Parola #06 by Parola Free Press

Free press

Καλοκαιρινό περιοδικό ποικίλης ύλης για Πάρο/Αντίπαρο. Magazine for Paros/Antiparos.

Κώστας Γουζέλης Kostas Gouzelis

Να γράφεις και να πράττεις με την καρδιά σου Write and act with your heart

Παναγία Εκατονταπυλιανή Panagia Ekatontapiliani 17 αιώνες ζωντανής ιστορίας (Our Lady of the Hundred Gates)

Γάμος: Στα όμορφα ξωκλήσια In beautiful chapels Γλυκιά ζωή στην Πάρο Dolce Vita of Paros Πρόσωπα της Πάρου & της Αντιπάρου Persons of Paros and Antiparos

σελίδα Ι page Ι 1

Ένας παράδεισος μέσα στον παράδεισο. Αυτό ακριβώς είναι το Blue στην Χρυσή Ακτή της Πάρου. Ένας χώρος που δημιούργησαν με αγάπη και αισθητική ο Κώστας και η Αντωνία. Με φόντο το απέραντο γαλάζιο της πιο όμορφης παραλίας του νησιού, από νωρίς το πρωί μπορεί κανείς να απολαύσει την μαγεία των διακοπών και της χαλάρωσης σε όλο της το μεγαλείο. Η κουζίνα μας είναι μεσογειακή, τα παραδοσιακά πιάτα ημέρας έχουν την καθημερινή φροντίδα της Αντωνίας, με φρέσκα μυρωδικά και λαχανικά από τον κήπο μας. Ζήστε ένα γευστικό ταξίδι, απολαμβάνοντας τις εξαιρετικές προτάσεις του σεφ Βασίλη.

σελίδα Ι page Ι 2

A paradise within a Paradise. BLUE Cafe on Golden Beach is exactly that. A special place with a wonderful ambience and atmosphere created by Kostas and Antonia. In a lush background of sparkling blue turquoise waters, relax and enjoy the magic of the most beautiful beach on the island. Our traditional kitchen offers only the best and freshest dishes, each prepared daily by Antonia, using only our garden ingredients or try one of outstanding dishes prepared by our Chef Vassilis.

Blue, beach - bar - restaurant, Golden Beach, Telephone: 22840 43242, www.blueparos.gr, bluegoldenbeach@gmail.com Blue - restaurant - bar - Paros

Un paradis dans le paradis. Blue sur la Golden Beach de Paros, un endroit créé par Kostas et Antonia avec amour et bon goût. Sur la plus belle plage de l’île on peut goûter dès le matin la magie des vacances et du relax. Notre cuisine est méditerranéenne et nos plats traditionnels aux légumes frais et herbes aromatiques de notre jardin sont soigneusement préparés par Antonia. Faites un voyage gastronomique avec les excellents plats de notre chef Vassilis.

Το BLUE αποτελεί ιδανικό χώρο για να γιορτάσετε κάθε ξεχωριστή στιγμή της ζωής σας και να διοργανώσετε μοναδικά events. The BLUE CAFE is an ideal place to celebrate every special moment of your life. We organize unique events. BLUE est un lieu idéal pour célébrer un moment particulier de votre vie et organiser des événements uniques.

σελίδα Ι page Ι 3

περιεχόμενα contents

Φωτογραφία εξωφύλλου: ΟΡΦΕΑΣ ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ

08 12 20

Θέλει η Πάρος τουρισμό; Does Paros want tourism? Agenda

Κώστας Γουζέλης Kostas Gouzelis Να γράφεις και να πράττεις με την καρδιά σου Write and act with your heart

Παναγία Εκατονταπυλιανή: 17 αιώνες ζωντανής ιστορίας | Panagia Ekatontapiliani (Our Lady of the Hundred Gates)

38 53 61

Γάμος: Στα όμορφα ξωκλήσια | In beautiful chapels Γλυκιά ζωή στην Πάρο Dolce Vita of Paros

Παροικιά «Polos» τουριστικό γραφείο, Αφετηρία ΚΤΕΛ. Εκατονταπυλιανή: «Ιδέα» restaurant - cafe Παλιά Αγορά: Παντοπωλείο «Διπλός» Περιφερειακός: Πρακτορείο τύπου Καραγιώργος Αθανάσιος. Νάουσα: Αφετηρία ΚΤΕΛ, Καφέ-Εστιατόριο «Kostantza». Υστέρνι: «Ο ξυλόφουρνος» Νίκος Ζουμής. Λεύκες: «Εργαστήρι κεραμικής» Κώστας Φοίφας. Μάρπησσα: Κατάστημα «Καλημέρα» ξενοδοχείο Αφεντάκη, Super market «Mαρινόπουλος». Πίσω Λιβάδι: Τουριστικό γραφείο «Περαντινός» & Caffe Bar «Vrohas». Δρυός: Super market «Anoussaki». Αλυκή: Super market «Proton». Αντίπαρος: Oliaros Tours, Κεντρικός δρόμος Κάστρου (σχολείο).

Πρόσωπα της Πάρου & της Αντιπάρου | Persons of Paros and Antiparos

Η Αντίπαρος την εποχή της «Μανταλένας» Antiparos in the Age of Mantalena

Το σπίτι | The house Παιχνίδια με το φως και τη σκιά A light and shade game

Το μονοπάτι | Trekking Λεύκες – Αυκλάκι – Λογαράς Lefkes-Afklaki-Logaras

Διευθύντρια έκδοσης: Αυγή Καλογιάννη Σχεδιασμός: Χάρης Χρηστίδης Σύμβουλος έκδοσης: Δανάη Tal

σελίδα Ι page Ι 4

Συντακτική ομάδα: Σταυρούλα Παππασπύρου, Βασίλης Μπονιος, Δανάη Tal, Αλέξης Πετίδης Επιμέλεια κειμένων, διόρθωση: Αυγή Μ. Πλατσή

Σημεία διανομής

Mετάφραση: Μαρία Αλεβιζάκη, Susana Chachakis Νομικός σύμβουλος: Ελένη Κατσάρου

Επεξεργασία εικόνων: Τάκης Λαζάρου Ατελιέ: Γιώργος Κυριακόπουλος Εκτύπωση: Χαϊδεμένος ΑΕΒΕ

Ιδιοκτησία: Parola Εκδόσεις - Γραφικές Τέχνες Πρόδρομος Πάρου, τηλ.: 6976511532 email: parolaparos@gmail.com facebook.com/ParolaFreePress

Στο γραφικό λιμανάκι της Νάουσας, η “Σιγή Ιχθύος”, με τον Σεφ Oσάμα στα πλατώ της γεύσης και την υπογραφή του Γιάννη Ζουμή, φιλοξενούν εξαιρετικές γαστρονομικές απολαύσεις, με βάση την υγειινή διατροφή, τη γνώση και την πείρα στα ελαφρά εδέσματα και τις φρέσκιες ψαροκαταστάσεις. Ατενίζοντας τα μαγευτικά ηλιοβασιλέματα, που θα σας χαρίσουν μοναδικές στιγμές, ένα πολύ φιλικό περιβάλλον προτείνεται για καλή συντροφιά. In the picturesque port of Naousa, “Sigi Ikthios”, with our master chef Osama, and the overall supervision of owner Yiannis Zoumis and team, offers you excellent gastronomic delicacies, healthy selections, prepared with local, wherever possible, and organically grown produce. The many light yet tasty creations and large variety of sea and land dishes available are sure to please. Enjoy your meal sitting beside the small traditional fishing boats under the natural light of the Greek sunset. With our knowledge and experience in bringing you authentic island cuisine, fresh seafood, the natural beauty of the landscape, our friendly staff looks forward to serving you.

Λιμανάκι Νάουσας,τηλ.:22840 52639 κιν.: 6978285290 σελίδα Ι page Ι 5

σούμα... editorial Tης Ελένης Κατσάρου | By Eleni Katsarou

Στις ακρογιαλιές Πριν από πολλά χρόνια, όταν όλα στο νησί ήταν αλλιώς, είχαμε έρθει για ακόμα μία χρονιά παραθερισμού. Εκείνο το καλοκαίρι βρήκαμε την αγαπημένη μας παραλία περιφραγμένη με συρματόπλεγμα και ένα ωραίο σπίτι στην άκρη της, λίγο πιο πάνω. Βλέποντας το σύρμα, κατάλαβα ότι δεν μπορώ να περάσω μέσα απ’ αυτό και φοβήθηκα ότι δεν θα καταφέρω να πάω στην παραλία που αγαπούσα μαζί με τον μπαμπά μου, τη μαμά μου και, φυσικά, με τα μπρατσάκια, τα κουβαδάκια και τα φτυαράκια μου. Να μην ξεχάσω και τους αστερίες μου τους κούφιους, που τους έβαζα μέσα υγρή άμμο και έφτιαχνα γλυπτά. Πριν προλάβω να βάλω τα κλάματα (ήμουν πολύ γρήγορη σ’ αυτήν την αντίδραση από μικρή), ο μπαμπάς μου με πήρε από το χέρι και μου έδειξε το μονοπάτι που πήγαινε γύρω από το συρματόπλεγμα. «Παιδί μου, δεν πειράζει που αυτοί οι άνθρωποι έχτισαν το σπίτι τους εδώ· έχουν αφήσει δρόμο για να φτάνουμε στη θάλασσα, η παραλία είναι για όλους». Πρέπει να ήταν η πρώτη φορά που μου μίλησαν για το «ιδιωτικό» και το «δημόσιο». Το σπίτι σπίτι τους και η παραλία για όλους. Ήμουν - δεν ήμουν 5 χρονών. Στην παραλία πια, παίζοντας το ακίνητο γαϊδουράκι, δηλαδή εγώ πάνω στα γόνατα του μπαμπά μου και με τα χέρια του για σκοινιά, τον ρώτησα για τον ουρανό, «Είναι κι αυτός για όλους;». Κι εκείνος μου είπε ότι όλα αυτά, ο ουρανός, η γη, η θάλασσα, ο αέρας και άλλα, που δεν τα βλέπουμε εμείς από εδώ αλλά υπάρχουν, είναι για όλους και τα χαιρόμαστε, αλλά και τα προσέχουμε – χωρίς να πληρώνουμε γι’ αυτό. Ύστερα μ’ έπιασε από τη μύτη, λίγο πιο δυνατά απ’ ό,τι συνήθιζε, και μου είπε με φωνή αστεία: «Δεν πληρώνουμε τον αέρα που περνάει από τη μύτη αυτή, Λενάκι». Ήμουν πολύ μικρή τότε για να γνωρίζω ότι όλα αυτά συνέβησαν ενώ βρισκόμασταν στον αιγιαλό. Αιγιαλός πάει να πει το κομμάτι της γης που καλύπτεται από το χειμέριο κύμα. Μέχρι σήμερα προστατεύεται από τη νομοθεσία μας, θεωρείται κοινόχρηστος και η οποιαδήποτε παρέμβαση γίνεται με αυστηρές προϋποθέσεις. Πρόσφατα, όμως, έγινε μια πρόταση νόμου στη Βουλή που ανατρέπει αυτήν την προστασία, κάνει λόγο για ιδιωτικές παραλίες και επιτρέπει την οικοδόμηση σε μικρότερη απόσταση από τη θάλασσα.

All these years we enjoy on the island, without formalities, a small miracle. The Beaches. The beaches are protected by Greek legislation including an area even larger than the one we use in the summer. The seashore is the piece of land covered by the winter wave. Where the waves pop is a shared public space that doesn’t belong to anybody. And more importantly, even if it is granted use it is not permitted to exclude free access to all. This spring a law was proposed in Greek parliament to remove this protection and utilize the seashore for privatization, concessions, buildings, etc. We hope this summer you will enjoy the beaches along with the stories of Parola. Do not be afraid to walk barefoot on the sand. You are safe here. Nature is not secure. Welcome. P

Αυτό το καλοκαίρι οι παραλίες του νησιού είναι ακόμα στη θέση τους για όλους. Και η ανάσα –ακόμα– δωρεάν. Ας πάρουμε βαθιά ανάσα και ας βουτήξουμε με τη φετινή Parola στις ιστορίες της, διαβάζοντας για τα έργα των ανθρώπων τότε αλλά και τώρα, ξεκινώντας μ’ αυτό που ο Ελύτης είδε σε όλα τα ανεπίδεκτα ιδιοκτησίας και δεν το κράτησε για τον εαυτό του, αλλά το μοιράστηκε με όλους – και πήρε το Νόμπελ: «Στις ακρογιαλιές του Ομήρου υπήρχε μια μακαριότητα, ένα μεγαλείο, που έφτασαν ώς τις ημέρες μας άθιχτα. Η πατούσα μας, που ανασκαλεύει την ίδιαν άμμο, το νιώθει. Περπατάμε χιλιάδες χρόνια, ο άνεμος ολοένα λυγίζει τις καλαμιές κι ολοένα εμείς υψώνουμε το πρόσωπο. Καταπού; Ως πότε; Ποιοι κυβερνάνε;» Ποιοι; P σελίδα Ι page Ι 6

Φωτογραφία: ΟΡΦΕΑΣ ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ

Πολλά τα δημοσιεύματα για το θέμα αυτό· διαβάζοντάς τα, θυμήθηκα τον πατέρα μου να μου πιάνει τη μύτη και αναρωτήθηκα, ίσως για πρώτη φορά στη ζωή μου, γιατί; Γιατί οι παραλίες, ο ουρανός, η θάλασσα, η γη, ο αέρας είναι κοινόχρηστα και κυρίως ανεπίδεκτα ιδιοκτησίας; Και μετά αναρωτήθηκα πόσοι; Πόσοι επισκέπτες όσο απολαμβάνουν τις παραλίες έχουν καταλάβει γιατί δεν μπορούν να ανήκουν σε κάποιον;

σελίδα Ι page Ι 7

Θέλει η Πάρος τουρισμό; Does Paros want tourism?

Aφίσες του ΕΟΤ σχεδιασμένες από δύο μέγαλους έλληνες δημιουργούς, τον Γιάννη Μόραλη και τον Μιχάλη Κατζουράκη. Posters of the GNTO by two great Greek designers, Giannis Moralis and Michalis Katzourakis.

Κάποτε στην Ελλάδα υπήρχε ένα όραμα για τον τουρισμό. Στις δεκαετίες του 1960 και του ’70, όταν άρχιζε να αναπτύσσεται ο τουρισμός μαζικά, κάποιοι άνθρωποι δημιούργησαν τις προϋποθέσεις ώστε η ανάπτυξη αυτή να μπει στις σωστές βάσεις. Δημιουργήθηκαν οι σχολές τουριστικών επαγγελμάτων και οι σχολές ξεναγών, στις οποίες δίδασκαν σπουδαίοι καθηγητές, οικοδομήθηκαν τα ξενοδοχεία «Ξενία» από σημαντικούς αρχιτέκτονες, σχεδιάστηκαν αφίσες –σωστά έργα τέχνης– για την προβολή της χώρας, γυρίστηκαν ταινίες που έκαναν την Ελλάδα διάσημη σε όλο τον κόσμο… με τον ΕΟΤ να σχεδιάζει την τουριστική πολιτική της χώρας, να ελέγχει και να συντονίζει την προσπάθεια αυτήν.

Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια άρχισε να αναπτύσσεται και ο τουρισμός στην Πάρο, η οποία απέκτησε τότε φανατικούς φίλους προερχόμενους από το χώρο των τεχνών και του πολιτισμού, αλλά και απλούς ανθρώπους που την αγάπησαν για τη γλυκύτητα και την αυθεντικότητά της ή σαν σκηνικό για να σερφάρουν – στα κύματα, βέβαια, και όχι στο ίντερνετ (που είναι και αργό!). Την Πάρο, ένα νησί στο κέντρο του Αιγαίου, με όμορφο τοπίο, που έβγαλε το καλύτερο μάρμαρο του κόσμου, ιστορία και αρχιτεκτονική, γραφικά χωριά και παραδοσιακούς οικισμούς, με ξεχωριστά μουσεία, σημαντικά αρχαία, βυζαντινά, ενετικά και μεταβυζαντινά μνημεία. Την Πάρο με τις πανέμορφες παραλίες για μπάνιο και θαλάσσια σπορ, αλλά και με γραφικά ακρογιάλια μυστικά, γνωστά μόνο σε λίγους, όμορφα μονοπάτια, που μαζί με τη μικρή Αντίπαρο και το γειτονικό Δεσποτικό διαθέτουν μοναδικά μνημεία της φύσης και του ανθρώπινου πολιτισμού. Την Πάρο του Αγέρανου και των θεατρικών ομάδων, την Πάρο του χορού, της μουσικής και του γλεντιού. Την Πάρο με τη δραστήρια ξένη κοινότητα, τη μοναδική ίσως στην Ελλάδα με δικό της περιοδικό, το γνωστό Paros Life, που έβγαλε το τελευταίο του τεύχος πέρυσι. «Το νησί της Πάρου είναι ένα κομμάτι μάρμαρο που αναδύεται από τα κύματα του Αιγαίου»,

σελίδα Ι page Ι 8

Once upon a time there was a vision in Greece about tourism. In the 60s and 70s, when services of tourism started to develop en masse, some preconditions were created so that this development would have the right foundation. The School of Professions in Tourism and the Schools for Tourist Guides were founded with excellent teachers and results. The state owned hotels “Xenia” were built by important architects; posters that looked like artworks were designed for the promotion of Greece; and movies were shot that made Greece famous around the world. The GNTO (Greek National Tourism Organization) planned policies of tourism to control and coordinate this effort. In this framework tourism in Paros developed and gained fanatic friends from the world. Friends of art and culture, but also from everyday people who loved the island for its mildness and authenticity or as a scenic place to surf—on the waves of course and not on the internet! Paros is an island in the center of the Aegean with beautiful landscapes and the best marble in the world. It has great history and architecture; picturesque and traditional villages; distinct museums and important ancient, Byzantine, Venetian, and post-Venetian monuments. Paros has beautiful trails and popular coasts for swimming and sea sports, and also secret, picturesque coasts known only to a few. Paros, together with small Anti-Paros and the adjacent Despotiko islands, have unique stamps of nature and of civilization. Paros has Ageranos, theatre, dance and music groups plus great festivals. Paros also has an active foreign community, perhaps the only community in Greece that had its own journal, known as “Paros Life”, which printed its last issue last year. “The island of Paros is a piece of marble that emerges from the waves of the Aegean”, writes the great Hellenist André Bonnard. However the visitor to Paros will not find a lot of information

Στο πανέμορφο χωριό Λεύκες, μέσα σε ένα περιβόλι 20 στρεμμάτων, μια ομάδα δημιουργικών ανθρώπων σας περιμένει για να σας γνωρίσει ένα ξενοδοχείο με προσωπικότητα, ένα συγκρότημα παραδοσιακών κατοικιών, ένα Λαογραφικό Μουσείο με ενδιαφέροντα εκθέματα, και ένα εστιατόριο με ιδιαίτερες γεύσεις.

In the beautiful village of Lefkes, located in a lush orchard, a team of creative people waits to introduce you to a hotel with a personality. Here you will find a complex of traditional houses, a Folk-Art Museum with interesting period exhibits, and a Restaurant with tantalizing special recipes.

Εδώ ο Τουρισμός συνδέεται με τον Πολιτισμό σε μια ανεπανάληπτη εμπειρία.

Here Tourism connects to Culture in an unforgettable experience. σελίδα Ι page Ι 9

Lefkes Village PO Box 71, Lefkes, Paros, Cyclades, 84400, Greece Tel/Fax: (+30 22840) 41827 & 42398 Email: lefkesvl@otenet.gr

γράφει ο μεγάλος ελληνιστής André Bonnard… Αλλά ο επισκέπτης της Πάρου δεν θα βρει και πολλά για την ιστορία του μαρμάρου στο νησί που το γέννησε και το κράτησε στα σπλάχνα του μέχρις ότου ο άνθρωπος το ανακάλυψε, του έδωσε μορφή και το έστειλε στα πέρατα του κόσμου! Το μόνο που θα δει είναι τα στόμια στις υπόγειες στοές, στις οποίες απαγορεύεται η είσοδος, και κάποια ερειπωμένα κτήρια του 19ου αιώνα, σημαντικά μνημεία βιομηχανικής αρχιτεκτονικής, να αναρωτιούνται έως πότε θα μένουν ακόμα όρθια. Δίπλα σ’ αυτά, έξι σύγχρονα γλυπτά αναρωτιούνται κι αυτά για το δικό τους μέλλον. Δεν θα βρει, ακόμα, ούτε σημαδεμένα, καθαρά μονοπάτια για να πεζοπορήσει (εκτός λιγοστών εξαιρέσεων) ούτε ποδηλατόδρομους για να γυρίσει το νησί. Οι επισκέπτες, παρ’ όλα αυτά, ξαφνιάζονται ευχάριστα όταν έρχονται στην Πάρο (συχνά ανάμεσα σε μια Μύκονο και μια Σαντορίνη) από την ομορφιά και την ιστορία του νησιού, αλλά και από την αίσθηση ηρεμίας που αποπνέει. Γιατί, λοιπόν, η Πάρος δεν καταφέρνει να εκμεταλλευτεί προς όφελός της αυτά τα πλεονεκτήματα, ώστε και να αυξήσει τον αριθμό των επισκεπτών και να επεκτείνει (το μεγάλο άπιαστο όνειρο) την τουριστική σεζόν; Μήπως φταίει που δεν υπάρχει ένα σχέδιο ανάπτυξης και η προώθηση του νησιού έχει αφεθεί στα χέρια πρόθυμων μεν, πλην όμως ερασιτεχνών; Μήπως φταίει που η τουριστική προβολή του νησιού βασίζεται, αφ’ ενός, στον αυτοσχεδιασμό και, αφ’ ετέρου, αποκλειστικά στον εθελοντισμό και τις χορηγίες, με βασική αρχή να μην ξοδευτεί ούτε ένα ευρώ; Με μια διαφημιστική προβολή αμφίβολης αποτελεσματικότητας και παρωχημένης αισθητικής, η Πάρος τι προσδοκά; Σε ποιον «μιλάει»; Δεν ξέρουμε, βέβαια, τι θα γίνει όταν λειτουργήσει το περίφημο νέο αεροδρόμιο, που ίσως φέρει σαρωτικές αλλαγές και πολύ τουρισμό. Τότε θα είναι όλοι ευχαριστημένοι! Ίσως και όχι, όμως... Στο νησί έχουν ανοίξει εκατοντάδες επιχειρήσεις που περιμένουν να δουν τις επενδύσεις τους (μικρές ή μεγάλες) να αποδίδουν, την τουριστική σεζόν να επεκτείνεται και τον αριθμό των επισκεπτών να αυξάνεται. Με ένα κράτος που έχει ανοίξει πόλεμο κατά των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, για τις περισσότερες απ’ αυτές υπάρχει θέμα επιβίωσης. Εκτός από το πλαίσιο ανάπτυξης, βέβαια, σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει και η ιδιωτική πρωτοβουλία. Κι όμως… στο Φεστιβάλ Νησιωτικών Παραδοσιακών Προϊόντων, που έγινε στο Μουσείο Μπενάκη τον περασμένο Μάιο, μόνο μία επιχείρηση από την Πάρο μετείχε! Δεν έχει η Πάρος μέλι, δεν έχει κρασί, δεν έχει τυριά; Πώς θα διαφημιστεί το νησί, αν όχι και μέσα από τα προϊόντα του; Άρα, το μεγάλο ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι το εξής: Τελικά, θέλει η Πάρος τουρισμό; Κι αν ναι, τι είδους; P Μπορείτε να στέλνετε τις παρατηρήσεις ή/και τις προτάσεις σας στο Facebook, στη σελίδα Parola Free Press: https://www.facebook.com/ParolaFreePress σελίδα Ι page Ι 10

about the history of the marble that gave birth to the island, marble that kept Paros in its belly until man discovered it, gave it form, and sent it all over the world. The only thing the visitor will see are the orifices of the underground tunnels where entrance is prohibited; and some derelict buildings of the 19th century, important statements of industrial architecture that keep asking themselves how long they will be standing there. Next to them, six modern statues also wonder about their future. The visitor won’t find clean footpaths on which to walk (with few exceptions), nor cycling paths to see the island. Aφίσα του Ε.Ο.Τ. σχεδιασμένη από τον Φρέντυ Κάραμποτ Poster of the GNTO designed by Freddy Karabot

Οι επισκέπτες ξαφνιάζονται ευχάριστα όταν έρχονται στην Πάρο, συχνά ανάμεσα σε μια Μύκονο και μια Σαντορίνη, από την ομορφιά και την ιστορία του νησιού αλλά και την αίσθηση ηρεμίας που αποπνέει. Visitors are pleasantly surprised however when they arrive in Paros, often between Mykonos and Santorini, by the natural beauty and the history of the island but also by the sense of tranquility.

Visitors are pleasantly surprised however when they arrive in Paros, often between Mykonos and Santorini, by the natural beauty and the history of the island but also by the sense of tranquility. So why does Paros not manage to make a profit from its advantages? How can Paros increase its visitors, and does it want to? And in a great untouchable dream, extend the tourist season? Is it because there is no plan of development and the promotion of the island is left in the hands of eager amateurs? Is it because the promotion of island tourism is based on the one hand on improvisation, and on the other hand exclusively on volunteering and sponsorships, having as a principle that not a single euro should be spent? With an advertising campaign of dubious effectiveness and outdated style, what is Paros hoping for? Who is Paros talking to? We don’t know what will happen when the marvelous new airport opens. It may bring overwhelming changes and a flood of tourists. Then everyone will be happy! Or maybe not… Many businesses have opened on the island, waiting for investments–large and small–to pay off, for the season to extend, and for the number of visitors to grow. With the current government having opened a war against mid-ranged businesses, it is a matter of survival for most of them. Besides this framework, private initiatives can also play an important role. Last May in Benaki Museum in Athens, during the Festival of Traditional Products of the Islands, only one business from Paros took part. Does Paros not have honey, does it not have wine, and does it not have cheese? How can the island advertise if not through its products? Natural, soft and Ecotourism are options too, what path does Paros want now? So the big question that remains unanswered is the following:Does Paros want tourism? And if yes, what kind of tourism? P You can send your comments and proposals to: https://www.facebook.com/ParolaFreePress

MODERN DIAGNOSTICS MEDICINE

DEPARTMENTS - ΤΜΗΜΑΤΑ SURGICAL - ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟ CARDIOLOGICAL - ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ GYNECOLOGY - ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΟ UROLOGY - ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΟ Ε.Ν.Τ. - Ω.Ρ.Λ. NEUROLOGICAL - ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΟ DERMATOLOGICAL - ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ENDOCRINOLOGIC - ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΟ DEP. VASCULAR - ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟ

Σ Υ Γ Χ Ρ Ο Ν Η Δ Ι Α Γ Ν Ω Σ Τ Ι Κ Η Ι ΑΤ Ρ Ι Κ Η

LABORATORIES - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ HEMATOLOGY - ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ MICROBIOLOGY - ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ CLINICAL BIOCHEMISTRY - ΒΙΟΧΗΜΙΚΟ IMMUNOLOGY - ΟΡΜΟΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΙΣΤ.: EN ISO 9001 X-RAY - ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ DEP. OF ULTRA SOUND - ΤΜΗΜΑ ΥΠΕΡΗΧΩΝ

DIRECTOR: TSIGONIAS JOHN/ΤΣΙΓΩΝΙΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ PAROS · 22840 24410 · MOB.: 6944 340940 · Email: parosmed@otenet.gr

ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΠΑΡΟΥ

κερδίστε χρήματα από τον ήλιο!

Σεβασµός στη µεταφορά σας! Έδρα: Πάρος Παρασπόρος Παροικιάς Τηλ: 22840 23669 Fax: 2284025005 e mail: argparos@otenet.gr Yποκατάστηµα Αθηνών: Ταύρου 41 Αγ. Ι. Ρέντης, Αθήνα Τηλ: 210 3457755 Fax: 210 3459056

Φωτοβολταϊκά & αιολικά συστήματα Γιάννης & Σταμάτης Βιτζηλαίος, Μάρπησσα,

τηλ.: 22840 42195, e-mail: tehnofos@gmail.com σελίδα Ι page Ι 11

ατζέντα agenda Συναυλίες Concerts

Συνεχίζοντας μια μακρά και ξεχωριστή πολιτιστική παράδοση, η Πάρος αντιστέκεται στην κρίση φιλοξενώντας ένα πλούσιο πρόγραμμα μουσικών εκδηλώσεων και καλλιτεχνικών εκθέσεων.

21|06 Σάββατο | Saturday «Αφιέρωμα στον Απόστολο Καλδάρα» από τη Χορωδία Νάουσσας στον προαύλιο χώρο του Αγ. Αθανασίου στη Νάουσσα. Ώρα έναρξης 21:00 Tribute to the composer Apostolos Kaldaras by the Choir of Naoussa in the courtyard of Aghios Athanasios church at Naoussa. Starts at 21:00

Continuing a long and special cultural tradition, Paros resists crisis by hosting a varied program of musical events and art exhibitions.

22|06 Κυριακή | Sunday «Αφιέρωμα στον Απόστολο Καλδάρα» από τη Χορωδία Νάουσσας στο Θεατράκι Λευκών. Ώρα έναρξης 21:00 Tribute to the composer Apostolos Kaldaras by the Choir of Naoussa at the Open Theater of Lefkes. Starts at 21:00 19|07, 20|07 & 22|07 Αυτοσχεδιασμοί τζαζ γύρω από την πισίνα του ξενοδοχείου Άλμπατρος στο Λογαρά. Ώρα έναρξης 21:30 Jam session around the pool of Albatross Hotel at Logaras. Starts at 21:30 21|07 Δευτέρα | Monday Συναυλία τζαζ με τους «Heleen Schuttevaêr Trio» και «Chloé Cailleton Quartet» στη Μάρπησσα. Ώρα έναρξης 21:30 Jazz concert with «Heleen Schuttevaêr Trio» and «Chloé Cailleton Quartet» at Marpissa. Starts at 21:30 21|07 Δευτέρα | Monday Μουσική παράσταση με

24|07 “Anna Lauvergnac Quartet”. Βραδιά ποίησης και μουσικής τζαζ στο Ανοικτό Θέατρο Λευκών. σελίδα Ι page Ι 12

Θέατρο Τheater τίτλο «Του έρωτα και της αγάπης» στο Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα έναρξης 21:30 Musical performance “Love songs” at the Open Theater of Lefkes. Starts at 21.30 22|07 Τρίτη | Tuesday Συναυλία με τον Βασίλη Ρακόπουλο στο Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Concert with Vasilis Rakopoulos at the Open Theater of Lefkes. 23|07 Τετάρτη | Wednesday Συναυλία τζαζ με τους «Electric Sounds Quartet” στο Πάρκο Πάρου «Άι-Γιάννης Δέτης». Ώρα έναρξης 21:30 Jazz concert with “Electric Sounds Quartet” at Paros’ Environmental Park in Ai-Yannis Detis. Starts at 21:30 24|07 Πέμπτη | Thursday «Η ποίηση συναντά τη τζαζ» και “Anna Lauvergnac Quartet”. Βραδιά ποίησης και μουσικής τζαζ στο Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα έναρξης 21:30 “Poetry Meets Jazz” and “Anna Lauvergnac Quartet”. Poetry and jazz music at the Open Theater of Lefkes. Starts at 21:30 25|07 Παρασκευή | Friday Συναυλία των μαθητών του Paros Jazz Academy στη

βεράντα του μπαρ Brazil στο Πίσω Λιβάδι. Ώρα έναρξης 21:30 Concert by the students of the Paros International Jazz Academy on the terrace of Brazil bar at the port of Pisso Livadi. Starts at 21:30 27|07 Κυριακή | Sunday Συναυλία τζαζ με τις Heleen Schuttevaêr, Chloé Cailleton και Anna Lauvergnac στο εστιατόριο «Θάλασσά μου» στην Πίσω Αλυκή. Ώρα έναρξης 21:30 Jazz concert with Heleen Schuttevaêr, Chloé Cailleton and Anna Lauvergnac at Thalassa Mou Restaurant in Piso Aliki. Starts at 21:30 02|08 Σάββατο | Saturday Συναυλία έντεχνης μουσικής με τον Ηλία Λιούγκο στον προαύλιο χώρο της Αγίας Άννας στην Παροικιά. Ώρα έναρξης 21:00 Concert of Greek music with Ilias Liougos at the Square of Agia Anna in Parikia. Starts at 21:00 20|08 Τετάρτη | Wednesday Συναυλία κλασικής μουσικής με τον Ανδρέα Χανιώτη στο Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Classical music concert with Andreas Chaniotis at the Open Theater of Lefkes.

07|08 Πέμπτη | Thursday «Η γυναίκα μου τρελλάθηκε». Θεατρική παράσταση από τη θεατρική ομάδα του Συλλόγου Γυναικών Μάρπησσας στο Ανοικτό Θέατρο Λευκών. «My wife has gone mad». Theatrical performance by the Marpissa Women Group at the open theater of Lefkes. 08|08 Παρασκευή | Friday «Η Κοιμωμένη Ξύπνησε», παιδική θεατρική παράσταση της Ξένιας Καλογεροπούλου στο Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Ώρα έναρξης 21:00 «The sleeping beauty woke up», children’s theatrical production of Xenia Kalogeropoulou at the Open Theater of Lefkes. Starts at 21:00 22|08 Παρασκευή | Friday «Το Μαγικό Κλειδί», παιδική θεατρική παράσταση με την Κάρμεν Ρουγγέρη στο Ανοικτό Θέατρο του Πάρκου Πάρου «Άι-Γιάννης Δέτης». Ώρα έναρξης 21:00 «The Magic Key», children’s theatrical production of Karmen Rouggeri at the Open Theatre of Paros’ Environmental Park at Ai-Yannis Detis. Starts at 21:00

12|7 Ο Στάθης Κουκουλάρης, η Μάρθα Μαυροειδή και η μουσική ομάδα delaParo. Στο «Πανηγύρι του Νηρέα» στον, Κήπο δίπλα στην Πεντάνουσα στη Νάουσα.

Εκθέσεις Exhibitions Aίθουσα τέχνης «αντί», Κάστρο Αντιπάρου | «anti» art gallery, «Kastro» of Antiparos 13|06 – 08|07 «Ίσαλος Γραμμή / Land Graffitis» Ομαδική έκθεση στην γκαλερή Ποντοπόρος με έργα από την περιπλάνηση στην Πάρο τριών street artist: των ThisIsOpium, Cacao Rocks, Theopsy. «Waterline / Land Graffitis» Group exhibitio at Pontoporos art gallery with works made during the wanderings in Paros of the street artists ThisIsOpium, Cacao Rocks and Theopsy. 10|07 – 24|07 «Aeolian Currents – Sound Tectonics Summer School» Εκπαιδευτικό εργαστήριο στην γκαλερή Ποντοπόρος που επικεντρώνεται στη σχέση μεταξύ Sound Art, Αρχιτεκτονικής και Design. «Aeolian Currents – Sound Tectonics Summer School» Educational workshop centered on the relationship between Sound Art, Architecture and Design at Pontoporos art gallery

Μαρία Μπαχά | Maria Bacha

11|07 – 25|08 Ομαδική έκθεση ζωγραφικής με έργα των Τζ. Καγκλή, Ι. Καμπέρη, Μ. Μπαχά, Α. Ραζή, Δ. Ρόκου, Σ. Ρόκου στην γκαλερή Ποντοπόρος Group exhibition with paintings by J. Kaglis, I. Kamperi, M. Bacha, A. Razis, D. Rokos and S. Rokos at Pontoporos art gallery 15|08 – 31|08 Έκθεση ζωγραφικής «6+2 καλλιτέχνες» στο Δημοτικό Χώρο Τεχνών στην Παλαιά Αγορά της Παροικιάς. “ 6+2 artists” paintings exhibition at the Municipal Hall of Arts in the Old Market of Parikia.

07|06 – 29|06 Έκθεση ζωγραφικής και γλυπτικής των καλλιτεχνών Σοφίας Δατσέρη και Νίκου Καλαφάτη. Painting and sculpture exhibition by Sofia Datseri and Nikos Kalafatis. 04|07 – 13|07 «Antiparos Photo Festival ‘14», με έργα 13 φωτογράφων. «Antiparos Photo

Festival ‘14», featuring works of 13 photographers. 16|07 – 01|08 Έκθεση ζωγραφικής του Χρήστου Κεχαγιόγλου. Painting exhibition by Christros Kehagioglou. 02|08 – 15|08 «Protect Me», έκθεση καλλιτεχνικού κοσμήματος της Έλενας Σύρακα. «Protect Me», Fine

Jewelry Art by Elena Siraka. 16|08 – 29|08 Έκθεση ζωγραφικής της Marie Claire Hutin με τίτλο «Ecritures». Painting exhibition «Ecritures» by Marie Claire Hutin. 30|08 – 14|09 Έκθεση κεραμικής της Χριστίνας Μόραλη. Ceramic art exhibition by Christina Morali. 20|06|2014 – 31|05|2015

Σας περιμένουμε την Παρασκευή 20 Ιουνίου, στο Καφέ του Φώτη στην Νάουσα στις 9 το βράδυ & το Σάββατο, στις 21 Ιουνίου στην Franca Scala στις 8 το βράδυ, για να απολαύσουμε τα έργα της Ελένης Ζούνη που θα παρουσιάζονται και στους δύο χώρους.

Έκθεση έργων τέχνης της Ελένης Ζούνη στο Fotis Art Café στη Νάουσσα και στη Franca Scala στην Παροικιά, σε επιμέλεια της Μαρίας Δημητριάδη από τη Medusa Art Gallery. Art exhibition by Elen Zouni at Fotis Art Café in Naoussa and Franca Scala wine-bar and restaurant in Parikia. Curator: Maria Dimitriades from Medusa Art Gallery. σελίδα Ι page Ι 13

Παράδοση & Χορός Tradition & Dance 23|06 Δευτέρα | Monday Κάψιμο Μάηδων στην Πλατεία Ηρώων στις Λεύκες Burning of the May Wreaths in Heroes Square at Lefkes

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΣΤΟ ΠΑΡΚΟ FESTIVAL IN THE PARK2014 ENVIRONMENTAL & CULTURAL PARK OF PAROS

Συναυλίες | Concerts 20|06 Παρασκευή | Friday Eυρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής European Music Day. 21|07 Δευτέρα | Monday Όπερα «Die Zauberflöte» του Mozart. Opera «Die Zauberflöte» by Mozart. 28|07 Δευτέρα | Monday Συναυλία τζαζ με τους «Groove Catchers Jazz Group». Jazz concert with «Groove Catchers Jazz Group». 02|08 Σάββατο | Saturday Συναυλία με τον Λουδοβίκο των Ανωγείων και την Παιδική Χορωδία Δήμου Πάρου. Concert with Loudovikos ton Anoghion and the Children Choir of Paros Municipality. 04|08 Δευτέρα | Monday Όπερα «Ariodante» του Haendel. Οpera «Ariodante» by Haendel. 09|08 Σάββατο | Saturday Συναυλία με τον Νίκο Πορτοκάλογλου. Concert with Nikos Portokaloghlou. 18|08 Δευτέρα | Monday Όπερα «Il Turco In Italia» του Rossini. Οpera «Il Turco In Italia» by Rossini. 25|08 Δευτέρα | Monday Συναυλία με τους Ross Daly, K. Θωμά, Β. Ρακόπουλο και Rhythm Section. Concert with Ross Daly, K. Thomas, V. Rakopoulos and Rhythm Section.

