Patio 8 by SPATIUM UW

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015

Od redakcji Dążenie do ideału to archetypiczny bodziec, który tkwi w ludzkiej naturze. Ideał wydaje się byd szczytem ludzkich możliwości i pragnieo w każdej dziedzinie życia. W urbanistyce, kreowaniu przestrzeni miejskiej czy architekturze poszukiwanie ideału to poszukiwanie harmonii między inżynierią a sztuką, funkcją a estetyką, ekonomią a środowiskiem - na pozór antagonistycznymi dyscyplinami. Przykłady z historii pokazują, że dążenie do ideału wybrzmiewa w każdym projekcie, lecz każdy twórca dąży do innego ideału. Okazuje się, że trywialna, szara rzeczywistośd nie chce ideałów, chce funkcjonalnych przestrzeni, przyjaznych dla ludzi - nie teoretyków. W ósmym numerze PATIO zapraszamy Was do rozważao na temat ideału - jego funkcjonalności, ewolucji i uniwersalnych regułach. W numerze przeczytamy o Nowej Hucie - polskim projekcie miasta idealnego i jego potyczek ze stereotypami. W relacji z konferencji Architektura Krajobrazu Skandynawii przeczytamy o najnowszych

Do numeru pisali: Basia Gąszczyk Daniel Deja Magdalena Golan Marcin Żebrowski Hanna Grzesik Dominika Misterka Joanna Kołodziejak Karolina Skowronek Dominika Kuś Wojciech Kacperski Redakcja: Hanna Grzesik Sara Nguyen Xuan Skład i przygotowanie do druku: Sara Nguyen Xuan

wizjach i rozwiązaniach z północy, które inspirują do poszukiwania nowych ideałów. Wspomnimy także o zmianach, które zaszły w

Projekt okładki: Daniel Deja

budynku Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych. W numerze będzie można także zapoznad się z inicjatywami na terenie Warszawy - projektem dotyczącym Audytu Reklamowego, który prowadzi

Wydruk: Drukarnia Advert Druk

do zmian na lepsze oraz relacją z IX Spotkania Urbanistycznego o II i III linii metra. Czekamy na Wasze uwagi i propozycje, każdy z Was może pomóc przy tworzeniu naszego czasopisma – piszcie na adres mailowy redakcji: redakcja.patio@gmail.com

Życzymy przyjemnej lektury redakcja PATIO

Koło Naukowe SPATIUM działa na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Publikacja finansowana ze środków ZSS UW

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015

Spis treści Miasta idealne Renesansowe miasta idealne

The High Line. Przestrzeo publiczna na wysokim poziomie Miasteczka olimpijskie – błogosławieostwo czy klątwa? Totalitaryzm w urbanistyce

8 11

Spotkania kulturalne Architektura Krajobrazu Skandynawii – sprawozdanie z konferencji Spotkanie Urbanistyczne IX

Z wizytą na Wydziale Wydział Geografii i Studiów Regionalnych - nowe życie Pałacu Czetwertyoskich-Uruskich

Audyt Reklamowy Audyt Reklamowy, czyli pierwszy krok w kierunku miasta bez nielegalnych reklam

Projekt Projekt urbanistyczny wschodniej bramy Warszawy

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015

Renesansowe miasta idealne

Jak powinno wyglądad miasto idealne? Jak zaplanowad je żeby było czyste i piękne? Na te pytanie od lat starają się odpowiedzied urbaniści. Od najdawniejszych czasów ludzie starają się stworzyd miasta idealne. Jednak najwięcej z nich powstawało w okresie renesansu. Czym w ogóle jest miasto idealne? Jest to założenie z dziedziny projektowania urbanistycznego, zakłada-

Palmanova

jące teoretycznie lub praktyczne, całościowe plano-

Źródło: http://turystyka.wp.pl/gid,16183205,kat,1036545,title,Palmanovawloskie-miasto-idealne,galeria.html

wanie osiedli ludzkich podporządkowane czynnikom

wiadałyby treści politycznej, gospodarczej, społecz-

gospodarczym, społecznym i politycznym, w tym

nej i kulturalnej oraz sprzyjałyby maksymalnie bli-

ideom utopijnym, oraz nierzadko wywiedzione z

skiej ideałowi epoki organizacji życia mieszkaoców”.

wyobrażeo estetycznych. Założenia miasta idealne-

Przestrzeo była ściśle uporządkowana i zunifikowa-

go mówią o tym, że takie miasto powinno byd do-

na. Kształtowano ją według rygorystycznie stosowa-

brze skomunikowane. Ma byd zbudowane na dwóch

nych proporcji, o elementach ograniczonych do pod-

niezależnych od siebie poziomach. Poziom niższy

stawowych form geometrycznych, co pozwalało na

służył do obsługi wszelakiej działalności, zaś poziom

osiągnięcie harmonii tworzonej przez powtarzalne

wyższy – szlachcie i mieszczaostwu, aby bez prze-

jednostki lub kompozycyjną ciągłośd dzięki interakcji

szkód mogli poruszad się po mieście. System odpro-

brył. Harmonijne wnętrze było przestrzenią kształto-

wadzania i utylizowania nieczystości powinien za-

waną według zasad geometrii. Na jej kształt wyraźny

pewniad higienę, szczególnie zwracano uwagę na

wpływ miała konstrukcja perspektywy, której geo-

ten aspekt w czasach szalejących epidemii. Szero-

metryczne wyznaczenie pozwoliło na wprowadzenie

kośd ulic powinna stanowid co najmniej połowę wy-

do urbanistyki pojęcia trzeciego wymiaru. Renesan-

sokości przyległych pałaców, jednak przy obecnych

sowa perfekcja estetyczna to perfekcja matematycz-

wysokościach jest to niemożliwe. Samo piękno mia-

na. Miasta idealne opierano na formie koła lub figur

sta powinno byd symbolem funkcjonalności.

