την άμμο και την ξυπολησιά. On Antiparos. Dives, laughter and joy and blocked ears and our foot soles getting used to the sand to bare footedness.

For the not knowing the shaking of the tail is... ...contagious: until I got past Parikia and on the way to Lefkes, to and fro, to and fro, it sent away all the fatigue of the city and opened up the spiral of joy that can be transferred by a past tense with present meaning: we- have- arrivedin Paros! With a rush on our faces we got in the house at Profitis Ilias to be met by friends. Old and new ones. Mister Knister realized immediately that he was not the only four-legged creature in the house. Two kittens, brother and sister and very cute, were living with our friends. And the flag of joy became a war flag and Mr Knister found his true nature chasing the poor kittens at every chance given. Only to find out that they were not poor at all, but brave and, despite his power and size, the battle was constant. We were given good notice of an upcoming war, but we wouldn’t think for a moment that that was going to be the last peaceful summer in the Mediterranean basin. Our minds were elsewhere: the endless island, inland, coast, mountains, valleys, just an island

just a tourist place. People here breed animals (there are 200 barns, can you imagine that?) and farm their land and have been handing over to the young the love and care for their homeland. All my internet sources have told me that the Cave attracts international interest as well as Despotiko, the little island where visitors to Delos used to stop over. Since 1997 both spots have gained their place on the archaeological map of the Aegean Sea. Archaeologist Mr Yannos Kourayos (Courage), tireless as his name implies, with his axe and his systematic efforts has been bringing to light important findings and has attracted a lot of international scientific interest to ancient Presepinthos (Despotiko).

θα παραπλανηθείτε αλλά περιπλανώμενοι σε αυτό θα αντιληφθείτε την πλάνη σας! Με το που δένει το καραβάκι στο λιμάνι νομίζετε ότι έχετε φτάσει σε ένα τουριστικό μέρος. Κι όμως εδώ δεν είναι όλα τουρισμός. Οι άνθρωποι ασχολούνται ακόμα με την κτηνοτροφία (200 μαντριά αν το βάζει ο νους σας) και τη γεωργία και έχουν παραδώσει στους νέους φροντίδα και μεράκι για τον τόπο τους. Εδώ, εκτός από το Σπήλαιο, που συγκεντρώνει διεθνές ενδιαφέρον από ό,τι διαβάζω στις απανταχού πηγές του Ίντερνετ, το Δεσποτικό, το μικρό νησάκι που έκαναν στάση οι επισκέπτες της Δήλου, είναι από το 1997 περίπου το νέο στίγμα στον αρχαιολογικό χάρτη του Αιγαίου. Ο αρχαιολόγος κύριος Γιάννος Κουράγιος, ακούραστος όπως υπονοεί και το όνομά του, όχι μόνο με τη σκαπάνη του αλλά και με την συστηματική του προσπάθεια να ανασύρει μαζί με τα αξιολογότατα ευρήματα της ανασκαφής και το παγκόσμιο επιστημονικό ενδιαφέρον για την Αρχαία Πρεπέσινθο (Δεσποτικό). Κρατήστε τη δύση του ηλίου για να επισκεφτείτε τον Υγρότοπο της Ψαραλυκής και αν είστε τυχεροί θα δείτε ΚΑΙ τον κρυπτοτσικνιά τον ερωδιό που βγαίνει στη δύση του ήλιου να κυνηγήσει το φαί του, βατραχάκια κατά προτίμηση. Η θωριά του είναι μαγική κι ας είναι μόλις 45 εκατοστά! Πελαγόμορφος με ερωδισμούς κίτρινου, πορτοκαλί λευκού και ροζ, και το εντυπωσιακό του ράμφος που από μαύρο γίνεται γαλάζιο την περίοδο της αναπαραγωγής. Τόσα και ακόμα περισσότερα μπορείτε να μάθετε και από τους εθελοντές της ΑΛΚΥΟΝΗΣ, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού στην Πάρο που είναι κέντρο περίθαλψης δηλαδή το καταφύγιο των πληγωμένων πουλιών του νησιού. Σύμφωνα με τον Guardian η Αλκυόνη είναι ένας από τους 10 καλύτερους προορισμούς εθελοντικού τουρισμού στην Ευρώπη! Όλα είναι εδώ λοιπόν και φυσικά όταν πέσει το βράδυ,το βραδάκι, το βραδακουλάκι που λέει και η φίλη μου η Μυρτώ, στο λιμάνι της

( two rather, Paros and Antiparos), but still a perfect miniature of the world itself. All is here! That’s what we had ın mind. That we had at long last arrived at the Heaven-onearth and all was here. And we were alive and well. So, we didn’t waste any time. We got on the boat and went across to Antiparos. Dives, laughter and joy and blocked ears and our foot soles getting used to the sand to bare footedness. We found Ofliaros, the frist free press publication of Antiparos, read it and were really pleased at the people who are doing such a good job on their island. Ofliaros must have borrowed the “f” from the Phoenicians of Sidon, who as first inhabitants here, named the island Oliaros. Whatever the name of the island, you will certainly be laid astray, but wandering around you will soon realize that. When the boat gets to port you get the impression that it’s a very touristy place. But, no, it is not

Wait until sunset to visit the Wetland of Psaraliki (Α΄) and, if you’re lucky, you will be able to see the Greek heron which comes out at sunset to look for food, preferably frogs. Its looks are awesome, though only 45 cm tall. Ocean coloured with iridescent shades of yellow, orange, white and pink and his impressive beak which turns from black to blue at the breeding season. You can learn such things but so much more from the volunteers of Alkyoni, an NGO in Paros, which offers refuge to wounded birds. According to the Guardian, Alkyoni is classified amongst the best 10 volunteer tourism destinations in Europe! Everything here is natural and of course when evening comes, little evening, eveninglet, as my friend Myrto would say, the Antiparos port is the perfect place to enjoy tasty drinks and imaginative cocktails with lots of people walking by. The island has a tradition in cocktail making, and this is no joke. You will see what I mean when you try them. Apart from the cocktails, we also had superb fresh fish at the oldest tavern of the island, Captain Pipino’s and we really enjoyed it. σελίδα Ι page Ι 9

The last boat back to Paros is always very atmospheric. Amongst the artificial light of the port we leave behind and Punta, which is just a stone’s throw away, the light of day we saw in Atiparos emerges. No, I hadn’t had too many cocktails, I could see it all really clearly. But the light, nested in my eyes, brought in front of me Ekati, the phosphoric goddess, the almighty mistress of the three kingdoms, land, sky and sea. And I thought that if madam Ekati is all that, then Paros must be her absolute kingdom, since the world here is three-dimensional and not like the one-dimensional world, we experience in Athens these days. And to prove this, a few days later a coincidence had me meet Aegean Diving College at the traditional café in Naousa, yes, the one with the excellent meatballs and the home made mezedes. “How about a dive at Chryssi Akti?” Petros Nikolaidis (owner of the school and very popular) asked me. “A dive with 8 kilos of weight around the waist to fight buoyancy, aren’t we going to drawn?” I asked reluctantly. He laughed at me and we arranged to meet the next afternoon. “So you can see the light setting from inside the water”. Αντιπάρου θα απολαύσετε ωραία ποτά και ευφάνταστα κοκτέιλ και περαντζάδα άφθονη. Διότι το νησί έχει παράδοση και στα κοκτέιλ και δεν αστειεύομαι καθόλου. Όταν τα γευτείτε θα με καταλάβετε. Εμείς πάντως εκτός από τα κοκτέιλ, χορτάσαμε ωραίο και φρέσκο ψαράκι στην πιο παλιά ταβέρνα του νησιού, τον Κάπταιν Πιπίνο φυσικά και πολύ το ευχαριστηθήκαμε. Το τελευταίο δρομολόγιο για την Πάρο έχει πάντα μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Ανάμεσα στο τεχνητό φώς του λιμανιού, που αφήνουμε πίσω μας και της Πούντας, που είναι μια πετριά απόσταση, αναδύεται το φως της μέρας που περάσαμε στην Αντίπαρο. Όχι, δεν είχα πιει πάρα πολλά κοκτέιλ, μια χαρά μονά τα έβλεπα όλα. Αλλά αυτό το φως φωλιασμένο πλέον στο βλέμμα μου έφερε μπροστά μου την Εκάτη, τη φωσφόρα θεά, την πανίσχυρη Κυρά των τριών βασιλείων: ξηράς, ουρανού και θάλασσας. Και αναλογίστηκα πώς αν η κυρία Εκάτη είναι όλα αυτά τότε η Πάρος είναι το απόλυτο βασίλειό της αφού εδώ ο κόσμος είναι πραγματικά τρισυπόστατος, όχι όπως στην Αθήνα που ζούμε πλέον σε μια διάσταση! Και για του λόγου το αληθές μετά από αρκετές μέρες με βρήκε η σύμπτωση στο παραδοσιακό καφενείο της Νάουσας με τους θεσπέσιους κεφτέδες και τους σπιτικούς μεζέδες. Η σύμπτωση λεγόταν Aegean Diving College. «Τι θα έλεγες να κάναμε μια βουτιά στη Χρυσή Ακτή»; με ρώτησε ο Πέτρος Νικολαϊδης, ιδρυτής της σχολής και σελίδα Ι page Ι 10

Μετά από τις δοκιμές του εξοπλισμού, τελικά βούτηξα και άρχισα να κατεβαίνω ακολουθώντας το κυκλαδίτικο φως να σβήνει. After a lot of equipment trials, I dived and started descending following the setting Cycladic light.

I went to the appointment, butterflies in my stomach, and a mixture of excitement, curiosity and fear. At the edge of Chryssi Akti a place full of aqualungs and rubber uniforms. Petros explained everything: how our lungs are kind of airbags and how our eustachian tube with our torus tiborius balances the pressure so that our ear tympani don’t break when we are underwater. Apart from the diving techniques and the analytical newsletter of PADI club, he made me understand that all these years I’ve been missing out on a very important aspect of the land. There was again goddess Ekati with her three heads. After a lot of equipment trials I dived and started descending following the setting Cycladic light. My questions on the sport technicalities were left behind on the surface. I was immediately mesmerized and got used to breathing from a tube really easily. I was impressed by the colours of the underwater world and their relationship with the survival of its inhabitants. I was excited to realize a ray was leaving its nest in the sand and I remunerated myself with a stroke on its belly. I looked carefully at a moray, with all the pertinence of the novice and I saw the starfish, I used to love so much as a kid. There in the absolute peace and quiet, with the bulk of the water adjoining my body, I found, along with the fish movement, the absolute value of life. When I finally came back to the surface, a bit lighter now with the almost empty bottle on my back and my breathing freed, I was still excited, but in a very different way. The only one who really got drowned in the dive was fear. I thanked Petros warmly and went straight to Naoussa to tell my friends all about my experience. I didn’t want to tire them, but it’s true I could be speaking to them for hours. I summarized my main feeling: weight, aqualungs, tubes; nothing was able to stand between me and the

εξαιρετικά διάσημος στους κύκλους του. «Βουτιά με οκτώ κιλά βαρύδια ζωσμένα στη μέση να καταπολεμάνε την άνωση; Και δεν θα πνιγούμε;» τον ρώτησα επιφυλακτικά. Γέλασε με το ύφος μου και κλείσαμε ραντεβού για την επόμενη μέρα, απογευματάκι, «να δεις και το φως να δύει μέσα στο νερό»! Πήγα με μεγάλο πετάρισμα στην καρδιά, ανάμικτη αναστάτωση με περιέργεια και φόβο. Στην άκρη της Χρυσής Ακτής ένας χώρος γεμάτος, τί άλλο; μπουκάλες και στολές! Ο Πέτρος μου τα εξήγησε όλα πολύ αναλυτικά: πώς τα πνευμόνια μας είναι ένα αεροφυλάκιο και πώς η ευσταχιανή σάλπιγγα με το torus tiborius εξισορροπεί την πίεση και δεν σπάει το τύμπανό μας όταν είμαστε στο βυθό. Εκτός από τη τεχνική της βουτιάς και το πολύ αναλυτικό δελτίο του ομίλου PADI μου έδωσε να καταλάβω ότι όλα αυτά τα χρόνια έχανα μια διάσταση του τόπου εξίσου σημαντική με αυτή της στεριάς. Και να σου ξανά η θεά Εκάτη να μου κλείνει το μάτι με τα τρία κεφάλια της. Μετά από τις επαναλαμβανόμενες δοκιμές του εξοπλισμού τελικά βούτηξα και άρχισα να κατεβαίνω ακολουθώντας το κυκλαδίτικο φως να σβήνει. Έσβησα κι εγώ όλες τις απορίες για τα τεχνικά του σπορ και άφησα όλα τα ερωτηματικά μου στην επιφάνεια. Μαγεύτηκα αμέσως και συνήθισα γρήγορα ότι αναπνέω από ένα σωλήνα. Εντυπωσιάστηκα από τα χρώματα του βυθού και τη σχέση τους με την επιβίωση των κατοίκων του! Ενθουσιάστηκα που κατάφερα να αντιληφθώ ένα σαλάχι να αφήνει την άμμο-κρυψώνα του και με αντάμειψα με ένα ελαφρύ χάδι στην κοιλιά του! Καλοκοίταξα μια σμέρνα με την αναίδεια του πρωτάρη και αντίκρυσα ξανά αστερίες που τόσο πολύ αγαπούσα όταν ήμουν παιδί! Εκεί στην απόλυτη ησυχία με τον υδάτινο όγκο να ενώνεται με το σώμα μου βρήκα μαζί με την κίνηση του ψαριού την απόλυτη αξία της ζωής. Όταν πλέον ανέβηκα στην επιφάνεια λίγο πιο ελαφριά με την άδεια πλέον φιάλη στην πλάτη, με την αναπνοή ελεύθερη ήμουν αναστατωμένη αλλιώς. Ο μόνος που είχε πνιγεί σε αυτή τη βόλτα ήταν ο φόβος. Ευχαρίστησα με ενθουσιασμό τον Πέτρο και πήγα κατευθείαν στη Νάουσα που με περίμεναν οι φίλοι να τους πω τις εντύπωσεις μου. Δεν ήθελα να γίνω κουραστική, θα μπορούσα να τους μιλάω με τις ώρες. Συνόψισα στο πιο ιδιαίτερο αίσθημα που είχα: βαρίδια, φιάλες, σωλήνες και σωληνάκια, τίποτα από όλα αυτά δεν με εμπόδισαν να βιώσω το απόλυτο του αισθήματος να είσαι μέρος της ζωής του πλανήτη. Η Πάρος μου είχε δώσει για ακόμα ένα καλοκαίρι το φιλί της ζωής με απλές και συνοπτικές διαδικασίες. Εκτός από τη βουτιά το νησί μου επιφύλαξε και άλλες συγκινήσεις. Θα σας διηγηθώ ξεχωριστά την εμπειρία του

Beautifully located, tucked away from the mainroad between Glyfa and Aspro Chorio, you will find «Noe», Ateliers of Ceramics. In our pottery and shop you will discover beautiful ceramics, hand-made in the traditional way, with a modern touch. We create functional earthenware dishes in different designs, various decorativ articles as well as tiles and lamps.

ATELIER CERAMICS

Aspro Chorio, Paros, tel.: 2284042676, www.noeparos.com, e-mail: noecer@otenet.gr

TRAVEL SERVICES & CAR RENTAL Μαριέττα Κοντού Marietta Kondos Parikia 84400, Paros Island, Greece T. + 30 22840 22302, www.avant.gr, e-mail: info@avant.gr σελίδα Ι page Ι 11

τρύγου με τον Βασίλη Παντελαίο και την παρέα του στο βουνό- ναι στο βουνό- πάνω από τις Λεύκες σε μια εκατηβόλο πλαγιά ευλογημένη να βγάζει τον καρπό του Διόνυσου. Όσο τα γράφω αυτά, ο Μίστερ Κνίστερ με κοιτάει στα μάτια. «Γράψε και για τον Ξυλόφουρνο του κυρίου Νίκου με την ωραία μπιφτεκόπιτα. Αυτό κι αν είναι φιλί της ζωής»! Τι να πω κι εγώ για το τυρόψωμο και τα υπέροχα παγωτά; Κάθε φορά που έρχομαι στην Πάρο παίρνω δυο κιλά. Δεν ξέρω πια τί να πρωτογράψω για αυτό το νησί! Θα ήθελα αυτή τη φορά να μου γράψετε κι εσείς στο parolaparos@gmail.com και φυσικά να ενωθείτε μαζί μας στο φατσοβιβλίο http://www.facebook.com/group. php?gid=156712247673397&ref=ts στο Parola free press. Περιμένω να διαβάσω για το δικό σας φιλί της ζωής στην Πάρο, είτε είστε περαστικός επισκέπτης, είτε μόνιμος κάτοικος. Είμαι σίγουρη ότι το Parola θα είναι η αφορμή ενός εξαιρετικά φωτεινού και χαρούμενου δικτύου με σημείο αναφοράς την Πάρο, την Αντίπαρο και τους ανθρώπους τους ! P ΥΓ. Περιμένω πώς και πώς να έρθω και φέτος με το καλό. Κι όταν το κάνω θα χορέψω ξυπόλητη στη μαρίνα της Νάουσας και θα παίζει ο Παναγιώτης ο Τσεβάς ακορντεόν και θα τραγουδάει η Μάρθα η Φριντζήλα και θα βγαίνει από τα αφτιά μου το κερί και από τη ψυχή μου ο μπαμπούλας. Ναι, ραντεβού στις 2 Αυγούστου!

absolute feeling of being part of the planet’s life. Paros had offered me yet another kiss of life for one more summer, easily and succinctly. Apart from the dive, the island had other moving moments in store for me. I will give you an account of my experience of grape harvesting with Vasilis Panteleos and his company on the mountain – yes, the mountain- at another instance. The mountain whose blessed slopes, above Lefkes, give amply the fruit of Dionysus. While I’m writing this Mr Knister is looking me in the eye “Write about the Xilofournos of Mr Nikos with the superb beef pie. This is the real kiss of life”. What should I say about the cheese pie and the ice cream? I don’t know what to choose to write about this island. This time I would like you to write to me here parolaparos@gmail. com and also find us on facebook at http://www.facebook. com/group.php?gid=156712247673397&ref=ts I’m looking forward to reading about your own kiss of life in Paros, whether you are a holiday maker or a permanent resident. I’m sure Parola will initiate a very interesting bright network with Paros, Antiparos and their people as points of reference. P PS. I’m looking forward to getting there this year. And when I do, I will be dancing barefoot on the marina in Naoussa with Panagiotis Tsevas playing the accordion and Martha Fritzila singing. This will definitely open up my ears and free my soul. See you on August 2nd!

Α Υ Τ Ο Κ Ι Ν Η Τ Α

ΦΑΣΙΑΝΟΣ Ενοικιάσεις Αγορές Πωλήσεις Ανταλλαγές Ι.Χ. και Επαγγελματικά Πάρος, Παροικιά, τ.κ. 84400 τηλ.: 22840 24408, 22840 23939, κιν.: 6977 355040 Αθήνα, Λ. Κωνσταντινουπόλεος 127, Περιστέρι, e-mail: fasianoscars@yahoo.gr

σελίδα Ι page Ι 12

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΚΕΡΑΜΙΚΗΣ ΛΕΥΚΩΝ Από το 1951

Κώστας Φοίφας

Λεύκες 84400, Πάρος Κυκλάδες, Τηλ./Fax: 2284043255

Ελληνικός & Διεθνής τύπος Εφημερίδες Βιβλία Εξοπλισμός Γραφείου Αναλώσιμα Η/Υ -Φιλμ Είδη σχεδίου - ζωγραφικής Είδη δώρων

International Press Books Oﬃce equipment Printer Ink Cartridges Drawing equipment Gifts

ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΑΦΕΝΤΑΚΗ - ΜΑΡΠΗΣΣΑ - ΠΑΡΟΣ ΤΗΛ. / FAX: 22840.41141 - ΤΗΛ.: 22840.41993 www.hotelafendakis.gr e-mail: info@hotelafedakis.gr

Experience, personal care and quality for unique ﬂavors!

Νίκος Ζουμής , Υστέρνι Νάουσας, τηλ./fax.: 22840 52750

Παραδοσιακό ψωμί με προζύμι, ψημένο στα ξύλα, πάντα φρέσκα γλυκά και τούρτες, μαγευτικό τσουρέκι, παραδοσιακά γλυκίσματα, γνήσιες σοκολάτες παραγωγής μας και απολαυστικό παγωτό... Σας περιμένουν για να πλανέψουν τις αισθήσεις σας!

Eμπειρία, προσωπική φροντίδα και ποιότητα για μοναδικές γεύσεις!

www.xilofournos.gr σελίδα Ι page Ι 13

οδοιπορικό

walking tour

Η αγορά της Παροικιάς πίσω στο χρόνο The Market of Parikia back in time

Κείμενο:

Χριστίνα Φωκιανού Φωτογραφίες

Δημήτρης Βρανάς (A.I.F)

σελίδα Ι page Ι 14

Έχετε αναρωτηθεί πως ήταν κάποια μέρη πριν 30 – 40 – 50 χρόνια... πριν τα περιδιαβούμε εμείς; Περπατώντας στα στενά του παραδοσιακού οικισμού της Παροικιάς και συγκεκριμένα από την αγορά και μέσα. Στον οικισμό που εκτείνεται από την πλατεία της Μαντώς Μαυρογένους και φτάνει πέρα από το Φραγκικό κάστρο της πόλης...