Χορός | Dance 26|06 Πέμπτη | Τhursday σελίδα Ι page Ι 14

Χορευτική παράσταση από το Central School of Ballet of Naoussa. Dance performance by the Central School of Ballet of Naoussa.

Θέατρο | Theater 30|07 Τετάρτη | Wednesday «Σώστε τους ήρωες», παιδική θεατρική παράσταση του Στ. Αθανασίου. «Save the Heroes», children’s theatrical production by St. Athanassiou. 03|08 Κυριακή | Sunday «Caveman», θεατρική παράσταση. «Caveman». Theatrical performance.

25|06 Τετάρτη | Wednesday «Χορός στον Κώστο - Γιορτή Αγ. Αθανασίου Παρίου» στην κεντρική πλατεία του Κώστου. Ώρα έναρξης 21:30 «Traditional dances at Kostos - Celebration of Aghios Athanassios», at the central square of Kostos. Starts at 21:30 13|07 Κυριακή | Sunday «Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί - Αφιέρωμα στους χορούς και τα έθιμα της Κύπρου», στο προαύλιο της εκκλησίας της Παναγίας στη Νάουσσα. Ώρα έναρξης 21:00 «Traditional Greek Dances – Tribute to the dances and the customs of Cyprus», in the courtyard of Panaghia church at Naoussa. Starts at 21:00 20|07 Κυριακή | Sunday «Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί - Αφιέρωμα στον Παριανό γάμο», στο προ-

22|08 Παρασκευή | Friday «Το Μαγικό Κλειδί». Παιδική θεατρική παράσταση με την Κάρμεν Ρουγγέρη. «The Magical Key». Children’s theatrical production of Karmen Rougkeri. Από 29/06 ως τις 14/09 στο Cine Enastron προβολές ταινιών κάτω από τ’ άστρα. Αναλυτικό πρόγραμμα στο www.parospark.gr Film watching under the stars at Cine Enastron from 29/06 until 14/09. Find out more at www.parospark.gr

27|07 Κυριακή | Sunday «Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί - Αφιέρωμα στους χορούς και τα έθιμα της Μακεδονίας», στο προαύλιο της εκκλησίας της Παναγίας στη Νάουσσα. Ώρα έναρξης 21:00 «Traditional Greek Dances – Tribute to the dances and the customs of Macedonia», in the courtyard of Panaghia church at Naoussa. Starts at 21:00 16|08 Σάββατο | Saturday Πανηγύρι του Καράβολα στον ανοικτό χώρο δίπλα στο Κοινοτικό Μέγαρο των Λευκών. «Fair of Karavola» in the open space next to the Community Hall of Lefkes. 29|08 Παρασκευή | Friday Χορευτική εκδήλωση με παραδοσιακό συγκρότημα από τον Ωρωπό στο Ανοικτό Θέατρο Λευκών.

Greek traditional dances at the Open Theater of Lefkes. 30|08 Σάββατο | Saturday Λευκιανό γλέντι με ντόπιους μουσικούς στο Ανοικτό Θέατρο Λευκών. Feast with local musicians at the Open Theater of Lefkes. 06|09 Σάββατο | Saturday «Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί-Αφιέρωμα στους χορούς και τα έθιμα της Μικράς Ασίας και Καππαδοκίας», στο προαύλιο της εκκλησίας της Παναγίας στη Νάουσσα. Ώρα έναρξης 21:00 «Traditional Greek Dances – Tribute to the dances and the customs of Asia Minor and Cappadocia», in the courtyard of Panaghia church at Naoussa. Starts at 21:00 06|09 – 07|09 Μικρασιάτικα τραγούδια και χοροί στα πλαίσια της 10ης Μικρασιατικής Συνάντησης Πάρου στο Άσπρο Χωριό. Ώρα έναρξης 21:00 Dances and songs from Asia Minor at Aspro Chorio. Starts at 21:00

04|07 – 06|07 2ο Φεστιβάλ Τοπικών Προϊόντων «Πάριος Οίνος Ευφραίνει» και Γιορτή Ψαριού στη Μαρίνα Νάουσας. Ώρα έναρξης 19:30 2nd festival of Tradional Products “Parian Wine Gladdens” and Fish festival at the marina of Naoussa. Starts at 19:30

13|08 Τετάρτη | Wednesday «Η τελεία». Μουσική παράσταση του Δ. Μπογδάνου. «The fullstop». Musical performance by D. Boghdanos. 20|08 Τετάρτη | Wednesday «Ραμόνα Travel / Η Γη της Καλοσύνης». Θεατρική παράσταση της Γ. Μπασδέκη. «Ramona Travel/The Land of Kindness». Theatrical performance of Gh. Basdeki.

αύλιο της εκκλησίας της Παναγίας στη Νάουσσα. Ώρα έναρξης 21:00 «Traditional Greek Dances – Tribute to the Parian Wedding», in the courtyard of Panaghia church at Naoussa. Starts at 21:00

Outsider art Τα έργα ενός αυτοδίδακτου καλλιτέχνη που ζει στην Πάρο, του Σπύρου Κοκκίνη, έχουμε φέτος την ευκαιρία να δούμε σε μία μικρή γκαλερί στην κεντρική εμπορική οδό (παλιά αγορά) της Παροικιάς, δίπλα στο παραδοσιακό παντοπωλείο «Ο Διπλός». Ο Κοκκίνης κατασκευάζει γλυπτά από ανοξείδωτο ατσάλι και μάρμαρο συνεχίζοντας τη μεγάλη πλέον παράδοση των αυτοδίδακτων καλλιτεχνών, όπως λέει ο ίδιος, χωρίς σχετικές σπουδές και με ελάχιστη γνώση της σύγχρονης τέχνης, δημιουργεί πρακτικά σε «συνθήκες κενού», επηρεασμένος βασικά μόνο από τις εμπειρίες που του έχει χαρίσει η ζωή. This summer a small gallery on the main street of the old market in Parikia, next to the well known traditional grocery store “O Diplos” hosts the works of Spiros Kokkinis, a self-taught artist that lives in Paros. Kokkinis creates sculptures out of stainless steel and marble, continuing the long tradition of self-taught artists as he himself says, with no schooling in the arts and minimum knowledge in contemporary art, he works practically in a vacuum, influenced basically from his life experience.

«Αντίπαρος Εν Πλω» 2014 | «Antiparos EnPlo» 2014 Συνεχίζοντας την διοργάνωση δραστηριοτήτων που προάγουν τις τέχνες, το αληθινό αθλητικό πνεύμα και τον πολιτισμό εν γένει, ο πολιτιστικός και αθλητικός σύλλογος «Αντίπαρος Εν Πλώ» έχει ετοιμάσει και φέτος εκδηλώσεις για μικρούς και για μεγάλους, που δίνουν μία ιδιαίτερη νότα στην καλοκαιρινή ζωή στο υπέροχο κυκλαδονήσι της Αντιπάρου. «Γνωριμία με τον Κυκλαδικό Πολιτισμό» Από τα μέσα Ιουλίου έως τις αρχές Αυγούστου, τα παιδιά θα μπορούν να γνωρίσουν τον πολιτισμό που αναπτύχθηκε στις Κυκλάδες την 3η π.Χ. χιλιετία μέσα από μια ειδική εκπαιδευτική συλλογή που έχει δημιουργήσει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. «Μουσείο Παιχνιδιών» Με τη βοήθεια μιας άλλης εκπαιδευτικής συλλογής το δεύτερο 15μερο του Αυγούστου θα στηθεί στην Αντίπαρο ένα μουσείο παιχνιδιών που θα βοηθήσει μικρούς και μεγάλους να γνωρίσουν τα παιχνίδια που έπαιζαν οι αρχαίοι. Παράλληλα, τα ίδια τα παιδιά θα οργανώσουν έκθεση με σημερινά παιχνίδια. Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Το γνωστό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ CineDoc σε συνεργασία με το θερινό σινεμά Ολίαρος και την υποστήριξη του «Αντίπαρος Εν Πλω», διοργανώνουν προβολές επιλεγμένων ντοκιμαντέρ με ποικίλη θεματολογία. Ημέρες Κινηματογράφου Αντιπάρου Στα μέσα Ιουλίου η εταιρεία διανομής κινηματογραφικών ταινιών «One from the Heart» σε συνεργασία με το θερινό σινεμά Ολίαρος και την υποστήριξη του «Αντίπαρος Εν Πλω», διοργανώνει κινηματογραφικές προβολές και εκπαιδευτικά εργαστήρια. Άθληση Και για όσους αγαπούν την άθληση, ο «Αντίπαρος Εν Πλω» διοργανώνει κάθε εβδομάδα πρωινές και απογευματινές συναντήσεις για τρέξιμο ή περπάτημα μέσα στο υπέροχο τοπίο της Αντιπάρου. Οι πιο έμπειροι δρομείς μπορούν να συμμετέχουν σε αγώνα δρόμου 24.4 χλμ. που θα διεξαχθεί το Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου. Σε ανεξάρτητη διοργάνωση την επόμενη ημέρα, Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου, θα διεξαχθεί επίσης στο νησί ο ετήσιος ποδηλατικός αγώνας mountain bike.

Continuing to organize activities that promote the arts, the true sporting spirit and culture in general, the cultural and athletic club "Antiparos EnPlo" has prepared again, for one more year, events for children and adults, adding a special touch to the summer life in the wonderful island of Antiparos. "Cycladic Culture" From mid-July to early August, children will be able to acquaint themselves with the culture that developed in the Cyclades during the 3rd millenium BC through the “Cycladic Culture” museum-kit, a specially designed educational collection that has been created by the Museum of Cycladic Art and includes printed material, slides, books, educational games and accurate copies of idols, utensils and tools. "Toy Museum" In collaboration with the Hellenic Childrens’ Museum and the Educational Museum of Lavrio, and with the help of another museum-kit dedicated to playing in Ancient Greece, during the second half of August a toy museum will be created in Aniparos, helping us to learn the toy and games that ancients played with. At the same time, children will organize an exhibition with today's toys.

Στον όμορφο, δροσερό κήπο μας μπορείτε να απολάυσετε όλη μέρα καφέ, φαγητό και ποτό. Δοκιμάστε τη μοναδική λεμονάδα μας φτιαγμένη με τη μυστική συνταγή της γιαγιάς, τις σπιτικές πίττες και τα γλυκά μας..

In our beautiful cool garden you can enjoy all day long your coffee, food and drinks. Taste our unique lemonade made with secret grandma’s recipe, our home made pies and cakes.

Konstantza Restaurant-cafe

Naoussa Paros tel.: 22840.52999 www.kostantzacafe.gr, e: info@kostantzacafe.gr

Documentary Festival The well known documentary festival “CineDoc” in collaboration with the summer cinema Oliaros and the support “Antiparos EnPlo”, organize screenings of selected documentaries. Cinema Days in Antiparos In mid-July the film distribution company "One from the Heart" in cooperation with the summer cinema Oliaros and the support of “Antiparos EnPlo", organizes film screenings and workshops with well known cinema professionals. Sports For those who love walking or running, “Antiparos EnPlo” organizes every week morning and afternoon meetings for running or walking through the wonderful landscape of Antiparos. More experience runners can participate in a race of 24.4 km, to be held on Saturday, September 6. In an independently organized event the next day, Sunday, September 7, will also take place on the island the annual mountain bike race of Antiparos.

http://antiparosenplo.blogspot.gr/ https://www.facebook.com/antiparos.en.plo

BEACH BAR & RESTAURANT Souvlia Beach, just outside Paroikia, tel.: +30 2284 023791 σελίδα Ι page Ι 15

22 | 23| 24 Αυγούστου 2014 Διαδρομές στη Μάρπησσα August 2014 Routes in Marpissa The annual cultural festival takes place on 22-24 August 2014 for all those who want to discover an authentic Paros. Visitors and volunteers will have the opportunity to live unique experiences and travel in time through lectures, concerts, games, and workshops.

www.stimarpissa.gr Το πολιτιστικό φεστιβάλ δίνει και φέτος το καθιερωμένο του ραντεβού με όσους θέλουν να ανακαλύψουν την αυθεντική Πάρο. Επισκέπτες και εθελοντές βιώνουμε μοναδικές εμπειρίες και ταξιδεύουμε στο χρόνο μέσα από προτεινόμενους σταθμούς, επισκέψιμους χώρους και εκθέσεις, που πλαισιώνονται από διαλέξεις, συναυλίες, παιχνίδια και εργαστήρια. Σας περιμένουμε την Παρασκευή 22 Αυγούστου, για να ξεκινήσουμε το τριήμερο με ένα παιχνίδι χρόνου για τους μικρούς μας φίλους και με ένα δημιουργικό εικαστικό εργαστήριο για τους ενηλίκους. Στις 21:00 μικροί και μεγάλοι παρακολουθούμε την παράσταση κουκλοθέατρου «Λεμονιά» από την ομάδα Τέχνης Νεύμα, ενώ η βραδιά κλείνει με τη συναυλία των Haig Yazdjian, Θοδωρή Κοτονιά και Μάρθας Μαυροειδή με τίτλο «Τα λουλούδια της ερήμου». Το Σάββατο το πρωί περπατάμε στον Δρυό και μαθαίνουμε την πλούσια ιστορία του από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Το απόγευμα, στον παραδοσιακό οικισμό της Μάρπησσας, ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος «συστήνει» στα μικρά παιδιά το χρόνο και τις λειτουργίες του μέσα από αποσπάσματα από παραμύθια του και τα βοηθά, με εργαλείο τη δημιουργική γραφή, να ταξιδέψουν με τη «βάρκα που λέγεται μνήμη».Παράλληλα, η Αθανασία Παναγέα με το εργαστήριο που συντονίζει μυεί τους εφήβους στην τέχνη και την ιστορία της φωτογραφίας. Στις 21:00 αρχίζει το πάρτι! Ατμοσφαιρικό tango με ορχήστρα και χορευτές και, στη συνέχεια, οι Gadjo Dilo μας μεταφέρουν στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, για να μας ξεσηκώσουν με τις τσιγγάνικες swing διασκευές τους σε γνωστά ελληνικά τραγούδια. Την τελευταία μέρα του φεστιβάλ η Νάνση Τουμπακάρη συντονίζει εργαστήριο παραδοσιακής μουσικής για εφήβους και η Κατερίνα Δερματά κατασκευάζει με τους μικρούς μας φίλους μουσικά όργανα από ανακυκλώσιμα υλικά. Οι ενήλικοι έχουν την ευκαιρία να κάνουν διαδρομές στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της Μάρπησσας και της Πάρου μέσα από το εργαστήριο της Ελένης Σβορώνου. Η βραδιά κλείνει με την καθιερωμένη τσαμπουνοπατινάδα με παριανούς οργανοπαίχτες και κορυφώνεται με ένα παραδοσιακό νησιώτικο γλέντι με τον Νίκο Οικονομίδη και την Κυριακή Σπανού. Σας περιμένουμε να ταξιδέψουμε όλοι μαζί στο χτες, το σήμερα και το αύριο, καθημερινά από τις 19:00, στον παραδοσιακό οικισμό, με ελεύθερη είσοδο σε όλους τους σταθμούς, επισκέψιμους χώρους και εκδηλώσεις. Με έμπνευση το χωριό, συντροφιά τους κατοίκους και στόχο τη δράση… ελάτε να περπατήσουμε μαζί στη Μάρπησσα. σελίδα Ι page Ι 16

We are waiting for you to start our three-day festival with a game of time for our little friends and with a creative pictorial workshop for the grown-ups. At 21:00 young and old can watch the puppet play “Lemonia” from the group “Technis Nevma”. The evening closes with a aconcert titled “The Flowers of the Desert”, performed by HaigYazdjian, Thodori Kotonia, and Martha Mavroidi. On Saturday morning we will walk in Drios and learn about its rich history, from antiquity until today. In the afternoon, in the traditional settlement of Marpissa, Vaggelis Hliopoulos will introduce children to time and its functionalities through excerpts from his fairytales, as well as guide them in using creative writing to travel with the “Boat Called Memory”. At the same time Athanasia Panagea will introduce teenagers to art and the history of photography in a workshop. At 21:00 the party begins with an orchestra and dancers and atmospheric tango. Afterwards, Gadjo Dilo will take us back to the 50s and 60s, rousing us with gypsy swing versions of famous Greek songs. On the last day of the festival Nancy Toumbakari will coordinate a workshop of traditional music for teenagers, and Katerina Dermata will build musical instruments made of recycled materials with our young friends. Adults will have the opportunity to travel to the past, present, and future of Marpissa and Paros through the workshop of Eleni Svoronou. The night closes with the long-standing ααα musicians and is at its peak with a traditional celebration with Nikos Oikonomidis and Kiriaki Spanou. We are waiting to travel together with you to yesterday, today, and tomorrow, everyday from 19:00 in the traditional village, with free entrance to all stages, spaces, and events. If you want to be inspired by the village, the companionship of the inhabitants, and you aim for action, come with us to walk in Marpissa.

Smoothparos 2014 Στις 9,10 και 11 Μαΐου έγινε στην Πάρο ένα εργαστήρι εξάσκησης στην καινοτομία και στην απόκτηση δεξιοτήτων στην χρήση των αναδυόμενων τεχνολογιών, με σκοπό την προώθηση της αειφόρας ανάπτυξης και του πιο στοχευμένου «υπεύθυνου» τουρισμού. Το εργαστήρι είχε ως ονομασία SmoothParos 2014 και ήταν πρωτοβουλία της ομάδας Innovaros που δραστηριοποιείται στην Πάρο εδώ και μερικά χρόνια για την προστασία της ιδιαίτερης ταυτότητας του νησιού, την προώθηση ενός πιο υπεύθυνου και ήρεμου τρόπο ζωής, φιλικού προς το περιβάλλον, μέσω ενός βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης που να προκαλεί ποικίλα τουριστικά ενδιαφέροντα όλο το χρόνο. H φετινή έκδοση του SmoothParos 2014 ήταν η τρίτη σε σειρά: η πρώτη έγινε το 2010 και η δεύτερη το 2012. Πήραν μέρος περίπου 15 ενεργά μέλη της Παριανής κοινωνίας, πρωτεργάτες ενός νέου οικονομικού και κοινωνικού πρότυπου για την Πάρο και τις Κυκλάδες. Βασικές προσωπικότητες των SmoothParos είναι o Δρ. Chris Brauer, διευθυντής καινοτομίας στο Goldsmi th University ofLondon και η Δρ. Jennifer Barth, καθηγήτρια στο Κέντρο Δημιουργικών και Κοινωνικών Τεχνολογιών του ίδιου πανεπιστήμιου. Αποτέλεσμα του SmoothParos 2014 είναι η θεμελίωση 2 projects που θα αναδειχθούν μέσα στον επόμενο χρόνο. Το πρώτο αφορά την ίδρυση ενός φυτώριου νέων επιχειρήσεων που θα ασχοληθούν στα πλαίσια της βιώσιμης ανάπτυξης και το δεύτερο, την προώθηση των υφιστάμενων βιώσιμων επιχειρήσεων μέσω του διαδικτύου. www.innovaros.com On Paros on May 9, 10, and 11, there was a practical workshop on innovation and acquisition of skills in the use of emerging technologies, aimed at promoting sustainable development and more targeted “responsible” tourism. The workshop was entitled SmoothParos 2014 and was the initiative of the Innovaros team, which has been active in protecting the special identity of Paros for several years now as well as promoting a more responsible and calm way of life, environmental-friendly, through a viable developmental model that will attract a variety of types of tourism all year around. This year’s session of SmoothParos 2014 was the third in a series: the first took place in 2010 and the second in 2012. About 15 active members of the Paros community, pioneers of a new economic and social model for Paros and the Cyclades, took part. The key people of SmoothParos 2014 are Dr. Chris Brauer, Director of the MSc Management of Innovation at Goldsmith University of London and Dr. Jennifer Barth, Lecturer at the Centre for Creative and Social Technologies at the same university. The outcome of SmoothParos 2014 is the establishment of 2 projects that will be developed over the next year. The first deals with the foundation of a base for new businesses that will work in the context of viable development and the second with the promotion of existing viable businesses via the internet. www.innovaros.com

εκδόσεις ποντοπόρος ναουσα / παροσ / κυκλαδεσ email: kostas@guselis.gr & info@ pontoporos.gr σελίδα Ι page Ι 17

Συνέντευξη: Χριστίνα Φωκιανού Η εμπειρία μου από τη συμμετοχή στην ομάδα Innovaros My experience with Innovaros Kυρία Φωκιανού, θα θέλαμε να μας μιλήσετε για την εμπειρία σας από την ενεργό συμμετοχή σας στην πρωτοβουλία Innovaros. Ποιο πιστεύετε ότι είναι το όφελος από μια τέτοια διοργάνωση για την Πάρο; Ευχαριστώ πολύ για τη δυνατότητα που μου δίνετε να μιλήσω για μια ομάδα όπως οι Innovaros (=Innovation Paros), που σε κάνει να ελπίζεις ότι θα διατηρήσεις και θα παραδώσεις στις επόμενες γενιές την Πάρο που εσύ αγάπησες και θέλησες να ζήσεις! Η Αθηνά Περαντινού, ύστερα από ένα σεμινάριο που παρακολουθήσαμε στην Αθήνα, είχε την υπέροχη ιδέα να καλέσει τον καναδό καθηγητή Chris Brauer και τη γυναίκα του Jenn Birth στην Πάρο. Ο Chris μάς είχε συνεπάρει με τις γνώσεις του στην τεχνολογία και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι, έγινε το 1st Smooth Paros 2010, που γέννησε τους Innovaros. Μια ομάδα ανθρώπων με διαφορετικές καταβολές ο καθένας, αλλά με έναν κοινό στόχο: η Πάρος της επόμενης μέρας να μη χάσει την ταυτότητά της. Το όραμά μας είναι μια Πάρος με ήπια ανάπτυξη, συνέργειες και συνεργασίες ατόμων, ομάδων και φορέων που θα προστατέψουν, θα διατηρήσουν και θα προαγάγουν την παράδοση, τη φυσική ομορφιά και την πολιτισμική ταυτότητα του νησιού που λατρεύουμε. Ως διπλωματούχος ξεναγός, αλλά και ως επιχειρηματίας, προς ποια κατεύθυνση πιστεύετε ότι πρέπει να κινηθούν οι προσπάθειες για την καλύτερη προβολή της Πάρου και την αναβάθμιση του τουρισμού; Για να προβάλεις κάτι πρέπει να το προσδιορίσεις, να οριοθετήσεις τις δυνατότητές του και να δημιουργήσεις τους στόχους σου, οι οποίοι θα πρέπει να δουλεύονται συστηματικά και αενάως. Η Πάρος έχει μια αυθεντικότητα αρχοντική! Είναι ένα ακατέργαστο διαμάντι, που μπορείς να το δουλέψεις σε πολλά διαφορετικά επίπεδα και να το κάνεις κόσμημα, με επαγγελματισμό – ή σε ένα μόνο επίπεδο, και να το καταστρέψεις. Την εξέλιξη δεν μπορείς να τη σταματήσεις· μπορείς όμως να την οριοθετήσεις, αλλά για να γίνει αυτό πρέπει να δημιουργήσεις ταυτότητα. Πάντως, οι πατροπαράδοτοι τρόποι προβολής των εκθέσων δεν υφίστανται πια… Πρέπει να υφίσταται, όμως, μια δυνατή ιστοσελίδα με κανάλια κοινωνικής δικτύωσης, στα οποία θα στραφούν επαγγελματίες και Δήμος, για την ανάπτυξη μιας ισορροπημένης Πάρου. Δράσεις, οι οποίες θα παρουσιάζουν το νησί σε ευρύ αλλά στοχευμένο κοινό κ.ά. σελίδα Ι page Ι 18

Mrs. Fokianou, we would like to learn about your experiences in your active participation in the initiative “Innovaros” and how you think such an organization benefits Paros. Thank you very much for the opportunity to talk about Innovaros, a passionate group which aims to preserve the traditions of Paros as a place we love and want to live in for future generations! Athena Perantinou had the wonderful idea after a seminar in which we both participated in Athens to invite Canadian professor Chris Brauer and his wife Jenn Birth to Paros. Chris had inspired me with his knowledge in topics of technology and the medium of social networks. And so began the first SmoothParos 2010 workshops, which gave birth to Innovaros. We come from diverse backgrounds but have a common goal, to ensure that the Paros of tomorrow retains its identity. Our vision is a Paros with measured development, complexities, and receiving cooperation from individuals, groups, and entities that will protect, preserve, and advance the traditions, the natural beauty, and the culture of the island we love. As a certified tourist guide but also as a businessperson, to which direction do you think efforts should turn to boost Paros' profile and to increase tourism? To promote something you have to identify it, define its abilities, and set your goals, which should be worked towards systematically and continually. Paros has a noble authenticity! It is like a rough diamond that you can work on at various levels and create masterful jewellery or you can work on one level only and destroy it. You cannot stop evolution but you can set boundaries, and for that you need to create an identity. However, the traditional ways of promotion don't exist anymore. There must be a solid website with channels of social networks, highlighting activities which promote the island to a wide audience, to which professionals and the municipality can turn for the development of a balanced Paros.

Σώμα, Νους & Πνεύμα

Body, Mind & Spirit

Το Tao’s Center είναι ένα κέντρο διαλογισμού και γιόγκα, το οποίο προσφέρει καθημερινά μαθήματα, εργαστήρια και θεραπείες, καθώς και ένα πρόγραμμα μακροχρόνιας παραμονής (Work & Study), όλα εστιασμένα στην εξάσκηση της αυτεπίγνωσης και στην ευεξία. Η Γιόγκα, το Τσι Κουνγκ, το Πιλάτες, ο Διαλογισμός, η Κίνηση, η Δημιουργικότητα, η Θεραπεία, είναι μόνο μερικές από τις ενότητες που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμά του. Αν αναζητάτε ένα διαφορετικό, πιο αναζωογονητικό είδος διακοπών, αλλά και αν είστε απλώς περαστικοί, το Tao’s έχει κάτι να σας προσφέρει.

Tao’s is a meditation and yoga retreat center, offering daily classes, therapies & treatments, workshops, retreats and long-stay Work & Study program, dedicated to the practice of awareness and wellbeing. Yoga, Chi Kung, Mindfulness, Pilates, Movement, Creativity, Healing, Meditation and many more, are all on the center's program list. Whether you are looking for stimulating vacation or just passing by, Tao’s has something for you.

Καθημερινά μαθήματα, Daily Classes 09:30 Πρωινός διαλογισμός 10:00 Τσι Κουνγκ, Πιλάτες, Χορός Γιόγκα. 17:30 Διαλογισμός Κουνταλίνι. 19:00 Γιόγκα. Ζωντανή μουσική κάθε σαββατοκύριακο & πολλά άλλα.

09:30 Morning meditation. 10:00 Chi Kung, Pilates, Yoga Dance Celebration. 17:30 Kundalini meditation. 19:00 Yoga. And Creativity for kids, treatments, weekend Live Music & many more.

Εργαστήρια, Workshops 20|06 – 22|06 Εισαγωγή στα Θαύματα με την Ujallah. A Course in Miracles with Ujallah. 25|06 – 29|06 Αστάνγκα-Βινυάσα Γιόγκα με τον Chuck Miller. Ashtanga-Vinyasa with Chuck Miller. 04|07 – 06|07 Διήμερο Γιόγκα με την Alit Bar Sade. Yoga weekend with Alit Bar Sade.

August Η Γιορτή του Καλοκαιριού: Γιόγκα, Πιλάτες, Ζωντανή Μουσική, δραστηριότητες για παιδιά και πολλά άλλα… Summer Celebration: Yoga, Pilates, Live Music, Kids Activities and many more. 12|09 – 14|09 Ομάδα γυναικών με την Ujallah Women group with Ujallah. 28|09 – 02|10 Βινυάσα Γιόγκα με την Anat Shipgler. Vinyasa Yoga with Anat Shipgler.

07|07 – 09|07 Φωνητικό Ταξίδι με τον Amit Carmeli. Vocal Journey with Amit Carmeli.

03|10 – 05|10 Θεραπευτικό άγγιγμα με τον Shikha. Healing Touch with Shikha.

07|07 – 12|07 Μουσική Εβδομάδα του Tao’s. Tao’s Music Week.

07|10 – 11|10 Η τέχνη του αυτοσχεδιασμού με την Ilanit Tadmor. The Art of Improvisation with Ilanit Tadmor.

18|07 – 20|07 «5Rhythms» με τη Rivi Diamond. «5Rhythms» with Rivi Diamond. 21|07 – 25|07 «Ο Δρόμος της Καρδιάς» με την Ujallah. The Way of The Heart with Ujallah.

www.taos-greece.com Tel:+30 22840 28882 taos@taos-greece.com

Cafe - Bar Το café kiranos είναι ένα μείγμα χρωμάτων της Νάουσας και της καλοπέρασης της Πάρου. Απολαύστε το πρωïνό σας και τον καφέ σας σ’ ένα καφέ που σίγουρα διαφέρει από τα υπόλοιπα. Συνδυασμός από σαλάτες όλων των ειδών, κρέπες, παγωτά, βάφλες, και φρεσκότατους χυμούς. Όλα αυτά απολαύστε τα υπό τους τόνους απαλής μουσικής. Τραπεζάκια με ομπρέλες δίπλα στην θάλασσα.

Kiranos café is a mixture of Naousas colors and Paros good life. Enjoy your breakfast and your great coffee in a café that definitely differs from the rest. A combination of multi salads, crepes, ice creams, waffles, and fresh fruit juices. Enjoy all these, listening to cool music and looking at photos of Paros. Tables with umbrellas by the sea.

CAFE KIRANOS, Port of Naoussa , Tel: 2284051801

Port of Naoussa, tel.: 22840.55233

«TO KAFENEIO TIS SYNTROFIAS»

«ΤΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ ΤΗΣ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ’’ Αν σας έχει λείψει το φαγητό της μαμάς σας, αν θέλετε να δοκιμάσετε ή να θυμηθείτε παραδοσιακές γεύσεις, τότε στην είσοδο των Λευκών σας περιμένει ‘’ Tο καφενείο της συντροφιάς’’, με θέα τις γραφικές Λεύκες. Απολαύστε τον καφέ σας με κάποιο από τα χειροποίητα γλυκά μας ή το κρασί σας με γευστικούς μεζέδες και μαγειρευτά φαγητά. Και ποιος ξέρει, ίσως είστε τυχεροί και πετύχετε κάποια από τις συχνές μουσικές συναντήσεις μας,για να σας διασκεδάσουν υπό τους ήχους παραδοσιακής μουσικής και όχι μόνο...

Λεύκες Πάρος τηλ.: 22840. 43144

If you miss MOM’s HOME COOKING, if you want to try or remember traditional tastes, then we expect you at the cafe «To Kafeneio tis Syntrofias» at the entrance of Lefkes, with a view of the picturesque village. Enjoy your coffee and our home made cakes or a glass of wine with our delicious dishes. And who knows, you may be lucky and happen on one of our frequent musical evenings of traditional or other music...

Lefkes Paros tel.: 22840. 43144 σελίδα Ι page Ι 19

τo πρόσωπo the person Κώστας Γουζέλης | Kostas Gouzelis

Να γράφεις και να πράττεις με την καρδιά σου Write and act with your heart

Τον Κώστα Γουζέλη στην Πάρο τον γνωρίζουν κι οι πέτρες. Για εκείνους που δεν τον ξέρουν, ιδού πώς συστήνεται ο ίδιος στο «A House in Cyclades», έναν από τους τίτλους των εκδόσεων «Ποντοπόρος» – μία από τις δραστηριότητές του στο νησί: «Ο Κώστας Γουζέλης σπούδασε αρχιτεκτονική στη Ρώμη και γλυπτική δίπλα στον Emmanuel Herzl. Μελετάει και κατασκευάζει σπίτια κυρίως στις Κυκλάδες. Έχει κάνει μερικές εκθέσεις γλυπτικής. Παράλληλα ασχολείται με την αναστήλωση παλιών ξύλινων ιστιοφόρων καϊκιών και τη δημιουργία ντοκιμαντέρ με θαλασσινά θέματα». Πόσο λίγα χωράνε μέσα σε τέτοια «επίσημα» βιογραφικά... Καθώς με ξεπροβοδίζει, έπειτα από σχεδόν δίωρη κουβέντα, κι ας ήταν κομμάτια (είχε μόλις επιστρέψει από ταξίδι), μου χαρίζει ένα αντίτυπο του παραπάνω βιβλίου με την αποκρυσταλλωμένη άποψή του περί αρχιτεκτονικής και μαζί την ποιητική του συλλογή «Ωδές για την μπρατσέρα Αθηνά», με την ευχή στην αφιέρωση «Να γράφεις και να πράττεις με την καρδιά σου». Μια φράση που επίσης απουσιάζει από το «επίσημο» βιογραφικό, μολονότι συνοψίζει τη φιλοσοφία της ζωής του. Να μερικά απ’ όσα είχε να αφηγηθεί ο Κώστας Γουζέλης όταν κλήθηκε να ανατρέξει στους δεσμούς του με την Πάρο, να σταθεί σ’ αυτά που έχει να μας προσφέρει η παράδοση, να μιλήσει για τα μελλοντικά του σχέδια και γι’ αυτά που πιάνουν οι κεραίες του, αλλά, πάνω απ’ όλα, να θυμηθεί μερικά από όσα έκανε με την καρδιά του. «Πρωτοπάτησα στην Πάρο καλοκαίρι, παιδάκι, όταν ήρθαμε με τη μητέρα μου στον Δρυό, στο σπίτι της γιαγιάς μου, για διακοπές. Έχω κρατήσει πολύ ωραίες αναμνήσεις αλλά η σχέση μου με το νησί κατοχυρώθηκε αργότερα, το ’69, όταν ήμουν πρωτοετής της αρχιτεκτονικής στη Ρώμη. “Θα ’μαι στην Πάρο, έλα να με βρεις”, μου ’χε πει ένας ιρλανδός φίλος μου, ποιητής και καθηγητής στο αμερικανικό πανεπιστήμιο της πόλης, ο Ντέσμοντ Ο’ Γκρέιντι, και δεν ήταν ο μόνος που αναφερόταν σ’ αυτήν. Στο χυτήριο του Χερτζλ, του οποίου ήμουν βοηθός τότε, όλοι οι γλύπτες, πενηντάρηδες οι περισσότεροι, μια εξαιρετική καλλιτεχνική παρέα, μόνο για την Πάρο μιλούσαν... »Θυμάμαι το βράδυ που έφτασα στην Παροικιά. Ήμουν ξεκούραστος – είχα φτιάξει Κείμενο: ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ | Φωτογραφίες: ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΦΛΗΣ σελίδα Ι page Ι 20

Kostas Gouzelis is a well-known figure in Paros. He constructs homes, mainly in the Cyclades; creates and exhibits sculptures, reconstructs old wooden sail boats, and produces documentaries with theme of the sea. In his book “A House in Cyclades”, featured in the publication “Pontoporos”, he introduces himself to those unfamiliar with his background as a student of architecture and sculpture having studied in Rome and worked alongside Emanuel Herzl. Speaking of his formal studies however transmits too little information. As he brings me to his front door, after nearly two hours of lively and intense conversation and despite his recent travels, Gouzelis gives me a copy of the above-mentioned publication. It is book of strong opinions about architecture and life together with a collection of his poems, “Ode to the sailing boat Athena”. The dedication reads “Write and act with your heart”. This phrase is absent from his formal curricula, although it encapsulates the philosophy of his life. He discusses what tradition can offer us, what his intuition tells him and his thoughts for future plans. But most of all, he explores his memories -of what he has done with his heart. Here are some of Kostas Gouzelis’ reflections when asked about his ties with Paros. “My first time in Paros was as a child, when I came with my mother one summer to visit my grandmother in Drios. I have kept many fond memories but my relationship to the island was firmly established only later, in 1969. Then I was in my first year of architectural studies in Rome, when an Irish friend of mine, Desmond O’ Greidy, poet and professor at the American University of Rome, told me, “I’ll be in Paros, come and find me.” He wasn’t the only one who referred to Paros. In the foundry of Herzl, whose assistant I was, all the sculptors -most of them a seasoned fifty years old- spoke only of Paros. It was an excellent company of inspiring artists. I remember the night I arrived in Parikia. I was restful. I had invented a contraption, something like a hammock, which I hung between two bars on the boat, and during the whole journey no one bothered me!

μια μπράντα, ένα είδος αιώρας, που την κρεμούσα κάθε τόσο σε δυο σίδερα του πλοίου και, σε όλο το ταξίδι, δεν με είχε ενοχλήσει κανείς! Ήταν “νύχτα ψαριού και κρασιού” ή κάτι ανάλογο. Βρέθηκα με χιλιάδες κόσμο σ’ ένα καταπληκτικό περιβάλλον και μέθυσα τόσο, ώστε ήρθαν αστυνομικοί και με μάζεψαν. Ξύπνησα χωμένος στο σλίπινγκ μπαγκ, σ’ ένα στενάκι της Νάουσας, από τις φωνές ενός γαϊδάρου. Μαγικό! Τότε μάλλον αποφάσισα ότι κάποια στιγμή θα εγκατασταθώ εδώ. »Εκείνη την περίοδο πηγαινοερχόμουν, είχαμε χούντα, είχαμε αγώνα, κι όποτε έφτανα στην Πάρο ένιωθα ότι συναντώ μια “κανονική” Ελλάδα, αισθανόμουν ασφάλεια. Η παρέα της Ρώμης κι από κοντά οι ντόπιοι –νέοι, ψαράδες, υποψιασμένοι, πολιτικοποιημένοι, άνθρωποι που παραμένουν και σήμερα φίλοι μου– ήταν εκρηκτικός συνδυασμός. Ένας παράδεισος!» Ο Κώστας Γουζέλης γεννήθηκε στην Αθήνα, πήγε δημοτικό στη Βαγδάτη, όπου ο μηχανικός πατέρας του εργαζόταν για το γραφείο Δοξιάδη, και στη Ρώμη έφτασε με το απολυτήριο του Κολλεγίου Αθηνών, όντας ήδη γερά δεμένος με τη θάλασσα, ως παλιός αθλητής της ιστιοπλοΐας στον Βόλο. Όταν στη Μεταπολίτευση τον ρώτησαν πού ήθελε να υπηρετήσει, αντί για το Πεντάγωνο, διάλεξε τη Σύμη. «Ήθελα ένα μέρος χωρίς αξιωματικούς, χωρίς τίποτα... Στη Σύμη φτιάχναμε οχυρωματικά έργα κι εγώ, στον ελεύθερο χρόνο μου, έφτιαξα το πρώτο μου καΐκι. Είχα αγοράσει ένα παρατημένο για ψίχουλα κι έπειτα από ενάμιση χρόνο το παρέδωσα καινούργιο, με αντάλλαγμα να μπορώ να φτιάξω το δικό μου καΐκι πια, την “Ευαγγελίστρια”. Τελειώνοντάς το, ζήτημα να είχα ένα πενηντάρικο πάνω μου. Πουλάω, όμως, σε εξωφρενική τιμή ένα παλιό κομπρεσέρ για σφουγγαράδες και στη συνέχεια, διακινώντας κιλίμια μεταξύ Νάουσας και

Στη Σύμη φτιάχναμε οχυρωματικά έργα κι εγώ, στον ελεύθερο χρόνο μου, έφτιαξα το πρώτο μου καΐκι. In Simi we built palisades, and I built my first boat in my free time.