umiarowych, mających uzasadnienie religijne jak i Miasta idealne powstawały przede wszystkim w

estetyczne. Antonio (Averulino) Filarete zasłynął

okresie renesansu. W ujęciu teoretyków włoskich

jako twórca miasta idealnego Sforzindy, które stało

były „wyobrażeniem wszechstronnie doskonałego

się archetypem miasta włoskiego. Opisał on miasto

organizmu urbanistycznego, którego formy odpo-

na planie gwiazdy ośmioramiennej. W środku miały 4

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015 sta nawiązywał do Niebiaoskiej Jerozolimy z charakterystycznymi dwunastoma bramami. Najważniejszy punkt założenia stanowił rynek z olbrzymim ratuszem. Jego centralny charakter był dodatkowo podkreślony poprzez środkowe ulice wychodzące z rynku, wskazujące cztery strony świata, symboliczny punkt styku owych osi znajdował się właśnie w przestrzeni ratusza. Polski Zamośd również zaliczany jest do miast idealnych. Został zaprojektowany przez Bernarda Morandę, który nawiązał do koncepcji antropomorficznych, czyli miasta na planie ciała ludzkiego. Głową miał byd pałac Zamoyskich, kręgosłupem ulica Grodzka, przecinająca Rynek Wielki ze wschodu na zachód w kierunku pałacu, a ramiona to

Koncepcja Durera

ulice poprzeczne. Przy ulicach Solnej i B. Moranda

Źródło: http://www.mediaarchitecture.at/architekturtheorie/ alfred_richard_sennett/2011_urban_utopia_links_en.shtml

wyznaczono także inne rynki: Rynek Solny i Rynek

znajdowad się trzy place stanowiące centrum. Mia-

Wodny, uchodzące za organy wewnętrzne miasta.

sto miało byd położone nad rzeką w żyznej dolinie,

Bastiony to z kolei ręce i nogi służące do obrony.

otoczone wzgórzami. Spośród włoskich twórców

Wszystkie ulice przecinają się pod kątem prostym, a

koncepcji miast idealnych wymienid należy również

zarys planu miasta stanowi sześciokąt połączony z

Vincenza Scamozziego. Wydał on w Wenecji traktat

kwadratem. Układ ten przetrwał do dzisiaj w stanie

Dell’idea dell’architettura universale, w którym

praktycznie niezmienionym. To on stanowi główną

przedstawił opis miasta radialnego Palma Nova –

atrakcję dla odwiedzających licznie Zamośd urbani-

podobnie jak projekt Zamościa, założenia o charak-

stów i architektów, jest dowodem jak starano się

terze idealnym. W przypadku miasta włoskiego oka-

zrealizowad koncepcję miasta idealnego. Wiadomo,

zało się, że w teorii doskonale zaplanowane miasto,

że twórców było znacznie więcej. Wśród innych au-

oparte na ściśle geometrycznych proporcjach, jest

torów mówiących o idealnym rozplanowaniu miasta

trudne do wytyczenia. W praktyce nie spełnia też swoich podstawowych zadao: budowania społeczeostwa idealnego dzięki odpowiedniemu ukształtowaniu przestrzeni. Na północy Europy ważnym wzorem miasta idealnego był projekt Albrechta Dürera. Artysta naszkicował wizję miasta wyraźnie odbiegającą od wzorów włoskich, mimo że wywodzącą się z nich właśnie. Przy jego kształtowaniu dał pierwszeostwo nie obronności, jak było to w projek-

Zamośd

tach włoskich, lecz funkcjonalności. Zarys tego mia-

Źródło: http://zamosc.wonder.pl/page/95/z-lotu-ptaka.html

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015 wspomnied trzeba Francesca di Giorgio Martiniego,

Utopii. Utwór ten został już wspomniany wcześniej.

autora Traktatu o architekturze cywilnej i militarnej,

Autor podjął krytykę panującego ustroju, skupiając

w którym mówi, żeby miasto było odbiciem wręcz

się na jego brakach społecznych i ekonomicznych.

cudownego mechanizmu ciała ludzkiego. Również

Była to pierwsza krytyka społecznie przyjętych syste-

Leonardo da Vinci przyczynił się do kształtowania

mów wartości. Morus szkicowo zarysował wygląd

wyobrażeo miasta idealnego. Jednym z najbardziej

miasta. Pierwszy plan był dziełem założyciela, resztę

znanych myślicieli był Tomasz Morus, który w swojej

zostawił swoim następcom w nadziei, że projekt

Utopii nakreślił szczegółowy obraz takiego miasta.

będzie kontynuowany. W swojej wizji Morus trosz-

Wizję miasta idealnego pozostawił także Giorgio

czył się o zapewnienie wysokiego standardu życia

Vasari, malarz i architekt, który w swoim traktacie

mieszkaoców, poświęcając mniej uwagi wartościom

Miasto idealne kawalera Giorgio Vasariego przywią-

estetycznym. Jak twierdził autor, piękno naturalne

zał dużą wagę do kwestii estetycznych. Większośd z

prowadzi do pychy i umiłowania wartości niższych,

jego propozycji ograniczała się do projektów, które

dlatego też Utopia miała opierad się na realizacji

nie zostały uzasadnione teoretyczne. Wymienid na-

wartości moralnych. Ważny też był ideał życia w har-

leży również plan idealnej twierdzy Pietra Cataneo

monii z naturą. W przestrzeni miasta mogły to za-

czy projekty Josepha Futtenbacha.

pewnid ogrody, a także obowiązkowa praca w polu. Osiągnięcie szczęśliwego życia, czyli najwyższej war-