Have you ever wondered what some places were like 30, 40 or even 50 years before we were there? Walking along the narrow streets of the traditional settlement of Parikia, more specifically inward from the market, at the settlement extending from Mando Mavrogenous Square to the Frankish castle of the town…

Σ’ αυτόν, λοιπόν, τον καλά κρυμμένο προϊστορικό, κυκλαδίτικο, γεωμετρικό, αρχαϊκό, κλασικό, ελληνιστικό, ρωμαϊκό, βυζαντινό, φράγκο–ενετικό, οθωμανικό, σύγχρονο βαθιά ελληνικό, αλλά πάντα παραδοσιακό οικισμό της Παροικιάς. Με μια φινέτσα διαφορετική από την αρχαιότητα έως σήμερα, με ακατάλυτη κατοίκηση. Όταν μπεις μέσα στο πρώτο καλντερίμι του, αρχίζεις και ταξιδεύεις σε μιαν άλλη εποχή. Έτσι, ταξίδεψα κι εγώ με τη βοήθεια της κυρίας Κούλας, που ο αδελφός της διατηρεί ακόμη και σήμερα ένα από

At that very well hidden, prehistoric, Cycladic, geometric, archaic, classical, hellenistic, Roman, Byzantine, Frankish-Venetian, Ottoman, current and deeply Greek, still traditional settlement of Parikia. With a finesse different from ancient to modern times, with incessant inhabitation. When you get into its first narrow street, you embark on a journey to a different era. I did that myself, assisted by Mrs Koula, whose brother is still the keeper of one of the oldest grocery stores in the market of Kastro. Leaving behind the Mando square and

σελίδα Ι page Ι 15

τα πιο παλιά παντοπωλεία της αγοράς του Κάστρου... Αφήνοντας πίσω μας την πλατεία της Μαντώς και τα υποκαταστήματα των μεγάλων τραπεζών θα φτάσουμε στο πρώτο μας σταυροδρόμι. Αριστερά, το στενό θα μας οδηγήσει στην Εκκλησιά μας την Κυρά με τις 100 πύλες την Εκατονταπυλιανή ή Καταπολιανή (η εκκλησιά κατά την αρχαία πόλη). Ο λίγο ανηφορικός δρόμος ευθεία μπροστά μας θα μας οδηγήσει στην παλιά αγορά του κάστρου, ενώ το δρομάκι δεξιά με το πρώτο βόλτο – καμάρα... Να! Μας καλωσορίζει... Αποτελεί την Κάτω Πύλη του κάστρου στον Αγ. Αθανάσιο. Θα επιλέξουμε να ακολουθήσουμε τον λίγο ανηφορικό δρόμο που αρχίζει μπροστά μας και φιλοξένησε την πρώτη οργανωμένη εμπορική αγορά του νησιού με δεκαέξι αρχικά μπακάλικα – οπωροπωλεία – παντοπωλεία να βρίσκονται σε αυτόν τον μικρό δρόμο από παλιά... Δεξιά μας κάποιος θα αντίκριζε το πρώτο μπακάλικο, ενώ αριστερά το πρώτο μανάβικο της αγοράς. Κάτω από τα βόλτα και τις καμάρες γινόντουσαν οι ευκαιριακές πωλήσεις: κάρβουνα, ξύλινες κατασκευές, εκθετήρια διαφόρων προϊόντων… Μήπως ακούτε την βαβούρα απ’ τα παζάρια, τα πειράγματα και τις «Καλημέρες» να αντηχούν με χαρά και κέφι...! Και στη συνέχεια, εκεί που σήμερα είναι το μαγαζί “PROTARIS”, ήταν το ταβερνείο για λίγο τάβλι και καλό μεζέ... Έξω από αυτό τις Κυριακές γινόταν το παζάρι με τα αγροτικά εργαλεία. Ενώ ο σιδεράς από τις όμορφες Λεύκες θα ήταν πιο πάνω να μας περιμένει. Είμαστε έξω από το “BLACK & WHITE”... εδώ ήταν το πρώτο ταξιδιωτικό πρακτορείο «Μπιζάς – Καβάλης» της αγοράς, αλλά και το πρακτορείο Τύπου... Και να! και το “LA STREGA” που τότε φιλοξενούσε έναν από τους κουρείς της περιοχής. Εδώ απέξω ο μπαρμπέρης με το κλαρίνο του διασκέδαζε τους γείτονές του και δίπλα ήταν το ψαράδικο, ενώ απέναντι και πάλι μανάβικο. Το “MARCOS BOOKSHOP”σήμερα, τότε το «ΕΜΠΟΡΑΚΙ» ήταν ένα από τα τρία εμπορικά καταστήματα. Και να και το “OLIVE TREE”, το παλιό “CINE REX”, ο κινηματογράφος του οικισμού. Και δίπλα ακριβώς η βρύση του Νικόλαου Μαυρογένη. Ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας

Έτσι, ταξίδεψα και εγώ με τη βοήθεια της κυρίας Κούλας, που ο αδελφός της διατηρεί ακόμη και σήμερα ένα από τα πιο παλιά παντοπωλεία της αγοράς του Κάστρου... I did that myself, assisted by Mrs Koula, whose brother is still the keeper of one of the oldest grocery stores in the market of Kastro...

Παλιές φωτογραφίες από ένα δρόμο γεμάτο αναμνήσεις και νοσταλγία. Οld photos from a street filled with memories and nostalgia. σελίδα Ι page Ι 16

the branches of the big banks, we arrive at the first crossroads. On the left, the little narrow street will take us to Our Church, Kyra (Dame) with its 100 gates, Ekatontapiliani or Katapoliani. Up the hill directly in front of us the street will take us to the market at the castle, whereas the little street on the right sports the first volto (arch). There! It’s welcoming us. It is the Kato Pyli (Lower Gate) of the castle at Agios Athanassios. We opt to go uphill, the street where the first organized market of the island was established, comprising 16 grocery and green grocery and fruit shops. The first grocer’s would be immediately to our right and the first greengrocer’s immediately to our left. Under the arches all sorts of trade activities would have taken place: coal, wooden structures, displays of all sorts of products. Can you hear the hustle and bustle of bargaining and the “good mornings” echoing full of the joy of life? Next, where today is the “Protaris” shop, there was a little tavern where you could play backgammon and taste interesting mezedes. On Sundays, just outside, there was a bazaar for farming tools. The ironmonger from beautiful Lefkes would be waiting for us a bit further up. We are now outside “BLACK & WHITE”, where there used to be the first travel agency “Bizas-Kavalis” and the newsagent’s. There is also “LA STREGA”, which used to be the barber’s shop. The barber used to entertain the neighbours with his clarinet. Next door was the fishmonger’s and across the greengrocer’s. “MARCOS BOOKSHOP” used to be “Emporaki” the general store, one of the three existing then. “OLIVE TREE” was “CINE REX”, the local cinema. Right next to that, the water fountain of Nikolaos Mavrogenis. Leader of Moldovlachia and benefactor of Paros, uncle of the heroine Mando. Because there was a natural source of water next to his house he undertook the construction of a public fountain, the first to be made in 1777, as we learn from the relief inscription. Two more similar fountains followed. These provided the old settlement with fresh water. Young girls would carry the water inside clay vessels, while travellers would stop to freshen up. Later they

Το παντοπωλείο «Ο ΔΙΠΛΟΣ». Ένα από τα πιο παλιά εμπορικά μαζί με του «Μουρλά» The grocery « Ο DIPLOS». One of the oldest general stores along with «Mourla’s» σελίδα Ι page Ι 17

και ευεργέτης της Πάρου, θείος της Μαντούς. Δημιούργησε με αφορμή την πηγή που βρισκόταν κοντά στο σπίτι του την πρώτη βρύση το 1777, όπως μας πληροφορεί η ανάγλυφη επιγραφή της ενώ ακολούθησαν άλλες δύο. Οι κρήνες τροφοδοτούσαν τον παλιό οικισμό, με τις νεαρές γυναίκες να κουβαλούν τις στάμνες στα χέρια και να γεμίζουν νερό ενω οι περαστικοί ξαπόσταιναν στο διάβα τους. Αργότερα από τις βρύσες γινόταν η καθαριότητα του οικισμού με τα μικρά παιδιά να βοηθούν με τα κουβαδάκια τους. Το κτίριο χρωματισμένο με ώχρα φιλοξενούσε το Δημόσιο Ταμείο, ενώ ο πρώτος όροφος ήταν το Δημαρχείο την περίοδο της κατοχής. Εδώ, είναι το «Μαϊντάνι», η πλατεία με το πηγάδι για την λάτρα και τη βρύση με το πόσιμο νερό. Απέναντι από τα σκαλοπάτια ήταν η Αγροτική Τράπεζα και στο ισόγειο φιλοξενούνταν η Gallerie του Κατσούρου. Το γαλάζιο κτίριο ήταν μανάβικο και το φαρμακείο του Τσουκαλά, ενώ δίπλα υπήρχε κρεοπωλείο. Το κοσμηματοπωλείο ήταν αποθήκη κιγκαλερίας και ναυτιλιακών ειδών. Στο δενδράκι, απέναντι από το φαρμακείο του Φραγκούλη υπήρχε κατάστημα με δύο αποθήκες. Όλες οι μετρήσεις γινόντουσαν στο δρόμο… Εδώ ήταν το εστιατόριο «ΑΣΤΕΡΙΑ». Απέναντι ήταν οι ψησταριές, ενώ στο βάθος ο κήπος με τους φοίνικες και η αίθουσα χορού. Πάνω από τα «Αστέρια» ήταν σχολή χορού και απέναντι κατάστημα με παραδοσιακές ενδυμασίες. Στα δεξιά ακόμη και σήμερα είναι το παντοπωλείο «Ο ΔΙΠΛΟΣ». Ένα από τα πιο παλιά εμπορικά μαζί με του «Μουρλά». Εδώ, η κυρία Κούλα μοιράζεται όμορφες, παιδικές αναμνήσεις με τους περαστικούς και γεμίζει συναισθήματα νοσταλγίας ο χώρος! Απέναντι ακριβώς ένα μεγαλοπρεπές κτίριο, παλιό αρχοντικό, που το ψηφιδωτό του πάτωμα ακόμα και σήμερα δηλώνει τη μεγαλοπρέπεια του. Είναι το αρχοντικό του Λοχαγού Κορτιάνου. Η άμαξα της εποχής έφτανε έξω από το σπίτι για να μην πατήσουν οι μικρές κυρίες στο δρόμο! Απέναντι ακριβώς ήταν το δεύτερο κουρείο και πίσω το οπλουργείο για τους κυνηγούς. Η Πάρος πάντα φημιζόταν για το καλό κυνήγι και κυνηγοί ερχόντουσαν από όλη την Ελλάδα. Έξω από το κουρείο, ο ήχος της κιθάρας και του ακορντεόν αντηχούσε στην αγορά ενώ οι κοπελιές από τα μπαλκόνια και τα παράθυρα ονειρεύονταν με τις μελωδίες τους… Έπειτα έχουμε το τσαγκαράδικο με τις κορδελιάστρες. Τα δερμάτινα σανδάλια της Πάρου ήταν διάσημα στους πρώτους επισκέπτες του νησιού. Αργότερα έγινε καφενείο. Απέναντι, στην καμάρα ήταν ο παπλωματάς, ενώ δίπλα στο τσαγκαράδικο υπήρχαν ένα ακόμη μπακάλικο και αποθήκη ξυλείας. Το μπαλκόνι με τα γαλάζια παράθυρα ήταν αρχικά η Στρατιωτική Ιταλική Αστυνομία και μετά η Κομαντατούρ, στην κατοχή. Έπειτα έγινε το Ιατρείο του Αλιπράντη που τέλεσε και βουλευτής Κυκλάδων και αργότερα το οδοντιατρείο του Παναγιώτη Δερβού, προέδρου της Παροικιάς. Δίπλα ακόμη και σήμερα ένα όμορφο παραδοσιακό αρχοντικό δεσπόζει, της οικογένειας Αρκουλή. Με σελίδα Ι page Ι 18

were used for the cleaning needs of the village, with little children helping by carrying water in their toy buckets.

Οι κρήνες τροφοδοτούσαν τον παλιό οικισμό, με τις νεαρές γυναίκες να κουβαλούν τις στάμνες στα χέρια και να γεμίζουν νερό. These fountains provided the old settlement with fresh water. Young girls would carry the water inside clay vessels.

The ochre painted building used to be the Tax Office and its first floor housed the Town Hall at the time of the German occupation. Here is the “Maydani” the square with the well to get water for the household chores and the fresh drinkable water tap. Across the steps of the ATE Bank, on the ground floor, there used to be Katsouros’ Gallery. The blue building was a greengrocer’s and also housed Tsoukalas’ pharmacy, with the butcher’s right next door. The jewellery store used to be an ironmonger’s also selling nautical equipment. Across from Fragoulis’ pharmacy, by the tree, there used to be a shop with two warehouses. All counting took place out in the street. Here was the “Asteria” (stars) restaurant. Opposite the grill houses and at the far end the garden with the palm trees and the dancing floor. Above the restaurant there was a dance school and right across from there, a shop selling traditional Greek costumes. On the right the grocery “O DIPLOS” (the double) still exists. One of the olderst general stores together with “Mourlas”. Here Mrs Koula shares her childhood memories with the passers by and the place becomes filled with nostalgia. The huge mansion opposite, is an old noble house still basking in its glory through its wonderful mosaic floor. It was the house of Sergeant Kortianos. The horse and carriage would stop right outside so that the young ladies wouldn’t step on the street. Right across the other barber’s shop and behind it the gun shop for hunters. Paros was known for its excellent game with hunters arriving from all parts of Greece. Outside the barber’s you could hear the guitar and the accordion echo in the market and the girls listening from their windows, daydreamed. Next comes the shoe maker’s. Paros’ leather sandals were very popular with the early visitors of the island. Later it was converted into a café. The quilt maker had his workshop opposite, under the arch. Next to the

Η Στρατιωτική Ιταλική Αστυνομία και μετά η Κομαντατούρ, στην κατοχή. Italian Military Police and then the Kommandantur, during the occupation.

Το αρχοντικό του Λοχαγού Κορτιάνου. Δεξιά: τα «Γύφτικα», τα παλιά σιδηρουργεία. The mansion of Captain Kortianos. Right: «Gyftika» (gypsies’ workshops), that is, the blacksmiths’ workshops.

στάμνα στο τραπέζι της σάλας και κωμό. Επάνω ήταν ο χώρος διαμονής, αξίζει να το φωτογραφίσουμε. Εικόνες μιας άλλης εποχής! Εδώ απέναντι ήταν και το δεύτερο εμπορικό της αγοράς της Ευαγγελίας Μουρλά. «Το σύζυγο της – μου λέει η κυρία Κούλα – τον πήραν στην Κατοχή και το όνομά του αναφέρεται στο μνημείο». Ο χώρος ήταν ενιαίος. Ο ένας χώρος διέθετε παπούτσια και ο άλλος υαλικά. Απέναντι ήταν το εργαστήρι της Σχολής Καλών Τεχνών ενώ παλιότερα το φαναράδικο της αγοράς. «Το φαναράδικο του Σαντουριέρη…» Το αποκαλούσαν έτσι, γιατί ο ιδιοκτήτης του έπαιζε σαντούρι και ήταν από τις Λεύκες, κατασκεύαζε και μουσικά όργανα. Ένας δρόμος όλο μελωδίες ακόμη και σήμερα. Στην καγκελόπορτα απέναντι ήταν η Εθνική Τράπεζα, ενώ στο μαγαζί “SUN & SAND” σήμερα, ήταν τότε το ξυλουργείο της παλιάς πόλης και έπειτα κρεοπωλείο. Εδώ δίπλα στεγαζόταν και η Νέα Λαϊκή Επιμόρφωση, ένα σχολείο για όσους ενήλικες δεν είχαν μπορέσει να μορφωθούν στα χρόνια της κατοχής. Η πρώτη καμάρα που συναντάμε είναι της Δαμιάνας, ενώ η επόμενη του Μάτσα, σήμερα Οικονομίδη και να! και η τρίτη του Ταξιάρχη... Ο ναός του Ταξιάρχη αποτελεί την ενορία του

Εδώ στεγαζόταν και η Νέα Λαϊκή Επιμόρφωση, ένα σχολείο για όσους ενήλικες δεν είχαν μπορέσει να μορφωθούν στα χρόνια της κατοχής. Right next to that was New Popular Training, a pioneer form of Adult Education for adults who had not finished school because of the war.

shoe maker’s was another greengrocer’s and a wood warehouse. The balcony with the blue shutters was initially the Italian Military Police and then the German Kommandantur. Then it was turned into Dr Aliprantis’ surgery, who also was a member of parliament for the Cyclades and later the surgery of Panagiotis Dervos, the dentist, also mayor of Parikia. A beautiful mansion dominates the space next door. It belonged to the Arkoulis family. It had a water jug on the dining table and a chest of drawers. It’s really worth taking photographs of the living quarters upstairs. Pictures from a time long gone. Right across from here was the second general store belonging to Eugenia Mourla. “Her husband”, Mrs Koula tells me, “was taken by the Germans, his name is mentioned on the memorial monument”. The shop was divided into two sections, one with shoes and one with glassware. Opposite was the workshop of the Fine Arts School, which had once been the lamp maker’s of Santourieris. He was called that because the owner played the zither (santouri in Greek). He came from Lefkes and also made musical instruments. A road full of melodies even today. The railing opposite used to be the National Bank σελίδα Ι page Ι 19

παλιού οικισμού. Εδώ απ’έξω ήταν τα μεσιτικά. Η πλατεία χρησίμευε ως χώρος αγοροπωλησίας αγροτεμαχίων, ενώ η ανακοίνωση της αγοράς του αγροτεμαχίου γινόταν με ντελάλη. «Ο Νικόλαος Περαντινός αγόρασε αγροτεμάχιο 3 στρεμμάτων...» φωνάζει η κυρία Κούλα δημιουργώντας με τα χέρια της χωνί... Και εγώ αναπολώ το χρόνο και τον τόπο. Απέναντι ένα ακόμη κουρείο. Δίπλα αρχοντικό μεσαίας τάξης. «Ο παππούς του Νίκου Ραγκούση του φούρναρη έμενε εδώ.» με πληροφορεί η κυρία Κούλα. Απέναντι ήταν το παλιό ραφτάδικο. Εδώ ήταν και ο Μπαρμπαρής, κατασκεύαζε παπούτσια, ενώ η γυναίκα του ήταν κορδελιάστρα και έφτιαχνε ζώνες και κουμπιά. Το σημερινό ‘‘ECSTASY’’ φιλοξενούσε για χρόνια τη σχολή κοπτικής ραπτικής. Ο ενοριακός ναός του Ταξιάρχη μας προσφέρει το πεζούλι του για να ξαποστάσουμε και να απολαύσουμε τη θέα προς το πέλαγος. Εδώ μπροστά μας είναι η άλλη πύλη του κάστρου... Απέναντι προς τη θάλασσα η Παναγία η Ελεούσα. Ο μικρός αυτός ναός φιλοξενεί τις λειτουργίες της Ανάστασης και των Χριστουγέννων. Να και ο Αγ. Νικόλαος του Ψαρά, ενώ απέναντι ήταν ένα ακόμη ραφτάδικο. Το μικρό καφενείο σήμερα, φιλοξενούσε τον ανταποκριτή της Εμπορικής Τράπεζας, ο οποίος και δέχτηκε το βασιλικό ζεύγος Παύλο και Φρειδερίκη ως πρόεδρος του οικισμού, όταν επισκέφθηκαν το νησί. Πίσω ήταν ταβέρνα – ψησταριά. Το κτίριο με τα γκρι παράθυρα ήταν κατάστημα με πίνακες ζωγραφικής και κεντήματα. Αντίκρυ ήταν το μπακάλικο του Φραγκούλη, «πατέρα του Στ. Φραγκούλη του πρώην Δημάρχου» με πληροφορεί η κυρία Κούλα. Το κατάστημα ‘‘ΑΘΗΝΑ’’ σήμερα, ήταν ο παραδοσιακός ξυλόφουρνος του Πόλου. Ενώ πίσω το μαγαζί με τα αξεσουάρ ήταν το φαναράδικο του Κανδάρη. Εδώ, τα δίχτυα των ψαράδων ραβόντουσαν από τις γυναίκες της γειτονιάς με το κιλό. Το κοσμηματοπωλείο Νάτσιου, ήταν παλιό κουρείο, έπειτα χρυσοχοείο, όπου ο ιδιοκτήτης ήταν μαθητής του γέρου χρυσοχόου της Παροικιάς. Απέναντι από το κατάστημα με τα κεντήματα ήταν το καθαριστήριο της Αφροδίτης Ακάλεστου και από πάνω το ιατρείο του γιατρού Χαϊμαντά, ενώ αντίκρυ το σπίτι του καθηγητή Σκυλάκου έγινε καθαριστήριο και μετά τουριστικό γραφείο. Το σημερινό ‘‘SOHO’’ ήταν κάποτε το δεύτερο κρεοπωλείο της αγοράς. Το ‘‘LE SAC’’ φιλοξενούσε τα γραφεία της ΔΕΗ, ενώ το ‘‘Chinese shop’’ ήταν το τρίτο εμπορικό, του Βασίλη Φωκιανού και έπειτα του Πόλου. Από πάνω ήταν το αρχοντικό της οικογένειας και σήμερα ανήκει στο Δημήτρη Φωκιανό, δικαστικό. Ο αδερφός του χάθηκε, όταν το σχολείο της Παροικιάς βομβαρδίστηκε το 1944. Το ‘‘T-shirt shop’’ αποτελούσε το χώρο υποδοχής του ξενοδοχείου ‘‘ΚΑΪΡΟ’’ που σήμερα μετονομάστηκε σε ‘‘ΝΤΙΝΑ’’ από την σημερινή ιδιοκτήτριά του. Θεωρείται ένα από τα ιστορικά ξενοδοχεία της Παροικιάς, ενώ στο ισόγειο υπήρχε μπακάλικο και κατάστημα αναμνηστικών. Απέναντι έχουμε ένα ακόμη κουρείο. Το σημερινό ‘‘ANGEL’S’’ ήταν το βιβλιοπωλείο του σελίδα Ι page Ι 20

Η πλατεία χρησίμευε ως χώρος αγοραπωλησίας αγροτεμαχίων, ενώ η ανακοίνωση της αγοράς του αγροτεμαχίου γινόταν με ντελάλη. The square served as estate trading place and any new sale was publicly announced by a town crier.

and the “SUN & SAND” used to be a carpenter’s and later butcher’s. Right next to that was New Popular Training, a pioneer form of Adult Education for those who had not finished school because of the war and wanted to get back to it. The arches that follow have names, Damiana, Matsa, today Ikonomidis and the third Taxiarhis. The church of Taxiarhis is the old parish church. Out there, were the estate agencies. The square served as estate trading place and any new sale was publicly announced by a town crier. “ Nikolaos Perantinos bought a plot of 3 acres…” calls out Mrs Koula forming a cone with her hands and I recall the time. Opposite yet another barber shop. Next a middle class house. “Nikos Ragousis’ the baker’s, grandfather, lived here” Mrs Koula tells me. Opposite was the tailor’s. Barbaris made shoes here and his wife belts and buttons. ‘‘ECSTASY’’ used to be a sewing school. Let’s have a rest at our parish church of Taxiarhis. Here is the other gate of the castle. Across, towards the sea Panagia Eleoussa, a little church, where Christmas and Easter mass takes place. There is also Agios Nikolaos of Psaras and another tailor’s opposite. The little café housed the representative of the Commercial Bank, who received the royal couple of Paul and Frederica as mayor of the town, when they visited the island. Behind there used to be a grill house and tavern. The building with the grey windows was an art shop selling paintings and embroideries. Across from that Fragoulis’ grocery, “father of St. Fragoulis, the ex-mayor” Mrs Koula informs me. “Athina” was the traditional wood burning oven of Polos. The shop behind with the accessories used to be the lamp maker’s of Kandaris. Women used to sew fishing nets sold by the kilo. Natsios jewellery store used to be a barber shop, then jewellery store. The owner was an apprentice of the old goldsmith at Parikia. Opposite the shop with the embroideries there

Το “OLIVE TREE”, το παλιό “CINE REX”, ο κινηματογράφος του οικισμού. The «OLIVE TREE», the old «CINE REX», the local cinema.