It was the “Night of Fish and Wine”.. I was amongst thousands of people in an amazing festive island ambience. I got so drunk that the police came to arrest me. But I woke up tucked in a sleeping bag in a small passageway in Naoussa, with the braying of a donkey in my ears. Magical! I guess that was the moment I decided that one day I would live here on Paros. But back then I was still traveling between Italy and Greece. We had the junta, we had a struggle, but every time I arrived in Paros I felt that I met a “normal” Greece. I felt secure. My friends from Rome and the locals – young people, fishermen, politically active people that remain my friends to this day – were a wonderfully explosive mixture. It was heaven!” Kostas Gouzelis was born in Athens but went to elementary school in Baghdad where his father, an engineer, worked for the office of Doxiadis. Kostas arrived in Rome with a diploma from Athens College and as an accomplished Volos sailor with an already deep connection to the sea. When the political changeover came and the army asked him where he wanted to serve, instead of the Pentagon, he chose the small island of Simi. “I wanted a place without officers, without anything… In Simi we built palisades, and I built my first boat in my free time. I bought one for next to nothing, chicken feed really and after one and a half years I gave it back almost brand new. In exchange, I was able to build my own boat, the “Evagelistria”. When it was finished, I had only 50 drachmas left. But I managed σελίδα Ι page Ι 21

Μποντρούμ, γίνομαι βασιλιάς! Τότε, περίπου στα τέλη της δεκαετίας του ’70, στήνω δυο αντίσκηνα σ’ ένα οικόπεδο στον Δρυό που μου ’χε αφήσει η μάνα μου, μια από το Μοναστηράκι και άλλη μια γύφτικη αντί μπάνιου πλάι της, και μέσα σ’ ένα χειμώνα χτίζω ένα πολύ ωραίο σπίτι, καρπό πραγματικά μεγάλης ανάγκης για δημιουργία, που διακρίθηκε σε πανελλήνιο διαγωνισμό επί Τρίτση – με ιδιαίτερα υψηλό έπαθλο, μάλιστα». Χάρη σ’ αυτό το σπίτι ρίζωσε τελικά ο Γουζέλης στην Πάρο. Αντί να ενταχθεί σε κάποιο αρχιτεκτονικό γραφείο ή να χτίζει πολυκατοικίες, το πούλησε σ’ έναν ελβετό ατζέντη κλασικής μουσικής κι έβαλε μπροστά να χτίσει το επόμενο και μετά το επόμενο, έχοντας καλά χωνεμένα μέσα του τα διδάγματα του Δημήτρη Πικιώνη και του Άρη Κωνσταντινίδη, αλλά και του Κυριάκου Κρόκου, πολύτιμου συνομιλητή στα πρώτα αρχιτεκτονικά του βήματα. «Το θέμα είναι να προσεγγίζεις τα πάντα με σεβασμό», επιμένει. «Επιχειρείς κάτι που θα συμβαδίζει με την ομορφιά της ζωής, όχι για λόγους εκμετάλλευσης, αλλά επειδή πραγματικά το κάνεις κέφι, όπως θα έκανες μ’ ένα γλυπτό. Από το ’90 άρχισαν να προσγειώνονται από την Αθήνα δεκάδες γραφεία στην Πάρο, ετοιμάζοντας μελέτες σε χρόνο ρεκόρ. Υπήρχε περίπτωση να βγει κάτι σωστό απ’ αυτό; Πρέπει να ξέρεις τον τόπο, τι μέρος του λόγου είναι οι άνθρωποί του, ποιες είναι οι ανάγκες του… Χρειάζεται μια ισορροπία, δεν μπορείς να πετάς στο βουνό ό,τι σου ’ρχεται. Όταν όμως η κυβέρνηση έχει σηκώσει ψηλά τα χέρια, όταν τα νησιά δεν έχουν ούτε σχολεία ούτε μαρίνες κι αποτελούν ξέφραγο αμπέλι για τον κάθε κομπιναδόρο που υπόσχεται ανάπτυξη… ακόμα κι αν δεν έχεις μπει σ’ αυτήν τη λογική, κάποια στιγμή θα συμμετάσχεις στο παιχνίδι. Δεν είμαι αριστοκράτης ούτε, όμως, και δογματικός· έφτιαξα κι εγώ δύο συγκροτήματα. Όμως, είχε ξεφύγει το πράγμα. Η κρίση υπήρξε σωτήρια απ’ αυτήν την άποψη...» Η ποιότητα των ανθρώπων πόσο επηρεάστηκε στο μεσοδιάστημα; «Άλλαξε πολύ», λέει ο Γουζέλης, «εξαιτίας κυρίως του πολέμου ενάντια στην αλιεία, με τελείως ψευδείς ισχυρισμούς, και της μαζικής καταστροφής των καϊκιών που ακολούθησε. Έως το ’85 υπήρχαν πάνω από ογδόντα καΐκια στη Νάουσα. Το ’90 είχαν μείνει πενήντα και σήμερα δεν ξεπερνούν τα τέσσερα. Πράγμα που σημαίνει ότι περίπου ο μισός σελίδα Ι page Ι 22

Επιχειρείς κάτι που θα συμβαδίζει με την ομορφιά της ζωής, όχι για λόγους εκμετάλλευσης, αλλά επειδή πραγματικά το κάνεις κέφι. You try something that will keep up with the beauty of life, not for reasons of exploitation, but because you really like it.

πληθυσμός της πόλης που απασχολούνταν στην αλιευτική βιομηχανία διαλύθηκε. “Σπάστε τα καΐκια” ήταν η κοινοτική οδηγία – και το έκαναν! Πουθενά αλλού δεν συνέβη αυτό! Ούτε στην Αγγλία, ούτε στη Γαλλία, ούτε στην Ιταλία, πουθενά. Κι εμείς, θαλασσινός λαός, δεν κάναμε το παραμικρό για να προστατεύσουμε αυτήν τη σπουδαία παραδοσιακή τέχνη. Αν δεν είχαμε γυρίσει με τον Κολόζη τη σειρά ντοκιμαντέρ “Αιγαίο νυν και αεί” ίχνος της δεν θα διασωζόταν!» Πώς αντιλαμβάνεται ο ίδιος την παράδοση; «Σαν μια δύναμη που δίνει κατευθύνσεις», λέει. «Η παράδοση αφορά τη βαθύτερη ουσία των πραγμάτων, τον τρόπο που αυτά συλλαμβάνονται και υλοποιούνται, την ιδεολογία που κουβαλούν. Στις μέρες μας, όμως, αρκούμαστε στην καταγραφή, την αντιγραφή, την αναμετάδοση, σαν να μην παίρνουμε χαμπάρι από την ουσία, σαν να έχει σαπίσει το μέσα μας. Κρατάει χρόνια η πτώση του ανθρώπου. Βλέπουμε γύρω μας περισσότερη ανάγκη για φιγούρα, παρά αγάπη· η δημιουργία και η επιτυχία έχουν ταυτιστεί με το χρήμα και την προβολή στα ΜΜΕ, ούτε μεταξύ μας δεν μπορούμε να τα βρούμε, χώρια οι καρκίνοι και οι ψυχασθένειες που κάνουν θραύση. Κι όμως, όσο κάποιοι κάνουν ό,τι κάνουν με την καρδιά τους, το παιχνίδι δεν χάνεται. Έτσι πορεύτηκα, κι έτσι εύχομαι να συνεχίσω. Θα ’θελα να δημιουργήσω κι άλλα όμορφα σπίτια, να εμβαθύνω κι άλλο, να γίνω ακόμα πιο εντάξει άνθρωπος. Στα μικρά μέρη, όπως είναι η Πάρος, το αντιλαμβάνεσαι πιο εύκολα: μόνο οι πράξεις μας μετράνε, αυτές δείχνουν την πραγματική μας σύγκρουση με την κοινωνία. Χαίρομαι πολύ όταν οι νέοι επιδιώκουν τη συντροφιά μου, κι ακόμα περισσότερο όταν νιώθω ότι μπορούμε να συνεννοηθούμε!» P

to sell an old jackhammer for an unreasonably high price and then, I sold rugs between Naoussa and Budrum, Turkey. I became a king! Back then, in the 70s, I put two tents on the property that my mother had left me in Drios, one tent from Monastiraki, and one from the gypsies which I used as a toilet. Within a year I built a very nice house, which arose out my great creative need and which received a very distinguished award in a Panhellenic contest when Tritsis was Minister for Housing, Planning and the Environment. Gouzelis put his roots down in Paros. Instead of working in or opening an architectural office, he sold the house to a Swiss agent of classical music, and started building the next one and the next..,. In his first architectural steps he stayed close to the design principles of Dimitrios Pikionis and Aris Konstantinidis but also of Kyriakos Krokos, a valuable colleague. “The important thing is to approach everything with respect”, he insists. You try something that will keep up with the beauty of life, not for reasons of exploitation, but because you really like it, just as you would do with a sculpture. From the beginning of the 90s many architectural offices from Athens that drafted blueprints, in no time, started to open in Paros. Was it ever possible that something right would have come out of it? You have to know the land, its people, and its needs. There must be a balance, and you cannot just build on the mountains whatever comes to your mind. But the government had raised their hands high, because when the islands have no schools, no marinas,nor municipal buildings they are open to every con man that promises development,. Even if you don’ t think like that, at some point you will play the game. I am not an aristocrat, nor dogmatic – I also built two blocks – but the situation was out of control. The current economic crisis is a salvation from this point of view…

How did this affect the quality of the people in the meantime? It changed a lot, mainly because of the war against fishery, with totally false allegations, and the mass destruction of the boats that followed. Until ’85 there were over eighty fishing boats in Naoussa. In the 90s there were only fifty, and today they are not over four. Which means that about half of the population of the town, who worked in the fishing industry, was brought down.” Destroy the boats”, said the Community Directive, and they did it! This has never happened anywhere else. Not in England, not in France, not in Italy, nowhere. And we, as a sea population, did nothing to protect this important traditional art. If we hadn’t shot the documentary series “Aegean Forever” with Kolozis there would not be any trace of this art left (web-site or info) Ηow does he understand tradition? Tradition is a force that gives direction.(Like the rudder of a boat) Tradition concerns the deeper being of things, in the way that they are conceived, perceived, and realized,- in the ideology that they carry. In our days, we settle for listings, copying, broadcasting, as if we don’t realize the Essential, as if our insides deceive us. The fall of man lasts for years. We see around us more need for show than for love,. Today creation and success are linked with money and projection on TV. So much has gone “off-course’. We cannot even talk to one another, not to mention the cancer and the neuroses that rule the world. Nevertheless as long as some people do what they do with their hearts, the game is not over. This is how I lived my life and how I wish to proceed. I would like to create more beautiful houses, to immerse deeper, to become a better person. In small places, like Paros, you perceive it more easily: only our acts count, they show our real relationship with the world. I am glad when young people ask for my company and even more when I feel that we can communicate! P σελίδα Ι page Ι 23

πατριδογνωσία tradition Στιγμές από τη ζωή στην Πάρο | Moments from the life in Paros

Παναγία Εκατονταπυλιανή

17 αιώνες ζωντανής ιστορίας Panagia Ekatontapiliani (Our Lady of the Hundred Gates) Εδώ, στην καρδιά του Αιγαίου, στην Πάρο, βρίσκεται η βυζαντινή εκκλησία της Εκατονταπυλιανής· μνημείο μοναδικό, που μπορεί να συγκριθεί μόνο με τα αντίστοιχα της Κωνσταντινούπολης ή της Θεσσαλονίκης. Εκατονταπυλιανή, λοιπόν, ή Καταπολιανή; Σωστά και τα δύο ονόματα, καθώς τα συναντάμε σχεδόν ταυτόχρονα από τα μέσα του 16ου αιώνα. Το καθένα έχει το νόημά του. Το μεν πρώτο δηλώνει κυρίως το μέγεθος και τη μεγαλοπρέπεια του ναού, χωρίς να αναφέρεται πραγματικά στην ύπαρξη εκατό πυλών, το δε δεύτερο στην τοποθεσία του ναού «κατά την πόλιν».

Κείμενο: ΑΥΓΗ ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ | Φωτογραφ ίες: δημητρης βρανας (α.ι.f.)

σελίδα Ι page Ι 24

The historic Byzantine church of Ekatontapiliani (also known as the Church of the Hundred Doors) is located here in the heart of the Aegean, not far from the port in Paroikia. It is architecturally unique and one of the oldest, most significant, and best preserved monuments in Greece. It can be only compared with its equivalents in Constantinople or Thessaloniki. But should we call it “Ekatontapiliani” or “Katopoliani”? Both are correct as both names can be found almost simultaneously from the middle of the 16th century. Katopoliani generally refers to the location of the church facing the old city of Paroikia. Ekatontapiliani means 100 doors or gates. Τhe first thing the visitor sees approaching the church is the tall white “parvis” or protective wall surrounding the complex. The wall has a height of 8.5m and a length of 252m, and has two distinctive Aegean bell towers. Such protective walls were built around sacred and important structures to safeguard them from invaders and pirates. Prior to this, the church sat free of other encumbrances, proudly displaying its pure harmonic lines and perfect proportions. This wall was built in the 17th century along with the monk cells that adjoin the inner wall. This markedly changed the look, but gave sturdy protection. It also allows space for the beautiful meditative gardens and is a perfect frame for the large and capacious arcades that mark the entrance. Ekatontapiliani rises majestically behind, elegant in its severity, its exterior façade basically unchanged since the beginning of the 4th Century. But, like most archaic constructions, Ekatontapiliani has seen the work of other hands during its 17 centuries of existence. Natural disasters, fires, earthquakes, invaders as well as two of the greatest Byzantine emperors (Constantine and Justinian) have put their mark on the creation of this magnificent church. Construction dates back to the years of Constantine the Great and the Byzantine Empire. It was an empire that played a major role in saving the precious literature of ancient Greece, and σελίδα Ι page Ι 25

Τα κελιά πίσω από τα τόξα που διακρίνονται αριστερά προστέθηκαν τον 17ο αι., οπότε κατασκευάστηκε και η μαρμάρινη πόρτα, που αποτελούσε την κύρια είσοδο του ναού πριν από την αναστήλωση του Ορλάνδου (1959-66). Στη βάση των κιόνων διακρίνονται οι μορφές του αρχιτέκτονα του ναού Ιγνάτιου και του δασκάλου του, που αναφέρονται στο σχετικό θρύλο. Τhe cloister was built in the 17th century as well as the marble gate that was once the main entrance to the church before the restoration by Orlandos (195966). At the columns’ base we see the figures of the architect of the church Ignatius and his master, according to the relevant tradition.

Το πρώτο που αντικρίζει ο επισκέπτης είναι ο πανύψηλος κατάλευκος περίβολος, ύψους 8,5 μ. και μήκους 252 μ., με τα δύο αιγαιοπελαγίτικα καμπαναριά – ο οποίος, αν και ιδιαίτερα εντυπωσιακός, δεν είναι σπάνιο θέαμα στα νησιά μας. Χτισμένος για να προστατεύει το ναό από τους πειρατές, ολοκληρώθηκε μαζί με τα κελιά που ακουμπούν τον εσωτερικό του τοίχο τον 17ο αιώνα και προσέδωσε στην Εκατονταπυλιανή όψη μοναστηριού διαφορετική από την αρχική – όταν η εκκλησία, ελεύθερη πανταχόθεν, πρόβαλλε τις αρμονικές γραμμές και τις τέλειες αναλογίες της. Μετά, μια όμορφη φροντισμένη αυλή και λίγο χαμηλότερα τα θεμέλια του αιθρίου από τον 4ο αιώνα – τότε που οι μεγάλες βασιλικές, οι χτισμένες με αυτοκρατορικές χορηγίες, είχαν τέτοιες άνετες κιονοστοιχίες στην είσοδό τους. Και στο βάθος ο ίδιος ο βυζαντινός ναός, κομψός μέσα στην αυστηρότητά του, σε μεταφέρει κατευθείαν στην Κωνσταντινούπολη: στα χρόνια του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου (με την πρόσοψή του αναλλοίωτη από τότε), και του Ιουστινιανού, o οποίος ανακατασκεύασε την εκκλησία και αντικατέστησε την ξύλινη στέγη με έναν όμορφο τρούλο. Βρίσκουμε, λοιπόν, τους δύο ενδοξότερους βυζαντινούς αυτοκράτορες να έχουν βάλει τη σφραγίδα τους στη δημιουργία του μεγαλόπρεπου αυτού ναού. Η ανέγερση της εκκλησίας ανάγεται στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου, στην εποχή δηλαδή που εδραιώνεται σελίδα Ι page Ι 26

Η ανέγερση του ναού ανάγεται στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου, στην εποχή δηλαδή που εδραιώνεται η Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Construction dates back to the years of Constantine the Great and the Byzantine Empire.

was a contributing factor to the vitalization of the Renaissance and the rebirth of Classic Philosophy. Legend tells us that, Constantine’s mother, Saint Helen, while on her way to Jerusalem to find the True Cross, was waylaid here on Paros due to a severe sea storm. She took refuge in the small shrine of the Virgin Mary (today it is known as the Chapel of Saint Nicolas). She made an oblation, promising to build a great church if she was successful in her Quest. Helen did find a piece of The Cross but died (328 AD) before fulfilling her Parian promise. Her son Constantine took up her pledge and fulfilled her pledge utilizing the greatest masters and architects of his day. The original form was a cruciform basilica with a wooden gabled roof. There was also an impressive gallery with a “seraglio’ (a separate women’s section), balconies and a marble baptistery. This was all built on top of an ancient gymnasium, which according to the archaic inscription

Η πρόσοψη παραμένει αναλλοίωτη από την εποχή του Mεγάλου Κωνσταντίνου, οπότε και χτίστηκε η Εκατονταπυλιανή. Η καταπράσινη αυλή με ένα από τα δύο μαρμάρινα καμπαναριά πάνω από την είσοδο. Τhe façade remains intact from the times of Constantine the Great, when the church of Ekatontapiliani was built. The lush courtyard with one of the two belltowers rising above the entrance.

η χριστιανική εκκλησία και η Βυζαντινή Αυτοκρατορία – η ευρωπαϊκή αυτή δύναμη με τη χιλιόχρονη και πλέον ιστορία και τη διεθνή ακτινοβολία, που εκχριστιάνισε τους λαούς της ανατολικής Ευρώπης, αναχαίτισε τους εισβολείς εξ Ανατολών και έτσι διέσωσε την αρχαία ελληνική γραμματεία και συνέβαλε στη δημιουργία της Αναγέννησης. Η εκκλησία της Εκατονταπυλιανής είναι ο αρχαιότερος σωζόμενος ορθόδοξος ναός της Θεομήτορος και χτίστηκε λίγο μετά την Α’ Οικουμενική Σύνοδο (325 μ.Χ.), που συγκλήθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και στην οποία συμμετείχε ο πρώτος επίσκοπος της Πάρου, ο Ακαδήμιος. Δεν είναι τυχαίο ότι, ενώ στη γειτονική Δήλο παρακμάζει και εγκαταλείπεται το ιερό του Απόλλωνα και της Άρτεμης, στο κέντρο του Αιγαίου υψώνεται η μνημειακή αυτή εκκλησία, η αφιερωμένη στην Παναγία. Η ιστορία της ίδρυσης του ναού από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Μεγάλο Κωνσταντίνο είναι λίγο-πολύ γνωστή. Ταξιδεύοντας προς τα Ιεροσόλυμα για να βρει τον Τίμιο Σταυρό, το 326, η μητέρα του Ελένη θα καταφύγει στην Πάρο κατά τη διάρκεια μεγάλης θαλασσοταραχής. Θα προσευχηθεί τότε στον μικρό ναό της Παναγίας, το σημερινό παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου, και θα κάνει τάμα να χτίσει μεγάλο και λαμπρό ναό αν καταφέρει να βρει τον Τίμιο Σταυρό. Η αγία Ελένη πέθανε το 328 έχοντας βρει τον Τίμιο Σταυρό, χωρίς όμως

Οι δύο ενδοξότεροι βυζαντινοί αυτοκράτορες έχουν βάλει τη σφραγίδα τους στη δημιουργία του μεγαλόπρεπου αυτού ναού.

found in modern times, belonged to “the Magnificent City of the Parians”. This along with many other artifacts, marble pieces and forms, were found during intensive restoration works led by the eminent archaeologist, Anastasios Orlando (19591966). Much of the present day form was returned to its original character, mostly the 18th century renovations that made it appear to be post-Byzantine. We owe much to Orlando’s determined dedication.

Τwo of the greatest Byzantine emperors (Constantine and Justinian) have put their mark on the creation of this magnificent church.

Panagia Ekatontapiliani is the oldest Greek Orthodox Church still in use. Built after the 1st Ecumenical Council of Nicea (325 AD), it is quintessentially Byzantine. The church (and Paros) played a significant role in supporting the emerging Byzantine Empire. There are many stories, myths and legends associated with its long history. It was turbulent and exciting times, with many conflicting influences. There was the flowering of Christianity, the budding Byzantine Orthodox Empire and the decline of the old ways and gods. σελίδα Ι page Ι 27

O γυναικωνίτης με κάποια κατάλοιπα των αρχαιότερων τοιχογραφιών του ναού. Από εκεί παρακολουθούσαν κάποτε τη θεία λειτουργία οι γυναίκες. Το βαπτιστήριο, ξεχωριστό παρεκκλήσιο του 4ου αι. στα νότια της εκκλησίας, με τη μοναδική σταυρόσχημη κολυμπήθρα. Τhe upper gallery with remnants of the oldest frescoes of the church. It was from up here that women watched the holy mass in the old days. The baptistery, a separate chapel of the 4th century lies south of the main church with its unique cross shaped baptismal font.

να μπορέσει να πραγματοποιήσει το τάμα της. Την επιθυμία της θα παραγματοποιήσει ο γιος της, Μέγας Κωνσταντίνος, μεταξύ των ετών 328 και 337, ο οποίος θα χτίσει μεγαλοπρεπή σταυρική βασιλική με ξύλινη δίρριχτη στέγη, υπερώο (όπου και ο γυναικωνίτης), αίθριο και βαπτιστήριο δίπλα στον παλιότερο μικρό ναό της Παναγίας και πάνω από το αρχαίο γυμνάσιο «της λαμπράς Παρίων πόλεως», σύμφωνα με αρχαία επιγραφή. Η επιγραφή αυτή βρέθηκεμαζί με πολλά άλλα αρχαία θραύσματα κατά τη διάρκεια των έργων αναστήλωσης της εκκλησίας από τον επιφανή αρχαιολόγο Αναστάσιο Ορλάνδο, στον οποίο οφείλουμε τη σημερινή μορφή της Καταπολιανής – όπως την αναφέρει ο τελευταίος στα συγγράμματά του. Η εκκλησία αυτή του 4ου αιώνα θα υποστεί ζημιές, ίσως από πυρκαγιά, και θα ανακατασκευαστεί από τον Ιουστινιανό τον 6ο αιώνα. Ο αυτοκράτορας έστειλε για το σκοπό αυτόν τον Ιγνάτιο, μαθητή τού πρωτομάστορα της Αγια-Σοφιάς, ο οποίος επισκεύασε την εκκλησία και αντικατέστησε τη στέγη με τρούλο. Τόσο τέλειο ήταν το έργο του Ιγνάτιου, που προκάλεσε το θαυμασμό – αλλά και τον θανάσιμο φθόνο του δασκάλου του, σύμφωνα με την τοπική παράδοση. Ο τρούλος, αγαπημένο στοιχείο του αυτοκράτορα, «ένα κομμάτι ουρανού που κρέμεται πάνω από τη γη», ήταν χτισμένος (όπως και οι πλευρικοί θόλοι) από πολύχρωμους πωρόλιθους σε διακοσμητική διάταξη, ανάλογα με τους χρωματισμούς τους. σελίδα Ι page Ι 28

Τόσο τέλειο ήταν το έργο του Ιγνάτιου, που προκάλεσε το θαυμασμό – αλλά και τον θανάσιμο φθόνο του δασκάλου του, σύμφωνα με την τοπική παράδοση. When Ignatius finished his repairs he called his teacher to inspect his work.

The sanctuaries of Apollo and Artemis here and on Delos as well as the neighboring islands fell into disuse and were abandoned. In the latter 4th century the church was damaged, again. It was reconstructed by Justinian in the 6th century (527-565 AD). He replaced the damaged wooden roof, rebuilt, and repaired where needed. The new roof was made with the magnificent cupola it has today. Justinian originally appointed the famed master Isidore to refurbish the church. However, Isidore sent his best pupil, Ignatius to perform the task. He did an exemplary job. It was a major reconstruction. The cupola, the favorite element of Justinian, was given special attention. The side vaults were built of colorful tufas trimmed and arranged according to chromatics. This allowed the light from the eight windows at the base of the cupola to pour into the inner sanctuary. This light, reflected off the translucent Parian marble is considered

To φως δημιουργεί μιαν υπερβατική ατμόσφαιρα στο ναό, καθώς εισβάλλει απο τα τρία παράθυρα πάνω από την είσοδο, περνά τον γυναικωνίτη και έρχεται να ενωθεί με το φως των κεριών που ανάβουν οι πιστοί. Η κόγχη του ιερού γίνεται χρυσή από το φως του πρωινού ήλιου! The sun light pours in from the three windows above the entrance and meets the light of the candles lit by the faithful. The niche of the sanctuary turning gold from the morning sun light!

Η αίσθηση που προκαλεί ο τρούλος με τα οκτώ παράθυρα που ανοίγονται στο τύμπανο, στη βάση δηλαδή του τρούλου, και το χρυσαφένιο φως που χύνεται μέσα στο ναό από τα παράθυρα του ιερού, ιδιαίτερα το πρωί, προσδίδουν στο χώρο μιαν ατμόσφαιρα υπερβατική. Με τρούλο αντικαταστάθηκε και η στέγη του βαπτιστηρίου και του παλιότερου ναού της Παναγίας, που τότε μετονομάστηκε σε ναό του Αγίου Νικολάου. Πολλά στοιχεία συνδέουν την Αγία Σοφία με την Εκατονταπυλιανή, αλλά και τον Ιουστινιανό με την Πάρο. Είναι βέβαιο ότι ο αυτοκράτορας προσέφερε τη γενναιόδωρη αυτή χορηγία διότι ήθελε να τονώσει το θρησκευτικό αίσθημα των κατοίκων των νησιών, που πολύ είχαν δοκιμαστεί από τις επιδρομές των απίστων. Ίσως, όμως, θέλησε με τον τρόπο αυτό να ευεργετήσει και το νησί, που προμήθευσε το πάλλευκο μάρμαρο για τους κίονες μιας άλλης σημαντικής εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης, της Παναγίας των Βλαχερνών, η οποία πάλι με δική του φροντίδα επισκευάστηκε και απέκτησε τρούλο. Σε εποχές λιγότερο ένδοξες για τα νησιά του Αιγαίου, που είχαν σχεδόν ερημώσει εξαιτίας της πειρατείας, θα φτάσει εδώ η οσία Θεοκτίστη, μοναχή από τη Λέσβο, η οποία ασκήτεψε επί 35 χρόνια στο ναό της Εκατονταπυλιανής, όπου και εκοιμήθη. Ο βίος της και η γλαφυρή περιγραφή του ναού από τον Μάγιστρο Νικήτα, βυζαντινό αξιωματούχο που αναζητά καταφύγιο στην Πάρο κατά το έτος 902 – λόγω θαλασσοταραχής

Ο τρούλος, αγαπημένο στοιχείο του αυτοκράτορα, ήταν χτισμένος από πολύχρωμους πωρόλιθους σε διακοσμητική διάταξη. The cupola was given special attention. The side vaults were built of colorful tufas trimmed and arranged according to chromatics.

especially inspiring and transcendental. It was for this reason Justinian considered the cupola an essential element. It is “a part of Heaven that hangs over the earth”. The roof of the baptistery and the older temple were also replaced by cupolas. When Ignatius finished his repairs he called his teacher to inspect his work. Isidore arrived on Paros and found the work so amazingly beautiful that it brought about his instant envy and jealousy. Lore has it that he pushed his pupil from the roof and the two men tumbled to death together. Justinian had many motivations for assisting the existent church. He wanted to strengthen and boost the religious and political sentiments of the Parians and to benefit from its natural resources. And Paros did have its own wealth- the most exquisite, rare and diaphanous marble in the world. Many significant works of art have been fashioned from this very famous lithos. He later σελίδα Ι page Ι 29

Το ιερό με το σύνθρονο, την Αγία Τράπεζα και το κιβώριο, πίσω από το οποίο διακρίνεται ο Επιτάφιος. Μοναδικά παλαιοχριστιανικά στοιχεία της Εκατονταπυλιανής. Δεξιά, ο Επιτάφιος στο κέντρο της εκκλησίας ετοιμάζεται να δεχτεί το σώμα του Χριστού μετά την Αποκαθήλωση. Τhe sanctuary with the synthronon, the altar and the cubicle above it, unique archaic elements from the early christian period. Right, the Epitaph, symbolizing the sacred sepulchre is about to receive the Corpus Christi.

κι αυτός, είναι η πρώτη φιλολογική μαρτυρία που έχουμε για το ναό. Εκεί διαβάζουμε ότι τα μάρμαρα στους τοίχους ήταν τόσο αριστοτεχνικά δουλεμένα, ώστε να μοιάζουν με λεπτά υφάσματα, «η δε ανταύγεια του μαρμάρου παρουσίαζε τόσο μεγάλη ακτινοβολία, ώστε να είναι ανώτερη κι από τη λάμψη των μαργαριταριών»! Με την Εκατονταπυλιανή θα ασχοληθεί αρκετούς αιώνες αργότερα, επί Τουρκοκρατίας, ο Νικόλαος Μαυρογένης, για να αποκαταστήσει διάφορες ζημιές που είχε υποστεί ο ναός, τόσο από επιδρομές όσο και από ισχυρό σεισμό, και να δωρίσει ασημοστόλιστες εικόνες. Ο παριανός Νικόλαος Μαυρογένης υπήρξε ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας και δραγουμάνος του σουλτάνου, αξιώματα που συχνά κατείχαν έλληνες χριστιανοί λόγω της μεγάλης τους μόρφωσης και των διοικητικών και διπλωματικών ικανοτήτων τους. Ο μεγάλος αυτός ευεργέτης της Εκατονταπυλιανής και της Πάρου γενικότερα είναι ο ίδιος που κατασκεύασε και τις τρεις μαρμάρινες κρήνες που βλέπουμε στην Παροικιά. Ήταν θείος του πατέρα της μεγάλης ηρωίδας της Ελληνικής Επανάστασης Μαντώς Μαυρογένους, η οποία ήταν θαμμένη στον αυλόγυρο της Εκατονταπυλιανής και την προτομή της βλέπουμε στην κεντρική πλατεία της Παροικιάς. Το μοναδικό αυτό βυζαντινό μνημείο ευτύχησε να μελετηθεί σελίδα Ι page Ι 30

Επί 17 αιώνες στο χώρο αυτόν ακούγεται το Ευαγγέλιο και ψάλλονται οι ύμνοι των ακολουθιών στην ελληνική γλώσσα, την εξαρχής γλώσσα της Καινής Διαθήκης. For 17 centuries the liturgy is celebrated in Greek, the first language of the New Testament.

supplied the marble for other important works but notably the pillars, columns and cupola of the “Panagia ton Vlahernon”, located in Constantinople. In eras less glorious for the islands of the Aegean, when they lay almost desolate, a small miracle occurred. A nun from Lesbos arrived, the Holy sister Theoktisti. For 35 dedicated years she was a pillar of the church. Her life and a picturesque description of Ekatontapiliani are given by Byzantine officer and minister, Nikitas (902 AD). He too sought shelter from a sea storm. His is the first literary attestation of the church that we have. He describes the marble on the walls as so masterly wrought that they looked like gauze: “the glint of the marble had such a great brilliance that it was greater than the gleam of pearls!” Many centuries later when the Turks ruled, Nicolas Mavrogenis, a locally born Parian, returned to the island to

H στιγμή της Αποκαθήλωσης! Όλο το εκκλησίασμα έχει την προσοχή του στραμμένη στη σκηνή, ενώ ο ιερέας ετοιμάζεται να δεχτεί το σώμα του Χριστού στα χέρια του. A priest is removing the crucifix from the cross and another one is waiting to receive him in his arms. All of the congregation stares the scene.

και να αναστηλωθεί από τον σπουδαίο έλληνα αρχαιολόγο Αναστάσιο Ορλάνδο, ο οποίος εργάστηκε γι’ αυτόν το σκοπό από το 1959 έως το 1966, παραδίδοντάς μας την εκκλησία στη σημερινή της μορφή – απαλλαγμένη από όλα τα στοιχεία που είχε αποκτήσει κυρίως κατά τις επισκευές του 18ου αιώνα και που αλλοίωναν τον βυζαντινό της χαρακτήρα, κάνοντάς τη να μοιάζει με μεταβυζαντινή κυκλαδίτικη εκκλησία. Τελειώνοντας, θέλω να τονίσω τη μοναδικότητα αυτού του μνημείου και τη βαθιά εντύπωση που αφήνει στον επισκέπτη και τον πιστό. Επί 17 αιώνες στο χώρο αυτόν ακούγεται το Ευαγγέλιο και ψάλλονται οι ύμνοι των ακολουθιών στην ελληνική γλώσσα, την εξαρχής γλώσσα της Καινής Διαθήκης. Επί 17 αιώνες λατρεύεται στο χώρο αυτόν η Παναγία. Η αίσθηση ότι στο ναό αυτόν έχουν προσευχηθεί χιλιάδες πιστοί, έχουν τελεστεί μυστήρια χαράς –αλλά και λύπης– ανά τους αιώνες διαπερνά την ψυχή του επισκέπτη και συγκλονίζει τον καθένα μας. P Πηγές: «Ξενάγηση στην Εκατονταπυλιανή» του Παναγιώτη Πατέλλη & «Η Εκατονταπυλιανή της Πάρου» του Θεολόγου Αλιπράντη.

Στον επιφανή αρχαιολόγο Αναστάσιο Ορλάνδο οφείλουμε τη σημερινή μορφή της Καταπολιανής – όπως την αναφέρει ο τελευταίος στα συγγράμματά του. We owe the present aspect of the church to Orlando’s determined dedication.

repair more damage to the church. Mavrogenis originated from Paros, but he was also a prince of Moldova and dragoman (interpreter) of the Sultan. These ministerial posts were often held by Greeks, mainly because of their education, administrative and diplomatic abilities. (It is reported that he gave away many silver icons). But Mavrogenis was a great benefactor to the island. He constructed the three marble fountains that can be seen in Paroikia. He was also the ancestor of the great Parian heroine of the Greek Revolution, Manto Mavrogeni, whose bust is in the central square of Paroikia Over the 17 centuries of its existence this ancient memorial has been a source of inspiration, strength and hope to many. From Byzantine Emperors to modern day archaeologists, all have played an important role. The uniqueness of this majestic monument and the deep impression it gives to the believer and the visitor is apparent. The liturgy is celebrated in Greek, the first language of the New Testament. The experience touches heart and soul. It is well worth the excursion to see the Church of the Hundred Doors. P σελίδα Ι page Ι 31

σελίδα Ι page Ι 32

Μετά την Αποκαθήλωση, καθώς ο κόσμος φεύγει από τον γυναικωνίτη, το ηλιακό ρολόι της εκκλησίας δείχνει 12: 00 ακριβώς. After the liturgy, as people leave, the sun dial of the church points exactly 12: 00 o’ clock.

σελίδα Ι page Ι 33

Συνέντευξη: Δημήτριος Κυδωνιεύς Ι Πρωτοπρεσβύτερος Interview: Dimitrios Kydonieus Ι priest

Ποιος ο ρόλος του Ι.Π.Π.Ε. σήμερα; Κοινωνικός, εκδοτικός, εκπαιδευτικός; Το Ιερό Προσκύνημα Παναγίας Εκατονταπυλιανής είναι ένας φάρος που φέγγει και μεταδίδει πολιτισμό επί 17 αιώνες – και θα συνεχίσει να ακτινοβολεί εις τον αιώνα. Είναι ένα πνευματικό κέντρο με εμβέλεια όχι μόνο πανελλαδική, αλλά παγκόσμια. O χώρος –τα κτίσματα, με κέντρο τον μεγαλόπρεπο περικαλλή Ιερό Ναό της Παναγίας μας– εμπνέει κάθε άνθρωπο που αναζητά το ωραίο, το περίτεχνο, το σύμμετρο· αναπαύει κάθε ταραγμένη ψυχή που ζητάει γαλήνιο πνευματικό λιμάνι. Για την προβολή του ανεπανάληπτου αυτού μνημείου έχουν γίνει κατά καιρούς αξιόλογες εκδόσεις βιβλίων. Επίσης, ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί από την ηλεκτρονική ιστοσελίδα του Ιερού Προσκυνήματος. Ποια βοήθεια προσφέρει το Ι.Π.Π.Ε. στην κοινωνία της Πάρου κατά την περίοδο της κρίσης στην οποία ζούμε; Σήμερα, στα χρόνια τα ομιχλώδη, που τα σκιάζει το συμφέρον, η ιδιοτέλεια, η καχυποψία, το Ι.Π.Π.Ε. –με τη χάρη της Παναγίας μας, την καθοδήγηση και τις ευλογίες του Ποιμενάρχη μας κ. Καλλινίκου και τη συνδρομή του πιστού λαού– πραγματοποιεί ένα τεράστιο κοινωνικό, φιλανθρωπικό και ποιμαντικό έργο. Λειτουργεί ένας πρότυπος οίκος ευγηρίας και ποιμαντικής μερίμνης με την ονομασία «Παναγία Εκατονταπυλιανή», ο οποίος φιλοξενεί 25 γέροντες που απολαμβάνουν απόλυτη φροντίδα, με ιατρική παρακολούθηση, παρουσία ιατρού σε καθημερινή βάση, πλήρη φαρμακευτική αγωγή, παροχή τροφής ανάλογη με τις διατροφικές ανάγκες τους, εκδηλώσεις ψυχαγωγίας. Όλα αυτά, σε εγκαταστάσεις που πληρούν και τηρούν όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές οι οποίες απαιτούνται για να λειτουργήσει ένας τέτοιος χώρος. Στον οίκο ευγηρίας εργάζονται 12 άτομα, γεγονός που μαρτυρεί, αφ’ ενός, τη σοβαρότητα της προσφοράς και φροντίδας προς τους γέροντες και, αφ’ ετέρου, ότι δώδεκα οικογένειες έχουν εξασφαλίσει τα προς το ζην χάρη στα μέλη τους που εργάζονται στο χώρο αυτόν. Να τονίσουμε, επίσης, κάτι πολύ σημαντικό: πολλοί είναι οι εθελοντές που με χαρά πλαισιώνουν την προσπάθεια αυτήν, ασκώντας την αγάπη τους προς τον αδύναμο συνάνθρωπο. σελίδα Ι page Ι 34

Υπάρχουν ακόμα πολλά ωραία πράγματα στη ζωή. Είναι όμως σαν τα διαμάντια, καλά κρυμμένα και δεν βρίσκονται εύκολα. Για να βρεθούν χρειάζεται αγώνας, πολύς κόπος.