Mówiąc o renesansie nie można zapomnied o kon-

tości, miało swój fundament w moralności. Tylko

cepcjach utopijnych. Dla twórców tych koncepcji

wówczas obywatele byli w stanie wyżej cenid dobro

ważne nie tylko są projekty miast ale także kształto-

społeczeostwa niż swoje potrzeby. Dobry człowiek

wanie nowego porządku społecznego. Jednym z

w Utopii był jednocześnie dobrym obywatelem. To-

twórców takiego projektu był Thomas Morus, autor

masz Morus przyjął, że natura ludzka jest ze swej istoty zarówno dobra, jak i rozumna. Dzięki temu człowiek potrafi rozstrzygnąd między dobrem i złem moralnym. Szczęście, pojęte jako wartośd najwyższa, wpisane zostało w całą strukturę koncepcji Morusa. Wartośd ta opierała się na sprawiedliwości będącej poszanowaniem praw jednostki, jej wolności i indywidualności. Inną koncepcję stworzył Tomasz Campanelli. Poświęcił opisowi miasta idealnego początkowe strony traktatu Civitas Solis. Idea Republicae Platonica. Autor, tworząc swoją utopijną wizję miasta odwołał się do wcześniejszych prac. Jego wizja odwoływała się Plan Sforznidy

do kopernikowskiego wykresu obrazującego drogi

Źródło: http://en.wikipedia.org/wiki/Sforzinda#/media/File:Idealstadt.jpg

siedmiu planet wokół słooca. Dokładnie opisał bu6

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015 dowę wszystkich kręgów, świątyo, gmachów i bram.

prac. Badania dawały wiedzę pewną, która nie ule-

Miasto położone zostało na stokach wzgórza oto-

gała idolom oraz iluzyjnym uproszczeniom dokony-

czonego równiną co miało zapewnid doskonałą

wanym przez ludzki umysł. Idea rozwoju nauki, jako

obronnośd. W swoich kształtach było symetryczne, a

czynnik konieczny dla postępu cywilizacyjnego, zo-

zatem harmonijne i piękne. Budowa architektonicz-

stała szeroko przedstawiona w Nowej Atlantydzie.

no-urbanistyczna przestrzeni miejskiej miała dwa

Koncepcje miast idealnych były realizowane jeszcze

podstawowe cele: obronny oraz stworzenia znako-

w późniejszych epokach, ale renesans dominuje

mitej i bogatej oprawy dla idealnego porządku. Uto-

wśród nich. Znalazło się tutaj wiele projektów które

pia ta nie miała charakteru stricte statycznego, ale

zostały zrealizowane, a zarysy ulic zachowały się do

zakładała możliwośd zmian i modyfikacji. Miasto

dzisiaj, co sprawia, że w dalszym ciągu są one do-

Campanelliego było wzorem dobrze funkcjonujące-

strzegalne. Utopie nigdy nie zostały zrealizowane, są

go społeczeostwa. Podkreślona była w nim równośd

jedynie teoretycznym zarysem zarówno samego

obywateli. Wiedza i wspólnota stanowiły najważ-

miasta, jak i społeczeostwa go zamieszkującego.

niejsze wartości. Dobro nie było utożsamiane ze Basia Gąszczyk

szczęściem jednostki, lecz z ładem i racjonalnością. Miasto słooca, jak również ten projekt się nazywał,

Źródła: http://pl.wikipedia.org/wiki/Miasto_idealne http://www.bryla.pl/blogi/jaki -tytul/2012/10/ idee_miast_idealnych/1 http://www.publio.pl/files/samples/68/4d/39/79411/ M i a sto_idealne_w_perspektywie_europejskiej_i_jego_zwiazki_z_ur banistyka_wspolczesna_demo.pdf http://pl.wikipedia.org/wiki/Zamo%C5%9B%C4%87 http://www.miastoidealne.sztuka.edu.pl/ filozofia_miasta_miasto_jako_projekt_utopijny.pdf http://www.pif.zut.edu.pl/pif-16_pdf/A04_Szpakowska.pdfjghf0

było modelem nowego porządku społecznego. Mieszkaocy Miasta Słooca mieli realizowad wartości utylitarne, jak i ważniejsze, konieczne do właściwego funkcjonowania społeczności. Ich życie zostało podporządkowane dobru ogółu, które stanowiło wartośd podstawową. Kolejną koncepcję stworzył Francis Bacon. Utopię przedstawił w najsłynniejszym swym dziele – Nowej Atlantydzie, która nigdy nie została ukooczona. Społeczeostwo zostało w niej przedstawione zgodnie z filozoficznymi poglądami Franciszka Bacona, a więc z realizacją standardów życia na podstawie wiedzy naukowej. Paostwem rządzili filozofowie i naukowcy. Myśl naukowa, aby mogła się swobodnie rozwijad, musiała byd wolna od cenzury i kontroli. Celem rządzących nie było sprawowanie władzy; było nim raczej prowadzenie badao naukowych. Byli oni wybierani na stanowiska rządzące nie ze względu na to, że umiłowali mądrośd, ale dlatego, że decydujący stał się racjonalny wymiar prowadzonych przez nich 7

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015

The High Line. Przestrzeń publiczna na wysokim poziomie

Pod koniec XIX wieku nowojorski Manhattan nie

Ich pomysł był nowatorski nie tylko w skali miasta,

był wyłącznie, tak jak dziś, dzielnicą drapaczy

ale i całego kraju - konstrukcja The High Line miała

chmur i najdroższych apartamentów. Na zachod-

byd bazą dla „linearnego parku” przecinającego z

nim brzegu wyspy znajdowały się liczne zakłady

południa na północ zachodni fragment miasta, czyli

przemysłowe – rzeźnie, fabryki, magazyny. Aby

West Side. Wszystko to prawie 7,5 metra ponad uli-

poprawid obsługę obszaru, podjęto decyzję o budo-

cami.

