Parola #04

04

Free press

Καλοκαιρινό περιοδικό ποικίλης ύλης για Πάρο/Αντίπαρο Ι Magazine for Paros/Antiparos

Oι DELA Paro στo Parola

DELA Paro in Parola

To Πάσχα στην Πάρο είναι εμπειρία ζωής...

Easter on Paros is a life experience... Απόδραση στον ουρανό

Escape to Heaven

Τα μυστικά των αρχαίων λατομείων

Secrets of the ancient quarries Αλυκή: η ήρεμη δύναμη

Aliki: the quiet power

Δεσποτικό: θέση Μάντρα

Despotiko: site Mandra Πίσω Λιβάδι - Δρυός

Pisso Livadi - Dryos

Γαστρονομικός περίπατος

Gastronomy walk.

σελίδα Ι page Ι 1

Παραδοσιακό οινομαγειρείο μεζεδοπωλείο “Γεμενί” Παραδοσιακό οινομαγειρείο μεζεδοπωλείο “Γεμενί”

Από την παραγωγή... στο τραπέζι μου... From production to... my table... Έχω παρατηρήσει ότι ο καθαρός αέρας μου ανοίγει την όρεξη και κάθε προσπάθεια να την περιορίσω είναι... χαμένος χρόνος. Το κάλεσμα του φίλου στο παραδοσιακό μεζεδοπωλείο Γεμενί, Παρασκευή βράδυ, έκανε την προσπάθεια απλά αδύνατη. Εδώ, τον καθαρό αέρα βοήθησαν καταρχήν τα καλωσορίσματα του μαγαζιού. Γενναιόδωρο στο καλωσόρισμα το Γεμενί με ψωμάκι σπιτικό (της μανούλας) και ντίπ ξυνομυζήθρας. Να μη ξεχάσω την πολύτιμη λεπτομέρεια, στο τραπέζι αγουρέλαιο από τον ελαιώνα της οικογένειας των ιδιοκτητών και ξύδι μπαλσάμικο, περιορισμένη παραγωγή από Σαντορίνη. Η παρέα διάλεξε κρασί ροζέ, della casa κυριολεκτικά. Μετά το φαγητό θα μάθαινα ότι σχεδόν όλη η πρώτη ύλη είναι οικογενειακή σοδειά και οι συνταγές παλιές. Ότι μαγείρισσα είναι η μανούλα του ιδιοκτήτη το είχα διαβάσει στο μενού του μαγαζιού. Χρυσοχέρα η οικογένεια, ο,τι έφαγα ήταν απλά πολύ νόστιμο!!! Ρεβύθια παριανά, τις πιο γλυκιές μελιτζάνες με μυζήθρα, καλοφτιαγμένο πιάτο με το κουτάλι το δοκίμασα αυτό (αλλιώς δεν θα προλάβαινα τίποτα με τους φίλους που διαλέγω…) πίτα με σπανάκι και ντόπια χόρτα και φύλο σπιτικό, ταραμοσαλάτα φτιαγμένη στο γουδί παρακαλώ και με τον καλό τον ταραμά και άλλα πολλά μεζεκλίκια που έκαναν το ωραίο λινό τραπεζομάντηλο να ρισκάρει τη λευκότητά του ξανά και ξανά!!! Ετσι, όπως καθόμασταν στο ωραίο σοκάκι μπροστά από το μαγαζί, ο απόηχος του μικρού λιμανιού ζάλιζε ευχάριστα το αυτάκι μας, ενώ η τρίτη καράφα με το ροζέ ερχόταν στο τραπέζι… το γεμενί βρίσκεται σε ένα παλιό σπίτι της νάουσας και προσφέρει κάτι περισσότερο από πραγματικά καλό φαγητό… ανακαλύψτε τι… σελίδα Ι page Ι 2

Το εστιατόριο-οινομαγειρείο ΓΕΜΕΝΙ έχει ενταχθεί επιτυχώς στο Σύστημα “Η ΚΟΥΖΙΝΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ” The restaurant-tavern Yemeni has been successfully integrated into the System “CUISINE OF THE AEGEAN”

I have noticed that fresh air gives me an appetite and all effort to counteract it is useless.

Being invited by a friend at the traditional Yemeni on Friday night made the effort simply impossible.

Fresh air was aided by the restaurant’s welcome, consisting generously of home-made bread (by mum) and sour cheese dip. Valuable detail the olive oil from the family’s olive grove and the balsamic vinegar of limited Santorini production. The house wine selected was rose.

Only after dinner did I learn almost all ingredients used are family produce and all dishes cooked to old recipes. I’d read on the menu that the chef was the owner’s mother.

Very talented family. All I had was just very delicious! Parian chickpeas, the sweetest aubergines with soft white cheese, an excellent dish which I tried using a spoon - otherwise I wouldn’t have managed to try it at all with the kind of friends I have… Spinach pie with local greens and home-made pastry leaves, taramasalata made with mortar and pestle from top quality egg-roe and many other starters that put the whiteness of the tablecloth at risk more than once!

As we were comfortable seated in the narrow street in front of the restaurant, the buzz from the port reached our ears as the third decanter of rose wine arrived at the table. Yemeni is located in an old Naousa house and offers a lot more than just good food... discover what...

Naoussa, Paros, Tel.: 2284051445 - 6934245163

περιεχόμενα contents

Φωτογραφία εξωφύλλου: Δημήτρης Βρανάς

06

ΕΞΩ ΒΟΥΛΙΜΟΝ, ΕΣΩ ΔΕ ΠΛΟΥΤΟΝ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΑΝ Out with famine, let there be wealth and health!

10 16 20

28

20

Agenda

Oι DELA Paro στo Parola DELA Paro in Parola

Πάσχα στην Πάρο είναι εμπειρία ζωής...

Easter on Paros is a life experience...

28 36

Απόδραση στον ουρανό Escape to Heaven Τα μυστικά των αρχαίων λατομείων Secrets of the ancient quarries

16

46 Σημεία διανομής

43 46

Αλυκή: η ήρεμη δύναμη Aliki: the quiet power Δεσποτικό: θέση Μάντρα.

Despotiko: site Mandra.

56 61

Πίσω Λιβάδι - Δρυός Pisso Livadi - Dryos

36

Γαστρονομικός περίπατος.

Gastronomy walk. Διευθυντής έκδοσης: Χάρης Χρηστίδης Σύμβουλος έκδοσης: Δανάη Tal

Συντακτική ομάδα: Δανάη Tal, Αλέξης Πετίδης Επιμέλεια κειμένων: Αυγή Καλογιάννη Συνεργάτις: Χριστίνα Φωκιάνου - Διπλ. Ξεναγός

Mετάφραση: Γεωργία Παπαδοπούλου Νομικός σύμβουλος: Ελένη Κατσάρου

Επεξεργασία εικόνων: Τάκης Λαζάρου Εκτύπωση: Χαϊδεμένος ΑΕΒΕ

Παροικιά «Polos» τουριστικό γραφείο, Αφετηρία ΚΤΕΛ. Εκατονταπυλιανή: «Ιδέα» restaurant - cafe Πλ.M. Μαυρογένους: «Goody’s» εστιατόριο Περιφερειακός: Πρακτορείο τύπου Καραγιώργος Αθανάσιος. Νάουσα: Αφετηρία ΚΤΕΛ, Περίπτερο στο ποτάμι. Υστέρνι: «Ο ξυλόφουρνος» Νίκος Ζουμής. Λεύκες: «Εργαστήρι κεραμικής» Κώστας Φοίφας. Μάρπησσα: Κατάστημα «Καλημέρα» ξενοδοχείο Αφεντάκη, Super market «Mαρινόπουλος». Πίσω Λιβάδι: Τουριστικό γραφείο «Περαντινός». Δρυός: Super market «Anoussaki». Αντίπαρος: Oliaros Tours

Ιδιοκτησία: Parola Εκδόσεις - Γραφικές Τέχνες Πρόδρομος Πάρου, τηλ.: 6976511532 email: parolaparos@gmail.com

σελίδα Ι page Ι 3

χειραψία handshake Mε το χέρι της Δανάης Tal Ι By Danae Tal

Ανίκητο καλοκαίρι Invincible summer Διαβάζοντας την ατζέντα των εκδηλώσεων στην Πάρο για το φετινό καλοκαίρι έπεσα πάνω στο αφιέρωμα στον Χατζιδάκι με την Έλλη Πασπαλά που θα παρουσιαστεί στις 13/8 στο Πάρκο. Κάποτε είχε αναφέρει με τη γνωστή διορατικότητά του: «Ελπίζω για τους επερχόμενους ότι θα μας κυβερνήσει μια δημογεροντία του πνεύματος κι όχι η αγία κι αποστολική οικογένεια του Πρίγκηπος Φρανκεστάιν». Δεν ξέρω αν τελικά μας κυβερνάει η οικογένεια του Πρίγκηπος, γνωρίζω όμως μετά βεβαιότητος ότι απέχουμε πολύ από την δημογεροντία του πνεύματος και διαπιστώνω με ανησυχία ότι αυτό το κενό είναι διαχρονικό. Και ξεκινάω με τα περί κυβέρνησης γιατί αυτό το κείμενο το γράφω στο άλλο κενό, αυτό ανάμεσα στις εκλογές. Αν θα μας κυβερνήσει κάποιος και ποιος είναι αυτός μας είναι άγνωστο ακόμα. Και σκέφθηκα αφού είμαστε που είμαστε ακυβέρνητοι να σας παρουσιάσω αυτό που κυβερνάει την Πάρο. Το ένα και μοναδικό: την ανεξάντλητη υπόγεια φλέβα του νησιού. Από τα λατομεία μαρμάρου στις ανασκαφές του Δεσποτικού και από την μουσική έμπνευση στην ουσία της πρώτης ύλης που παράγεται εδώ με αυξητική τάση αναβλύζουν ιστορίες που περιπλέκονται στο χρόνο για να γίνουν στο παρόν σκοινιά που μας κρατάνε στο γκρεμό της μετάβασης από τον παλιό κόσμο σε έναν καινούριο. Το πνεύμα του τόπου εκδηλώνεται στη δραστηριότητα των ανθρώπων. Φέτος, διαλέξαμε να σας παρουσιάσουμε δύο εξαιρετικές προσπάθειες εστίασης/ διασκέδασης από διαφορετικούς χώρους: ένα all day bar με ιδιαίτερη προσωπικότητα στο Δρυό και μια οικογενειακή ταβέρνα με έντονο μητρικό φίλτρο και το τέλειον κολοκυθάκι στην Αντίπαρο. Και μέσα σε όλα αυτά ετοιμάζοντας το φετινό Parola διεγείραμε τη φαντασία μας: στα μονοπάτια οραματιστήκαμε τη ζωή χωρίς βενζίνη, στα αυτοσχέδια γλέντια τη ζωή χωρίς χρήματα και στην ομορφιά του τοπίου την ελευθερία και την αγριάδα της. Ο πλούσιος αυτός τόπος βρίσκεται σε μια στροφή της ιστορίας. Αλλά ως γνωστόν το θέρος είναι ανίκητο. Συνήθως το καλοκαίρι δεν υπάρχουν ειδήσεις. Μόνο διακοπές. Καλό καλοκαίρι! σελίδα Ι page Ι 4

As I write these words the country is anxiously waiting to find out the outcome of the elections. Unable to predict that, I prefer to focus on what’s going to happen on the island this summer.

Going through the agenda of this summer’s events I come across the concert in the Environmental and Cultural Park of Paros on August 13, dedicated to Manos Hatzidakis, the great greek composer, where Elli Paspala will sing his unforgettable songs.

From the marble quarries to the excavations on Despotiko and from the musical inspiration to the substance of the local products and creations I sense the same vitality and creativity that springs and flows on the whole island.

The spirit of the place expresses itself in the activities of the people. This year we choose to present two special places in the Gastronomy walk quite different between them: an all-day bar with a particular personality in Dryos and a family tavern with a strong motherly touch and the perfect zucchini in Antiparos.

And among all these, as we prepare this summer’s edition we arouse our imagination: in the footpaths we visualize life without a car, in improvised feasts life without money and in the beauty of the landscape freedom and its wildness.

This valuable land stands in front of a turning point in history. But as we all know summer is invincible. Usually in the summer there is no news. Only holidays. Have a nice summer!

Γευστική κληρονομιά που μας μετέδωσαν οι γονείς μας, παλιές οικογενειακές γεύσεις που ταξίδεψαν έως εδώ απο την ελληνική ανατολή. Νοστιμιές γαργαλιστικές, μυρωδιές απο μπαχάρια και μια πεισματάρικη εμμονή στο μαγείρεμα αυτών των συνταγών με τα αγνότερα και πιο φρ’εσκα υλικα. Διδαχτήκαμε το καλό φαγητο να το παντρεύουμε με εξαιρετικό κρασι.

507 εττικέτες του ελληνικού αμπελώνα που έχουμε στη κάβα μας δεν είναι για μοναχικούς ταξιδιώτες, να μοιραστούμε λοιπόν μαζί σας όσα ξέρουμε για τους δρόμους αυτούς.

Φροντίζουμε ό,τι αγαπάμε...

Paros, 84400 Pounda Tel.: 22840 91220 e-mail: nikostheaparos@ yahoo.gr

σελίδα Ι page Ι 5

το νησί the island

ΕΞΩ ΒΟΥΛΙΜΟΝ, ΕΣΩ ΔΕ ΠΛΟΥΤΟΝ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΑΝ* Out with famine, let there be wealth and health! Με την ιαχή αυτή πήραμε το καράβι, εγώ και ο Μίστερ Κνίστερ, βεβαίως βεβαίως, ο τετράποδος σύντροφός μου για όσους μας διαβάζουν για πρώτη φορά! Βαριά σύννεφα μας ακολουθούσαν φαντάσματα του χειμώνα που «άμα τον πηδήξαμε» κάπως καθαρίσαμε αλλά αυτά δεν είναι του παρόντος. Γιατί τώρα το παρόν είναι η Πάρος και αυτή τη χρονιά δεν κρατιέμαι να βρεθώ στην Πάρο και στο παρόν της. Αυτό είναι το καλό με το νησί. Ορίζει τον χώρο και το χρόνο με ακρίβεια. Εδώ και τώρα. Απλά πράγματα. Είμαστε απολύτως έτοιμοι για βουτιές, στη θάλασσα, στη σούμα, στο ντόπιο κρασί και κυρίως στην αγκαλιά των ανθρώπων του νησιού. Χρόνο το χρόνο μέχρι και ο Μίστερ Κνίστερ έχει την Κανέλα, το θρυλικό σκυλί στις Λεύκες, να τον περιμένει στο κεραμείο του Κώστα Φοίφα. Εμένα πάλι με περιμένει, η summer συμμορία μου: oi Parian 6. Και κάτι μου λέει ότι φέτος πάμε για 11 και βάλε! Θα σας τους συστήσω άλλη φορά. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι Parian 6 ξέρουν τα κατατόπια, τι άνεμο φέρνει το φεγγάρι, την παραλία της ημέρας, τις πέτρες του νησιού και τα καλά μαγαζιά. Ξέρουν και το απωθημένο μου, όλα αυτά τα χρόνια με το που έφτανα στην Παροικιά βουρ κάπου τρέχαμε. Αυτή τη φορά αφήνουμε το αυτοκίνητο και παίρνουμε τα σοκάκια της για να βρεθούμε στο Δίστρατο στο καφέ μπαρ του Μανώλη. Καθόμαστε στους πράσινους καναπέδες και απολαμβάνουμε την γενναιοδωρία του τεράστιου φίκου: σκιά, δροσιά, ανάσα και στο τραπέζι μας ένα τεράστιο σάντουιτς με τoνοσαλάτα, δροσιστικό τζιν τόνικ, παγωτό καϊμάκι. Αυτό μάλιστα, είναι μια καλή αρχή για τις διακοπές μας. Απλώνομαι άνετα στον πράσινο καναπέ και τρώω το υπόλοιπο παγωτό καϊμάκι του Αλέξη. Ωραίο σιρόπι βύσινου και η παρέα με

The cry as used in symposia has been recorded by Plutarch in his Symposium Books Uttering the very cry ourselves, we boarded the ship, myself and Mr Knister, naturally, my four-legged companion for those who are reading me for the first time. Heavy clouds were following us, just like ghosts from the winter we’ve been leaving behind. Because in the present we’ve got Paros and its own present. This is the good side of being on the island. Time and place are precisely defined. Here and now. As simple as that.

We’re ready for diving into the sea, into the souma (local raki), the local wine and most importantly in the arms of the people of the island. Year after year, even Mr Knister has found his own local friend, Kanela, a famous dog at Lefkes, waiting for him at Kostas Fifas’ s pottery workshop. Myself, I am expected

* Έξω η πείνα , ας έρθει ο πλούτος και η υγεία Ιαχή που καταγράφει ο Πλούταρχος από συμπόσιο στη Χαιρώνεια στα Συμποσιακά Βιβλία.

Κείμενο: Δανάη Tal Φωτογραφίες: Δημήτρης Βρανάς

σελίδα Ι page Ι 6

by my summer gang, the Parian 6. This year it seems we’ll be at least 11! I’m going to introduce them to you at another occasion.

What’s certain is that the Parian 6 know everything about the island, what kind of wind will be blowing telling from the moon, which is the best beach of the day, all the rocks of the island and all the good places around.

They even know my repressed feelings. All these years, as soon as I arrived at Parikia we would rush to some place or other. This time we leave the car behind and make it through the narrow streets to Distrato, to Manolis’s cafe-bar.

We sit on the green couches and enjoy the generosity of the giant sycamore: shade, cool, a breath.

On our table there’s a huge tuna sandwich, a refreshing gin tonic and rich ice cream. This is an excellent start to our holidays. I stretch out on the green couch and eat the left-overs of Alexis’s ice cream. Delicious wild cherry sauce and the welcoming wishes of my friends complete the picture. “What would you

καλωσορίζει. «Τί θα ήθελες να κάνεις φέτος;», με ρωτάνε έτοιμοι για προτάσεις. Έλα μου ντε; Τι θα ήθελα να κάνω φέτος; Πέρυσι είχα βουτήξει στο βυθό στη Χρυσή Ακτή. Φέτος καλπάζω σε ένα ρυθμό με πολλές αλλαγές σε βασικές προτεραιότητες, και δεν ξέρω τι θέλω για τις διακοπές μου τους εξηγώ ολίγον τι ξέπνοα. «Δεν καλπάζεις με κάνα άλογο να βρείς την υγειά σου;», με ρωτάει ο Βανέλε. «Μαθήματα ιππασίας, θα σε κάνουν περδίκι», συνηγορεί ο Ασσοςσκέτο. «Ψήνομαι, αλλά με ποιόν;» «Μην κοιτάς εμένα δεν ειναι το σπορ μου», μου λέει κατηγορηματικά η Γκάμπι που έχει κόψει το κάπνισμα. Μόνη μου για ιππασία δεν πάω. Το αφήνουμε για του χρόνου αυτό το σχέδιο. Χωρίς σχέδιο λοιπόν. Εδώ και τώρα. Η «παραλία της ημέρας» δεν είναι τίποτα άλλο από το παιχνίδι των διακοπών. Χρειάζεστε μίνιμουμ 2 παίκτες, κερδίζει αυτός που διαλέγει την κατάλληλη παραλία ανάλογα με τον αέρα. Το παιχνίδι δεν είναι κατανάγκη επιτραπέζιο, παίζεται και στα όρθια. Με τα μποφόρια γίνεται παχινίδι η παραλία. Με τη μπονάτσα όμως; Τότε τα πράγματα σκουραίνουν. Ποιά να πρωτοδιαλέξεις; Κολυμπήθρες, Χρυσή Ακτή, Παρασπόρος και φυσικά Λάγγερη από τις πιο γνωστές και δημοφιλείς και μετά κάποιες άλλες πιο ήσυχες Μπουτάρι και Καλόγερος (με άργιλο για αυτοσχέδιο spa) και φυσικά ο Φάραγγας. Κι επειδή η βενζίνη στο νησί είναι μόνο για σφηνάκια, το ποδήλατο είναι ένας άλλος τρόπος να κολυμπήσετε παντού. Αν θέλετε να περπατήσετε -το περπάτημα είναι το καλύτερο φάρμακο όπως λέει και ο Σαίρεν Κίρκεγκωρ, όχι αυτός δεν είναι στους Parian 6, ένας Δανός ήταν που δεν πρόλαβε να έρθει στην Πάρο- τα μονοπάτια του νησιού σας περιμένουν. Με αυτά ασχολείται ο Αλέξης, διαβάστε το άρθρο του και αν χρειάζεστε περισσότερες πληροφορίες και για άλλα μονοπάτια, εδώ είμαστε μας ρωτάτε στο Facebook στο open group Parola Free Press. Εγώ πάλι θα σας μιλήσω για μια αυτοκινητάδα, σε μια φιδίσια διαδρομή που ανεβοκατεβαίνει και ξεκινάει πίσω από τις Λεύκες. Χωματόδρομος σε όλο του το μεγαλείο.

like to do this year?” they ask me ready to make all sorts of suggestions. Well, what would I like to do this year? Last year I had dived in the depths of the Golden Beach. “This year I’ve been galloping at a pace of many changes in my list of priorities and I don’t really know what I would like for my holidays”, I explain rather reluctantly. “Why don’t you gallop on a horse? It should make you feel better”, says Vanele. “A few riding lessons will put you back on top form” adds Assossketo. “I’d do it, but who with?”“Don’t look at me, it’s not my cup of tea”, Gabi points out having given up smoking. I wouldn’t go horse riding on my own. This plan will most probably be referred to next year. So, no plans whatsoever. Here and now.

The “beach of the day” is nothing but the holiday game.

You need two players. The one who chooses the most suitable beach according to where the wind blows is the winner. At high wind the game is easy.

But when there’s no wind?

Things are tough in that case.

Which one should you choose?

Kolymbithres, Golden Beach, Parasporos and of course Laggeri amongst the best known and most popular and others, quieter ones, such as Boutari and Kalogeros, offering clay for a selfmade spa and Farangas.

If you fancy walking - walking is the best medicine according to Søren Kierkegaard, not a member of the Parian 6 himself but a Danish philosopher who never made it to Paros - our island’s pathways are waiting for you. This is Alexis’s specialty, you can read his article and don’t hesitate to ask if you’d like to know more. You can find us on Facebook, too, at the Parola Free Press open group.

My personal recommendation would be a drive on a long winding road going up and downhill, starting just behind Lefkes. Take the ring road heading towards the mountain.

You will soon see a sign on your left saying Lagada . Take this turning going downhill and toward one of the most beautiful landscapes in the Cyclades. σελίδα Ι page Ι 7

Παίρνετε τον περιφερειακό δρόμο του χωριού με κατεύθυνση προς το βουνό. Μετά από λίγο στα αριστερά σας βλέπετε τη μοναδική πινακίδα που λέει προς Λαγκάδα, εκεί στρίβετε. Μια γενναία κατηφόρα, σας τραβάει σε μια χωμάτινη τσουλήθρα σε ένα από τα ωραιότερα τοπία των Κυκλάδων. Λοφοσειρές ανάγλυφες από τις ξερολιθιές που βοηθάνε τη γη να στηριχθεί και να καρπίσει και στο βάθος το πέλαγος, η Νάξος, η Ίος, η Αμοργός. Διαλέξτε την ώρα που η μέρα παραδίνεται στη νύχτα και βγαίνει στη φόρα αυτό το σκοτεινό φως, που ούτε φως έχει, ούτε σκοτάδι είναι και από αυτό το ανάμεσο γεννιέται η νύχτα. Στο τέλος της κατηφόρας θα δείτε μια νέα πινακίδα που σας δείχνει την κατεύθυνση για το Αυκουλάκι ένα μαγικό μέρος για νησιώτικα ξωτικά και ανάλογες καταστάσεις. Το καμουφλαρισμένο από τη βλάστηση εκκλησάκι χτισμένο με την απλότητα της ευφυίας, το μονοπάτι προς τη πηγή, το νερό που κυλάει σε όλη τη διαδρομή, οι σχηματισμοί του βράχου θα σας βάλουν σε μια μικρογραφία ρεματιάς. Κι όταν τελικά η νύχτα φτάσει τη μύτη σας τότε ο Δρυός, το Πίσω Λιβάδι, ο Λογαράς είναι κοντινοί προορισμοί με καλές επιλογές για φαγητό, διασκέδαση ή και άραγμα χωρίς πολλά πολλά. Ο Δρυός είναι ο απόλυτος προορισμός τις νύχτες με πανσέληνο. Εξερευνήστε το μέρος προσεκτικά έχει κρυφές γωνιές που ανταμείβουν τους γενναίους εξερευνητές. Ξεκινήστε από την δεξιά πλευρά της παραλίας και βρείτε το μικρό δρομάκι, περάστε τη κρυμμένη δεξαμενή και ακολουθείστε το μέχρι το τέλος του. Το νησί απέναντί σας είναι το Δρυονήσι με παραλίες από την πίσω μεριά του. Εμείς το φτάσαμε με κανώ από τη Χρυσή Ακτή, την προηγούμενη είχαμε φάει καλά και ξυπνήσαμε καρδαμωμένοι! σελίδα Ι page Ι 8

Εδώ και τώρα στο νησί. Δυστυχώς ακόμα κι έτσι ο χρόνος περνά και μάλιστα γρήγορα. Στους parian 6 δεν αρέσουν οι αποχαιρετισμοί. Από την Πάρο φεύγω μόνη μου, μια μικρή ιεροτελεστία σε ένα άλλο αγαπημένο μου μέρος, το καφέ «Ιδέα» απέναντι από την Εκατονταπυλιανή, κάτω από το Ειρηνοδικείο. Εκεί είναι η αντίστροφη μέτρηση των διακοπών. Μίνι απολογισμός όσο κρατάει ένας freddo και ένα λαχταριστό τοστ. Φέτος η Πάρος εκτός από τη φυσική ομορφιά μου έδειξε και την κρυφή. δύναμή της. Οι άνθρωποί που ξέρω και που γνώρισα στο νησί με εμψύχωσαν για το δύσκολο χειμώνα που έρχεται. Ορισμένους τους ξεχώρισα για την έμφυτη δημιουργικότητα τους και για το ταλέντο τους να βλέπουν παντού δυνατότητες. Το καλαμάκι του freddo κάνει το γνωστό θόρυβο, ο χρόνος μου στο νησί τελειώνει, βρίσκομαι πάλι στο ίδιο σημείο αλλά το μυαλό μου φωτίζεται αλλιώς : «Πολλές ζωές χρειάζονται να γνωρίσουμε τη μαγική χώρα των νησιών του Αιγαίου Κάθε σπιθαμή και μύθος Κάθε στροφή και συγκίνηση Θέλει εξάσκηση η ομορφιά Αλλιώς την ξεπλένει συνέχεια το νερό Σαν νερομπογιά στον τοίχο Και σβήνει και μπερδεύεσαι και σιχτιρίζεις γιατί θυμάσαι λίγα Θέλει εξάσκηση η ομορφιά» «Ωδές στην μπρατσέρα Αθηνά», Κώστας Γουζέλης, Εκδόσεις Ποντοπόρος 2012».