Ροζακαία, το μοναδικό τότε στο νησί. Μα μόλις φτάσαμε στο τέλος της Παλιάς Αγοράς και τώρα μπροστά μας ξεκινά ο Κάτω Γιαλός: η πόλη δίπλα στη θάλασσα. Η ‘‘FRANCA SCALA’’, εστιατόριο σήμερα, μας πληροφορεί ότι εισερχόμαστε σε έναν άλλον οικισμό, τη βενετσιάνικη γειτονιά και η τρίτη κρήνη του Νικόλαου Μαυρογένη μας υποδέχεται. Να! το ιερό της Αγ. Τριάδας και της Αγ. Παρασκευής , βρίσκονται δίπλα-δίπλα. Η πόρτα με την ώχρα ήταν το συμβολαιογραφείο του Κονδαράτου, ενώ στη “FRANCA SCALA” έμενε η πρώτη γυναίκα εργαζόμενη σε ταμείο. Το ισόγειο ήταν κουρείο. Απέναντι στο μπαρ ‘‘Ο ΠΕΙΡΑΤΗΣ’’ ήταν το αρχοντικό του γιατρού Πατέλη και στο ισόγειο το ιατρείο του. Στο σημερινό ξενοδοχείο «Απόλλων» ήταν το παλιό ελαιοτριβείο, όπου τη μυλόπετρα γύρναγε το αγαπημένο μας γαϊδουράκι. Εδώ έβρισκε κάποιος όλα τα ελληνικά μονοπώλια: πετρέλαιο, σπίρτα, αλάτι... Ο δρόμος στα αριστερά μας οδηγεί στην Δημοτική Βιβλιοθήκη και θα άξιζε να επισκεφθείτε τα αρχεία της, ενώ ευθεία μπροστά μας και αριστερά ήταν τα «Γύφτικα», τα σιδηρουργεία, δηλαδή, της εποχής. Το πηγάδι στο τέλος του δρόμου μας πληροφορεί ότι ο Ενετικός οικισμός μόλις έμεινε πίσω μας. Εδώ ήταν και η Αγροτολέσχη, όπου διεξάγονταν σεμινάρια του Ερυθρού Σταυρού. Το κατάστημα “CAMOMILLA” ήταν το Ιατρείο – Οίκος Ναυτικών, το οποίο το φρόντιζε ο γιατρός Πατέλης, ενώ στον πρώτο όροφο ήταν η Κοινότητα… «Η περιπλάνησή μας σε μια άλλη εποχή στην παλιά αγορά της Παροικιάς μόλις έλαβε τέλος.» μου σιγοψιθυρίζει με παράπονο η κυρία Κούλα. Ήταν μεσημέρι... Ο οικισμός κοιμόταν και εγώ έφερα στο μυαλό μου τη ζωή τότε... Οι δυσκολίες πολλές, αλλά ο ενθουσιασμός για την κάθε νέα μέρα που ξεκινάγε πλημμύριζε με αισιοδοξία τα σοκάκια. Αν θέλετε να νιώσετε αυτή την αισιοδοξία μην διστάσετε ούτε στιγμή να επισκεφθείτε το Κάστρο και την παλιά αγορά... και εκεί άνθρωποι σαν την κυρία Κούλα θα σας γυρίσουν πίσω στο χωροχρόνο της. Καλή περιπλάνηση!!! P

Εδώ ήταν το παλιό τσαγκαράδικο «Μπαρμπαρής», κατασκεύαζε παπούτσια, ενώ η γυναίκα του ήταν κορδελιάστρα και έφτιαχνε ζώνες και κουμπιά.

Barbaris made shoes here and his wife belts and buttons.

used to be a cleaner’s owned by Afroditi Akalestou and above that doctor Haimadas’ surgery. Teacher Mr Skylakos’ house across the street became a cleaner’s and then travel agency. ‘‘SOHO’’ was the second butcher shop. ‘‘LE SAC’’ used to house the power company and the ‘‘Chinese shop’’ was the third general store owned by Vasilis Fokianos and later by Polos. Above lived the family and today it belongs to Dimitris Fokianos, judge. His brother died in the bombing of the school in 1944. Τhe ‘‘T-shirt shop’’ was the lobby of the Cairo Hotel, today “Dina”, one of the most historic hotels of Parikia with a grocery store and souvenir shop on the ground floor. Another barber shop opposite from there. ‘‘ANGEL’S’’ was the only bookshop on the island belonging to Rozakaias. We’ve just arrived at the end of the Old Market and in front of us lies Kato Gyalos, the town by the sea. ‘‘FRANCA SCALA’’, now a restaurant, marks the entrance to a different settlement, the Venetian precinct, where we are welcomed by the third water fountain of Nikolaos Mavrogenis.

Η ‘‘FRANCA SCALA’’, εστιατόριο σήμερα, μας πληροφορεί ότι εισερχόμαστε σε έναν άλλον οικισμό, τη βενετσιάνικη γειτονιά.

‘FRANCA SCALA’’, now a restaurant, marks the entrance to a different settlement, the Venetian precinct.

Το ξενοδοχείου ‘‘ΚΑΪΡΟ’’ σήμερα ονομάζεται ‘‘ΝΤΙΝΑ’’. Το σημερινό ‘‘ANGEL’S’’ ήταν το βιβλιοπωλείο. The hotel ‘‘CAIRO’’ now called’’DINA. Τοday’s ’’ANGEL’S’’was the bookstore.

The arch of Agia Triada and Agia Paraskevi stand next to each other over there. The ochre painted door was Kondaratos’ notary and the first woman to work as a cashier lived at “FRANCA SCALA”. The ground floor housed a barber shop. The bar “O Piratis” (the pirate) was the mansion of Dr Patelis and the ground floor was his surgery. At the Apollon Hotel was the olive press, powered by a donkey. Greek state monopoly products of the time could be purchased here, such as petrol, matches and salt. The street on our left leads to the Public Library and it’s really worth visiting its archives. Right in front of us used to be the “gyftica”(gypsies’ workshops), that is, all the blacksmiths’ workshops. The well at the end of the road marks the end of the Venetian section. Here was the Farmers’ club, which also housed the Red Cross seminars. “CAMOMILLA” was the health centre for sailors, also being looked after by Dr Patelis, whereas on the first floor was the local council office. «Wandering around the old market of Parikia has just come to an end” whispers Mrs Koula. It was early afternnon. The village was having a siesta and I was thinking of life in those days. Lots of difficulties, but the streets were filled with an enthusiasm for each new day. If you want to share this feeling of optimism, don’t hesitate to visit the old market at Kastro, where people like Mrs Koula can make you travel back in time and space. Happy wandering! P σελίδα Ι page Ι 21

ατζέντα agenda

Η πολιτιστική ζωή στη Πάρο Ι Art and culture in Paros

Συνεχίζοντας μια μακρά και ξεχωριστή πολιτιστική παράδοση, η Πάρος αντιστέκεται στην κρίση φιλοξενώντας ένα πλούσιο πρόγραμμα μουσικών εκδηλώσεων και καλλιτεχνικών εκθέσεων. Continuing a long and special cultural tradition, Paros resists crisis by hosting a varied program of musical events and art exhibitions.

Συναυλίες Concerts 21I06I Τρίτη: Ζωντανή μουσική στο ανοικτό θέατρο του Άι-Γιάννη Δέτη στη Νάουσα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ημέρας Μουσικής. (Ώρες: 15:00 έως 02:00) Live music at the open theater of Ai-Giannis Detis in Naoussa on the European Music Day. (Hours: 15:00 to 02:00) 02I07I Σάββατο: Ορχήστρα Νυκτών Εγχόρδων Δήμου Πατρέων με τον Κώστα Θωμαϊδη, στο χώρο των Αρχαίων Λατομείων στο Μαράθι. (Ώρα έναρξης 21:00) Plucked String Orchestra of the Municipality of Patras with Costas Thomaidis in the ancient quarries at Marathi. (Starting at 21:00) 08I07I Παρασκευή: Συναυλία τζαζ «Paris Paros Rroject» από τη Jazz Paros Academy στο ανοικτό θέατρο Άι-Γιάννη Δέτη στη Νάουσα. (Ώρα έναρξης 21:30. Είσοδος 10,00€) Jazz «Paris Paros Rroject» by Jazz Paros Academy at the open theater Ai Giannis Detis in Naoussa. (starting at 21:30. Entrance 10,00 €)

σελίδα Ι page Ι 22

08I07I Marc Buronfosse

Βραδιές κλασικής μουσικής Classical Music Nights Παροικιά. (Ώρα έναρξης 21:00) Linos Kokotos. Mando Mavrogenous sq. in Parikia. (Starting at 21:00) 30I07I Σάββατο: «De La Paro», νησιώτικη βραδιά στο Δημοτικό Σχολείο του Κώστου. «De La Paro», island-music night at the Elementary School of Kostοs. 02I08I Τρίτη: Μάρθα Φριντζήλα, Παναγιώτης Τσεβάς στη μαρίνα της Νάουσας. (Ώρα έναρξης 21:00) Martha Frintzila, Panagiotis Tsevas at the marina of Naoussa. (Starting at 21:00) 08I08I Δευτέρα: Γιάννης Αγγελάκας στο ανοικτό θέατρο Άι-Γιάννη Δέτη στη Νάουσα. (Ώρα έναρξης 21:30. Είσοδος 15,00€) Giannis Angelakas the open theater Ai Giannis Detis in Naoussa. (starting

at 21:30. Entrance 15,00 €) 15I08I Δευτέρα: Χρήστος Νικολόπουλος, Γιώτα Νέγκα, Μιχάλης Δημητριάδης και Νίκος Καστανιάς στην Παροικιά. Christos Nikolopoulos, Giota Nega, Michalis Dimitriadis and Nikos Kastanias in Parikia. 18I08I Πέμπτη: Νησιώτικη βραδιά στην παραλία του Μώλου. (Ώρα έναρξης 21:00) Island-music night on Molos beach. (Starting at 21:00) 21I08I Δευτέρα: «The Burger Project Party» στο ανοικτό θέατρο Άι-Γιάννη Δέτη στη Νάουσα. (Ώρα έναρξης 22:00. Είσοδος 10,00€) «The Burger Project Party» in the open theater of Ai Giannis Detis in Naoussa. (Starting at 22.00. Entrance 10,00€)

15I07I Παρασκευή: Συναυλία κλασικής μουσικής με τα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ και την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα στο θέατρο Άι-Γιάννη Δέτη στη Νάουσα. (Ώρα έναρξης 21:00. Είσοδος 15,00€. Είσοδος ελεύθερη για παιδιά κάτω των 12 ετών.) Concert of classical music with the Music Ensembles of ERT and the National Symphony Orchestra at the theater Ai Giannis Detis in Naoussa. (starting at 21:00. Entrance 15,00 €. Admission free for children under 12 years.) 22I07I Παρασκευή: Συναυλία βιολοντσέλου και πιάνου με τη Στέλλα Κούκου και τη Λουκία Λουλάκη στο θέατρο Άι-Γιάννη Δέτη στη Νάουσα. (Ώρα έναρξης 21:30. Είσοδος 10,00€) Cello and piano concert by Stella Koukou and Lucia Loulaki theater Ai John Deti in Naoussa. (starting at 21:30. Entrance 10,00 €) 05I08I Παρασκευή: Κονσέρτο για βιολί και πιάνο με τους Α. Χανιώτη, Σ. Σουλαντάκη και Ρ. Παπαδημητρίου στην αίθουσα του Πολιτιστικού Συλλόγου «Αρχίλοχος» στην Παροικιά. (Ώρα έναρξης 20:30) Concerto for violin and piano with A. Hanioti, S. and P. Papadimitriou Soulantaki in the hall of the Cultural Association «Archilochos» in Parikia. (Starting at 20:30)

20I07I Τετάρτη: Τένια Κουρούση στο Πίσω Λιβάδι. (Ώρα έναρξης 21:30) Tenia Kouroussi Piso Livadi. (Starting at 21:30) 28I07I Πέμπτη: Λίνος Κόκοτος στην πλατεία Μαντώ Μαυρογένους στην

08I08I Γιάννης Αγγελάκας

30I07I «De La Paro»

12I08I Παρασκευή: Ντου-

έτο βιολιού και βιόλας με την Κρυσταλία Γαϊτάνου και τον Αλέξανδρο Σακαρέλλο στο Μουσείο Περαντινού στη Μάρπησσα. (Ώρα έναρξης 20:30) Duo violin and viola with Crystal Gaitanou and Alexander Sakarello Museum Perantinos Marpissa. (Starting at 20:30) 12I08I Παρασκευή: Κονσέρτο για πιάνο με την Ευανθία Κυριαζίδου, στην αίθουσα του Πολιτιστικού Συλλόγου «Αρχίλοχος» στην Παροικιά. (Ώρα έναρξης 20:30) Concerto for piano with Evanthia Kyriazidou in the hall of the Cultural Association «Archilochos» in Parikia. (Starting at 20:30) 18I08I Πέμπτη: Βραδιά σόλο πιάνο με την Samantha Ward στην αίθουσα του Πολιτιστικού Συλλόγου «Αρχίλοχος» στην Παροικιά. (Ώρα έναρξης 20:30) Evening of solo piano by Samantha Ward at the hall of the Cultural Association «Archilochos» in Parikia. (Starting at 20:30) 19I08I Παρασκευή: Βραδιά σόλο πιάνο με τη Maciej Raginia στην αίθουσα του Πολιτιστικού Συλλόγου «Αρχίλοχος» στην Παροικιά. (Ώρα έναρξης 20:30) Evening solo piano with Maciej Raginia the hall of the Cultural Association «Archilochos» in Parikia. (Starting at 20:30)

Εκθέσεις Exhibitions

15I06 – 30I06I Έκθεση έργων τέχνης της Παν. Κουφοβασίλη στο χώρο τέχνης «Άγιος Αθανάσιος» στη Νάουσα. Art exhibition of Pan. Koufovassili at art gallery «Agios Athanassios» in Naoussa. 01/07 – 15/07I Έκθεση έργων τέχνης του Αλέξη Κυριτσόπουλου στο «Κτήριο Δημητρακόπουλου» στην Παροικιά. Exhibition of art by Alexis Kyritsopoulos in «Dimitrakopoulos’ building» in Parikia. 01I07 – 15I07I Έκθεση έργων τέχνης του Πέτρου Σκαραμαγκά στο χώρο τέχνης «Άγιος Αθανάσιος» στη Νάουσα. Art exhibition of Petros Scaramangas at «Agios Athanasios» in Naoussa. 09I07I Έκθεση έργων τέχνης με τίτλο «Μονοπάτια Μνήμης» του Αποστόλη Ζολωτάκη στο ξενοδοχείο Porto Paros. Art exhibition entitled «Paths of Memory» Apostolis Zolotakis in Hotel Porto Paros. 09I07 – 16I07I Έκθεση φωτογραφίας της Ελένης Περατικού στη γκαλερί «Ποντοπόρος» στη Νάουσα. Exhibition of photographs of Eleni Peratikou in the gallery «Pontoporos» in Naoussa.

Lefkes Village στις Λεύκες. Exhibition of photographs and video of George Pittas on «Fairs in the Aegean», the Museum of Popular Culture in the Aegean in Lefkes Village Hotel in Lefkes. 16I07 – 31I07I Έκθεση έργων τέχνης του Ν. Μπότση στο χώρο τέχνης «Άγιος Αθανάσιος» στη Νάουσα. Exhibition of works of art at New Botsis art «Agios Athanasios» in Naoussa. 17I07 – 04I08I Έκθεση έργων τέχνης των Σ. Πετρίδη, Θ. Δασκαλάκη και Δ. Σκανδάλη με τίτλο «Συμπόνια», στο «Κτήριο Δημητρακόπουλου» στην Παροικιά. Art exhibition of S. Petridis, Th. Daskalakis, D. Skandalis on «Compassion», in the «Building Dimitrakopoulos» in Parikia. 18I07 – 26I07I Έκθεση φωτογραφίας της Κατερίνας Βαφειά με τίτλο «Black Heart» στη γκαλερί Ποντοπόρος στη Νάουσα. Exhibition of photographs by Katerina Vafia entitled «Black Heart» in Pontoporos gallery in Naoussa. 28I07 – 14I08I Έκθεση ζωγραφικής των Δ. Ρόκου, Σ. Ρόκου, Τζ. Καγκλή, Ι. Καμπέρη και Α. Ραζή στη

γκαλερί «Ποντοπόρος» στη Νάουσα. Exhibition of paintings by D. Rokos, S. Rokos, J.. Kangli, I. Camberi and A.Razi in the gallery «Pontoporos» in Naoussa. 01I08 – 15I08I Έκθεση έργων τέχνης του Ευάγγελου Καπόπουλου στο χώρο τέχνης «Άγιος Αθανάσιος» στη Νάουσα. Art exhibition Evangelos Kapopoulos at «Agios Athanasios» in Naoussa. 05I08 – 15I08I Έκθεση Εικαστικού Εργαστηρίου Δήμου Πάρου στο «Κτήριο Δημητρακόπουλου» στην Παροικιά. Art Workshop Exhibition Municipality of Paros in the «Building Dimitrakopoulos» in Parikia. 10I08 – 31I08I Έκθεση φωτογραφίας της Χαράς Αγγελίδη στη γκαλερί «Ανεμόμυλος» στην Αγκαιριά. Photo exhibition of Hara Angelidi in the gallery «Anemomylos» in Angairia. 16I08 – 23I08I Βίντεο, γλυπτική και ζωγραφική από τους Α. Μπόζου, Θ. Κοσμίδη, Γ. Δελαγραμμάτικα, Φ. Παλπάνα, Γ. Χειμωνάκη, Α. Κακλαμάνο, Ι. Γουζέλη, Δ. Σαρλάνη και Α. Παππά στη γκαλερί «Ποντοπόρος» στη Νάουσα. Video, sculpture and

10I07 – 07I08I Έκθεση έργων τέχνης της Λένας Καλλίδη με τίτλο «Εικαστικά» στη γκαλερί «Ανεμόμυλος» στην Αγκαιριά. Art exhibition by Lena Kallidi entitled «Visual Arts» in gallery «Anemomylos» in Angairia. 15I07 – 20I09I Έκθεση φωτογραφιών και βίντεο του Γεωργίου Πίττα με θέμα «Πανηγύρια στο Αιγαίο», στο Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού του Αιγαίου στο ξενοδοχείο

28I06 – 07I07I Έκθεση γλυπτών της Κλειώς Μακρή στη γκαλερί «Ποντοπόρος» στη Νάουσα. Sculpture exhibition of Kleo Makri in art gallery «Pontoporos» in Naoussa.

painting by A. Bosou, Th. Kosmidis, C. Delagrammatika, F. Palpana, G. Cheimonaki, A. Kaklamanos, I. Gouzeli, D. Sarlani and A. Pappa in the gallery «Pontoporos» in Naoussa. 16I08 – 31I08I Έκθεση έργων τέχνης του Κ. Καραΐσκου στο χώρο τέχνης «Άγιος Αθανάσιος» στη Νάουσα. Exhibition of art by K. Karaiskos at «Agios Athanasios» in Naoussa. 17I08 – 10I09I Έκθεση έργων τέχνης του Ράλλη Κοψίδη στο «Κτήριο Δημητρακόπουλου» στην Παροικιά. Art exhibition of Rallis Kopsidis in «Building Dimitrakopoulos» in Parikia. 18I08I Έκθεση μαρμαρογλυπτικής των μαθητών του εργαστηρίου γλυπτικής «Νίκος Περαντινός». Marble sculpture workshop students’ exhibition «Nikos Perantinos». 26I08 – 04I09I Έκθεση γλυπτικής του Γιάννη Κόκκαλη στη γκαλερί «Ποντοπόρος» στη Νάουσα.