wie towarowej linii kolejowej. Wzmożony ruch,

Dla linii zaczęła się druga młodośd. Pozyskanie środ-

zyskujących wówczas na popularności, samocho-

ków było mniejszym problemem, niż początkowo

dów oraz fakt przecinania się torów i ulic na jed-

zakładano – na stanowisko głowy miasta wybrany

nym poziomie były przyczyną licznych wypadków.

został Michael Bloomberg, który miał odmienne

Rozwiązaniem problemu miał byd wart $150 000

zdanie wobec parku niż poprzednik. Miasto dołożyło

000 (ponad dwa miliardy dzisiejszych dolarów) cud

112 milionów dolarów do 153-milionowego koszto-

inżynierii polegający na wyniesieniu torów na wia-

rysu. Ponad 21 milionów pomocy stanowej i rządo-

dukt. Pociągi zaczęły z niego korzystad w 1934 roku

wej dodatkowo zasiliło konto.

– ten moment dał początek pełnej zawirowao historii The High Line. W ciągu 50 lat towarowy transport kolejowy stopniowo wypierały bardziej elastyczne i nie mniej wydajne ciężarówki. Ostatni pociąg ciągnący trzy wagony mrożonych indyków przejechał przez High Line w 1980 roku. Niszczejący, porośnięty obiekt przez ponad 20 lat straszył rezydentów dzielnicy Chelsea. Wielu mieszkaoców, podobnie jak ówczesny burmistrz Giuliani, nie mogli się doczekad, kiedy konstrukcja w koocu zostanie zrównana z ziemią. Na całe szczęście nie wszyscy byli tego samego zdania i w 1999 roku dano początek stowarzyszeniu o nazwie Friends of the High Line. Ci ludzie dobrze wiedzieli, że nadzieja umiera ostatnia.

Fot. Mike Peel, na licencji CC

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015 Gotowy projekt czekał jedynie na realizację – po trzech latach prac i dekadzie sporów, negocjacji i planów, dziewiątego czerwca 2009 roku otwarto pierwszą sekcję parku. Już dwa lata później zakooczono prace nad sekcją numer 2. We wrześniu 2014 przecięto wstęgę na trzecim, na chwilę obecną, ostatnim przedłużeniu High Line. I to wciąż nie jest finalny kształt parku. Fot. Mike Peel, na licencji CC

Zaskakuje to, z jakim pietyzmem i pomysłowością strukcję porastały chwasty. Projektujący postanowili

dopracowano detale projektu. Przede wszystkim nie

pobawid się tym faktem – zieleo na High Line przy-

zapomniano o historii – wciąż widoczne są tu frag-

pomina tą, którą spotkamy na łąkach - sprawia wra-

menty torów kolejowych, a podłużne betonowe blo-

żenie przypadkowej, a jednocześnie nie ma tu mowy

ki, z których składa się posadzka podkreślają równo-

o jakimkolwiek bałaganie. Na szczególną uwagę za-

ległe do nich żelazne szyny doskonale się z nimi

sługuje „przystanek” w postaci kaskadowo ułożo-

komponując. Również ławki i dystrybutory z wodą

nych siedzisk oraz ustawionego przed nimi okna,

do picia zaprojektowano w ten sposób, żeby nie bu-

dzięki któremu możemy podglądad toczące się życie

dziła wątpliwości przynależności do tej samej rodzi-

wzdłuż Dziesiątej Alei.

ny elementów wykooczenia. Przez lata całą kon-

Nawiązując do tematu ósmego numeru PATIO – „miasta idealnego” – The High Line to moim zdaniem wzorowy przykład przeprowadzenia inwestycji, w tym przypadku tzw. adaptacji (przebudowy w celu nadania innych, niż dotychczas funkcji), stworzenia przestrzeni publicznej, zaangażowania społecznego oraz dogadania się z władzami miasta. Zaczęto od bezprecedensowego pomysłu i świetnego projektu. Kiedy ma się te dwie rzeczy i jest się zaangażowanym, to z łatwością przekonuje się ratusz do pomocy. Po dziś dzieo, Friends of the High Line wraz z Wydziałem Parków i Rekreacji Miasta Nowy Jork pozostają w ścisłej współpracy przy opiece nad całym przedsięwzięciem. W The High Line nie chodziło tylko o „posadzenie kwiatków”. Całą adaptację przeprowadzono z wizją.

Fot. Gryffindor, na licencji CC

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015

Fot. Hakan Svensson, na licencji CC

Nie starano się bynajmniej zatuszowad roli, jaką

Daniel Deja

obiekt pełnił w poprzednim wcieleniu - wyraźnie przypominają o tym pozostawione fragmenty torów kolejowych. Więcej o parku High Line

W ten sposób, na odcinku 2,3 km, powstała przestrzeo publiczna wysokiej jakości, w której faktycz-

-high-line

nie chce się przebywad. Nowy Jork zyskał jeszcze jedną atrakcję turystyczną, a dzielnica Chelsea od-

Above Manhattan” w National Geographic Magazine; dostępny w Internecie

czuła wyraźne ożywienie w postaci nowych inwestycji i wzrostu wartości istniejących. Mówi się, że 50 lat temu każdy chciał mied okna z widokiem na Central Park, dziś ludzie chcą patrzed na High Line. W 2014 roku obiekt odwiedziło 5 milionów osób. Jest otwarty codziennie, a godziny różnią się w zależności od pory roku.

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015

Miasteczka olimpijskie – błogosławieństwo czy klątwa?