Ranges of hills, curved with retaning walls, at the distance the open sea and the islands, Naxos, Ios, Amorgos. Choose the time when the day surrenders to the night and that odd dark light falls, that light which is neither light nor dark and it’s what gives birth to night. At the bottom of the hill a new sign will direct you to Afkoulaki, a magic place ideal for island fairies and elves with the little chapel and the path leading to the water source, the water following you all the way .

When night finally falls, Dryos, Piso Livadi, Logaras are good destinations for food, entertainment, relaxation and so much more. Dryos is the ultimate destination for full moon nights.

The island seen across is Dryonissi with its beaches all on its hind side.

We reached there on canoes from the Golden Beach.

Here and now on the island. Even so time flies, unfortunately. Parian 6 never liked goodbyes. I leave Paros on my own, a small ritual taking place at “Idea”, one of my favourite cafes, across from Ekatontapyaliani, under the County Court. It’s the holiday final countdown. A short account of what’s been going on lasting as long as a freddo and a very appetising toasted sandwich.

This year Paros has shown me not only its natural beauty but also its hidden power. The straw in my freddo glass gives its known noise meaning my time on the island is up. I am at the same point but a new light has been shed onto my mind.

“We need a number of lives to get to know the magic world of the Aegean islands A myth in every inch An emotion in every turning It takes training to appreciate beauty or it is washed away by water like water colours on a wall and then it’s gone and you get confused cursing for remembering so little it takes training to appreciate beauty” “Odes to the Athina” Kostas Gouzelis, Pontoporos Publications 2012

Να είμαστε όλοι καλά, εδώ και τώρα και του χρόνου. P

Stay well, here and now and till next year. P

Για Πάρτυ ή Cocktail, Γλέντι ή Δεξίωση...

located, tucked away from the mainroad between Η ανατροπή στα μουσικάBeautifully δρώμενα τωνChorio, Κυκλάδων!

Glyfa and Aspro you will find «Noe», Ateliers of Ceramics.

In our pottery and shop you will discover beautiful ceramics, hand-made in the traditional way, with a modern touch.

We create functional earthenware dishes in different designs, various decorativ articles as well as tiles and lamps.

ATELIER CERAMICS

Aspro Chorio, Paros, tel.: 2284042676, www.noeparos.com, e-mail: noecer@otenet.gr

RECORDING STUDIO

Υπηρεσίες Οργάνωσης Καλλιτεχνικών Εγκαταστάσεων

μουσική επένδυση εκδηλώσεων Διοργάνωση Εκδηλώσεων Ηχογράφηση Πρόβα Demo “live” ορχήστρες και dee jays... Ενοικίαση Οπτικοακουστικού Εξοπλισμού γλέντι ή δεξίωση, party ή coctail δώστε στην 22840 52651 εκδήλωσή 22840 52661 σας την σωστή μουσική νότα... violinsproductions@gmail.com RECORDING STUDIO

Για Πάρτυ ή Cocktail, Γλέντι ή Δεξίωση... Σχεδιασμός I Ηχητικός εξοπλισμός Φωτιστικός εξοπλισμός Η χ ο γ&ρεκτέλεση ά φ η σ η εκδηλώσεων Πρόβα Dem o Η ανατροπή σταI μουσικά δρώμενα των Κυκλάδων! Χωροδικτύωμα I Μουσικά όργανα Ρ.Α. systems I Ενοικίαση εξοπλισμού

Κάμπος Νάουσα Πάρος Κυκλάδες τ.κ. 84401 Τηλ. & Fax: +302284052651 κιν.: +306978550086 E-mail: violinsproductions@gmail.com, Web: www. violinsproductions.com σελίδα Ι page Ι 9

ατζέντα agenda

Η πολιτιστική ζωή στη Πάρο Ι Art and culture in Paros Συνεχίζοντας μια μακρά και ξεχωριστή πολιτιστική παράδοση, η Πάρος αντιστέκεται στην κρίση φιλοξενώντας ένα πλούσιο πρόγραμμα μουσικών εκδηλώσεων και καλλιτεχνικών εκθέσεων.

Continuing a long and special cultural tradition, Paros resists crisis by hosting a varied program of musical events and art exhibitions.

Συναυλίες Concerts 21|06 Πέμπτη Ζωντανή μουσική και DJ sets στο Café του Πάρκου Πάρου «Άι-Γιάννης Δέτης». Ώρα έναρξης 19:00 Live music and DJ sets at the Café in the Park of Paros Ai Yannis Detis.

Starts at 19:00 24|06 Κυριακή Συναυλία του Νίκου Οικονομίδη και της Κυριακής Σπανού στο γήπεδο μπάσκετ του Πρόδρομου. Ώρα έναρξης: 22:00 Concert of Nikos Economides and Kyriaki Spanou at the Basketball ground, Prodromos. Starts at 22:00 25|06 Δευτέρα Παραδοσιακοί χοροί και τραγούδια στην κεντρική πλατεία του Κώστου. Ώρα έναρξης 21:30 Traditional dances and songs in the central square of Costos. Starts at 21:30 06|07 Παρασκευή Συναυλία με τους Trios Chios, μια ομάδα μουσικών από τη Μυροβόλο Χίου, στην Αλυκή. Ώρα έναρξης 21:30 Concert with Trios Chios, a group of musicians from the fragrant island, Chios, in Aliki. Starts at 21:30

09|07 Δευτέρα Βραδιά παριανής ποίησης με συνοδεία τζαζ μουσικής από μουσικούς της Paros Jazz Academy, στο ανοικτό θέατρο των Λευκών. Ώρα έναρξης 21:30 A night of Parian poetry accompanied by jazz musicians of Paros Jazz Academy, at the open theater of Lefkes. Starts at 21:30 10|07 Τρίτη Συναυλία τζαζ με το κουαρτέτο «Jasser Haj Youssef» στο Πάρκο Πάρου «Άι-Γιάννης Δέτης». Ώρα έναρξης 21:30 Jazz concert by the quartet «Jasser Haj Youssef» in the Park of Paros, Ai Yannis Detis Starts at 21:30 11|07 Τετάρτη Συναυλία μαθητών της Paros Jazz Academy στην παραλία στο Πίσω Λιβάδι. Ώρα έναρξης 21:30 Concert by students of Paros Jazz Academy on the

beach of Piso Livadi.

Starts at 21:30 14|07 Σάββατο Free jazz, από το ντουέτο Clio Karabelias με άρπα και κρουστά, στο ανοικτό θέατρο Πάρκου Πάρου «Άι-Γιάννης Δέτης». Ώρα έναρξης 21:30 Free jazz, from Clio Karabelias duet with harp and percussion, at the open theater in the Park of Paros, Ai Yannis Detis.

Starts at 21:30 15|07 Κυριακή Αφιέρωμα στα Μέγαρα με ζωντανή μουσική, τραγούδια και χορούς στο Προαύλιο Παναγίας στη Νάουσα. Ώρα έναρξης 21:00 Tribute to Megara with live music, songs and dances in the courtyard of the church of the Virgin in Naoussa. Starts at 21:00 18|07 Τετάρτη Συναυλία-αφιέρωμα στη

07|07 Σάββατο Συναυλία τζαζ από τους καθηγητές της σχολής «Paros Jazz Academy» στη Μάρπησσα. Ώρα έναρξης 21:30 Jazz Concert by the teachers of the school «Paros Jazz Academy» in Marpissa. Starts at 21:30 08|07 Κυριακή Παραδοσιακή μουσική και χοροί σε εκδήλωσηαφιέρωμα στον Καλύμνιο ψαρά-βουτηχτή στην Αλυκή. Ώρα έναρξης 21:00 Traditional music and dances in an event-tribute to Kalymnos fishermandiver in Aliki. Starts at 21:00 σελίδα Ι page Ι 10

07|07 ΣΑΒΒΑΤΟ | SATURDAY Συναυλία με τον Παντελή Θαλασσινό και με τη συμμετοχή φίλων μουσικών και τραγουδιστών στην Αλυκή. Ώρα έναρξης 21:00 Concert by Pantelis Thalassinos and friend musicians and singers in Aliki. Starts at 21:00

μουσική του Καλομοίρη από το New Zealand Trio στο ανοικτό θέατρο του Πάρκου Πάρου. Ώρα έναρξης 21:00 Concert dedicated to the music of Kalomiris by the New Zealand Trio at the open theater of the Park of Paros. Starts at 21:00 22|07 Κυριακή «Μουσική της Ανατολικής Μεσογείου» από τον Haig Yazdjian στο Πάρκο Πάρου «Άι-Γιάννης Δέτης». Ώρα έναρξης 21:30 «Music of the Eastern Mediterranean» by Haig Yazdjian Park of Paros, Ai Yannis Detis Starts at 21:30 28|07 Σάββατο Συναυλία με την Νατάσα Μποφίλιου στο ανοικτό θέατρο Λευκών. Ώρα έναρξης 21:30 Concert with Natasha Βοfiliou in the open theater of Lefkes. Starts at 21:30 04|08 Σάββατο Συναυλία με τους Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, Δημήτρη Σταρόβα, Tonino Carotone, Piluka Aranguren στο Δημοτικό Γήπεδο Παροικίας. Ώρα έναρξης 21:30 Concert with Lavrentis Macheritsas, Dimitris Starovas, Tonino Carotone, Piluka Aranguren Municipal Stadium in Parikia. Starts at 21:30 09|08 Πέμπτη Συναυλία με τον Κωστή Μαραβέγια στο ανοικτό θέατρο Πάρκου Πάρου «Άι-Γιάννης Δέτης». Ώρα έναρξης 21:30 Concert Kostis Maraveyas at the open theater in the Park of Paros, Ai Yannis Detis Starts at 21:30 13|08 Δευτέρα Συναυλία με την Έλλη Πασπαλά και τον πιανίστα Τάκη Φαραζή στο ανοικτό θέατρο Πάρκου Πάρου «Άι-Γιάννης Δέτης». Ώρα έναρξης 21:30 Concert with Ellie Paspala and pianist Takis Farazis at the open air theater in the Park of Paros, Ai Yannis Detis Starts at 21:30 18|08 Σάββατο Μεσογειακές μουσικές με τους Ross Daly, Β. Ρακόπουλο, Κ. Θωμά, Α. Πολυχρόνου και Π. Βαρθακούρη στο Πάρκο Πάρου «Άι-Γιάννης Δέτης». Ώρα

έναρξης 21:30 Mediterranean music with Ross Daly, B. Rakopoulos, K. Thoma, A. Polichronou, P. Varthakouris.

Park of Paros Ai Yannis Detis. Starts at 21:30 19|08 Κυριακή Συναυλία αφιέρωμα στο ρεμπέτικο και λαϊκό τραγούδι στο προαύλιο του Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής στο Άσπρο Χωριό. Ώρα έναρξης 21:00 Concert tribute to folk music and rebetiko in the courtyard of the Church Zoodochos Pigi in Aspro Chorio. Starts at 21:00 31|08 Παρασκευή Ρεμπέτικα και λαϊκά με τον Κώστα Καλαφάτη στο Πάρκο Πάρου «Άι-Γιάννης Δέτης». Ώρα έναρξης 21:30 Rebetika and popular songs with Kostas Kalafatis Park of Paros, Ai Yannis Detis. Starts at 21:30 01|09 Σάββατο Αφιέρωμα στα τραγούδια της Μικράς Ασίας από τη Χορωδία του Συλλόγου Γυναικών Νάουσας στο Πάρκο Πάρου «Άι-Γιάννης Δέτης». Ώρα έναρξης 21:00 Tribute to the songs of Asia Minor by the Choir of the Association of Women in Naoussa. Park of Paros Ai Yannis Detis.

Starts at 21:00 02|09 Κυριακή Αφιέρωμα στην ελληνική παράδοση της Μικράς Ασίας με ζωντανή μουσική, χορούς και τραγούδια στο Προαύλιο Παναγίας στη Νάουσα. Ώρα έναρξης 21:00 Tribute to the Greek tradition of Asia Minor with live music and dance in the courtyard of the Church of the Virgin in Naoussa.

Starts at 21:00 06|09 Πέμπτη Ελληνική μουσική από ορχήστρα παραδοσιακών οργάνων με μαέστρο τον Αστέριο Ρήγα και την φωνή του Θοδωρή Κρητικού απο τις Λεύκες, στο ανοικτό θέατρο του Πάρκου Πάρου. Ώρα έναρξης 21:30 Greek music with traditional instruments orchestra conductor Asterios Rigas and the voice of Thodoris Kritikos from Lefkes. Open theater in the Park of Paros, Ai Yannis Detis.

Starts at 21:30

30|06 ΣΑΒΒΑΤΟ | SATURDAY

Ταξίδι στην ιστορία του ρεμπέτικου Αν θέλετε να ζήσετε ένα πρωτότυπο μουσικό ταξίδι στην ιστορία του ρεμπέτικου τραγουδιού, δεν έχετε παρά να βρεθείτε το βράδυ της 30ης Ιουνίου, στις 21:00, στο Ανοιχτό Θέατρο των Λευκών. Σε μια πραγματικά μαραθώνια μουσική παράσταση με 36 τραγούδια και συνολική διάρκεια γύρω στις δυόμισι ώρες, η ζωντανή μουσική της κομπανίας των Rebet Asker θα δέσει ταιριαστά με εικόνες μιας βιντεοπροβολής που δημιούργησε ο μελετητής του ρεμπέτικου Τάσος Μπαμπάσης, σε μια οπτικοακουστική «αφήγηση» της ιστορίας του ρεμπέτικου, που ξεκινά γύρω στο 1920 από τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη και εξελίσσεται στις πόλεις Θεσσαλονίκη, Πειραιά και Βόλο και αργότερα σε όλη την Ελλάδα.

A journey in the history of rebetika.

Music by Rebet Asker. Video art by Tassos Babassis. Lefkes, June 6.

Βραδιές κλασικής μουσικής Classical Music Nights 22|06 Παρασκευή Παρουσίαση της όπερας «Ο Μαγικός Αυλός» του Μozart σε ειδική διασκευή για παιδιά, στην αίθουσα του Π.Σ. ΝΗΡΕΑΣ στη Νάουσα. Ώρα έναρξης: 21:00 Presentation of the opera «The Magic Flute» by Mozart in a special arrangement for children in the hall NIREAS in Naoussa.

Starts at 21:00 16|07 Δευτέρα Κονσέρτο κλασικής μουσικής με την Αθηνά Αμπατζίδου στο τσέλο και την Εύη Καζακίδου στο πιάνο στην αίθουσα του Π.Σ. «Αρχίλοχος» στην Παροικιά. Ώρα έναρξης 20:30 Concert of classical music with Athena Abatzidis in cello and Evi Kazakidou piano in the hall «Archilochos» in Parikia. Starts at 20:30 17|07 Τρίτη Συνθέσεις Μπετόβεν και Τσαϊκόφσκι με το μουσικό σχήμα New Zealand Trio και την Συμφωνική Ορχήστρα του Εθνικού Θεάτρου των Τιράννων υπό την διεύθυνση του Peter Tiboris στο ανοικτό θέατρο του Πάρκου Πάρου. Ώρα έναρξης 21:00 Beethoven and Tchaikovsky compositions with the band New Zealand Trio and the Symphony Orchestra of the National Theatre of Τirannα under the direction of Peter Tiboris in the open theater in the Park of Paros. Starts at 21:00 18|07 Τετάρτη Συνθέσεις Rachmaninoff, Καλομοίρη, Mozart και Ι. Ψαθά από το New Zealand Trio στο ανοικτό θέατρο του Πάρκου Πάρου. Ώρα έναρξης 21:00

Compositions Rachmaninoff, Kalomiris, Mozart and J. Psathas by the New Zealand Trio at the open theater of the Park of Paros.

Starts at 21:00

Το Hotel Bilia είναι ένα παραδοσιακό, καινούριο, κυκλαδίτικο συγκρότημα 17 δωματίων, χτισμένο κοντά στο λιμάνι της Νάουσας. Η περιοχή είναι ήσυχη και απέχει μόλις 2 λεπτά απο το κέντρο και το γραφικό λιμανάκι. Παρέχει έτσι τη δυνατότητα στους επισκέπτες για περίπατο, στα πλακόστρωτα και γραφικά σοκάκια της πόλης. Η φιλική του ατμόσφαιρα και το οικογενειακό περιβάλλον, θα σας κάνουν να νοιώσετε «σα στο σπίτι σας». Το Hotel Bilia διαθέτει 17 καινούρια δωμάτια και παρέχει Reception και πισίνα. Όλα τα δωμάτια έχουν air condition, TV, ψυγείο, μεγάλο μπαλκόνι με θέα τη θάλασσα και την πλατεία της πόλης.

Naoussa Paros

tel.: 22840 53619, 22840 51405, winter tel.: 22840 42259 Λειτουργεί όλο τον χρόνο www.biliahotel-paros.gr

18|07 Τετάρτη Κονσέρτο κλασικής μουσικής με τον Μιχαήλ Τσιαΐρα στο πιάνο στην αίθουσα του Π.Σ. «Αρχίλοχος» στην Παροικιά. Ώρα έναρξης 20:30 Classical music concert with Michael Tsiaira at the piano in the hall of «Archilochos» in Parikia.

Starts at 20:30 20|07 Παρασκευή Κονσέρτο κλασικής μουσικής με την Εύη Καζακίδου στο πιάνο στην αίθουσα του Π.Σ. «Αρχίλοχος» στην Παροικιά. Ώρα έναρξης 20:30 Classical music concert by Evi Kazakidou at the piano in the hall «Archilochos» in Parikia. Starts at 20:30 22|07 Κυριακή Κονσέρτο κλασικής μουσικής με τον Νίκο Κυριοσόγλου στο πιάνο στην αίθουσα του Π.Σ. «Αρχίλοχος» στην Παροικιά. Ώρα έναρξης 20:30 Concert of classical music with Nick Kyriosoglou at the piano in the hall «Archilochos» in Parikia.

Starts at 20:30 27|07 Παρασκευή Αριστουργήματα των Bach, Mozart, Beethoven, Brahms, Strauss και A. Piazzolla από το Trio Mozarte στο Πάρκο Πάρου «Άι-Γιάννης Δέτης». Ώρα έναρξης 21:00 Masterpieces of Bach, Mozart, Beethoven, Brahms, Strauss and A. Piazzolla by the Trio Mozarte in the Park of Paros Ai Yannis Detis Starts at 21:00 σελίδα Ι page Ι 11

ατζέντα agenda Εκθέσεις Exhibitions 26|06 – 01|07 Έκθεση φωτογραφίας με τίτλο «Κυκλάδες, Ταξίδι στο Χρόνο, Ατμόπλοια Τόγια 1853-1982» του Γιώργου Λυκουρόπουλου στο κτίριο της μαρίνας στη Νάουσα.

A photography exhibition entitled «Cyclades, time travel, Togia Steamers 18531982» by George Lykouropoulos in the building on the marina in Naoussa.

Takis Labroukos at Ag. Athanasios in Naoussa

30|06 – 12|07 Έκθεση φωτογραφίας με τίτλο «Πάρος – Γήινη και Θεϊκή» του Γιάννη Ιακωβίδη στο Δημοτικό Χώρο Τεχνών Παλαιά Αγορά Παροικιάς.

Photography exhibition titled «Paros - Earthly and Divine» by Yannis Iacovidis Municipal Center of Arts in the Old Market Parikia.

30|07 – 09|08 Έκθεση έργων τέχνης με τίτλο «Pythagorean Tetraktys» της Κέλλης Αναστασιάδου στην Αποθήκη Art Center στην Παροικιά.

Art exhibition entitled «Pythagorean Tetraktys»

by Kelli Anastasiadou “Apothiki” Art Center in Parikia.

01|07 – 15|07 Έκθεση χειροποίητων κοσμημάτων των Σ. και Ε. Σταμάτη στο χώρο τέχνης «Άγιος Αθανάσιος» στη Νάουσα.

Exhibition of handmade jewelry by S.& E. Stamatis at Ag. Athanassios in Naoussa.

01|08 – 15|08 Έκθεση έργων τέχνης του Γιώργου Σάρδη στην αίθουσα τέχνης «Άγιος Αθανάσιος» στη Νάουσα.

Art exhibition by George Sardis at Ag. Athanassios in Naoussa.

07|07 – 29|07 Έκθεσης ζωγραφικής «METΗAMORFOSES» του ιταλού καλλιτέχνη Mario Sacchi στην Αποθήκη Art Center στην Παροικιά.

Painting Exhibition «METHAMORFOSES» by the Italian artist Mario Sacchi “Apothiki” Art Center in Parikia.

10|07 – 30|07 Έκθεση ζωγραφικής από την συλλογή έργων της γκαλερί «Ανεμόμυλος» στην Αγκαιριά.

Exhibition of paintings from the “Anemomylos” gallery collection in Ageria.

14|07 – 25|07 Έκθεση ζωγραφικής «Άνθη. Μόνο» του Απόστολου Γιαγιάννου στο Δημοτικό Χώρο Τεχνών στην Παλαιά Αγορά Παροικιάς.

Painting Exhibition “Flowers. Only” by Apostolos Yayannos. Municipal Center of Arts in the Old Market Parikia.

21|07 – 30|07 Έκθεση ανάγλυφων φωτογραφιών «Ζωντανεύοντας Παριανές Εικόνες» του Τάκη Λαμπρούκου στον χώρο τέχνης «Άγιος Αθανάσιος» στη Νάουσα.

Photo-relief exhibition “Reviving images of Paros” σελίδα Ι page Ι 12

29|07 – 08|08 Έκθεση έργων τέχνης των Α. Ζολωτάκη, j. Mulder και P. Lethen στο Δημοτικό Χώρο Τεχνών στην Παλαιά Αγορά Παροικιάς.

Art exhibition by A. Zolotaki, j. Mulder and P. Lethen.

Municipal Center of Arts in the Old Market Parikia.

07|08 – 31|08 Έκθεση του Αντώνη Σκιαδά «Κατασκευές και δημιουργίες με υλικά τhς θάλασσας», στη γκαλερί «Ανεμόμυλος» στην Αγκαιριά.

Exhibition by Antonis Skiadas «Constructions and creations with materials of the sea» in the gallery «Anemomylos» in Ageria.

11|08 – 23|08 Έκθεση ζωγραφικής του Μίλτου Ψαρρού και κοσμημάτων της Μαρίας Σπινθουράκη στο Δημοτικό Χώρο Τεχνών στην Παλαιά Αγορά Παροικιάς.

Exhibition of paintings by Miltos Psarros and jewelery

by Maria Spinthouraki Municipal Center of Arts in the Old Market Parikia.

11|08 – 01|09 Έκθεση έργων τέχνης των Μαρία Βλαντή και Νίκου Βλάχου στην Αποθήκη Art Center στην Παροικιά.

Art exhibition by Maria Vlandi and Nikos Vlachos “Apothiki” Art Center in Parikia.

16|08 – 31|08 Έκθεση έργων τέχνης του Γιώργου Βούρου στον χώρο τέχνης «Άγιος Αθανάσιος» στη Νάουσα.

Art exhibition by Giorgos Vouros at Ag. Athanassios in Naoussa.