What is the social, educational and publishing role of Ekatontapiliani‘s Holy Pilgrimage (HPE) today? Ekatontapilani (The Church of a Hundred Doors) is a spiritual centre with a Pan-Hellenic and worldwide influence. For 17 centuries it has acted as a beacon of spiritual light that has helped shape our culture and it continues to do so. The site, the buildings, and the entire centre of the cathedral of our Virgin Mary inspire those who seek wisdom, the beautiful and the delicate. It gives rest to souls that seek a peaceful spiritual port. To promote this unique monument, significant publications are released from time to time; they are available in the back of the church. The visitor can also learn more from the website of the Holy Pilgrimage. www. ekatontapilani.gr How does the HPE help the society of Paros in the difficult days that we live in? In these hazy days, where self-interest and distrust rule, the HPE conducts great social, charity, and pastoral work. It is of course with the help of the Virgin Mary, and the guidance and blessing of our pastor Mr. Kallinikos, as well as the aid of all the faithful. We run a nursing home, “The Virgin Mary of the Hundred Gates.” It is home to twenty-five seniors. It provides daily medical care, therapy, plus special diets (based on the needs of each individual) as well as entertainment, and pastoral care. All this takes place in the facilities. The center is fully modern and observes and fulfills all the current specifications that are needed to maintain this service. Twelve people are employed,

Επί τη ευκαιρία, προσκαλούμε τους αναγνώστες του έγκριτου περιοδικού σας να κάνουν μια επίσκεψη στο χώρο του γηροκομείου για να διαπιστώσουν ιδίοις όμμασι τη μεγάλη αυτήν προσφορά της τοπικής Εκκλησίας προς τα περήφανα γηρατειά. Το φιλανθρωπικό έργο της Εκατονταπυλιανής δεν περιορίζεται μόνο στη λειτουργία του γηροκομείου. Από τα πρώτα χρόνια της ανακήρυξής της σε προσκύνημα ίδρυσε συσσίτιο για τους ενδεείς συμπολίτες μας. Το συσσίτιο αυτό συνεχίζει και σήμερα τη λειτουργία του, σε συνεργασία με τον Δήμο Πάρου, και παρέχει καθημερινά σαράντα πέντε έως πενήντα μερίδες φαγητού στους εμπερίστατους αδελφούς μας. Να προσθέσω εδώ ότι για την εύρυθμη λειτουργία του Ι.Π.Π.Ε. εργάζονται στο χώρο του συσσιτίου 12 άτομα. Μαζί με τους 12 προαναφερθέντες εργαζομένους του γηροκομείου, διαπιστώνει κανείς πόσο μεγάλη είναι η συμβολή του Ι.Π.Π.Ε. στην καταπολέμηση της ανεργίας. Ποια βιβλία –εκτός από την Αγία Γραφή– θα βάζατε στον ταξιδιωτικό σας σάκο για ένα μακρινό ταξίδι; Θα έβαζα πρώτα τεύχη από το ωραίο περιοδικό σας, το «Parola free press», ούτως ώστε, διαβάζοντάς τα εκεί μακριά, να έχω έντονες μπροστά μου τις ομορφιές της Πάρου που τόσο γλαφυρά και περίτεχνα περιγράφονται. Θα έβαζα ακόμα το Αλφαβητάριο της Α’ Δημοτικού, έκδοσης 1965, και τα αναγνωστικά των άλλων τάξεων του Δημοτικού της εποχής εκείνης, για να θυμηθώ όλα όσα περιέχονται σε αυτά, από το Α έως το Ω: αυτά που αναφέρονται στην πίστη, στην οικογένεια, στην πατρίδα, στην παράδοση, στο σεβασμό για το περιβάλλον και στα άλλα ιδανικά με τα οποία εμείς γαλουχηθήκαμε – και τα οποία σήμερα, δυστυχώς, ξεχνιούνται ή λοιδορούνται στην καθημερινή μας ζωή. Πώς αισθάνεστε που ιερουργείτε σε έναν ναό με ιστορία 1.700 χρόνων; Ιερό δέος! Σκέπτομαι πόσα πρόσωπα έχουν ιερουργήσει σε αυτόν τον ιερό χώρο, πόσες προσευχές έχουν αναπεμφθεί, πόσα δάκρυα μετανοίας, παρακλήσεως και δοξολογίας έχουν χυθεί ως πολύτιμο μύρο μπροστά στη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής. Ανεπανάληπτη ιερή κατάνυξη νιώθει κανείς μέσα στο παλαιοχριστιανικό αυτό μνημείο, την «Αγία Σοφία της ελευθέρας Ελλάδος», ιδιαίτερα κατά την περίοδο της Μ. Εβδομάδος, αλλά και κατά τις ημέρες του Αγίου Δεκαπενταυγούστου που εορτάζει η Μεγαλόχαρη Παναγία μας. Οι θαυμάσιοι ύμνοι που η Εκκλησία έχει αφιερώσει στον Παθόντα και Αναστάντα Χριστό και στην Πανάχραντο Μητέρα Του Παναγία Παρθένο, το αιωρούμενο λιβανωτό, το χαμηλό φως, η μεγαλοπρέπεια και η παλαιότητα του χώρου σε υποβάλλουν να έχεις πνευματικές αναβάσεις. Και έναν τελευταίο λόγο για τους αναγνώστες μας... Βιώνουμε, αναμφισβήτητα, μια δύσκολη, μιαν απάνθρωπη εποχή, με πολλές στερήσεις, με πολλά προβλήματα, που τη χαρακτηρίζει μια στανική επιμονή για αποδόμηση κάθε πατροπαράδοτης αξίας. Δεν πρέπει, ωστόσο, να απελπιζόμαστε. Υπάρχουν ακόμα πολλά ωραία πράγματα στη ζωή. Είναι όμως σαν τα διαμάντια, καλά κρυμμένα και δεν βρίσκονται εύκολα· για να βρεθούν χρειάζεται αγώνας και πολύς κόπος. Γι’ αυτό και έχουν μεγάλη αξία. Ένα κοίτασμα που σίγουρα θα βρει κανείς διαμάντια ζωής είναι τα λόγια του Χριστού, τα διδάγματα της Εκκλησίας μας. Τελειώνοντας, εύχομαι το φως του Αναστημένου Χριστού να φωτίζει και να ειρηνεύει, εσάς, τους αναγνώστες σας και όλο τον κόσμο. P

indicating the dedication and care that we have towards the elderly. It also means that twelve families can live thanks to this work. We wish to highlight the importance of the many wonderful volunteers that support this effort with joy and who show their love towards those in need. We thank them all. With this opportunity we invite the readers of this journal to visit the nursing home, take a tour and to see for themselves what this loyal local church service has accomplished for our respected elders. The charity work of the Ekatontapilani is not limited to the administration of the nursing home. From the early years when it was established as a charitable enterprise, it set up a food allowance for the poor. This food allowance is still in effect in collaboration with the municipality of Paros and gives out forty-five to fifty portions of food daily. For the smooth operation of the HPE we utilize our volunteers and the twelve people who work on the site. This is also an important contribution of the HWE is towards tackling local unemployment.

There are many redeeming things worth living for. Some are hidden, like diamonds. They are well hidden, and not easily found.

Which books – except the Holy Scriptures – would you put in your travel bag for a long journey? First I would pack and read all the issues of your journal, “Parola Free Press” just to remember all the beautiful places of Paros that are described so elaborately and eloquently- especially when I am in those far away lands. I would also bring a first-grade speller, published in 1965, and other primary school books of that period. I want to remember all that is written in them, from A to Z, their referrals to faith, family, homeland, tradition, respect for the environment, and all other ideals with which we grew up. These are subjects which are lost, forgotten or threatened nowadays in our daily lives. How do you feel officiating in a church with a history of 1700 years? I feel awe! I think about all the people who have celebrated and officiated in this holy place. All the prayers that have been said, tears of joy, regret, pleading, celebration and blessing. The inspiring icon of the Virgin Mary of the Hundred Gates! One feels astonishment in this old Christian monument; it is the Hagia Sofia of Greece. Especially during the period of the Holy Easter Week but also during the Holy Pilgrimage days of 15th August when we celebrate the Assumption of the Virgin Mary. The entire vestibule resounds and reverberates with the wonderful music and hymns that the church has dedicated to Jesus and his mother; there is the aroma of incense in the air, the soft light, the graciousness, beauty and antiquity of the church which all guide visitor to spiritual ascension. Α last word for our readers? Without a doubt we are experiencing a difficult and cruel era with many deprivations and problems characterized by an evil insistence on destroying authentic values. But we must not despair. There are many redeeming things worth living for. Some are hidden, like diamonds. They are well hidden, and not easily found. A sure struggle and much effort is required. That is why these things have such value. A source where one can find these diamonds of life are found in the words of Jesus and the teachings of our church. Finally, I wish to bestow the light of Jesus, who has risen from the dead, to illuminate, protect and give peace to you the reader, and to the whole world! P σελίδα Ι page Ι 35

πατριδογνωσία tradition Στιγμές από τη ζωή στην Πάρο | Moments from the life in Paros

Το πανηγυράκι του Αγίου Φανουρίου στην Παροικιά The Celebration of Saint Fanourios in Paroikia «Εικοστή εβδόμη του μηνός Αυγούστου. Μνήμη του Μεγαλομάρτυρος Φανουρίου του Νεοφανούς». Αυτά αναγράφει το «Μηναίον» του Αυγούστου, το λειτουργικό βιβλίο της Εκκλησίας μας, στο οποίο αναφέρονται οι ακολουθίες των εορταζομένων αυτόν το μήνα και συγκεκριμένα αυτήν την ημέρα αγίων. Στην πόλη μας, την Παροικιά της νήσου Πάρου, μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια δεν υπήρχε ναός αφιερωμένος σ’ αυτόν τον άγιο, ο οποίος τιμάται ιδιαίτερα στη Ρόδο τους τελευταίους αιώνες που έχει γίνει γνωστός. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950, όμως, βόρεια από το παρεκκλήσι της Ευαγγελίστριας (του ωραίου ναΐσκου με τον οκταγωνικό τρούλο και το δίτοξο κτιστό καμπαναριό, ο οποίος βρίσκεται στον ανατολικό παράλληλο με την αγορά δρόμο της πόλης μας) κτίστηκε το παρεκκλήσι του Αγίου Φανουρίου. Είναι ένα μονόκλιτο, επιπεδόστεγο εκκλησάκι (το οποίο επικοινωνεί με το παρεκκλήσι της Ευαγγελίστριας), με τρεις καμάρες. Σ’ αυτό μεταφέρθηκε η μεγάλη εικόνα του Αγίου Φανουρίου από την Ευαγγελίστρια, στην οποία βρισκόταν μέχρι τότε. Απέναντι από αυτά τα δυο εκκλησάκια είναι κτισμένο το σπίτι της αείμνηστης Ρωμαλίας Πατέλλη, η οποία, επειδή ο σύζυγός της Γιάννης Πατέλλης πέθανε την ημέρα της εορτής του Αγίου Φανουρίου του έτους 1959, ανέλαβε να τελεί στη μνήμη του την ετήσια πανηγυρική λειτουργία του αγίου. Μετά το θάνατό της, το 1969, συνεχίζουν μέχρι σήμερα το έθιμο αυτό ο γιος της Παναγιώτης και η σύζυγός του Ντίνα Πατέλλη. Και φέτος η πανήγυρη του Αγίου Φανουρίου στο ομώνυμο εκκλησάκι της Παροικιάς ήταν λαμπρή. Το βράδυ της παραμονής, στον εόρτιο εσπερινό, πλήθος κόσμου (όχι μόνο κάτοικοι της πόλης, αλλά και πολλοί καλοκαιρινοί επισκέπτες) κατέκλυσε τα δύο παρεκκλήσια, του εορταζομένου αγίου και της Ευαγγελίστριας, αλλά και το δρόμο έξω απ’ αυτά. Πολλοί έφερναν μαζί τους και τοποθετούσαν στον ειδικό χώρο, που έχει διαμορφωθεί για το σκοπό αυτό δίπλα στη μεγάλη εικόνα του αγίου, δεκάδες φανουρόπιτες. Οι πίτες αυτές είναι τάματα των πιστών. Τις έχουν υποσχεθεί στον Άγιο Φανούριο όταν έχουν χάσει κάτι και ζητούν από τη χάρη του να τους το φανερώσει. Την κυριώνυμη ημέρα της εορτής τελέστηκε η πανηγυρική Θεία Λειτουργία από τον μουσικολογιώτατο εφημέριο της ενορίας της Ζωοδόχου Πηγής της Παροικιάς, π. Εμμανουήλ Φωκιανό. Μετά την ευλογία των άρτων που πρόσφεραν στον άγιο οι πιστοί, ο ιερέας

Κείμενο: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ι. ΠΑΤΕΛΛΗΣ σελίδα Ι page Ι 36

O κ. Παναγιώτης Πατέλλης προσφέρει τα κεράσματα. Mr. Panagiotis Patelllis offering the treats

Aυτά τα μικρά πανηγυράκια γεμίζουν τις καρδιές των κατοίκων της πόλης μας με βαθιά συγκίνηση, κατάνυξη και ιερή χαρά. These celebrations and humble festivals fill and warm the hearts of all of us here on Paros.

“The twenty-seventh of August is in remembrance of the martyr Saint Fanourios”. This is written in the book of liturgy of the church Minaion (Calendar), which details the name days of each saint. Saint Fanourios is an important figure in the Greek Orthodox Church. Until shortly after World War II there was no chapel dedicated to this saint in the town of Paroikia on the island of Paros. But Saint Fanourios is and has been worshiped especially in Rhodes. Only in recent times has he become better known in Paros. At the end of the 1950s, the small church of Saint Fanourios was built north of the chapel of Evaggelistria (the beautiful chapel with an octagonal cupola and a two arch belfry, situated on the parallel street east of the market street). It is a small church with a flat roof connected to the chapel of Evaggelistria through three graceful arches. The large icon of Saint Fanourios was transferred there from the Evaggelistria chapel.

This year the celebration of Saint Fanourios, like all years, is brilliant. On the eve of the celebration, during vespers, local inhabitants as well as many summer visitors congregate in the two chapels and on the street outside. Many bring with them the “Pies of Saint Fanourios”. (Fanouropitas. Pastries traditionally made with 9 ingredients and no eggs.) They are then placed on the designated area next to the large icon of the saint. The pies are offerings of the faithful. (And the hopeful) They are promised to the saint for his help in revealing the locations of lost possessions! Οn this day of the celebration, the mass is led by Emmanuel Fokianos, parish priest of Zoodochos Pege (Life-giving Spring) Paroikia. After the liturgy and the ritual blessing of the bread, the priest also blesses the “Pies of Saint Fanourios“ and all the gathered. At the end of the ceremonies, the celebrants are invited to the house of long time patrons of the saint, Panagiotis and Dina Patelli. Beverages and snacks are offered in the family tradition. With these treats the celebration of Saint Fanourios’ name day is complete!

ευλόγησε και τις φανουρόπιτες που έφεραν πολλοί Χριστιανοί κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας. Μετά το πέρας των θρησκευτικών τελετών και την απόλυση, το πλήθος των πιστών πέρασε στο απέναντι σπίτι των εορταστών, Παναγιώτη και Ντίνας Πατέλλη. Εκεί τους προσφέρθηκαν καφές, βουτήματα, γλυκίσματα και αναψυκτικά. Με τα κεράσματα αυτά ολοκληρώθηκε και η φετινή πανήγυρη του Αγίου Φανουρίου. Οι εορτές αυτές, αυτά τα μικρά πανηγυράκια, γεμίζουν τις καρδιές των κατοίκων της πόλης μας, που τις παρακολουθούν με βαθιά συγκίνηση, κατάνυξη και ιερή χαρά! Πέρα από τα συναισθήματα αυτά, όμως, αισθάνονται και πολύ μεγάλη ικανοποίηση επειδή τους δίνεται η ευκαιρία να συναντώνται με συμπολίτες τους, να ανταλλάσσουν ευχές και να ζεσταίνουν έτσι τις προσωπικές τους σχέσεις – που κινδυνεύουν σήμερα, στα χρόνια που κυριαρχεί το συμφέρον, να χαθούν. Ας ευχηθούμε να διατηρηθούν τα έθιμα αυτά. Να μην ατονήσουν και σιγά σιγά ξεχαστούν. Να μη σκεπαστούν από τις στάχτες της λήθης. Ας ευχηθούμε να συνεχίσουμε να τιμούμε τους αγίους μας σε όλα αυτά τα εκκλησάκια που μας άφησαν οι γονείς μας, κληρονομιά ανεκτίμητη, παρακαταθήκη ιερή. Ας ευχηθούμε, ακόμα, ο Άγιος Φανούριος να σκεπάζει όλους μας, να μας προστατεύει και να μας ευλογεί. P

Πολλοί έφερναν μαζί τους και τοποθετούσαν στον ειδικό χώρο, δίπλα στη μεγάλη εικόνα του αγίου, δεκάδες φανουρόπιτες. Many bring with them the “Pies of Saint Fanourios” and place them next to the large icon of the saint.

Since 1959 the Patelli family has been active participants in keeping the Saint Fanouries festivities alive. Romalia Patelli, (Mother of Panagiotis) who lived across the church, initiated the yearly mass in memory of her husband Giannis, who died on the name day of the saint. And since her death in 1969 the family has continued this lovely tradition. These celebrations and humble festivals fill and warm the hearts of all of us here on Paros. They provide us with a deep sense of community, tradition and joy. It is an excellent opportunity for visitors and neighbors to meet, exchange kind words and participate in Parian life and its continuing traditions. A wish, a prayer, and a hope… That these customs be preserved, won’t fade, or be covered by the ashes of forgetfulness. That this invaluable inheritance is respectfully honored and cherished and That Saint Fanourios keep a kind and gentle eye and bless us all. P σελίδα Ι page Ι 37

Φωτογραφίες: Σταυροσ νιφλης

Στα όμορφα ξωκλήσια In beautiful chapels Παλιά στο ξωκλήσι παντρευόσουν μόνο αν είχες κλεφτεί. Το ’σκαγες με τον καλό σου, έβρισκες κι έναν παπά με κατανόηση και σκάρωνες έναν γάμο στα γρήγορα.

In the past when you got married in a chapel it was in secret. You ran away from home with your man, found a priest, and married quickly.

Τουλάχιστον, έτσι έχουμε δει στις ελληνικές ταινίες. Τώρα το να παντρευτείς στο ξωκλήσι είναι in, είναι high, είναι (τέλος πάντων) το καλύτερο σκηνικό γι’ αυτήν την τόσο σημαντική μέρα της ζωής σου.

At least this is what we saw in Greek cinema. Nowadays getting married in a chapel is fashionable, lavish, the best backdrop for this momentous day in your life.

Αν αποφασίσετε να κάνετε το γάμο σας σε ένα ξωκλήσι της Πάρου ή της Αντιπάρου, από τα εκατοντάδες που είναι σκορπισμένα σ’ αυτές, θα απολαύσετε την απλότητα και τη ζεστασιά της οικογενειακής γιορτής. Εκτός από τον Άγιο στον οποίο είναι αφιερωμένο, θα βάλουν το χεράκι τους και οι άνθρωποι του νησιού… και έτσι οι καλεσμένοι σας θα λένε «τι θαυμάσιος γάμος ήταν ο δικός σας, βρε παιδιά!». P

σελίδα Ι page Ι 38

If you decide to get married in a chapel on Paros/Antiparos, from the hundreds that are scattered on the island, you will enjoy the simplicity and warmth of family celebration. Besides the Saint, to whom it is dedicated, everyone on the island will lend a hand so that your wedding guests will be able to say, “What a marvellous wedding it was, guys!” P

σελίδα Ι page Ι 39

Γάμος με θετική ενέργεια Α Wedding with Positive Energy “Marriage is the saddest way for someone to lie in bed…” said a philosopher some centuries ago. His opinion however is not a burden for thousands of couples who unite their lives daily, somewhere on the planet.

Από τον: Βασίλη Μπόνιο

«Ο γάμος είναι ο πιο θλιβερός τρόπος να ξαπλώνει κανείς στο κρεβάτι…» έλεγε κάποιος φιλόσοφος πριν από κάτι αιώνες. Μόνο που η άποψή του κάθε άλλο παρά αποτρεπτική στάθηκε για χιλιάδες ζευγάρια που ενώνουν τις ζωές τους καθημερινά κάπου στον πλανήτη. Λένε ότι ο άντρας παντρεύεται επειδή είναι κουρασμένος και η γυναίκα επειδή είναι περίεργη. Αμφότεροι απατώνται, υποστηρίζει ο Όσκαρ Ουάιλντ. Κανείς, όμως, δεν μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός ότι είναι απόδειξη αγάπης όταν δύο άνθρωποι αλληλοϋπομένονται. Στις μελαγχολικές μέρες του μνημονίου που ζούμε, μοιάζει να βρίσκει μεγαλύτερη δικαίωση η ρήση που θέλει το γάμο που είναι πλούσιος σε αγάπη και φτωχός σε χρήμα να υπόσχεται νύχτες χαρούμενες και μέρες αγωνίας. Ειδικά στα αστικά κέντρα, που αρκεί να πηγαίνει κανείς από το σπίτι στο γραφείο για να επιστρέψει «θυμωμένος» στα αγαπημένα του πρόσωπα, ένας γάμος –στην καλύτερη εκδοχή του– παραπέμπει στις αυτοσαρκαστικές ταινίες του υπέροχου Γούντι Άλεν. Τα λέμε όλα αυτά για να φτάσουμε εδώ ακριβώς: στην Πάρο. Το να επιλέξει ένα νέο ζευγάρι να παντρευτεί σ’ αυτό το υπέροχο κυκλαδονήσι είναι σαν να δίνει θετική ενέργεια και αύρα όχι μόνο στο μυστήριο του γάμου, αλλά στην κοινή ζωή που θα ακολουθήσει. Είναι, ίσως, η φροντίδα των μανάδων του νησιού να δουν τις κόρες τους να παντρεύονται που σε παρασύρει στο σύννεφο τρυφερότητας που πλανάται στην ατμόσφαιρα. Είναι αυτή η τρυφερότητα που μοιάζει με δίχτυ ασφαλείας στο ξεκίνημα της νέας ζωής. Κι αν η Σαντορίνη έχει γίνει ο «μοδάτος» προορισμός γάμου για πολύχρωμα ζευγάρια απ’ όλες τις ανθρώπινες φυλές, η Πάρος είναι εκείνη που διατηρεί μια γλυκιά και ανεπιτήδευτη ειλικρίνεια, μια γνώριμη αγκαλιά με την οποία υποδέχεται τα νέα ζευγάρια. P

σελίδα Ι page Ι 40

They say that men get married because they are tired and women marry because they are curious. Both are disappointed, Oscar Wilde claims. But nobody can question the fact that it is a proof of love, two people who endure one another. Ιn the melancholic days of the Memorandum we live in, the saying that claims marriage to be rich in love and poor in money, promising happy nights and days full of agony seems to be more and more justified. Especially in cities where it is enough for someone just to get from his house to the office, to return “mad” to his loved ones, a marriage–in its best version–refers to the self-ironic movies of the wonderful Woody Allen. We say all this to conclude to Paros. The choice that a new couple makes to get married on this wonderful island of the Cyclades is like giving positive energy not only to the mystery of the wedding, but also to the shared life that will follow. Maybe it is because of the attention mothers give to see their daughters off in marriage that sweeps you up onto a cloud of tenderness that is in the air atmosphere. It is this tenderness that feels like a safety net at the beginning of a new life. And if Santorini is the “fashionable” destination for colourful couples from around the world to get married, Paros is the one that maintains a sweet and simple openness, a familiar lap that welcomes new couples. P

Όταν φτάσει η μέρα του γάμου σας αφεθείτε στη φροντίδα των φιλενάδων σας, ντυθείτε με παρέα καρδιάς και ετοιμαστείτε χωρίς άγχος. Μερικές τελευταίες λεπτομέρειες, ένα τσουλούφι που πετάει, πάντα ένα τσουλούφι πετάει, τα ονόματα στο παπούτσι σας, το νυφιάτικο χαμόγελό σας (χαρά, συγκίνηση, κούραση) και είστε έτοιμη… για την αγκαλιά του καλού σας. Να ζήσετε!

www.flickr.com/photos/danielstark

When your wedding day comes let your girlfriends take care of you, dress in their company and get ready without anxiety. Some final details, a wisp flying, always a wisp flies, the names under your shoe, the bride's smile (joy, excitement, fatigue) and... you're ready for your sweetheart. Best wishes!

σελίδα Ι page Ι 41

Ο γάμος στην Πάρο Wedding in Paros

Η Πάρος είναι αυτό που θα έλεγαν οι σύγχρονοι νέοι «meeting point» πολλών ιστορικών στιγμών μέσα στο χρόνο. Περάσματα από πολιτισμό σε πολιτισμό, κατακτητές, κουρσάροι, νικητές, δωδεκάθεο, χριστιανισμός – όλα άφησαν το στίγμα τους στο εθιμοτυπικό του γάμου, που ακόμα κι αυτό θέλει το χρόνο του. Γιατί ο γάμος είναι «για πάντα». Κι ας λύνεται τη σήμερον ημέρα με ταχείες διαδικασίες και συναινετικές δηλώσεις. Έτσι, λοιπόν, το «για πάντα» θέλει το εθιμοτυπικό του και, φυσικά, όλα αυτά τα βήματα, το λογοδόσιμο, οι αρραβώνες, τα καλέσματα, το στρώσιμο του κρεβατιού και τελικά ο γάμος δεν ήταν τίποτ’ άλλο από μικρούς κύκλους, που έκλειναν κάθε φορά με μια γιορτή, για να προετοιμάσουν το ζευγάρι για το κλείσιμο-τομή: «για πάντα». Όλα αυτά έχουν περάσει ανά τους αιώνες από γενιά σε γενιά και τελικά σ’ εμάς μέσα από –τι άλλο; – τα στιχάκια, που εδώ στην Πάρο τα λένε κοτσάκια. Κάθε φορά που γίνεται ένας παραδοσιακός γάμος στο νησί, το βιολί, το λαούτο κι η τσαμπούνα με τον ήχο τους μας μεταφέρουν σ’ εκείνη την εποχή που ,αφού ο παπάς βλογούσε τις βέρες στον αρραβώνα, ο γαμπρός είχε το ελεύθερο στο σπίτι της νύφης και που την Πέμπτη, πριν από την Κυριακή του γάμου, γύρω από το κρεβάτι μαζεύονταν απαξάπαντες να το στρώσουν με τα προικιά, να δώσουν ευχές, να χαρίσουν δώρα – για να έρθει η ώρα η καλή και η ένωση να είναι σελίδα Ι page Ι 42

Ο κανόνας λέει ότι για να γίνει γάμος «ή έρωτας συνέβη, ή απόγονος κοντεύει, ή προξενιό απέβη». Στην Πάρο, όμως, από τα παλιά τα χρόνια οι περισσότεροι γάμοι γίνονταν από έρωτα.

γόνιμη και καρποφόρα. Και σ’ αυτό βοηθούσαν οι καρποί της γης, που στα χέρια των ευφάνταστων γίνονταν γλυκά του κουταλιού: σταφύλι, κυδώνι, μελιτζανάκι με αμύγδαλο. Και αυτό το τελευταίο δεν έγινε τυχαία κουφέτο από τους Γάλλους, αφού το αμύγδαλο είναι σύμβολο γονιμότητας – όχι μόνο στην Πάρο, που είχε για προστάτιδα τη θεά Δήμητρα, αλλά σε όλο το Αρχιπέλαγος! Συμβολισμοί, και σύμβολα, και μουσικές, και λόγια κλώθουν το στεφάνωμα. Ντουφέκια βροντούν και το ζευγάρι πιάνεται χέρι χέρι, ενώ γύρω βιολί, λαούτο, τσαμπούνα δονούν την ένωσή του, το γιόμα-γεύμα της χαράς στρώνεται στο τραπέζι, ο χορός ανοίγει και η μέθεξη ενώνει τους καλεσμένους σε κύκλο όμοιο με το δαχτυλίδι που πέρασαν στα δάχτυλα γαμπρός και νύφη, όμοιο με τον κύκλο της ζωής. Πατούν στα βήματα του χορού, που κι αυτά συνεχίζουν όπως μας τα παρέδωσαν οι παλιότεροι –γιατί, τελικά, τι είναι η παράδοση, πέρα από αυτό που μας παραδόθηκε για να το συνεχίσουμε περνώντας το μέσα από τον δικό μας τρόπο ζωής, κατανοώντας τη ρίζα του, για να δημιουργήσουμε τελικά τη δική μας προσωπική παράδοση… Γι’ αυτό, αν πάρετε απόφαση να παντρευτείτε εδώ, σας δίνουμε μια ευχή – όπως θα σας την έλεγε ο καλλίφωνος ντόπιος του νησιού: «ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΘΕ’ ΝΑ ΠΩ ΕΠΑΝΩ ΣΤΟ ΚΕΡΑΣΙ, ΤΟ ΑΝΤΡΟΓΥΝΟ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΝΑ ΖΗΣΕΙ, ΝΑ ΓΕΡΑΣΕΙ!» P

The rule says that a marriage can happen out of love, pregnancy, or matchmaking. In Paros since the olden days most marriages took place out of love. Paros is what the young would call a meeting point of many historical moments. Rising and falling, passing from civilization to civilization, conquerors, pirates, paganism and Christianity, all left their mark on the wedding ritual which basically has to take its time. Because marriage is “forever”. Even if a marriage can be annulled these days with short procedures and consensual statements, “forever” needs its ritual and of course all the steps, from the engagement to the invitations, the planning, and the wedding itself are but small circles that close each time with a ceremony to prepare couples for the final closure: “forever”. All this passed throughout the centuries and from generation to generation and finally to us through lyrics, which are called “kotsakia” here in Paros. Every time a traditional wedding takes place on the island, the sound of the violin, the lute, and the bagpipes takes us to the time when after the blessing of the rings by the priest, the groom was allowed to visit the bride’s house. Or when on a Thursday before the wedding, always on a Sunday, everyone gathered around the wedding bed with the trousseau, giving wishes and presents so that all the best would come and the union be fruitful. For this purpose the fruits of the earth are helpful, so imaginative preserves of grapes, quince, even small eggplants with almonds would be made for the occasion. The latter did not become a bonbon by the French accidentally, since the almond is a symbol of fertility not only in Paros, whose patron goddess was Dimitra (goddess of agriculture and fertility), but in the entire archipelago! Symbolism, music, and words weave the union. Shots ring out and the couple dances hand in hand while the violin, the lute, and the bagpipes vibrate their union. The meal of joy is prepared on the tables, dancing begins, and the communion unites the guests in a circle, like the rings the bride and groom put on their fingers, like the circle of life. They move in the steps of the dance, part of the tradition, which was given to us to carry on in our way of living and ultimately, by understanding its roots, to create our own personal traditions. So if you decide to get married here, we will give you a small sample of real weddings that took place on the island, together with a wish, as the locals would sing it: “LET THE NEW COUPLE LIVE AND GROW OLD TOGETHER”. P σελίδα Ι page Ι 43

«Έλα να παντρευτούμε, ντάρλινγκ!» «My love, let’s get married!»

It was a bright day in December when my love fell on his knees and asked me with a quiet courage, “My love, let’s get married”, and put a small box clumsily in front of my nose. A ring on the nose was not in fashion yet so I took his hand gently, and upon opening the box, under the blaze of the solitaire, told him half-jokingly, “But my love, how are we to get married if we don’t have a dime?” Yes, this all happened before the euro.

Κείμενο: ΔΑΝΑΗ TAL

Ήταν μια λαμπερή ημέρα του Δεκέμβρη όταν ο καλός μου γονάτισε μπροστά μου και μου είπε σχετικώς θαρρετά, «Αγάπη μου, έλα να παντρευτούμε!», προτάσσοντάς μου ένα κουτάκι λίγο άκομψα, σχεδόν μέσα στη μύτη μου. Δεν είχε έρθει ακόμα η μόδα του χαλκά στη μύτη, κι έτσι πήρα τρυφερά το χέρι του και ανοίγοντας το κουτάκι, υπό τη λάμψη του μονόπετρου, του είπα λίγο στην πλάκα, «Βρε αγάπη μου, πώς θα παντρευτούμε αφού δεν έχουμε μία;». Ναι, πριν από το ευρώ έγιναν όλα αυτά. Ο καλός μου, που αν ήταν διαφημιστής θα είχε βγάλει εκείνος το μότο της γνωστής εταιρείας αθλητικών «impossible is nothing», κούνησε το κεφάλι του αριστερά - δεξιά, θέλοντας να μου δείξει ότι δεν τον πτοεί καμία δυσκολία. «Έλα να παντρευτούμε, ντάρλινγκ!» επανέλαβε, πιο σίγουρος αυτήν τη φορά. Πήγα, με έναν όρο: ο γάμος μας να γίνει στο νησί. Έτσι, με ένα παθιασμένο φιλί, το μονόπετρο στο δάχτυλό μου (μην ξεχνιόμαστε) και τον καλό μου έτοιμο για όλα (έτσι νόμιζε), ξεκινήσαμε να προετοιμάζουμε τον low –πιο low budget δεν γίνεται– γάμο μας. Ο καλός μου, παιδί της πόλης, δεν είχε ιδέα τι θα πει ξωκλήσι. Εγώ, πάλι, που είχα ξεκαλοκαιριάσει 27 και βάλε καλοκαίρια στο νησί, είχα μία εικόνα για κάθε γράμμα της λέξης ξωκλήσι. Πανηγύρια, γιορτές, χαρά, κέφι και όργανα να κλώθουν στη ρόκα της ζωής το νήμα της παιδικής μου ηλικίας. Αχ, τι ωραία! Τι ρομαντικά! Θα παντρευόμουν στο εκκλησάκι μέσα στον ελαιώνα, που είχαν χτίσει φίλοι παλιοί κι αγαπημένοι δίπλα στην «κατοικιά» τους. Θα το στόλιζα με λυγαριές πλεγμένες και με πράσινα ανθούρια και για λαμπάδες θα έβαζα κεριά σε κεραμικά πιάτα πάνω σε τριπόδια. Θα... «Πόσα λεφτά είπαμε ότι έχουμε;» με ξύπνησε μια φωνή μέσα μου. Αυτήν τη φωνή θα την άκουγα πολλές φορές μέχρι τον Σεπτέμβριο, σελίδα Ι page Ι 44

If my love were an ad-man he would have written the motto himself, “Nothing is impossible”, so he shook his head left and right to show me that no difficulties could stop him. “Let’s get married, darling!” he repeated with more boldness this time. I accepted, under one condition, that our marriage would take place on the island. So, with a passionate kiss, the ring on my finger, and my love ready for everything – or so he thought – we started preparing for the most frugal wedding ever. My love, a child of the city, had no idea what a chapel on an island meant. Me, on the other hand, I spent more than 27 summers on the island and had the best memories. Chapel. Celebrations, festivals, fun, laughter, and musical instruments reminding me of my childhood. How lovely and romantic! We would be married in the chapel inside the olive grove, the chapel that old and beloved friends had built next to their house. I would adorn the church with osiers and green wild flowers and instead of the big candles, I would use candles on ceramic saucers on tripods. I would… “How much money do we have?” a voice spoke inside of me. This voice would appear many times until September, when we finally were wed. Preparing

our wedding for ten whole months, I felt a small part like Napoleon. Only the hat was missing when I rode on the 33 horses of my motorbike to find the most elegance at the best price. The simplest things were astronomically expensive. But with a little imagination, a lot of self-control, patience, and not forgetting the voice in my head, we escaped Waterloo. Some expenses were impossible to avoid, for instance my big fat greek family. Our families. The “Ok-word”. This “Ok” I heard for the first time one Sunday in the house of the mother of my love, mother Kiki. “Ok” said my love, and from a dauntless bride he was transformed into “Mr. Ok”. This is what I thought, as the “Ok’s” were uttered consecutively. In my nightmares I saw myself arriving in another chapel than the one I had chosen, and instead of my love my motherin-law was waiting for me with a flower in her hand. I had to wait for the right occasion, my voice told me. In my case the occasion had the title “The Guest List”. I remember it like it was yesterday when we compiled the names of our guests, waiting for the boat to Salamina, a sunny Sunday in March. We erased, we wrote, we cut, we pasted, we argued a bit, then we loved each other a bit, then we almost argued again because my love wanted to invite his friend Spyros from the army although he hadn’t seen him in years. Finally we managed to compose a list of 100 guests, together with the relatives, all happy. Plus 50 more,

¢Ñ×ÊÓÆÌÓÏÎÊÌ½ ªÕÓÏÈÑÂÇ¾Â ] £¾ÎÓÆÏ ® ÏÖ ] £® ÓÊÒÉ ×ÆÅÊÂÒ ¿Ö ¤ÌÓÁ ÕÒÉ ¤ÎÓÁ ÕÎ ÊÂÇÉ ÊÒÓÊÌ¼Ö ¤ÇÂÑ ÏÈ¼Ö

Free!