Niczym bumerang powracał w ostatnich miesią-

W skład parku olimpijskiego w Monachium wcho-

cach temat lokalizacji Zimowych Igrzysk Olimpij-

dzą: stadion, baseny pływackie, hala sportowa, wio-

skich 2022 w Krakowie. W przeprowadzonym w

ska

2014 r. referendum mieszkaocy miasta sprzeciwili

konferencyjne. Wszystko to tworzy jeden kompleks,

się organizacji wydarzenia. Do tej pory swoje kan-

poza tym niedaleko położone są: tory regat wioślar-

dydatury wycofały również: Lwów, Oslo oraz Sztok-

skich, kajakowych, strzelnica i stadion do jazdy kon-

holm. Nie bezpodstawnie - koszty imprezy są hor-

nej. Do 2005 roku stadion piłkarski był miejscem

rendalne. Owszem, impreza oznacza prestiż, poka-

rozgrywek dwóch klubów piłkarskich: FC Bayern

zanie się z dobrej strony na arenie międzynarodo-

München i TSV 1860 München. Duże emocje wzbu-

wej oraz większe zainteresowanie turystów danym

dzała estetyka stadionu, a właściwie jego dach.

miastem, lecz na szybki zwrot wydanych pieniędzy

Pierwszy raz zastosowano tak duże sklepienie pleksi

ciężko liczyd. Obiekty sportowe często parę miesię-

(rodzaj tworzywa sztucznego) podtrzymywane stalo-

cy po zakooczonych igrzyskach zarastają trawą i

wymi słupami. Budowla jest obecnie dla mieszkao-

niszczeją. Jak zatem radzą sobie miasta, które pod-

ców stolicy Bawarii tym, czym wieża Eiffla dla Pary-

jęły się trudu zorganizowania olimpiady? Co się

żan.

dzieje z wybudowanymi specjalnie na to wydarze-

olimpijska

oraz

centrum

prasowo -

Po 33 latach od organizacji najważniejszej imprezy

nie obiektami?

sportowej na świecie miasteczko nie przypomina

Doskonałym przykładem przemyślanego zaplanowa-

dżungli. W obiektach wciąż odbywają się imprezy

nia terenów wymienianej imprezy jest miasteczko

sportowe (np. mistrzostwa Europy w lekkoatletyce

olimpijskie w Monachium. Letnia olimpiada zorgani-

w 2002 r.), bądź są one udostępniane do użytku

zowana tamże w 1972 r. kojarzy się większości spo-

mieszkaocom i turystom. Można tam jeździd na łyż-

łeczeostwa z tzw. masakrą w Monachium. Wtedy

wach, pływad, bądź grad w futsal. Zwiedzającym

właśnie członkowie palestyoskiej organizacji terrory-

udostępniane są: stadion piłkarski i Olympiaturm,

stycznej Czarny Wrzesieo zabili 11 izraelskich spor-

czyli wieża o wysokości 190 m, na której znajduje się

towców oraz trenerów, jak również jednego poli-

punkt widokowy, z której rozciąga się widok na całe

cjanta. Tragiczne wydarzenia nie przerwały sporto-

miasto.

wych emocji. Przewodniczący MKOI, Avery Brunda-

Największym smaczkiem Olympiapark są kwatery

ge, powiedział: „Igrzyska muszą trwad, i musimy... i

dla sportowców, przerobione obecnie na domy stu-

musimy kontynuowad nasze wysiłki, by były czyste i

denckie. Miało to zapobiegad wyludnieniu tej części

uczciwe”.

Monachium – z dobrym skutkiem. Szeregowce przy-

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015 pominały swym wnętrzem typowe kawalerki i fak-

tramwajowe, obiekty sportowe czy system podziem-

tycznie, poszczególne mieszkania przeznaczone były

nego transportu, to ogólny wpływ można z perspek-

dla jednej osoby. Niestety zamieszkane świeżo po

tywy lat ocenid jako bardzo negatywny.

olimpijskich zmaganiach szybko niszczały. Warunki

Dokładnie 10 lat po wydarzeniu, większośd obiektów

sanitarne pozostawiały wiele do życzenia, a począt-

wybudowanych specjalnie na tę okazję popadło w

kowo schludne i zadbane domki zaczęły odstraszad

ruinę. Pomimo chęci i prób przeprowadzenia pew-

swym wyglądem. Potrzebna była więc rewitalizacja,

nych rewitalizacji obiektów poziom sukcesu tych

której podjął się Wernen Wirsing. Mieszkającym w

działao jest różny, z widoczną przewagą niepowo-

kompleksie, przywiązanym do istniejących warun-

dzeo.

ków studentom nie spodobały się nowe plany. Wioska miała byd zburzona, a potem wzniesiona na no-

Stadiony i baseny to typowe przykłady obiektów

wo. Biuro architektoniczne zajmujące się projektem,

sportowych, wybudowane tylko na potrzeby igrzysk.

by pójśd nieco na rękę młodzieży, pozwoliło jej na

Dziś ogromny Hellikon Stadium nie przypomina w

wykooczenie i kolorowanie elewacji.

niczym ogromnej konstrukcji, a bardziej zarośnięte pole. To samo dzieje się ze wspomnianymi wcześniej

Obecnie, w charakterystycznych szeregowcach tętni

basenami, gdzie straszą porozrzucane wszędzie ka-

studenckie życie. Co ciekawe, biorąc pod uwagę nie-

felki podłogowe.

mieckie realia, mieszkania są względnie tanie - koszNieliczne próby wykorzystania dawnych olimpijskich

tują 285 Euro za miesiąc.