20|08 – 15|9 Έκθεση φωτογραφίας «Στεφάνια Ευλαβείας» στο μουσείο «Όθωνας Κάπαρης» στη Νάουσα.

Photography exhibition «Wreaths of piety» Museum «Otto Kaparis» in Naoussa.

03|09 – 10|09 Έκθεση ζωγραφικής της Μαρίας Στέφου στο Δημοτικό Χώρο Τεχνών στην Παλαιά Αγορά Παροικίας.

Exhibition of paintings by Maria Stefou Municipal Center of Arts in the Old Market Parikia.

03|09 – 16|09 Έκθεση έργων τέχνης της Vivian Abell με τίτλο «Full of Life» στην Αποθήκη Art Center στην Παροικιά.

Art exhibition by Vivian Abell entitled «Full of Life» Apothiki Art Center in Parikia.

Γκαλερί Ποντοπόρος Νάουσα

Γαστρονομία Gastronomy

16|06 – 23|06 Έκθεση γλυπτικής του Κώστα Γουζέλη Sculpture exhibition by Kostas Gouzelis.

01|07 Κυριακή Γιορτή Ψαριού-Κρασιού στη Νάουσα.

Fish-Wine Festival in Naoussa.

27|06 – 07|07 Έκθεση κεραμικής της Χαράς Μπαχαρίου Ceramics exhibition by Chara Bahariou 10|07 – 21|07 Έκθεση φωτογραφίας του Γιώργου Καπλανίδη Exhibition of photographs

by Yiorgos Kaplanidis 24|07 – 04|08 Έκθεση textile creations της Χαράς Χατζή.

Exhibition of textile creations by Chara Hadzi.

07|08 – 18|08 Έκθεση ζωγραφικής των Ευγενίας Κάρλου, Ιωάννας Κάρλου και Αλέξιας Ζευκιλή.

Exhibition of paintings by Eugenia Karlou, Ioanna Karlou and Alexia Zefkili.

21|08 – 27|08 Έκθεση ζωγραφικής των Μάρκου Καρελά και Μαίρης Καρύδα.

Exhibition of paintings by Markos Karelas and Mary Karyda.

29|08 – 09|09 Έκθεση φωτογραφίας του Μανού Τιλίνσκι.

Exhibition of photographs

by Manu Tilinski.

16|07- 17|07 Παζάρι παραδοσιακών προϊόντων στον αύλιο χώρο του Ι.Ν. Αγίας Μαρίνας στα Μάρμαρα.

Bazaar of traditional products in the courtyard of the Church Agia Marina at Marmara.

20|07 – 27|07 Παζάρι παραδοσιακών τοπικών προϊόντων στην παραλία της Αλυκής.

Bazaar of local traditional products on the beach of Aliki.

18|08 Σάββατο Πανηγύρι του Καράβολα, στον ανοιχτό χώρο δίπλα στο Κοινοτικό Μέγαρο των Λευκών.

Fair of «Karavola» in the open space next to the Community Hall of Lefkes.

20|08 – 22|08 Πώληση παραδοσιακών προϊόντων από το Σύλλογο Γυναικών στην Πλατεία Νάουσας.

Sale of traditional products by the Women’s Association in Naoussa Square.

23|08 Πέμπτη Κουρσάρικη βραδιά - αναπαράσταση δρώμενου, πυροτεχήματα, χοροί στη Νάουσα. Ώρα έναρξης 21:00 Corsair night, representationhappening, fireworks, dances in Naoussa. Starts at 21:00

Sports

Θέατρο Τheater 4|07 Τρίτη Θεατρική παράσταση «Η Κατάρα της Ίρμα Βεπ» με τους Γεράσιμο Γιαννατά και Αντώνη Λουδάρο, στο ανοικτό θέατρο Παροικίας. Ώρα έναρξης 21:00 Theatrical performance «The Curse of Irma Vep» with Gerasimos Giannatas and Antonis Loudaros. Open theater in Parikia.

Starts at 21:00 30|08 Πέμπτη Θεατρική παράσταση «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» με Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Στέλιο Μάινα, Ιωάννα Παπά, Μηνά Χατζησάββα, Ρίτα Αντωνοπούλου κ.ά. Ώρα έναρξης 21:00 Play «Iphigenia in Aulis» with Karyofillia Karabeti, Stelios Mainas, Ioanna Papa, Minas Hadzisavvas, Rita Antonopoulou etc. Starts at 21:00

01|07 Κυριακή 2ο Φεστιβάλ θαλάσσιων δραστηριοτήτων «Aqua fun» στην παραλία της Αλυκής. Ώρα έναρξης 12:00π.μ.

2nd Festival of maritime activities «Aqua fun» on the beach of Aliki.

Starts at 12:00 am 04|08 – 05|08 13ο Τουρνουά Beach Volley στην παραλία «Λιβάδια» στην Παροικιά.

13th Beach Volley Tournament on the beach «Livadia» in Parikia.

σελίδα Ι page Ι 13

ατζέντα agenda 24|08 – 26|08 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΣΤΗ ΜΑΡΠΗΣΣΑ Ι ROUTES IN MARPISSA Η πάντα φιλόξενη Μάρπησσα διοργανώνει για τρίτη συνεχή χρονιά στις 24, 25 και 26 Αυγούστου το τριήμερο πολιτιστικό φεστιβάλ «Διαδρομές στη Μάρπησσα», ένα πρωτότυπο βιωματικό «παιχνίδι» τέχνης, περιβάλλοντος, γνώσης και πολιτισμού. Οι «Διαδρομές στη Μάρπησσα» γεννήθηκαν από το μεράκι μιας ομάδας νέων ανθρώπων, που αγαπούν τον τόπο και προσδοκούν να αναδείξουν τον αυθεντικό χαρακτήρα του χωριού και να δημιουργήσουν ευκαιρίες, ώστε οι κάτοικοι να ανακαλύψουν κρυμμένες πτυχές της πλούσιας κληρονομιάς τους και οι επισκέπτες να εξοικειωθούν με μια αυθεντική κυκλαδίτικη κοινωνία. Σχεδιασμένο γύρω από θέματα αρχιτεκτονικής, λαογραφίας, εικαστικών και μουσικής, το φεστιβάλ προσφέρει στον επισκέπτη την ευκαιρία να γνωρίσει σε βάθος τον παραδοσιακό οικισμό της Μάρπησσας μέσα από προτεινόμενους «σταθμούς», επισκέψιμους χώρους και εκθέσεις, που πλαισιώνονται από διαλέξεις, συναυλίες, παιχνίδια και εργαστήρια. Αυτήν τη χρονιά, ο κάθε επισκέπτης καλείται να φτιάξει τη δική του μοναδική διαδρομή, να περιπλανηθεί και να «παίξει» μέσα στον παραδοσιακό πυρήνα του οικισμού, με έμπνευση το ίδιο το χωριό, συντροφιά τους κατοίκους και στόχο τη δράση... Για τρεις ολόκληρες ημέρες, λοιπόν, η Μάρπησσα ανοίγει διάπλατα την αγκαλιά της και σας περιμένει...

The always hospitable Marpissa organizes for the third consecutive year on 24, 25 and 26th of August the cultural festival «Routes in Marpissa» an experiential ‘game’ of art, environment, culture and knowledge. The «Routes in Marpissa» were born from the passion of a group of young people who love the place and expect to show the real character of the village and bring opportunities to the inhabitants to discover hidden aspects of their rich heritage and visitors to familiarize themselves with an authentic Cycladic society. Designed around architecture, folklore, art and music, the festival offers visitors the chance to learn in depth the traditional village of Marpissa through proposed «stations», sites and exhibitions, which are accompanied by lectures, concerts, games and workshops . This year, each visitor is invited to create their own unique path, to wander and to «play» in the traditional core of the village ... So for three whole days Marpissa opens its arms and waits for you ...

24|08 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ | FRIDAY 19:00 «Λούνα παρκ παραδοσιακών παιχνιδιών» για μικρούς και μεγάλους «Traditional fairground games» for kids and adults 21:00 «Ανακαλύπτοντας τα μονοπάτια της Πάρου», ομιλία από τον κo Κοσμά Χατζηγρηγορίου «Discovering the pathways of Paros» lecture by Mr Kosmas Chatzigrigoriou 22:00 Συναυλία από τους Filocalia Romana Quartet (Νίκος Γραψας, Δημήτρης Βαρελόπουλος, Σπυριδούλα Μπάκα και Γιώργος Κοντογιάννης) Concert by Filocalia Romana Quartet (Nick Grapsas, Dimitris Varelopoulos, Spyridoula Baka and George Kontogiannis)

25|08 ΣΑΒΒΑΤΟ | SATURDAY 08:30 Πρωινός περίπατος στο Αυκουλάκι Morning walk to Afkoulaki 18:30 Εργαστήριο κατασκευής κούκλας για παιδιά από την κα Εύα Χειλαδάκη Puppet workshop for children by Mrs Eva Chiladakis 20:30 Παράσταση κουκλοθεάτρου «Ο Mισοκοκοράκος» από το Εργαστήρι Μαιρηβή Puppet performance «The Misokokorakos» by the workshop Mairivi 22:00 Μουσική βραδιά με τους Μιχάλη Σουρβίνο, Χριστίνα Τηλιγάδα, Ωραία Πάτκου και Βαγγέλη Λούτα.

Musical Evening with Michael Sourvino, Christina Tiligadis, Oraia Patkou and Vangelis Loutas.

23:00 «Διαδρομή στ ‘ άστρα», ταξίδι εξερεύνησης και παρατήρησης του νυχτερινού ουρανού. Παρουσίαση από τον κ. Θανάση Ευαγγελόπουλο.

«Track the stars», journey of exploration and observation of the night sky. Presentation by Mr Thanassis Evagelopoulos.

26|08 ΚΥΡΙΑΚΗ | SUNDAY 19:00 «Ιστορίες μυστηρίου στη Μάρπησσα!». Ένας περίπατος με ιστορίες, αφηγήσεις, αινίγματα, μυστήριο και λιγάκι τρόμο για μικρούς και μεγάλους. Εργαστήριο από την κα Ελένη Σβορώνου «Tales of Mystery in Marpissa!» A walk with stories, tales, riddles, mystery and horror for little kids and adults. Workshop

by Mrs Eleni Svoronou 21:00 Με τσαμπούνες και τουμπάκια Hornpipes and toumpakia 22:30 Παραδοσιακό γλέντι με το Νίκο Οικονομίδη και την Κυριακή Σπανού Traditional celebration with Nikos Economides and Kiriaki Spanou Παράλληλα, 7-10 μ.μ. θα λειτουργούν εκθέσεις και επισκέψιμοι χώροι στον παραδοσιακό οικισμό.

During the festival, 7-10 pm there will be exhibitions and sites to visit in the village.

σελίδα Ι page Ι 14

Bρίσκοντας την εσωτερική γαλήνη...

Finding inner peace… Γιόγκα, Pilates, Chi Kung, Διαλογισμός, δραστηριότητες για παιδιά, μασάζ και διάφορα εργαστήρια στο Tao’s Center, ένα κέντρο ανατολίτικων πρακτικών και διαλογισμού που βρίσκεται στην Πάρο. Εγκατεστημένο στην κορυφή ενός λόφου στην εξοχή του Αμπελά, κοντά στη Νάουσα, με πανοραμική θέα στο Αιγαίο και τα γειτονικά νησιά, το Tao’s Center είναι ένας τόπος αφιερωμένος στην πρακτική της αυτογνωσίας, της ατομικής εξέλιξης και της ενσυνείδητης ζωής σύμφωνα με το πνεύμα του Tao. Στο χώρο του λειτουργεί επίσης εστιατόριο-καφέ μπαρ, ανοικτό καθημερινά, με θαυμάσια ασιατική κουζίνα και χαρούμενη ατμόσφαιρα. Τηλ: +30 22840 28882.

Yoga, Pilates, Chi Kung and Meditation, activities for kids, massages and various workshops are all part of the Menu of Tao’s, a retreat and meditation center on Paros.

Located on top of hill at the countryside of Ampelas, near Naoussa, with a panoramic view of the Aegean Sea and the neighboring islands, it is a place dedicated to the practice of awareness, self development and awakened life in the spirit of Tao. Before, in-between and after the activities, Tao’s Cafe-Bar & Restaurant is open daily with excellent Asian food and happy atmosphere. Tel: +30 22840 28882

15|06 – 24|06 Εβδομάδα Μουσικής στο Tao’s. Εργαστήρια και εκδηλώσεις φωνητικής και μουσικής Tao’s Music Week. Vocal and Musical workshops & events 25|06 – 27|06 Τάντρα: Το Μονοπάτι της Αγάπης και της Ομορφιάς Tantra: The Path of Love & Beauty 29|06 – 07|07 Το Αίνιγμα της Ευτυχίας. Βουδιστικές διδασκαλίες και πρακτική The Riddle of Happiness.

Buddhist teachings and practice 09|07 – 13|07 Η Επιστροφή της Θεάς.

The Return of The Goddess 13|07 – 15|07 Σαμανισμός: Το Μονοπάτι της Ισορροπίας και της Αρμονίας Shamanism: The Path of Balance & Harmony 16|07 – 20|07 Ταντρική Θεραπεία για γυναίκες Women Tantra Healing 19|07 – 23|07 Η Δύναμη των Τσάκρα The Power of Chakras 24|07 – 27|07 Η Τέχνη και η Επιστήμη της Εγρήγορσης The Art & Science of Mindfulness 28|07 – 01|08 Θεραπεία των Τσάκρα Chakra Healing 21|09 – 23|09 «Τώρα Εσύ». Ομάδα γυναικών Now You; Women group 01|10 – 05|10 Η Ελευθερία του Χορού. Σωματική δημιουργικότητα και αυτοσχεδιασμός.

Dancing Freedom.

Body creativity and improvisation 11|10 – 14|10 Διαμεσολάβηση με Επίγνωση και Εγρήγορση. Η Τέχνη του Ειρηνοποιού και της Λύσης των Συγκρούσεων.

Mindful Mediation. Peace Making and Conflict Resolution

π α ρ α δ ο σ ι α κ έ ς πίτα

καφές

χ ω ρ ι ά τ ι κ ε ς

π ί τ ε ς

σνακ Στο µποστάνι µας, φυτέυουμε εποχιακά ζαρζαβατικά, χωρίς χημικά και πρόσθετα. Ανάλογα με την εποχή και τις διαθέσιμες πρώτες ύλες μας, μπορείτε να δοκιμάσετε τυρόπιτα, χορτόπιτα, πρασσόπιτα, κολοκυθόπιτα, σπανακόπιτα και δεκάδες άλλες, εξαιρετικές σε γεύση και ποιότητα, προτάσεις! Στο παρασκευαστήριό µας, ψήνουμε καθημερινά μπροστά στον πελάτη, υπέροχες γεύσεις για κάθε ώρα της ημέρας. Και σας προσκαλούμε να δοκιμάζετε κάθε μέρα και κάτι διαφορετικό. Ώστε το γευστικό ταξίδι σας να βρίσκει άλλους προορισμούς κάθε φορά...!

Παραδοσιακές χωριάτικες πίτες & άλλα εδέσματα... φρεσκοψημένα στο χώρο μας ή φρεσκοπαγωμένα στο χώρο σας.

Breakfast branch lunch... but not dinner.

μεγάλες γευστικές εμπειρίες! π α ρ α δ ο σ ι α κ έ ς

χ ω ρ ι ά τ ι κ ε ς

π ί τ ε ς

Δεχόμαστε ειδικές παραγγελίες, για εκδηλώσεις. Κάμπος Νάουσας, Πάρος τ: 22840 52651

σελίδα Ι page Ι 15

τα πρόσωπα the persons

Στο Parola

DELAPARO Η μελωδία της δημιουργικότητας σε sample έχει κάτι από θάλασσα!

"900 λέξεις για τη συνέντευξη" το όριο του αρχισυντάκτη. Κι εγώ στην πρώτη μου πολυπληθή με μουσικούς του νησιού. Όταν την παρέδωσα η αντίδραση ήταν αναμενόμενη " Μα αυτό δεν είναι συνέντευξη"!, ο αρχισυντάκτης ομιλεί πάντα. Ναι, δεν ήταν. Ήταν διηγήσεις, γέλια, πάσες, καρφιά, παύσεις και μουσική, άφθονη μουσική. «Τα έχω κάνει θάλασσα, αφεντικό;» τον ρώτησα. «Αν χωράνε σε 900 λέξεις όχι». Χωρέσανε, σε sample παρουσίαση. Ιδού. Γύρω από τον Σπύρο Μπάλιο στο studio των Violins Productions στον Κάμπο της Νάουσας κάθονται οι DELA Paro και οι Riga's en sample. Μία παρέα - δύο μουσικά σχήματα. Σε προηγούμενα τεύχη σας είχα μιλήσει για την αοιδή και τη σχέση του νησιού με το άθλημα. Φέτος διαλέγω να σας παρουσιάσω 8 μουσικούς που παί - ζουν στο νησί. Η Πάρος δεν είναι μόνο η έδρα τους αλλά και η αναβλύζουσα πηγή της έμπνευσής τους. Τους DELA Paro τους ακούσαμε σε συναυλία αλληλεγγύης προς τους μαθητές του Γυμνασίου της Παροικιάς. Με το κέφι τους ντελαπάραν τη βαριά μας διάθεση και μας έκαναν να χορεύουμε ξυπόλητοι στο προαύλιο του Γυμνασίου το αχανές ρεπερτόριό τους: νησιώτικα, λαϊκά, έντεχνα, αλλά και ξένη pop και ροκ μουσική. Κείμενο: Δανάη Tal, Φωτογραφίες: Σταύρος Νιφλής

σελίδα Ι page Ι 16

DELA Paro and Riga’s en sample Paros, like the rest of the Cyclades, always a crossroad between East and West, has created a particular musical personality by putting together creative hearings of other places with its own inspiration. This tradition is kept alive today by the musicians of the island.

The two groups we present here are typical of the route of a younger generation of traditional musicians. No matter where they start, be it rock music, be it rembetika –the greek blues- be it popular music, at some point they discover traditional music and dive in this sea of melodies and rhythms with a past, study the old instruments and make people dance until dawn!

Some of them born in Paros, some not, they met at some point on the island and started playing together. They have made these two bands, some of them play in both, some not. But they are all really good!

DELA Paro: August 18, Lefkes Festival, Lefkes Riga’s en sample: September 6, Environmental and Cultural Park, Ai Yannis Detis, Naoussa

σελίδα Ι page Ι 17

σελίδα Ι page Ι 18

Οι «Riga's en sample» θα παίξουν στο Φεστιβάλ Πάρκου Πάρου, στον Αη Γιάννη του Δέτη στις 6 Σεπτεμβρίου. Πολυμορφικό σχήμα με μουσικούς με διαφορετικό στυλ αυτοσχεδιάζει πάνω σε πολύ αγαπημένες μας μελωδίες και σε καινούριες δημιουργίες των μελών του. Και τα δύο σχήματα χωρίς επικεφαλής, αλλά με την ίδια ψυχή: τον Σπύρο Μπάλιο και το ταλέντο του. ΄Οχι μόνο το μουσικό αλλά και το άλλο. Αυτό που τον κάνει να βρίσκει δυνατότητες και λύσεις σε όλα τα πράγματα και να είναι "εδώ κι εκεί" ταυτόχρονα. Το 2003 δημιουργείται από τον Σπύρο Μπάλιο και τον Νίκο Παπαδάκη, ένας μικρός πόλος μουσικής ενέργειας για τα τοπικά δρώμενα. Χωρίς όνομα και με διάφορετικούς συνεργάτες φτάνουν στο 2007,έτος μετασχηματισμού και ανακατατάξεων. Έτσι προκύπτουν οι DELA Paro, Σπύρος Μπάλιος βιολί, Νίκος Παπαδάκης λάουτο και οι Θοδωρής Κρητικός και Νίκος Αρκουλής, οι περίφημοι ΕΝ ΠΛΩ. Και φυσικά ο Μανώλης Ραγκούσης, ο πολυαγαπημένος τραγουδιστής που έχει τραγουδήσει σε όλα - απαξάπαντα τα μαγαζιά του νησιού. Η βασική πεντάδα επικουρείται από φιλοξενούμενα αστέρια όπως η Διονυσία Παπούλη στο τραγούδι και ο Νίκος Τσαντάνης στη τσαμπούνα. ΟΙ «Riga's en sample» είναι αλλιώς ακόμα και αν μερικοί είναι ίδιοι με τους DELA Paro. Ο Αστέριος Ρήγας είναι ο Riga του συγκροτήματος και οι υπόλοιποι το sample. Ο εύστοχος τίτλος συνοψίζει τον ήχο τους: τα αγαπημένα τους κομμάτια παιγμένα αλλιώς χωρίς παρεμβατική διάθεση, σύγχυση και βαβούρα. Και το en του τίτλου τι είναι; Το en είναι αυτό που τους δένει, μου το ξεφουρνίζει στο τέλος της κουβέντας μας ο Αστέριος Rigas «όλα γίνονται με και για την Αγάπη».

ΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ: Riga's en sample. Θοδωρής Κρητικός: η φωνή. Ξεκίνησε από τις Λεύκες όταν στην Πάρο το πιάνο δεν υπήρχε ούτε ζωγραφιστό. Ο γνωστός δημοδιδάσκαλος Ανδρέας Αλιμπραντης του έμαθε βυζαντινή μουσική και προσπαθούσε να φυτέψει μέσα του το σπόρο της κλασικής. Προφανώς μάταια. Παρέα με τον μικρότερο Νίκο Αρκουλή μαθαίνουν τα δυό τους από ένα όργανο. Ο Θοδωρής και το μπουζούκι του είναι πλέον ένα πράγμα αλλά αυτό που τον χαρακτηρίζει είναι η γνήσια λαική φωνή του. Εξαιρετικός ερμηνευτής και σημείο αναφοράς για όλους τους εκ Πάρου μουσικούς και των δύο σχημάτων. Αστέριος Ρήγας: πότε φιλόσοφος, πότε πειραχτήρι χαλκιδικιώτης στην καταγωγή μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη, εκεί έμαθε μπουζούκι, και πενιά την πενιά βρέθηκε στην Πάρο, όπου τελικά στέριωσε και έκανε οικογένεια. Εξαιρετικά δραστήριος, φιλομαθής και τελικά ευρυμαθής, εκτός από τα δάχτυλά του στο μπουζούκι, σπίθες πετάει και το βλέμμα του πάνω στη σκηνή. Δημήτρης Ροσίδης: ο Καναδός. Γνωρίζει τα ρεύματα και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Στην Πάρο ξεκίνησε πρίν από 10 χρόνια στον Ρέγγα. Μπάσο παίζει για τις ανάγκες του συγκροτήματος αλλά η κιθάρα είναι η αγαπημένη του. Κι ένα τραγούδι του Χιώτη που από τα γέλια των συναδέλφων του δεν βγάζω τον τίτλο στην απομαγνητοφώνηση. Σπύρος Μπάλιος: για το Σπύρο όλα ξεκίνησαν στην παιδική ηλικία από τη λατρεία για τον Χιώτη και από ένα δίλημμα, το δίλημμα των γενεθλίων. Αυτό του έφερε ένα μπουζούκι και τη μέθοδο Μπουκουβάλα σε κασέτες. και ντρίκι ντρίκι ντρίκι αφού βασάνισε το μπουζούκι, έπιασε στα χέρια του το λαούτο και κατέληξε στο βιολί. Είτε ντρίκι ντρίκι είτε ντράγκα ντράγκα το δοξάρι του πάει κατευθείαν στην καρδιά.

γιορτή. Φαίνεται άρεσε πολύ, πήρε θάρρος, δούλεψε με τον Νίκο τον Τουλιάτο και όταν επέστρεψε μόνιμα στο νησί ο δρόμος ήταν ανοιχτός για αυτόν και τα πιατίνια του.