Sculpture exhibition of Giannis Kokkalis in the gallery «Pontoporos» in Naoussa. 01I09 – 15I09I Έκθεση έργων τέχνης του Γ. Τσιόκα στο χώρο τέχνης «Άγιος Αθανάσιος» στη Νάουσα. Art exhibition of G.Tsioka in “Agios Athanasios” in Naoussa 11I09 – 21I09I Έκθεση έργων τέχνης της Χ. Φραγκούλη στο «Κτήριο Δημητρακόπουλου» στην Παροικιά. Art exhibition of C. Frangouli in «Building Dimitrakopoulos» in Parikia. 16I09 – 30I09I Έκθεση έργων τέχνης του Συλλόγου «Σκουμπί» από την Άνδρο στο χώρο τέχνης «Άγιος Αθανάσιος» στη Νάουσα. Art exhibition of the Association «Scoubi» from Andros at «Agios Athanasios» in Naoussa. 22I09 – 2I10I Έκθεση έργων τέχνης του Hans Giesen στο «Κτήριο Δημητρακόπουλου» στην Παροικιά. Art exhibition of Hans Giesen in «Building Dimitrakopoulos» in Parikia.

17I06 – 26I06I Έκθεση φωτογραφίας με τίτλο «The art of building» του Αντώνη Βουρεξάκη στην γκαλερί «Ποντοπόρος» στη Νάουσα. A photography exhibition entitled «The art of building» by Antonis Vourexakis in the gallery «Pontoporos» in Naoussa.

σελίδα Ι page Ι 23

ατζέντα agenda 19Ι08 – 21Ι08 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΣΤΗ ΜΑΡΠΗΣΣΑ Ι ROUTES IN MARPISSA Στον παραδοσιακό οικισμό της Μάρπησσας διοργανώνεται για δεύτερη συνεχή χρονιά στις 19, 20 και 21 Αυγούστου το τριήμερο πολιτιστικό φεστιβάλ «Διαδρομές στη Μάρπησσα», ένα πρωτότυπο βιωματικό «παιχνίδι» τέχνης, περιβάλλοντος, γνώσης και πολιτισμού. Οι «Διαδρομές στη Μάρπησσα» γεννήθηκαν από το μεράκι μιας ομάδας νέων ανθρώπων, που αγαπούν τον τόπο και προσδοκούν να αναδείξουν τον αυθεντικό χαρακτήρα του χωριού και να δημιουργήσουν ευκαιρίες, ώστε οι κάτοικοι να ανακαλύψουν κρυμμένες πτυχές της πλούσιας κληρονομιάς τους και οι επισκέπτες να εξοικειωθούν με μια αυθεντική κυκλαδίτικη κοινωνία. Η ομάδα χαρτογράφησε τον παραδοσιακό πυρήνα του χωριού και σας καλεί να τον περπατήσετε και να τον ανακαλύψετε μέσα από προτεινόμενες διαδρομές, που αναδεικνύουν τη φυσιογνωμία του τόπου και των ανθρώπων του με βάση 4 θεματικούς άξονες: Αρχιτεκτονική, Εικαστικά, Λαογραφία και Μουσική. Οι δράσεις που έχουν προγραμματιστεί περιλαμβάνουν παιχνίδια δράσης, εργαστήρια, συναυλίες, εκθέσεις, περιβαλλοντικές δράσεις και άλλες διαδραστικές δραστηριότητες, In the traditional village of Marpissa, for the second consecutive year on August 19, 20 and 21, will take place the cultural festival «Marpissa Routes», an innovative «game» of art, environment, knowledge and culture. The « Marpissa Routes» were born from the desire of a group of young people, who love the place and expect to reveal the original character of the village, bring opportunities to the residents to discover hidden aspects of their rich heritage and make the visitors familiar with an authentic Cycladic society. The team mapped the traditional core of the village and invites you to walk and discover it through the proposed routes, which reveal the character of the place and its people based on 4 thematic areas: Architecture, Fine Arts, Folklore and Music. The activities planned include action games, workshops, concerts, exhibitions, environmental activities and other interactive events. 19I08I ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ I FRIDAY 18:30 Παιχνίδι δράσης για παιδιά. Game action for children. 19:00 Ξεναγήσεις Διαδρομών. Route Tours. 20:30 Διάλεξη από τον Αρχιτέκτονα Καθηγητή της ΑΑ του Λονδίνου Σίμο Γιάννα. Lecture by Architect - Professor of AA in London Simos Gianna. 21:30 Συναυλία του συγκροτήματος «Ιμάμ Μπαϊλντί» Concert of band «Imam bailnti» 20I08I ΣΑΒΒΑΤΟ I SATURDAY 08:30 Πεζοπορία στον Άγιο Αντώνιο στην κορυφή του λόφου του Κεφάλου. Hiking in San Antonio at the top of the hill of Kefalos. 19:00 Παιχνίδι δράσης για ενήλικες – Παιδικό εργαστήρι – Εικαστική Performance του γλύπτη Γιάννη Μελανίτη με θέμα «ΔιαδρομέςΣυνύφανση χώρου και χρόνου»

Action game for adults - Children’s workshop - Performance art by sculptor John Melanitis on «Routes, interweaving time and space» 20:00 Μια φορά και έναν καιρό... αφήγηση παραμυθιών. Once upon a time ... telling stories. 21:00 Μουσικές Διαδρομές. Musical journey. 21I08I ΚΥΡΙΑΚΗ I SUNDAY 10:00 Καθαρισμός παραλίας. Beach Cleaning. 19:00 Παιχνίδι γνώσεων για τη Μάρπησσα – Δημιουργικό Εργαστήρι παιδιών. Quiz for Marpessa - Child Creative Workshop. 20:30 Τσαμπουνοπατινάδα . Tsampounopatinada 21:30 Παραδοσιακό γλέντι με το Νίκο Οικονομίδη και την Κυριακή Σπανού. Traditional celebrations by Nick Economidis and Sunday Spanos. Παράλληλα με τις υπόλοιπες εκδηλώσεις κάθε ημέρα από τις 19:00 έως τις 22:00 θα λειτουργούν εκθέσεις και επισκέψιμοι χώροι μέσα στον οικισμό. Along with other events every day from 19:00 to 22:00 there will be exhibitions and sites to visit within the settlement.

σελίδα Ι page Ι 24

Αναζητώντας τον εσωτερικό εαυτό... Seeking the inner self… Διαλογισμός Ζεν, καθημερινά μαθήματα Γιόγκα και Chi Kung, Pilates, δραστηριότητες για παιδιά, μασάζ και θεραπείες, εργαστήρια χορού, ομάδες γυναικών και ειδικές εκδηλώσεις στο Τao’s Center, ένα κέντρο ανατολίτικων πρακτικών και διαλογισμού που βρίσκεται στην Πάρο. Εγκατεστημένο στην κορυφή ενός λόφου στην εξοχή του Αμπελά, κοντά στη Νάουσα, με πανοραμική θέα στο Αιγαίο και τα γειτονικά νησιά, το Κέντρο Τάο είναι ένας χώρος αφιερωμένος στην πρακτική της αυτογνωσίας, της ατομικής εξέλιξης και της ενσυνείδητης ζωής σύμφωνα με το πνεύμα του Τao. Στο χώρο του λειτουργεί επίσης εστιατόριο-καφέ μπαρ, ανοικτό καθημερινά, με θαυμάσια ασιατική κουζίνα και χαρούμενη ατμόσφαιρα. Τηλ: +30 22840 28882. Zen meditation, daily Yoga, Chi Kung lessons, massage and dance workshops, women groups and special events at Tao’s Center, a retreat and meditation center on Paros. Located on top of a hill at the countryside of Ampelas, near Naoussa, with a panoramic view of the Aegean Sea and the neighboring islands, it is a place dedicated to the practice of awareness, self development and awakened life in the spirit of Tao. Before, in-between and after the activities, Tao’s Cafe-Bar & Restaurant is open daily with excellent Asian food and happy atmosphere. Tel: +30 22840 28882.

25I06 Open Day: Free activities all day long Ελεύθερες δραστηριότητες όλη την ημέρα 27I06 – 01I07 Ταντρική Θεραπεία για γυναίκες Tantra Healing for Women 28I06 – 01I07 Εργαστήρι Αναζωογόνησης Rejuvenation Retreat 01I07-03I07 Hatha & Vinyasa Yoga 09I07 – 13I07 Acupressure Yoga 14I07 – 16I07 Διαμεσολάβηση με επίγνωση Mindful Mediation 20I07 – 24I07 Butoh 25I07 – 29I07 Η δύναμη των Τσάκρα The power of Chakras 30I07 Η ημέρα της Οικογένειας – Δραστηριότητες για παιδιά και γονείς. Family Day – Activities for parents & children together 26I08 – 28I08 Χορός Γιόγκα Yoga Dance 06I09 – 21I09 Μάθημα σχεδίασης Permaculture Permaculture Design Course 08I09 – 11I09 Φωνή εν κινήσει Voice in Movement 13I10 – 17I10 Χορός και ελευθερία Dancing Freedom 18I10-22I10 Ashtanga Yoga

Γνωστές εταιρείες στο χώρο της κομμωτικής τέχνης όπως οι “Sebastian” και “Sassoon” αποτελούν τους κύριους συνεργάτες μας και κερδίζοντας την εμπιστοσύνη τους, το κατάστημα μας σήμερα αποτελεί μέλος του “VIP Sassoon Professional”. Η γνώση και η συνεχής μάθηση καθώς και η εμπιστοσύνη των πελατών στο πρόσωπο μας αποτελούν την δύναμή μας για την καλύτερη δυνατή εξέλιξή μας.

Κομμωτήριο I περιποίηση νυχιών Ι hair style I manicure

Naoussa Paros tel.:

22840 52214 σελίδα Ι page Ι 25

Μία συμιακή σκάφη στο λιμάνι της Νάουσας; A Symian vessel at the port of Naoussa? Κατά πάσα πιθανότητα δεν θα έχετε ακούσει ποτέ για τη «συμιακή σκάφη». Πρόκειται για ένα ασυνήθιστο παραδοσιακό σκαρί που κατασκευαζόταν σχεδόν αποκλειστικά στη Σύμη, ένα από τα σπογγαλιευτικά νησιά του Αιγαίου με μεγάλη ναυπηγική παράδοση. Πετυχημένο σπογγαλιευτικό, η συμιακή σκάφη ήταν ιδιαίτερα ευέλικτη, ώστε να ακολουθεί τις κινήσεις του δύτη στο βυθό, καθώς και εξαιρετικά γρήγορη, ώστε να μεταφέρει ταχύτατα τους σφουγγαράδες στις ακτές της Βόρειας Αφρικής, όπου έβγαζαν τα σφουγγάρια. Την εποχή της Τουρκοκρατίας, μάλιστα, ήταν το πιο γρήγορο σκάφος και γι’ αυτό χρησιμοποιήθηκε για τη διανομή του ταχυδρομείου, χαρίζοντας έτσι στους Συμιακούς το ρόλο των ταχυδρόμων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με το δικτυακό τόπο του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδας, «οι παλαιότερες μαρτυρίες για την ύπαρξη αυτού του τύπου σκάφους προέρχονται από τον 17ο αιώνα, ενώ η τελευταία σκάφη σωζόταν στη Σύμη μέχρι το 193536. Σήμερα δεν σώζεται καμία σκάφη, διατηρείται όμως η φήμη του μικρού και γρήγορου ιστιοφόρου που αρμένιζε σ’ όλο το Αιγαίο...» Αν είναι έτσι, τότε τι κάνει αυτή η συμιακή σκάφη με το όνομα «Αθηνά» στο λιμάνι της Νάουσας; Και γιατί τα εντυπωσιακά πανιά της θυμίζουν κινέζικο σκαρί, σαν ανατολίτικη πινελιά στο αιγαιοπελαγίτικο γαλάζιο; Σε αυτά και άλλα σχετικά ερωτήματα απαντά ένα ντοκιμαντέρ που πρόκειται να κυκλοφορήσει σύντομα, γυρισμένο από το σκηνοθέτη Φοίβο Κοντογιάννη, που επί 4 χρόνια παρακολούθησε τη σχεδίαση και την κατασκευή της «Αθηνάς» από τον καραβομάστορα Νίκο Δαρουκάκη στην Αίγινα. Σε μια εποχή που τα παραδοσιακά σκαριά χάνονται σιγά-σιγά από τις ελληνικές θάλασσες, τα καρνάγια κλείνουν και οι καραβομάστορες, που ήδη σπανίζουν, όλο και λιγοστεύουν, κατασκευές σαν την «Αθηνά» και πρωτοβουλίες σαν αυτή του Φοίβου Κοντογιάνννη, χαρίζουν ελπίδα σα φωτεινοί φάροι σε ένα θολό ορίζοντα. Καλοτάξιδη Αθηνά! P σελίδα Ι page Ι 26

You may not have heard of the so-called “Simian basin”, an unusual traditional vessel exclusively built in Simi, one of the sponge-fishing islands in the Aegean Sea with a great ship-building tradition. A very successful spongefishing vessel, the Simian basin was particularly flexible and extremely fast, it carried the sponge gatherers to the coast of Northern Africa, where they got the sponges from. During the Ottoman times it was the fastest vessel, that’s why it was used for post delivery. This way the Simians became the couriers of the Ottoman Empire. According to the Nautical Museum web site «the oldest testimony for the existence of this type of vessel dates back to the 17th century, while the last vessels of this kind could still be found in Simi until 1935-36. Today there is none left, but the reputation of this small swift vessel sailing the Aegean Sea holds to the very date...» If this is really so, then how come there is a Simian basin called Athina at the port of Naousa? And why do its impressive sails remind us of a Chinese boat, just like a far-eastern stroke of the brush in the blue landscape of the Aegean Sea? These questions, all find their answer in a documentary soon to be released, made by Fivos Kondogiannis, who observed the design and building of Athina for 4 years by Nikos Daroukakis, a ship builder on the island of Egina. At an age when traditional vessels disappear from the Greek seas, shipyards close down and ship builders, already rare, become fewer and fewer, structures such as Athena and initiatives such as that of Fivos Kondogiannis give us hope like lighthouses in a misty horizon. Happy sailing, Athina! P

Παρουσίαση Ι Presentation

Tao’s –a Yoga and Meditation Center together with an Asian Restaurant– is located on top of the highest point in the northern tip of the island, between the villages of Naoussa and Ambelas, and is dedicated to the practice of awareness, self development and wellbeing.

Η τέχνη του ευ ζην The art of well being Στο τέλος ενός χωματόδρομου, που διασχίζει χωράφια και στάνες με πρόβατα και αγελάδες, μπορεί κανείς να ανακαλύψει ένα χώρο έξω από την πραγματικότητα του νησιού, ένα νησί μέσα στο νησί, ένα χώρο ηρεμίας και πνευματικής γαλήνης. Αυτό είναι το Tao’s Center. At the end of a dirt road, going between fields, farms, sheep and cows, one can discover a place that is outside of the island reality, an island within an island, a unique space of tranquility and peace of mind. This is Tao’s Center. O χώρος του Tao’s – Κέντρο Γιόγκας και Διαλογισμού μαζί με Εστιατόριο Ασιατικής Κουζίνας– βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο στη βόρεια άκρη του νησιού, ανάμεσα στην Νάουσα και τον Αμπελά και είναι αφιερωμένος στην άσκηση της συνειδητότητας, της ατομικής εξέλιξης και του ευ ζην. To Τao’s Center οργανώνει καθημερινές δραστηριότητες, προσωπικές συνεδρίες, μασάζ, εργαστήρια και ένα Πρόγραμμα Εργασίας και Μελέτης. Το εβδομαδιαίο πρόγραμμα περιλαμβάνει διαλογισμό, τσι κουγκ, γιόγκα, ζεν, χορό, πιλάτες, νύχτες κινηματογράφου, δραστηριότητες για παιδιά και πολλά άλλα. Τα εργαστήρια περιλαμβάνουν θεραπείες και σεμινάρια γιόγκα, χορό και κίνηση, γυναικείες ομάδες, δημιουργικότητα και εκπαίδευση. Το πρόγραμμα του Tao’s, Going Green, που οργανώνει εκδηλώσεις περιβαλλοντικής συνειδητοποίησης και το Πρόγραμμα Διαμεσολάβησης συμπληρώνουν το πεδίο δράσης του Tao’s Center. Tο Tao’s Bar-Restaurant σας φέρνει τα καλύτερα πιάτα ασιατικής κουζίνας: Σολομός Τeriyaki και Sushi από την Ιαπωνία, Γαρίδες Σετσουάν, Κοτόπουλο με Ανανά και Dim-Sum από την Κίνα, Pad Thai νούντλς, Σαλάτα Μάνγκο, Πιάτα με Κάρι από την Ταϋλάνδη, όλα φτιαγμένα με φρέσκα υλικά και υψηλή μαγειρική τέχνη. Καφέ-μπαρ, ελεύθερη πρόσβαση στο Ιντερνετ, ζωντανή μουσική και εξαιρετική θέα συμπληρώνουν την εικόνα, όλα αυτά σε μια οικεία, χαλαρή και ανεπιτήδευτη ατμόσφαιρα, όπου νιώθεις αμέσως σα...στο σπίτι σου. Είτε πρόκειται για μάθημα γιόγκα, μασάζ ή δείπνο με το ηλιοβασίλεμα, τα πάντα σ’αυτό το χώρο σε παίρνουν μακριά από την ένταση της καθημερινότητας και σε φέρνουν πιο κοντά στον εαυτό σου άνετα και χαλαρά θυμίζοντάς σου πόσο εύκολη μπορεί να είναι η ζωή... P

Tao’s Center offers daily activities, personal sessions, massages, workshops and a long-stay Work & Study program. The weekly schedule consists of meditation, Chi Kung, Yoga, Zen, Dance, Pilates, Movie nights, Kids activities and many more. The workshops are ranging from healing to yoga retreats, dance & movement, women groups, creativity and trainings. Tao’s Going Green project, organizing ecological courses and events, and Tao’s Mediation Program complete the scope of the center’ s activities. Tao’s Bar-Restaurant brings you the very best of Asian Cuisine: Salmon Teriaki and Sushi from Japan, Shrimp Szecuan, Chicken Pineapple and Dim-Sum from China, Pad-Thai Noodles, Mango Salad and Curry dishes from Thailand all made from fresh materials with the highest cooking quality and surprisingly reasonable prices. Bar-Café, free internet access live music events and outstanding view complete the picture, all wrapped with an intimate, free and unpretentious atmosphere, where one immediately feels at home. Whether it is a yoga lesson, body massage or dinner on sunset, anything in this place will take you far from the daily rush of your life and put you closer to yourself, easy and relaxed, reminding you how simple life can be... P Contact details: taos@taos-greece.com Tel: 22840 28882 www.taos-greece.com σελίδα Ι page Ι 27

το πρόσωπο the person

Παντελής Θαλασσινός

‘Oταν προσπαθώ να παίξω παραδοσιακά νιώθω ένα δέος κι έχω ένα φόβο... Mια ζωή γεμάτη θάλασσα και μουσική. Έτσι θα χαρακτήριζα την περιπλάνηση του Παντελή Θαλασσινού ως τώρα. Απ’ό,τι μας είπε πάντως στη συνέντευξη αυτή, φαίνεται πως τελικά τον κέρδισε η Πάρος, αν και μέσα στην καρδιά του είναι κι η Σέριφος κι η Χίος, ιδιαίτερες του πατρίδες. Το φετινό του επίτευγμα; Το «Πολιτιστικό Πανηγύρι Αλυκής Πάρου». Στη συνέντευξη που ακολουθεί μας μιλά για την παραδοσιακή μουσική αλλά και για τα ΜΜΕ και τη σημερινή Ελλάδα.