obiektów to np.: stojąca w miejscu MiędzynarodoMiasteczko jest stosunkowo czyste i schludne, a

wego Centrum Transmisji galeria handlowa oraz

okalające obszar tereny zielone przyciągają miesz-

przekształcenie (a raczej jego próba) dawnej wioski

kaoców z pobliskich dzielnic. Nie sposób więc odmó-

olimpijskiej w osiedle mieszkaniowe o niskich opła-

wid zarówno architektom, jak i osobom zarządzają-

tach, ale i standardzie.

cym osiedlem pomysłowości i zaradności. To, jak wykorzysta się daną przestrzeo miejską zaleNiestety, nie wszystkie miasta tak dobrze poradziły

ży od podejścia i pomysłu władz danego miasta (i

sobie z eksploatacją terenów zagospodarowanych

paostwa). Pomimo tego, że igrzyska olimpijskie z

specjalnie na olimpiadę, czego najlepszym przykła-

reguły nie są dochodowe, a nawet potrafią organiza-

dem są Ateny. Zapewne każdy z nas pamięta hucz-

tora zadłużyd, to przykład Monachium pokazuje, jak

ne, dobrze zorganizowane i bogate w medale dzięki

wyjśd z sytuacji obronną ręką. Równocześnie należy

m.in. Otylii Jędrzejczak Letnie Igrzyska Olimpijskie w

wystrzegad się błędów popełnianych przez takie

Atenach w 2004 roku. Wstępne szacunki dotyczące

miasta jak Ateny, które ewidentnie miało plan na

organizacji imprezy mówiły o niewielkim dochodzie,

zagospodarowanie olimpijskiego miasteczka, ale już

znamienny jest jednak fakt, że Grecja wydała na całe

na jego późniejszą eksploatację – nie.

przedsięwzięcie, bagatela, 9 miliardów euro. PomiMagdalena Golan, Marcin Żebrowski

mo tego, że Igrzyska dały Atenom znacznie poprawioną infrastrukturę: nowe lotnisko, drogi, linie 12

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015

Totalitaryzm w urbanistyce

Nieuznający kompromisów socrealizm tworzył far-

najdoskonalsze odwzorowanie założeo sztuki socre-

sy i absurdy. Socrealizm – sztuka zaangażowana

alistycznej: detale architektoniczne, monumenta-

politycznie i ideowo, bezkrytycznie opiewa zniena-

lizm, układ ulic oraz placów i w koocu rdzeo kompo-

widzoną doktrynę stalinizmu, służalczo wykonując

zycji – kombinat metalurgiczny: Huta im. Lenina. Jak

kolejne zadania propagandy. Czy jednak automa-

się okazuje, projekt mimo prokomunistycznego wy-

tyczne skazywanie jej wytworów na kulturową ba-

razu w swojej formie, stawia opór socrealistycznej

nicję to etycznie poprawny odruch bezwarunkowy

monotonii. Układ urbanistyczny nie jest jednym z

czy już ignorancja?

absurdalnych, odrealnionych pomysłów, jest dziełem kompletnym i wartościowym. Zespół Tadeusza

Nowa Huta, w związku ze swoją niechlubną przyna-

Ptaszyckiego, Boleslawa Skrzybalskiego, Stanisława

leżnością do sztandarowych projektów socrealizmu,

Juchnowicza, Tadeusza Rembiesa i innych działał

automatycznie została skazana na zapomnienie, a

pod dużą presją. Poszczególne etapy realizacji oraz

przynajmniej pozbawiona uwagi i przyzwoitego

kolejne fragmenty projektu postępowały często nie-

miejsca w historii kultury. Nie ma sposobu, by ukryd

zależnie od siebie – częśd realizowana była jeszcze

oczywiste i wybijające się na pierwszy plan cechy

bez zatwierdzonego projektu. Tego chaosu nie spo-

projektu, które jednoznacznie świadczą o ideologii i

sób jednak dostrzec w finalnym projekcie, którego

wizji społeczeostwa, do których wracad nie należy.

wysoka wartośd urbanistyczna i jakośd wykonania

Nowa Huta stanowi istotny element planu sześcio-

nie budzą żadnych wątpliwości. Nowohucki układ

letniego – „budowy podstaw socjalizmu". Dzieło

urbanistyczny został wpisany w rejestr zabytków

stworzone w całości przez polskich urbanistów za-

Krakowa w 2004 roku, nawet pomimo wielu nieu-

sługuje jednak, by spróbowad odrzucid piętno PRLu i

kooczonych i niezrealizowanych obiektów.

spojrzed na przestrzeo jako formę i funkcję. Bez zbędnych uprzedzeo.

KOMPOZYCJA

Miasto w mieście, w każdym swym elemencie to

Twórcy czerpali z planów i koncepcji urbanistycznych miast francuskich, przedwojennej Warszawy, tradycji anglosaskiej i wzorców skandynawskich, komponując obiekt na wzór miasta idealnego czy miasta ogrodu. Ład i przejrzystośd koncepcji zostały osiągnięte nie przy pomocy lustrzanego odbicia względem głównej osi, a wykreowaniem harmonizujących ze sobą przestrzeni po jej obu stronach. Istot-

Ze zbiorów Bolesława Skrzybalskiego, makieta; fot: Miastoprojekt - Kraków -

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015 na była pierwotna idea symetrii, rozumianej jako

zakupionego przez ekscentrycznego szwedzkiego

zasada odpowiedniości – równoważących się i kore-

milionera Big Bengta Erlandssona.

spondujących ze sobą zespołów, które mimo licz-

Obecnie z Alei Róż rozpościera się widok na skarpę

nych różnic tworzą zbalansowaną całośd. Z kolei za-

starorzecza Wisły, jest już wolna od niebagatelnego

stosowany w projekcie układ gwieździsty wprowa-

ciężaru wodza. W strukturze można odczytad rów-

dza sektorowośd przestrzeni oraz ustala porządek

nież elementy tradycji anglosaskiej – ideę samowy-

użytkowania.