Και οι DELA Paro Νίκος Παπαδάκης: η ήρεμη δύναμη. Ξεκίνησε με την κλασική κιθάρα στη Σχολή Μουσικής της Πάρου. Αλλά δεν σταμάτησε εκεί. Έμαθε βιολί μόνος του και λαούτο. Τελικά τον κέρδισε η παράδοση και φυσικά τα νησιώτικα. Ο πρώτος δάσκαλος του Σπύρου στο βιολί. Νίκος Αρκουλής: ο Νίκος έλειπε από την κουβέντα μας, αλλά μας δόθηκε η ευκαιρία να τα πούμε ένα γλυκό σούρουπο στις Λεύκες, το χωριό του. Με κοινή πορεία με τον Θοδωρή Κρητικό έχει πολλές ιστορίες να διηγηθεί. Την πρώτη του κιθάρα του την έστειλε ο θείος του ο κουρέας. Μου εξήγησε ότι τον παλιό καιρό στην Ελλάδα τα κουρεία ήταν μουσικοί πυρήνες. Από έναν τέτοιο βγήκε και ο Ζαμπέτας. Οι «ΕΝ ΠΛΩ» μια ακόμα ιστορία του με μεγάλο ενδιαφέρον και εξαιρετικούς μουσικούς κράτησε πολλά χρόνια και ήταν συναυλιακό σχήμα. Δυστυχώς θα περιμένω μέχρι τις 18. 8 τη γιορτή του Καράβολα στις Λεύκες να τον ακούσω live. Μανώλης Ραγκούσης: το παρατσούκλι του είναι ενδεικτικό αλλά όχι αρκετό. Τζουκ Μπόξ. Ετσι μου τον σύστησαν οι υπόλοιποι. Στην Πάρο δεν υπάρχει μέρος που να μην έχει τραγουδήσει! Αλλά αυτό δεν τον καθησυχάζει γιατί ο Μανώλης εξελίσσει την τεχνική του με κάθε ευκαιρία. Η πιο πρόσφατη ήταν ένα σεμινάριο φωνητικής στο Aegean School of Arts με τον Ορφέα. Ενθουσιώδης τύπος και γήινος μαζί, όταν τον άκουσα να τραγουδά οι πατούσες μου ανέβηκαν δέκα πόντους πάνω από τη γη κι έτσι άρχισα το χορό. Το ρεπερτόριό του εκτείνεται σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη! Με τέτοια ατού (τεχνική και ρεπερτόριο) το γεγονός ότι έχει και υπέροχη φωνή τον καθιστά απλά φαινόμενο! P

Μανώλης Ακάλεστος: ο ντράμερ. Μόλις έχει ανοίξει μια πόρτα στον καινούριο για αυτόν κόσμο της μελωδίας πιάνοντας ένα μπαγλαμά. Τα πρώτα ακούσματα τα πήρε από το Σύλλογο Αρχίλοχο της Πάρου και στα 11 βάρεσε για πρώτη φορά τα ντραμς σε σχολική σελίδα Ι page Ι 19

πατριδογνωσία tradition Στιγμές από την ζωή στη Πάρο Ι Moments from the life in Paros

στην Πάρο είναι εμπειρία ζωής...

Easter on Paros is a life experience ...

Το τοπίο της Πάρου δεν είναι πάντοτε τόσο ξανθό, βραχώδες και ξερό, παίρνει και άλλες όψεις και άλλα χρώματα κυρίως την Άνοιξη. Τότε η Πάρος γίνεται πολύχρωμη από τις παπαρούνες, τις μαργαρίτες, τις λαδανιές, τα σπάρτα, τις μυρσινιές, τον αμάραντο, τα βότανα που ευωδιάζουν. Και αν την Μ. Παρασκευή ακολουθήσετε την περιφορά του Επιταφίου στην Μάρπησσα της Πάρου, η ρίγανη, το φασκόμηλο και το δενδρολίβανο θα σας ταξιδέψουν σε παιδικές αναμνήσεις και το έθιμο των Αναπαραστάσεων θα σας γεμίσει με θρησκευτική κατάνυξη. Μετά το «έραναν τον Τάφο οι μυροφόρες μύρο», η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στην Μάρπησσα γεμίζει με ροδοπέταλα που πέφτουν από ψηλά και το πλήθος ετοιμάζεται να ακολουθήσει την περιφορά του επιταφίου. Τα φώτα σβήνουν και τα στενά σοκάκια του βυζαντινού – μεσαιωνικού οικισμού του 14 ου αι γεμίζουν με τη φλόγα των κεριών και τους ύμνους των πιστών. Και εκεί που η μαγεία κορυφώνεται είναι όταν το βλέμμα αρχίζει και αντικρύζει βυζαντινές εικόνες να παίρνουν ζωή μέσα από τους νέους του χωριού. Αντίκρυ στην ξερολιθιά η «Ανάσταση του Λαζάρου», ενώ πιο κάτω στο κατάφυτο χωράφι με τις μαργαρίτες «Η είσοδος στα Ιεροσόλυμα» με τον ατίθασο γαϊδαράκο να κλέβει την παράσταση. σελίδα Ι page Ι 20

Αν και καλοκαίρι, τι θα λέγατε να μεταφερθούμε πίσω στην Άνοιξη σε ένα παριανό τοπίο πολύχρωμο και ευωδιαστό, γεμάτο με έθιμα; Although it’s summer, how about going back to spring, back to a Parian landscape full of colour and smells and all sorts of traditions?

Κείμενο:

Χριστίνα Φωκιανού Φωτογραφίες

Φραγκίσκος Κεφάλας

The Parian landscape is not always so fair coloured, rocky and dry, but has other faces as well, with different colours especially in spring. It’s the time when Paros becomes colourful from the poppies, daisies, amaranth, myrtle and spicy herbs. If you join the Epitaph procession toward Marpissa on Holy Friday, oregano, sage and rosemary fragrances will take you back to your childhood years. The ritual of Representations will fill you with religious devoutness. Following the anointment chants, the church of Transfiguration in Marpissa is filled with rose petals dropped from above as the congregation is getting ready to join the Epitaph procession. Lights are turned off and the narrow streets of the 14th century village are filled with candlelight and the chants of the faithful.

www.photofrank.gr

σελίδα Ι page Ι 21

www.photofrank.gr

Σε ένα μικρό κήπο η «Μετάνοια της Μαγδαληνής» μεταφέρει τους πιστούς σε μια άλλη εποχή, ενώ ο «Μυστικός Δείπνος» ζωντανεύει στην αυλή ενός σπιτιού. Στις σκάλες ενός παραδοσιακού ξενοδοχείου «ο Πόντιος Πιλάτος» νίπτει τας χείρας του, ενώ στον κήπο με τις ελιές στον ανηφορικό δρόμο προς την εκκλησιά «Η προσευχή στο Όρος των Ελαιών» και τα σπίτια επί του δρόμου με τα κεράκια «φωτίζουν» την διαδρομή. Οι θρησκευτικοί ύμνοι ακούγονται ως τους Μύλους. «Ο ανηφορικός Γολγοθάς» και ο αντικατοπτρισμός της σκιάς της αναπαράστασης στο φρεσκοβαμμένο λευκό δημιουργεί δέος. Λίγο πιο κάτω και «Πριν ο Αλέκτωρ φωνήσαι τρεις απαρνείσαι με» ο Πέτρος δημιουργεί μέσα μας αμφιβολίες, ενώ «Ο Ιούδας και η κρεμάλα» αποδιώχνει το βλέμμα. Και η κατάνυξη κορυφώνεται με τη «Σταύρωση» να διαδραματίζεται στην κορυφή ενός λόφου σε ένα σκηνικό μαγικό μιας άλλης εποχής, ενώ στην «Αποκαθήλωση» τα σώματα μπλέκονται σε χρώματα αναγεννησιακά με πρόσωπα θλιμμένα. Το δράμα κορυφώνεται στον «Επιτάφιο Θρήνο», όπου μικρά αγγελούδια, με πρόσωπα ουράνια, μας γεμίζουν αισιοδοξία για την Ανάσταση που έρχεται. Και καταστόλιστος ο Επιτάφιος σελίδα Ι page Ι 22

H μαγεία κορυφώνεται όταν το βλέμμα αντικρύζει βυζαντινές εικόνες να παίρνουν ζωή μέσα από τους νέους του χωριού.

Magic culminates when our eyes fall on the byzantine icons coming to life in the faces of the village youths.

Magic culminates when our eyes fall on the byzantine icons coming to life in the faces of the village youths. Across from the stone fence The Resurrection of Lazarus, further away in the daisy field The Entrance into Jerusalem with the unruly little donkey stealing the show.

Inside a small garden Magdalene’s Regret takes the faithful back in time, while the Last Supper is coming to life in a house yard. Pontius Pilatus is washing his hands, whereas in the olive grove on the hill to the church, The Prayer in the Olive Grove and the houses with all the candles shed light to the way up.

Chants are heard as far as the Windmills.

The Uphill to Calvary and the reflection of the representation on the fresh whitewash arouses feeling of awe. A little further away Peter sends doubts inside us with his denial before the rooster crows three times while Judas hanged

www.photofrank.gr

με λουλούδια από τον κήπο των πιστών, που οι γυναίκες του χωριού θρηνώντας τον «κέντησαν» με μπουκέτα αιθέρια το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, έρχεται να σταθεί μπροστά στην είσοδο της εκκλησιάς βαστούμενος από τους φαντάρους του χωριού, περιμένοντας καρτερικά όλο το πλήθος των πιστών να περάσει από κάτω του σε ένδειξη σεβασμού και ευλογίας. Ο ξύλινος Σταυρός είναι ο πρώτος που εισέρχεται στο ναό, με τους πιστούς κατά την διάρκεια της διαδρομής να τον έχουν κουβαλήσει στα χέρια τους ως ανάγκη εξιλέωσης και βοήθειας για την επόμενη μέρα. Την Κυριακή του Πάσχα, η αναπαράσταση της «Ανάστασης» θα μας γεμίσει αισιοδοξία για ένα νέο ξεκίνημα μέσα στον προαύλιο χώρο του παλιού σχολείου της Μάρπησσας. Από εκεί ξεκίνησαν όλα... Από αυτό το μικρό δημοτικό σχολείο στην κορυφή του παραδοσιακού οικισμού της Μάρπησσας, που αποτελούσε το σχολείο των τριών χωριών Μάρπησσας, Μαρμάρων και Προδρόμου. Η δασκάλα Βασιλεία Καφούρου - Ασωνίτη θέλησε να περάσει το θείο μήνυμα των Παθών του Κυρίου τόσο στους μικρούς μαθητές της όσο και στους κατοίκους των χωριών. Εμπνευσμένη από τις βυζαντινές εικόνες - κειμήλια που κοσμούν τα εκκλησάκια του οικισμού θέλησε

Και καταστόλιστος ο Eπιτάφιος που οι γυναίκες του χωριού τον «κέντησαν» με μπουκέτα αιθέρια, το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης έρχεται να σταθεί μπροστά στην είσοδο της εκκλησιάς The Epitaph Cubicle decorated with flowers from the garden of the faithful by the village women on the evening of Holy Thursday, is now arriving in front of the church.

repels our sight. Devoutness culminates with the Crucifixion being reenacted at the top of a hill in a magic scene coming from a different era, while the bodies get entangled in medieval colours with faces full of sorrow in the Pieta scene.

The drama reaches its climax with the Epitaph Lamentation, where little angels fill our hearts with optimism for the coming Resurrection. The Epitaph Cubicle decorated with flowers from the gardens of the faithful by the village women on Holy Thursday evening, is now arriving in front of the church, carried by the village soldiers, waiting for all the congregation to pass under it as a token of respect and blessing. The wooden cross is entering the church first, after having been carried around in the hands of many expressing their need for mercy and help for the next day. On Easter σελίδα Ι page Ι 23

να τις ζωντανέψει με την συμμετοχή των μαθητών και των γονιών τους. Οι μικροί μαθητές αναπαράστησαν τις εικόνες που έβλεπαν με χρώματα και υφάσματα που παρέπεμπαν σε εκείνη την εποχή. Το έθιμο μετρά σχεδόν ένα αιώνα ζωής, ακριβώς 88 έτη και ακόμη και σήμερα μικροί και μεγάλοι περιμένουν την στιγμή που «θα ντυθούν». Σήμερα, υπάρχουν συγκεκριμένες οικογένειες που έχουν αναλάβει από μια αναπαράσταση η καθεμιά. Όταν κάποια αναπαράσταση πρέπει να αλλάξει υπεύθυνο, πηγαίνει ή στα παιδιά της οικογένειας ή στο άτομο που επιθυμεί να χριστεί υπεύθυνος. Ένα έθιμο μοναδικό και έντονα φορτισμένο συναισθηματικά. Ένα έθιμο που η περιγραφή και οι λέξεις φαντάζουν λίγες και μικρές στην εμπειρία που μπορεί να προσφέρει. Στη δεκαετία του ‘50, το έθιμο ξεκίνησε και στα γειτονικά χωριά των Μαρμάρων και του Προδρόμου, ενώ σήμερα αναπαραστάσεις γίνονται και στο Άσπρο Χωριό και στις Λεύκες με γνώμονα πάντα τον οικισμό της Μάρπησσας. P σελίδα Ι page Ι 24

Η δασκάλα Βασιλεία Καφούρου – Ασωνίτη εμπνευσμένη από τις βυζαντινές εικόνες κειμήλια που κοσμούν τα εκκλησάκια του οικισμού, θέλησε να τους δώσει ζωή μαζί με την συμμετοχή των μαθητών και των γoνιών.

Teacher Vassilia Kafourou-Assoniti inspired by byzantine icons- heirlooms decorating the small chapels of the village, decided to bring them to life with the participation of both parents and children.

Sunday the representation of the Resurrection will fill us with optimism for a new beginning in the courtyard of the Marpissa old school.

This is where it all started... From this small elementary school at the top of the traditional Marpissa settlement, which served as the school for three villages, Marpissa, Marmara and Prodromos. Teacher Vassilia Kafourou-Asoniti aimed at getting the message of the Lord’s Passion through to both her students and the adult inhabitants of the village. Inspired by byzantine icons-heirlooms decorating the small chapels of the village, some of which belong to local families, she wanted to bring them to life with the participation of both parents and children.

Young students acted in Representations of the icons using colour and fabric taking us back to that era. This particular custom is almost a century old, exactly 88 years, and is always anticipated equally by the young and the old to the very day. Today there are certain families undertaking the Representations, one each. If the person responsible needs to be changed, then one of the family’s children takes over or somebody else who may volunteer. This is a unique and emotionally intense custom. Words cannot describe the depth of the experience itself. In the ‘50s the custom was started at the nearby villages of Marmara and Prodromos and now Representations also take place at Aspro Horio and Lefkes, always following the Marpissa example. P

Όταν το νησί γίνεται κάψουλα του χρόνου...

When the island becomes a time capsule...

Λεύκες, Πρόδρομος, Μάρμαρα, Μάρπησσα. Οι επιτάφιοι με τους αγρούς καρφωμένους πάνω τους ανασταίνουν με την μυρωδιά τους τη μνήμη. Στον Πρόδρομο, το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής οι κάτοικοι θυμούνται τους νεκρούς τους προσφέροντας το «μέρασμα» στον επισκέπτη. Ακόμα και τα δύσκολα χρόνια που οι Προδρομίτες έφευγαν από το χωριό για μια καλύτερη ζωή, αυτοί που πήγαν στην Αθήνα, οι «Εν Aθήναις Προδρομίτες» και οι ντόπιοι υποστήριξαν το έθιμο και έτσι εμείς σήμερα γευόμαστε το μέρασμα στη σύγχρονη μορφή του: μια πεντανόστιμη ρεβιθάδα με ψωμάκι, αγγουράκι σαλάτα και ντόπιο κρασί ή σούμα. Τρώμε και ταυτόχρονα συζητάμε για το έθιμο και το χωριό. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε τον κ. Γιώργο Τζανακόπουλο,

Μεγάλη Παρασκευή και από το μεσημέρι γυρνάμε το νησί. Τα χωριά της Πάρου φροντίζουν τον νεκρό τους, το καθένα με το δικό του τρόπο.

It’s Holy Friday and we’ve been roving around the island since noon.

Villages of Paros see to their precious deceased, everyone of them in its own particular way. Κείμενο: Δανάη Τal

Lefkes, Prodromos, Marmara, Marpissa: the Epitaph cubicles, covered in the colours and fragrances of the meadows arouse memories with their spring aromas.

At Prodromos, on the noon of Holy Friday, the villages remember their dead offering “merasma” (some kind of treat) to visitors.

Even in those very difficult times when the inhabitants used to leave the village to pursue a better life elsewhere the custom didn’t cease to take place. Both those who emigrated to Athens and the ones still in the village supported the custom and we still “taste” it today. It’s an exceptionally σελίδα Ι page Ι 25

πρόεδρο και οδηγό του ΚΤΕΛ, που είχε την ευγένεια να μας συστήσει στη συντροφιά του, την κα Παυλάκη για την περιποίηση, τον αδερφό της τον κ. Παυλάκη, που έχει διατελέσει πρόεδρος της Ένωσης των εν Αθήναις Προδρομιτών και μας έδωσε πληροφορίες για τη ζωή στο χωριό, αλλά κυρίως την κα Μαρουσώ Σηφάκη, που μας κέρασε ωραίο συκαλάκι με σουσάμι, το κλασσικό «μέρασμα» φτιαγμένο από τα χεράκια της. Όλοι μας μετέφεραν στο χρόνο με τις ιστορίες τους και μας μίλησαν με ενδιαφέρον. Τους αποχαιρετήσαμε και περιδιαβήκαμε τα σοκάκια του Πρόδρομου. Παρόλο το πένθος υπήρχε μια γλύκα στο χωριό που δεν μας άφηνε να το αποχαιρετήσουμε. Οι φροντισμένες με φαντασία αυλές και τα πλουμιστά περβάζια, τα λογής λογής χρώματα στις πόρτες και ο αστραφτερός ασβέστης, οι φωνές από τα σοκάκια, οι άνθρωποι που ξαφνικά εμφανίζονταν στη διαδρομή, όλα αυτά δημιουργούσαν μια ατμόσφαιρα ανείπωτης χαράς. Της χαράς των ανθρώπων που μοιράζονται τη μνήμη και την κάνουν «μέρασμα», που είτε συκαλάκι είτε ρεβιθάδα, είναι κυρίως βάλσαμο για τη θνητή μας φύση. Και με αυτό το αίσθημα έφτασα λίγο πριν από τον Επιτάφιο στη Μάρπησσα. Ο κεντρικός δρόμος σπαρμένος με ρίγανη και δεντρολίβανο ανηφόριζε τη μυρωδιά του από τα ρουθούνια στο μυαλό και έτσι ξεκινούσε το ταξιδι της μνήμης. Στην άκρη του δρόμου ξετυλίγονταν τα Πάθη. Μπροστά στα μάτια μου. Ακομα και τα σπίτια γίνονταν μέρος του σκηνικού. Φώτα σβηστά, κεριά αναμμένα στις αυλές και στα μπαλκόνια, σκιές ενός κόσμου που ζωντανεύει για μια νύχτα μόνο από τους κατοίκους του χωριού. Τα κορίτσια και τα αγόρια – πανέμορφη γενιά- παίρνουν τους ρόλους, φοράνε τα ίδια ρούχα που φορούσαν και οι γονείς τους όταν κι εκείνοι ήταν παιδιά, χρησιμοποιούν παλιά αντικείμενα -όλα από το χωριό- τη φαντασία τους και την αισθητική τους. Είχα την τύχη να δω μέρος της προετοιμασίας και να μιλήσω με την Εμμανουέλα Ανουσάκη που με τα πολλά κατάφερα να αποσπάσω από τα καθήκοντά της. Η Εμμανουέλα συντόνιζε την Παράσταση του Μυστικού Δείπνου. Μου είπε στα πεταχτά δυο λόγια για το θέμα και για το πως περνάει η σκυτάλη της συντονίστριας από μάνα σε κόρη και πάει λέγοντας. Τα αντικείμενα που χρησιμοποιούν είναι εν μέρει απο το «βεστιάριο» της κοινότητας, που έχει δημιουργηθεί για αυτό το σκοπό και εν μέρει απο τα οικογενειακά αντικείμενα της κάθε συντονίστριας και της ευρύτερης οικογένειάς της. Το τραπέζι του Μυστικού Δείπνου ήταν στρωμένο με ένα λιτό αλλά πολύτιμο, κεντημένο ύφασμα. Η προετοιμασία είναι συνδυασμός γέλιων και εντολών. Όλα λειτουργούν ρολόι. Τα άτομα, που συνθέτουν την κάθε παράσταση, είναι τελείως ακίνητα σαν αγάλματα. Τα παιδιά τα καταφέρνουν περίφημα, όλες οι παραστάσεις έχουν μια εξαιρετικής αισθητικής πλαστικότητα! Και αυτό που με χαροποίησε περισσότερο ήταν ότι το χωριό συνεργαζόταν αρμονικά για την προετοιμασία αυτού του απαιτητικού εγχειρήματος και σε αυτή τη συνεργασία αντίκρυσα όλη την πνευματικότητα αυτής της προσπάθειας. Οι παραστάσεις με οδήγησαν τελικά στην εκκλησία της Μάρπησσας. Όταν ο επιτάφιος μπήκε ξανά μέσα στην σελίδα Ι page Ι 26

delicious chickpea soup accompanied by bread, cucumber salad and the local wine or souma (type of raki). We learn the history of the custom while eating. Στον Πρόδρομο οι φροντισμένες με φαντασία αυλές και τα πλουμιστά περβάζια, τα λογής λογής χρώματα στις πόρτες και ο αστραφτερός ασβέστης, οι φωνές από τα σοκάκια, οι άνθρωποι που ξαφνικά εμφανίζονταν στη διαδρομή, όλα αυτά δημιουργούσαν μια ατμόσφαιρα χαράς που μπορεί να έχει ο άνθρωπος όταν μοιράζεται τη μνήμη και την κάνει «μέρασμα» που είτε συκαλάκι είτε ρεβιθάδα, είναι κυρίως βάλσαμο για τη θνητή μας φύση.

In Prodromos the imaginatively looked after courtyards, the colourful windowsills, the multi-coloured doors and the sparkling whitewash, the voices coming from the narrow streets, people appearing on the way, added to an atmosphere of the untold delight one gets when memories are shared and turned into “merasma”, which, whether in the form of a chickpea soup or a fig preserve, really acts as a pacifier to our mortal souls.

We’d like to thank Mr Giorgos, the local bus driver for the courtesy to introduce us to his group of friends, Mrs Pavlaki for all the treats and her brother, Mr Pavlakis, once chairperson of The Athens Prodromites Association for all the information on life on the island as well as Mrs Marouso Sifaki, who offered us excellent fig preserve with sesame seeds, the typical “merasma”, all home made by herself.

Their stories took us back in time as they talked very openly and with great interest. We said goodbye and started wandering in the narrow streets of Prodromos. Despite the mourning, there was a sweet atmosphere spread in the village which didn’t let us go. The imaginatively looked after courtyards, the colourful windowsills, the multi-coloured doors and the sparkling whitewash, the voices coming from the narrow streets, people appearing on the way, added to an atmosphere of the untold delight one gets when memories are shared and turned into “merasma”, which, whether in the form of a chickpea soup or a fig preserve, really acts as a pacifier to our mortal souls.

Emerged in those feelings I arrived at Marpissa just before the Epitaph procession was due. The main street, sprinkled with oregano and rosemary, sent its aromas from the nose to the mind triggering the journey of the memory. Along the street the Passion unfolded right in front of our eyes. Houses were part of the setting. No other light but candles, lit up courtyards and balconies, shadows of a world brought to life by the villagers just for one night.

Girls and boys, a wonderful-looking generationtake on the roles wearing the same costumes their parents used to wear when they were children, using old objects and utensils from the village, their imagination and sense of beauty. I was lucky enough to witness part of the preparation and talk to Emmanuela Anousaki, after trying hard to take her away from her duties. Emmanuela was the coordinator of the Last Supper Representation. She mentioned a few things about the contents and about the way in which the task is passed down from mother to daughter and so on.

Objects and settings used mainly come from the community deposit, founded specially for this reason, as well as family heirlooms of every coordinator and their extended families. The Last Supper table was covered in a plain but extremely precious embroidered tablecloth. The preparation is made up of laughter combined with a number of commands.

Everything is done with clockwork precision.

Every representation is composed of perfectly motionless statue-like bodies. Children are very successful in doing so, all representations have exquisite plasticity. What made me really happy was the fact that the whole village would collaborate in

εκκλησία, το πλήθος διαλύθηκε και κατέβηκα στη δημοσιά μέσα από το χωριό κάνοντας μια στάση στο παραδοσιακό ξενοδοχείο «Αφεντάκη». Πριν από λίγη ώρα στο μπαλκόνι του ο Πόντιος Πιλάτος ένιπτε τας χείρας του ενώ δύο στρατιώτες κρατούσαν το Χριστό και τον Βαραββά. Η βροχή πήρε να δυναμώνει, δυνατές σταγόνες γέμισαν την αναπνοή μου με ρίγανη και μια καινούρια μνήμη σφηνώθηκε στην κεφαλή μου. Τα Πάθη του Χριστού στη Μάρπησσα. Πάσχα 2012... P

Η προετοιμασία είναι συνδυασμός γέλιων και εντολών. Όλα λειτουργούν ρολόι.

The preparation is made up of laughter and commands and a clokwise precision.

harmony for the preparation of this highly demanding endeavour and it was in this type of collaboration that I was able to realise the high spirituality of the whole process.

The Representations take us to the church of Marpissa. When the Epitaph cubicle reentered the church and the congregation dispersed, we went down to the main road with a short stop at the Afentaki Hotel. Just a while ago Pontius Pilatus had washed his hands clean, two soldiers holding Jesus and Barabbas. The rain was coming down stronger, thick drops filled my breath with oregano and a new memory entered my head. The Passion at Marpissa. Easter 2012... P

σελίδα Ι page Ι 27

αρχιτεκτονική architecture Παιχνίδια με το φως και τη σκιά Ι A light and shade game

Απόδραση στον ουρανό

Escape to Heaven

H Πάρος, όπως κι όλες οι Κυκλάδες, είναι κατάσπαρτη από μοναστήρια, μικρά και μεγάλα, χτισμένα στα ομορφότερα σημεία του νησιού. Τα περισσότερα απ’αυτά χτίστηκαν το 17ο αιώνα, εποχή σημαντική από οικονομική, κοινωνική αλλά και θρησκευτική άποψη για το νησί. Ένα απ’αυτά είναι το μοναστήρι του Αη Γιώργη της Λαγκάδας ή της Μάρπησσας ή του Φάραγγα, όπως το έλεγαν παλιότερα.