Φωτογραφίες:

Χρύσα Σωφρονά

σελίδα Ι page Ι 28

Κύριε Θαλασσινέ, είχατε πει σε μια συνέντευξή σας ότι «τις πατρίδες δε μας τις κληροδοτούν, αλλά οι ίδιες μας κερδίζουν». Πείτε μας λοιπόν ποιες είναι οι αγαπημένες σας «πατρίδες» κι αν ανάμεσα σ’ αυτές είναι και η Πάρος… Φυσικές μου πατρίδες είναι η Χίος και η Σέριφος αλλά πατρίδα έχω κάνει και την Πάρο. Είναι αγαπημένη μου πατρίδα γιατί επί 27 χρόνια συνέχεια έρχομαι τα καλοκαίρια.Για 10 χρόνια τώρα έχω και δικό μου σπίτι στην Πάρο και μπορώ και περνάω όμορφα, ευχάριστα. Εκτός από το σπίτι έχω κι ένα βαρκάκι για να

Pantelis Thalassinos Pantelis Thalassinos, whose second name means «seaman», from the word thalassa=sea, is a famous composer of greek music. «Is he really «a man of the sea», someone who can’t live far from the sea?», we asked him in the interview we took from him. And although he denied it, facts speak for themselves. Born in the Piraeus in 1958, mother from the island of Serifos and father from Chios, he lived between Chios and the Piraeus until 1976. At the age of 18, he’ll become a sailor and travel around the world for one year and then... Well, a whole life by the sea and now at last with a house of his own and a small boat in Paros. «I’ve been coming here for the last 27 years. Paros fulfills all my expectations, my dream for a place to live. And it’s not a city, it is as if you were on holidays». «As if...», so he’s not on holidays. What’s he up too? He is preparing a festival in Aliki. A festival dedicated to the traditional musician Giorgos Konitopoulos, who died 20 years ago in Aliki in Paros, where he chose to live. Native of Naxos, the Konitopoulos family is quite famous in the area of traditional island music. During the 3-day festival, on June 17,18 & 19, groups from Paros, Crete and Serifos are invited and of course Pantelis Thalassinos will be there, the soul of the whole event. «We want to keep Aliki traditional, we want it to stay just as it is: nice and traditional». Thalassinos claims to stand «in awe, in fear», when he has to play traditional songs, that he «might not play them right». Pantelis of course, writes his own songs, songs that often echo his deep love for traditional music. One of his favorites «Ta Smirneika tragoudia» passes for such a song, something he retains as a very high honor. Thalassinos, made his first album in 1996. It included a hit, a sweet, joyful song that soon became extremely popular . His favorite album? «Astranammata» with a photo of Faidra on the cover, his daughter. Big number of his songs has been translated in many languages. We asked him how he felt in today’s reality in Greece, a country in debt, a scapegoat. Does he feel betrayed? Does he feel an urge to escape? «No,» he says «I will stay here and fight». P σελίδα Ι page Ι 29

πηγαίνω για ψάρεμα, για βόλτες, να κάνω παραδοσιακή ιστιοπλοΐα. Η Πάρος πληροί όλες μου τις προσδοκίες και το όνειρά μου. Και είναι κι ένα μέρος που φαίνεται ότι κάνεις διακοπές, δεν είναι πολιτεία. Tελικά μπορεί ένας Θαλασσινός να ζήσει μακριά από τη θάλασσα; Νομίζω ότι μπορεί. Όχι βέβαια να γίνουμε όλοι σαν τον Προφήτη Ηλία, που ήταν ναυτικός και ήθελε να πάει στο βουνό γιατί φοβήθηκε τη θάλασσα! Νομίζω ότι η θάλασσα σε όλους μας, μας βγάζει κάτι, μια μαγεία. Αλλά χρειάζεται και σεβασμό Μιλήστε μας για το «Πολιτιστικό Πανηγύρι της Αλυκής» Το «Πολιτιστικό Πανηγύρι Αλυκής» γίνεται για πρώτη φορά. Στην αρχή κάναμε μια ομάδα, ένα σύλλογο μη κερδοσκοπικό που ονομάζεται «Πολιτιστικό Πανηγύρι Αλυκής Γιώργος Κονιτόπουλος». Κι έτσι θα λέγεται και το τριήμερο των συναυλιών που διοργανώνουμε. Αισιοδοξούμε να φέρουμε παραδοσιακά σχήματα απ’όλη την Ελλάδα γιατί θέλουμε να κρατήσουμε την Αλυκή παραδοσιακή, να μείνει έτσι όμορφη όπως είναι. Θεωρώ επίσης ότι ο Γιώργος Κονιτόπουλος ήταν ένας άνθρωπος που πρέπει να τον τιμήσουν οι Αλυκιώτες γιατί αν και Ναξιώτης διάλεξε ως τόπο διαμονής του την Αλυκή της Πάρου. Όπως κι εγώ, όπως κι άλλοι άνθρωποι, κατ’επιλογήν του έζησε στην Πάρο. Πέθανε πριν ακριβώς 20 χρόνια. Η δεύτερη μέρα του πανηγυριού μας είναι ακριβώς 20 χρόνια από το θάνατο του στις 18/6/1991. Είναι θαμμένος στον Αγ.Γεώργιο στην Αγκαιριά. Τί σας παραδόθηκε από τους παλιούς νησιώτες μουσικούς; Εμένα κατ΄αρχάς όλο αυτό το πράγμα μου προκαλεί ένα δέος, ένα σεβασμό. Τα τραγούδια μου μοιάζουν παραδοσιακά, αλλά όταν προσπαθώ να παίξω παραδοσιακά αυτούσια νιώθω ένα δέος κι έχω ένα φόβο μήπως δεν τα παίξω σωστά και καλά. Γράφονται σήμερα παραδοσιακά τραγούδια; Νομίζω πως ναι. Η παράδοση δεν έχει σταματήσει και συνεχίζεται. Γι’αυτό πρέπει να προσέχουμε τι γράφουμε και τι αφήνουμε.Θεωρώ λοιπόν ότι κάποια τραγούδια του Γιώργου Κονιτόπουλου ήταν συνέχεια της παράδοσης. Το Ικαριώτικο που όλοι το θεωρούμε παραδοσιακό, το έγραψε ο Γιώργος ο Κονιτόπουλος. Ας πούμε ένα τραγούδι που λέει «Θέλω το γιο μου, το Ανεστάκι πούναι στην ξενιτειά» αυτό το τραγούδι τόχει γράψει ο Τάτσης και όλοι το έχουν για παραδοσιακό. Θεωρώ ότι δεν έχει να ζηλέψει κάτι από τις μεγάλες, στέρεες μελωδίες της παράδοσης.Αισιοδοξώ ότι θα μείνουν και «Τα Σμυρναίικα» έτσι και θα το έχω στην καλλιτεχνική μου αποσκευή, να λέω ότι έγραψα κι εγώ ένα τραγούδι που όλοι το περνάν για παραδοσιακό. Υπερασπιστήκατε με προσήλωση τις αρχές σας σαν άνθρωπος και σαν καλλιτέχνης. Δεν επιτρέψατε την ευκολία και το star system να μολύνουν τις αξίες σας. Αισθάνεστε σήμερα προδομένος με φόντο μια «χρεοκοπημένη» πατρίδα; Αισθάνεστε οργή, απογοήτευση, τι αισθάνεστε σε μια Ελλάδα που έχει γίνει αποδιοπομπαίος τράγος; Κοιτάξτε δεν αισθάνομαι προδομένος γιατί θεωρώ ότι ο κόσμος δεν παίρνει το δίκιο στα χέρια του. Θεωρώ ότι πηγή του δικαίου είναι το λαϊκό αίσθημα. Δηλαδή αν έβαζαν στο μυαλό τους το τι θέλει ο κόσμος, όλα θα πήγαιναν καλά. Και θα έλεγε και ο κόσμος «Εμείς το απόφασίσαμε, εμείς σελίδα Ι page Ι 30

«Φυσικές μου πατρίδες είναι η Χίος και η Σέριφος αλλά πατρίδα έχω κάνει και την Πάρο.»

το κάναμε έτσι». Αλλά αποφασίζουν άλλοι για μας και πολύ φοβάμαι ότι υπάρχει προδοσία στη μέση και ότι κάποιοι έχουν πουλήσει τις αξίες μας και την Ελλάδα. Εγώ δεν αισθάνομαι ο ίδιος προδομένος, είμαι ακόμα μάχιμος και αγωνίζομαι γι’αυτό το πράγμα. Νιώθετε την ανάγκη μιας «απόδρασης» από τη σημερινή Ελλάδα της «χρεοκοπίας»; Καμία, ίσα-ίσα που θέλω να μείνω εδώ για να παλέψω. Υπάρχει κάποιος «μαγικός» τρόπος να γίνεται κανείς καλύτερος άνθρωπος όταν γύρω του ο κόσμος γκρεμίζεται; Βεβαίως, βεβαίως. Υπάρχει αυτό το μαγικό που λέμε ότι πρέπει να μπαίνουμε στη θέση του άλλου και οτιδήποτε κάνουμε να σκεφτόμαστε αν θα θέλαμε να το κάνουν σε μας. Μόνο έτσι γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος. Είχατε πει «καλύτερα να δηλώνεις απών, σε κάτι που δε σε εκφράζει, παρά να συμφωνείς απλά για να μιλήσεις...». Σήμερα άνθρωποι με την δική σας προσωπικότητα και δύναμη επιρροής, έχουν το δικαίωμα στη σιωπή; Νομίζω όχι, αλλά αν είναι να οδηγήσεις σε λάθος μονοπάτια τον κόσμο καλύτερα να σιωπήσεις. Γιατί αν δεν ξέρεις που βγάζει η ατραπός,

το μονοπάτι αυτό που πηγαίνεις, δεν πρέπει να παρασύρεις τον κόσμο που ενδεχομένως επηρεάζεις. Εγώ έτσι θεωρώ. Καλή τύχη γεια χαρά σου μην πετάς τα όνειρά σου μην τα βρω ποτέ στο δρόμο και σε λυπηθώ… Κορυφαίος στίχος του Ηλία Κατσούλη. Μιλάει για τα παιδιά, για τα νιάτα που έρχονται και σαν να τους συμβουλεύει. Θέλετε να μας πείτε τη γνώμη σας για τα κανάλια και τα «κριτήρια» με τα οποία επιλέγουν τους «καλλιτέχνες» που προωθούν; Θεωρώ ότι αυτοί που φλερτάρουν με την εξουσία ή αισθάνονται εξουσία και τα ΜΜΕ πλέον είναι εξουσία, έχουν μια αλαζονεία. Εγώ φοβάμαι την αλαζονεία της εξουσίας, δε φοβάμαι την εξουσία γιατί ξέρω με ποιον έχω να κάνω. Τα ΜΜΕ προκειμένου να πετύχουν στους εμπορικούς τους σκοπούς, συναγωνίζονται στις αηδίες και στην εμπορικότητα, αντί να γαλουχούν τον κόσμο. Σήμερα οι δημοσιογράφοι, ξέρετε είναι ελάχιστοι οι δημοσιογράφοι που γράφουν κατά συνείδηση κι όχι για το συμφέρον του εντύπου τους, για τ’αφεντικό τους ή γενικότερα για όποιον τους δίνει τα δάνεια για να συνεχίσουν να υπάρχουν. Τέλος, επειδή είναι εξουσία, πρέπει να προσέχουν πώς την ασκούν γιατί θα τους πάρει η μπάλα μαζί με τους άλλους. Ποιοι είναι οι πιο κοντινοί σας άνθρωποι; Οι πιο κοντινοί μου άνθρωποι είναι οι πολύ φίλοι μου και η οικογένειά μου. Τα αδέρφια μου και εκτενέστερα και τα ξαδέλφια μου. Γενικά προσπαθώ να είμαι πολύ δεμένος με την οικογένειά μου. Και οι φίλοι μου οι παλιοί, όχι οι καινούργιοι και οι επίκτητοι.

Πάρος και Αντίπαρος: γιατί είναι μοναδικά νησιά;

Μια διαδικτυακή καμπάνια της Ιννοβάρος Είτε είστε επισκέπτης είτε κατοικείτε στην Πάρο ή την Αντίπαρο, η ομάδα της Ιννόβαρος (από τις λέξεις «innovation» και «Paros»), μια ομάδα που προωθεί την αειφόρο, φιλική προς το περιβάλλον ανάπτυξη και τον υπεύθυνο τουρισμό μέσω της χρήσης αναδυόμενων τεχνολογιών, σας καλεί να μοιραστείτε στο διαδίκτυο την οπτική σας για τα δύο αυτά νησιά και τις εμπειρίες σας σε αυτά. Περιμένουν τα κείμενά σας, τις εικόνες σας ή τα βίντεό σας στη διαδικτυακή διεύθυνση http://innovaros.posterous.com/pages/ whats-so-special-about-paros-antiparos

What is so special about Paros & Antiparos?

Αn on-line campaign by Innovaros Whether you are a resident or a visitor on Paros & Antiparos, Innovaros (derived from merging 'innovation' and 'Paros'), a group of people who promotes sustainable, eco-friendly development and responsible tourism using emerging technologies, invites you to share with them your angle on life on the islands and your own experiences on them. They are expecting your text, image or video at the website http://innovaros.posterous.com/pages/whats-sospecial-about-paros-antiparos.

Υπάρχουν κάποια «ΟΧΙ» που είπατε κι έχουν σημαδέψει την ζωή σας; Σπάνια έλεγα όχι αλλά όταν έφτασα στο σημείο να πω όχι, δεν το μετάνιωσα. Κάτι που θα θέλατε να προσθέσετε. Ναι. Το ότι αγαπάω την Πάρο δε σημαίνει ότι δεν αγαπάω κι άλλα μέρη. Τη Χίο και τη Σέριφο όχι απλά τις αγαπάω αλλά και τις σέβομαι. Το ότι διάλεξα να είμαι στην Πάρο είναι επειδή αισθάνθηκα οικεία με τους ανθρώπους. Η Πάρος όμως είναι φιλόξενη και μορφολογικά. Οπουδήποτε φθάσεις στην Πάρο μπορείς να αράξεις με τη βάρκα σου κι όπου φθάσεις από την ξηρά στη θάλασσα μπορείς να κάνεις μπάνιο. P

Η αφίσα των εκδηλώσεων από το 3ήμερο Πολιτιστικό Πανηγύρι Αλυκής Πάρου

σελίδα Ι page Ι 31

πατριδογνωσία tradition Στιγμές από την ζωή στη Πάρο Ι Moments from the life in Paros

Τρύγος

στο σπιτάκι πάνω απο τις Λεύκες

Grape harvest on the little house above Lefkes Για το κλήμα, το αμπέλι και την φροντίδα του πολλοί μύθοι υπάρχουν. Η ιστορία είναι μία: χιλιάδες χρόνια πριν ο άνθρωπος ανακάλυψε το δώρο του Διόνυσου το αμπέλι ή κλήμα και σταδιακά έμαθε να το φροντίζει με τον ίδιο απώτερο στόχο: τη μέθεξη και την ευδαιμονία. Η γνώση αυτή παραδίδεται από γενιά σε γενιά και ας προχώρησε ο άνθρωπος και ας ανακάλυψε την τεχνολογία και τις ανέσεις της. The vineyard and the care it needs are fraught with myth. But there’s just one story: thousands of years ago man discovered Dionysus’ gift, the vine, and gradually learnt how to look after it, the ultimate aim being participation and bliss. This knowledge has been handed down from one generation to another, despite the progress and comforts technology has brought.

σελίδα Ι page Ι 32

Το κρασί για να γίνει καλό χρειάζεται να ξέρεις ό,τι και οι παλιοί άνθρωποι, να σέβεσαι την ποιότητα που διαλέγεις να βάλεις στο αμπέλι σου και τα μυστικά της και να μένεις πιστός και αφοσιωμένος στη φροντίδα της.

To make good wine you need old time knowledge. You need to respect the variety you choose to plant, know its secrets and remain dedicated to its care.

Διαβάζοντας τους μύθους, τους σχετικούς με το αμπέλι, ενθουσιάστηκα με αυτόν του Παυσανία και σκέφτηκα να σας τον θυμίσω. Στα Κορινθιακά του λοιπόν αναφέρεται στο πάθημα των Αργείων που ενώ τιμούσαν την αγαπημένη τους θεά Ήρα, άφησαν τα γαιδούρια τους ελεύθερα και αυτά «κορφολόγησαν» λαίμαργα όλα τα κλήματα, δηλαδή τα κλάδεψαν κυριολεκτικά! Τραβούσαν τα μούσια τους οι Αργείοι αντικρύζοντας τους έλικες με τις κληματίδες άδειες και τα φύλλα εξαφανισμένα. Αλλά όταν ήρθε η ώρα να μαζέψουν τα σταφύλια, δεν πίστευαν τα μάτια τους. Οι γάιδαροι είχαν κάνει αυτό που λέμε «χλωρό κλάδεμα», όταν το αμπέλι έχει βλαστήσει. Γιατί υπάρχει και το άλλο που γίνεται το χειμώνα, το -ας το πούμε- ξερό κλάδεμα.

Reading the myths connected to the vine, I came across one by Pausanias and decided to share it with you. In his volume on Corinth he tells the story of the Argeans, who, during the festivities for Hera, let their donkeys loose and they, literally pruned all the vines by eating their stems. The Argeans didn’t believe their eyes on seeing the barren plants. When time came for harvest, again they didn’t σελίδα Ι page Ι 33

Το χλωρό κλάδεμα έδωσε στο αμπέλι δύναμη να τινάξει περισσότερο καρπό και έτσι οι άνθρωποι έμαθαν χάρη στα γαιδούρια τους ότι το κρασί το καλό έχει τα μυστικά του. Τέλος πάντων, χλωρό ή ξερό κλάδεμα, σκάψιμο, θειάφισμα, κορφολόγημα, το αμπέλι έχει πολλή δουλειά. Είναι από τα πιο μπελαλίδικα σπορ. Όλα αυτά όμως τελειώνουν με τον ΤΡΥΓΟ. Και εδώ είναι το ζουμί! Ο τρύγος είναι η ευτυχής κατάληξη όλης αυτής της ταλαιπωρίας του αμπελουργού. Γι’ αυτό ο αμπελουργός καλεί τους φίλους του, να μαζέψουν όλοι μαζί τα σταφύλια, να τα πατήσουν μέσα στο πατητήρι και να ακούσουν να κυλάει από τη μικρή έξοδο κελαρυστός ο μούστος για να μπεί στα βαρέλια και να γίνει σιγά σιγά το ωραίο μας κρασάκι. Ο μήνας ο Τρυγητής δεν είναι πάντα ο ίδιος. Η ποιότητα των σταφυλιών έχει η κάθε μία το δικό της. Εγώ πάλι ήμουν πολύ τυχερή γιατί εκτός από το να διαβάσω όλους αυτούς σελίδα Ι page Ι 34

Στο αμπέλι του Βασίλη, πόσες φορές δεν είχα την αίσθηση ότι κάποιος με έβαλε μέσα στον ουρανό, τόσο ψηλά ήταν... Vasilis Panteleos’ vineyard, I often felt as if I had been placed high up in the skies, so high it was...

believe their eyes. The donkeys had done the right thing, “pruning in the green”, which means just after the vine has started growing new stems. In winter it’s pruning “in the dry”. The donkeys’ pruning gave the vines the strength to produce better fruit and thanks to them, farmers learnt the secrets of good wine. Anyway, green or dry pruning, digging, sulphur spraying, trimming, the vineyard is a very demanding plantation. But it all ends with the grape HARVEST. The harvest is the happy ending of all this long and tiresome course the vine grower has gone through. That’s why he

invites his friends to gather the grapes together, to press them in the press hearing the flowing sound of must as it comes out of the tap, later to go into the barrels where it will turn into our superb wine. The harvest month is not always the same. Every variety has its own ripening time. I was really lucky because I had the opportunity to experience the Parian version of it in a most authentic environment: Vasilis Panteleos’ vineyard behind Lefkes, at an altitude of 500 metres. I often felt as if I had been placed high up in the skies, so high up was the place. We were the lucky ones amongst Vasilis’ friends, the sweet-voiced harvester, who welcomed us with songs and verses, like a real follower of Dionysus, and at the same time a real connoisseur of harvest techniques. People came and went while the improvised table in the centre was blessed with all good. There was laughter and joy and songs and hymns and bells ringing. Yes, bells. A bunch of sheep bells sounded every time the spirits were up, as someone always shook the bunch so that the spirit would be heard in the Cycladic horizon. Simple things, tomatoes hanging inside baskets, the little house with no electricity, abundant cool wine and a clay pot on the fire giving off all its aromas. We had excellent Lefkian garlic paste, home made by Andriani, our hostess, “karavoloi” (snails), potatoes and olives and tomatoes cut up like a rose. We also had the Parian salad, so rich in ingredients, but absolutely delicious. Meats were freshly grilled on the charcoal fire and the clay pot revealed a rabbit cooked in wine and carrot sauce.

τους μυθους γύρω από την ίδια ιστορία, είχα την ευκαιρία να ζήσω την παριανή εκδοχή της και μάλιστα στο πιο αυθεντικό περιβάλλον: στο αμπέλι του Βασίλη Παντελαίου. Που ήταν ψηλά πάνω στο βουνό πίσω από τις Λεύκες στα 500 μέτρα, παρακαλώ. Πόσες φορές δεν είχα την αίσθηση ότι κάποιος με έβαλε μέσα στον ουρανό, τόσο ψηλά ήταν εκεί που μας είχε καλέσει ο Βασίλης την ημέρα του τρύγου. Είμασταν οι τυχεροί φίλοι του Βασίλη, του καλλίφωνου τρυγητή, που μας υποδεχόταν με τραγούδια και τετράστιχα, σωστός ακόλουθος του Διόνυσου μέσα στον χρόνο και ταυτόχρονα δεινός γνώστης της τεχνικής και των μυστικών της. Τρύγος στα 500 μέτρα, και η παρέα όλο άλλαζε, κάποιοι έρχονταν και κάποιοι έφευγαν και άντε πάλι από την αρχή, ενώ στη μέση το τραπέζι, αυτοσχέδιο μα ευλογημένο με όλα τα καλά και γέλια και χαρές και τραγούδια και ύμνοι και κουδούνια. Μάλιστα κουδούνια, μια αρμαθιά από κουδούνια ζώων

Τρύγος στα 500 μέτρα, και η παρέα όλο άλλαζε, κάποιοι έρχονταν και κάποιοι έφευγαν και άντε πάλι από την αρχή. Harvest at 500 metres and people came and went; the group was never the same.