/BPVTTB

! You ‘re gonna love it URȥMOBILE LLȥYOUȥNEED ȥONȥYO ¥ȥ¶²ȥ°¥¶´ §©¹ ©¹ȥµ¶²ȥ¯±¬¶¢ȥµ²» ¶ȥº´© ¼©µ¥ ȥ¶²ȥtº

σελίδα Ι page Ι 45

q JOGP!QBSPTQBHFT HS q XXX GBDFCPPL DPN QBSPTQBHFT

οπότε τελικά παντρευτήκαμε με τον καλό μου. Προετοιμάζοντας το γάμο μας για 10 ολόκληρους μήνες, αισθάνθηκα τουλάχιστον… Ναπολέων. Μόνο το καπέλο μού έλειπε όταν έτρεχα πάνω στα 33 άλογα της μηχανής μου για να βρω τα πιο καλαίσθητα σε προσφορά. Τα απλά ήταν «του π-α-ν-α-κ-ρ-ί-β-ο-υ»! Με λίγη φαντασία, όμως, πολλή ψυχραιμία και μπόλικη υπομονή (μην ξεχάσω και τη φωνή που άκουγα), το γλυτώσαμε το Βατερλό μας. Κάποια, βέβαια, ήταν αδύνατο να τα γλιτώσουμε. Π.χ., σόγια. Ποια κινέζικη; Τα δικά μας, οι οικογένειές μας. «Μάλιστα». Αυτό το «μάλιστα» το πρωτάκουσα μια Κυριακή στο σπίτι της μαμάς του καλού μου, της μαμάς Κικής. «Μάλιστα», είπε ο καλός μου – και από απτόητος μελλόνυμφος μεταμορφώθηκε στον «κύριο Μάλιστα».Τέτοια σκεφτόμουν όσο τα «Μάλιστα» ολοένα επαναλαμβάνονταν, και στον ύπνο μου έβλεπα εφιάλτες: ότι έφτανα, λέει, σε άλλη εκκλησία από αυτήν που είχα διαλέξει εγώ και (αντί για τον καλό μου) με περίμενε η πεθερά μου με ένα λουλουδικό στο χέρι. Έπρεπε να περιμένω την κατάλληλη ευκαιρία, μου έλεγε τώρα η φωνή. Στη δική μου περίπτωση η ευκαιρία είχε τον τίτλο «Η λίστα των καλεσμένων». Θυμάμαι σαν τώρα να γράφουμε τα ονόματα των καλεσμένων μας, περιμένοντας το καραβάκι για τη Σαλαμίνα, μια ηλιόλουστη Κυριακή του Μαρτίου. Σβήναμε, γράφαμε, κόβαμε, ράβαμε, ψιλομαλώσαμε, μετά ψιλοαγαπηθήκαμε, μετά πάλι πήγαμε να αρπαχτούμε γιατί ο καλός μου ήθελε να καλέσει το φίλο του τον Σπύρο κι ας είχε να τον δει απ’ το στρατό, τελικά καταφέραμε να κάνουμε μια λίστα με 100 καλεσμένους, μέσα και οι συγγενείς – όλους ευχαριστημένους. Άντε και 50 να έχουν οι δικοί μας, και από τις δύο πλευρές! Σύνολο, 150. Πολλαπλασίαζα κεφάλια με την τιμή που μας είχε δώσει το παραθαλάσσιο κεντράκι, όταν άκουσα τον καλό μου να λέει στο κινητό: «Καλημέρα, μητερούλα, είμαστε εδώ με τη μέλλουσα νύφη σου, πόσοι είναι τελικά οι καλεσμένοι σας;» Γύρισα και τον κοίταξα. Στην αρχή τον είδα να ασπρίζει, μετά άρχισε να κοκκινίζει από τη δεξιά πλευρά, βέβαια συνοδηγός ήμουν, την αριστερή δεν την έβλεπα, και μετά δεν πρόλαβα να δω τίποτ’ άλλο. Μετά… μπαμ! Ο «κύριος Μάλιστα» εξερράγη, η μητερούλα έγινε μάνα σκέτο. «Μάνα, εγώ τον ακυρώνω το γάμο κι ΕΣΥ θα πάρεις τηλέφωνο τον κύριο Γιώργο να του εξηγήσεις γιατί η κόρη του αρραβωνιάστηκε αλλά ΔΕΝ θα παντρευτεί!» Μπαμ! μπαμ! μπαμ!!! …αλλεπάλληλες εκρήξεις. Εγώ, πάλι, μιλιά-τσιτιά. Τέτοια εξέλιξη, χωρίς να έχω κουνήσει το δαχτυλάκι μου; Η φωνή είχε δίκιο. Οι πιο ωραίες στιγμές της προετοιμασίας ήταν, φυσικά, οι πρόβες του νυφικού. Ήθελα να το ράψω στα μέτρα μου και να μην είναι άσπρο. Στην αρχή ήταν ένα κομμάτι ύφασμα επάνω μου και σιγά σιγά πήρε μορφή, βρήκε τις λεπτομέρειές του, στη συνέχεια και τα αξεσουάρ του και, όταν τελικά το πήρα από τη μοδίστρα μέσα στην προστατευτική θήκη του και μπήκα μέσα στο ταξί με το νυφικό αγκαζέ, είχα την αίσθηση ότι πάω αμέσως στο ξωκλήσι να παντρευτώ με τον καλό μου, εγώ κι αυτός – ο κόσμος όλος! Από τότε που έβαλα το μονόπετρο στο δάχτυλό μου μέχρι τη στιγμή που έφτασα στο κατάμεστο ξωκλήσι, με τον καλό μου να με περιμένει τελικά, πανέμορφο και συγκινημένο, πέρασαν μέρες, μήνες, εποχές, περάσαμε κι εμείς από σαράντα κύματα… μέχρι να φτάσουμε από το «ζούμε μαζί» στο «είμαστε παντρεμένοι». Πέρασαν και οι γονείς μας, πότε η μαμά, πότε ο μπαμπάς, πότε η πεθερά, πότε ο πεθερός, τα 140 εγκεφαλικά και... τέλος πάντων, πέρασαν όλα και περάσαμε πολλά – και ίσως γι’ αυτό, μαζί με όλες τις ευχετήριες κάρτες, έχω κρατήσει κι εκείνο το post it που είχα βρει να με περιμένει στο σπίτι, έχοντας κουβαλήσει με τη μηχανή 10 κιλά κουφέτα. Έγραφε η φίλη μου η Γεωργία με τα ωραία της γραμματάκια: «Κουράγιο, γάμος είναι, θα περάσει…» Πέρασε κι αυτός, λοιπόν, και όλοι μας, φίλοι και συγγενείς, θυμόμαστε ακόμα τη χαρά του. Γιατί δεν πά’ να είναι low – πιο low budget δεν γίνεσελίδα Ι page Ι 46

«Οι πιο ωραίες στιγμές της προετοιμασίας ήταν, φυσικά, οι πρόβες του νυφικού. Ήθελα να το ράψω στα μέτρα μου και να μην είναι άσπρο». «One of the most beautiful moments of the preparation was, of course, the dress rehearsal. I wanted to take my measurements and sew it accordingly and I didn’t want it to be white».

from our parents from both sides. A total of 150. I was doing the maths with the prices that the restaurant close to the sea had given to us when I heard my love saying on the phone, “Good morning, mummy, I am here with your future daughterin law. How many guests do you have now?” I turned around and looked at him. At first he was pale, then he turned red from the right side, and I had no time to see anything else. Then: Bang! Mr. “Ok” exploded. His mummy became simply mother. “Mother, I’m calling off the wedding, and YOU will call Mr. George and explain to him why his daughter got engaged but is NOT going to get married!” Bang! Bang! Bang! Consecutive explosions. Me, on the other hand, I didn’t say a word. Such a development without me even raising my little finger? The voice was right. One of the most beautiful moments of the preparation was of course the dress rehearsal. I wanted to take my measurements and sew it accordingly and I didn’t want it to be white. In the beginning it was a piece of cloth on me and slowly slowly it took form, it found its details, and later its accessories. When I finally picked it up from the dressmaker’s, with the wedding dress in my arms, I felt like I was going to church right then to marry my love, me and him – my whole world! Since the day I put the ring on my finger until the day I arrived at the crowded church, with my love waiting for me, beautiful and touched, many days, months, seasons had passed. We also passed through hell until we reached the point from “living together” to “being married”. Our parents as well, sometimes the mother, sometimes the father, sometimes the mother-in-law, sometimes the father-in-law, had about 140 strokes and... We had many worries, but they are in the past, and this is why maybe together with all the greeting cards I also kept this note that I found at home, after I had carried 10 kilos of bonbons on my motorbike. My friend Georgia wrote in her cute handwriting: “Hang in there, it’s just a wedding…” So it’s now a memory, and all of us, friends, and relatives still remember the fun we had. Because even if your budget is lower than the most thrifty of weddings, it will be rich if there is plenty of joy! P

Η γαµήλια τούρτα έχει πάντα τον κεντρικό ρόλο στην πιo γλυκιά ηµέρα της ζωής σας. Φτιαγµένη µε τα πιο φρέσκα και αγνά υλικά θα ικανοποιήσει και τον πιο απαιτητικό καλεσµένο σας. Σας ευχόµαστε βίο ανθόσπαρτο & γλυκό...!

Νίκος Ζουμής

Υστέρνι Νάουσας, τηλ./fax.: 22840.52750, www.xilofournos.gr Παραδοσιακό ψωµί µε προζύµι, ψηµένο στα ξύλα, πάντα φρέσκα γλυκά & τούρτες, µαγευτικό τσουρέκι, παραδοσιακά γλυκίσµατα, γνήσιες σοκολάτες παραγωγής µας, απολαυστικό παγωτο... και αρωµατικό καφέ για τον δρόµο!

Τraditional bread with yeast baked on the firewood, freshly made cakes and tarts, amazing ‘‘tsoureki’’, traditional desserts, home made genuine chocolates and delicious ice cream... and good coffee to go! σελίδα Ι page Ι 47

τo θέλω i want it

Νέες αφίξεις για όλα τα γούστα Ι New arrivals, for all tastes

1. Oλοκληρωμένες προτάσεις περιποίησης μαλλιών με προϊόντα SEBASTIAN στο κομμωτήριο «Δημοσθένης» στη Νάουσα. Try a complete hair treatment with SEBASTIAN products at “Dimosthenis” Hair Saloon in Naoussa.

2. Ρούχα σχεδιασμένα από τη Μυρτώ και χειροποίητες τσάντες στο «Red Nerium», τo πιο in κατάστημα ρούχων στην Παροικιά. Clothes designed by Myrto and handmade bags at “Red Nerium”, the in fashion shop in Parikia. 3. Εναλλακτικές προτάσεις για δώρα, αυθεντικά πρωτότυπες ιδέες για το σπίτι και το χώρο, ρούχα, μαγιό και κοσμήματα στη «Φελούκα» στο Πίσω Λιβάδι. Smart items, alternative suggestions for gifts, authentically original ideas for home, clothes, bathing suits and jewels in «Felouka» in Pisso Livadi. 4. Έπιπλα, φωτιστικά, αντικείμενα διακόσμησης και εξοπλισμός σπιτιού, στo κατάστημα «Tantanis» στη Νάουσα. Furniture, lamps, decorative items and house gear, in «Tantanis» store in Naoussa.

5. Γαλλικά αρώματα, αιθέρια έλαια, φυτικά σαπούνια και κρέμες στο κατάστημα «Αρωματοπωλείον» στην Παροικά. French perfumes, essences, natural soaps and lotions in “Aromatopolio” in Parikia.

σελίδα Ι page Ι 48

ΕΠΙΠΛΟ | ΦΩΤΙΣΤΙΚΟ | ΔΩΡΟ | ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΣΠΙΤΙΟΥ | ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ

Κώστας Φοίφας

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΚΕΡΑΜΙΚΗΣ ΛΕΥΚΩΝ Από το 1951

Λεύκες 84400, Πάρος Κυκλάδες, Τηλ./Fax: 2284043255

Κεντρική πλατεία Νάουσας, τηλ.: 2284051261 e-mail: tantanis@otenet.gr

A wide range of excellent quality treatments at the best prices are available at our spas or at your place (hotel,villas,yachts...) Our treatments focus on health, beauty, pampering, stress reduction and revitalization using pure, natural and environmentally friendly products. Treatments are administered by a team of skilled therapists and specialist practitioners. MASSAGE - WAXING - ESTHETICS - NAILS - BODY TANNING FISH SPA - TEETH WHITENING-PIERCING

Old Market str Paroikia Tel.: 22840 23508 - 6970040798 σελίδα Ι page Ι 49

τo θέλω i want it

Νέες αφίξεις για όλα τα γούστα Ι New arrivals, for all tastes

2 1. Έπιπλα, κρεβατοκάμαρες και στρώματα MEDIA STROM, ολοκληρωμένες προτάσεις επίπλωσης σπιτιού και επαγγελματικών χώρων «Αφοί Πυργή» στο Ιστέρνι Νάουσας. Furniture, bedroom and MEDIA STROM mattresses. Complete home and store furnishing solutions in “Pyrgis” in Isterni.

2. Ανακαλύψτε παραδοσιακά, χειροποίητα κεραμικά με μοντέρνα άποψη στο εργαστήρι του «Noe» στο Άσπρο Χωριό. Discover traditional, handmade ceramics with a modern concept in the “Atelier Noe Ceramics” in Aspro Chorio.

4. Ό,τι πιο «μαγικό έχει φτιαχτεί από ανθρώπινο χέρι... «Μάγισσα» στην Παλιά Αγορά, Παροικιά. Αny “magical” things that Man’s hand had ever made... “Magissa” in Parikia Old Market.

3. Τραπεζαρίες, σαλόνια, κρεβατοκάμαρες και οτιδήποτε γύρω από την επίπλωση του σπιτιού, αλλά και των επαγγελματικών χώρων. «Έπιπλα Χανιώτη» στον Περιφερειακό Παροικιάς. Dining tables, sitting room and bedroom sets. All about home and store furnishing in “Chaniotis Furniture”, on Parikia Ring Road.

5. Παραδοσιακά, χειροποίητα κεραμικά στο παλιότερο εργαστήρι κεραμικής στην Πάρο. «Κεραμικά Λευκών» στις Λεύκες. Τraditional, handmade ceramics in the oldest workshop in Paros “Lefkes Ceramics” in Lefkes.

1 7 5

σελίδα Ι page Ι 50

6. Τα πάντα για τα θαλάσσια σπορ, από καπελάκι μέχρι... surf στο «Bit of salt» στον Αστέρα. Everything about sea sports from cap... to surf in the «Bit of Salt» in Asteras. 7. Πρωτότυπα αυθεντικά χειροποίητα αντικείμενα, κοσμήματα, γλυπτά και κατασκευές στο κατάστημα «Γαία» στη Νάουσα. Οriginal authentic handmade items, jewels, sculptures and structures in “Gaia” in Naoussa.

Κάμπος Νάουσαs, Πάρος Κυκλάδες τ.κ. 84401 Τηλ. & Fax: +302284052651 κιν.: +306978550086 E-mail: violinsproductions@gmail.com, Web: www. violinsproductions.com

We invite you to visit our Atelier and shop in the south of the island, where we look forward to showing you our hand-made creations

handmade objects jewels fabrics special handicrafts

ATELIER NOE CERAMICS Aspro Chorio, Paros, tel.: 2284042676, www.noeparos.com, e-mail: noecer@otenet.gr

χειροποίητα αντικείμενα & κοσμήματα

Market street Parikia Paros tel.: 22840 21831

email: magissa.@gmail.com, facebook / magissa.paros

σελίδα Ι page Ι 51

ρούχα, μαγιό, αξεσουάρ μόδας, κοσμήματα, γυαλιά ηλίου, υφαντά, χειροποίητα είδη, είδη θαλάσσης. clothes, bathing suits, accessories, sun glasses, woven fabrics, hand made items.

Paros, Pisso Livadi, Tel.: 22840 43338

Ουζερί I Ψαροταβέρνα

Halaris Ouzeri I Fish tavern

Στο γραφικό λιμανάκι στο Πίσω Λιβάδι, βρίσκεται το Ουζερί “Χάλαρης” που ειδικεύεται στους θαλάσσιους θησαυρούς. Φημισμένο για το πεντάφρεσκο ψάρι και τα θαλασσινά του, με ιδιόκτητο καϊκι, μετατρέπει τις ευτυχισμένες σας στιγμές σε ένα ιδιαίτερο γεγονός.

Pisso Livadi, Paros, tel.: 2284043257 σελίδα Ι page Ι 52

Υπέροχη κουζίνα άριστη εξυπηρέτηση πολύ ωραία θέα με φόντο την θάλασσα για να απολαύσετε το μπάνιο σας τον καφέ και το ποτό σας. Στον όμορφο και δροσερό χώρο μας μπορούμε να φιλοξενίσουμε κάθε κοινωνική εκδήλωση και ιδιαίτερη στιγμή της ζωή σας.

Superior cuzine, excellent service, combined with a scenery of our beautiful Aegean sea so you can relax and enjoy your coffee, or take a swim. In our premises we can gladly organize any social event or any private celebration in your life.

Gastronomy walk Ι γαστρονομικός περίπατος

Δοκιμάσαμε την Dolce Vita της Πάρου

και σας αποκαλύπτουμε τα μέρη που απολαύσαμε περισσότερο. Σε αυτόν τον γαστρονομικό περίπατο μόνο τα πόδια μας δεν φάγαμε στον ποδαρόδρομο. Όλα τα υπόλοιπα, όμως, τα γευτήκαμε χωρίς καμία ενοχή. Παραδοσιακές συνταγές με ντόπια πρώτη ύλη, εξωτική κουζίνα σε ειδυλλιακό περιβάλλον, λιχουδιές παράθίν' αλός και cocktails με μαγιό και ανεμελιά. Καλή απόλαυση!

γλυκιά ζωή Dolce Vita of Paros is a small selection of great establishments that we enjoyed the most. On our gastronomic walk we thoroughly satiated ourselves, relaxed-all without the least bit of guilt. We sampled everything from the traditional to the exotic in idyllic and marvellous surroundings, cocktails and sumptuous delicacies by the sea in bathing suits. Enjoy!

σελίδα Ι page Ι 53

γλυκιά ζωή Ας μιλήσουμε για τη ΘΕΑ… Let’s talk about the view… Με τις 460 ετικέτες κρασιού (και μάλιστα ελληνικού), οινοχόο τον Νίκο Κουρουμλή, τις οικογενειακές πολίτικες συνταγές, το φιλικό σέρβις και το μοναδικό περιβάλλον, η θέα είναι το μοναδικό για το οποίο δεν χρειάζεται να σας μιλήσω. Εδώ οι συνταγές είναι από μόνες τους μια εμπειρία, μπράβο στη μαγείρισσα! Στην κουζίνα κάποιος είναι μάστορας στο ψήσιμο. Μου το επιβεβαιώνει το φιλέτο που ζήτησε η παρέα μου. Το σέρβις εξαιρετικά φιλικό, αλλά και έξυπνο. Ξέρει να εκθέτει τα πιάτα, χωρίς να αποκαλύπτει τα μυστικά τους. Καλής ποιότητας υλικά, μουσική και φαντασία συνθέτουν το ιδανικό περιβάλλον για να περάσετε ένα ωραίο δειλινό με ΘΕΑ στην Αντίπαρο. With 460 wine labels, only Greek, Nikos Kouroumlis as sommelier, the family Constantinople recipes, and the ideal atmosphere, the view is the only thing I shouldn’t be talking about. That’s probably the reason the restaurant has a fanatic audience. Dishes here are an experience in their own right. Congratulations to the cook.! There must be a master of the grill in the kitchen. The fillet that’s just arrived, says so. The service is extremely friendly and clever. Ingredients of superb quality, music and imagination make up the ideal environment for a wonderful sunset with a VIEW of Antiparos.

Wine restaurant

Paros, Pounda, tel.: 22840 91220

Η Ελλάδα βρήκε το σπίτι της Greece at Home Ένα αυθεντικό μεδεζοπωλείο με δημιουργική διακόσμηση που παραπέμπει στην δεκαετία του 50. Στο Ελλάδας Σπίτι προσφέρονται αποκλειστικά ελληνικά προϊόντα ενώ η ποικιλία και η ποιότητα των σπιτικών μεζέδων είναι φροντίδα και μεράκι του ιδιοκτήτη. Κρασί και τσίπουρο από τα αμπέλια του πατέρα του Νίκου φροντισμένα με πολλή αγάπη. Η σούμα του από τις καλύτερες του νησιού και η φαντασία στους μεζέδες ατελείωτη. Bραδιές live και εικαστικές εκθέσεις. A real meze place with original interior design, 50’s in style. Exclusive greek products, great variety of home made meze (little snacks to accompany your drink) catered by the owner, Nikos. Wine and tsipouro from Nikos’ father’s vineyards. The souma (local strong drink) is one of the best on the island and the mezes are most imaginative. Evenings of live music and art exhibitions.

Mando’s Square, Parikia, tel.: 2284 021206 σελίδα Ι page Ι 54

Res ta Tav urant er s Fish nas T Me avern ze as Caf Place s é Ouz eri

Mυστικά της Ανατολής... Secrets of the East... To εστιατόριο Τao’s σας φέρνει την καλύτερη ασιατική κουζίνα: Pad Thai, πιάτα με ζυμαρικά και κάρυ από την Ιαπωνία, Dim Sum από την Κίνα και πολλά άλλα. Το μενού του Τao’s προσφέρει επίσης μια ποικιλία πιάτων για χορτοφάγους όλα φτιαγμένα από φρέσκα και ντόπια λαχανικά και μαγειρεμένα με τη μεγαλύτερη τέχνη από τον ταϋλανδό σεφ και το χαμογελαστο team της κουζίνας. Το Bar-Café, οι ζωντανές μουσικές εκδηλώσεις μαζί με την εκπληκτική θέα συμπληρώνουν την εικόνα και δημιουργούν μια οικεία ατμόσφαιρα. Tao’s Restaurant brings you the very best of Asian Cuisine: Pad Thai, Noodles and Curry dishes from Thailand, Sushi from Japan, Dim Sum from China and many more. Tao’s menu also offers a variety of Vegetarian dishes all made from fresh and local ingredients and prepared with the highest quality by Tao’s Thai chef and the smiling kitchen team. Bar-Café, live music events and outstanding view complete the picture, creating an intimate, free and easy going atmosphere, where one immediately feels at home.

Bar-Restaurant

taos@taos-greece.com, tel: 22840 28882, www.taos-greece.com

Από την παραγωγή... στο τραπέζι σας From our farm to... your table Το γεμενί ξεκίνησε να λειτουργεί το 2007 στη Νάουσα της Πάρου, βάζοντας μια άλλη προοπτική στο γαστρονομικό σκηνικό του νησιού όπως αυτό έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια. Σε αντίθεση λοιπόν με τις σύγχρονες τάσεις και τον εκμοντερνισμό που επικρατεί τριγύρω μας, φτιάξαμε ένα οινομαγειρείο με σεβασμό στην ποιότητα και την παράδοση αυτού του τόπου. Εδώ μπορεί κανείς να βρει παραδοσιακά πιάτα μαγειρεμένα με μεράκι και αγνά υλικά τα οποία ως επί το πλείστον προέρχονται από δικές μας καλλιέργειες. Το ψωμί, ζυμωμένο από τα χέρια της μαμάς, ψήνεται στον ξυλόφουρνο στο περιβόλι μας. Το ελαιόλαδο και το κρασί είναι επίσης παραγωγής μας. Ακόμα παριανά και ανατολίτικα γλυκά δια χειρός Μαριώς Ζουμή (μαμά). Dear friends, In our restaurant we use fruit and vegetables grown on our farm or from local farmers, all free from chemicals. Traditional dishes are prepared with care and the purest ingredients. As our ingredients are not frozen some of our dishes are seasonal and may not be available each day. Our bread is made at home every day in a traditional wood oven and the oil and house wine are also made on our farm.

Yemeni, Traditional wine restaurant Naoussa, tel.: 2284051445

σελίδα Ι page Ι 55

γλυκιά ζωή

Ένας καλός άνεμος φυσάει στην Πάρο Buon Vento is blowing in Paros To Buon Vento είναι ένας χώρος που μπορεί κανείς να χαλαρώσει και να απολαύσει την απλή και καλή ιταλική κουζίνα. Είναι ένα μέρος μαγικό, στο οποίο ο ουρανός, η γη, ο ήλιος, ο άνεμος και η θάλασσα συναντιούνται και χορεύουν σε σκηνικά πάντα διαφορετικά και μοναδικά κάθε ώρα της ημέρας. Eίναι το σπίτι δύο νέων Ιταλών, που επέλεξαν να ζήσουν στην Πάρο, ανοιχτό στον καθένα που θέλει να μοιραστεί μαζί τους λίγο από το χρόνο του και τη διάθεση για παρέα. Στο Buon Vento μπορείτε να δοκιμάσετε σπεσιαλιτέ της ναπολιτάνικης κουζίνας, να ακούσετε μουσική, να επισκεφθείτε το παλιό μικρό σπίτι-μουσείο των Κυκλάδων, την «Παριανή Κατοικιά» και το περιβόλι, όλα με θέα τη θάλασσα, τη Νάξο και τις Μικρές Κυκλάδες... Μοναδικός όρος να έχετε χρόνο για σας! Το Buon Vento βρίσκεται στη διαδρομή Πίσω Λιβάδι – Δρυός στη Μεσάδα, στον κάθετο δρόμο απέναντι από το βεζινάδικο Argo.

Cucina Italiana

Mesada, Marpissa, tel.: 2284042694, mob.: 6971914063 σελίδα Ι page Ι 56

BUON VENTO is a magical place with a breath-taking panoramic view, a place to relax and enjoy good, simple Italian cuisine. It’s a special place, where the sky, the earth, the sun, the wind and the sea meet and dance in endless unique scenarios every hour of the day. It’s the home of two young Italians, who chose to live on Paros, open to all those who want to share a little of their dream and time. In BUON VENTO taste special dishes from Naples, listen to some music, visit the old little house-“museum of the Cyclades”, the “Parian Katikia” οr the orchard, all with a view of the sea, of Naxos and the Small Cyclades...The only condition is to fully relax and have some time to yourself! BUON VENTO lies along the route Piso Livadi-Drios, on Messada Beach access road opposite the gas station Argo. Follow the signs!

Res ta Tav urant er s Fish nas T Me avern ze as Caf Place s é Ouz eri

Ένας chef δημιουργεί στην Αλυκή! Meet a creative chef… in Aliki! Η οικογενειακή ιστορία έχει τη σημασία της... και όταν συνδυάζεται με τεχνογνωσία και πάθος, απογειώνει τη μαγειρική τέχνη. Προερχόμενος από παλιά και γνωστή οικογένεια εστιατόρων, ο chef Μάριος Σαλματάνης, απόφοιτος της Ecole de Gastronomie Ritz Escoffier de Paris, «παντρεύει» τα απλά υλικά της Πάρου με τη μεσογειακή μαγειρική κουλτούρα και δημιουργεί πιάτα με ιδιαίτερες, αυθεντικές γεύσεις. Απολαμβάνοντας ένα μοναδικό θαλασσινό τοπίο, σε ένα όμορφο lounge περιβάλλον και με φιλικές τιμές, γευτείτε ένα μενού με φαντασία ή χαλαρώστε με ένα cocktail δίπλα στην παραλία από το πρωί έως το βράδυ! “Thalassamou”, ιδανικό... και για αξέχαστες εκδηλώσεις! “Family history” gets a new meaning when combined with expertise and passion, elevating cooking to art. Born to an old and well-known family of restaurateurs, chef Marios Salmatanis, a graduate of the Ecole de Gastronomie Ritz Escoffier de Paris, “marries” Parian produce with the Mediterranean culinary culture, creating refined, authentic dishes. Enjoying a unique sea landscape in a lounge environment with friendly prices, savour a really imaginative menu or relax with a cocktail on the beach, from morning till late at night! “Thalassamou”... An ideal venue, also hosting unforgettable events!

Restaurant · cocktail tapas bar · greek mediterrranean cuisine Aliki, Pisso Aliki Beach, Paros Tel.: 0030 22840 91461, e: welcome@thalassamou.gr, www.thalassamou.gr

Argonauta: ταξίδια στις γεύσεις Argonauta: a journey in taste

ΕΣ

ΣΤ ΣΤΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩ TO READERS

Το εστιατόριο Argonauta βρίσκεται στην πλατεία Μαντώ Μαυρογένους στην Παροικιά. Στο εστιατόριό μας οι πρώτες ύλες επιλέγονται από την αγορά της Πάρου και από παραγωγούς των γύρω νησιών. Προσφέρουμε καθημερινά φρέσκα πιάτα ημέρας όλα με βάση την ελληνική κουζίνα σε ευφάνταστους συνδυασμούς όπως: Αρνίσια Παιδάκια με Πουρέ Μελιτζάνας, Καλαμάρι Σχάρας μαριναρισμένο σε Αρμπαρόριζα, Ροζέτες Σπιτικής Λούζας με Κρέμα Γραβιέρας και Κριτσίνια Καρότου κ.α. Είμαστε ανοιχτά απο το πρωί για πλούσιο brunch, Burgers, sandwiches και εμπνευσμένους φυσικούς χυμούς. Σας περιμένουμε και προσφέρουμε στους αναγνώστες του Parola 10% έκπτωση στον λογαριασμό τους και δωρεάν επιδόρπιο. Our restaurant uses only the best produce from Paros and neighboring islands. Here you will taste recipes of Creative Greek Cuisine. Daily fresh dishes with imaginative combinations: Taste our lamb-chops with Aubergine puree, Grilled Calamari marinated in lemon-geranium, Tenderloin stuffed with Naxos cheese, Rosettes of home-made Louza with gruyere-cheese and fresh carrot sticks. We open from morning for delicious Brunch, Burgers, Sandwiches, and inspired fresh Natural Juices. 10% discount to all Parola readers and a free dessert.

Argonauta, Restaurant · mediterrranean cuisine Parikia, Paros Tel.: 30 22840 23303, www.argonauta.gr

Στον εσωτερικό χώρο του εστιατορίου μπορείτε να προμηθευτείτε προιόντα εξαιρετικής ποιότητας της ελληνικής γής ΕΡΓΟΝ. You can also purchase the natural superior quality Greek ERGON farm products here.

σελίδα Ι page Ι 57

γλυκιά ζωή Στο βάθος κήπος The Backyard Στα νότια του νησιού, στο Δρυό, αν ακολουθήσεις τη φωτεινή πινακίδα «Τhe Green Project», θα βρεθείς σε μια καταπράσινη πλακόστρωτη αυλή. Ένας χώρος ζεστός, φιλόξενος με κατάλευκα πεζουλάκια κάνει τη διαφορά σε αισθητική αλλά και σε ποιότητα. Στο περιβόλι που βρίσκεται δίπλα καλλιεργούνται όλα τα λαχανικά, φρούτα και μυρωδικά που θα βρούμε στο πιάτο μας. Μια μεγάλη συλλογή από ντόπια και μη κρασιά, σπιτικές μαρμελάδες και λικέρ δίνουν νόημα στην λέξη «μεράκι». Από το πρωί στις 9 για τον πρωινό μας καφέ ipanema, αργά το μεσημέρι μετά την παραλία για το μοναδικό burger και το βράδυ για τα διάσημα cocktail, το «Τhe Green Project» γίνεται η καλύτερη all day επιλογή μας. On the south side of the island, in Dryos, if you follow the bright sign “The Green Project”, you will come across a lush Cycladic paved yard. Α cozy and friendly place that makes the difference in style, and quality. All the fruits, vegetables and herbs are grown at the small croft beside, by Yannis, the owner of the place. A wide variety of local and non-local wines, homemade marmalades and liqueurs give a meaning to the Greek word “meraki” (passion). Opening at 9 am for breakfast, offers several dishes for lunch or dinner and refreshing cocktails for the evening. For every occasion and every hour of the day, “The Green Project” is undoubtedly a keeper.

Coffee,bites and spirits Drios Paros, tel.: 22840 41388

Φρεσκοψημένα στο «μικρό χωριό»

Freshly Baked in ‘‘mikro chorio’’

Στο µποστάνι µας, φυτέυουμε εποχιακά ζαρζαβατικά, χωρίς χημικά και πρόσθετα. Ανάλογα με την εποχή και τις διαθέσιμες πρώτες ύλες μας, μπορείτε να δοκιμάσετε τυρόπιτα, χορτόπιτα, πρασσόπιτα, κολοκυθόπιτα, σπανακόπιτα και δεκάδες άλλες, εξαιρετικές σε γεύση και ποιότητα, προτάσεις! Στο παρασκευαστήριό µας, ψήνουμε καθημερινά μπροστά στον πελάτη, υπέροχες γεύσεις για κάθε ώρα της ημέρας. Και σας προσκαλούμε να δοκιμάζετε κάθε μέρα και κάτι διαφορετικό. Ώστε το γευστικό ταξίδι σας να βρίσκει άλλους προορισμούς κάθε φορά...! In our kitchen we use only the freshest fruit and vegetables from our island garden, all free of chemicals, grown here to make the best cheese and vegetable pies that you can enjoy here at our café or take home. Savor a new taste and seasonal dish each day.

π α ρ α δ ο σ ι α κ έ ς

χ ω ρ ι ά τ ι κ ε ς

π ί τ ε ς

Κάμπος Νάουσας, Πάρος τηλ.: 22840 52651, Naoussa, Paros σελίδα Ι page Ι 58

Res ta Tav urant er s Fish nas T Me avern ze as Caf Place s é Ouz e Bar ri

All day απόλαυση στο λιμάνι της Νάουσας All day enjoyment in the port of Naoussa Τo Café Calypso είναι ένα καλαίσθητο και άνετο καφέ που σάς περιμένει από το πρωί προσφέροντας σας το διάσημο «Illy coffee» και ολόφρεσκα πρωινά. Με απαλή μουσική, διακοσμημένο σε κυκλαδίτικο στυλ, σερβίρει μεγάλη ποικιλία από αφεψήματα, ποτά και κοκτέηλ και διαθέτει ένα μακρύ κατάλογο από ζεστά και κρύα πιάτα, γλυκά και παγωτά. Βρίσκεται στην παραλία, απέναντι από το λιμάνι με τα ψαροκάικα και είναι ανοιχτό από τις 8πμ ως αργά το βράδυ, όλο το χρόνο. Είναι σημείο συνάντησης για τους ντόπιους και τους επισκέπτες. Ο χώρος στο Café Calypso κλιματίζεται και διαθέτει free WiFi και Plasma TV. A stylish and comfortable café playing soft music, decorated in Cycladic style, serves famous “Illy coffee”, a wide variety of beverages, drinks and cocktails. It offers an extensive menu of hot & cold dishes, breakfast, desserts and ice-creams. It is located on the waterfront, opposite the fishing port of Naoussa. Open from 8:00 am till late in the evening, all year round. This is where both locals and visitors meet. Café Calypso also features: Free WiFi, Air conditioned indoors, Plasma TV.

Naoussa, Paros, tel: 22840 53111

Και για ουζάκι... στο «Μουράγιο» To Mouragio... for ouzo To “Μουράγιο” βρίσκεται στο γραφικό λιμανάκι στο Πίσω Λειβάδι, στη νοτιοανατολική πλευρά της Πάρου. Εδώ θα βρείτε φρέσκο ψάρι κάθε μέρα, αλλά και όλους τους θησαυρούς του πελάγους: αχινούς, πεταλίδες, καλόγνωμες,στρείδια, φούσκες. Οι παραδοσιακές συνταγές εξελιγμένες με τολμηρές παρεμβάσεις εξασφαλίζουν ότι δεν θα βαρεθείτε ποτέ να δοκιμάζετε νέες γεύσεις. Δεν λείπει βέβαια το ουζάκι και ο μεζές σε χαμηλές τιμές γιατί ο Έλληνας δεν πρέπει ποτέ να πάψει να γλεντάει! “Mouragio” is located at the peaceful port of Pisso Livadi in the southeast part of Paros island.It’s a fish tavern since 1978 with fresh fish everyday. Here you can find all the treasures of the ocean: sea urchins, rock oysters, violet of the sea and all kind of shell - fish. A variety of traditional recipes combined with experience and fantasy to create the best sea foods. Also for our vegeterian friends a lot of imaginative salads with vegetables from our own garden.

Ouzeri - Fish Taverna, Pisso Livadi tel: 2284 043233, email: mouragioouzeri@hotmail.com σελίδα Ι page Ι 59

Στο πιο όμορφο κομμάτι της Πάρου, στη παραλία του Δρυού, βρίσκεται η ταβέρνα “Το Κύμα”. Γνήσια ελληνικά αλλά και δημιουργικά πιάτα, μαγειρεμένα με αγάπη και πολύ μέρακι...! Ο γαύρος στο αμπελόφυλλο, η ψαρόσουπα, η αστακομακαρονάδα, το χταποδάκι στιφάδο αλλά και πολλά άλλα, θα μείνουν στη γευστική σας μνήμη!!! Αχιλλέας & Γλυκερία Μηνά

In the most beautiful part of Paros, on Drios beach, lies the tavern “To Kyma”. Genuine greek cuisine or creative delicious dishes. All prepared with passion and love! Whitefish rolled in young vine leaves, fresh fish soup, octopus stifado and many more. A memorable gastronomic experience!!! Achilles and Glykeria Mina

Dryos Beach, Paros, Tel.: 22840 43306, email: kymatavernadrios@hotmail.com

THE TRADITIONAL BAKERY OF AGKAIRIA Με οδηγό την παράδοση φροντίζουμε και παράγουμε πάντα φρέσκα προϊόντα με πολύ μεράκι. Εκτός από τις διάσημες κριθαροκουλούρες μας, κατασκευασμένες με αγνά υλικά και δικά μας κριθάρια που αλέθουμε στο μύλο μας θα βρείτε μια πλούσια ποικιλία παραδοσιακών παρασκευασμάτων από αγνά υλικά, με τη γνησιότητα που εγγυόμαστε εδώ και χρόνια σε οτιδήποτε προσφέρουμε στο κατάστημά μας.

Traditionally home made baked goods using only the best and freshest ingredients. Taste our famous BARLEY breads, made with our own barley mix fromthe mill. You will find a rich variety of traditional preparations. Authenticity guaranteed.

Αρτοποιήματα & Zαχαροπλαστική Αλυκή Πάρου, τηλ.: 22840 91378 Traditional Bakery & Pastry Aliki Paros, tel: 22840 91378 σελίδα Ι page Ι 60

πρ όσω πα pe rso ns The Parola issue you are holding in your hands is a small step of initiation to the “inner world” of Paros and its people. Although its beautiful beaches are easily accessible even to first time visitors, getting to find out more about its people is a mystic process. It is this extremely interesting acquaintance with iconic persons of the island that the following pages will be sharing with you. Reading their interviews one becomes aware that Nature has been really generous with the island, as if knowing that here, on what is just a tiny dot in the universe, a multitude of interesting lives from all over the world would meet. Every year Parola aims at presenting –amongst its many other topics– some of the most distinctive people of Paros and Antiparos. So here goes...