Paros, like all the Cyclades, is studded with monasteries, smaller or bigger, built in the most beautiful spots of the island. Most of them were founded in the 17th century, a remarkable period for the island from many aspects. One of them is the monastery of Agios Georgios in Langada, Marpissa or Faranga (ravine), as it was called, because of the ravine that lies below the monastery. Φωτογραφίες:

Δημήτρης Βρανάς (Α.Ι.F.)

σελίδα Ι page Ι 28

σελίδα Ι page Ι 29

Το μοναστήρι φαίνεται πως κτίστηκε ανάμεσα στα 1610-1630 και σύντομα ανακαινίστηκε και απέκτησε μεγάλη αίγλη χάρις στoυς μοναχούς που ασκήτεψαν εκεί και ειδικότερα τον Άγιο Αρσένιο πολιούχο άγιο του νησιού. Ο Άγιος Αρσένιος, που σημάδεψε με την προσωπικότητά του την Πάρο, έζησε τον 19ο αιώνα κι ήταν ένα μορφωμένος και βαθειά ευσεβής μοναχός και δάσκαλος. Διηγούνται για αυτόν πως, όταν περιδιάβαινε την Πάρο πάνω στο γαϊδουράκι του, κάλυπτε τα μάτια του για να μην αποσπάται η ψυχή του από την προσευχή και πως έκανε το θαύμα του κι έβρεξε και σώθηκε το νησί, όταν κινδύνευε από αφανισμό μετά από μήνες ξηρασίας. Ο δρόμος για το μοναστήρι ξεκινά λίγο έξω από τη Μάρπησσα

σελίδα Ι page Ι 30

Η εναλλαγή όγκων και επιπέδων, η σκιά και το φως προσδίδουν στο χώρο αυτή την αιθέρια πλαστικότητα των Κυκλάδων.

Volumes and surfaces, light and shade give to the place the subtle plasticity of the Cyclades.

It seems that the monastery was built around 1610-1630 and very soon was renovated and became quite well known thanks to the monks who retired there and especially Saint Arsenios, the patron saint of the island. Saint Arsenios , who lived in the 19th century and marked Paros with his personality, was a deeply pious and educated monk and teacher. They say about him that when he travelled in Paros on his little donkey, he would cover his eyes so as not to distract his soul from prayer and that he performed a miracle and it rained after

σελίδα Ι page Ι 31

και καθώς ανεβαίνει την πλαγιά, η θέα γίνεται πιο συγκλονιστική σε κάθε στροφή. Σκαρφαλωμένο στην πλαγιά σε υψόμετρο 310 μ, με το Φάραγγα καταπράσινο να ανοίγεται λίγο πιο κάτω, το μοναστήρι εποπτεύει όλη την ανατολική Πάρο, τη θάλασσα και την Νάξο απέναντι.

Ο κάτασπρος θόλος και η ξύλινη πέργκολα με φόντο το γαλάζιο του ουρανού και της θάλασσας.

Εξωτερικά μοιάζει με φρούριο, με τα κελλιά να περιβάλλουν την κεντρική αυλή όπου και το καθολικό, η εκκλησία δηλαδή του Αγίου Γεωργίου. Για να φτάσεις στην είσοδο του μοναστηριού περνάς κάτω από ένα βόλτο, μπαίνοντας στην αυλή βλέπεις την εκκλησία στα δεξιά και το αρχονταρίκι αριστερά. Οι πόρτες είναι χαμηλές, σκύβουμε για να μπούμε, για να θυμόμαστε πάντα μία από τις βασικές αρετές του μοναχού: την ταπεινότητα.

Τhe white dome and the wooden pergola against the blue sky and the sea.

σελίδα Ι page Ι 32

many months of drought and the island was saved from total devastation.

The road for the monastery starts a little off the village of Marpissa and winds uphill offering at each turn a breathtaking view.

Perched on the slope, at an altitude of 310 m, with the lush Farangas (ravine) a little below, the monastery oversees all of eastern Paros, the sea and Naxos across.

Externally it resembles a fortress, with the cells surrounding the central court and

σελίδα Ι page Ι 33

Πιο πέρα, λίγα σκαλιά σε φέρνουν πάνω στα κελλιά και από κεί μπορείς να θαυμάσεις το καμπαναριό, τα κυπαρίσια και την απέραντη θέα. Το μοναστήρι είναι ένα εξαιρετικό δείγμα Κυκλαδίτικης μοναστικής αρχιτεκτονικής, κάτι που η πρόσφατη αναστήλωση σεβάστηκε πλήρως. Τα πάντα εδώ αποπνέουν αρμονία και απλότητα. Απλότητα και ζεστασιά απονέει και ο πάτερ Μελέτιος, ο μοναδικός καλόγερος του Αη Γιώργη που φροντίζει το μοναστήρι και υποδέχεται τον επισκέπτη, τον πιστό ή τον περιπατητή. Για όποιον λόγο κι αν πάτε στον Αη Γιώργη είναι σίγουρο ότι φεύγοντας θα πάρετε μαζί σας λίγη από τη γαλήνη και την πνευματική ανάταση του τόπου. P

σελίδα Ι page Ι 34

Το αρχονταρίκι εκφράζει με την απλότητα του όλες τις αρετές της κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής και φιλοξενίας. Επάνω δεξιά, το καθολικό The guest room follows the rules of Cycladic architecture and hospitality.

Top right, the main chapel

the main chapel dedicated to St George. To reach the main entrance we pass under a vault, once inside the courtyard we see the church on our right and the guest room on our left. The doors are low, we have to bend to get through, reminding us of one of the basic virtues of a monk: humbleness. A little further, a few steps lead upstairs to the cells where we can admire the bell tower, the cypress trees and the vast view.

The monastery is a fine example of Cycladic architecture, which was perfectly respected in the recent restoration. Everything here exudes harmony and simplicity. Father Meletios, the only monk of the monastery takes care of it and receives, with simplicity and warmth, the pilgrim, the visitor, the hiker.

Whatever the reason was that brings you to Agios Georgios in Marpissa, it is certain that when leaving, you’ll take with you some of the peace and spirituality of the place. P

ΠΑΝΤΕΛΑΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε. ΠΑΝΕΜΠΟΡΙΚΗ ΛΕΥΚΩΝ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΙΔΩΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ

Αντλίες, κρουστικά, γεννήτριες, βυτία Βότσαλα, πετρώματα Ζωοτροφές, ταϊστρες, ποτίστρες Ιμάντες, συρματόσκοινα, μουσαμάδες Καλαμωτές Κάρβουνα Καρότσια, σκαλωσιές, μπετονιέρες Κοιλοδοκοί, στραντζαριστά, λαμαρίνες, μαύρα, γαλβανιζέ, ίνοξ Κοντέϊνερ Κτίσιμο με YTONG-κισσηρόλιθο τούβλα

Μεγάλη ποικιλία εργαλείων κήπου & οικοδομής Ενεργειακά Παραγωγή ασβέστη τζάκια, τζάκια, Πλάκες Καρύστου-Αλβανίας ψησταριές, Σίδερα, πλεγματα φούρνοι, Συρματοπλέγματα σόμπες Τσιμεντόπλακες, τσιμεντοσωλήνες καλούπια για πηγάδια & βόθρους Υδραυλικά είδη, λάστιχα ποτίσματος Υλικά μονώσεων, κόλλες, στεγανωτικά, χρώματα

Ποιοτικά προϊόντα σε προσιτές τιμές, μέριμνα, σεβασμός και άμεση εξυπηρέτηση των πελατών μας.

ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ - ΠΑΡΟΣ ΤΗΛ: 22840 41598, ΚΙΝ: 6944 556610, FAX: 22840 42936, www.Pantelaios.gr, Email: info@pantelaios.gr σελίδα Ι page Ι 35

μάρμαρο marble Τα μυστικά των αρχαίων λατομείων Secrets of the ancient quarries

Σε αντιδιαστολή με τον –μάλλον υπερβολικό– μαρμαρόστρωτο δρόμο που μοιάζει να οδηγεί στο... πουθενά, ο όλος χώρος των λατομείων δίνει μια εικόνα εγκατάλειψης. Μοναδική και εξαιρετικά ευχάριστη εξαίρεση τα σμιλεμένα από μάρμαρο σύγχρονα γλυπτά που βρίσκονται σε διαμορφωμένο ανοικτό χώρο κοντά στα αρχαία λατομεία. Πρόκειται για έργα ελλήνων γλυπτών που λαξεύτηκαν επιτόπου στα πλαίσια του 1ου Συμποσίου Γλυπτικής Πάρου το καλοκαίρι του 2011.

Έγραφε πριν μερικές δεκαετίες ένας γάλλος ελληνιστής, ο Αντρέ Μπονάρ, θέλοντας να τονίσει την ιδιαίτερη φυσιογνωμία που προσέδωσε στο νησί το περίφημο παριανό μάρμαρο, ένα υλικό που μάγεψε τους καλλιτέχνες της αρχαιότητας και αποτέλεσε την πρώτη ύλη από την οποία σμιλεύτηκαν πάμπολλα αριστουργήματα της αρχαίας γλυπτικής και αρχιτεκτονικής, όπως ο Ερμής του Πραξιτέλη, η Αφροδίτη της Μήλου, η Νίκη της Σαμοθράκης, η Νίκη του Παιωνίου στην Ολυμπία, τα γλυπτά του Μαυσωλείου της Αλικαρνασσού ή αυτά του ναού της Αρτέμιδος στην ‘Εφεσο... Δεκάδες λατομεία μαρμάρου -τα περισσότερα επιφανειακά, αλλά και ορισμένα υπόγεια- έχουν ανοιχτεί στο πέρασμα των αιώνων σε διάφορα σημεία του νησιού: στον Κώστο, στην Νάουσα, στα Θαψανά, στο Χωριδάκι, στο Δρυό κ.ά. Ανάμεσα, όμως, σε όλα αυτά ξεχώριζαν από παλιά τα αρχαία υπόγεια λατομεία σελίδα Ι page Ι 36

«Το νησί της Πάρου είναι ένα κομμάτι μαρμάρου που αναδύεται από τα κύματα του Αιγαίου».

«The island of Paros is a piece of marble emerging from amongst the waves of the Aegean Sea».

Κείμενο, φωτογραφίες:

Αλέξης Πετίδης

Wrote Andre Bonard, a French hellenist, a few decades ago, intending to stress the particular physiognomy of the island, derived from the famous Parian marble, a material which cast a spell on the artists of antiquity. It was the raw material out of which numerous masterpieces of ancient sculpture and architecture were made, such as Praxiteles’ Hermes, Aphrodite of Melos, Nike of Samothrace, Nike of Paeonios in Olympia, the sculptures of the Mausoleum in Halicarnassus and those of the Temple of Artemis in Ephesus.

Scores of marble quarries, most of them at surface level with a few

Unlike the rather exaggerated marble paved road seeming to be leading nowhere, the whole quarry area gives an impression of abandonment. A uniquely exquisite exception, the modern marble sculptures found in the specially formed plateau near the ancient quarries. These sculptures were produced in situ by Greek artists who took part in the 1st Sculpture Symposium of Paros in the summer of 2011.

στο Μαράθι, σε απόσταση περίπου 5 χιλιομέτρων από την Παροικιά. Η φήμη τους είναι δικαιολογημένη, καθώς εδώ έβγαινε ο περίφημος «λυχνίτης», η καλύτερη και πιο σπάνια ποιότητα παριανού μαρμάρου: ένα μάρμαρο χιονόλευκο, λεπτόκοκκο, με μοναδική διαπερατότητα από το φως, το οποίο προσέδιδε μια ανεπανάληπτη πλαστικότητα στα γλυπτά και γι’ αυτό χρησιμοποιείτο μόνο στην αγαλματοποιία. Υπήρχε, βέβαια, και μία «δεύτερη» ποιότητα λευκού παριανού μαρμάρου, ο λεγόμενος «λευκός λίθος». Πιο χονδρόκοκκος και λιγότερο φωτοδιαπερατός, αυτός χρησιμοποιείτο για την κατασκευή κτιρίων και ναών. Τα λατομεία στο Μαράθι απλώνονται στις δύο πλευρές μιας λαγκαδιάς που έχει ανοίξει στις πλαγιές του βουνού ένας χείμαρρος, ο Σκαρπαθιώτης. Σκάβοντας τη γη με τα νερά του, ο χείμαρρος αυτός αποκάλυψε στους αρχαίους την ύπαρξη του λυχνίτη. Στην αρχή, βέβαια, η εξαγωγή ήταν επιφανειακή.

Ο Ερμής του Πραξιτέλη, η Αφροδίτη της Μήλου, η Νίκη της Σαμοθράκης, τα γλυπτά της Αλικαρνασσού σμιλεύτηκαν από αυτό το υλικό που μάγεψε τους καλλιτέχνες της αρχαιότητας

underground ones, were opened over the centuries at various spots on the island, at Kostos, Naoussa, Thapsana, Horidaki, Dryos and so on. Among them, most distinguished are the underground ones in Marathi, about 5 kilometres from Paroikia. Their fame is not without reason, as they were home to the renowned “lyhnitis”, the best and rarest quality of Parian marble: white as Praxiteles’ Hermes, Aphrodite of Melos, Nike of snow, fine grain, exquisitely transparent, Samothrace, the Mausoleum offering unprecedented plasticity to the of Halicarnassus were carved sculptures, hence it was mainly used for statue making. There was also a “second” out of this material that cast a spell on the artists of quality of white Parian marble, the socalled “white rock”. Thicker and antiquity σελίδα Ι page Ι 37

less transparent, was mainly used for the construction of buildings and temples.

The quarries in Martathi extend on both sides of a valley formed by the Skarpathiotis, a stream that runs on the mountain slopes. Its waters digging into the soil, the stream revealed the “lyhnitis” to the ancient inhabitants of the island.

Initially they would only quarry on the surface, but later, when the surface sources ran dry but demand was constantly increasing, ancient marble quarrymen followed the veins of marble under the ground, building tunnels and underground halls. It was an extremely tiring and difficult job. The quarrymen, skilled technicians, usually slaves but very often free men as well, worked with various types of hammers, round, square and pointed ones, extremely heavy ones, cutters, needles and a number of other tools. Facing a wall of marble, they used to follow the downhill direction of the veins and cleared the upper part of the material, thus creating a narrow roof allowing enough space for one worker lying sideways to dig. Next the sides and the back was freed, so that a huge square shaped volume of marble emerged from the ground. This was later detached from the rock using iron wedges placed around its base. In the darkness of the depths of the earth work was carried out with aid of torches, “lyhni”, which probably provided the rock with its name, “lyhnitis”.

Ωστόσο, κάποια στιγμή το επιφανειακό υλικό τέλειωσε, η ζήτηση όμως ήταν τόσο μεγάλη, ώστε οι αρχαίοι συνέχισαν να ακολουθούν το κοίτασμα που κατηφόριζε μέσα στη γη, σκάβοντας υπόγειες στοές και αίθουσες. Ήταν μια πολύ κουραστική και δύσκολη δουλειά. Οι λατόμοι -ειδικοί τεχνίτες, συνηθως δούλοι αλλά και αρκετοί ελεύθεροι- δούλευαν με σφυριά, πικούνια (μυτερά σφυριά), μαντρακάδες, βαριές, βαριοπούλες, κοπίδια, βελόνια, σφήνες, μοχλούς και άλλα εργαλεία. Έχοντας μπροστά τους έναν «τοίχο» μαρμάρου, ακολουθούσαν τη φυσική, κατηφορική κλίση του κοιτάσματος και απομάκρυναν καταρχήν το πάνω-πάνω τμήμα του υλικού, δημιουργώντας έτσι μια στενή οροφή στην οποία ίσα-ίσα που χώραγε πλαγιαστός ένας άνθρωπος –ο τεχνίτης που την έσκαβε. Στη συνέχεια «ελευθέρωναν» τα πλαϊνά και την πίσω πλευρά, ώστε να δημιουργηθεί ένας τετράγωνος όγκος που ξεπρόβαλε από το έδαφος. Αυτός τελικά αποκολλείτο από το υπόλοιπο πέτρωμα με τη βοήθεια σιδερένιων σφηνών που τοποθετούνταν περιμετρικά στη βάση του. Στα σκοτεινά έγκατα της γης η όλη δουλειά γινόταν με τη βοήθεια λύχνων (φαναριών), απ’ όπου πιθανότατα πήρε και το όνομά του ο λυχνίτης. σελίδα Ι page Ι 38

Στα σκοτεινά έγκατα της γης η όλη δουλειά γινόταν με τη βοήθεια λύχνων (φαναριών), απ’ όπου πιθανότατα πήρε και το όνομά του ο λυχνίτης.

In the darkness of the depths of the earth work was carried out with aid of torches, “lyhni”, which probably provided the rock with its name, “lyhnitis”.

Although the first use of Parian marble is recorded in the 4th millennium B. C., the Marathi underground quarries were opened in the 7th century B. C. Until the 5th century marble trade brought a great reputation, fame and wealth to Paros, which gradually decreased after the discovery of Pentelic marble in Athens, which was a lot easier to carry. Lyhnitis, nevertheless, never ceased to be in demand, but its exploitable deposits ran dry at around 300 B. C. Other qualities of marble, however, kept being in use until Roman times. After the 2nd century A. D. interest in the quarries withered and with very few exceptions the quarries remained inactive until the establishment of the modern Greek state.

After the war for independence in 1821, the industrial revolution arrived quite late in the newly born Greek state and, oddly enough, triggered an explosion of mining activity on the Greek islands. The first efforts made in Paros to re-activate the quarries in Marathi started in 1840, initially with the dreamer architect Stamatis Kleanthis, the first city planner of Athens, and were continued by a French company, but to no avail. In 1878 Belgian businessmen in collaboration with Greek land owners founded the

ΠΙΣΙÎ?Α ΠΙΣΙÎ?Α| ÎœÎ&#x;Î?ΊΣΗ | ÎœÎ&#x;Î?ΊΣΗ Î§ÎĄÎŠÎœÎ‘ Î§ÎĄÎŠÎœÎ‘| ΕΠΕÎ?ΔμΣΗ | ΕΠΕÎ?ΔμΣΗ| |ΔÎ&#x;ÎœÎ—ÎŁÎ— ΔÎ&#x;ÎœÎ—ÎŁÎ— Â&#x;Â˜ÂĄÍ?Â?Â?Š|Š¥͓ž§Â?Â?Š|Š§“ žœÂ?¥͓¨ Â&#x;Â˜ÂĄÍ?Â?Â?Š|Š¥͓ž§Â?Â?Š|Š§“ žœÂ?¥͓¨

Í…Í‚Â…ĚżĚ¸ÍƒĚ¸ÂŠ{Í Ě˝Í ÍƒĚźÍƒĚ¸ Í…Í‚Â…ĚżĚ¸ÍƒĚ¸ÂŠ{Í Ě˝Í ÍƒĚźÍƒĚ¸ ĚżÍ Í€Â… ̟Š|Š ÍƒĚşv̸̀… Ěź ĚżÍ Í€Â… ̟Š|Š ÍƒĚşv̸̀… Ěź ”Â&#x;”Â?Â“Í˜ÂĄÂ”Â˜ÂĽÂŠÂšÂ˘Â˜Â Í?¤Â?Š|ŠÂ&#x;›Â?šÍ?“˜Â?Š|Šœ͓ œÂ? Â?Š|ÂŠÂ•Â§ÂĄÂ˜ÂšÍ“ÂŠÂ&#x;Â”Â˘Â ÍšÂœÂ?¢Â? ”Â&#x;”Â?Â“Í˜ÂĄÂ”Â˜ÂĽÂŠÂšÂ˘Â˜Â Í?¤Â?Š|ŠÂ&#x;›Â?šÍ?“˜Â?Š|Šœ͓ œÂ? Â?Š|ÂŠÂ•Â§ÂĄÂ˜ÂšÍ“ÂŠÂ&#x;Â”Â˘Â ÍšÂœÂ?¢Â?

4SeasonsSpa 4SeasonsSpa

22840 52651

22840 52661

www.baliosparos.gr

baliosltd@gmail.com

22840 52651

22840 52661

www.baliosparos.gr

baliosltd@gmail.com

Š Š Š Š

baliosltd@gmail.com baliosltd@gmail.com baliosltd@gmail.com www.baliosparos.gr www.baliosparos.gr

ΚπΝι Οι Οξ έπ Ρ Ď„ Ďƒ ÎŹ Ď„ Îą Nέο Îş Ď…ĎƒÎą Ďƒ τΡ Î?ÎŹÎż 40 52494 τΡΝ.: 228

Paros island, Parikia, tel.: 22840 23201 email: woodenland2000gr@yahoo.com ĎƒÎľÎťÎŻÎ´Îą Ι page Ι 39

Belgian Company of Parian Marble, which, in a unique effort, builds engine sheds, winch sheds, accommodation and offices near the quarries, a factory for marble cutting in Paroikia, a railroad with rock carrying wagons and buys a ship for transporting the marble! A new aisle is opened providing access to the ancient quarry, the existing one is widened, new tunnels are curved, in short the quarry is completely renovated. After having spent a fortune, about 5,800 thousand francs, the company interrupts work in 1881 due to unreasonable expenditure and, consequently, it comes into Greek hands and starts operating under a new name, Greek Company of Parian Marbles.

Essentially, however, the whole effort resulted in emptying the quarries of thousand cubic metres of pebble, stones and other small pieces left behind by ancient quarrymen, when filling up with useless materials the quarried spaces.

When this enormous amount of material had been taken away, it was made clear that all useful quantities of lyhnitis had been already removed by the ancient quarrymen. So in 1884 the Greek Company of Parian Marbles went bankrupt. Minor efforts made later on had no better luck and the area was left in peace. Whatever quantities of lyhnitis are still there, must be lying at the very depths of Parian land...

Αν και η πρώτη χρήση παριανού μαρμάρου χρονολογείται στην 4η χιλιετία π.Χ., τα υπόγεια λατομεία στο Μαράθι πρωτανοίχθηκαν κάπου στον 7ο αιώνα π.Χ. Μέχρι και τον 5ο αιώνα π.Χ. το εμπόριο του μαρμάρου χάρισε φήμη, δόξα και χρήμα στην Πάρο, κάτι που άρχισε σιγά-σιγά να αλλάζει με την αξιοποίηση του πεντελικού μαρμάρου στην Αθήνα, του οποίου η μεταφορά ήταν πολύ πιο εύκολη. Ο λυχνίτης βέβαια δεν έπαυσε να έχει ζήτηση, όμως τα αξιοποιήσιμα κοιτάσματά του εξαντλήθηκαν γύρω στο 300 π.Χ. Παρ’ όλα αυτά, οι άλλες ποιότητες παριανού μαρμάρου εξακολούθησαν να χρησιμοποιούνται έως και τα ρωμαϊκά χρόνια. Μετά το 2ο αιώνα μ.Χ. το ενδιαφέρον γι’ αυτό ατόνησε και με κάποιες σποραδικές εξαιρέσεις τα λατομεία έμειναν ουσιαστικά αναξιοποίητα μέχρι την... ίδρυση του ελληνικού κράτους. Μετά την επανάσταση του 1821 η βιομηχανική επανάσταση φθάνει αργοπορημένα στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος και κατά παράδοξο τρόπο ξεκινά με μία έκρηξη μεταλλευτικής δραστηριότητας στα νησιά. Στην Πάρο οι πρώτες προσπάθειες επαναξιοποίησης των αρχαίων λατομείων στο Μαράθι ξεκινούν το 1840 καταρχήν από τον ονειροπόλο αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη, τον δημιουργό των πρώτων σχεδίων της Αθήνας, και στη συνέχεια από μία γαλλική εταιρεία, χωρίς όμως αίσιο αποτέλεσμα. Το 1878 Βέλγοι επιχειρηματίες σε συνεργασία με Έλληνες κτηματίες ιδρύουν την Βελγική Εταιρεία Μαρμάρου της Πάρου, η οποία σε μια πρωτοφανή προσπάθεια κτίζει σελίδα Ι page Ι 40

Έξω από το Λατομείο των Νυμφών, στη νοητή συνέχεια των δύο διαδρόμων του, βρίσκουμε δύο ερειπωμένα κτίρια του 19ου αιώνα. Πρόκειται για τα μηχανοστάσια των βαρούλκων που έβγαζαν το υλικό από το λατομείο.

Outside the quarry of the Nymphs, as an imaginary continuation of its two aisles, stand two dilapidated 19th century buildings.

These used to be the winch sheds through which the quarried materials were taken out to the surface.

A little further outside Marathi, a wide marble paved road starting at a turning of the Paroikia-Lefkes road, later turns into a soil path and takes us to the best known ancient quarry, the one on the eastern side of the valley. Two aisles link this quarry with the world outside. We first come to the northern one going down into the ground with well built walls, looking like the dwarf city in the Lord of the Rings. Its well preserved entrance is evident of its age: it’s the one opened in the 19th century to serve as a new way into the ancient quarry.