starczalnej jednostki sąsiedzkiej, gdzie dzielnica była

Cechą urbanistyki socrealistycznej wybijającą się na

tworem odseparowanym kompozycyjnie od reszty

pierwszy plan jest struktura placów łączonych po-

miasta, a w założeniach miała byd od niego niezależ-

tężnymi arteriami, które tworzyły scenę dla politycz-

na funkcjonalnie. Schemat Nowej Huty jest zrówno-

nych spektakli. Plac Centralny projektu J. i M. Ingar-

ważony, urozmaicone systemy ulic i placów, ele-

denów to punkt węzłowy Nowej Huty, nawiązujący

mentów architektonicznych, które reprezentują róż-

jednoznacznie do włoskich rozwiązao baroku i rene-

norodne inspiracje tradycjami europejskimi, tworzą

sansu, gdzie bieg rozpoczynają główne osie: miejska,

spójną koncepcję, która mimo zaczepienia w sieci

pracy - prowadzi do kombinatu, oraz wypoczynku.

komunikacyjnej Krakowa stanowi odrębną jednost-

Południowy kierunek nie został zabudowany, by

kę. Granice tworzące kształt trójkąta równoramien-

otworzyd widok na Beskidy. Szkielet miasta tworzy

nego oraz odrębnośd formacji łatwo dostrzec na

oś główna - Aleja Róż, która łączy Plac Centralny z

zdjęciach satelitarnych.

Placem Ratuszowym. Ten element jednak nie został zrealizowany, co przeobraziło aleję w „drogę donikąd", przypominającą o groteskowych urokach socrealizmu. Do 1989 trakt prowadził do zamykającego widok siedmiotonowego posągu Lenina, później

http://info.porady.domiporta.pl/temat/porady/nowa+huta

MIASTO IDEALNE a NOWA HUTA ŁAD –„(...) bo to tylko trzy litery, bo to znaczy, że ma byd ładnie i ma byd w tym ład - porządek". Architekci i urbaniści, których dziełem jest Nowa Huta należeli do Spółdzielni Artystów Plastyków ŁAD, która założona została w 1926 roku w Warszawie z inicjatywy profesorów i studentów Akademii Sztuk Pięknych. Zespół tworzyli przedstawiciele pokolenia Ko-

Ze zbiorów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, kultura.wp.pl

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015 rów,

architektów,

urbanistów,

projek-

tantów zieleni wymagała niebagatelnego wysiłku i zaangażowania. Krytycy nierzadko ośmielają się nazwad Nowa Hutę mianem dzieła totalnego,

Ge-

samtkunstwerk, które mimo zróżnicowanego tworzywa stanowi jednorodny byt

archirama.pl

(Karl Trahndorff 1782-1863). Czy założenia i plany lumbów i przedwojennej szkoły projektowania. My-

stworzenia miasta na miarę miasta idealnego po-

ślą przewodnią stowarzyszenia było wyraźne dąże-

wiodły się twórcom Nowej Huty, pozostaje osądzid

nie do doskonałości formy, surowca i wykonania, co

indywidualnie. Projekt jest kompletny i bez wątpie-

zostało wyszczególnione w statucie. Zgodnie z tą

nia wybitny w historii polskiej urbanistyki. Wbrew

filozofią, Nowa Huta skomponowana była z niezwy-

przypisanemu mu sztandarowi jego wartośd jest

kłym pietyzmem i spójnością każdego detalu – po-

apolityczna.

czynając od zagospodarowania przestrzeni, małej

Hanna Grzesik

architektury i zieleni po balustrady, klamki, posadzki czy nawet wystrój wnętrz. W projekcie zastosowano wiele nowatorskich rozwiązao architektonicznych, Źródła:

które podnoszą wartośd projektu. Centrum A i E to

http://www.mhk.pl/oddzialy/dzieje-nowej-huty

przykłady postmodernistycznych osiedli z podziem-

http://archirama.muratorplus.pl/architektura/nowa-hutamiasto-idealne-o-nowej-hucie-piosenka,67_1124.html

nymi garażami i punktowcami. Osiedle Hutnicze to

Maciej Miezian Nowa Huta, socjalistyczna w formie, fascynująca w treści, Wydawnictwo Bezdroża, Kraków 2004, ISBN 83918869-9-9

pierwsze w Polsce budynki zbudowane w technologii wielkiej płyty. Inspiracje architekturą skandynaw-

Ryszard Dzieszyoski, Jan L. Franczyk Encyklopedia Nowej Huty, Wydawnictwo Towarzystwa Słowaków w Polsce 2006, ISBN 8374-90060-1

ską Sztokholmu i Goteborga widoczne są w projekcie i technologii gmachu mieszkalnego nazwanego Domem Szwedzkim. Kompletnośd projektu potwierdza wysoką wartośd artystyczną oraz indywidualne aspiracje twórców – synergia artystów plastyków, wzornictwa, inżynie15

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015

Architektura Krajobrazu Skandynawii – sprawozdanie z konferencji

Pan z Polski? A tak, pamiętam, brzydki kraj.” To Le

my. Na wydarzeniu można było wysłuchad m.in.

Corbusier, w latach 60. miał skierowad te słowa do

Henrika Bosa z fioskiej VRJ Group, który przedstawił

młodego polskiego architekta. Prawdą jest, że bę-

projekty z Helsinek, a także Stefana Daszewskiego i

dąc wtedy w Polsce nie dało zapomnied o tym, że II

Magdaleny Wujec, promujących program Garden-

Wojna Światowa zakooczyła się niedawno. Ironią

philia DESIGNER. Najciekawsze były jednak projekty

jest jednak to, że ostateczna dewastacja krajobrazu

grupy 1:1 landskab oraz Thorbjorna Anderssona.