Η έκδοση του Parola που κρατάτε στα χέρια σας είναι μια μικρή τελετουργία μύησης στον «εσωτερικό κόσμο» της Πάρου, στους ανθρώπους της. Αν στις όμορφες ακρογιαλιές έχουν πρόσβαση ακόμη και εκείνοι από τους επισκέπτες που φθάνουν στο νησί για πρώτη φορά, το να ανακαλύψεις τους ανθρώπους της είναι μια πιο μυστικιστική διαδικασία. Αυτό το πολύ ενδιαφέρον ταξίδι γνωριμίας με πρόσωπασύμβολα του νησιού, θα το μοιραστούμε μαζί σας στις επόμενες σελίδες. Διαβάζοντας τις συνεντεύξεις τους θα συνειδητοποιήσετε ότι η Φύση στάθηκε γενναιόδωρη με το νησί, γιατί γνώριζε ότι σ΄αυτήν εδώ την κουκκίδα του σύμπαντος θα ανταμώσουν πολύ ενδιαφέρουσες ζωές από όλες τις γωνιές της Γης. Στόχος του Parola είναι κάθε χρόνο να σας παρουσιάζουμε –ανάμεσα στα πολλά άλλα θέματά μας– μερικούς από τους πιο ξεχωριστούς ανθρώπους της Πάρου και της Αντιπάρου. σελίδα Ι page Ι 61

τα πρόσωπα the persons Γιώργος Πίττας | Giorgos Pittas Lefkes Village Αγάπησα τη Νάουσα του καπετάν Λινάρδου και τις Λεύκες του μπαρμπα-Αρτέμη. I learned to love Naoussa of Captain Linardos, Lefkes of Uncle Artemis. Αθήνα, Παρίσι, designer, πετυχημένος επιχειρηματίας, ερευνητής, συγγραφέας… Μια ζηλευτή περιπλάνηση, με σημαντικούς σταθμούς και πολυσχιδή δραστηριότητα. Τι σας έφερε στην Πάρο και ποιo στοιχείο του νησιού σάς κράτησε εδώ; Γνώρισα την Πάρο το 1975, την εποχή της αθωότητας, και αγάπησα τη Νάουσα του καπετάν Λινάρδου, τις Λεύκες του τελευταίου μυλωνά του νησιού, του μπαρμπα-Αρτέμη, όταν το λιμανάκι της Νάουσας ήταν το πιο όμορφο ψαροχώρι των Κυκλάδων. Τότε, φοιτητής, αγόρασα ένα σπιτάκι στις Λεύκες. Από τότε κύλησε πολύ νερό στ’ αυλάκι· η Πάρος άλλαξε, αστικοποιήθηκε· μαζί της, και οι άνθρωποι. Το δυναμικό των αξιών του νησιού, όμως, παραμένει ανεξάντλητο και προσπαθώ πάντα να βρίσκομαι κοντά του· άλλωστε, αυτό επιχειρώ να περιγράψω και στο βιβλίο που έγραψα για την Πάρο το 1997 με τίτλο «Οδοιπορικό στον τόπο και το χρόνο». Στο βιβλίο σας για την Πάρο αναφέρεστε στη σχέση σας με τον τόπο, που βασίζεται σε δύο παραμέτρους: στο χρόνο και στη φροντίδα «ανάλογα με τα κάρβουνα που ρίχνεις στη φωτιά». Τι πιστεύετε ότι έχετε προσφέρει στο νησί; Η επιλογή μου πριν από 20 χρόνια να δημιουργήσω το ξενοδοχείο Lefkes Village στις Λεύκες, το πιο καλοδιατηρημένο αλλά και πιο απόμακρο τότε χωριό της ενδοχώρας της Πάρου, ήταν πρόκληση και προσωπικό στοίχημα μαζί. Ήταν αφορμή για να αποδείξω ότι ο τουρισμός στην Ελλάδα θα μπορούσε να αναπτυχθεί στηριγμένος όχι στα τρία S (sun, see, sand), αλλά στα τρία Π (ποιότητα, περιβάλλον, πολιτισμός). Όσον αφορά την προσφορά μου στο νησί, εκτός του παραδείγματος, θεωρώ ότι τόσο η έκδοση του βιβλίου σελίδα Ι page Ι 62

μου για την Πάρο όσο και η συμμετοχή μου στον δημόσιο διάλογο για την αξιοποίηση των πολιτιστικών κοιτασμάτων του νησιού (αρχαία λατομεία, γαστρονομία, οινοτουρισμός) έχει συμβάλει στον γενικότερο προβληματισμό για μιαν άλλου τύπου ανάπτυξη στο νησί. Έχετε διατελέσει μέλος του Δ.Σ. του ΣΕΤΕ, είστε μέλος του Δ.Σ. του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας, αλλά και ο εμπνευστής του «Ελληνικού Πρωινού» του ΞΕΕ. Ποια είναι η εμπειρία σας από την προσπάθεια αυτήν; Η γαστρονομία αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο για τον εμπλουτισμό των τουριστικών υπηρεσιών, καθώς και για τη συγκρότηση της πολιτιστικής ταυτότητας κάθε τόπου. Το «Ελληνικό Πρωινό» επιχειρεί να γνωρίσει στους επισκέπτες κάθε ξενοδοχείου όχι μόνο γεύσεις και προϊόντα, αλλά και την ευρύτερη γαστρονομική κουλτούρα κάθε τόπου. Τα ταξίδια μου σε όλη την Ελλάδα για τη διαμόρφωση των τοπικών προτύπων «Ελληνικού Πρωινού» κάθε περιοχής, όπου συναντώ εξαιρετικούς παραγωγούς, αλλά και η απήχηση που αυτό έχει στα ξενοδοχεία, μου επιβεβαιώνουν την πεποίθηση ότι κάτι καινούργιο γεννιέται στη

Το μικρό μου μουσείο είναι το πιο αγαπημένο μου δημιούργημα.

χώρα μας. Η πίστη στην ποιότητα και την εντοπιότητα. Πελάτες-φιλοξενούμενοι. Πώς διατηρείτε το πνεύμα της φιλοξενίας στο LefkesVillage; Εκτός των τυπικών υπηρεσιών του ξενοδοχείου, επιθυμία μου είναι οι φιλοξενούμενοι-πελάτες να γνωρίσουν όσο καλύτερα μπορούν την Πάρο και τον αιγαιοπελαγίτικο πολιτισμό γενικότερα. Οι ξεναγήσεις που τους κάνω ο ίδιος στο Μουσείο Λαϊκού Πολιτισμού του Αιγαίου, η γευσιγνωσία κρασιών και τυριών του Αιγαίου, τα μαθήματα μαγειρικής, το εστιατόριο με τις ιδιαίτερες τοπικές γεύσεις, οι περίπατοι στους κήπους με τα φρουτόδεντρα, η καθοδήγηση που τους παρέχεται για μέρη τα οποία αξίζει να επισκεφθούν, η καλή διάθεση και η ζεστή συμπεριφορά όλου του προσωπικού… θεωρώ ότι δημιουργούν ένα κλίμα φιλόξενο και οικογενειακό. Θα θέλαμε να συστήσετε στους αναγνώστες μας το μικρό σας μουσείο. Το μικρό μου μουσείο είναι το πιο αγαπημένο μου δημιούργημα. Εδώ ο επισκέπτης κάνει μιά βουτιά στον παραδοσιακό πολιτισμό των νησιών του Αιγαίου Αρχιπελάγους. Οι τρεις εκθέσεις, η «Ποιητική της πέτρας», η «Ποιητική της μαστοριάς» (με εκθέματα από την τέχνη του ξύλου, του σιδήρου και της αγγειοπλαστικής) και η «Ποιητική της ζωής» (υλικό από τα πανηγύρια και τα καφενεία του Αιγαίου), αποδεικνύουν πως ο πολιτισμός της «φτώχειας» έχει πολλά μαθήματα να δώσει στους ανθρώπους της σύγχρονης εποχής. Και, βέβαια, η μεγαλύτερη χαρά μου είναι η ώρα της ξενάγησης των επισκεπτών σ’ αυτό. Tι συμβουλή θα δίνατε στον νέο δήμαρχο της Πάρου; H συμβουλή μου στον νέο δήμαρχο της Πάρου είναι η συμβουλή που θα έδινα σε οποιονδήποτε δημοτικό άρχοντα της Ελλάδας: ότι πρέπει να είναι δήμαρχος όλης της τοπικής κοινωνίας και να αξιοποιεί όλο το ανθρώπινο δυναμικό του τόπου, μακριά από λογικές εξυπηρέτησης της εκλογικής πελατείας – κάτι που φαντάζει ακατόρθωτο για την έως τώρα ελληνική νοοτροπία. Τέλος, να επιλύει τα τωρινά προβλήματα, αλλά ταυτόχρονα να σχεδιάζει και το μέλλον, διότι –αν δεν το κάνει τώρα– θα του εμφανιστεί αύριο ως δυσεπίλυτο πρόβλημα. P

kind of development on the island. You are a member of the board of the Hellenic Chamber of Hotels, past member of the Hellenic Association of Travel &Tourist Agencies and currently the inspiration behind the concept, “Greek Breakfast”. What is your experience from these efforts? Gastronomy is a big chapter for the enrichment of tourism, but also for the formation of the cultural identity of every country. The “Greek Breakfast” attempts to show hotel visitors not only the taste and variety of local dishes, but also the larger food culture of each country. In my travels throughout Greece for the collection of recipes for the “Greek Breakfast” of each region, I met with excellent producers. The impact it has on the hotels confirms the belief that something new is growing in our country; a belief in quality and local ingredients.

Φωτογραφία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΛΚΑΒΟΥΡΑΣ

My humble museum is my favourite creation. Coming from Athens and Paris, you have been involved in many projects. You are a designer, successful businessman, researcher, and a writer with an enviable past of travelling extensively. What brought you to Paros and which elements of the island have kept you here? Ι got to know Paros in 1975 in an era of innocence. I learned to love Naoussa of Captain Linardos, when the port of Naoussa was the most beautiful fishing village in the Cyclades, Lefkes of Uncle Artemis, the last miller of the island. I bought a small house in Lefkes while I was still a student. A lot has changed since then. Paros changed; it became urbanized, together with its people. The dynamic of values on the island is inexhaustible though, and I always try to be close to it. This is what I aimed to describe in my book about Paros in 1997, “Wandering through Land and Time”.

Ιn your book about Paros you refer to your connection to the land, which is based on two parameters, time and care, according to the investments one makes. What do you think you have offered to the island? Μy choice to create the hotel “Lefkes Village” twenty years ago in a well preserved area, which was then the most remote village of the island was a personal challenge. It was an excuse for me to prove that tourism in Greece could be created not only based on the three S’s (Sun, Sea, and Sand), but also on quality, environment and culture. What I have given to the island in addition to the hotel is the publication of my book as well as my participation in the public dialogue about the utilization of the cultural gold mines of the island (ancient quarries, gastronomy, wine tourism). All of this has contributed to the general, ”food for thought” for a different

How do you manage to keep the spirit of hospitality going in “Lefkes Village” for your guests? Besides the typical services of the hotel, my wish is that guests will get to know Paros as well as Aegean culture. The tours that I give myself at the Museum of Aegean Culture and Civilization, the wine and cheese tastings, the cooking classes, the restaurants all offering additional tastes of local flavours, plus the walks in the gardens surrounded with fruit trees, information provided of places worth visiting, and the warm attitude of the personnel all hopefully create a hospitable, comfortable and family environment. We would like you to introduce your museum to our readers. My humble museum is my favourite creation. The visitor has the opportunity to dive inside the traditional civilization of the Aegean islands. The three exhibits, “The Poetry of Stone”; “The Poetry of Craft”, with artefacts made from wood, iron, and ceramics; and “The Poetry of Life”, with material from the celebrations and cafes of the Aegean, prove that a culture of poverty has some lessons to give to modern man. My biggest joy of course is the visitors’ hour in the museum. What advice would you give to the mayor of Paros? My advice to the mayor of Paros is the same I would give to any municipal employee of Greece, that he has to be the mayor of the entire local society. To use the main dynamic of the land and not try to please only the voters, which seems totally impossible to the Greek mentality. Finally, try to resolve today’s problems by planning for a strong future; or tomorrow’s conflicts will be complex. P σελίδα Ι page Ι 63

τα πρόσωπα the persons Γιάννης Ζουμής | Giannis Zoumis Σιγή Ιχθύος | Sigi Ιkthios Το εστιατόριο είναι κάτι καθαρά ενεργειακό. A restaurant is not just about cooking and serving food. It requires good energy.

Το λιμανάκι της Νάουσας ιστορεί πολλές μάχες. Εσείς έχετε δώσει μάχη για να βρίσκεστε εδώ, για να αποκτήσετε φήμη και πελατεία; Απίστευτη μάχη… Μια μάχη που διαρκεί 26 χρόνια και είχε νίκες, ήττες… Είχε πολλά… Ο ανταγωνισμός εδώ είναι οξύς και πολλοί ντόπιοι δεν αποδέχονται κάποιον που δεν είναι από εδώ. Εγώ είμαι Παριανός από καταγωγή αλλά δεν έχω μεγαλώσει εδώ. Καταλαβαίνετε λοιπόν, πόσο δύσκολο ήταν…

μας προτείνει για φέτος; Οι σεφ εδώ είναι δύο: είναι ο σεφ Οσάμα και είναι και ο σεφ Γιάννης, εγώ δηλαδή. Είμαστε και οι δύο εμπειρικοί, χωρίς σπουδές. Απλώς το «έχουμε» και ξέρουμε ακριβώς τι είναι το φαγητό. Φέτος, λοιπόν, προτείνουμε κιτρινόπτερο τόνο σε ταρτάρ, καρπάτσιο ή ψητό, raw ή medium το πολύ. Αυτή είναι η φετινή μας πρόταση, μαζί με κάποια φρέσκα ψάρια και αστακούς. Είναι τα καλύτερά μας πιάτα.

Το εστιατόριό σας το προτιμούν πολλοί επώνυμοι. Πώς είναι σαν πελάτες, είναι απαιτητικοί; Ναι, είναι… Οι επώνυμοι χωρίζονται σε δύο ομάδες. Είναι αυτοί που θέλουν να κάνουν «εφέ», με τους οποίους εγώ δεν έχω καμία σχέση. Αυτό το αισθάνονται και δεν μπαίνουν στο μαγαζί. Υπάρχουν και οι επώνυμοι οι οποίοι είναι διαφορετικοί, πιο φιλοσοφημένοι, πιο «γειωμένοι». Αυτοί είναι όλοι εδώ…

Το λιμανάκι της Νάουσας θεωρείται το βαρόμετρο του τουρισμού στην Πάρο. Ποιες είναι προβλέψεις σας για φέτος; Έτσι και αλλιώς η φετινή σεζόν θα είναι καλύτερη και μεγαλύτερη. Το έχουμε ήδη δει… Δυστυχώς ή ευτυχώς, όμως, οι τουρίστες που φθάνουν φέτος στο νησί δε βρίσκονται εδώ επειδή διάλεξαν εμάς. Το Μαρόκο, η Αίγυπτος, η Τουρκία, έχουν σημαντικά προβλήματα, και αναγκαστικά αυτοί οι άνθρωποι έρχονται εδώ. Αν λοιπόν, εμείς τους κερδίσουμε φέτος, θα πάμε καλά και του χρόνου και του παραχρόνου. Αυτό είναι το στοίχημά μας φέτος. Αν δεν κάνουμε καλά τη δουλειά μας, θα χάσουμε το στοίχημα για άλλα 10 χρόνια τουλάχιστον.

Λένε ότι το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι. Ποια είναι η συνταγή της επιτυχίας; Τι οδηγίες δίνετε στο προσωπικό σας; Πράγματι, το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι… Όποιος δεν ασχολείται ο ίδιος με τη δουλειά, δεν πρόκειται να έχει επιτυχία. Αντίθετα, αν αυτός που έχει ένα εστιατόριο, ξέρει και να μαγειρεύει, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά… Η συμβουλή για το προσωπικό είναι απλώς να εμπιστεύεται αυτόν που γνωρίζει τι κάνει και να συμβαδίζει μαζί του. Από την άλλη, οι οδηγίες που δίνω φθάνουν μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια. Συστήστε μας το σεφ του «Σιγή Ιχθύος». Τι σελίδα Ι page Ι 64

Tι προβλήματα αντιμετωπίζει ένας επιχειρηματίας στην Ελλάδα του σήμερα; Τον πνίγουν από παντού… Είναι ξεκάθαρο πια ότι δεν δουλεύουμε για εμάς. Όταν θα μας αφήσουν, θα το κάνουμε. Μέχρι τότε υπομονή… Εργάζεστε δυο μέτρα από τη θάλασσα... Πόσα μπάνια κάνετε το καλοκαίρι;

Η απάντηση είναι γνωστή: δεν κάνουμε… Κάνουμε μόνο με τα παιδιά μας λίγα μπάνια στην αρχή και στο τέλος του καλοκαιριού, και αυτό για να τα δούμε. Ειδεμή δεν θα πηγαίναμε ούτε τότε. Τι θα συμβουλεύατε το νέο δήμαρχο της Πάρου; Τυχαίνει να είναι και φίλος. Εγώ του έχω εμπιστοσύνη γιατί έχω δει πώς έχει εξελιχθεί μέσα στη δουλειά του και μέσα από τα κοινά. Δε νομίζω ότι χρειάζεται συμβουλές από εμένα. Όταν είσαι δήμαρχος, παίρνεις αποφάσεις, δεν συμβουλεύεσαι τον τάδε ή τον δείνα. Παίρνεις αποφάσεις, δίνεις στίγμα και βάζεις σε μια τροχιά το νησί. Αν το κάνει αυτό, μόνο κέρδος θα φέρει… Κάτι που θέλετε να προσθέσετε... Το εστιατόριο δεν είναι μία δουλειά στην οποία ετοιμάζεις τα φαγητά, τα μαγειρεύεις, τα δίνεις και… «τελειώνει το πανηγύρι». Είναι κάτι καθαρά ενεργειακό, έχει ανατολίτικη λειτουργία και κίνηση, που πλησιάζει το τάι-τσι… Θέλει καλή ενέργεια για να βγει το φαί με καλή ενέργεια, θέλει πολύ διάβασμα, πολλή ισορροπία… Ο μάγειρας λοιπόν για να φθάσει να γίνει ένας σεφ υψηλών προδιαγραφών πρέπει να κάνει πάρα πολλά πράγματα στη ζωή του. Να έχει εμπειρίες με γυναίκες, με κόσμο, με πλούσιους, με φτωχούς, με τα οικονομικά… Θέλει πολλές εμπειρίες και θέλει και μία ισορροπία ψυχική. Για παράδειγμα, πολλοί μάγειρες είναι αλκοολικοί. Εγώ δεν πίνω ούτε σούμα, ούτε κόκα-κόλα. Μόνο νερό… Θέλει, λοιπόν, έναν άλλον τρόπο ζωής πρώτον για να αντέξεις και δεύτερον για να είσαι καλός. Και όλα αυτά γίνονται με συγκεκριμένες αναπνοές, με κινήσεις μπαλέτου μέσα στην κουζίνα… Όταν ένα εστιατόριο έχει 200-300 καλεσμένους ταυτόχρονα, υπάρχει μία «δίνη», την οποία δεν μπορεί να αντέξει όλος ο κόσμος… Αν είσαι εκπαιδευμένος πνευματικά, αντιλαμβάνεσαι εκείνη τη στιγμή ότι ανοίγει μια άλλη «μπαταρία», για να το πούμε απλά. Μια «μπαταρία» που την έχουν λίγοι και σου δίνει διαύγεια και αρχίζεις και καθοδηγείς. Αυτός είναι ο σεφ. Μπορεί μια μέρα ο σεφ να μην πιάσει ούτε ένα κρεμμύδι, το μαγαζί όμως να βγάλει πρώτης τάξης φαγητό. Είναι ο σεφ που έχει τη διαύγεια να οδηγήσει την ομάδα του, η οποία διαφορετικά θα είχε μπλοκάρει. P

pose fresh fish and lobster, our best dishes. Τhe port of Naoussa is considered to be the most important tourist spot in Paros. What are your predictions for this year? This season will be bigger and better, as we can already see. But the tourists that have come so far this year were not here because we were their first choice. Morocco, Egypt, and Turkey have had significant problems. If they like it though they will come again. This is our bet for this year. What problems does a businessperson in Greece face today? We are suffocating... It is clear that we don’t work for ourselves anymore. We have to be patient.

Φωτογραφία: ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΦΛΗΣ

Για να βγει το φαΐ με καλή ενέργεια, θέλει πολύ διάβασμα, πολλή ισορροπία… The port of Naoussa has had many battles in its history. Have you ever had to battle here, to gain your reputation and your customers? It is a great battle, one that has lasted for 26 years, with both victories and defeats. The competition here is great and many locals don’t accept foreigners. I come from Paros originally but I didn’t grow up here. It was difficult. Many famous people eat at your restaurant. How are they as clients? Are they demanding? Yes, they are. You can divide them into two categories. There are the ones who want to show off, something that is far from my beliefs. They sense it and they don’t come here. There are famous people who are dif-

ferent, of course, more philosophical. And they are all here! What is the formula for your success? What instructions do you give to your staff? If someone does not work hard, he won’t be successful. On the other hand, if the one who owns the restaurant can also cook, things are different. My advice to the staff is to trust those with experience. The instructions I give are very detailed. Introduce us to the chef of Sigi Ikthios. What does he propose for this year? There are two chefs, Osama and myself. We have learnt to cook through experience, without studies. This year we propose yellowfin tuna in tartar sauce. We also pro-

Your work is on the seafront. How many times do you go swimming in the summer? Well, you know the answer—we don’t go swimming. We only go to the sea with our children at the beginning and end of the season, to spend some time with them. What would you advise the new mayor of Paros? It so happens that he is a friend. I trust him and I don’t think he needs any advice from me. When you are a mayor, you make decisions, you don’t ask for advice. You just put the island on a track. If he does this, it can only be for good. Is there anything else you would like to add? Yes, a restaurant is not just about cooking and serving food. It requires good energy. For the chef to have high standards he has to be experienced in life and to be balanced. For instance, many cooks are alcoholic. I only drink water… Running a restaurant requires another way of life, in order survive and to be good at your job. When a restaurant has 200-300 guests at the same time, there is a pressure that not everyone can handle. If you are trained mentally you will be able to lead with a clear mind. This is what the chef does, sometimes without even touching anything. Still, the food must be first class. P σελίδα Ι page Ι 65

τα πρόσωπα the persons Massimiliano and Gianluca Buon Vento Η φαντασία είναι μια διαδρομή παράλληλη με τη ζωή μας. Fantasy is a path that runs parallel to our lives. Ποιος «καλός άνεμος» σας έφερε στην Πάρο; Το πάθος γι’ αυτό το πανέμορφο νησί, για τη θάλασσα και τη φύση, ο τρόπος ζωής που το χαρακτηρίζει και οι άνθρωποί του μας θυμίζουν μια Ιταλία που, δυστυχώς, δεν υπάρχει πια. Πόσο εύκολο ήταν για δύο Ιταλούς να πάρουν άδεια εστιατορίου στην Πάρο; Ήταν περίπλοκο, όπως είναι πάντα περίπλοκο να συναλλάσσεσαι με τη γραφειοκρατία στην Ελλάδα. Οι άνθρωποι, όμως, που δουλεύουν στις δημόσιες υπηρεσίες ήταν πάντα πολύ ευγενικοί κι εξυπηρετικοί μαζί μας. Ποια συμβουλή έχετε να δώσετε σε κάποιον ξένο που επιλέγει να ανοίξει επιχείρηση στην Πάρο; Οπλιστείτε με πολλή υπομονή για το κομμάτι της γραφειοκρατίας, διαλέξτε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα και μη χάνετε ποτέ τον ενθουσιασμό σας! Μην τα κάνετε όλα μόνοι σας· αξιοποιήστε τους ειδικούς που βρίσκονται στο νησί, οι οποίοι με την ικανότητα και τις γνωριμίες τους θα σας βοηθήσουν να πετύχετε το σκοπό σας. «Η φαντασία δεν είναι η λέξη που περιγράφει τα πιάτα μου· ο σωστός όρος θα ήταν ο οραματισμός», λέει ο σεφ του Buon Vento, Μassimiliano Ruocco. Mιλήστε μας για το όραμά σας. Να κλείνω τα μάτια. Να ακούω τους ήχους του ανέμου και της θάλασσας, τις αρμονίες των φωνών και των αναπνοών και να οσφραίνομαι τις μυρωδιές εκείνες που δίνουν ζωή σε κάθε πιάτο. Να κλείνω τα μάτια και να οσφραίνομαι ήδη τη μυρωδιά του πιάτου που θέλω να ετοιμάσω, να κλείνω τα μάτια και να βλέπω ήδη το δρόμο που θέλω να ακολουθήσω. Οραματιζόμαστε να ζήσουμε σ’ αυτό το νησί αρμονικά με τους ανθρώπους και το περιβάλσελίδα Ι page Ι 66

λον, οραματιζόμαστε να πειραματιζόμαστε κάθε μέρα με το πάθος μας για την κουζίνα, οραματιζόμαστε να δημιουργήσουμε έναν κύκλο φίλων που να επισκέπτονται το σπίτι μας, το εστιατόριό μας, για την ατμόσφαιρα και την οικειότητα του χώρου – πέρα από τη νοστιμιά των πιάτων μας. Αλλά, αν ανοίξουμε τα μάτια, αυτό που φανταζόμασταν το ζούμε ήδη. Η φαντασία είναι μια διαδρομή παράλληλη με τη ζωή μας. Τα ιταλικά εστιατόρια στην Ελλάδα σερβίρουν πίτσα, μακαρόνια και τιραμισού. Τι από αυτά θα φάμε στο Buon Vento; Όχι, πάντως, τα συνηθισμένα πιάτα που σερβίρουν τα ιταλικά εστιατόρια στο εξωτερικό. Η δική μας κουζίνα θέλει να φέρει παραδόσεις και γεύσεις μιας περιοχής της Ιταλίας, η οποία ως τρόπος ζωής, συναίσθημα και βίωμα βρίσκεται πολύ κοντά στην Ελλάδα. Στο Buon Vento μπορείτε να απολαύσετε τις σπεσιαλιτέ της κουζίνας της νότιας Ιταλίας, συγκεκριμένα της Νάπολης (άρα ζυμαρικά, κρέας, ψάρι), μαγειρεμένες με διάφορους τρόπους. Και την περίφημη τηγανητή πίτσα, την πρώτη πίτσα που γεννήθηκε στη Νάπολη και δεν ήταν ψημένη σε φούρνο με ξύλα, αλλά τηγανητή. Η ιδέα μας ήταν να φέρουμε κάτι νέο εδώ στην Ελλάδα και στην Πάρο, και η τηγανητή πίτσα είναι σίγουρα ένας νεωτερισμός που θα αρέσει πολύ! Θελήσαμε, επίσης, να μεταφέρουμε ένα κομμάτι από τη

Οραματιζόμαστε να ζήσουμε σ’ αυτό το νησί αρμονικά με τους ανθρώπους και το περιβάλλον.

ναπολιτάνικη ζαχαροπλαστική παράδοση στην Πάρο, προτείνοντας στους πελάτες μας δύο χαρακτηριστικά γλυκά: τον ναπολιτάνικο μπαμπά με ρούμι και το αμυγδαλωτό από το Κάπρι. Στην αυλή και στην «κατοικιά» κυριαρχεί η κυκλαδίτικη ατμόσφαιρα. Στο εσωτερικό, όμως, του εστιατορίου μεταφερόμαστε στη Νάπολη. Πώς παντρεύονται αυτά τα δύο; Παντρεύονται μέσα από τη Μεσόγειο. Δύο λαοί που πάντα χαρακτηρίζονταν από τη γειτνίαση μ’ αυτό το στοιχείο που δένει κι ενώνει τα πάντα: τον άνεμο. Τον καλό, τον ζεστό, εκείνον που σ’ αγκαλιάζει, που είναι η ιδιαιτερότητα των Κυκλάδων και της Πάρου. Στο εστιατόριο Buon Vento, πράγματι, πέρα από την καλή κουζίνα, δεν θα λείψουν ούτε ο άνεμος ούτε η θάλασσα. . H «παριανή κατοικιά», το μικρό σας μουσείο, δείχνει την ιδιαίτερη σχέση που έχετε με το νησί και την παράδοση. Μιλήστε μας γι’ αυτό. Η ιδέα που είχαμε για το εστιατόριό μας ήταν από την αρχή πολύ καθαρή και συγκεκριμένη. Έπρεπε να είναι ένα φιλόξενο μέρος που να μας αντιπροσωπεύει όπως το σπίτι μας· θέλαμε, όμως, να διατηρήσουμε την παράδοση των Κυκλάδων και της Πάρου, ζωντανεύοντας την αγροτική ατμόσφαιρα μιας χαρακτηριστικής «παριανής κατοικιάς». Αυτό μας ώθησε να επενδύσουμε σ’ αυτό το σχέδιο, προικίζοντας την «κατοικιά» με πολλά αντικείμενα από την αγροτική παράδοση της Πάρου, ως δώρο ευχαριστήριο για τη φιλοξενία της οποίας γινόμαστε αποδέκτες κάθε μέρα. Η είσοδος στο μουσείο μας είναι ελεύθερη και κατόπιν συνεννόησης μπορεί να αποτελέσει ένα ιδιαίτερο σκηνικό για ρομαντικές και ιδιαίτερες περιστάσεις. Τι συμβουλή θα δίνατε στον νέο δήμαρχο της Πάρου; Κατ’ αρχάς, του ευχόμαστε καλή δουλειά στα νέα του καθήκοντα και τον καλούμε να έρθει να μας βρει και να επισκεφθεί την «παριανή κατοικιά», να μας δώσει κάποια συμβουλή για να τη βελτιώσουμε και να τη φέρουμε όσο πιο κοντά γίνεται στην ιστορία της Πάρου. Θα μας άρεσε αν συμπεριλάμβανε το μικρό μας μουσείο στις πολιτιστικές διαδρομές της Πάρου. P

In Greece Italian restaurants serve pizza, pasta, and tiramisu. Which of these are we going to eat at Buon Vento? Certainly not the common dishes most Italian restaurants serve abroad. Our cuisine brings together traditions and flavours from a region of Italy whose way of living, emotions, and experiences are close to Greece. In Buon Vento you can indulge in the specialties of southern Italy and specifically of Napoli, which means pasta, meat, and fish cooked in a variety of ways. Also, the famous pizza fritta, the first pizza that was born in Napoli that was not fired in a wood oven but fried. Our idea was to bring something new to Greece and to Paros and fried pizza is certainly a modern dish that has a lot of appeal! We also wanted to bring to Paros a part of confectionery tradition, and we offer our customers two characteristic desserts: the Napolitano “Baba with Rum” and marzipan from Capri.

Φωτογραφία: ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΦΛΗΣ

We have the vision to live on this island in harmony with the people and the environment. What brought you to Paros? The passion for this beautiful island, the sea, the nature, the way of life, and its people who remind us of an Italy that unfortunately does not exist anymore. How easy was it for two Italians to get a licence for a restaurant in Paros? It was difficult as it often is when you have to deal with bureaucracy in Greece. But the people who work in public service were always very nice and friendly with us. How would you advise foreigners who want to open a business in Paros? Have a lot of patience for bureaucracy, choose a specific activity, and never lose your enthusiasm! Don’t do everything yourself; take advantage of the local experts who can help you to achieve your goal with their knowledge and acquaintance.

“Fantasy is not a word that describes my dishes; the right word would be vision”, states Buon Vento’s chef Massimiliano Ruocco. Tell us about your vision. I close my eyes and hear the sound of the wind and the sea, the harmony of the voices, the breaths, and I smell the scents, the ones that give life to every plate. I close my eyes and already sense the flavour of the plate I want to prepare and see the path I want to follow. We have the vision to live on this island in harmony, with the people and the environment, to experiment every day with our passion for cuisine, to create a circle of friends that will visit our home, our restaurant, for the atmosphere and the familiarity of the space and not only for the flavour of our dishes. But if we open our eyes, what we dreamed of already exists. Fantasy is a path that runs parallel to our lives.

In the yard and in the house the Cycladic atmosphere prevails, but in the interior we are transferred to Napoli. How can these two be united? They are united through the Mediterranean. We are two adjacent nations that were always characterized by an element that binds and connects everything: the wind. The good and warm wind, the one that embraces, the one that distinguishes the Cyclades and Paros. This is reflected in the restaurant Buon Vento. In addition to the good food you have the experience of the wind and the sea. Your small museum shows the special relationship you have with the island and its traditions. Tell us about that. From the beginning the idea we had for our restaurant was very clear and precise. It had to be a hospitable place that would represent us and our home, but we also wanted to preserve the tradition of the Cyclades and Paros, and give life to the rural atmosphere in a characteristic house of Paros to share with our customers. This led us to invest in many items from the agricultural tradition of Paros for the museum as a thank you gift for the hospitality we feel every day. The entrance to our museum is free and it is also available as a special setting for romantic or private events. How would you advise the mayor of Paros? First of all we wish him a good start in his new commitments and we invite him to come and visit our small museum, to give us advice on how to make it as historically accurate as possible. It would also be nice if he could include our museum among the cultural routes of Paros. P σελίδα Ι page Ι 67

τα πρόσωπα the persons Νίκος Ζάππας | Νikos Zappas Brazil Η κοινωνία διδάσκεται μόνο από την καταστροφή της. Society can be taught only by destruction. Τα τελευταία χρόνια παρακολουθούμε την προσωπική σου πορεία με μεγάλο ενδιαφέρον και συχνά με έκπληξη, πολυπράγμονα κύριε Ζάππα, μιας που τα ενδιαφέροντά σου φαίνεται ότι αγγίζουν τουλάχιστον τρεις από τις πέντε αισθήσεις. Άνθρωπος της εικόνας ( σκηνοθέτης - φωτογράφος - video artist), της μουσικής (διευθυντής του Athens Jazz Radio), της γεύσης (δημιουργός απίθανων κοκταίηλ στο παριανό Brazil), με τις επιλογές σου απευθύνεσαι στην όραση, την ακοή και τη γεύση μας! Ποιος είναι ο οδηγός που συμβουλεύεσαι για να χαράξεις τον δρόμο σου; Οδηγός μου από παιδί, ενστικτωδώς, είναι να ακολουθώ το κάλεσμα της δημιουργικής έμπνευσης ακόμα και αν οι θυσίες που απαιτούνται είναι τεράστιες. Είναι το μόνο στο οποίο οφείλει ένας καλλιτέχνης να είναι πιστός. Διαπιστώνουμε συχνά τις δύσκολες συνθήκες στην παραγωγή ενός θεατρικού έργου, κι όμως έχουμε τη χαρά να βλέπουμε εκατοντάδες θεατρικές παραστάσεις στις ελληνικές σκηνές κάθε χρόνο. Πώς εξηγείς αυτή την αντίφαση; Έχει πολλές ερμηνείες το φαινόμενο αυτό, καλές και εξίσου κακές. Το σίγουρο είναι ότι η υπερπαραγωγή θεατρικής δράσης σε αυτήν τη χώρα είναι ο σπόρος μιας νέας πολιτιστικής συνείδησης η οποία θα αποδώσει καρπούς στις επόμενες γενεές και όχι στον παρόντα χρόνο. Τώρα απλά βιώνουμε την αποαστικοποίηση της τέχνης. Η τέχνη και το θέατρο ξεστρατίζει από την αυλή της απερχόμενης ελίτ και μπολιάζεται με τον κορμό της κοινωνίας. Αυτό είναι το σημαντικό αυτής της ιστορίας. Έχει το θέατρο ανάγκη τις νέες τεχνολογίες; Έχουν ανάγκη οι νέες τεχνολογίες το θέατρο; Το θέατρο δεν έχει καμία ανάγκη τις νέες τεσελίδα Ι page Ι 68

χνολογίες. Οι νέες τεχνολογίες όμως χωρίς το θεατρικό κείμενο του Ευριπίδη ή του Σαίξπηρ, για παράδειγμα, είναι άχρηστες. Μπορεί η τέχνη να διδάξει την κοινωνία; Έχει «παιδαγωγική» αξία ή κάτι τέτοιο περιττεύει μπροστά στην αισθητική αξία; Η κοινωνία διδάσκεται μόνο από την καταστροφή της. Η πολιτιστική - αισθητική αναβάθμιση της μπορεί να συντελεστεί αφού όμως πρώτα καταμετρήσει τις απώλειές της. Αλλιώς βυθίζεται στην οκνηρία της ευμάρειας. Εκτός από την τέχνη, σε περιβάλλει η θάλασσα. Την φωτογραφίζεις συχνά, της δίνεις ρόλο πρωταγωνίστριας σε πολλές σου δημιουργικές δράσεις και επιπλέον την αντικρίζεις καθημερινά από το πανέμορφο μπαράκι Brazil στο Πίσω Λιβάδι της Πάρου, για το οποίο είσαι και εν μέρει υπεύθυνος! Μίλησέ μας για τις επιδράσεις της θάλασσας στο πνεύμα και τη ζωή σου. Η μόνη σταθερή ρήτρα, ρητά κατασταλαγμένη στη ζωή μου, είναι η καλοκαιρινή μου επαφή με τη θάλασσα. Όταν ψαρεύω ακονίζω το κυνηγετικό μου ένστικτο, όταν την φωτογραφίζω δαμάζω την υπομονή μου και όταν την αντικρίζω στο Brazil μπροστά, αμείβομαι για το σεβασμό που χρόνια της επιδεικνύω. P

Οι νέες τεχνολογίες χωρίς το θεατρικό κείμενο του Ευριπίδη ή του Σαίξπηρ είναι άχρηστες.

Φωτογραφία: Μαρία Γιαγιάννου

The new technologies without the theatrical plays of Euripides or Shakespeare for example are useless.

In recent years we watch your personal progress with great interest and often with surprise, Mr. Zappa, while your interests appear to touch at least three of the five senses. Man of image (director - photographer - video artist), music (director of Athens Jazz Radio), taste (creator of incredible cocktails in Brazil Bar at Paros). With your choices addressed to vision, hearing and taste I wonder, who is advising your way? From my childhood, I follow instinctively the call of creative inspiration even if the sacrifices required are enormous. It is the only thing in which an artist must be loyal. We often see the difficult conditions in the production of a play, and yet we have the pleasure of seeing hundreds of theatrical performances on Greek stages every year. How do you explain this contradiction? There are many interpretations of this phenomenon, equally good and bad. The truth is that the enormous theatrical action in this country is the seed of a new cultural awareness which will bear fruit in future generations and not in the present time. Now, we are just experiencing the fact that art and theatre stray from the yard of the outgoing elite and are inoculated with the mainstream society. This is the important result of this phenomenon. Does theatre need new technologies? Do new technologies need theatre? Theatre has no need for new technologies. On the other hand the new technologies without the theatrical plays of Euripides or Shakespeare, for example, are useless. Can society be taught by art? Is ‘pedagogy’ a true artistic value, or, something superfluous compared to the aesthetic value? Society can be taught only by destruction. Cultural aesthetic improvement can be achieved but only after society counts its losses. Otherwise it is immersed in sloth prosperity. Aside from art, you are surrounded by the sea. In your photography work, sea is given a leading role, and furthermore you enjoy it every day from the beautiful bar “Brazil” at Pisso Livadi Paros, for which you are partly responsible! Tell us about the effects of the sea on your intellect and your life. The only constant clause, explicitly clear in my life, is the summer contact with the sea. When I go fishing I sharpen my hunting instinct, when photographing seascapes, I tame my patience and when I see it in front of Brazil, I feel I get repaid for the respect I truthfully show to its wisdom. P σελίδα Ι page Ι 69

τα πρόσωπα the persons Πέτρος Καπαρός | Petros Kaparos Bit of salt, fanatic club Όταν φεύγω, καταλαβαίνω ότι δεν κάνω εγώ αλλού! Every time I leave, I understand that, I am not made for this! Κύριε Καπαρέ, η Πάρος αποτελεί διεθνή πόλο έλξης για τους λάτρεις του windsurfing και του kite surfing – κάτι που αντικατοπτρίζεται και στη διοργάνωση διεθνών αγώνων στο νησί. Είστε από τους πρωτεργάτες αυτής της προσπάθειας. Ποια είναι η εμπειρία σας από τη συμμετοχή σας σ’ αυτήν; Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια δεν διοργανώνονται τόσο συχνά διεθνείς αγώνες στο νησί. Παλιότερα, με τη βοήθεια του κράτους, ήταν εφικτή η διοργάνωση τέτοιων αγώνων – και αυτό αποτελούσε πόλο έλξης για χιλιάδες τουρίστες στο νησί μας, κάτι που ωφελούσε όλους τους επαγγελματίες της Πάρου. Η εμπειρία από τη συμμετοχή μου στη διοργάνωση διεθνών αγώνων μού έχει αποδείξει ότι τα οφέλη για το νησί από τέτοιου είδους ενασχολήσεις είναι τόσο σημαντικά, που πραγματικά θα έπρεπε να κυνηγάμε τέτοιες ευκαιρίες και όχι να τις διώχνουμε σε άλλες χώρες. Ποιες είναι οι αντικειμενικές δυσκολίες μιας τέτοιας διοργάνωσης και ποιο το όφελος; Οι δυσκολίες είναι αρκετές. Αρχικά, το πιο δύσκολο είναι να βρεθούν τα χρήματα για τη διοργάνωση. Το κόστος είναι μεγάλο. Παρότι δε σχεδόν πάντα είναι εφικτό να βρεθούν αρκετοί υποστηρικτές - χορηγοί, η γραφειοκρατία και η άγνοια των τοπικών φορέων δημιουργούν εμπόδια και προβλήματα χωρίς λόγο. Κάθε τέτοια διοργάνωση στο παρελθόν μόνο καλές εντυπώσεις και οφέλη για το νησί έχει αφήσει τελικά. Είστε ένας δραστήριος αθλητής και όχι απλώς ένας επιχειρηματίας που ασχολείται με το windsurfing και το kitesurfing. Τι είναι εκείνο που σας γοητεύει σ’ αυτά τα αθλήματα; Η επαφή με τη θάλασσα, τον άνεμο και το κύμα, το να γίνεσαι ένα με τη φύση, η ελευθεσελίδα Ι page Ι 70

ρία που σου προσφέρουν... είναι ανεκτίμητα συναισθήματα. Την ώρα που βρίσκεσαι πάνω στη σανίδα σταματάς να σκέφτεσαι τα όποια προβλήματα της καθημερινότητάς σου. Παράλληλα, είναι και πολύ καλή γυμναστική για όλες τις ηλικίες. Στα καταστήματά σας δεν περιορίζεστε μόνο στο windsurfing ή το kitesurfing, αλλά διαθέτετε και εξοπλισμό για άλλες θαλάσσιες ή υπαίθριες δραστηριότητες. Ποια άλλα είδη τουρισμού θα θέλατε να αναπτυχθούν στην Πάρο; Το μεράκι μου για τη θάλασσα με κάνει να ασχολούμαι με οτιδήποτε μπορεί κανείς να κάνει μέσα, έξω ή πάνω της. Έτσι, έχουμε εξοπλισμό για υποβρύχιο ψάρεμα, κανόε καγιάκ, σκι, wakeboard, sup κ.ά. Η Πάρος είναι κατά πολλές έννοιες ένας ευλογημένος τόπος. Τα θαλάσσια σπορ είναι μόνο ένα πολύ μικρό κομμάτι από τις δραστηριότητες τις οποίες μπορεί κανείς να ασκήσει εδώ. Είναι σημάδι των καιρών μας το ότι ο επισκέπτης δεν θέλει πια να ξαπλώνει σε μια παραλία και να απολαμβάνει τον ήλιο με ένα ποτό στο χέρι. Οποιαδήποτε μορφή εναλλακτικού τουρισμού με βρίσκει φανατικό υποστηρικτή

Την ώρα που βρίσκεσαι πάνω στη σανίδα σταματάς να σκέφτεσαι τα προβλήματα της καθημερινότητάς σου.