A bit further away a relatively spacious cave opens up under enormous masses of marble marking the spot of the second aisle leading to the quarry. It is the ancient entrance to it, verified by the hellenestic sculpture dedicated to the Nymphs dated back to 350 B.C. Carved on the left side of the rock, behind the railing which has been placed there to protect the cave from vandalism. The sculpture gave its name to the quarry, “The quarry of the Nymphs”.

The quarry of the Nymphs is 200 m long and 50-120 m wide. In ancient mines large square columns of rock were left to serve as roof support. In later times illegal quarrymen took away many of those columns resulting in the ceiling giving way. Moreover, the residues of

ΓΕΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΠΑΡΟΥ

Σεβασμός στη μεταφορά σας! Έδρα: Πάρος Παρασπόρος Παροικιάς Τηλ: 22840 23669 Fax: 2284025005 e mail: argparos@otenet.gr Yποκατάστημα Αθηνών: Χατζηανέστη 15 & Στρατηγού Μακρυγιάννη Αγ. Ι. Ρέντη Αθήνα Τηλ: 210 3457755 Fax: 210 3459056

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ κερδίστε χρήματα από τον ήλιο!

Φωτοβολταϊκά & αιολικά συστήματα Γιάννης & Σταμάτης Βιτζηλαίος, Μάρπησσα, σελίδα Ι page Ι 41

τηλ.: 22840 42195, e-mail: tehnofos@gmail.com

μηχανοστάσια, βαρουλκοστάσια, καταλύματα και γραφεία κοντά στα λατομεία, ένα εργοστάσιο κοπής μαρμάρου στην Παροικιά, μια σιδηροδρομική γραμμή με βαγονέτα για τη μεταφορά του πετρώματος εκεί, ενώ αγοράζει και ένα πλοίο για τη μεταφορά του μαρμάρου! Ένας νέος διάδρομος ανοίγεται για να δώσει πρόσβαση στο αρχαίο λατομείο, ο παλιός διαπλατύνεται, δημιουργούνται νέες εσωτερικές στοές και ουσιαστικά το λατομείο αναμορφώνεται ριζικά. Αφού έχει ξοδέψει μια ολόκληρη περιουσία (κάπου 5.800.000 φράγκα), η εταιρεία διακόπτει το 1881 τις εργασίες λόγω «ασωτεύσεως των χρημάτων», περνά σε ελληνικά χέρια και συνεχίζει με ένα νέο όνομα: Ελληνική Εταιρεία των Μαρμάρων της Πάρου. Ουσιαστικά, όμως, όλη αυτή η προσπάθεια έχει ως μοναδικό αποτέλεσμα την απομάκρυνση από το εσωτερικό του λατομείου χιλιάδων κυβικών μέτρων από χαλίκια, πέτρες και άλλα μικρά κομμάτια μαρμάρου που είχαν αφήσει πίσω τους οι αρχαίοι λατόμοι, όταν γέμιζαν με άχρηστο υλικό της εξόρυξης τους χώρους που είχαν ήδη δουλέψει. Και όταν αυτός ο τεράστιος όγκος υλικού απομακρύνθηκε, έγινε φανερό ότι οι αρχαίοι είχαν εξαντλήσει όλο τον όγκο αξιοποιήσιμου λυχνίτη. Έτσι, το 1884 η Ελληνική Εταιρεία Μαρμάρου οδηγήθηκε και αυτή σε πτώχευση. Κάποιες μικρότερες προσπάθειες εξόρυξης που επιχειρήθηκαν στη συνέχεια, δεν είχαν καλύτερη τύχη και έτσι η περιοχή επέστρεψε στην ησυχία της. Ο όποιος λυχνίτης εξακολουθεί να υπάρχει στα έγκατα της παριανής γης, κρύβεται ασφαλής σε μεγάλο βάθος... Λίγο πιο έξω από το Μαράθι, ένας φαρδύς μαρμαρόστρωτος δρόμος ξεκινά από μια στροφή του δρόμου Παροικιάς-Λευκών και, αφού μετατραπεί σε χωμάτινο μονοπάτι, μας οδηγεί στο πιο γνωστό αρχαίο λατομείο, αυτό που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της λαγκαδιάς. Δύο διάδρομοι συνδέουν αυτό το λατομείο με τον έξω κόσμο. Πρώτα συναντάμε τον πιο βορεινό, που κατηφορίζει μέσα στη γη με καλοχτισμένα τοιχώματα, μοιάζοντας με είσοδο σε πολιτεία των νάνων από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. Η καλοδιατηρημένη είσοδός του μαρτυρεί και την ηλικία του: είναι αυτός που ανοίχτηκε στην προσπάθεια επαναξιοποίησης των λατομείων κατά τον 19ο αιώνα ως μία νέα είσοδος προς το αρχαίο λατομείο. Λίγο παρακάτω μια σχετικά ευρύχωρη σπηλιά που απλώνεται χαμηλά κάτω από θεόρατους μαρμάρινους όγκους, σημειώνει τη θέση του δεύτερου διαδρόμου που οδηγεί στο λατομείο. Πρόκειται για την αρχαία είσοδο σε αυτό, κάτι που πιστοποιεί το αφιερωμένο στις Νύμφες ανάγλυφο της ελληνιστικής εποχής (περ. 350 π.Χ), που είναι σκαλισμένο στο βράχο στην αριστερή πλευρά, πίσω από... κάγκελα που το προστατεύουν από βανδάλους. Στο ανάγλυφο αυτό οφείλει το λατομείο και το όνομά του: Λατομείο των Νυμφών. Το Λατομείο των Νυμφών απλώνεται σε μήκος περίπου 200 μέτρων και έχει πλάτος 50-120 μέτρα. Στα αρχαία χρόνια οι λατόμοι άφηναν μεγάλους τετράγωνους στύλους από πέτρωμα ως υποστυλώματα της οροφής. Σε μεταγενέστερες εποχές παράνομοι λατόμοι απομάκρυναν αρκετούς από αυτούς τους στύλους, με αποτέλεσμα να υποχωρήσει κατά σημεία η οροφή, ενώ μεγάλα τμήματά του είναι γεμάτα υπολείμματα της εξορυκτικής δραστηριότητας. Για αυτό το λόγο απαγορεύεται η πρόσβαση, όπως δείχνει η μεταλλική περίφραξη στις εισόδους του. Ωστόσο σε απόσταση μερικών εκατοντάδων μέτρων θα βρούμε ένα εξίσου εντυπωσιακό και πολύ πιο προσιτό υπόγειο λατομείο, στο οποίο έχουν γίνει εργασίες αποκατάστασης της εισόδου και είναι μέχρις ενός σημείου επισκέψιμο. Ακολουθώντας έναν κακοτράχαλο χωματόδρομο που ανεβαίνει στην απέναντι, δυτική πλαγιά της λαγκαδιάς φτάνουμε στο μοναστήρι του Άγιου Μηνά, ανάμεσα σε άλλα παλιά και νεώτερα λατομεία. Σχετική πινακίδα στην είσοδό του θα μας δείξει τη θέση του. Σε πολλά σημεία στην οροφή και στις πλευρές του θα δούμε τις χαρακτηριστικές καλεμιές από τα εργαλεία των αρχαίων λατόμων ενώ σε άλλα θα βρούμε λαξεμένα ή χαραγμένα με μαύρη μπογιά ονόματα επισκεπτών και παλιών ξένων περιηγητών. (Καλό θα είναι να έχουμε φακό μαζί μας...) P σελίδα Ι page Ι 42

Λατομείο των Νυμφών: οφείλει το όνομά στο αφιερωμένο στις Νύμφες ανάγλυφο της ελληνιστικής εποχής (περ. 350 π.Χ). Σκαλισμένο στο βράχο, πίσω από... κάγκελα που το προστατεύουν από βανδάλους.

Quarry of the Nymphs: it owes its name to the sculpture of the Nymphs of the hellenistic period (ca 350 B.C.). Carved on the wall behind ...a railing protecting it from vandalism.

quarrying activity fill up much of the inner space.

This is why access is not allowed and entrances are kept closed with metal fences.

However, an equally impressive and a lot more easily accessible underground quarry, the entrance of which has been restored allowing visitors to get in up to a certain point, can be found a few hundred metres away. A rather uneven dirt road leads there going uphill onto the western side of the valley toward the St. Minas monastery, amongst other older and newer quarries. A relevant sign at the entrance signposts its position. Marks from the tools of ancient quarrymen are visible on the ceiling and the sides and at other places graffiti engraved or painted in black paint reveal names of visitors and old foreign travellers. (It is advisable to carry a torch with you). P

Αλυκή: η ήρεμη δύναμη Aliki: the quiet power Κάθομαι σε ένα τραπεζάκι στην άκρη του κύματος, απολαμβάνοντας «γούνα» (ψάρι λιασμένο στον ήλιο και μετά ψημένο στα κάρβουνα) με παριανό κρασί. Μπροστά το βλέμμα ταξιδεύει στο αιγαιοπελαγίτικο γαλάζιο του ουρανού και της θάλασσας που διακόπτεται δώθε-κείθε από τα έντονα χρώματα των καϊκιών και πιο πέρα στο βάθος από τα γήινα χρώματα των απέναντι νησιών. Στα αριστερά μου, σε μια μεγάλη ξανθή παραλία, κάποια παιδιά παίζουν ξέγνοιαστα εκεί που σκάει το κύμα. Η όλη εικόνα μοιάζει να έρχεται από παλιότερες εποχές, τότε που το Αιγαίο ήταν διάσπαρτο από ήρεμα ψαροχώρια, και πράγματι το χωριό που βρίσκομαι, η Αλυκή στα νότια της Πάρου, διατηρεί ζωντανό αυτόν το χαρακτήρα.

I am sitting at a table by the sea, enjoying “gouna” (fish, dried in the sun and then grilled) with parian wine. My eye travels through aegean colours and on my left, on a large golden beach, some happy kids play with the waves. It seems like old times, when the Aegean was dotted with tranquil fishing villages and indeed the village I am in –Aliki in the south of Paros- still keeps this character.

Απλωμένη στην αγκαλιά ενός μικρού κόλπου που βλέπει νοτιοδυτικά, η Αλυκή είναι αρκετά μεγάλη ώστε να διαθέτει όλα όσα θα χρειαστεί ο επισκέπτης, διατηρώντας όμως πάντα μια ήρεμη και φιλόξενη ατμόσφαιρα, γεγονός που την καθιστά ιδανική για οικογένειες και γενικότερα για όσους θέλουν ήσυχες διακοπές. Προστατευμένες από τα μελτέμια που ταλαιπωρούν τούς καλοκαιρινούς μήνες τα κυκλαδονήσια, οι παραλίες της θα ικανοποιήσουν τους πάντες: δίπλα στον παραλιακό δρόμο με τις καφετέριες και τα ταβερνάκια, η κεντρική παραλία, μία από τις μεγαλύτερες αμμουδιές του νησιού, είναι ιδανική για τα παιδιά, ενώ σε μικρή απόσταση με τα πόδια βρίσκει κανείς και δύο άλλες όμορφες παραλίες, αυτές της Πίσω Αλυκής και του Αγ. Νικολάου. Τρία χιλιόμετρα μακρύτερα η κοσμοπολίτικη παραλία του Φάραγγα προσφέρει όλες τις ανέσεις, ενώ τα μικρά κολπάκια της περιοχής αποτελούν καταφύγιο για τους μοναχικούς. Υπάρχει επίσης καταδυτικό κέντρο στην περιοχή, αν κάποιοι έχουν διάθεση για περιπέτεια.

Spread out in a small bay facing south, Aliki is big enough to have everything you will need, but still maintains a calm and welcoming atmosphere, something that makes it ideal for families and for those who want a quiet holiday.

Its beaches, protected from the strong north winds that prevail in the Cycladic islands during the summer, will satisfy everyone: there is also a diving center in the region, for those feeling adventurous.

Ακόμη και αν βρεθείτε ως απλοί επισκέπτες στην Αλυκή, αξίζει να κάνετε μία βόλτα στο γραφικό λιμανάκι της, να δοκιμάσετε τα ταβερνάκια της που προσφέρουν φρέσκο ψάρι, ντόπια κρέατα και παραδοσιακά πιάτα σε πολύ καλές τιμές ή να πιείτε έναν καφέ ή ένα ποτό απολαμβάνοντας το ηλιοβασίλεμα. Μην αμελήσετε, επίσης, να κάνετε μια επίσκεψη στο μουσείο κυκλαδικής λαογραφίας του αυτοδίδακτου καλλιτέχνη Μπ. Σκιαδά και να δείτε τα αναπαλαιωμένα πέτρινα πηγάδια και τις πλύστρες στη γειτονική Αγκαιριά. P

Even if you are just a visitor to Aliki, it is worth to take a promenade along its picturesque port, try its taverns that offer fresh fish, local meats and traditional dishes at very reasonable prices or sip a coffee while enjoying the sunset.

Also, do not forget to make a visit to the Folklore Museum of Cycladic Civilization, made by the self-taught artist B. Skiadas, and to the unique stone wells and laundresses that were recently restored in neighboring Ageria. P σελίδα Ι page Ι 43

Έκπτωση 20%

για το 2012 & 2013 & μία δωρεάν ξενάγηση στην Πάρο για όλους τους αναγνώστες του Parola!

Εάν επιθυμείτε να νιώσετε τις ομορφιές της Πάρου σε έναν όμορφο, ζεστό χώρο με οικογενειακή φιλοξενία και επαγγελματισμό, το “CAPTAIN’S ROCKS” θα χαρεί να σας φιλοξενήσει!!! Νέα Χρυσή Ακτή (Tσερδάκια) - Μάρπησσα - Πάρος Τηλ.:(+30-22840) 41630, 41159, 41244 Φαξ.(+30-22840) 41195, 41944 Email: info@captainsrocks.gr

Η «Άποψη» και αυτή τη σαιζόν με την συνεργασία των εταιρειών Ysatis Raxevsky Skondras DoCa B- Activo Just Perfect Mexx Mat Fashion Φροντίζει για την εμφάνιση και την ψυχολογία σας μέσα από τις κολεξιόν ρούχων και αξεσουάρ τόσο για την γυναίκα όσο και για τον άντρα.

σελίδα Ι page Ι 44

Μαρία Χανιώτη Παραλία Αλυκής τηλ.: 22840 92217 κιν.: 6930.900.903

Ο ΠΑΡΑ∆ΟΣΙΑΚΟΣ ΦΟΥΡΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΚΑΙΡΙΑΣ

αρτοποιήματα & ζαχαροπλαστική, Αλυκή Πάρου, τηλ.: 22840 91378 Με οδηγό την παράδοση και από μεγάλη αγάπη στις παλιές αυθεντικές νησιώτικες συνταγές, στον Παραδοσιακό Φούρνο της Αγκαιριάς, της οικογένειας του Γεωργίου Χανιώτη, φροντίζουμε και παράγουμε τα προϊόντα μας με πολύ μεράκι. Ένα από αυτά είναι οι γνωστές κριθαροκουλούρες μας, κατασκευασμένες με αγνά υλικά και δικά μας κριθάρια ή συμπληρώνοντας τη δική μας σοδιά πάντα με παριανά κριθάρια, που αλέθουμε στο μύλο μας και κοσκινίζουμε με πολύ φροντίδα, διατηρώντας την παλιά, καλή συνταγή παρασκευής τους. Υποσχόμενοι την ποιότητα, προσφέρουμε στους πελάτες μας πάντα φρέσκα προϊόντα. Εκτός από τις κριθαροκουλούρες θα βρείτε μια πλούσια ποικιλία παραδοσιακών παρασκευασμάτων από αγνά υλικά, με τη γνησιότητα που εγγυόμαστε εδώ και χρόνια σε οτιδήποτε προσφέρουμε στο κατάστημά μας.

σελίδα Ι page Ι 45

αρχαιολογία archaeology

Δεσποτικό - θέση Μάντρα.

Αυτή η μάντρα έκρυβε πολλά μυστικά Despotiko - site Mandra. The excavations beneath the animal pen

Κείμενο:

Αυγή Καλογιάννη

σελίδα Ι page Ι 46

Το Δεσποτικό, το μικρό νησάκι που βρίσκεται δυτικά της Αντιπάρου, απέναντι από τον Αη Γιώργη, είναι μόλις ένα από τα εκατόν ενενήντα ακατοίκητα νησιά, που μαζί με τα τριάντα κατοικημένα, αποτελούν το σύμπλεγμα των Κυκλάδων. Το μοναδικό αυτό σύμπλεγμα νησιών μας έχει δώσει μερικά από τα πιο συγκλονιστικά έργα της ελληνικής τέχνης. Κάτω από το δυνατό φως του Αιγαίου οι νησιώτες τεχνίτες σμίλεψαν πριν από 5000 χρόνια τα κυκλαδικά ειδώλια και συνέχισαν με τους αρχαϊκούς κούρους με τα αμυγδαλωτά μάτια, τις ανάλαφρες κόρες αλλά και τα αριστουργήματα της κλασικής εποχής. Κεντρική θέση στην άνθιση αυτή της γλυπτικής κατείχε η Πάρος. Προικισμένο

Despotiko is a small island that lies west of Antiparos, across from Ag.Georgios and it’s only one out of 190 uninhabited islets and 30 major islands that form the Cyclades. This unique group of islands has given us some of the most outstanding works of Greek art. Under the strong Aegean light the islands’ craftsmen carved, some 5 000 years ago, the Cycladic idols and continued with the archaic kouros, with their almond shaped eyes, the airy kores and the masterpieces of the classical period. Sculpture flourished on the islands and Paros held a leading part in it. Endowed with the best quality of marble, the island quickly developed a special relation to the beautiful rock, a relation still maintained.

Το Δεσποτικό ήταν ενωμένο στην αρχαιότητα με το Τσιμηντήρι με ισθμό. Στο βάθος η Αντίπαρος. Αριστερά: η αναπαράσταση του ιερού. Αριστερά πάνω: η μάντρα χτισμένη με θραύσματα και αρχιτεκτονικά μέλη από το ιερό.

Despotiko was connected to Tsimintiri through an isthmus.

At a distance Antiparos.

Left: A reconstruction model οf the sanctuary.

Top left: the wall built of fragments and architectural members from the sanctuary.

Στο μικρό νησί του Δεσποτικού, το οποίο βρίσκεται σε καίρια θέση μιας πολυσύχναστης θαλάσσιας οδού, μεταξύ σημαντικών νησιών της αρχαιότητας, ήκμασε ένα ιερό με μεγάλη ακτινοβολία που συγκέντρωνε πιστούς απ ’όλο τον ελλαδικό χώρο.

με την καλύτερη ποιότητα μαρμάρου, το νησί ανέπτυξε γρήγορα μια ιδιαίτερη σχέση με το πανέμορφο πέτρωμα, σχέση που διατηρείται ως σήμερα. Χάρη στο πολύτιμο υλικό η Πάρος πλούτισε, δημιούργησε σημαντική σχολή γλυπτικής κι έκανε εξαγωγή μαρμάρου και γλυπτών σε όλα τα σημαντικά κέντρα της εποχής. Την ακτινοβολία και τη δύναμη της Πάρου κατά την αρχαϊκή και κλασική εποχή έρχεται να επιβεβαιώσει η ανακάλυψη στο Δεσποτικό σημαντικού ιερού που ανασκάπτει εδώ και δεκαπέντε χρόνια ο αρχαιολόγος Γιάννος Κουράγιος. «Στο μικρό νησί του Δεσποτικού, το οποίο βρίσκεται σε καίρια θέση μιας πολυσύχναστης θαλάσσιας

In the small island of Despotiko, situated among very important artistic and financial centers, a sanctuary of panhellenic brilliance gathered worshipers from all over Greece.

Thanks to the valuable material, the island became prosperous, created a remarkable school of sculpture and exported marble and sculptors to all the important centers of the time. The influence and power of Paros during the archaic and classical period is confirmed by the discovery on Despotiko of an important sanctuary that Yannos Kourayos has been excavating for the last fifteen years.

“It seems that in this small island of Despotiko, which is situated between very important artistic and financial centers, there was a sanctuary with a panhellenic brilliance that gathered worshipers from all over Greece. Apollo, god of light and music, symbol of lyricism and harmony, was the σελίδα Ι page Ι 47

Ο λατρευτικός περίβολος περιέκλειε τον ναό και το λίγο χαμηλότερο εστιατόριο ενώ στο κέντρο η ημικυκλική εξέδρα ταυτίζεται με το βωμό. Τhe sacred precinct included the temple and the slightly lower dining room while the semicircular exedra in the centre is identified as the altar.

οδού, μεταξύ σημαντικών νησιών της αρχαιότητας, ήκμασε ένα ιερό με μεγάλη ακτινοβολία που συγκέντρωνε πιστούς απ ’όλο τον ελλαδικό χώρο. Η λατρεία του Απόλλωνα, θεού του φωτός και της μουσικής, συμβόλου του λυρισμού και της αρμονίας ήταν μία από τις κυριότερες λατρείες στις Κυκλάδες. Σύμφωνα με την παράδοση, στις Κυκλάδες υπήρχαν 22 ιερά αφιερωμένα στον θεό Απόλλωνα. Ένα από αυτά ήταν και το ιερό του Δεσποτικού.», ανέφερε στη φετινή του διάλεξη στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης για την Πάρο και το Δεσποτικό ο Γιάννος Κουράγιος, ο άνθρωπος που τα τελευταία χρόνια έχει συνδέσει το όνομά του με τις ανασκαφές στο Δεσποτικό. Δεν είναι πρώτη φορά που γίνονται αρχαιολογικές ανασκαφές στο Δεσποτικό. Πρώτα ο Χρ. Τσούντας τον 19ο αι. ερεύνησε δύο πρωτοκυκλαδικά νεκροταφεία της 3ης χιλιετίας π.Χ. ενώ το 1959 ο Ν. Ζαφειρόπουλος ερεύνησε κι άλλους τάφους της ίδιας εποχής στα Ζουμπάρια. Τώρα όμως πρόκειται για κάτι τελείως διαφορετικό, κάτι που αποδεικνύει ότι η ιστορία του νησιού συνεχίστηκε στη θέση Μάντρα μετά από την σελίδα Ι page Ι 48

Σύμφωνα με την παράδοση, στις Κυκλάδες υπήρχαν 22 ιερά αφιερωμένα στον θεό Απόλλωνα. Ένα από αυτά ήταν και το ιερό του Δεσποτικού.

most worshiped deity in the ancient Cyclades.

According to tradition there were as many as 22 shrines dedicated to the god Apollo throughout the Cyclades. One of them was the Despotiko sanctuary”, mentioned in his lecture in the Museum of Cycladic Art this year Yannos Kourayos, the man who in the last years has connected his name with the excavations on Despotiko.

This is not the first time archaeological excavations take place on Despotiko. First, Christos Tsountas in the late nineteenth century excavated two early Cycladic cemeteries of the 3rd millennium B.C. at the sites of Livadi and Zoumbaria. Later in 1959 N.Zapheiropoulos explored more graves of the same period in Zoumbaria. But now we have something different, something that proves that the island’s history goes beyond the Cycladic civilization at the site of Mandra. The island of Despotiko has been identified as ancient Prepesinthos mentioned

by Strabo and Pliny and as the Sigilo of the maritime maps of the 15th,16th and 17th century, when it was entirely destroyed by pirates and abandoned.

In fact there is an old story about how the famous

Στο ιερό υπήρχαν κτίρια για τη λατρεία και βοηθητικά κτίρια για τις ανάγκες του ιερατείου και των επισκεπτών.

In the sanctuary there were buildings for worship and auxiliary structures for the needs of the priests and the visitors.

εποχή του Κυκλαδικού πολιτισμού. Το Δεσποτικό έχει ταυτιστεί με την αρχαία Πρεπέσινθο, που αναφέρει ο Στράβων και ο Πλίνιος και το Sigilo , που αναφέρουν οι ναυτικοί χάρτες του 15ου,16ου και 17ου αιώνα, οπότε και καταστράφηκε εντελώς από πειρατές και εγκαταλείφθηκε. Υπάρχει μάλιστα προφορική παράδοση που αναφέρει ότι ο περιβόητος Γάλλος πειρατής Ντανιέλ καταδιωκόμενος από τους Τούρκους, ζήτησε από τους κατοίκους του Δεσποτικού να τον κρύψουν, εκείνοι όμως τον παρέδωσαν. Για να εκδικηθούν το θάνατό του, οι σύντροφοί του κατέσφαξαν τους κατοίκους και λεηλάτησαν τον οικισμό. Με το φάντασμα του πειρατή λοιπόν να τριγυρνάει τις νύχτες στο νησί και τις κατσίκες να βόσκουν αμέριμνες τη μέρα, ξεκίνησαν με μεγάλες δυσκολίες οι πρώτες έρευνες το 1997 ενώ οι συστηματικές ανασκαφές άρχισαν μόλις το 2002, μετά την κατασκευή του μώλου με χορηγία του Αντιπαριώτη Γιάννη Πατέλη. Τότε ήταν που βρέθηκε και ο θησαυρός των 600 αντικειμένων που ήταν θαμμένα κάτω από το δάπεδο ενός δωματίου του «ναού». Φάνηκε λοιπόν ότι επρόκειτο

According to tradition there were as many as 22 shrines dedicated to the god Apollo throughout the Cyclades. One of them was the Despotiko sanctuary.