If you think that I had a drink too many and just imagined all that, here are the photos to prove what it’s like when the “then” and the “now” communicate human knowledge and give joy and hope for tomorrow. Because grape harvest is not just about gathering the grapes, it’s also a feast for life and its joyful moments. Despite forgetting all the verses Vasilis sang, the feast and its abundance have nested in my heart. An abundance so simple that soothes the heart and pleases the soul. Exactly as wine does. If you want to experience the grape harvest, don’t hesitate to contact local wine growers and wineries of Paros. You only need a bit of luck to be here in the harvest month! P σελίδα Ι page Ι 35

ηχούσε κάθε φορά που το γλέντι άναβε όλο και κάποιος είχε τη φαεινή ιδέα να τα κροταλίσει για να σκορπίσουν στον κυκλαδικό ορίζοντα το κέφι της παρέας. Κι όσοι δεν βαρούσαν τα κουδούνια κάθονταν γύρω από το τραπέζι που έστεκε στη μέση γεμάτο από καλούδια και μεζέδες και χρώματα. Πράγματα απλά, ντομάτες κρεμασμένες σε καλάθια, το σπιτάκι χωρίς ηλεκτρικό, μα το κρασί δροσερό και μπόλικο και το τσουκάλι στη φωτιά να μαυρίζει απέξω για να βγάλει τέτοια ευωδιά από τα μέσα του! Φάγαμε ωραία Λευκιανή αλιάδα (σκορδαλιά), φτιαγμένη από τα χεράκια της Ανδριανής, της οικοδέσποινας, που έκανε και θεαματική εμφάνιση με τις φιλενάδες της, καραβόλους (σαλιγκάρια) και ωραίες πατάτες και ελιές και ζωντανές ντομάτες κομμένες τριαντάφυλο αλλά και την Παριανή σαλάτα που αγκομαχά από όλα αυτά που έχουν βάλει μέσα, αλλά είναι μπουκιά και συγχώριο. Βγήκαν και τα κρέατα τα ντόπια από τη θράκα και μετά ήρθε και το τσουκάλι να ανοίξει σαν μάγος και να βγάλει ένα κουνελάκι που είχε βράσει σε κρασί και σε καρότο! Κι αν νομίζετε ότι παραήπια και τα φαντάστηκα όλα αυτά, ιδού σελίδα Ι page Ι 36

Το σπιτάκι χωρίς ηλεκτρικό, το τσουκάλι στη φωτιά να μαυρίζει απέξω. Φάγαμε και ωραία αλιάδα φτιαγμένη από τα χεράκια της Ανδριανής, της οικοδέσποινας. The little house with no electricity and a clay pot on the fire. We had excellent Lefkian garlic paste, home made by Andriani, our hostess.

και οι φωτογραφίες για το πώς είναι, όταν το χθες και το τώρα επικοινωνούν τη γνώση του ανθρώπου για να του δώσουν χαρά και ελπίδα για το αύριο! Γιατί ο Τρύγος δεν είναι μόνο το μάζεμα των σταφυλιών είναι και η γιορτή του ανθρώπου για τη ζωή και τις χαρές της! Ακόμα κι αν ξέχασα τα τετράστιχα που τραγουδούσε ο Βασίλης, η γιορτή αυτή φώλιασε στην καρδιά μου με την αφθονία της. Την απλή και απέριττη που ηρεμεί την καρδιά και την ευφραίνει. Όπως ακριβώς και ο «οίνος ευφραίνει καρδίαν». Αν θέλετε να ζήσετε την εμπειρία του τρύγου μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με τους τοπικούς παραγωγούς και τα οινοποιεία της Πάρου. Αρκεί να είστε τυχεροί και να επισκεφτείτε το νησί, τον μήνα τον Τρυγητή! P

Κανένα άλλο «έργο τέχνης» δεν απολαμβάνουμε με τόσες αισθήσεις

Συνέντευξη: Tάσος Τριανταφύλλου Ι Οινολόγος

O Tάσος Τριανταφύλλου εργάζεται σαν οινολόγος χημικός από το 1975, ενώ έχει ασχοληθεί και με τη μελέτη και εγκατάσταση συστημάτων (ΙSO)και (ΗΑCCT). Παράλληλα από το 1984 μέχρι το 1995 ήταν τεχνικός σύμβουλος του «Συνδέσμου Ελληνκών Βιομηχανιών Οίνων και Ποτών». Έχει συμμετάσχει σε πολλές επιτροπές και ομάδες εργασίας φορέων και υπηρεσιών εντός και εκτός Ελλάδος. Είναι με λίγα λόγια ένας άνθρωπος που ξέρει καλά το κρασί. Και μάλιστα το παριανό κρασί, καθώς είναι ο οινολόγος ενός από τα τρία οινοποιεία της Πάρου. Γι’ αυτή του τη γνώση και την εμπειρία, απευθυνθήκαμε σ’αυτόν και του κάναμε κάποιες ερωτήσεις. Ανάμεσα στη Βερόνα, την Πάρο και τον Καναδά βρήκε χρόνο να μας απαντήσει. Tassos Triantafyllou works as an oenologist since 1975 and has been engaged in the design and installation οf (ISO) and (HACCT) systems. At the same time from 1984 to 1995 he worked as a technical consultant for the «Association of Hellenic Industries of Wines and Spirits». He has been a member of many committees and working groups for organizations within and outside Greece. In short, he is a man who knows a lot about wine. And especially the Parian wine, since he is the oenologist in one of the three wineries of Paros. For his knowledge and experience, we turned to him and asked him some questions. Between Verona, Paros and Canada he found the time to answer them.

No other «artwork» is appreciated with so many senses Το κρασί είναι τέχνη ή τεχνική; Είναι και τέχνη & τεχνική. Τέχνη, γιατί ενσωματώνει παράδοση στην αμπελουργία της περιοχής, ποικιλίες, αμπελοκαλλιέργεια, παραδοσιακά κρασιά, παραδοσιακά κρασιά για θρησκευτική χρήση (νάμα), την «τέχνη» του οινοποιού και βέβαια το ότι απευθύνεται σε όλες τις αισθήσεις –όραση-όσφρησηγεύση-αφή στο στόμα– ακόμη και στην ακοή με το φιςςςςς στα αφρώδη. Κανένα άλλο «έργο

Is wine an art or a technique? It is both art and technique. Art, because it integrates the local viticultural tradition, varieties, grape growing, traditional wines, traditional wines for religious use known as «nama», the «craft» of the wine-grower and of course it appeals to all our senses-sight, smell, taste, touch to mouth-even hearing, with the fizz in sparkling wines. No other «artwork» is appreciated with so many senses. So the oenologist and the

Φροντίζουμε ό,τι αγαπάμε... γευστική κληρονομιά που μας μετέδωσαν οι γονείς μας, παλιές οικογενειακές γεύσεις που ταξίδεψαν εως εδώ απο την ελληνική ανατολή. Νοστιμιές γαργαλιστικές, μυρωδιές απο μπαχάρια και μια πεισματάρικη εμμονή στο μαγείρεμα αυτών των συνταγών με τα αγνότερα και πιο φρέσκα υλικά. Διδαχτήκαμε το καλό φαγητο να το παντρεύουμε με εξαιρετικό κρασί. 507 ετικέττες του ελληνικού αμπελώνα που έχουμε στη κάβα μας δεν είναι για μοναχικούς ταξιδιώτες, να μοιραστούμε λοιπόν μαζί σας όσα ξέρουμε για τους δρόμους αυτούς

Paros, 84400 Pounda Tel.: 22840 91220 e-mail: nikostheaparos@yahoo.gr σελίδα Ι page Ι 37

Συνέντευξη: Tάσος Τριανταφύλλου Ι Οινολόγος

τέχνης» δεν απολαμβάνουμε με τόσες αισθήσεις, και ο οινολόγος και ο οινοποιός είναι αληθινοί τεχνίτες και πολλές φορές καλλιτέχνες. Τεχνική & τεχνολογία στις μέρες μας, γιατί ο τεχνολογικός εξοπλισμός των οινοποιείων και η καλή επιστημονική κατάρτιση των οινολόγων βελτιώνουν όλα τα προηγούμενα. Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά του παριανού αμπελώνα; Ο αμπελώνας της Πάρου είναι ένας παραδοσιακός Αιγαιοπελαγίτικος αμπελώνας. Το γεγονός όμως ότι η Πάρος είναι πολύ δημοφιλής τουριστικός προορισμός, και η μεγάλη οικιστική ανάπτυξη και η αλλαγή στις ασχολίες και τις συνήθειες των κατοίκων της, έχουν περιορίσει σημαντικά την έκταση του αμπελώνα της από 11.000 στρέμματα που ήταν σε 5.000 σήμερα, σε μικρές εκτάσεις διάσπαρτες σε όλο το νησί. Τα περισσότερα είναι μεγάλης ηλικίας και αυτόριζα, καθώς η φυλλοξήρα δεν έχει επεκταθεί, και βρίσκονται στις χαμηλές πλαγιές περιμετρικά του βουνού Προφήτης Ηλίας (726μ.), που δεσπόζει στο κέντρο της Πάρου. Ο νόμος ορίζει όλο το νησί ως ζώνη του ΠΟΠ Πάρος (θεσπίστηκε το 1981), τόσο για το λευκό, όσο και για τον ερυθρό οίνο. Κυριότερες ποικιλίες είναι από τις ερυθρές, η Μανδηλαριά και σε μικρή ποσότητα η Βάφτρα (Αντίπαρος) και το Μαύρο Αηδάνι. Από τις λευκές ποικιλίες η Μονεμβασιά, λίγο Λευκό Αηδάνι και τα τελευταία χρόνια έχουν φυτευτεί και κάποια στρέμματα Ασύρτικο. Ποιά είναι η εξέλιξη της παριανής οινοποιίας τα τελευταία 30 χρόνια; Η εξέλιξη είναι τεράστια. Από το χύμα «βαφικό» για αναμίξεις κρασί τότε, σήμερα έχουμε περί τις 25 ετικέτες με αξιοπρεπή κρασιά. Υπάρχουν τρία οργανωμένα οινοποιεία, της ΕΓΣ στην Παροικιά, το μεγάλο σύγχρονο του Μ. Μωραΐτη στην περιοχή των Αγίων Αναργύρων, και το μικρό, χαριτωμένο, του Γ. Μωραΐτη στη Νάουσα μέσα στον βιολογικό αμπελώνα του. Είναι αλήθεια ότι το ελληνικό κρασί δεν αντιμετωπίζει προβλήματα ποιότητας, αλλά κυρίως προβλήματα προώθησης; Είναι αλήθεια αλλά όχι όλη η αλήθεια. σελίδα Ι page Ι 38

wine-grower are true craftsmen and often artists. Technique & technology nowadays, because the technological equipment of the wineries and the good scientific training of the oenologists improve all the above. Δεν είναι δυνατόν όλα τα κρασιά να είναι πολύ υψηλής ποιότητας. Αυτό κυρίως εξαρτάται από την ποικιλία το οικοσύστημα και βεβαίως από τον εξοπλισμό του οινοποιείου, την τέχνη και τις γνώσεις του οινολόγου. it is not possible that all wines are of a very high quality. This mainly depends on the grape variety, on the ecosystem and of course on the equipment of the winery as well as the art and knowledge of the oenologist.

What are the characteristics of the Parian vineyard? The vineyard of Paros is a traditional Aegean vineyard. However, a large residential development and changes in the occupations and habits of the residents since Paros became a popular tourist destination have significantly reduced the extension of vineyards from 2700 acres to 1700 acres, now scattered in small areas throughout the island. Most of the vineyards are old and self-rooted, as the phylloxera has not spread out, and are located on the low slopes around Mount Prophitis Ilias [Prophet Elias] (726m.), which dominates the center of Paros. The law defines the whole island as a PDO area (‘Paros’, introduced in 1981), both for white and red wine. Main varieties of red are Mandilaria and small quantities of Vaftra (Antiparos) and Black Aidani. Of the white varieties Monemvasia, a little White Aidani and some acres of Assyrtiko planted recently. What has been the evolution of Parian wine in the last 30 years? The evolution has been huge. From the ‘dyeing’ bulk wine for mixing of those days we have passed now to around 25 labels with decent wines. There are three wineries: the one belonging to the Union of Agricultural Cooperatives in Parikia, the big, modern one of M. Moraitis in the Agioi Anargiri area, and the small, graceful winery of G. Moraitis in Naoussa within its own organic vineyard. It is true that Greek wine does not lack quality but mainly promotion? It is true, but not the whole truth. In the market there are still wines with quality problems. But most importantly there is nearly always no accurate value for money. You know, it is not possible that all wines are of a very high quality. This mainly depends on the grape variety, on the ecosystem and of course on the equipment of the

Στην αγορά υπάρχουν ακόμη κρασιά με ποιοτικά προβλήματα. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι σε συντριπτικό ποσοστό δεν υπάρχει σωστή σχέση τιμής - ποιότητας. Ξέρετε δεν είναι δυνατόν όλα τα κρασιά να είναι πολύ υψηλής ποιότητας. Αυτό κυρίως εξαρτάται από την ποικιλία, το οικοσύστημα και βεβαίως από τον εξοπλισμό του οινοποιείου, την τέχνη και τις γνώσεις του οινολόγου. Αυτά οδηγούν σε κρασιά με διαφορετική ποιότητα. Το ζητούμενο όμως είναι να μην έχουν ελαττώματα. Δηλαδή ένα κρασί είναι λογικό, λόγω των προαναφερθέντων, να έχει πολύ καλύτερο π.χ άρωμα από κάποιο αλλά είναι απαράδεκτο να μυρίζει άσχημα, αυτό είναι ποιοτικό πρόβλημα. Σας ξαναλέω ότι στην αγορά μας υπάρχουν ακριβά κρασιά πολύ κατώτερης ποιότητας από πολύ φθηνότερά τους. Εμφιαλωμένο κρασί η χύμα; Θεωρώ τελείως λάθος και δίκοπο μαχαίρι την άποψη ότι όσοι εμφιαλώνουν θα λύσουν τα προβλήματά τους αν πείσουν τους καταναλωτές ότι το εμφιαλωμένο είναι καλής ποιότητας και το χύμα κακής . Εξίσου λάθος είναι η άποψη των άλλων ότι το χύμα είναι αγνό και το εμφιαλωμένο, ας πούμε, βιομηχανικό. Το κρασί στην Ελλάδα είναι ακόμη, και ελπίζω να παραμείνει στοιχείο της καθημερινής διατροφής. Μόνο έτσι μπορούμε να μείνουμε χώρα με την αμπελουργία σημαντικό τομέα της αγροτικής παραγωγής. Υπάρχει φτηνό και καλό κρασί; Υπάρχει φτηνό και καλό κρασί. Δυστυχώς ο καταναλωτής κυρίως λόγω κακής και ελλιπούς πληροφόρησης, δεν είναι σε θέση να κάνει σωστές επιλογές. P

Το κρασί στην Ελλάδα είναι ακόμη, και ελπίζω να παραμείνει στοιχείο της καθημερινής διατροφής. Μόνο έτσι μπορούμε να μείνουμε χώρα με την αμπελουργία σημαντικό τομέα της αγροτικής παραγωγής. Wine in Greece is still part of the everyday diet, and I hope it remains such. Only thus can we keep on being a country where viticulture is a major sector of agricultural production.

winery as well as the art and knowledge of the oenologist. These factors lead to wines of different qualities. What is needed though is that they be free of defects. Thus it’s logical e.g. that a wine has a much better aroma, due to the above factors, but it is unacceptable that is smells bad; that’s a quality problem. Let me stress again that in our market there are expensive wines of a much lower quality than others, much cheaper ones. Bottled wine, bulk? I think it’s completely wrong and potentially dangerous to think that those who put their wine in bottles will solve their problems if they convince consumers that quality-wise bottled wine is good and wine in casks is bad. Equally wrong is the view of the other camp, who think that wine in casks is pure whereas bottled wine is industrial. Wine in Greece is still part of the everyday diet, and I hope it remains such. Only thus can we keep on being a country where viticulture is a major sector of agricultural production. Is there wine that is cheap and good? Yes, there is. Unfortunately though, consumers cannot make the right choices, mainly due to wrong and deficient information. P

Μεσογειακό μενού με έντονα στοιχεία ελληνικής κουζίνας, σε ένα καλαίσθητο και ήσυχο περιβάλλον. Στην κουζίνα μας αξιοποιούμε τα παριανά προιόντα με έμφαση στα εποχικά, για τη κάβα μας όμως διατηρούμε πληθωρική διάθεση με ετικέτες από όλα τα μήκη και πλάτη της Γης. Σας καλούμε να απολαύσετε τον καλύτερο μας εαυτό στο πιάτο σας και όλα αυτά στην ήρεμη και ατμοσφαιρική αυλή μας, με την ιστορική παλαιά πηγή της Νάουσας. Mediterranean menu with astrong touch of Greek cuisine in an elegant and quiet environment. In our kitchen we use Parian products, especially season products, but when it comes to our cellar we have wines from all parts of the world. We invite you to enjoy our best on your plate in the quiet and atmospheric yard, where the historic old source of Naoussa.

Νaoussa, Paros, tel.: 22840 52129 σελίδα Ι page Ι 39

το σπίτι the house

Παιχνίδια με το φως και τη σκιά Ι A light and shade game

Στο σπίτι της κυρίας Φλώρας Αt home with Mrs Flora Δεν είναι εύκολο να βρεις ένα σπίτι που νάναι και παλιό και παραδοσιακό και όμορφο και καλοδιατηρημένο και να κατοικείται ακόμα. Αυτά συζητούσαμε ένα βράδυ, τρώγοντας στην ταβέρνα της Μαριάννας Χάλαρη στο Πίσω Λιβάδι. Γι’ αυτό, όταν η μητέρα της, η κυρία Φλώρα, μας άνοιξε το σπίτι της στη Μάρπησσα κι επέτρεψε στο φωτογράφο μας να το απαθανατίσει, να κλέψει εικόνες της ζωής της και να μας τις προσφέρει, νιώσαμε ιδιαίτερα τυχεροί! It’s not easy to find a house that’s old and traditional, beautiful, well-preserved and still in use, all at the same time. That’s what we were discussing at Marianna Halari’s taverna in Pisso Livadi on an evening some time ago. So when her mother, Mrs Flora, opened her house in Marpissa to us and allowed our photographer to immortalize it, to steal images of her life and offer them to us, we felt we were really lucky!

Φωτογραφίες:

Δημήτρης Βρανάς (A.I.F)

σελίδα Ι page Ι 40

Το σπίτι άστραφτε από καθαριότητα, έτσι όπως μόνο οι παλιές νοικοκυρές ξέρουν να κάνουν τα σπίτια να αστράφτουν και το κάθε πράγμα ήταν στη θέση του. Σε μια θέση που είχε βρει από καιρό. Ο αργαλειός και δίπλα το κρεβάτι, το σαλόνι με την παραθύρα για τα καλά γυαλικά και σερβίτσια. Η κουζίνα με την πυροστιά. Εδώ δεν υπάρχει τίποτα περιττό,αλλά και τίποτα δεν λείπει! The house beamed spotless, in a way that only old time housewives can make a house beam. Everything was in place. A place it had found a long time ago. The loom and nearby the bed, the sitting room with the cupboard for the glassware and china. The kitchen with the fireplace. There’s nothing needless here but yet, nothing is missing!

σελίδα σελίδα ΙΙ page page ΙΙ 41 07

σελίδα Ι page Ι 42

Το χαρακτηριστικό βόλτο χωρίζει στα δύο το κλασικό μονόχωρο δημιουργώντας μια εσοχή όπου βρίσκει τη θέση του το διπλό κρεβάτι. Η οροφή διατηρεί την αρχική της μορφή με τις φίδες και την καλαμωτή.

Τι έχει υφάνει άραγε αυτός ο αργαλειός; Από κάτω όμορφα τακτοποιημένα κουρέλια και νήματα περιμένουν την ώρα για το επόμενο υφαντό.

The characteristic vault divides in two the classic hall creating a cavity where the double bed finds its place. The roof retains its original form with the wooden beams «fides» and wattle.

What has this loom woven? Underneath, rags and threads beautifully stocked, wait for the next fabric to be woven.