και πιστεύω ότι μόνο έτσι θα μεγαλώσει η διάρκεια της τουριστικής σεζόν στο νησί. Είναι κρίμα ένα τόσο όμορφο και ποικιλόμορφο μέρος να βουλιάζει για δύο μήνες το χρόνο και τους υπόλοιπους να γκρινιάζουμε, χωρίς να κάνουμε καμία προσπάθεια ν’ αλλάξει αυτό. Είστε από τους ανθρώπους που έζησαν αυτό που αποκαλούμε «χρυσή εποχή» της Πάρου. Τι έχει αλλάξει από τότε και πώς αυτό επηρεάζει την εμπορική κίνηση στο νησί; Κατά την ταπεινή μου άποψη, η Πάρος τη δεκαετία 1990-2000 βασίστηκε πολύ στην πώληση εξοχικής κατοικίας (οικοδομή) και κατόπιν ως προορισμός Σαββατοκύριακου (γρήγορα πλοία) για τους Αθηναίους. Αυτό μας έκανε να βάλουμε σε δεύτερη μοίρα τον τουρίστα του εξωτερικού και κατ’ αυτόν τον τρόπο μειώσαμε τη διάρκεια της σεζόν. Ας ελπίσουμε ότι αυτό θα αλλάξει σύντομα. Τι περιμένετε από τον νέο δήμαρχο; Ένα κέντρο υγείας που να λειτουργεί, το νέο αεροδρόμιο, καθαριότητα στις παραλίες μας όλο το χρόνο... και πολλά άλλα που δεν χρειάζεται να αναφέρουμε, μια που –όπως είπες– είναι ακόμα νέος. Υπάρχει κάποιο μέρος του κόσμου για το οποίο θα εγκαταλείπατε την Πάρο; Γεννήθηκα στην Πάρο, στις Λεύκες, στην κουζίνα του σπιτιού μας και όταν ήμουν 3 χρονών οι γονείς μου μετακόμισαν την οικογένεια στην Αθήνα για καλύτερα... Κάποτε, λοιπόν, καθώς μεγάλωνα σε ένα διαμέρισμα στην Αθήνα, ερχόταν η γιαγιά μου από την Πάρο, συνήθως το χειμώνα, για επίσκεψη. Μόλις περνάγανε μια-δυό μέρες συνήθιζε να κάθεται στο παράθυρο και να μουρμουράει: «Δεν κάνω εγώ εδώ... δεν κάνω!». Τότε δεν καταλάβαινα καθόλου τι εννοούσε... Ώσπου κι εγώ με τη σειρά μου ήρθα να ζήσω μόνιμα στην Πάρο... Κάθε φορά που φεύγω από εδώ, έστω και για λίγες μέρες, καταλαβαίνω ότι «δεν κάνω εγώ αλλού... δεν κάνω!». Αν σας καλούσαν να δώσετε κάποιες συμβουλές ζωής στους νέους, τι θα τους λέγατε; Να μη φοβούνται να κάνουν λάθη, να προσπαθούν να κάνουν κάτι δημιουργικό κάθε μέρα, να σέβονται και να αγαπάνε τη φύση... και να ξεκολλήσουν από το facebook! P

with anything you can do in and around the sea. So we have equipment for underwater fishing, canoeing, kayaking, wakeboarding, sup etc. Visitors do not want to lie on a beach anymore with a drink in their hand. Tourists want to discover the island through challenging paths, feel the Cycladic air by bicycle, visit the surrounding islands by boat or canoe, taste the local cuisine, discover the history of the island. So I am a fanatic supporter of all forms of alternative tourism and I believe the tourist season can only be extended in this way as many of these activities can take place year-round. You are amongst those who lived during the time we call the golden era of Paros. What has changed since then and how does this affect trade on the island? In my opinion, Paros between 1990 and 2000 was first mainly concerned with selling holiday homes and then later with promoting itself as a weekend destination for Athenians. This made us consider tourists as second class and so we reduced the duration of the season. Now since the crisis we are left with only the short season and low trade activity. Let’s hope that this will change soon. Φωτογραφία: ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΦΛΗΣ

When you are on a surfboard you stop thinking about the problems of your daily life. Mr. Kaparos, Paros is an international draw for fans of windsurfing and kitesurfing. In the past international competitions were held on the island. You are one of the leaders of this effort. What is your experience from your participation? Unfortunately, in the last two years not many international competitions have been held on the island. In former years such events drew in thousands of visitors, which was great publicity for the island. We need to go after these opportunities and not send them away. What are the difficulties that such an event involves and what are the benefits? There are many challenges. First of all finding financial support. The cost is huge. Then the bureaucracy and the ignorance of the local entities create problems for no reason. Although every event up till now has left the best of impressions and benefits on the

island, each time there is a chance to repeat a project, you have to start all over again to persuade the local entities of the obvious… again and again! You are an active athlete and not just a businessman. What aspects of windsurfing and kitesurfing enchant you? The contact with the sea, the wind and the waves, to become one with nature, the freedom they offer you… those are precious feelings. When you are on a surfboard you stop thinking about the problems of your daily life. Also, it is very good exercise for all ages. In your shops you are not restricted to windsurfing and kitesurfing. You also have equipment for other water sports. What other kinds of tourism would you like to see develop on Paros? My love for the sea makes me want to deal

What do you expect from the new mayor? A functioning medical centre, a new airport, clean beaches year-round…and many other things we don’t have to mention since he is, as you said, still new. How are the winters on the island? First of all, winter has nealy disappeared in the last few years. But like everyone else who lives in the province, we harvest olives, we cultivate the land, we go fishing, we see our friends... When it is windy we run to the beach for our favorite hobbies. Is there any place on earth for which you would abandon Paros? I was born in Paros, in Lefkes, in the kitchen of our house, and when I was three-yearsold we moved to Athens in search of better opportunities. Once in a while, my grandmother from Paros would come to visit in Athens, usually in the winter. After one or two days, she would sit by the window and murmur, “I am not made for this, I am not made for this!” Back then I didn’t understand what she meant, until I myself returned to live permanently in Paros. Now every time I leave for a few days, I understand that “I am not made for this at all, I am not made for this!” P σελίδα Ι page Ι 71

τα πρόσωπα the persons Α. Παντελαίος | Α. Panteleos Θέατρο Λευκών Είναι πολύ νωρίς ακόμη για δικαίωση, αν κι εμένα δεν μ’ ενδιαφέρει κάτι τέτοιο. Ιt is too early for justification. Κύριε Παντελαίε, αφορμή γι’ αυτήν τη συνέντευξη είναι η ανακαίνιση και επέκταση του θεάτρου των Λευκών, που έγινε πέρυσι το καλοκαίρι και στην οποία εσείς πρωτοστατήσατε. Πείτε μας δυο λόγια για την ιστορία του. Για την ιστορία να σας πω πως το θεατράκι ήταν κάτι που ξεκίνησε από τον Φραγκίσκο Περράκη, πρόεδρο του Προοδευτικού Συλλόγου Λευκιανών της Αθήνας, το 2003. Δεν υπήρχε ένας τέτοιος χώρος έως τότε και το σκεπτικό ήταν να πραγματοποιούνται σ’ αυτόν εκδηλώσεις, όπως συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις κ.λπ. Αποφάσισα να υλοποιήσω εγώ την ανακαίνιση και επέκτασή του, οραματιζόμενος να γίνει ένας πολυχώρος· αλλά και με πρακτική σκέψη, καθότι όποια εκδήλωση και να τελούσαμε στην κοινότητα των Λευκών δεν υπήρχε ο απαραίτητος χώρος, επομένως χρειαζόμασταν έναν μεγαλύτερο – και αυτόν το ρόλο θα μπορούσε να διαδραματίσει το θεατράκι. Πείτε μας τι χρειάστηκε για την υλοποίηση αυτού του έργου; Αρχικά ζήτησα τη βοήθεια του Συλλόγου Λευκιανών στην Αθήνα, από τον οποίο –ως ενεργό μέλος του επί πάρα πολλά χρόνια– πήρα τη διαβεβαίωση πως θα βοηθούσαν οικονομικά στην επίτευξη του έργου. Το λατομείο των Αφών Ρήγα προσφέρθηκε να βοηθήσει δωρεάν και –με εθελοντές και με τη βοήθεια του προέδρου του τοπικού πολιτιστικού συλλόγου «Υρία» Λευκών, Γιάννη Κοντού, αλλά και των μελών του– ξεκίνησα να το ανακατασκευάζω, φτιάχνοντας και δημόσιες τουαλέτες που δεν υπήρχαν. Μιλάμε για μια κατασκευή που έλυσε ένα μεγάλο πρόβλημα της κοινότητας Λευκών. Στην πραγματοποίηση του έργου συνέβαλε ο Δήμος Πάρου ή ήταν αποκλειστικά ιδιωτική πρωτοβουλία; σελίδα Ι page Ι 72

Ο Δήμος συνέβαλε στο ηθικό κομμάτι· η πρωτοβουλία ήταν αποκλειστικά ιδιωτική. Σε μια στιγμή δικής μου παρόρμησης και με στόχο να δημιουργηθεί στην κοινότητά μας ένας πόλος έλξης τουριστών, αλλά και πολιτισμικής δραστηριότητας. Ποιος πιστεύετε ότι μπορεί να είναι ο ρόλος της ιδιωτικής πρωτοβουλίας σήμερα στην ανάπτυξη του τουρισμού και του πολιτισμού; Όπως προείπα, εγώ ήμουν εκείνος που έδρασε περισσότερο με ιδιωτική σκέψη και στόχο, άρα εννοείται ότι επικροτώ την ιδιωτική πρωτοβουλία – και απόδειξη είναι πως η ανακατασκευή έγινε με την εθελοντική βοήθεια όλων μας. Όλοι μπορούμε να προσθέσουμε ένα πετραδάκι για να είναι καλύτερος και πιο παραγωγικός σε κάθε τομέα ο τόπος μας. Η πιο σημαντική δύναμη ενός τόπου είναι το να ενώνονται όλες οι δυνάμεις χωρίς συμφέροντα προσωπικά, αλλά με κοινό παρονομαστή την καλυτέρευση. Και το καταφέραμε στο μέγιστο. Θεωρείτε ότι το αποτέλεσμα σας δικαίωσε; Τι προσέφερε στις Λεύκες και

Όλοι μπορούμε να προσθέσουμε ένα πετραδάκι για να είναι καλύτερος και πιο παραγωγικός σε κάθε τομέα ο τόπος μας.

γενικότερα στην Πάρο; Είναι πολύ νωρίς ακόμη για δικαίωση, αν κι εμένα δεν μ’ ενδιαφέρει κάτι τέτοιο. Μην ξεχνάτε πως το θέατρο παραδόθηκε την 1η Αυγούστου 2013. Κάθε πολιτισμική δραστηριότητα που θα λαμβάνει χώρα στο θεατράκι θα είναι ένα βήμα πολιτισμού, τέχνης, αλλά και ψυχαγωγίας για όλους μας. Οπότε, κάθε βήμα μπροστά είναι μια δικαίωση συλλογική. Πέρυσι παρακολουθήσαμε πολύ ενδιαφέρουσες παραστάσεις και συναυλίες. Ποιο θα είναι το φετινό πρόγραμμα; Και το φετινό πρόγραμμα θα είναι πλούσιο σε εκδηλώσεις. Οι δύο σύλλογοι της κοινότητάς μας, αλλά και εν γένει όλη η Πάρος θα είναι σε θέση να παρακολουθήσουν αξιόλογες παραστάσεις. Κάποιες από αυτές θα τις δημοσιεύσετε εσείς· θα υπάρχει πληθώρα εκδηλώσεων, σας διαβεβαιώνω! Η επαγγελματική σας δραστηριότητα έχει να κάνει με την οικοδομή. Τι συνέβη τελικά με την οικοδομή στην Πάρο και τι σήμανε αυτό για την παριανή κοινωνία και τον τουρισμό; Νομίζω ότι η ύφεση στην οικοδομική δραστηριότητα δεν έχει να κάνει μόνο με το νησί μας, αλλά αφορά όλη την Ελλάδα. Δεν θα μπορούσε η Πάρος να αποτελεί εξαίρεση. Ευελπιστούμε να υπάρξει ανάκαμψη, για να μπορέσουμε να στηρίξουμε τον τόπο μας, αλλά και κάθε τομέα – προσωπικό και επαγγελματικό. Στις εκλογές του περασμένου Μαΐου ήσασταν υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος. Ποια η εμπειρία σας από την προσπάθεια αυτήν; Ήταν πολύ δυνατή εμπειρία για μένα, ένα ακόμη βήμα στο πλαίσιο της επιδίωξης να βοηθήσω τον τόπο μου. Πήρα μια γεύση του βήματος αυτού και αποκόμισα αρκετά που αφορούν τη δική μου ιδιοσυγκρασία. Σε αυτό εδώ το σημείο θα ήθελα απλώς να ευχηθώ στους εκλεγέντες να έχουν καλή και αποδοτική πορεία με γνώμονα το καλό του νησιού, αλλά και να επισημάνω πως το δικαίωμα στην ψήφο πρέπει πια να πάψει να έχει παρονομαστή τη συγγενική ιδιότητα, τη φιλική ή ό,τι άλλο. Πρέπει να έχει τη λογική της στήριξης στις δυνατότητες, στη δυναμική και στην αγάπη που έχει ο κάθε υποψήφιος για να δημιουργήσει καλύτερες συνθήκες για το αύριο ενός τόπου. P

and this proves that every citizen can help make our hometowns better and more productive in every sector. It is most important for a country to have all its powers united without individual interests in a common goal to make good things happen. And we achieved this to the maximum. Do you think you were justified by the result? What did it offer to Lefkes and in general to Paros? It is too early for justification, although that’s not what I am interested in. Don’t forget that the theater just reopened on the 1st of August 2013, so every cultural event that takes place there will be a step towards civilization, art, and entertainment for all of us. Every step forward justifies all of our efforts. Last year we watched some very interesting plays and concerts. What will the program be this year? This year’s program will be rich in events. The two associations of the community and the whole island will be able to see worthy plays. Some of them will be published by your magazine, but it will be a full program I assure you! Φωτογραφία: ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΦΛΗΣ

Every citizen can help make our hometowns better and more productive in every sector. Mr. Panteleos, last summer you took the initiative of reconstructing the open air theatre of Lefkes. Tell us something about its history. It was Fragkiskos Perakis’ idea to transform the small theatre into a big one. Fragkiskos Perakis was the president of the Progressive Association of the Lefkians in Athens in 2003. Previously there was no thought of holding events like concerts and plays in the theatre. I decided to do it myself with the vision to create a venue for various events. This was done for practical reasons because events we had in the community rarely had the appropriate space; we needed a bigger theater. Tell us what was needed to realize this project. At the start I asked for help from the association in Athens in which I have been an active member for many years and they agreed to support the project financially. The quarry of Riga AE volunteered to help without pay, so with the volunteer work, the help of Giannis

Kontos, president of the local association “Iria Lefkon”, as well as the help of association members we proceeded with the reconstruction.We also built public toilets that were not available in the community, resolving another big problem.

Your professional background has to do with construction. What happened with construction and real estate in Paros and what did this mean for Paros’ society and tourism? The recession in construction affected not only Paros but Greece in general. Paros wasn’t an exception. We hope that there will be a recovery in construction and development as well as in every personal and professional area so that our island can prosper.

Did you get help from the municipality of Paros for the realization of the project or was it an exclusively private initiative? The municipality gave its moral support, but the initiative was exclusively private. It was a moment of compulsion on my part, wanting to create for the community a cultural centre, as well as an attraction to bring in more visitors.

In the elections last May you were a candidate for themunicipality council of Paros. What was your experience from this effort? It was a strong experience for me, another step towards my goal to help my island. I also found out a lot about myself. At this point I would like to wish to those elected a good and profitable term, for the development of the island. I also want to stress that voting should not be influenced by friendships and relations . We have to vote for the skills, the dynamic, and the passion a candidate offers and create better conditions for the future of our island.

What do you think is the role of private initiative today for the growth of tourism and culture? As I said before I was the one who initiated most of the action so of course I approve private initiatives. The reconstruction was completed with volunteer work from all of us

What advice would you give to the new mayor? I would have a lot of advice to give because I am also a citizen of this island. But before anything else I would tell him to give his best and not stop listening to the people who trusted him. P σελίδα Ι page Ι 73

Η Αντίπαρος την εποχή της «Μανταλένας» Antiparos in the Age of Mantalena

Κείμενο: ΕΛΕΝΗ ΚΑΤΣΑΡΟΥ

Το καλοκαίρι του 1960 η «ξεχασμένη και από το Θεό» Αντίπαρος επιλέγεται από τη Finos Film για τα γυρίσματα της ταινίας «Μανταλένα». Η ζωή στο νησί αλλάζει τελείως ρυθμούς και για περίπου δύο μήνες το κάστρο, η πλατεία, η βρύση γίνονται το σκηνικό της ταινίας που θα φτάσει μέχρι το Φεστιβάλ των Καννών το 1961. Αν και ο τόπος δεν αναφέρεται στην ταινία με το πραγματικό του όνομα αλλά ως Ασπρονήσι, η Αντίπαρος (που μέχρι τότε δεν έβλεπε πολλούς «ξένους») άρχισε να δέχεται ολοένα και περισσότερους επισκέπτες. Η «Μανταλένα» υπήρξε μια ταινία-σταθμός στην καριέρα της πρωταγωνίστριάς της, της Αλίκης Βουγιουκλάκη. Η ιστορία της ηρωίδας της ταινίας είναι βγαλμένη από τη ζωή και την εμπνεύστηκε ο Γιώργος Ρούσσος, αντιπαριώτης δημοσιογράφος και παράλληλα ιστορικός συγγραφέας. Η Μανταλένα είναι ένα κορίτσι με θάρρος που παλεύει με τις δυσκολίες της ζωής. Είναι κόρη βαρκάρη και όταν μένει ορφανή αποφασίζει να συνεχίσει τη δουλειά του πατέρα της. «Μες σ’ αυτή τη βάρκα είμαι μοναχή κι έχω συντροφιά μου κάτασπρο πουλί» τραγουδάει η Μανταλένα σε μια χαρακτηριστική σκηνή της ταινίας. Στο τέλος, φυσικά, όλα θα γίνουν καταπώς πρέπει. Και στη βάρκα της Μανταλένας κουμάντο θα κάνει ο έρως – με τη βοήθεια του παπά του χωριού, βέβαια. Γιατί και ο έρωτας ήθελε την ευλογία του εκείνα τα χρόνια. Τουλάχιστον στον ελληνικό κινηματογράφο... σελίδα Ι page Ι 74

Ο έρωτας ήθελε την ευλογία του εκείνα τα χρόνια. Τουλάχιστον στον ελληνικό κινηματογράφο... In Greek cinema, at that time, we needed a good love story.

Ιn the summer of 1960,an event happened in Antiparos that forever changed the face of the island. It was chosen by The Greek Film Production Company, Finos Films for the shooting of the film “Mantalena”, starring Greek actress, Aliki Vougiouklaki. The rhythm of life on the island, village square, central fountain and the castle transformed into a magical backdrop of what was known until then as a “God-forsaken island”. In the film, this little known island is referred to as “Aspronisi” (White Island).The film would later participate in the 1961 International Cannes Film Festival. It also changed the life of local inhabitant, Margarita Maouni. Here she recounts her story of life back then, the parallels between the movie and island life and her involvement with the film. First, a little introduction to the movie and the story plot. “Mantalena” was written by local Antiparos author and historian, Georgios Roussos. Mantalena, played by

Πηγή: "ΠΑΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΠΑΡΟΣ ΤΟ ΕΙΚΟΝΟΣΤΑΣΙ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΟΥ", ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΡΑΓΚΟΥΣΗ-ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΟΥ / ΑΝΘΕΜΙΟΝ / ΠΑΡΟΣ

Αντίπαρος, 1960. Από τα γυρίσματα της «Μανταλένας». Αριστερά, πρώτος ο δάσκαλος Κυπραίος. Μπροστά στην Αλίκη, ο αδελφός του συγγραφέα Γ. Ρούσσου, Νίκος Ρούσσος, (αρχείο Μαριγώς Ρούσσου). Αntiparos 1960. Aliki Vougiouklaki, our national star while shooting «Mantalena».

Το 1960 η Μαργαρίτα Μαούνη ζει στην Αντίπαρο, είναι παντρεμένη και έχει ήδη δύο παιδιά, τη Χρυσούλα και τον Μάρκο. «Εκείνη την εποχή όλα αυτά τα σπίτια που βλέπετε δεν υπήρχαν». Είμαστε στο 2014 και η κυρία Μαούνη βρίσκεται στη βεράντα του γιου της, σε έναν ευλογημένο κήπο με ξεχωριστή θέα σε όλο το νησί. Με το φωτεινό της βλέμμα μάς δείχνει κατά τη Χώρα του νησιού και συνεχίζει: «Όλα αυτά ήταν χωράφια κι αμπέλια και για να πάμε στο σπίτι μας τα διασχίζαμε. Ηλεκτρικό δεν υπήρχε και για τρεχούμενο νερό ούτε λόγος! Πηγάδια είχαμε τότε και πηγαίναμε στις γούρνες για να πλύνουμε». Ως νέο κορίτσι της επαρχίας, έπρεπε να είναι πίσω στο σπίτι με την καμπάνα του εσπερινού, αλλιώς η κληματόβεργα έπεφτε… σύννεφο. Τα κατάφερνε, ωστόσο, και πήγαινε ακόμα και στους χορούς κάθε Κυριακή. Από τα λεγόμενά της μαθαίνουμε πως στα δικά της τα χρόνια οι ερωτευμένοι της Αντίπαρου είχανε για «σύμμαχο» τον Αϊ-Γιάννη τον Κλήδονα. Εκείνη την εποχή οι άνθρωποι δούλευαν σκληρά κάθε μέρα τη γη και τη θάλασσα. «Είχαμε αμπέλια, στάρι, κριθάρι... Αλέθαμε στους μύλους, όπως δείχνει και το έργο. Όταν γυρίστηκε η ταινία είχαμε θέρο, δύσκολη δουλειά, αλλά όλο το χωριό απασχολή

«Ηλεκτρικό δεν υπήρχε και για τρεχούμενο νερό ούτε λόγος! Πηγάδια είχαμε τότε και πηγαίναμε στις γούρνες για να πλύνουμε». « There was no electricity and no running water. We had wells back then and washed our clothes by hand in the ponds».

Aliki Vougiouklaki, is a young girl with formidable courage who struggles with difficulties in life. She is one who fights to keep her word and her honor. She is also the daughter of a local boatman. When her father dies and she becomes an orphan, she decides to continue his work, ferrying inhabitants across to Paros. She sings in one of the most famous scenes in the movie, “Inside this boat I am alone and I have as company a white bird”. In the end all is as it should be. And in Mantalena’s boat, love does indeed rule- with a little help of the village priest. In Greek cinema, at that time, we needed a good love story. It is now 2014 and Mrs. Maouni is on her son’s terrace, at the edge of a beautiful garden, overlooking a magnificent panoramic view of the whole island. She recalls,” Everything you see now, in those days didn’t exist”. With a twinkle in her eye she shows us the current view of the village of Antiparos. Ιn 1960 Margarita lived in Antiparos, with her husband and two of their children, Chrisoula and Markos. Things were very different. “All these were fields and vineyards and we had to walk through them to get home. There was σελίδα Ι page Ι 75

H Αλίκη Βουγιουκλάκη στα γυρίσματα της ταινίας. Επάνω δεξιά ,οι τελευταίες πινελιές στο μακιγιάζ, πριν το γύρισμα της σκηνής με την φωτιά στο σπίτι της Μανταλένας.

θηκε στα γυρίσματά της και όλοι βρεθήκαμε με χαρτζιλίκι. Και το χρειαζόμασταν το χαρτζιλίκι, γιατί το τεφτέρι του μπακάλη λειτουργούσε ακριβώς όπως και στη “Μανταλένα”». Κι αν ερχόταν κάποιος επισκέπτης στην Αντίπαρο πού έμενε; «Δεν υπήρχε τίποτα, τίποτα τότε! Θυμάμαι, μικρή όταν ήμουν, εμφανιζόταν στο νησί κανένας ξένος για δουλειά, έβγαινε στον έρημο δρόμο και έφτανε στο καφενείο του πατέρα μου. Κάτι έπρεπε να φάει αυτός ο άνθρωπος και κάπου ήθελε να κοιμηθεί. Τότε η μάνα μου του έφτιαχνε αβγά τηγανητά και μετά για ύπνο είχαμε έναν καναπέ, εκεί του στρώναμε να κοιμηθεί, και την επομένη έφευγε με τη βάρκα. Τι νομίζετε; Δεν αγοράζαμε κρέας τότε. Ένα κατσίκι ψήναμε το Πάσχα και αυτό που έμενε το τηγανίζαμε, το ξανατηγανίζαμε, το φρεσκάραμε και το ξαναφρεσκάραμε μέχρι να τελειώσει. Κρέας έτρωγαν ο παπάς, ο αστυνομικός και ο τελώνης... Είχαμε και τελώνη τότε! Ξεχασμένοι ήμασταν. Από τη Βουγιουκλάκη έμαθε ο κόσμος την Αντίπαρο». Στην ταινία εμφανίζεται στο γλέντι στην πλατεία, πριν από τον αρραβώνα της Μανταλένας. Τραγουδά μαζί με άλλους έναν μπάλο που έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις. Στην ταινία δεν έγινε πλέι μπακ σε καμία σκηνή – ο Μάνος Χατζιδάκις είχε στείλει τα τραγούδια της ταινίας ηχογραφημένα με τη Νάνα Μούσχουρη, για να τα μάθει η Αλίκη και να τα πει «όσο το δυνατόν προσπαθώντας να μη μιμηθεί την άλλη εθνική μας σταρ». Στο πλάνο η Μαργαρίτα Μαούνη με άλλες δύο κοπέλες κρατάει στο χέρι της ένα ποτήρι. Δεν ξεχωρίζει μόνο γι’ αυτό. Είναι πολύ όμορφη και εξαιρετικά καλλίφωνη: «Με πήραν γιατί τραγούδαγα και στα γυρίσματα δεν είχα βαφτεί καθόλου». σελίδα Ι page Ι 76

Aliki Vougiouklaki during the shootings. Above right: a last touch of make up

«Όταν γυρίστηκε η ταινία είχαμε θέρο, δύσκολη δουλειά, αλλά όλο το χωριό απασχολήθηκε στα γυρίσματά της». «When the movie was shot we were mowing and haymaking, hard work, but everyone in the village still managed to play in the film».

no electricity and no running water. We had wells back then and washed our clothes by hand in the ponds.” As a young girl she had to be home in the evening when the church bells tolled. Otherwise she was hit with a branch. But she managed to go dancing every Sunday, and it seemed that in those days, that people in love had their favorite saint, Ai Gianni Klidona (Saint John the Baptist) as an ally. “Girls especially had another helper, lead. Lead was used in building the plumb for the fishing boat trawls. And in the island tradition we melted it down and when fluid it was dropped into the water. The lead would take various shapes, perhaps an anchor or a rake or some other design and we would then divine its meaning.. Every girl could find out which kind of man she was going to marry, a sailor, a farmer, and so on. People back then worked very hard every day on the land and the sea. When the movie was shot we were mowing and haymaking, hard work, but everyone in the village still managed to play in the film. We all got some extra money. And we needed this money because life, clothing and the grocer were all so expensive, exactly the same as in the movie, Mantalena.” “Τhere was nothing then, nothing.

I remember when I was a child, sometimes a foreigner appeared on the island for work; he would go out onto the deserted street and come to the cafe of my father. He had to eat something and to sleep somewhere. And my mother would make him fried eggs and put him to sleep on our sofa. The next day he would leave on the boat. We didn’t buy meat then. We cooked a goat over a fire at Easter once a year and fried the leftovers over and over until it was finished. Only the priest, the policeman, and the customs officer ate meat. Imagine, we had a customs officer then! We were forgotten by everyone. The world started to hear about Antiparos from Vougiouklaki and with the release of the film.” Ιn the movie, Margarita Maouni, appears in the village feast scene, filmed on the square, just before the engagement of Mantalena. She sings along with others a song written by Manos Chatzidakis. The movie was shot without audio playback. Chatzidakis sent the musical score, recorded by Nana Mouskouri, so that Aliki could learn to sing them “trying as good as possible, not to imitate our other national star”. In the frame we see Margarita Maouni with two other girls holding a glass in her hand. She stands out not only because of that; she is also very pretty and has a beautiful voice. “They took me because I sang well and during the shootings I didn’t put on any makeup, at all.”

Το ντεμπούτο της κυρίας Μαργαρίτας δεν είχε συνέχεια και η ίδια δεν έχει κρατήσει ούτε μια φωτογραφία από τα γυρίσματα της ταινίας. Για την Αλίκη μόνο καλά λόγια έλεγαν όλοι και αυτό που θυμάται χαρακτηριστικά είναι ότι η εθνική μας σταρ ήθελε μόνο αβγά με κολοκυθάκια τηγανητά. Μας λέει λεπτομέρειες για τη ζωή στην Αντίπαρο και μας αναφέρει με ευκολία ονόματα από το παρελθόν, μας μιλάει για τους ταχυδρόμους που παίρνανε τα καλάθια από την Αντίπαρο στην Πάρο και στον Πειραιά, για τα καΐκια που πέρναγαν τον κόσμο απέναντι... Ακόμα θυμάται και το σύνθημα που είχαν για το βαρκάρη όσοι είχαν ξεμείνει στην Πούντα: την ημέρα ήταν η ανοιχτή πόρτα της εκκλησίας και τη νύχτα μια φωτιά στην παραλία. Και αν δεν ερχόταν ο βαρκάρης, υπήρχε η εκκλησιά να φιλοξενήσει τον οδοιπόρο... «Εμείς τα ζούσαμε αυτά και τα ξέρουμε» λέει και μας διευκρινίζει με γλυκύτητα: «Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα». Δεν σας λείπει τίποτα από τότε, κυρία Μαργαρίτα; τη ρωτήσαμε λίγο πριν φύγουμε. «Μόνο τα νιάτα μου μου λείπουν! Τι άλλο να μου λείπει; Σήμερα έχω περισσότερα από όσα είχα τότε. Μόνο τα νιάτα μου». Και ο έρωτας, κυρία Μαργαρίτα; Στην ταινία νίκησε ο έρωτας… Στην Αντίπαρο; «Εδώ όλα τα κορίτσια παντρευόμασταν από έρωτα» λέει. Και με το φωτεινό της βλέμμα ψάχνει για τον άντρα της, που μας έχει αφήσει διακριτικά όσο η κυρία Μαργαρίτα μάς μιλούσε για την Αντίπαρο την εποχή της «Μανταλένας». P

«Μόνο τα νιάτα μου μου λείπουν! Τι άλλο να μου λείπει; Σήμερα έχω περισσότερα από όσα είχα τότε. Μόνο τα νιάτα μου!». «I only miss my youth! What else should I miss? Today I have more than I had then. Only my youth!».

Τhe film career of Margarita did not continue. She herself has not kept a single picture from the shootings. Aliki was praised by everyone but what Margarita remembers characteristically about her, is that our national star wanted only eggs with fried zucchini for lunch. Margarita can still recall all the details about life in Antiparos and remembers with ease names and stories of the past; the postmen who took the parcels from Antiparos to Paros and to Piraeus, on the mainland. She can count off the names of boats that carried people back and forth. In those days you had to give the word to the ferryman if you were going to stay overnight on Paros. Otherwise the signal was to leave the church door open –for day time boat crossings or at night, have a blazing a fire on the beach. If the boatman did not or could not come, the passenger could spend the night in the small church at Pounta. “We lived it all and we know,” she says and clarifies with sweetness. “It was a different time. Today things are much better.” Before we left we asked her, “Do you miss anything from those days, Mrs. Margarita?” “I only miss my youth! What else should I miss? Today I have more than I had then. Only my youth!”. “And what about love, Mrs. Margarita?” In the movie love prevails, what about in Antiparos? “Here, all the girls got married out of love. Me too”. And with her bright eyes she looks around for her husband who left us discreetly while Mrs. Margarita spoke to us about life during the Mantalena years. P σελίδα Ι page Ι 77

συνέντευξη interview Παντελής Καλάργυρος Pantelis Kalargyros Παντελή, φέτος σε βρίσκουμε σε καινούργιο στέκι και με νέα δραστηριότητα. Τι έχεις να μας πεις γι’ αυτό; Πράγματι, φέτος μετακομίσαμε σε μια νέα περιοχή του νησιού, που κατά τη γνώμη μου είναι από τα πιο ωραία σημεία της Αντιπάρου. Το τοπίο του λιμανιού εκπέμπει τόση ηρεμία και γαλήνη, που σου δίνει την εντύπωση ότι βρίσκεσαι κάπου μακριά. Εδώ, λοιπόν, ανακαινίσαμε το ήδη υπάρχον ξενοδοχείο και δημιουργήσαμε με τη γυναίκα μου την Ελένη δώδεκα ωραία δωμάτια με πανοραμική θέα. Το ονομάσαμε Sunday Hotel, από το όνομα της κόρης μας, που ήρθε στον κόσμο τα Χριστούγεννα, ημέρα Κυριακή! Επίσης, μετακομίσαμε και το εστιατόριό μας, για το οποίο είμαστε πλέον γνωστοί. Πόσα χρόνια ασχολείσαι με το φαγητό; Εδώ έχω πολλά να πω. Το 1986, όταν ήμουν έξι ετών, άνοιξε ο μεγάλος μου αδελφός μια ταβέρνα, στην οποία ήμουν ενεργό μέλος μέχρι το 1996, οπότε έκλεισε για οικογενειακούς λόγους. Έπειτα τα καλοκαίρια εργαζόμουν σε δύο από τα πιο παλιά εστιατόρια του νησιού, ενώ παράλληλα σπούδαζα στη Σχολή Διοίκησης Ξενοδοχειακών Επιχειρήσεων και Τροφοδοσίας. Όταν αποφοίτησα, έγινα υπεύθυνος στο εστιατόριο ενός ξενοδοχείου της Πάρου για πέντε χρόνια. Το 2006 άνοιξα την ταβέρνα Παντελής στο κέντρο της Αντιπάρου, η οποία λειτουργεί μέχρι σήμερα, χειμώνα - καλοκαίρι. Το 2008 ανοίξαμε στο Σωρό το παραλιακό καφέ-ψαροταβέρνα Soros Beach και φέτος μας βρίσκετε στο Sunday Hotel. Γιατί πιστεύεις ότι σε προτιμούν οι πελάτες σου; Για την εμπειρία μου και την αμεσότητά μου προς τον πελάτη, καθώς και για την αφοσίωσή μου σ’ αυτό που κάνω. Πιστεύω ότι έπεισα και πείθω ακόμα και τους πιο απαιτητικούς πελάτες μου. Με προτιμούν, επίσης, για τις σελίδα Ι page Ι 78

ντόπιες πρώτες ύλες, όπου αυτό είναι δυνατό, τις οποίες προμηθεύομαι καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου από τους ντόπιους παραγωγούς και ψαράδες. Έχω και το πλεονέκτημα ότι ένα μέλος της οικογένειάς μου ασχολείται με την κτηνοτροφία και μου παρέχει φρέσκα κρέατα και τυριά. Τι προβλήματα αντιμετωπίζει ένας επιχειρηματίας στην Ελλάδα σήμερα; Η αυξανόμενη φορολογία και η σχεδόν μηδαμινή χρηματοδότηση των επιχειρήσεων έχουν γονατίσει σχεδόν όλες τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Θα ήθελα το κράτος να είναι πιο κοντά στους νέους επιχειρηματίες. Όμως, αυτό δεν πρέπει να μας εμποδίζει να επιχειρούμε, γιατί μόνο έτσι ο τόπος θα πάει μπροστά. Όταν γυρίστηκε η κινηματογραφική ταινία «Μανταλένα» εσύ δεν είχες ακόμα γεννηθεί. Τι έχεις ακούσει για τότε; Έχω ακούσει ότι υπήρχε μεγάλη κινητικότητα στο νησί. Απ’ όσα μου έχει πει ο πατέρας μου, όλη η Αντίπαρος είχε μετατραπεί σ’ ένα τεράστιο στούντιο. Μάλιστα, δύο θείες μου υποδύονταν τις αδελφές της Μανταλένας. Πολύ θα ήθελα να ήμουν παρών κι εγώ σ’ αυτό. Θα ήταν αξέχαστη εμπειρία. Σίγουρα αυτή η κινηματογραφική ταινία βοήθησε πολύ στην προβολή του νησιού. Τι συμβουλεύεις τον νέο δήμαρχο; Κατ’ αρχάς, του εύχομαι καλή θητεία και καλή δύναμη! Πιστεύω ότι πρέπει να ολοκληρώσει τα μεγάλα έργα ύδρευσης και αποχέτευσης που έχουν ξεκινήσει. Το δεύτερο που θα τον συμβούλευα να κάνει είναι να δώσει έμφαση στα αξιοθέατα του νησιού. Σ’ αυτό, βέβαια, θα τον βοηθήσει η ομάδα του, γιατί οι περισσότεροι ασχολούντα με τον τουρισμό. Καλό καλοκαίρι και καλή δύναμη σε όλους!