French pirate Daniel persecuted by the Turks, turned to the inhabitants of Despotiko for help, but they handed him over. To take revenge for his death, some time later his companions slaughtered the inhabitants and plundered the island.

So, with the pirate’s ghost wandering around the island during the night and the goats happily grazing during the day, research began with great difficulty in 1997 whereas the systematic excavation started just in 2002, after the pier was built thanks to Yannis Patelis from Antiparos.

It was then that a treasury of 600 objects was discovered, buried under the floor of one of the rooms of the “temple”. Then it became obvious that this was a sanctuary and a very important one. With the new finds that each year brings along, Yannos Kourayos has now cleared up that this was a sanctuary dedicated to Apollo and to the goddess Hestia, whose cult was introduced in the classical period as patron goddess of seamen.

She was referred to as Isthmia because of the isthmus connecting in antiquity Despotiko to the neighboring island of Tsimintiri. σελίδα Ι page Ι 49

Tο μέγεθος και η εξαίρετη καλλιτεχνική ποιότητα δείχνουν ότι πρόκειται μάλλον για το λατρευτικό είδωλο του αρχικού ναού.

The size and the fine artistic quality suggest that it is probably the cult idol of the original temple.

για ιερό και μάλιστα σημαντικό. Με το κουβάρι να ξετυλιγεται σιγά-σιγά, με τα νέα ευρήματα που φέρνει κάθε χρονιά, ο Γιάννος Κουράγιος έχει πια ξεκαθαρίσει ότι πρόκειται για ιερό που ήταν αφιερωμένο στον Απόλλωνα, ενώ την κλασική περίοδο λατρευόταν και η θεά Εστία, προστάτιδα των ναυτικών, με το επίθετο Ισθμία, λόγω του ισθμού που ένωνε στην αρχαιότητα το Δεσποτικό με το γειτονικό Τσιμηντήρι. Στο ιερό υπήρχαν κτίρια για τη λατρεία και βοηθητικά κτίρια για τις ανάγκες του ιερατείου και των επισκεπτών. Στα μέσα του 6ου αι π.Χ. χτίστηκε ο «ναός», που αποτελείτο από δύο δωμάτια ενώ λίγο αργότερα προστέθηκε και το εστιατόριο του ιερού, που αποτελείτο από τρία συνεχόμενα δωμάτια. Κάτω από το δάπεδο του ενός δωματίου του «ναού» βρέθηκαν τα 600 αντικείμενα που προαναφέραμε. Πρόκειται μάλλον για πρωιμότερες προσφορές (7ος-6ος αι π.Χ.) που τοποθετήθηκαν στον νέο λατρευτικό χώρο έτσι ώστε να προστατευθούν. Από το 2004 έχουν βρει τη θέση τους στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου. Η σημαντική αυτή συλλογή περιλαμβάνει παριανά ή κυκλαδικά αγγεία αρίστης ποιότητας του 7ου αι π.Χ. καθώς επίσης και πολλά αγγεία από την Κόρινθο και σελίδα Ι page Ι 50

Το σημαντικότερο από τα ευρήματα είναι ένα δαιδαλικό ειδώλιο γυναικείας μορφής από παριανό εργαστήριο, από το οποίο βρέθηκε μόνο το πάνω μέρος του κορμού με το κεφάλι.

In the sanctuary there were buildings for worship and auxiliary structures for the needs of the priests and the visitors. In the middle of the 6th century B.C. the “temple” was built, consisting of two rooms and the “hestiatorion”, consisting of three adjacent dining rooms. It was beneath the floor of one of the rooms of the “temple” that the 600 objects mentioned above were found. These were probably earlier offerings (7th-6th century B.C.) that were placed in the new worship area in order to be protected. Since 2004 they have found their place in the Archaeological Museum of Paros. This remarkable collection includes Parian and Cycladic vases of excellent quality of the 7th century B.C. as well as pottery from Corinth and Asia Minor, clay female promotes, bronze and gold objects, pins and beads and an ostrich egg, like those that seamen still offer to the churches. The votive offerings, because that’s what they were, show the origin of the pilgrims: Cyclades, Corinth and Asia Minor, Cyprus and Egypt.

The most important among the finds is a female statuette of the Daedalic style from a Parian workshop. Only the upper half of the figure is

Κορινθιακοί αρύβαλλοι και ένα αυγό στρουθοκαμήλου ήταν ανάμεσα στα 600 αντικείμενα του θησαυρού.

Corinthian aryballoi and an ostrich egg were among the 600 objects of the treasure.

την Ιωνία, πήλινα προσωπεία και ειδώλια γυναικείων μορφών, χάλκινα και χρυσά αντικείμενα, πόρπες και χάνδρες κι ένα αυγό στρουθοκαμήλου, σαν αυτά που ακόμα και σήμερα αφιερώνουν οι ναυτικοί στις εκκλησίες. Τα αφιερώματα, γιατί αυτό ήταν, δείχνουν την προέλευση των προσκυνητών: Κυκλάδες, Κόρινθος και Ιωνία, Κύπρος και Αίγυπτος. Το σημαντικότερο από τα ευρήματα αυτά είναι ένα δαιδαλικό ειδώλιο γυναικείας μορφής από παριανό εργαστήριο, από το οποίο βρέθηκε μόνο το πάνω μέρος του κορμού με το κεφάλι, συνολικού ύψους 25 εκ. Τα τεράστια μάτια, τα χείλη και τα μαλλιά ήταν ζωγραφισμένα με σκούρο καστανό χρώμα σε αντίθεση με το δέρμα που ήταν λευκό. Στο κεφάλι φορούσε πόλο και χιτώνα διακοσμημένο με ρόμβους. Το αριστερό της χέρι ήταν λυγισμένο, δυστυχώς όμως έχει σπάσει κι έτσι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι κρατούσε ενώ το δεξί λείπει τελείως. Τα μαλλιά της σχηματίζουν δύο τρίγωνα στα οποία είναι ζωγραφισμένοι οι βόστρυχοι και τα αυτιά της. Στο μέτωπο διακρίνονται έξι κυκλικοί βόστρυχοι και από πάνω φαρδιά ταινία. Το μέγεθος και η εξαίρετη καλλιτεχνική ποιότητα δείχνουν

The most important among the finds is a female statuette of the Daedalic style from a Parian workshop with only the upper half of the figure preserved.

preserved, measuring 25 cm in height from the waist up, complete save for part of the left arm and the entire right arm. The big eyes, the lips and the hair are painted in dark brown in contrast with the pale skin. She wears a polos, a hat-like head-dress particular to deities, and has long hair framing the face in two triangles, with six spiral curls across the forehead. Her dress is decorated with a lozenge pattern and she wears a dark cloak. The large size and fine artistic quality suggest that it is probably the cult idol of the original temple, representing the goddess Artemis or even Apollo himself.

In the second room of the “temple” the base of the cult statue was probably found, part of which was built into the wall of the goat pen. The “bathroom”, which was found further south, was a room with a conduit for collecting water and a marble bath tub, that served for the cleansing of the worshipers before they entered the sanctuary.

Probably the most important historical fact revealed in this excavation is witnessed by the discovery of the broken statues in second use for the reconstruction of the sanctuary. These σελίδα Ι page Ι 51

Εξαιρετικό κεφάλι κούρου ναξιακού εργαστηρίου, άριστα διατηρημένο.

Remarkable head of a kouros from Naxos, perfectly preserved.

ότι πρόκειται μάλλον για το λατρευτικό είδωλο του αρχικού ναού και παρίστανε τη θεά Άρτεμη ή ακόμα και τον ίδιο τον Απόλλωνα. Στο δεύτερο δωμάτιο του «ναού» βρέθηκε πιθανώς η βάση του λατρευτικού αγάλματος, κομμάτι του οποίου ήταν εντοιχισμένο στη μάντρα της στάνης. Το «λουτρό», που εντοπίστηκε λίγο νοτιώτερα, ήταν ένα δωμάτιο με αγωγό για τη συλλογή των υδάτων κι έναν μαρμάρινο λουτήρα που χρησίμευε για τον εξαγνισμό των πιστών πριν την είσοδο τους στο ιερό τέμενος. ΄Ισως το πιο σημαντικό ιστορικό στοιχείο που αποκάλυψε αυτή η ανασκαφή, μαρτυρείται από την ανακάλυψη των κατεστραμμένων αγαλμάτων που ξαναχρησιμοποιήθηκαν αμέσως για την ανακατασκευή του ιερού.Τα θραύσματα αυτά και η ιστορία που διηγούνται κατατάσσονται στις δέκα σπουδαιότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις του 2011. Κεφάλια και κορμοί, μηροί και χέρια κούρων και κορών έγιναν κατώφλια και θεμέλια ή εντοιχίστηκαν σε μεταγενέστερα κτίρια. Ποια μπορεί να ήταν η αιτία αυτής της τρομερής ιεροσυλίας; Αν και δεν υπάρχει σχετική ιστορική μαρτυρία, ο Γιάννος Κουράγιος μόνο μια εξήγηση μπορεί να δώσει. Είναι γνωστό ότι οι Αθηναίοι μετά το θρίαμβο στον Μαραθώνα, έστειλαν τον Μιλτιάδη να τιμωρήσει τους Παριανούς που είχαν μηδίσει. Δεν τα κατάφερε όμως και γύρισε ταπεινωμένος και τραυματισμένος στην Αθήνα, για να πεθάνει λίγο αργότερα από αυτό ακριβώς το τραύμα. Πιθανόν λοιπόν, πριν ή μετά από την ατυχή επιδρομή, οι Αθηναίοι να ξέσπασαν την οργή τους καταστρέφοντας τα ιερά αναθήματα στο παριανό ιερό του Δεσποτικού ενώ οι Παριανοί αντί να θάψουν τα κατεστραμμένα αναθήματα, όπως γινόταν συνήθως, τα χρησιμοποίησαν για να ξαναχτίσουν το ιερό. Με όλα αυτά στον νου μου, πήγα να συναντήσω τον Γιάννο Κουράγιο, στο γραφείο του στην KA’ ΕΠΚΑ στην Πλάκα και να του θέσω τα ερωτήματά μου. σελίδα Ι page Ι 52

fragments and the story they tell are classified among the ten most important archaeological discoveries of 2011. Heads and torsos, thighs and hands of kouros and kores became thresholds and foundations or were built in later structures. What could be the reason of this terrible sacrilege? Although there is no written document, Yannos Kourayos can only give one explanation. As we know, the Athenians after the triumph of Marathon sent Miltiades to punish the Parians that had supported the Persians. He didn’t succeed though and returned, humiliated and wounded, to Athens where he died a little later from this very wound.

So, probably, before or after the unsuccessful incursion, the Athenians burst their rage by destroying the sacred offerings in the Parian sanctuary of Despotiko and the Parians, instead of burying the destroyed offerings, as was the custom, used them to reconstruct the sanctuary. With these thoughts in my mind, I met Yannos Kourayos, in his office in the Ephorate of Classical and Prehistoric Antiquities in Plaka Athens for this interview.

Ο Γιάννος Κουράγιος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1957. Σπούδασε αρχαιολογία και συντήρηση αρχαιοτήτων στη Φλωρεντία και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου της Αθήνας. Από το 1986 εργάζεται ως αρχαιολόγος του Υπουργείου Πολιτισμού. Είναι υπεύθυνος αρχαιολόγος για τα νησιά Πάρος, Αντίπαρος και Δεσποτικό και από τη θέση αυτή έχει διεξάγει πλήθος ανασκαφών στην Πάρο και αλλού, ενώ ως επιμελητής του Αρχαιολογικού Μουσείου Πάρου έχει οργανώσει την έκθεση των αντικειμένων από το Δεσποτικό. Η ανασκαφή στο Δεσποτικό αποτελεί γι’αυτόν έργο ζωής. Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε αρχαιολογικά περιοδικά και τόμους, έχει συμμετάσχει με ανακοινώσεις για την Πάρο και το Δεσποτικό σε αρχαιολογικά συνέδρια κι έχει δώσει διαλέξεις σε ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια. Το 2009 εκδόθηκε το βιβλίο του “Δεσποτικό. Το ιερό του Απόλλωνα” από το Υπουργείο Αιγαίου ενώ φέτος εκδόθηκε το νέο του βιβλίο για το Δεσποτικό από το Ίδρυμα Κανελλοπούλου. Συνεργάτες του Γ. Κουράγιου στην ανασκαφή είναι οι αρχαιολογοι Κορνηλία Νταϊφά, Σπύρος Πετρόπουλος, Θανάσης Γκαρώνης κι ο εργατοτεχνίτης Θοδωρής Βελέντζας. Χορηγοί της ανασκαφής είναι τα Ιδρύματα Λάτση, Λεβέντη και Κανελλοπούλου.

Συνέντευξη: Γιάννος Κουράγιος

Το βασικό είναι να γίνει αναστήλωση, να δοθεί η τρίτη διάσταση. Γιατί το Δεσποτικό; Πώς επιλέξατε το Δεσποτικό;

Why Despotiko? How did you choose Despotiko?

Με πήγε η Ντόλυ Γουλανδρή πρώτη, πριν περίπου είκοσι χρόνια. Κάποια στιγμή σκεφτόταν να το αγοράσει, πριν αγοράσει το Ρευματονήσι. Μου λέει λοιπόν «Πάμε, πρέπει να σου δείξω κάτι!» και με πάει και μου δείχνει την μάντρα με όλα τα αρχιτεκτονικά μέλη. Καταφέραμε λοιπόν και πήραμε μία χρηματοδότηση από το Υπουργείο Αιγαίου και την επόμενη χρονιά, που υπουργός ήταν ο Σηφουνάκης, πήραμε τρία εκατομμύρια δραχμές για να μπορέσουμε να μεταφέρουμε την μάντρα. Γιατί κάθε χρονιά γκρεμίζαμε την μάντρα και την ξαναχτίζαμε. Οπότε, όταν το 2002 βρήκαμε τα 600 αντικείμενα στο δωμάτιο Α1, αποφασίσαμε ότι κάτι πολύ σημαντικό υπήρχε εκεί και ότι έπρεπε να μεταφέρουμε την μάντρα και την μετατοπίσαμε.

Dolly Goulandris took me first, about twenty years ago. At some point she thought of buying the island, before she bought Revmatonissi. So, she told me she wanted me to see something and took me to Despotiko where she showed me the animal pen with all the architectural members built in its wall. We managed to get a grant from the Ministry of the Aegean to start the research and the following year when Sifounakis was minister we took three million drachmas in order to remove the animal pen.

Until then, each year we demolished the pen and rebuilt it. But when in 2002 we found the 600 objects in room A1 we realized that we had discovered something very important and had to remove the pen permanently. So we moved it.

Αυτό το επεισόδιο της καταστροφής του ιερού στις αρχές του 5ου αι π.Χ. από Έλληνες, από τους Αθηναίους, όπως υποθέτετε, με εντυπωσίασε πολύ. Έχουμε άλλο τέτοιο παράδειγμα; Οι Αθηναίοι δηλαδή φέρονται σα βάρβαροι, σαν Πέρσες. Μια στιγμή, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι Παριανοί πήγαν με τους Πέρσες. Ήταν βέβαια και μια πρόφαση για τους Αθηναίους για να τιμωρήσουν τους Παριανούς. Πίσω από όλα αυτά κρύβεται η αληθινή αιτία, που ήταν ο πλούτος της Πάρου. Το μοναδικό είναι ότι καταστρέφουν και τα αναθήματα που ήταν ιερά. Φυσικά το

This incident of the destruction of the sanctuary in the beginning of the 5th century B.C. by Greeks, by the Athenians as you presume, impressed me very much.

Is there another example? The Athenians behaved as barbarians, as Persians.

Just a moment, we mustn’t forget that the Parians supported the Persians. This was certainly a pretext for the Athenians to punish the Parians. Below all this lies the real reason, which σελίδα Ι page Ι 53

μάρμαρο ήταν ένα πολύτιμο υλικό, το έφερναν από απέναντι από την Πάρο, οπότε ξαναχρησιμοποιείται. Στο τελευταίο πόδι που βρήκαμε, φαίνεται ότι δεν έχει καταστραφεί από σεισμό ή άλλη φυσική αιτία, φαίνεται καθαρά ότι ήταν σπασμένο. ΟΙ Αθηναίοι ήθέλαν την κυριαρχία στο Αιγαίο και η Δήλος έπαιξε ρόλο. Αρχικά η Νάξος έχει την κυριαρχία στη Δήλο, μετά η Πάρος και μετά η Αθήνα, που παίρνει πια όλη την κυριαρχία στο Αιγαίο. Το Δεσποτικό έλεγχε το πέρασμα, γι’ αυτό και οι Παριανοί επανιδρύουν το ιερό αμέσως μετά την καταστροφή. Σ’ ένα μεγάλο πρόγραμμα όπου ανακατασκευάζουν όλα τα ιερά της πόλης, εντάσσεται και η ανακατασκευή του Δεσποτικού λόγω και της Σίφνου που είναι απέναντι. Γιατί και η Σίφνος έδινε λεφτά στην Πάρο, έτσι έχουμε και το Θησαυρό των Σιφνίων στους Δελφούς από παριανό μάρμαρο. Το μέλλον του Δεσποτικού ποιο μπορεί να είναι; Yπάρχει η πρόταση της Κατερίνας Τσιγαρίδα, που είναι αρχιτέκτονας και μέσα από μια μελέτη, είχε προτείνει να γίνει όλο το νησί ένα ανοικτό αρχαιολογικό μουσείο, όπου η κυρίως αίθουσα του μουσείου να είναι ο αρχαιολογικός χώρος και μετά με διάφορες διαδρομές να μπορεί κάποιος να πάει στα Ζουμπάρια, να δει τα πρωτοκυκλαδικά, να πάει στο Λιβάδι, που υπάρχει ο άλλος οικισμός, να ανέβει στους λόφους που φαίνεται και η Σίφνος με την Αντίπαρο απέναντι, να πάει στις παραλίες που είναι πολύ ωραίες, το Λιβάδι και τους Μιναρέδες, που είναι μια εξαιρετική παραλία. Μάλλον ήταν το προϊστορικό λιμάνι με τον οικισμό από πάνω στα Ζουμπάρια, γιατί έχει βρεθεί το νεκροταφείο μόνο που δεν έχει ανασκαφεί ο οικισμός. Υπάρχει λοιπόν αυτή η πρόταση ώστε να μπορεί κάποιος να επισκέπτεται και να βλέπει το χώρο αναστηλωμένο. Το βασικό είναι να γίνει αναστήλωση, να δοθεί η τρίτη διάσταση. Αυτή τη στιγμή όλα είναι κάτω. Θα πρέπει να σηκωθούν ένας ή δύο κίονες στο στυλοβάτη, να μπουν τα κιονόκρανα, το επιστύλιο, το αέτωμα. Ο «ναός» τώρα είναι στα δύο μέτρα, με το αέτωμα και το ακρωτήριο φτάνει στα έξι με επτά μέτρα. Το «εστιατόριο» είναι κάπως χαμηλότερο, όπως φαίνεται και στις αναπαραστάσεις. Βέβαια πολύ υλικό έχει φύγει, έχει πάει απέναντι στην Αντίπαρο, έχει κτιστεί στο Κάστρο. Πολύ υλικό έχει μείνει και χρησιμοποιηθεί σε δεύτερη χρήση. Έχουμε βρει γύρω στα 60 κομμάτια γλυπτών, η επόμενη δουλειά που πρέπει να κάνουμε μέχρι την τελική δημοσίευση είναι να βρούμε ποιο πόδι, ποιο χέρι, ποιος μηρός, ποιο κεφάλι από πού. ΄Εχουμε εννιά κεφάλια και είκοσι πέντε βάσεις αναθημάτων. Οπότε καταλαβαίνεις έχουμε ακόμα πολλή δουλειά. Άμα γίνει η αναστήλωση και γίνει οργανωμένος αρχαιολογικός χώρος, νομίζω θα βοηθήσει και τον τουρισμό της Πάρου γιατί θα προσελκύσει ποιοτικό τουρισμό, επίσης είναι πολύ σημαντικό ότι έχει μείνει ανέπαφο το φυσικό περιβάλλον. Δεν έχει κτιστεί μια πόλη δίπλα, δηλαδή βλέπουμε τώρα το ίδιο τοπίο που έβλεπαν και στην αρχαιότητα. Βλέπουμε την Αντίπαρο απέναντι, βέβαια ο Αη Γιώργης όπως είναι τώρα, όπως έχει κτιστεί είναι πολύ διαφορετικός από ό,τι ήταν τότε. Εγώ που σκάβω εδώ κάθε χρόνο και βλέπω την Αντίπαρο από το Δεσποτικό με τον Αη Γιώργη τεμαχισμένο, στεναχωριέμαι. Όμως το ίδιο το νησί έχει μείνει ανέπαφο με ένα ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον και βλάστηση από φίδες και κέδρους. P σελίδα Ι page Ι 54

Yannos Kourayos was born in Athens in 1957.

He studied archaeology and conservation of antiquities in Florence and continued his postgraduate studies in the University of Athens.

Since 1996 he has worked as an archaeologist in the Ministry of Culture. Αs responsible archaeologist for the islands of Paros, Antiparos and Despotiko, he has led numerous excavations in Paros and elsewhere. As curator of the Archaeological Museum of Paros, he set the exhibition of the finds from Despotiko. The excavation in Despotiko is for him a life time work. He has published articles in archaeological journals and volumes, has participated in archaeological congresses with conferences on Paros and Despotiko and has given lectures in Greek and foreign universities. In 2009 his book “Despotiko: The sanctuary of Apollo” was edited by the Ministry of the Aegean. Ηis new book on Despotiko was edited by the Kanellopoulos Foundation.

The excavation team of Y. Kourayos includes the archaeologists Cornilia Daifa, Spyros Petropoulos, Thanassis Garonis and the specialized worker Thodoris Velentzas.

Sponsors of the excavation are the Latsis, Levendis and Kanellopoulos Foundations.

was the wealth of Paros. What is really unique is that they destroyed the offerings that were sacred. Naturally, marble was a precious material they had to carry it from across, from Paros, so they reused it. The last leg we found was clearly broken, it was not destroyed by an earthquake or any other natural cause. The Athenians wanted to have the supremacy in the Aegean.

Initially Naxos, then Paros and then Athens has the supremacy on Delos and then in the entire Aegean sea. Despotiko controlled the passage, that’s why the Parians re-establish the sanctuary right after its destruction in the beginning of the 5th century B.C. The reconstruction of the sanctuary on Despotiko is part of a bigger project in which all the sanctuaries of Paros were rebuilt.

There is Siphnos too, that’s just across from Despotiko, that gave money to the Parians, so we have the Treasury of the Siphnians in Delfi, all in parian marble.

What may be the future of Despotiko?

There is a project by the architect Katerina Tsigarida, whose proposal is to make the island an open museum where the central hall will be the archaeological site and from there, following various routes, one will be able to go to Zoumbaria, to see the early Cycladic site, go to Livadi to the other settlement, climb the hills and see Siphnos and Antiparos, go to the beaches of Livadi and Minaredes, which is an amazing beach. It was probably the prehistoric port with the settlement above, in Zoumbaria. So there is this project that will enable the visitor to see the site restored. The main thing is to make the restoration, to give the third dimension. At this moment everything is on the ground. One or two columns should be restored on the stylobate with the capitals, the architrave and pediment on top. The “temple” reaches now a height of two meters, with the pediment and the akroterion it will rise to six or seven meters. The “hestiatorion” (dining room) is somewhat lower as shown in the reconstruction. Naturally a lot of material is gone, carried across to Antiparos and built in the Kastro.

A lot of the remaining material has been reused.

We have found about 60 pieces of sculpture and now the next job we have to do, until the final publication, is to find which leg, which hand, which thigh, which head comes from where.

We have nine heads and twenty five pedestals.

Therefore, as you understand, we still have a lot of work. When the restoration is done and Despotiko becomes an organized archaeological site, it will promote the tourism of Paros and draw attention to Despotiko, where, and this is very important, the natural environment has remained untouched. Since the island is uninhabited we see now the same landscape one would have seen in antiquity. We can see Antiparos across, of course Ag. Georgios has changed a lot since then.