σελίδα Ι page Ι 43

Στο σκούρο πάτωμα με τη φυσική πατίνα του χρόνου, οι πολύχωμες κουρελούδες δημιουργούν μια όμορφη αντίθεση. On the dark floor, with the natural patina, colorful «koureloudes» (rag rugs) create a beautiful contrast. σελίδα Ι page Ι 44

Η παραθύρα και η πυροστιά καλύπτονται με ξύλινα μπλε πορτάκια. Η δαντέλα, μια νότα ανάλαφρη στην αυστηρή γεωμετρία. The cupboard and fireplace are covered with blue wooden doors. The lace, a touch of lightness to the strict geometry. σελίδα Ι page Ι 45

το σπίτι the house

Παιχνίδια με το φως και τη σκιά Ι A light and shade game

Αδρές γραμμές Ι Βroad lines O Nίκος και η Μαρία είναι δύο νέοι άνθρωποι που ζουν και δραστηριοποιούνται στην Πάρο. Η Μαρία ασχολείται με εκδόσεις, ο Νίκος είναι ιδιοκτήτης του πιο διάσημου πειρατή της Νάουσας «Mπαρμπαρόσα». Το δικό του κρυσφήγετο, στην περιοχή Πρωτόρια της Νάουσας είναι ένα όμορφο σύγχρονο σπίτι που διακρίνεται για την απλότητα και την πανέμορφη θέα στον κόλπο της Νάουσας.. Nikos and Maria are a young couple who live and work in Paros. Maria in the editing business, Nikos is the owner of the most famous pirate of Naoussa «Barbarossa». His hideout, in the area of Naoussa Protoria, is a beautiful modern home that stands out for its simplicity and beautiful views over the bay of Naoussa. Φωτογραφίες: Δημήτρης Βρανάς (A.I.F)

σελίδα Ι page Ι 46

Εξωτερικά, οι στέρεοι όγκοι, τα βόλτα κι οι αυλές δένουν αρμονικά με το τοπίο. Εσωτερικά, κυριαρχούν οι ενιαίοι χώροι. Τα χρώματα φωτεινά και χαρούμενα, όπως ταιριάζει σ’ένα κυκλαδίτικο σπίτι. Το ξύλο κι η πέτρα προσθέτουν μια νότα ζεστασιάς.

Externally, the solid volumes, the arches and the patios are in harmony with the landscape. Internally, open spaces dominate. The colors bright and cheerful, as befits a Cycladic house. Wood and stone add a touch of warmth.

σελίδα Ι page Ι 47

Τη διακόσμηση έχει επιμεληθεί η ιδιοκτήτρια, το σπίτι αντανακλά το δικό της γούστο.Καθαρές γραμμές, απλά υλικά που δένουν μεταξύ τους όμορφα, ενώ το φως που πλημμυρίζει το σπίτι δημιουργεί μια ήρεμη κι ανάλαφρη ατμόσφαιρα! Η κουζίνα και η τραπεζαρία, σε μοντέρνο στυλ, χωρίζονται από το καθιστικό με καμάρες, στοιχείο παραδοσιακό.

σελίδα Ι page Ι 48

Maria took care of the decor, the house reflects her own taste. Clean lines, natural materials that blend together beautifully and the light that floods the house creates a calm and light atmosphere! The kitchen and dining room, in modern style, are separated from the living room with arches, a traditional element.

Η φινέτσα, τα παλ χρώματα και τα φυσικά υλικά στο μπάνιο δημιουργούν μια χαλαρή ατμόσφαιρα.

Τhe bathroom. Τaste, soft colors and natural materials create a relaxed atmosphere.

σελίδα Ι page Ι 49

τεχνογνωσία know how Συνέντευξη: Σπύρος Μπάλιος

Τα μυστικά μιας πισίνας Secrets of a swimming pool Ακόμη και σε ένα νησί με πανέμορφες παραλίες σαν αυτές της Πάρου, η ιδέα μιας ιδιωτικής πισίνας ασκεί μια ιδιαίτερη γοητεία. Ωστόσο, η πισίνα είναι ένα σύνθετο έργο, με πάρα πολλές επιλογές και σημαντικό κόστος. Μια πισίνα που λειτουργεί σωστά, θα μας προσφέρει πολύτιμες ώρες χαλάρωσης, διασκέδασης και άθλησης. Αντίθετα, μια κακή κατασκευή ή μια λανθασμένη επιλογή δεν θα επιβαρύνει μόνο την τσέπη μας αλλά είναι πιθανόν να απειλήσει και την ίδια την υγεία μας. Ζητήσαμε από τον κ. Σπύρο Μπάλιο, έναν από τους πιο γνωστούς επαγγελματίες στο χώρο της πισίνας στην Πάρο, να μας εισαγάγει στα μυστικά της... Κύριε Μπάλιο, ποια είδη πισίνας υπάρχουν; Η κλασική πισίνα είναι αυτή με το οπλισμένο σκυρόδεμα. Προσφέρει μεγάλη διάρκεια ζωής και σελίδα Ι page Ι 50

Even on an island with beautiful beaches such as those of Paros, the idea of a private swimming pool has a special charm. However, the pool is a complex task, with too many options and significant cost. A pool that works properly, will give us valuable hours of relaxation, entertainment and sports. On the other hand, a poor construction or a wrong choice will not only increase the cost but is likely to threaten our very health. We asked Mr Spyros Balios, one of the most renowned professionals in the pool business in Paros, to introduce us to the secrets of a pool.

Συνέντευξη στον:

Πέτρο Αλεξίου

Mr Balios, what kinds of pool are there? First, the classic pool with reinforced concrete. It offers great durability and flexibility, as such a pool is made according to the customer’s demands and space. There are also pools made of shotcrete, called gunite, which is often

ευελιξία, καθώς σε μια τέτοια πισίνα όλα φτιάχονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις και το χώρο του πελάτη. Υπάρχουν επίσης οι πισίνες που κατασκευάζονται με εκτοξευόμενο σκυρόδεμα, το λεγόμενο gunite, το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως όταν υπάρχει θέμα χρόνου ή/και σχήματος, π.χ. σε μια ημικυκλική πισίνα. Τέλος, υπάρχουν οι έτοιμες πολυεστερικές πισίνες καθώς και οι προκατασκευασμένες, από πολυπροπυλενικά ή μεταλλικά πάνελ, οι οποίες είναι ουσιαστικά κομμάτια προϊόντος που συναρμολογούνται επιτόπου. Αυτές είναι σημαντικά φθηνότερες από τις πισίνες με σκυρόδεμα και μειώνουν το χρόνο ολοκλήρωσης του έργου. Υπολείπονται όμως πολύ σε αισθητική, προσφέρουν μειωμένες επιλογές, και απαιτούν εδάφη με συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Τέλος, έχουν ημερομηνία λήξης.

used when there is a question of time and / or shape, eg in a semicircular pool. Finally, there are ready-made polyester pools as well as prefabricated ones of polypropylene or metal panels, which are essentially pieces of product assembled on site. These are considerably cheaper than concrete pools and reduce the time for project completion. They are though, inferior in style, offer less options and require specific soil conditions. Last but not least, they have an expiry date. Undoubtedly, the most important thing in a pool is hygiene, the water quality. How is the water in a pool renewed? First with the so-called «re-circulating systems”, which collect σελίδα Ι page Ι 51

Συνέντευξη: Σπύρος Μπάλιος

Αναμφίβολα, το πιο σημαντικό πράγμα σε μία πισίνα είναι η υγιεινή, η ποιότητα του νερού. Πώς ανανεώνεται το νερό σε μια πισίνα; Κατ’ αρχήν με τα λεγόμενα «συστήματα ανακυκλοφορίας», τα οποία συλλέγουν το χρησιμοποιημένο νερό από την επιφάνεια της πισίνας και το οδηγούν στο μηχανοστάσιο για φιλτράρισμα. Εδώ υπάρχουν τρεις επιλογές: οι σημειακοί απορροφητήρες, πιο γνωστοί ως «σκίμερ», η υπερχείλιση και ο «καταρράκτης». Τα σκίμερ είναι ο παλιός τρόπος: συλλέγουν το νερό από συγκεκριμένα σημεία. Αντίθετα στην υπερχείλιση το νερό συλλέγεται από παντού, από όλην την περίμετρο της πισίνας. Η μέθοδος αυτή είναι πιο σύγχρονη και προφανώς υπερτερεί σε σχέση με τη σημειακή συλλογή νερού. Ωστόσο, το κόστος της είναι πολύ μεγαλύτερο. Υπάρχει και ο «καταρράκτης», που είναι και μόδα τώρα τελευταία: σπίτια που βρίσκονται σε εδάφη με κλίση που έχουν θέα προς τη θάλασσα, κρατάνε τις τρεις πλευρές λίγο ψηλότερα, και το νερό χύνεται σε ένα κανάλι που βρίσκεται στην τέταρτη πλευρά, προς τη μεριά της θάλασσας. Δημιουργείται έτσι αυτό που λέμε «infinity effect», στο οποίο το νερό της πισίνας φαίνεται ως συνέχεια της θάλασσας. Τέλος, αν κάποιος είναι μερακλής ή το καλεί το σχήμα, είναι δυνατόν να συνδυαστούν και οι τρεις μέθοδοι. Ακολουθεί το μηχανοστάσιο... Στο μηχανοστάσιο πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή, καθώς σε αυτό βρίσκονται το φίλτρο και η αντλία, που είναι η καρδιά του συστήματος μιας πισίνας. Πρέπει το μηχανολογικό σχέδιο να είναι σωστό, να χρησιμοποιούνται επώνυμα προϊόντα και να γίνει σωστή κατασκευή. Επίσης πρέπει να υπάρχει καλός αερισμός, διαφορετικά σε ένα τόσο υγρό περιβάλλον μαζεύονται υδρατμοί και όλος ο εξοπλισμός γερνά πιο γρήγορα. Τέλος, πρέπει να γίνει πρόβλεψη για πιθανό χώρο που θα χρειαστούμε στο μέλλον, ώστε αν θέλουμε να βάλουμε ένα καινούργιο μηχάνημα να μη χρειαστεί να τα ξηλώσουμε όλα... Γενικώς καλό είναι να βλέπουμε το μηχανοστάσιο σαν ένα μικρό εργοστάσιο επεξεργασίας νερού. Τουλάχιστον στην Πάρο σε μια πισίνα που έχει σωστή λειτουργία, το νερό θα μπορούσε να είναι «πιο καθαρό» απο το νερό που τρέχει στις βρύσες. Ένα καλό μηχανοστάσιο ανακυκλοφορεί όλο τον όγκο του νερού μιας πισίνας τρεις φορές μέσα σε 12 ώρες, περνώντας το μέσα από φίλτρο διήθησης 5 μικρών του μέτρου, δηλαδή 0,005 χιλιοστών! Τι είναι η χημική επεξεργασία του νερού; Η φίλτρανση καθαρίζει το νερό από τα σκουπίδια και τις σκόνες, όμως δεν το απολυμαίνει. Για αυτόν το λόγο το νερό υφίσταται και χημική επεξεργασία. Υπάρχουν πολλές σχετικές μέθοδοι. Κατά σειρά αύξοντος κόστους μπορούμε να αναφέρουμε τα οργανικά χημικά, τα ανόργανα χημικά, το οξυγόνο, την ηλεκτρόλυση άλατος, τον ιονισμό νερού με ηλεκτρόλυση από πλάκες χαλκού - αργύρου, τις λάμπες UV… Εδώ, η επιλογή εξαρτάται βασικά από τα χρήματα που διαθέτει ο καθένας. Επίσης, υπάρχουν τάσεις και μόδες. Εκείνο, όμως, που πρέπει να έχει υπόψη του κανείς είναι ότι η σωστή χρήση των χημικών συνήθως δε δημιουργεί πρόβλημα στο χρήστη. Αυτό που δημιουργεί πρόβλημα είναι η λάθος χρήση των χημικών. σελίδα Ι page Ι 52

Σε μια πισίνα που έχει σωστή λειτουργία, το νερό θα μπορούσε να είναι «πιο καθαρό» απο το νερό που τρέχει στις βρύσες. Ιn a pool functioning properly, water could be «much cleaner» than tap water.

used water from the surface of the pool and lead it to the engine room for infiltration. There are three choices: skimmers, the overflow and the «waterfall.» The skimming is the old fashioned way: collecting water from a single location. In the overflow, on the other hand, water is collected from everywhere, from the whole perimeter of the pool. This method is more modern and obviously more effective than the skimmers. However, the cost is much higher. There is the «waterfall», which is in fashion lately: in houses located in areas with steep slopes that overlook the sea, three sides of the swimming pool are made a little higher and water pours itself into a channel located on the fourth side, towards the sea. This creates, what we call, the «infinity effect», in which the pool water seems to be an extension of the sea. Finally, if someone is a devotee or the shape of the pool is peculiar, it is possible to combine all three methods. Then comes the engine room... The engine room should be given special attention, because that’s where the filter and pump are, the heart of the system of a swimming pool. The engineering plan has to be correct, branded products should be used and a proper construction should be made. There should be good ventilation, otherwise in such a humid environment steam is concentrated and all the equipment wears out faster. Finally, we should provide for future space, so if we want to install a new machine, we won’t need to dismantle everything... Generally it is good to view the engine room as a small water treatment plant. At least in Paros in a pool functioning properly, water could be much cleaner than tap water. A good engine room re-circulates the entire water volume of a swimming pool three times within 12 hours, passing through a filter of 0.005 mm! What is the chemical water treatment? The infiltration cleans water from trash and dust, but does not disinfect. For this reason the water undergoes chemical processing. There are many relevant methods. In order of increasing cost we can mention organic chemicals, inorganic chemicals, oxygen, salt electrolysis, water ionization with electrolysis plates of copper-silver, UV lamps ... Here, the choice depends basically on the money available. Besides, there are trends and fashions. In any case, one should be aware of the fact that with proper use, chemicals are usually not a problem to the user. The problem is caused by incorrect use of chemicals.

Ποιοι παράγοντες συμβάλουν στην καλύτερη λειτουργία και μακροβιότητα μιας πισίνας; Όπως είπαμε, η πισίνα είναι ένα μικρό εργοστάσιο. Θέλει το συντηρητή του, είτε αυτός είναι ο ίδιος ο ιδιοκτήτης είτε το ειδικευμένο συνεργείο κάποιας εταιρείας, είτε κάποιος άλλος. Σε καμία περίπτωση δεν εμπιστευόμαστε ανθρώπους που λένε ότι μια πισίνα τα κάνει όλα μόνη της. Μεγάλη σημασία, επίσης, έχει η μελέτη για το σωστό προσανατολισμό της πισίνας. Ιδιαίτερα εδώ στα νησιά έχουμε μεγάλο πρόβλημα με τους δυνατούς ανέμους που μεταφέρουν πολύ χώμα από τα γειτονικά χωράφια, καθώς και αλάτι, όταν η πισίνα είναι πολύ κοντά στη θάλασσα. Επίσης, μία λάθος τοποθετημένη πισίνα μπορεί να χάνει 10-20 πόντους νερό κάθε μέρα από το δυνατό αέρα. Συνεπώς, ο σωστός προσανατολισμός και η σωστή χωροθέτηση της πισίνας είναι το Α και το Ω. Μπορεί να ρίξει το κόστος λειτουργίας –την κατανάλωση σε ρεύμα, νερό και χημικά– σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Κάποια τελευταία συμβουλή στους επίδοξους κατόχους πισίνας; Ένας σημαντικός παράγοντας στον οποίο πρέπει να δώσουν προσοχή είναι το after sale. Μπορεί ένα μηχάνημα να έχει εγγύηση, όμως, θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι, αν χαλάσει, θα έλθει συνεργείο για να κοιτάξει το πρόβλημα σε 24 ή 48 ώρες. Επίσης θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι θα υπάρχουν ανταλλακτικά σε βάθος χρόνου και ότι σε δύο χρόνια που θα αλλάξει το μοντέλο, δε θα χαθούν και τα ανταλλακτικά. Η δική μας εταιρεία κοιτάει η ίδια τις εγγυήσεις. Επειδή η κοινωνία της Πάρου είναι μικρή, εμείς οι ίδιοι σαν όνομα είμαστε εγγύηση για τον πελάτη. Το παν είναι η φήμη. Να πηγαίνεις με τη φήμη και όχι κόντρα σε αυτήν, τόσο για τις εταιρείες που επιλέγει να δουλέψει ο κατασκευαστής σου όσο και για τον κατασκευαστή σου... P

Who is who Η εταιρεία Μπάλιος ΕΠΕ δραστηριοποιείται στην Πάρο 18 χρόνια, από το 1993. Με κάθετη οργάνωση καλύπτει πλήρως τον τομέα της πισίνας. Ταυτόχρονα ασχολείται με τη στεγάνωση, τη μόνωση, τη θερμομόνωση, το χρώμα και όλες τις επενδύσεις. Είναι αντιπρόσωπος γνωστών εταιρειών όπως η Benjamin Moore, η Macon, η Ceresit και η Brillux. www.baliosparos.gr Balios Ltd. operates in Paros for 18 years, since 1993. With a vertical structure it can cover all phases of the installation of a pool. At the same time it deals with waterproofing, insulation, thermal insulation, color and coatings. It is the representative of well known companies such as Benjamin Moore, Macon, Ceresit and Brillux. www.baliosparos.gr

What factors contribute to a better functioning and longevity of a swimming pool? As mentioned, the pool is a small factory. It requires maintenance, either by the owner himself or by a qualified company or someone else. In any case we do not trust people who say that a pool does it all alone. Great importance has to be given to the correct orientation of the pool. Especially here on the islands we have a problem with the strong winds carrying dust from neighboring fields or salt, when the pool is very close to the sea. On the other hand, a pool with bad orientation can lose 10-20 cm of water each day in windy conditions. Therefore, the correct orientation and proper “sitting” of the pool are the basic requirements. They can reduce operating cost, save energy, water and chemicals. Some last advice to prospective pool owners? A major factor in which they should pay attention is the after sale. A machine might have a guarantee, but one should make sure that, if needed, service would be offered in 24 or 48 hours. One should also make sure that there will be available spare parts over a depth of time and that if the model changes in two years, there should still be available spare parts. In our company, we check the guarantee ourselves. In the small society of Paros, we are the guarantee for the customer. Reputation is everything. Go along with fame and not against it, when choosing your manufacturer and the brands he’d like to work with... P

σελίδα Ι page Ι 53

Γαστρονομικός περίπατος Ι Gastronomy walk

Mυστικά της Ανατολής... Secrets of the East... Στο Τao’s οι μάγειροι έρχονται από την Ασία και φέρνουν μαζί τους τα μυστικά της Ασιατικής κουζίνας. Τα προϊόντα όμως που χρησιμοποιούν είναι κυρίως παριανά, με προτίμηση στα βιολογικά. Εμείς βέβαια, καθόμαστε έξω αντικρύζοντας την Νάξο. Όταν έρχονται τα πιάτα μας όμως, κακά τα ψέμματα ακόμα και οι δεινοί χρήστες τσόπστικς, κοιτάμε αυτό που πιάνουμε! Και όταν πλέον φτάνουν στον ουρανίσκο μας, όλα μπερδεύονται γλυκά και απλά το φαγητό σε αυτό το μέρος γίνεται μια μοναδική εμπειρία. Ξεκινήσαμε με τη Μικρή Ποικιλία για να τα δοκιμάσουμε όλα. Μας άρεσε το Κοτόπουλο Σατάι και τα Σπρινγκ Ρολς. Πήραμε το Vegetable Roll από Sushi και ήταν υπέροχο, αλλά και το Crispy Sushi μας έκλεισε το μάτι από το διπλανό τραπέζι. Τα Θαλασσινά με Πράσινο Κάρι ήταν πολύ καλά. Χαρήκαμε για την πληθώρα επιλογών για τους φίλους μας τους χορτοφάγους. Γλυκά, παγωτά και φρούτα εξωτικά για το τέλος... Και η Νάξος να περιμένει καρτερικά να φύγουν τα πιάτα από το τράπεζι μας για να ξαναχυθεί το βλέμμα μας προς τα εκεί έτσι όπως απολαμβάνουμε το τσάι με λέμονγκρας. σελίδα Ι page Ι 54

nfo

Tao’s Bar-Restaurant Take the road from Naoussa to Ampelas and follow our signs Tel: 22840 28882

In Tao’s the cooks come from Asia and bring along the very best of Asian cuisine. The products though, are mostly from Paros and preferably organic. We sit outside gazing at Naxos. We are experienced chopsticks users, not easy to impress, but when our food is served, so colorful, fresh and full of smells we forget all about Naxos. We started with the Mixed Starters, in order to try everything. We liked the Chicken Satay and the Spring Rolls. We chose the Vegetable Roll from the Sushi menu and it was delicious, yet we got a glimpse of the Crispy Sushi ordered by the next table and it looked even better. For main dish we had the Seafood Green Curry and were glad there were many options for our vegetarian friends. Cakes, ice cream and exotic fruits for the end. And Naxos still waits patiently for our gaze to wander back there, as we enjoy our lemon grass tea.