Panteli, this year we find you at a new location with a new project. What do you have to say about this? That’s true. This year we moved to a new area of the island, which is in my opinion one of the most beautiful spots of Antiparos because of the landscape. The harbor provides a calmness and peacefulness and gives you the impression that you are far away. Here we renovated an existing hotel and created twelve beautiful rooms with a panoramic view. We call it Sunday Hotel, named after our daughter who came into this world at Christmas on a Sunday. We also moved our restaurant for which we are already famous. How many years have you been working with food? I have to say many years. In 1986 when I was six-years-old my big brother opened a restaurant and I worked there until 1996 when it closed for family reasons. After that, in the summers, I worked in two of the oldest restaurants on the island. Later after I graduated from the School of Hotel and Catering Administration I worked as a manager at a restaurant in Paros for five years. In 2006 I opened the restaurant “Pantelis” in the centre of Antiparos, which still runs today in both summer and winter. In 2008 we opened “Soros Beach”, a seafish restaurant and cafe in Soro next to the sea, and this year we moved to Sunday Hotel. Why do you think your clients prefer you? My experience and my frankness towards clients as well as my devotion to what I do. I think that I still convince the most demanding of clients. Locally sourced ingredients, which I procure summer and winter from producers and fishermen in the area, are an important part as well. I also have the advantage that one of my family members is a farmer and provides me with local meat and cheese. What problems do you think businesses face in Greece nowadays? Ι would like to see the state supporting the young businessperson. The increasing taxation of enterprises and almost non-existent financing have destroyed the average business. At the same time hardships must not prevent us from trying because new business is the only way our country can become a better place. When Mandalena was filmed you were not yet born. What have you heard about these times? I heard that there were a lot of people on the island. From what my father told me all of Antiparos became a big studio. Two of my aunts acted as the sisters of Mandalena. I wish I could have been there; it would have been an unforgettable experience. I think this film helped a lot in the promotion of the island. How would you advise the new mayor? First of all I wish him a good tenure and a lot of strength. I think that he should put a priority on completing the water supply and decontamination projects that have already begun, because all the islands have these two problems. The second thing on which I would advise him is to concentrate on tourism, cleanliness, and promotion of the island. For the latter I am sure his team will be able to help because most of them are supportive of tourism. Have a good summer and take care!

PANTELIS FiSH TAVERN Στην παραλία δίπλα στο λιμανάκι της Αντιπάρου, το μικρότερο παράδεισο του Αιγαίου, άνοιξε φέτος η γνωστή ψαροταβέρνα «ΠΑΝΤΕΛΗΣ». Κυριολεκτικά πάνω στο κύμα με θέα το γραφικό λιμανάκι. Ο Παντελής φέρνει στο τραπέζι μας ολόφρεσκα ψάρια, κρέατα από την οικογενειακή φάρμα, ντόπια λαχανικά, νησιώτικους μεζέδες και ντόπιο κρασί. Aνοιχτά από νωρίς για καφέ ως αργά το βράδυ για ποτό... Δοκιμάσαμε την αιγιοπελαγίτικη σαλάτα με ξινομυζήθρα ντόπια από κατσικίσιο γάλα και την καλύτερη ντομάτα που κυκλοφορεί. Τα τηγανητά κολοκυθάκια: λεπτά, κρατσανιστά, καλοτηγανισμένα σε λάδι φρέσκο, σωστός αφρός. Αφρός που τον βουτάμε στο τζατζίκι φτιαγμένο από τους ίδιους με σωστές δόσεις σκόρδο. Δοκιμάσαμε και το πεντανόστιμο κριθαρότο με θαλασσινά. Απολαύσαμε τα ολόφρεσκα ψάρια και βουτήξαμε σε μια πεντανόστιμη αστακομακαρανόδα και για τους κρεατοφάγους ποικιλία κρεατικών , όλα καλοψημένα και μοσχομυριστά. Για το τέλος αφήσαμε τα γλυκά, φτιαγμένα από τις κυρίες της οικογένειας. με έναν υπέροχο καφέ.

The well known fish tavern «Pantelis» has opened this year a new location on the beach near the port of Antiparos, the smallest paradise in the Aegean. Pantelis brings to the table fresh fish, meat from the family farm, local vegetables, typical island snacks and local wine. Open all day until late for coffee, food or drinks... Taste the Aegean salad with local goat cheese and the best tomato in the market. The fried zucchini are finely cut, crispy & well fried.Try them with tzatziki ( yogurt-garlic dip). Taste the delicious noodles (kritharoto) with sea food. Enjoy the fresh fish and the amazing pasta with lobster and as for the meat menu, great variety, all tasty and nicely done! We left the desserts for the end, all home made by the ladies of the family with great coffee.

SUNDAY HOTEL Sunday Hotel Antiparos is the new idyllic oasis under the clear blue sky of Antiparos island. Located on the coastline, two minutes walk from the port, with a great view. One of the best Antiparos beach hotels, Sunday Hotel combines elegance to warm hospitality, friendly service to great cuisine. Το Sunday Hotel Antiparos είναι η νέα ειδυλλιακή όαση κάτω από τον καταγάλανο ουρανό της Αντιπάρου. Πάνω στην παραλία, δυο λεπτά από το λιμάνι, με υπέροχη θέα. Ένα από τα καλύτερα παραλιακά ξενοδοχεία της Αντιπάρου, συνδυάζει κομψότητα με ζεστή φιλοξενία, φιλικό σέρβις με θαυμάσια κουζίνα.

Antiparos tel.: 22840 61474, 22840 61697 (winter), mob.: 6937 445433 e-mail: info@sundayhotelantiparos.gr, www.sundayhotelantiparos.gr σελίδα Ι page Ι 79

το σπίτι the house

Παιχνίδια με το φως και τη σκιά Ι A light and shade game

Η ιστορία ενός αρχοντικού The story of a mansion

Η Μάρπησσα, που παλαιότερα ονομαζόταν Τσιπίδο, ήταν ένα από τα κεφαλοχώρια της Πάρου, όπου ζούσαν λόγιοι και πλούσιοι κάτοικοι. Στην είσοδο του συγκεκριμένου αρχοντικού βλέπουμε χαραγμένη την ημερομηνία 1608, μαζί με ένα οικόσημο που πιθανόν ανήκε σε οικογένεια ιερέων. Είναι ένα από τα λίγα αρχοντικά της Μάρπησσας που διέθετε ακόμα και τουαλέτα. Η αρχιτεκτονική του σπιτιού μοιάζει με τη μεσαιωνική, σύμφωνα με την οποία τα δωμάτια χτίζονταν σε κυκλικό άξονα γύρω από την εσωτερική

Κείμενο: ΙΩΑΝΝΑ ΡΑΓΚΟΥΣΗ Φωτογραφίες: Δημήτρης Βρανάς (A.I.F)

σελίδα Ι page Ι 80

σκάλα του σπιτιού. Αξίζει να σημειωθεί ότι, στο πλαίσιο του φεστιβάλ «Διαδρομές στη Μάρπησσα», έγινε μελέτη που απέδειξε ότι, όποιες κι αν είναι οι εξωτερικές θερμοκρασίες, η θερμοκρασία εντός του κτηρίου παραμένει σταθερή. Ιστορία: Στο αρχοντικό έζησε η οικογένεια Φραντζή, που είχε δύο κόρες,τη Γιακουμίνα και την Ελένη· η τελευταία ήταν η προγιαγιά των αδελφών Άννας και Κικής Ασπροπούλου, σημερινών ιδιοκτητριών του παραδοσιακού αρχοντικού. Η Ελένη είχε μια κόρη που πέθανε μαζί με το μωρό της στη γέννα, γεγονός που της προκάλεσε μεγάλη θλίψη. Έτσι αποφάσισε να επισκεφθεί το ορφανοτροφείο Νάξου, για να προσφέρει τη βοήθειά της. Όταν πήγε εκεί, ένα παιδάκι έπεσε στην αγκαλιά της φωνάζοντας

Δωμάτιο με παλιά οροφή: Ήταν καθιστικό και η οροφή του είναι φτιαγμένη με «φίδες», βούρλα, φύκια και ειδικό χώμα. Χρονολογείται από τον 16ο αιώνα. Στο βάθος διακρίνεται η χαμηλή είσοδος της σάλας. The room with the old roof was the living room and its ceiling was made of reeds, local cedar, sea algae and special mud. It dates since the 16th century.

Marpissa, formerly called Tsipido, was once a village of scholars and rich inhabitants. At the entrance of this manor we can see the date 1608 carved on the marble, together with a crest that probably belonged to a family of priests. It is one of the few manors of Marpissa that had a toilet. The architecture of the house seems medieval. According to this model rooms are built around the inner staircase of the house in a circular axis. It is worth noting that during the festival, “Routes in Marpissa”, a research was made that prooved that the temperature inside the building remains steady no matter what the temperature is outside. History: The manor was inhabited by the Frantzi family with their two daughters, Giakoumina and Eleni. The latter was the great grandmother of the sisters Anna and Kiki Aspropoulou, the present day owners of the traditional manor. Eleni had a daughter who died in childbirth along with her newborn baby, something that brought her great sadness. Thereafter she made the decision to go to the orphanage in Naxos and offer her assistance. Upon arriving a girl fell into her arms crying “Mama!”. When Eleni asked the girl her name, she answered, “Anna”, like her own daughter. σελίδα Ι page Ι 81

Σάλα: Επί Τουρκοκρατίας, ο πασάς χρησιμοποιούσε τη σάλα του σπιτιού για να συλλέγει τους φόρους από τους ντόπιους κατοίκους. Είχε, μάλιστα, κάνει την είσοδο χαμηλή για να αναγκάζει τους περήφανους νησιώτες να σκύβουν πριν μπουν μέσα, έτσι ώστε να υποκλίνονται μπροστά του. Κουζίνα: Εκεί μαζευόταν η οικογένεια και μαγείρευαν στο τζάκι. Lounge Kitchen: Where the family gathered and cooked at the fireplace.

«μαμά!» και όταν το ρώτησε πώς ονομάζεται, εκείνο απάντησε «Άννα», όπως ακριβώς έλεγαν την κόρη της. Η Ελένη πήρε τη μικρούλα μαζί της και επέστρεψε στην Πάρο. Και όταν εκείνη μεγάλωσε την πάντρεψε με τον Σταμάτη Μαλαματένιο, γιο της αδερφής της, προκειμένου να παραμείνει η περιουσία στην σελίδα Ι page Ι 82

Eleni adopted the little girl and returned with her to Paros. When Anna grew older, Eleni married her to Stamatis Malamatenios, her nephew, so that property would stay in the family. They had twelve children together, of which eight survived. When Anna lost her dearest son Manolis in the battles of December 1944 in Athens,

Τραπεζαρίες Σαλόνια Κρεβατοκάμαρες Στρώματα Έπιπλα κήπου

ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΙΑΚΟΣ ΠΑΡΟΙΚΙΑΣ Τ: 22840 22989, Φ: 22840 22989 ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ - ΕΚΘΕΣΗ ΑΓΚΑΙΡΙΑ ΠΑΡΟΥ Τ: 22840 91281, Φ: 22840 91406 info@xaniotis@gr www.epipla-paros.gr

ΕΜΠΟΡΙΟ & ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΠΙΠΛΟΥ

Traditional Houses for Sale Drios Village (35m²-90 m²) info: www.paroshousesforsale.gr, tel.: +30 22840 28694, mob .: +30 6936 855122

κοιμάσαι καλά, ζείς καλύτερα Υστέρνι Νάουσας, Πάρος, τηλ.: 22840 53300 e-mail: epiplocosmos@ yahoo.gr σελίδα Ι page Ι 83

Επάνω: Ο διάδρομος που οδηγεί από τη σάλα στο υπνοδομάτιο. Δεξιά: Υπνοδωμάτιο: Ήταν η κρεβατοκάμαρα του ζευγαριού. Αριστερά: Δωμάτιο με χαμηλή οροφή. Εκεί έμεινε η γιαγιά Άννα μέχρι το τέλος της ζωής της. The room with the low roof is where grandmother Anna stayed until her death. Bedroom: It was the bedroom of the couple.

οικογένεια. Έκαναν μαζί 12 παιδιά, από τα οποία έζησαν τα 8. Όταν η Άννα έχασε τον αγαπημένο της γιο Μανώλη στα Δεκεμβριανά, χωρίς ποτέ να μάθει τι απέγινε, κλείστηκε στο μικρό δωματιάκι του σπιτιού, όπου πέρασε την υπόλοιπη ζωή της ασκητικά. Συχνά την επισκεπτόταν ο πατέρας Φιλόθεος της Ιεράς Μονής της Λογγοβάρδας, που εξομολογούσε και άλλους κατοίκους του χωριού. Από το 2010 το αρχοντικό παραχωρείται ως επισκέψιμος χώρος κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ «Διαδρομές στη Μάρπησσα», παρουσιάζονται δε σ’ αυτό και εικαστικά δρώμενα. P σελίδα Ι page Ι 84

without ever finding out what happened to him, she shut herself in the little room of the house, spending the rest of her life there as an ascetic. Father Filotheos from the monastery of Loggovarda often visited her, as he confessed several inhabitants of the village. Since 2010 the manor is open to the public during the festival “Routes in Marpissa” and art events take place here. P

͂ͅ ̸̸̿̓©{̸̼́̽́̓̓ ͂ͅ ̸̸̿̓©{̸̼́̽́̓̓ ̿́̀ ̼©|© ̺̓v̸̀ ̼ ̿́̀ ̼©|© ̺̓v̸̀ ̼ ͘¡ ¥© ¢ ͐¤ ©|© ͐ ©|© ͓ ©|© §¡ ͓© ¢ ͚ ¢ ͘¡ ¥© ¢ ͐¤ ©|© ͐ ©|© ͓ ©|© §¡ ͓© ¢ ͚ ¢ 4SeasonsSpa 4SeasonsSpa

22840 52651

22840 52661

www.baliosparos.gr

baliosltd@gmail.com

22840 52651

22840 52661

www.baliosparos.gr

baliosltd@gmail.com

ΧΡΗΣΤΟΣ

ΠΑΝΕΜΠΟΡΙΚΗ ΛΕΥΚΩΝ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΙΔΩΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ

Αντλίες, κρουστικά, γεννήτριες, βυτία Βότσαλα, πετρώματα Ζωοτροφές, ταϊστρες, ποτίστρες Ιμάντες, συρματόσκοινα, μουσαμάδες Καλαμωτές Κάρβουνα Καρότσια, σκαλωσιές, μπετονιέρες Κοιλοδοκοί, στραντζαριστά, λαμαρίνες, μαύρα, γαλβανιζέ, ίνοξ Κοντέϊνερ Κτίσιμο με YTONG-κισσηρόλιθο τούβλα

Μεγάλη ποικιλία εργαλείων κήπου & οικοδομής Ενεργειακά Παραγωγή ασβέστη τζάκια, τζάκια, Πλάκες Καρύστου-Αλβανίας ψησταριές, Σίδερα, πλεγματα φούρνοι, Συρματοπλέγματα σόμπες Τσιμεντόπλακες, τσιμεντοσωλήνες καλούπια για πηγάδια & βόθρους Υδραυλικά είδη, λάστιχα ποτίσματος Υλικά μονώσεων, κόλλες, στεγανωτικά, χρώματα

Ποιοτικά προϊόντα σε προσιτές τιμές, μέριμνα, σεβασμός και άμεση εξυπηρέτηση των πελατών μας.

ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ - ΠΑΡΟΣ ΤΗΛ: 22840 41598, ΚΙΝ: 6944 556610, FAX: 22840 42936, www.Pantelaios.gr, Email: info@pantelaios.gr σελίδα Ι page Ι 85

το σπίτι the house

Παιχνίδια με το φως και τη σκιά Ι A light and shade game

Αδρές γραμμές Ι Βroad lines Γνώρισα αυτό το σπίτι και τους ανθρώπους του μια βραδιά του περασμένου Αυγούστου. Ήταν μια μουσική βραδιά με την οικοδέσποινα Μαρουλία Κοντού στο πιάνο και τον μπάσο Μιχάλη Χατζή στο τραγούδι, οργανωμένη από τον οικοδεσπότη Γιώργο Καβάλλη, για την ενίσχυση του νοσοκομείου άγριων ζώων «Αλκυόνη».

Κείμενο: ΑΥΓΗ ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ

Φωτογραφίες: Δημήτρης Βρανάς (A.I.F)

σελίδα Ι page Ι 86

Ήταν μια μαγική βραδιά! Από αυτές που δεν ξεχνάς ποτέ, από αυτές που σου θυμίζουν ποια πράγματα αξίζουν τελικά στη ζωή. Το σπίτι έμοιαζε να αιωρείται μεταξύ ενός ουρανού με πανσέληνο και μιας θάλασσας που γυάλιζε στο βάθος

Ι got to know this house and its people during a musical evening organized by the owner Giorgos Kavallis for the support of the Aegean Wildlife Hospital “Alkioni”. Maroulia Kontou, the lady of the house, was on the piano accompanying baritone Mihalis Hatzis. It was a magical night! The house seemed to hang between a full moon sky and a sea, that looked like melted silver, while the music filled the air and vibrated our souls. None of this was casual. The house has been designed for such evenings and many more things. The firewood oven for the bread, made from home ground flour in the small mill in the cellar. The big wooden table

Υπαίθριοι και ημιυπαίθριοι χώροι αναπτύσσονται γραμμικά κατά μήκος του άξονα του σπιτιού, με θέα τη θάλασσα. Δεξιά: Εναλλαγές, το φως συναντά το ημίφως, το γαλάζιο του ουρανού συναντά τους γήινους τόνους του καθιστικού κάτω από την πέργκολα. Open air and covered exterior spaces develop along the axis of the house. Light alternates with shadow. Βlue from the sky blends with the earthly tones of the living room.

σελίδα Ι page Ι 87

Και οι εναλλαγές συνεχίζονται στο εσωτερικό του σπιτιού: μια σοβαρή απάντηση στο δίλημμα "μοντέρνο ή παραδοσιακό;". Ένα πολύ μοντέρνα παραδοσιακό καθιστικό. Προσεγμένος φυσικός και τεχνητός φωτισμός. Η παραδοσιακή καμάρα σε ένα παιχνίδι φωτός και σκιάς, με το παράθυρο τέλεια κεντραρισμένο. Modern or traditional? A very modern and traditional living room. well studied natural and artificial lighting. A traditional arch in a game of light and shadow with the perfectly centered window.

σαν λιωμένο ασήμι, ενώ η μουσική γέμιζε τον αέρα και δονούσε τις ψυχές μας. Τίποτα απ’ αυτά δεν ήταν τυχαίο.

on the terrace for the gatherings. The sitting room with the piano and the fireplace for relaxation and conversation. The office full of books, drafts and a vast view for inspiration and creativity.

Σχεδιασμένο από τον Γιώργο Καβάλλη για τον ίδιο και την οικογένειά του, το σπίτι αυτό είναι προορισμένο για τέτοιες βραδιές, αλλά και για πολλά άλλα πράγματα.

It’s a house designed with style and taste by Giorgos Kavallis who has put his mark on every detail, every corner and every item. A house that looks like it’s always been there, in the beautiful surroundings, that gives out a feeling of lucidity and warmth that enchants you right away. P

σελίδα Ι page Ι 88

PROJECTS - construction - building restoration - INTERIOR DESIGN FOR stores & hotels - home CONSULTING

μελέτη κατασκευή αποκατάσταση κτιρίου διακόσμηση καταστημάτων & ξενοδοχείων συμβουλές κατ΄οίκον

GIORGOS KAVALLIS

Κostos tel./fax: 2284 304690, mob. 6987220144, email: giorgoskavallis@gmail.com

www.kalligrammon.gr www.kalligrammon.gr www.kalligrammon.gr www.kalligrammon.gr www.kalligrammon.gr σελίδα Ι page Ι 89

Ο ξυλόφουρνος στην άκρη της αυλής για το ψωμί της οικογένειας, από αλεύρι αλεσμένο στον ξύλινο χειροκίνητο μύλο που είδαμε στο κελάρι. Το μεγάλο ξύλινο τραπέζι στη βεράντα για τα καλέσματα. Το σαλόνι, λιτό και κομψό, με το πιάνο και το ενεργειακό τζάκι για χαλάρωση και κουβέντα. Το γραφείο γεμάτο βιβλία, σχέδια και απέραντη θέα για έμπνευση και δημιουργία. Ύφος αποικιακό για την κρεβατοκάμαρα. Στο λιθόκτιστο κελάρι κρύβονται όλοι οι θησαυροί του σπιτιού. Colonial style bedroom. In the stonemade cellar are hidden all the treasures of the house.

σελίδα Ι page Ι 90

Ένα σπίτι σχεδιασμένο και διακοσμημένο με απλότητα αλλά και καλαισθησία από τον Γιώργο Καβάλλη, που έχει βάλει τη σφραγίδα του σε κάθε λεπτομέρεια, κάθε γωνιά και αντικείμενο. Ένα σπίτι που μοιάζει να ήταν πάντα εκεί, αρμονικά ενταγμένο στο πανέμορφο περιβάλλον, με μια αίσθηση λιτότητας και θαλπωρής που σε γοητεύει αμέσως. P

K ASntiparos TRO Tο «ΚΑΣΤΡΟ ΑΝΤΙΠΑΡΟΣ» επιβεβαιώνει τον ορισμό της ελληνικής φιλοξενίας. Διαθέτει διαμερίσματα, στούντιο, δωμάτια , υπέροχη θέα , πισίνα και οικογενειακό περιβάλλον. Οι αποσκευές της επιστροφής σας θα είναι γεμάτες από ευχάριστες αναμνήσεις. Τώρα υπάρχει ένας ακόμα λόγος να επισκεφτείτε την Αντίπαρο!

“KASTRO ANTIPAROS“ confirms the definition of greek hospitality. Apartments, studios, rooms, a wonderful view, a swimming pool and a family ambiance. Your suitcases on the way back will be loaded with pleasant memories. Now, there is one more reason to visit Antiparos!

Tel: +302284061011 | fax: +302284061013| Mob: +306979616637 Email: castro1@otenet.gr | www.antiparosgreece.com

Fashion and Watersports Brand Name Clothes & Accessories Water Sports Gear ASTERAS (main shop) 2284042757 & NAOUSSA 22840 28625 e-mail: bitosalt@otenet.gr σελίδα Ι page Ι 91

το μονοπάτι trekking Λεύκες – Αυκλάκι – Λογαράς, Απόσταση: 8 χλμ., Διάρκεια: περίπου 2 ώρες, Υψομετρική διαφορά: 250 μ. Lefkes-Afklaki-Logaras, Distance: 8km, Duration: Approximately 2 hours, Elevation loss: 250m

Σε κάθε τόπο υπάρχουν κρυμμένα «διαμάντια»: μέρη πανέμορφα και μοναδικά, τα οποία όμως σπάνια ανακαλύπτουν οι ξένοι επισκέπτες, καθώς βρίσκονται έξω από τις συνήθεις τουριστικές διαδρομές. Ένα τέτοιο μέρος στην Πάρο είναι το Αυκλάκι (ή Αυκουλάκι), μια κοιλάδα στην ανατολική πλευρά του νησιού με πολύ ιδιαίτερο τοπίο: πλαγιές γεμάτες πεζούλες με ελιές και αμπέλια, μια κατάφυτη ρεματιά που κρατάει νερό ίσαμε και τις αρχές του καλοκαιριού, ένα φιλόξενο εκκλησάκι κυριολεκτικά ενσωματωμένο στο περιβάλλον και μια πηγή κρυμμένη μέσα σε κυπαρισσόδεντρα και πικροδάφνες, με σκιά και τραπεζάκια για να ξαποστάσει ο περαστικός… Τι άλλο μπορεί να ζητήσει κανείς; Η διαδρομή που σας προτείνουμε διασχίζει ολόκληρο το Αυκλάκι, έχει όμως και άλλα πλεονεκτήματα: ξεκινά από τις Λεύκες, το πανέμορφο ορεινό κεφαλοχώρι που παντρεύει τον κυκλαδίτικο χαρακτήρα με τον νεοκλασικό, περνά από σημεία με ιδιαίτερη θέα, όπως είναι η ράχη με τους παλιούς ανεμόμυλους που δεσπόζουν πάνω από το χωριό, και προσφέρει πολλές επιλογές για τον τερματισμό της. Σε μια σχετικά σύντομη εκδοχή εμείς την ολοκληρώνουμε στον Λογαρά· ωστόσο, μπορεί κανείς να προτιμήσει ως προορισμό τη Μάρπησσα, το Πίσω Λιβάδι, τη Χρυσή Ακτή, ακόμη και τον Δρυό… Επίσης, η διαδρομή μπορεί να γίνει είτε με τα πόδια είτε με ποδήλατο. Στο κείμενο και στο χάρτη υπάρχουν σχετικές αναφορές για τα (λιγοστά) σημεία όπου αυτές οι δύο επιλογές διαφέρουν…

Ένα φιλόξενο εκκλησάκι και μια πηγή κρυμμένη μέσα σε κυπαρισσόδεντρα και πικροδάφνες, με σκιά και τραπεζάκια για να ξαποστάσει ο περαστικός. Τι άλλο μπορεί να ζητήσει κανείς; As is often the case in Greece, you will find there on the summit a beautiful small white church of Prophet Elias with a hospitable courtyard.

Περιγραφή Η διαδρομή ξεκινά από τη στάση των λεωφορείων στις Λεύκες (Σημείο 1 ), στην κλειστή στροφή του δρόμου που έρχεται από την σελίδα Ι page Ι 92

Κείμενο | Φωτογραφίες: Aλεξης Πετιδης

Ιn every place there are hidden gems: beautiful and unique places that are almost never visited by outsiders because they lie outside the usual touristic routes. In Paros one of these places is Afklaki (or Afkoulaki), a valley on the eastern side of the island with a unique landscape of terraced hills with olive trees and vineyards, an overgrown ravine with water running until the beginning of the summer, a welcoming church which is beautifully incorporated into its environments, and a fountain which is hidden inside the cypresses and oleanders with shade and tables for passers-by to rest… What else can one ask for? Τhe route we propose goes through the whole of Afklaki. It starts at Lefkes, a beautiful mountain village that combines the Cycladic character with the neoclassic and continues through spots with extraordinary views, including a ridge with old windmills that overlook the village. There are also many options for the ending of the route. For a short trek it ends at Logaras. This is the version we propose here, but one can can also choose as destination Marpissa, Pisso Livadi, Golden Beach or Drios… There are also different choices depending on whether you choose to travel by foot or by mountain bike. We present them in the

Παροικιά, όπου μπορεί να φτάσει κανείς με την τακτική συγκοινωνία από διάφορα σημεία του νησιού. Ξεκινούμε παίρνοντας τον φαρδύ κεντρικό δρόμο ο οποίος οδηγεί στο κέντρο του οικισμού· έπειτα από 20 μέτρα, όμως, τον αφήνουμε και ακολουθούμε το σοκάκι που κατηφορίζει προς τα αριστερά. Περίπου 50 μέτρα πιο κάτω, αυτό διχαλώνει. Όποια διακλάδωση και αν επιλέξουμε, σύντομα θα μας βγάλει σε στενό ασφαλτόδρομο, τον οποίο ακολουθούμε προς τα αριστερά, ώσπου φτάνουμε στη μικρή πλατεία με τα καφενεία, μπροστά από τη μεγαλοπρεπή εκκλησία της Αγίας Τριάδας. Από την Αγία Τριάδα μικρές ξύλινες πινακίδες θα μας οδηγήσουν μέσα από σοκάκια στην άκρη του οικισμού, στο σημείο απ’ όπου ξεκινά ο περίφημος Βυζαντινός Δρόμος (Σημείο 2 ), η πιο γνωστή περιπατητική διαδρομή του νησιού. (Σημειωμένη με πορτοκαλί χρώμα στο χάρτη μας.) Αφήνουμε τον Βυζαντινό Δρόμο στα αριστερά μας και συνεχίζουμε ευθεία, σε ανηφορικό δρόμο που περνά από τον πευκώνα των Λευκών με την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, για να καταλήξει σε σταυροδρόμι (Σημείο 3 ) με εκπληκτική θέα, πολύ κοντά στους τέσσερεις παλιούς ανεμόμυλους που δεσπόζουν πάνω από το χωριό. Αξίζει μια μικρή παράκαμψη για να τους επισκεφθείτε… (Όσοι επιλέξουν ποδήλατο για το οδοιπορικό τους, μπορούν να φτάσουν σ’ αυτό το σημείο και με μία διαφορετική διαδρομή, που περνά από την κεντρική πλατεία των Λευκών, το πάρκινγκ πάνω από αυτήν και τον περιφερειακό δρόμο που οδηγεί εδώ. Στο χάρτη μας η παραλλαγή αυτή σημειώνεται με μοβ χρώμα.) Στο σταυροδρόμι μια πινακίδα που γράφει «Αγία Κυριακή», τοποθετημένη πρόχειρα σε παλιό κτίσμα, μας οδηγεί νότια σε ασφαλτόδρομο. Σύντομα αυτός μετατρέπεται σε χωματόδρομο και

Ο καλύτερος τρόπος για να γνωρίσεις πραγματικά έναν τόπο είναι να τον περπατήσεις, να περιπλανηθείς σε αυτόν χωρίς βιάση, να του αφιερώσεις χρόνο. The best way to really get to know a place is to walk, wander around with no rush, give it time. Paros, of course, is no exception to this rule.

relevant section and in the map… Description The route begins at the bus stop in Lefkes (spot 1 ), at the turn of the road coming from Parikia. We begin by taking the wide central road that leads to the centre of the village, but after 20 meters we leave it and follow the narrow street (kalderimi) that descends left. About 50 metres further it forks. Whichever direction we choose, we will soon arrive at a narrow asphalt road which we follow to the left until we arrive at a small square with cafés in front of the splendid church of Aghia Triada. From Aghia Triada small wooden signs lead us through winding narrow streets to the edge of the village, to the starting point of the prominent Byzantine Road (spot 2 ), the most famous hiking route of the island (marked in orange on our map). We leave the Byzantine Road to our left and continue straight uphill on a paved road and by the church of Aghios Nikolaos, which is surrounded by a grove. We then find ourselves at a crossroads (spot 3 ) with a fantastic view, very close to the four windmills that look over the village. It is worth making a stop to visit them. (Those travelling σελίδα Ι page Ι 93

by bicycle can reach this spot from a different route that goes through the central square of Lefkes, the parking lot above the square and the roundabout road that leads cyclists to the windmills. On our map this variation is marked in purple.) At the crossroads there is a sign placed on an old building that says “Aghia Kyriaki”, pointing south to an asphalt road. This road soon turns into a dirt road and we find ourselves in the countryside of Paros: hillsides with stone walls, terraces with olive trees, vineyards, and lonely chapels. To the south we see the next highlight of the route: the white monastery of Aghia Kyriaki (spot 4 ). It is a monastery of the 17th century, restored some time ago, but usually closed…

βρισκόμαστε πλέον στην καθαυτό παριανή ύπαιθρο: λοφοπλαγιές με ξερολιθιές, πεζούλες με ελιές και αμπέλια, μοναχικά εκκλησάκια, ενώ σύντομα διακρίνουμε στα νότια το επόμενο σημαντικό σημείο της διαδρομής: τον λευκό όγκο του μοναστηριού της Αγίας Κυριακής (Σημείο 4 ). Πρόκειται για μοναστήρι του 17ου αιώνα, ανακαινισμένο σχετικά πρόσφατα, το οποίο όμως (συνήθως) είναι κλειστό… Λίγο μετά το μοναστήρι συναντάμε διασταύρωση, όπου στρίβουμε δεξιά. Σύντομα περνάμε ομαλή ράχη και βρισκόμαστε πλέον στο Αυκλάκι, στο πάνω μέρος της κοιλάδας. Εδώ, περίπου 150 μέτρα από τη διασταύρωση, οι περιπατητές μπορούν να αναζητήσουν παλιό μονοπάτι που κόβει δρόμο κατηφορίζοντας δεξιά στην πλαγιά, για να ξαναβρεί το δρόμο πιο χαμηλά. Το ξεκίνημα του μονοπατιού (Σημείο 5 ) δεν είναι ευκρινές, ουσιαστικά όμως αυτό ακολουθεί μια ξερολιθιά που κατηφορίζει ανάμεσα σε μια συστάδα από ελιές. Καμιά 20αριά μέτρα παρακάτω διακρίνεται πλέον καθαρά και –παρόλο που έχει καλυφθεί αρκετά από τη βλάστηση– παραμένει βατό, πάντα βέβαια με προσοχή! (Οι ποδηλάτες και όσοι προτιμούν να παραμείνουν στο δρόμο πρέπει να συνεχίσουν στο χωματόδρομο που κάνει το γύρο της πάνω πλευράς της κοιλάδας –σημειωμένος με μοβ χρώμα στο χάρτη– επιλέγοντας πάντα την αριστερή κατεύθυνση στις διασταυρώσεις.) Το μονοπάτι ξαναβρίσκει το δρόμο ύστερα από περίπου 200 μέτρα. Συνεχίζουμε σ’ αυτόν για άλλα 500 μέτρα, ώσπου βρίσκουμε στο δεξί μας χέρι, ακριβώς κάτω από το δρόμο, το εκκλησάκι του Αγίου Αρσενίου, ενσωματωμένο με μοναδικό τρόπο στο περιβάλλον (Σημείο 6 ). Η σκεπαστή αυλή του και η φιλόξενη βεράντα του μάς καλούν για μια στάση· ωστόσο, αξίζει να κατεβούμε τα ασβεστωμένα σκαλοπάτια προς τη ρεματιά, να περάσουμε την κοίτη της και να ακολουθήσουμε το μονοπάτι που φεύγει αριστερά, ώσπου να βρούμε στο δεξί μας χέρι τη φαρδιά κοίτη ενός άλλου χειμάρρου, στρωμένου με μεγάλα βράχια. Ανηφορίζοντας σ’ αυτόν για καμιά 50αριά μέτρα, ανάμεσα σε κυπαρίσσια, πικροδάφνες και καλαμιές, θα βρούμε την περίφημη πηγή του Αυκλακιού, με το φιλόξενο υπόστεγό της και με δροσερό νερό όλο το χρόνο (Σημείο 7 ). Αφού ξαποστάσουμε στην πηγή, επιστρέφουμε στο χωματόδρομο και συνεχίζουμε να κατηφορίζουμε, ώσπου φτάνουμε σε διασταύρωση με πινακίδα για το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου. Με ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική, πολύ ωραία θέα και φιλόξενο καλόγερο, το παραδοσιακό αυτό μοναστήρι αξίζει μία επίσκεψη· ωστόσο, η διαδρομή έως αυτό (περίπου 2,5 χλμ.) είναι ανηφορική και χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Συνεχίζουμε, λοιπόν, προς τα αριστερά, περνάμε από τα ερείπια μικρού μοναστηριού που αξίζουν μια μικρή στάση (Σημείο 8 ) και συνεχίζουμε, ώσπου βρίσκουμε τον ασφαλτόδρομο που ενώνει τη Μάρπησσα με τον Τζάνε (Σημείο 9 ). Εκεί στρίβουμε δεξιά, ακολουθούμε την άσφαλτο για περίπου 500 μέτρα και ξαναστρίβουμε –αριστερά αυτήν τη φορά– σε φαρδύ χωματόδρομο (Σημείο 10 ), που θα μας βγάλει στο δρόμο Μάρπησσας - Δρυού (Σημείο 11). Αν ακολουθήσουμε την αριστερή διχάλα στο τέλος αυτού του χωματόδρομου, όταν βγούμε στην άσφαλτο, ο δρόμος που θα δούμε ακριβώς απέναντί μας οδηγεί στη νότια άκρη του Λογαρά (Σημείο 12). P σελίδα Ι page Ι 94

Further down from the monastery we find another crossroads, at which we turn right. Soon we cross a flat ridge and arrive at the upper part of the valley of Afklaki. Here, about 150 meters from the crossroads, hikers can follow an old path cutting right and down the hillside to find again the road further down. The beginning of the path (point 5 ) is not distinct, but it follows a stone wall that descends among a cluster of olive trees. About 20 metres from its start you can distinguish it clearly, and although it is covered in places by vegetation, it remains accessible. Of course, one must always be careful! Cyclists and those who prefer to remain on the road can follow the dirt road that circles the upper part of the valley (marked in purple on the map), making sure to take a left at the crossroads. Τhe path meets again the road after about 200 metres. We keep descending following the road for another 500 meters until we find on the right the chapel of Aghios Arsenios, incorporated in a unique way in the environment (spot 6 ). Its patio and welcoming terrace call us for a stop, but it is better to go down the white painted steps, cross the narrow riverbed, and follow a path that goes to the left until we find on our right the wide –and dry- riverbed of another stream, paved with large rocks. Going up this stream for about 50 meters among cypresses, oleanders, and reeds we find the fountain of Afklaki, with a welcoming pavilion and fresh water throughout the year (spot 7 ). Αfter we rest at the fountain, we return to the dirt road and continue to slope until we arrive at a crossroads with a road sign for the monastery of Aghios Gheorghios. With its interesting architecture, great views, and a welcoming monk, this traditional monastery is worth a visit but keep in mind that the relatively unscenic route there, is uphill and about 2.5km. Choosing Logaras as our destination we continue to the left, passing the ruins of a small monastery which is worth a small stop (spot 8 ). We then keep going until we find the asphalt road that connects Marpissa with Tzanes (spot 9 ). There we turn right, follow the road for about 500 metres, and then turn left onto a wide dirt road (spot 10) that leads to the road of Marpissa-Drios (spot 11). If we take the left fork at the end of this dirt road, cross the Marpissa-Drios road and follow the road on the other side, it will lead us to the southern edge of Logaras (spot 12). P

ΠΙΣΙΝΑ | ΜΟΝΩΣΗ ΧΡΩΜΑ | ΕΠΕΝΔΥΣΗ | ΔΟΜΗΣΗ

π α ρ α δ ο σ ι α κ έ ς

χ ω ρ ι ά τ ι κ ε ς

Κάμπος Νάουσαs, Πάρος Κυκλάδες τ.κ. 84401, Τηλ.: +3022840.52651, Fax: 3022840.52661, Εmail: baliosltd@gmail.com σελίδα Ι page Ι 95

baliosltd@gmail.com www.baliosparos.gr

π ί τ ε ς

σελίδα Ι page Ι 96