As I work here every year and see Ag,Georgios being shredded in lots, I feel sad. But the island itself has remained intact with a vegetation of local cedars and a unique environment. P

Κώστας Φοίφας

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΚΕΡΑΜΙΚΗΣ ΛΕΥΚΩΝ Από το 1951 Λεύκες 84400, Πάρος Κυκλάδες, Τηλ./Fax: 2284043255

Soros Βeach

Στούντιο & Ψαροταβέρνα στην Αντίπαρο

Στην ομορφότερη παραλία του νησιού στην περιοχή του Σωρού, πάνω από την χρυσή αμμουδιά θα βρείτε την Ψαροταβέρνα «Παραλία Σωρού», με ολόφρεσκα ψάρια και κρέατα από την οικογενειακή μας φάρμα, νησιώτικους μεζέδες και ντόπιο κρασί ή θα απολαύστε τον καφέ σας στην δροσερή βεράντα με την υπέροχη θέα. Η ταβέρνα μας διατίθεται επίσης για να γιορτάσετε κάποιο χαρμόσυνο γεγονός, όπως βαφτίσια ή δεξιώσεις γάμου. Πίσω από την ταβέρνα, σε έναν πανέμορφο κήπο μολις 50μ από τη θάλασσα, βρίσκεται το ολοκαίνουργιο συγκρότημα ενοικιαζόμενων δωματίων «ΣΩΡΟΣ». Το συγκρότημα προσφέρει πλήρως εξοπλισμένα διαμερίσματα και στούντιο με κουζίνα, τηλεόραση και βεράντα, ιδανικά για όσους θέλουν να περάσουν τις διακοπές τους σε ήρεμο και ευχάριστο περιβάλλον μακριά από τον πολύβουο οικισμό.

Ταβέρνα ‘‘ΠΑΝΤΕΛΗΣ’’

Τηλέφωνα επικοινωνίας: 22840 24962, 22840 61697 (χειμώνα), 6937 445433 (κινητό) Υπεύθυνος καταστήματος: Παντελής Καλάργυρος

Η ταβέρνα “ΠΑΝΤΕΛΗΣ” βρίσκεται στο κέντρο της Αντίπαρου και είναι ανοιχτή όλο το χρόνο. Μέλημα του ιδιοκτήτη είναι να σερβίρει ποιοτικό φαγητό, χρησιμοποιώντας πάντα φρέσκα και αγνά ντόπια υλικά. Πλατεία, λιμάνι Αντίπαρος τηλ.: 22840 24962, 22840 61697 (χειμώνα), 6937 445433 (κινητό) σελίδα Ι page Ι 55 e-mail: pantel8o@hotmail.com pantel8o@otenet.gr

Χωρίς αυτοκίνητο Ι Without a car

Πίσω Λιβάδι - Δρυός Pisso Livadi - Dryos Η Πάρος, βέβαια, δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα. Για να τη γνωρίσεις θα πρέπει να περιπλανηθείς στα σοκάκια όχι μόνο της Παροικιάς και της Νάουσας, αλλά και των μικρότερων χωριών, να περπατήσεις στους χωματόδρομους και στα μονοπάτια της, να ξεχαστείς στα αρχαία της και στα ξωκκλήσια της, αφήνοντας πάντα χρόνο για ένα καφέ ή για μια σούμα σε ένα καφενείο, για μια μικρή στάση δίπλα στα θυμάρια, τα αμπέλια ή τα λιόδεντρα, ή για μια δροσιστική βουτιά σε μία από τις παραλίες της.

Ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσεις πραγματικά έναν τόπο, είναι να τον περπατήσεις, να περιπλανηθείς σε αυτόν χωρίς βιάση, να του αφιερώσεις χρόνο.

Οι πιο δημοφιλείς –ίσως και οι μόνες ευρέως γνωστές– περιπατητικές διαδρομές στην Πάρο είναι ο περίφημος Βυζαντινός Δρόμος που ενώνει τις Λεύκες με τον Πρόδρομο και τα φροντισμένα μονοπάτια στο Περιβαλλοντικό Πάρκο του Αϊ-Γιάννη του Δέτη, βόρεια από τις Κολυμπήθρες. Υπάρχουν, βέβαια, αρκετές άλλες. Για παράδειγμα, στην ανατολική πλευρά του νησιού το Πίσω Λιβάδι, ο Λογαράς, η Χρυσή Ακτή και ο Δρυός, είναι δημοφιλείς καλοκαιρινοί προορισμοί. Λίγοι, όμως, γνωρίζουν ότι μπορεί κανείς να περπατήσει από το Πίσω Λιβάδι ως το Δρυό χωρίς να απομακρυνθεί πάνω από 50 μέτρα από τη θάλασσα, ακολουθώντας παραλιακούς δρόμους, μικρά μονοπάτια και αμμουδερές παραλίες. Πρόκειται για μία εύκολη και προσιτή σε όλους βόλτα με μήκος περίπου 7 χλμ. και περπάτημα

The best way to really get to know a place is to walk, wander around with no rush, give it time. Paros, of course, is no exception to this rule.

σελίδα Ι page Ι 56

To know Paros you have to stroll through the alleys of Paroikia and Naoussa, not forgetting the smaller villages, walk along the dirt roads and paths, lose track of time among the ruins and country chapels always leaving some time for a cup of coffee or a souma, the local liquor, in a café, for a short stop by the thyme, the vineyards or the olive trees or for a refreshing swim in one of the beaches.

The most popular, widely known walking routes in Paros are the Byzantine Road connecting Lefkes to Prodromos and the well cared paths in the Environmental Park Ai Yannis Detis, north of Kolimbithres. There are certainly many more. For instance, on the eastern coast of the island Pisso Livadi, Logaras, Chryssi Akti and Dryos are popular summer destinations. Not many people know, though, that one can walk from Pisso Livadi to Dryos without getting further than 50 meters from the sea, following seaside

λιγότερο από δύο ώρες. Είναι, μάλιστα, ιδανική για το καλοκαίρι καθώς προσφέρει πολλές ευκαιρίες για δροσιστικές στάσεις σε πανέμορφες παραλίες, πολλές επιλογές για καφέ, ποτό ή φαγητό, ακόμη και δυνατότητα για ένα διάλειμμα wind-surf ή kite-surf για τους πιο περιπετειώδεις. Και ενώ δεν υπάρχει καμία σχετική σήμανση, είναι δύσκολο να χαθεί κανείς. Η διαδρομή μπορεί να γίνει από το Πίσω Λιβάδι προς το Δρυό ή αντίστροφα. Όποια κατεύθυνση και αν επιλέξουμε, η πρόσβαση είναι πολύ εύκολη καθώς και τα δύο χωριά εξυπηρετούνται από τακτική συγκοινωνία, η οποία τα ενώνει και μεταξύ τους. Ακόμη και αν έχουμε αυτοκίνητο, δηλαδή, μπορούμε, για παράδειγμα, να το αφήσουμε στο Πίσω Λιβάδι, να περπατήσουμε έως το Δρυό και να γυρίσουμε πίσω σε αυτό με το λεωφορείο. Στο Πίσω Λιβάδι η διαδρομή ξεκινά στη στάση των λεωφορείων, στην παραλία του χωριού. Ακολουθώντας τον παραλιακό ασφαλτόδρομο προς νότο, φθάνουμε σε 5 λεπτά στο Λογαρά, περνάμε από την παραλία του και στην άκρη της βρίσκουμε το δρόμο που οδηγεί στην πασίγνωστη Πούντα. Διασχίζοντας τη μικρή αλλά συνήθως πολύκοσμη και πολύβουη παραλία, βρίσκουμε στη δυτική άκρη της μια σειρά από σκαλιά που

Στην ανατολική πλευρά του νησιού το Πίσω Λιβάδι, ο Λογαράς, η Χρυσή Ακτή και ο Δρυός, είναι δημοφιλείς καλοκαιρινοί προορισμοί. Οn the eastern coast of the island Pisso Livadi, Logaras, Chryssi Akti and Dryos are popular summer destinations.

roads, small paths and sandy beaches. It’s an easy walk that everybody can do, with a length of about 7 km and duration no more than two hours. It is ideal for the summer since it offers many chances for a refreshing swim in wonderful beaches, many options for a cup of coffee, a drink or a meal and for the most adventurous a stop for wind-surf or kite-surf. And, although there are no signs, you can hardly lose your way.

You can walk from Pisso Livadi to Dryos or the other way around, but whichever direction you choose, access is very easy since both villages have regular public transportation that connects them. So, even if we have a car, we can leave it in Pisso Livadi, walk to Dryos and then get back to it by bus.

In Pisso Livadi the route starts at the bus stop, by the village beach. Following the coastal asphalt road towards south we σελίδα Ι page Ι 57

Λογαράς Ι Logaras

Μεσάδα Ι Messada

οδηγούν σε μικρό άνοιγμα-πάρκινγκ. Από τη νότια άκρη αυτού του ανοίγματος ένα στενό αλλά ευδιάκριτο μονοπάτι φεύγει προς τα νότια, παράλληλα με τα βράχια της παραλίας, λίγα μέτρα πάνω από τη θάλασσα, και μετά από 500 μέτρα περίπου βρίσκει τη μικρή, απόμερη παραλία της Μεσάδας. Από εκεί συνεχίζει κατά μήκος της δαντελωτής ακτής μέχρι που φθάνει στα Τσερδάκια, στη γνωστή στους λάτρεις του wind-surf παραλία της Νέας Χρυσής Ακτής. (Σε ένα σημείο αυτής της διαδρομής, λίγο πριν τα Τσερδάκια, το μονοπάτι περνάει από ένα πεσμένο πέτρινο φράχτη, συνεχίζει όμως κανονικά, όπως φαίνεται και στο χνάρι του...) Από τα Τσερδάκια ένας παραλιακός ασφαλτόδρομος μας φέρνει μετά από ένα χιλιόμετρο στην επίσης φημισμένη Χρυσή Ακτή. Και εδώ οι σειρήνες για μία ανάπαυλα είναι πολλές: wind-surf, kite-surf, καγιάκ, μπαρ, καφέ, εστιατόρια και μια πραγματικά χρυσαφένια παραλία. Διασχίζοντας τελικά τη Χρυσή Ακτή είτε από την ακροθαλασσιά είτε πάνω από τις παραταγμένες ψάθινες ομπρέλες, φθάνουμε στη νότια άκρη της και εκεί μια μικρή σκάλα ή ο δρόμος που περνά μπροστά από το τελευταίο μαγαζί, μάς οδηγούν σε μικρό χωμάτινο μονοπάτι που συνεχίζει δίπλα σε καλαμιώνες, πολύ κοντά στη θάλασσα, προς Μπουτάρι και Δρυό. Μια αλυσίδα από μικρές πανέμορφες παραλίες, που συχνά μετά βίας διακρίνονται πίσω από τους καλαμιώνες, προσφέρουν μια τελευταία ευκαιρία για μια βουτιά πριν το Δρυό. Αν τις προσπεράσουμε, σύντομα φθάνουμε στο μικρό λιμάνι του Δρυού και στην ήσυχη παραλία του με τα μαγαζιά, ένα ιδανικό τέρμα για τη βόλτα μας. Τη στάση σελίδα Ι page Ι 58

Λίγοι γνωρίζουν ότι μπορεί κανείς να περπατήσει από το Πίσω Λιβάδι ως το Δρυό χωρίς να απομακρυνθεί πάνω από 50 μέτρα από τη θάλασσα, ακολουθώντας παραλιακούς δρόμους, μικρά μονοπάτια και αμμουδερές παραλίες.

Not many people know, though, that one can walk from Pisso Livadi to Dryos without getting further than 50 meters from the sea, following seaside roads, small paths and sandy beaches.

reach Logaras in 5 minutes, we cross the beach and at the other end we find the road leading to the famous Pounda. We cross the small and usually crowded beach and find at the western end some steps leading to a small parking lot. A narrow but clear path starts at the southern end of the lot and goes south along with the rocky shore, some meters above the sea and after approximately 500 meters reaches Messada, a small and solitary beach. From there it goes on along the lacy coastline until it reaches Tserdakia, a beach best known to the lovers of wind surf as Nea Chryssi Akti. (At some point of this route, a little before Tserdakia, the path goes across a fallen stone wall but it continues as we can see from its trail...)

From Tserdakia a coastal asphalt road leads after one kilometer to the equally famous Chryssi Akti (Golden Beach). Here too, there are more than one reasons to make a stop: wind-surf, kite-surf, kayak, bar, cafe, restaurants and a really golden beach. We walk across the beach of Chryssi Akti, either along the seaside or above the

Halaris

Ουζερί I Ψαροταβέρνα Ouzeri I Fish tavern

Στο γραφικό λιμανάκι στο Πίσω Λιβάδι, βρίσκεται το Ουζερί “Χάλαρης” που ειδικεύεται στους θαλάσσιους θησαυρούς. Φημισμένο για το πεντάφρεσκο ψάρι και τα θαλασσινά του, με ιδιόκτητο καϊκι, μετατρέπει τις ευτυχισμένες σας στιγμές σε ένα ιδιαίτερο γεγονός.

Piso livadi, Paros, tel.: 2284043257

ρούχα, μαγιό, αξεσουάρ μόδας, κοσμήματα, γυαλιά ηλίου, υφαντά, χειροποίητα είδη, είδη θαλάσσης.

IAL C E P S RS OFFETHE FOR MER SUM

clothes,bathing suits, accessories, sun glasses, woven fabrics, hand made items.

Paros, Pisso Livadi, Tel.: 22840 43338 σελίδα Ι page Ι 59

Τσερδάκια Ι Tserdakia

Χρυσή ακτή Ι Chryssi akti

των λεωφορείων θα τη βρούμε σε απόσταση περίπου 500 μέτρων από εκεί, στον κεντρικό δρόμο που διασχίζει το Δρυό. Αν ακολουθήσετε την αντίθετη κατεύθυνση και ξεκινήσετε από το Δρυό, μπορείτε να κλείσετε τη βόλτα σας δίπλα στο κύμα, στα παραλιακά μαγαζιά στο Πίσω Λιβάδι. Σε αυτήν την περίπτωση επίσης, φεύγοντας από το Δρυό καλό θα ήταν να ρωτήσετε από πού ακριβώς στο λιμανάκι ξεκινά το μονοπάτι προς τη Χρυσή Ακτή, καθώς δεν είναι άμεσα προφανές και δεν υπάρχει κάποια σήμανση. P Η διαδρομή στο χάρτη είναι σημειωμένη με κόκκινο χρώμα.

The route on the map is marked in red.

Πρόκειται για μία εύκολη βόλτα με μήκος περίπου 7 χλμ. και περπάτημα λιγότερο από δύο ώρες. Είναι, μάλιστα, ιδανική για το καλοκαίρι καθώς προσφέρει πολλές ευκαιρίες για δροσιστικές στάσεις σε πανέμορφες παραλίες It’s an easy walk of 7 km and a duration of two hours.

It is ideal for the summer since it offers many chances for a refreshing swim in wonderful beaches

straw umbrellas, and reach its southern end and there a few steps or the road passing in front of the last shop lead us to a small path that continues next to the reeds, very close to the sea, to Boutari and Dryos. A number of small very beautiful beaches, hardly visible through the reeds, offer a last chance for a swim before Dryos. If we walk past them, we will soon reach the small port of Dryos and its quiet beach with the shops, the ideal end to our walk. We will find the bus stop at a distance of 500 meters, on the central road crossing Dryos.

If you choose the opposite direction and start from Dryos, you can also end your walk by the sea, in Pisso Livadi. In this option, upon leaving Dryos you should ask about the path leading to Chryssi Akti, because it’s not so conspicuous and there are no signs. P

Δρυός Ι Dryos

σελίδα Ι page Ι 60

Γαστρονομικός περίπατος Ι Gastronomy walk Housed in an old building it fascinates me from the moment I walk in. The vast, green garden, the fragrances of aromatic herbs filling the air and the neat but unsophisticated environment make of it a real Green Project.

The interior classy with imaginative hand-made creations puts you at ease right away. The owners, Yannis and Petros have created in the old Lake a space of enjoyment and relaxation open throughout the year.

Green Project στον Δρυό all day & night long Τhe Green Project in Dryos all day &night long Στεγασμένο σε ένα παλιό οίκημα με συναρπάζει από την είσοδo. Η απλωμένη κατάφυτη αυλή, με το μπαρ να τη μεταμορφώνει τα βράδια σε κατάστρωμα, τις μυρωδιές των αρωματικών και το φροντισμένο αλλά όχι στημένο περιβάλλον με βάζει αμέσως στο κόλπο: Green Project όνομα και πράγμα. Ο Γιάννης και ο Πέτρος, οι ιδιοκτήτες του χώρου δημιούργησαν στο παλιό Lake ένα χώρο διασκέδασης και χαλαρότητας. Στο εσωτερικό του το μαγαζί είναι απλά στέκι. Απλότητα, χειροποίητες καλοφτιαγμένες κατασκευές, φαντασία και κλασικοί κανόνες μπερδεύονται και συνθέτουν οικειότητα και άνεση ανεξαρτήτως εποχής. Ανοιχτό χειμώνα - καλοκαίρι. Από τον Ιούνιο μετά τις 9.00 το πρωί, το Green Project διαλέγει για καφέ του τον οργανικό fair trade Ipanema, φιλοξενεί εκθέσεις εικαστικών, διοργανώνει live με εκπλήξεις, πειραματίζεται με τα κοκταίηλ και φυσικά μαγειρεύει!!! Με την πρώτη ύλη από τα απανταχού μποστάνια του Green Project, τη δημιουργική διάθεση του Γιάννη και το έμπειρο βλέμμα του Πέτρου το μενού του μαγαζιού είναι μια ευχάριστη έκπληξη γεύσης: ομελέτες, σαλάτες, burger και φυσικά το club. Αυτό πρέπει να έχει και το fan club του. Σας προτείνουμε ανεπιφύλακτα το burger του, ζουμερό μπιφτέκι, πεντανόστιμο κρέας, ψωμάκι ειδική παραγγελία, τέλειες χειροποίητες πατάτες. Χορτάτοι και με τον ουρανίσκο μας σε κέφια δοκιμάσαμε και τα κοκταίηλ. Μοjito καταπληκτίκ και ντακίρι φράουλα εξαιρετίκ. Το Green Project cocktail, εξαιρετικά πρωτότυπο και ευφάνταστο, είναι και δροσερό και πράγμα σπάνιο για κοκταίηλ δεν κάνει κεφάλι την επόμενη. Δοκιμασμένα πράγματα. Μπορείτε λοιπόν να κελαηδήσετε άφοβα, το hangover είναι εκτός Green Project.

All day & night το Green Project στο Δρυό δίπλα στη λίμνη, μέσα στο πράσινο με το φιλικό του σέρβις, τα δοκιμασμένα πιάτα και την αλχημεία στη μπάρα διαλέγει τη μουσική που ταιριάζει στη στιγμή και μεταμορφώνεται ανάλογα με τη διάθεσή σας και τα κέφια σας.

Highlights: ο καθρέφτης απέναντι από τo μπάρ, κατασκευή του Γιάννη και του Πέτρου, οι παλέτες-τραπεζάκια, οι λεπτομέρειες στο φωτισμό, οι μαρμελάδες - κάτι πήρε το αυτί μου για μαρμελάδα φράουλα - το μεράκι των ιδιοκτητών, οι αφίσες των live και φυσικά το burger !!! Τhe mirror across the bar, created by Yannis and Petros, the palette tables, the lights, the marmalades, the posters for the live concerts and of course the burger!

i

nfo

Τhe Green Project in Dryos Tel: 22840 41388 www.facebook/groups/the green project

From June the Green Project opens at 9:00 am, serves the best organic coffee, the fair trade Ipanema, hosts art exhibitions, organizes live concerts, experiments with cocktails and of course prepares the most delicious meals!

With products from their orchards, the creative mood of Yannis and the experience of Petros, the menu becomes a pleasant surprise for the taste: salad, omelette, burger and club sandwich. This last must surely have its fan club.

We suggest the burger, juicy and tasty, in the specially made buns and the perfect French fries.

Full, with our palates in high spirits we tried the cocktails. Mojito, Daquiri strawberry and Green Project cocktail, you can try them all with no fear of a hangover the next day.

All day & night long the Green Project in Dryos, by the lake, cool and friendly, with tasty dishes, good drinks and a music that seems to always suit the moment and the mood. σελίδα Ι page Ι 61

Γαστρονομικός περίπατος Ι Gastronomy walk

Ο Παντελής στην Αντίπαρο Pantelis in Antiparos Μια κλασική οικογενειακή ταβέρνα συνδυάζει συνήθως τέσσερα χαρακτηριστικά: άνεση, σπιτικό φαγητό, καλές μερίδες και όλα αυτά σε τιμή που να αντέχει ένας οικογενειάρχης. Η ταβέρνα του Παντελή βρίσκεται στο κεντρικό δρόμο της Αντιπάρου και τα έχει και τα τέσσερα. Και κάτι ακόμα. Βρίσκεται σε ένα απο τα πιο συμπαθητικά σημεία της πόλης και είναι ανοιχτή χειμώνα-καλοκαίρι.

The classic greek “family” tavern usually has four characteristics: casual environment, home-made food, good portions and all this in a price the chief of the family can handle.

Pantelis’ tavern has them all and one more. It lies in one of the nicest spots, on the central street of Antiparos and it is open all year round. We got there really hungry and tasted pretty much everything. We chose for starter the “perfect fried zucchini”; they were fine, crispy, fried in fresh oil, a real delicacy that we dipped in a” tzatziki”( yoghurt dip) with the right dose of garlic Then we got the Aegean salad with the local cheese made of goat’s milk. We tried the “dolmadakia”( vine leaves stuffed with rice) and a mixed grill of juicy pork and chicken “souvlaki”, puffy burgers and tasty sausage, which smelled and tasted really good!

Διαλέξαμε την αιγιοπελαγίτικη σαλάτα με ξινομυζήθρα ντόπια με κατσικίσιο γάλα, πήραμε και το τέλειον, έτσι το γράφει ο κατάλογος, τα κολοκυθάκια τα τηγανητά, και έτσι είναι: λεπτά, κρατσανιστά, καλοτηγανισμένα σε λάδι φρέσκο, σωστός αφρός. Αφρός που τον βουτάμε στο τζατζίκι φτιαγμένο από τους ίδιους με σωστές δόσεις σκόρδο. Δοκιμάσαμε τα ντολμαδάκια με σάλτσα γιαουρτιού και μια ποικιλία κρεατικών με ζουμερό σουβλάκι χοιρινό και κοτόπουλο, αφράτα μπιφτέκια και νόστιμα λουκάνικα, όλα καλοψημένα και μοσχομυριστά. Ρωτήστε για το πιάτο ημέρας και ανακαλύψτε στις σαλάτες του τη φρεσκάδα της ντόπιας πρώτης ύλης. Εδώ δοκιμάσαμε και την πιο νόστιμη ντομάτα που κυκλοφορεί σε ταβέρνα… Ο κατάλογός του, ωραίος και ευκολοδιάβαστος έχει λίγα και καλά πιάτα με έμφαση στο κρέας και σίγουρα την ποικιλία που χρειάζεται μια οικογένεια για να χορτάσει και να ευχαριστηθεί. Για ψάρι υπάρχει το αδερφάκι του στο Σωρό. Το αρνάκι στη λαδόκολα θα είναι η επόμενη μου επιλογή. Δεν κρατήσαμε την όρεξή μας για τον ωραίο κορμό σοκολάτας με μπισκότο και το γλυκό βύσινο, όλα φτιαγμένα από τις κυρίες της οικογένειας. Δεν πειράζει την επόμενη φορά.

nfo

Pantelis in Antiparos Port Market str Tel: 22840 61697 Mob.: 6937445433

ascrispasitgets.blogspot.com

Εξαιρετική αναλογία ποιότητας τιμής. Μέση τιμή 10-15 ευρώ/ενήλικα, έχει και παιδικά πιάτα που βοηθάνε πολύ για τους δύσκολους μπόμπιρες.

i

σελίδα Ι page Ι 62

Ask about the dish of the day and discover in the salads the freshness of the local products.

Here, I tried the best tomatoes one can find in a tavern...

The menu was nice, easy, with an emphasis on meat and a choice that can satisfy and please a family. If you want fish, its twin in Soros is the place. Next time I’ll try the lamb wrapped in foil.

Unfortunately we didn’t leave any space for desert that looked really good, everything made by the ladies of the family. Next time I will make sure Ι try it.

10-15 euro/adult. Kid menu available.

Γνωστές εταιρείες στο χώρο της κομμωτικής τέχνης όπως οι “Sebastian” και “Wella” αποτελούν τους κύριους συνεργάτες μας. Η γνώση και η συνεχής ενημέρωση καθώς και η εμπιστοσύνη των πελατών στο πρόσωπο μας αποτελούν την εγγύηση για την καλύτερη δυνατή εξέλιξή μας.

Κομμωτήριο I περιποίηση νυχιών Ι hair style I manicure

Naoussa Paros tel.:

22840 52214 σελίδα Ι page Ι 63

Μοναδικές τούρτες για κάθε ιδιαίτερη στιγμή της ζωής σας!

Τώρα τα προϊόντα μας με κούριερ σε όλη την Ελλάδα

Παραδοσιακό ψωμί με προζύμι, ψημένο στα ξύλα, πάντα φρέσκα γλυκά και τούρτες, μαγευτικό τσουρέκι, παραδοσιακά γλυκίσματα, γνήσιες σοκολάτες παραγωγής μας , απολαυστικό παγωτο... και αρωματικό καφέ για τον δρόμο! Τraditional bread with yeast baked on the firewood, freshly made cakes and tarts, amazing ‘‘tsoureki’’, traditional desserts, home made genuine chocolates and delicious ice cream... and good coffee to go!

www.xilofournos.gr

Νίκος Ζουμής , Υστέρνι Νάουσας, τηλ./fax.: 22840.52750