Μια όαση στην Νάουσα An oasis in Naoussa Η «Έπαυλις» βρίσκεται σ’έναν ήσυχο δρόμο πίσω από την Παντάνασσα. Αν θέλετε να απολαύσετε το φαγητό σας σε ένα ήρεμο περιβάλλον, αν σας αρέσει η Μεσογειακή κουζίνα και είστε απαιτητικοί στην επιλογή του κρασιού, η Αθηνά κι ο Βασίλης σας περιμένουν στην υπέροχη αυλή τους. Η αυλή, με τα δέντρα της και τον απαλό φωτισμό, θα σας χαλαρώσει και θα σας προδιαθέσει για την απόλαυση ενός εξαιρετικού γεύματος. Το φαγητό φτιαγμένο με μεράκι από τα χέρια της Αθηνάς, το σέρβις απλό και φιλικό από τον οικοδεσπότη, το Βασίλη και η εξαιρετική κάβα, κάνουν το μέρος μια πραγματική έπαυλη. Γευτήκαμε και σας προτείνουμε: τις πολύ ωραίες σαλάτες και ιδιαιτέρως την καπαροσαλάτα, τα τυροπιτάκια με φύλλο κανταΐφι,το αρνάκι με σάλτσα σόγιας, πέννες με καπνιστό σολομό και κρέμα γάλακτος κι αν είστε τυχεροί μπορεί να δοκιμάσετε και σπιτικό μπακλαβά σερβιρισμένο με παγωτό!

nfo

εpavlis Νaoussa, behind the church of Pantanassa tel: 22840 52129

«Epavlis» lies on a quiet street behind the church of Pantanassa. If you want to enjoy your food in a peaceful environment, if you like Mediterranean cuisine and you are rather demanding when choosing your wine, Athina and Vassilis are expecting you in their beautiful courtyard. The courtyard green and softly lighted will relax you and prepare you for the enjoyment of an exceptional meal. The food, cooked with care by Athina, the service, friendly and unsophisticated by Vasilis, the host and the outstanding list of wines and spirits, make this place a real villa. We tasted and suggest: the very good salads and especially the “kaparosalata” (dip made from caper), small cheese pies in “kadaifi” pastry, lamb with soya sauce, penne with smoked salmon and fresh cream and if it’s your lucky day you may taste home-made baklava served with ice-cream! σελίδα Ι page Ι 55

AGOSTA BAR: we have great fun!

every night agosta night! Limanaki, Naoussa, Paros, reservations 2284051520

www.agostabar.com σελίδα Ι page Ι 56

Authentic Greek Entertainment AIOLA BAR, Limanaki, Naoussa, Paros, reservations 2284053101

σελίδα Ι page Ι 57

Δραστηριότητες Ι Activities

Βυζαντινός Δρόμος Ι Byzantine Road

Στα χνάρια της παλιάς Πάρου Tracing old Paros Τι θα λέγατε για ένα μικρό ταξίδι στο χρόνο; Αφετηρία μας οι Λεύκες, η βασίλισσα της ενδοχώρας της Πάρου. Ένα πανέμορφο ορεινό κεφαλοχώρι, στο οποίο σκόρπιες νεοκλασσικές πινελιές πλουτίζουν το γνώριμο κυκλαδίτικο χαρακτήρα με τα λαβυρινθώδη σοκάκια, τις σκιερές καμάρες και το χαοτικό παιχνίδι των λευκών όγκων των σπιτιών. How about a short trip into time? Our starting point will be at Lefkes, the queen of Paros’mainland. A beautiful mountain village, with scattered neoclassical strokes of the brush, that enrich its known Cycladic character with the labyrinth narrow streets, the shady arches and the chaotic game of the white volumes of the houses. Τα παλιά χρόνια, όταν στο Αιγαίο αλώνιζαν πειρατές και κουρσάροι, οι Λεύκες ήταν η προστατευμένη πρωτεύουσα του νησιού και ένα δίκτυο από λιθόστρωτους δρόμους και μονοπάτια τις ένωνε με τα υπόλοιπα χωριά και τα λιμάνια της Πάρου. Μια γεύση από τέτοιες μακρινές εποχές, από μια άλλη Πάρο που δύσκολα τη βρίσκει κανείς στα πολύβουα παράλια, προσφέρει ο περίφημος «Βυζαντινός Δρόμος», το πιο γνωστό και καλοδιατηρημένο κομμάτι από τους παλιούς λιθόστρωτους δρόμους του νησιού. Ο Βυζαντινός Δρόμος ενώνει τις Λεύκες με το μικρό, επίσης παραδοσιακό, οικισμό του Πρόδρομου. Λέγεται πως φιάχτηκε στα Βυζαντινά χρόνια, περίπου 1000 χρόνια πριν, και κάποτε ήταν μέρος μιας κεντρικής αρτηρίας που διέσχιζε όλο το νησί ενώνοντας την σελίδα Ι page Ι 58

In old times, when the Aegean Sea was ploughed by pirates, Lefkes was the protected capital city of the island and a network of cobblestone roads linked it to the other villages in the island as well as the ports. A taste of such a distant past, a taste of another Paros, difficult to be found on the crowded beaches, can be savoured on the «Byzantine Road», the best known and best preserved section of the island’s old stone paved roads. The Byzantine Road links Lefkes with the small, traditional settlement of Prodromos. It is said that it was constructed in Byzantine times, about 1,000 years ago, and was part of a central road traversing the entire island, joining Parikia with Piso Livadi, as well as the Parikia Castle with that of Kefalos. It is a route lasting about an hour and a half, within

Παροικιά με το Πίσω Λιβάδι, καθώς και το φρούριο της πρώτης με αυτό του Κέφαλου. Πρόκειται για μια διαδρομή περίπου μιάμισης ώρας μέσα σε παρθένο παριανό τοπίο, ευχάριστη, σύντομη και προσιτή στον καθέναν... Για να βρείτε το Βυζαντινό Δρόμο, όταν βρεθείτε στις Λεύκες, μπορείτε να ξεκινήσετε από την κλειστή στροφή όπου κάνει στάση το λεωφορείο που έρχεται από την Παροικιά. Ακολουθώντας το φαρδύ κεντρικό δρόμο που μπαίνει μέσα στο χωριό, θα φθάσετε στην όμορφη κεντρική πλατεία του και εκεί μία ευδιάκριτη πινακίδα θα σας κατευθύνει σε ένα τυπικό κυκλαδίτικο σοκάκι που πηγαίνει προς την Αγία Τριάδα, τη μεγαλύτερη εκκλησία των Λευκών. Λίγο προτού φθάσετε σε αυτήν, σε ένα σταυροδρόμι, θα πρέπει να στρίψετε προς την κατεύθυνση που δείχνει μια μικρότερη -και όχι τόσο ευδιάκριτηπινακίδα, και μετά από 100 μέτρα περίπου θα βγείτε στην νοτιοανατολική άκρη του χωριού. Εκεί, μία πινακίδα και μια καλαίσθητη λευκή πέτρα με τη φράση «Βυζαντινός Δρόμος» σημειώνουν το ξεκίνημα της διαδρομής. Απλό χωμάτινο μονοπάτι πλέον σε κάποια σημεία του, αλλά στο μεγαλύτερο τμήμα του φαρδύς, πλακοστρωμένος και καλοδιατηρημένος, ο Βυζαντινός Δρόμος κατηφορίζει ράθυμα προς τα ανατολικά, διασχίζοντας πλαγιές με πεζούλες, ελιές, μυρτιές, αγριολούλουδα και βότανα. Με λίγη χαλαρή διάθεση δεν είναι δύσκολο κανείς να αφεθεί στην ηρεμία του τοπίου και στα μεθυστικά αρώματα από το φασκόμηλο, το θυμάρι και τη ρίγανη, και να ταξιδέψει –έστω για λίγες στιγμές- στο χρόνο, σε παλιότερες εποχές που στις ίδιες πλάκες διάβαιναν χωρικοί, έμποροι, ναυτικοί... Στα μισά περίπου της διαδρομής ο δρόμος διασχίζει μια ξερή ρεματιά με ένα γεφυράκι, ανηφορίζει μαλακά σε μια πλαγιά και φθάνει σε κορυφογραμμή με καταπληκτική θέα προς την ανατολική πλευρά του νησιού. Από εκεί κατηφορίζει νοτιοανατολικά προς τον Πρόδρομο, ένα χωριό πολύ διαφορετικό από τις Λεύκες, αλλά επίσης όμορφο και ιδιαίτερο, τυπικό παράδειγμα οχυρωμένου κυκλαδίτικου οικισμού, στον οποίο οι εξωτερικοί τοίχοι των σπιτιών του περιμετρικού δακτυλίου σχημάτιζαν τείχη που προστάτευαν το χωριό από τους πειρατές και τους άλλους επιδρομείς. P

Δε θα χρειαστείτε ειδικά ορειβατικά παπούτσια, χάρτες, δύσχρηστα GPS ή παραγεμισμένα σακίδια για να κάνετε το Βυζαντινό Δρόμο. Μην ξεχάσετε, όμως, να πάρετε αντηλιακό και νερό μαζί σας, ίσως και κάτι για να τσιμπήσετε στη σκιά ενός δέντρου σε κάποιο σημείο της διαδρομής... Αλλιώς, μπορείτε να ολοκληρώσετε τη βόλτα σας σε μια από τις ταβέρνες του Πρόδρομου, της Μάρπησσας ή του Πίσω Λιβαδιού... Οι πιο περιπετειώδεις μπορούν να συνεχίσουν προς το λόφο του Κέφαλου για να δουν το μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου και τα ερείπια του ενετικού κάστρου που βρίσκονται στην κορυφή και ίσως μετά να κατηφορίσουν για ένα δροσιστικό μπάνιο στην παραλία του Καλόγερου... Όπως θα δείτε, δεν υπάρχουν σκουπίδια ή άλλα πεταμένα αντικείμενα στο Βυζαντινό Δρόμο. Φροντίστε και εσείς να παραμείνει καθαρός... You won’t need special hiking boots, maps, difficult to use GPS devices or heavy backpacks to walk along the Byzantine Road. Still, don’t forget to get your suntan lotion and of course water or even something to eat under the shade of a tree at any point during your hike. Alternatively, finish your walk at one of the taverns in Prodromos, Marpissa or Piso Livadi. The most adventurous can continue towards the hill of Kefalos to visit the monastery of Agios Antonios and the ruins of the Venetian castle at the top, later heading to Kalogeros beach for a refreshing swim. As you will notice for yourselves, there is no litter on the Byzantine Road. Make sure you help it remain so.

the virgin Parian landscape, pleasant, short and accessible to all. To find the Byzantine Road, when in Lefkes, you can start at the sharp turn where the bus coming from Parikia stops. Followinig the wide central road that goes inside the village, you will arrive at the beautiful central square, where a clearly legible sign will direct you to a typical Cycladic narrow street leading to Agia Triada, the largest church in Lefkes. Just before the church, at a crossroads, you will have to turn towards the direction shown by a smaller and not so clear sign, and after about 100 metres you will reach the southeasternmost point of the island. There, a sign saying Byzantine Road and a white stone mark the start of the route. Just a soil path at some of its parts today, but mostly a wide, stone paved and well preserved road, the Byzantine Road goes downhill lazily towards the east, traversing terraced slopes with olive trees, myrtles, wild flowers and herbs. Loosen up and allow yourselves to inhale the intoxicating aromas of sage, thyme, oregano while walking in the peaceful landscape. Let yourself travel in time, if only for moments, to older times when peasants, merchants and sailors walked along… Half way along, the road traverses a dry stream bed with a little bridge, going slightly uphill on a slope and reaches the mountain top with awesome views of the eastern part of the island. Next, go downhill northeastern bound toward Prodromos, a village very different from Lefkes, but equally beautiful and special, typical of a fortified Cycladic settlement, where the houses used to form walls protecting their village from pirates and other invaders. P σελίδα Ι page Ι 59

Δραστηριότητες Ι Activities

Το σπήλαιο της Αντιπάρου The Cave of Antiparos

Αν αναζητάτε ένα δροσερό διάλειμμα στην κάψα του καλοκαιρινού ήλιου και στη συνηθισμένη περιπλάνηση στις παραλίες, μια ιδανική επιλογή είναι το περίφημο Σπήλαιο της Αντιπάρου. If you’re looking for a cool break in the heat of the summer sun wandering around the beaches, the renowned Cave of Antiparos is the ideal choice.

σελίδα Ι page Ι 60

Κόσμοι της σιωπής και του σκοταδιού, πάντα μυστηριώδεις και υποβλητικοί, τα σπήλαια ασκούν μία ιδιαίτερη γοητεία: ένα περίεργο μίγμα φόβου, διέγερσης, μυστηρίου και εξερευνητικής διάθεσης, ανακατεμένο με μία αίσθηση ενός περιβάλλοντος που είναι απόκοσμο και ανεξήγητα οικείο και προστατευτικό ταυτόχρονα. Μια γεύση από αυτήν τη γοητεία

Worlds of silence and darkness, mysterious and imposing, caves have a special charm: a strange mixture of fear, excitement, mystery and an urge for exploration, together with a sense of a world far and away, still inexplicably familiar and protective. A taste of this mixture can be sampled at the Cave of Antiparos. Known since antiquity, the Cave

προσφέρει το περίφημο Σπήλαιο της Αντιπάρου. Γνωστό από την αρχαιότητα, το Σπήλαιο βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού, στο λόφο του Αϊ Γιάννη, σε απόσταση περίπου 8 χιλιομέτρων από τη Χώρα της Αντιπάρου. Τα παλιά χρόνια το να φτάσεις και να κατέβεις σε αυτό ήταν μία πραγματική περιπέτεια: έφτανες με καϊκι σε έναν κοντινό όρμο, ανηφόριζες με τα πόδια ή με γαϊδουράκι μέχρι το σπήλαιο μέσα στον καυτό ήλιο και κατέβαινες σε αυτό δεμένος με σχοινί και με ένα δαδί στο χέρι... Σήμερα, βέβαια, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά: ένας φαρδύς ασφαλτοστρωμένος δρόμος, τακτική συγκοινωνία καθώς και ένα ευρύχωρο πάρκινγκ, εξυπηρετούν τη μετακίνηση από και προς τη Χώρα, ενώ η κατάβαση στο μήκους περίπου 100 μέτρων σπήλαιο γίνεται πλέον με μια καλοφτιαγμένη τσιμεντένια σκάλα με καλαίσθητα ανοξείδωτα κάγκελα που παρέχουν σιγουριά στον καθένα, επιτρέποντάς του να απολαύσει απερίσπαστος τον παραμυθένιο διάκοσμο από σταλαγμίτες και σταλακτίτες, κάθε σχήματος και μεγέθους. Όσοι εξακολουθούν να διστάζουν να κατέβουν, μπορούν να ξεκουραστούν στον καλοφτιαγμένο προαύλιο χώρο, με το μικρό εκκλησάκι του Αϊ Γιάννη του Σπηλιώτη και τον εντυπωσιακό σταλαγμίτη ύψους 8 μέτρων που «φρουρεί» την είσοδο του σπηλαίου και είναι πιθανώς ο αρχαιότερος της Ευρώπης, με ηλικία 45 εκατομμυρίων ετών. Η έξοδος από το υγρό και ψυχρό σπήλαιο στο πυρωμένο κυκλαδίτικο τοπίο και από το ημίφως στον εκτυφλωτικό ήλιο, είναι από μόνη της μία ιδιαίτερη εμπειρία, αν και η σκιασμένη είσοδος μετριάζει κάπως τη μετάβαση. Και προτού κανείς φύγει, η θέα από το χώρο του πάρκινγκ, με ένα εντυπωσιακό πανόραμα της νοτιοδυτικής Πάρου, της Ηρακλειάς, της Ίου, της Σίκινου και της Φολέγανδρου, που διαγράφονται στον ορίζοντα, πάνω στο απέραντο γαλάζιο, κλείνει ιδανικά μια ασυνήθιστη για αιγαιοπελαγίτικο νησί εμπειρία. P

Τα παλιά χρόνια το να φτάσεις και να κατέβεις στο σπήλαιο ήταν μία πραγματική περιπέτεια. In older times it was a whole adventure to go down the cave.

is located in the southeastern part of the island on the hill of Ai Giannis, about 8 kilometres from Hora. In older times it was a whole adventure to reach the place: you had to take a boat up to a nearby bay, go uphill to the cave on foot or on a donkey under the hot sun and you had to descend tied up by a rope and holding a torch in your hand. Today, of course, things are different: a wide road and frequent transport together with ample parking space enable traveling to and from Hora, and the 100-metre descent to the cave can be made by means of well-built concrete steps with steel railings for security. Now the visitor can enjoy the magical shapes of stalactites and stalagmites inside the cave. For those still reluctant to descend, there’s a nicely laid out court with the little chapel of Ai Giannis Spiliotis (St. John of the Cave) and an impressive stalagmite 8 metres tall guarding the entrance of the cave. It must be the oldest in Europe, dating back to 45 millions years ago. Exiting the dump and cool cave out to the burning Cycladic landscape blinded by the blare, is in itself a unique experience, although the shaded entrance helps to adjust. Before leaving, don’t miss the exquisite panoramic view from the parking area. Paros, Iraklia, Ios, Sikinos and Folegandros line up in the horizon, along the endless blue, closing this unusual for an Aegean island experience. P σελίδα Ι page Ι 61

Διαφημιστείτε στον κόσμο της Πάρου! Ταξίδ νυφικόι στον... κυβερνοχ Στα όμορ ώρο φα ξωκκ Στολίζοντ λήσια ας την Τα in εκκλησία και out σύγχρονο ενός υ γάμο Πρόβ υ α νυφι κού Το της Ο Οι της

Free prees καλοκαιρινό περιοδικό ποικίλης ύλης για Πάρο/Αντίπαρο. 20.000 αντίτυπα διανέμονται δωρεάν στην Πάρο/Αντίπαρο!

Αγαπητοί φίλοι, Η ομάδα Δημιουργικού και το ατελιέ του Parola μπορούν να αναλάβουν «Επικίνδυνες Αποστολές» σε πεδία γραφιστικής αναζήτησης: Έντυπα, Λογότυπα, Εταιρική ταυτότητα, Διαφημιστικές καταχωρίσεις

Υπεύθυνη διαφήμισης: Αυγή Καλογιάννη τηλ.: 6972210971

Δείτε όλα τα έντυπα των εκδόσεων Parola σε on line τεύχη στο www.thebigparoswedding.com Πρόδρομος Πάρου, Τ.Θ. 46 925, Τ.Κ. 844 00, Τηλ.: 6976511532 Ι www.thebigparoswedding.com email: parolaparos@gmail.com

ρούχα, μαγιό, αξεσουάρ μόδας, κοσμήματα, γυαλιά ηλίου, υφαντά, χειροποίητα είδη, είδη θαλάσσης. clothes,bathing suits, accessories, sun glasses, woven fabrics, hand made items.

Paros, Piso Livadi, Tel.: 22840 43338 σελίδα Ι page Ι 62

Παροικία

Follow the route that leads to the perfect greek gastronomy!

captain

Πάρος Paros Welcome to the «CAPTAIN PIPINOS» Fish Restaurant Tavern on Antiparos island.

pipinos

In a beautiful and peaceful Αντίπαρος Πούντα Antiparos setting by the sea, we are Αντίπαρος Antiparos expecting you to offer our services and make sure you Ψαραλική Psaraliki enjoy your meal any time of day. Λιβάδια Livadia White and sky blue colors Παναγία Panagia are everywhere, creating a cool, island-like atmosphere. Γλύφα Glifa Καλώς ήλθατε στην ψαροταβέρνα All dishes are cooked with «Κάπταιν Πιπίνος» στο νησί της Αντιπάρου! special care and knowledge, Ακ. Γλύφα Σε μια όμορφη, ειρηνική τοποθεσία δίπλα στη θάλασσα, all ingredients are carefully C. Glifa σας περιμένουμε για να σας προσφέρουμε τις υπηρεσίες selected, seafood is always fresh. μας και να βεβαιωθούμε ότι θα απολαύσετε το φαγητό Everything is prepared the Πλάκα Πλ σας όλες τις ώρες της ημέρας. Το λευκό και το μπλε minute you order it: fresh Σπήλαιο Plaka του ουρανού βρίσκονται παντού, δημιουργώντας μια salads, delicious finger-food Stalactite Cave Captain Pipinos Aκρωτήρι A δροσερή νησιώτικη ατμόσφαιρα. Όλα τα φαγητά μας (“mezedes”), seafood fished on Akrotiri Cafe Despotiko είναι μαγειρεμένα με γνώση και φροντίδα, όλα τα υλικά the same day. επιλεγμένα με προσοχή, τα θαλασσινά πάντα φρέσκα. Reasonable prices and friendly Aπάντημα Apantima Όλα ετοιμάζονται τη στιγμή που τα παραγγέλνετε: service, in a unique and Σόρος Άγιος Γεώργιος ain capton Soros φρέσκες σαλάτες, νόστιμοι μεζέδες, θαλασσινά «ημέρας». authentic small tavern a Agios Georgios Λογικές τιμές και φιλικό σέρβις θα σας κάνουν να hospitable island. Everything, pipinos Δεσποτικό αισθανθείτε ότι είστε σ’ ένα μοναδικό, αυθεντικό from the atmosphere to the Despotiko ταβερνάκι ενός φιλόξενου νησιού. Το κάθετι, από την food, the staff and the prices, Φανερωμένη Faneromeni ατμόσφαιρα ως το φαγητό, το προσωπικό και τις τιμές, θα will make you enjoy a special σας κάνει να απολαύσετε μια ιδιαίτερη εμπειρία υψηλής gourmet experience with a γαστρονομίας με ένα άρωμα καλοκαιριού στον αέρα. smell of summer in the air.

Ακολουθείστε τη διαδρομή που σας οδηγεί στην τέλεια ελληνική γαστρονομία!

σελίδα Ι page Ι 63

Αgios Georgios, Antiparos, Tel.:22840 21823, Mob.: 6976 686728

Στο σύγχρονο κόσμο...

Εσείς που έχετε οικολογική άποπψη και οικονομική αντίληψη επωφεληθείτε

από τα τραπεζικά προγράμματα για επιδότηση φωτοβολταϊκών συστημάτων παραγωγής καθαρής ενέργειας!

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Αντιπρόσωπος, Πάρου - Αντιπάρου

Φωτοβολταϊκά & αιολικά συστήματα Πάρος: Μάρπησσα, τηλ.: 22840 42195, e-mail: tehnofos@gmail.com, Αθήνα: Ελλανίκου 20, 116 35, e-mail: info@photovoltaic.gr, http://www. photovoltaic.gr