Polski była częściowo spowodowana przez wprowadzenie prymitywnej wersji idei Le Corbusiera. Dzisiaj, pomimo zdecydowanego polepszenia jakości przestrzeni publicznej, dziurawe drogi, budynki pokryte reklamami oraz roboty, dźwigi i kostka brukowa wciąż są charakterystycznym

Landskab, Centrum Sportowe, Kopenhaga, potencjał kanału wodnego i waga starego miasta [http://1til1landskab.dk/sports-hall-arsenaloen/]

elementem polskiego krajobrazu. Janusz Sepioł w swoim raporcie napisał: „A jednak po każdym po-

Przedstawiciele pochodzącej z Danii grupy 1:1 land-

wrocie z podroży po zachodnim świecie, zadajemy

skab, Trine Trydeman i Jacob Kamp podkreślili na

sobie coraz bardziej dojmujące pytania o kondycję

czym bazuje ich proces projektowania. Po pierwsze

naszego krajobrazu i naszych miast. Zastanawiamy

na pracy w czasie i skali. Ponadto, porównali go do

się, czy opinia Le Corbusiera była tylko diagnozą, czy

stołu opartego na czterech nogach, filarach, które są

także proroctwem o sile wyroku”. Nie musimy jed-

niezbędne do stworzenia najlepszej formy. Są to:

nak stad i czekad aż proroctwo zamieni się w wyrok,

kontekst, funkcje (np. w Kopenhadze zawsze trzeba

możemy zmieniad naszą przestrzeo korzystając z

pamiętad o rowerzystach), ekonomia (bycie pragma-

doświadczeo innych. Okazją do poznania nowocze-

tycznym) i w koocu architektura. Natomiast szwedz-

snego planowania przestrzennego była 10. edycja

ki architekt krajobrazu, związany z pracownią SWE-

konferencji SAK z cyklu „Współczesna architektura

CO Thorbjörn

krajobrazu - trendy, technologie i praktyka", która

Andersson *wykładowca m.in. na Harvard University, autor książek i esejów o architekturze krajobrazu, członek Królewskiej Szwedzkiej Akademii Sztuk Pięknych+ sprecyzował 10 myśli, własny dekalog o dobrym designie architektury krajobrazu, na który według niego składają się:

odbyła się 10 kwietnia 2015 roku. Spotkanie było poświęcone architekturze krajobrazu krajów skandynawskich, w których design oznacza minimalizm, naturalne materiały i proste, lecz funkcjonalne for16

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015

Landskab, Active City Forest, obiekt sportowy dla dorosłych, park z metalowymi słupami do dwiczeo *http://arkfo.dk/da/news/11-landskab]

1. idea

10. powtórne wykorzystanie – rozwój zrównoważo-

2. słuchanie otoczenia

ny i zachowanie unikatowego charakteru miejsca.

3. rozpoczęcie projektowania od dużej skali i ogólnych szkiców

Konferencja potwierdziła moje wcześniejsze założenia, że projekty skandynawskie to formy cechujące

4. pożyczony krajobraz – rozszerzenie obszaru projektu

się nie tylko dobrym oraz nowoczesnym, ale i suge-

5. „easy touch” – unikanie pompatycznych i ciężkich rozwiązao

stywnym designem. Podczas projektowania miejsc

6.spory rozmiar – wielkośd ciała człowieka w krajobrazie nie jest istotnym punktem

potrzeb, związanych z życiem społecznym oraz wy-

publicznych, konieczne jest uwzględnienie ludzkich

magao roślin, zwierząt i ekosystemu. To właśnie w

odniesienia

Skandynawii kwestie te, tak ściśle powiązane z roz-

7. projektowanie w zmroku – to wtedy wydłużają się cienie i zmienia się światło, a

wiązaniami funkcjonalno-użytkowymi, estetyką i uwarunkowaniami

obiekty wyglądają najciekawiej

środowiska

grają

pierwsze

skrzypce już od wielu lat.

8. zróżnicowanie poziomów – żeby wyróżnid niektóre wzory

Dominika Misterka

9. krawędzie – nadanie odpowiedniej struktury Źrodła: Cisek E., Skandynawska Fenomenologia Architektury a Witruwiaoska Triada Sepioł J., Przestrzeo Życia Polaków http://www.sak.org.pl/index.php/pMenuId/2/pDocId/1273/ pCmd/1/isess/134c2f75a7d4ce88cd98 30f848bdb28c [dostęp: 17 kwietnia 2015]

Thorbjorn Andersson, Sjovik Square, Sztokholm, pożyczony krajobraz przeplatających się mozaik skalistych wysp dopełnia kompozycję projektu

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015

Spotkanie Urbanistyczne IX

25 lutego 2015 roku Koło Naukowe SPATIUM zor-

ków Metra, którzy przybliżyli nam historię warszaw-

ganizowało dziewiąte Spotkanie Urbanistyczne za-

skiego metra, plany jego rozbudowy oraz szczegóły

tytułowane: "Po Nitce do Kłębka - II i III linia war-

funkcjonowania oczekiwanej II linii metra. Widzowie

szawskiego metra".

mieli okazję obejrzed film z przejazdu kolejką z niecodziennej perspektywy, bo z kabiny maszynisty.

Wśród zaproszonych gości znaleźli się Waldemar Lasek - inspektor z Biura Drogownictwa i Komunikacji Urzędu Miasta Warszawy, Adrian Szczerba i Witold Urbanowicz z Koła Miłośników Metra oraz Piotr Kostrzewa ze Stowarzyszenia SISKOM. Wydarzenie miało miejsce w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego przy ul. Dobrej 56/66. Spotkanie poprowadził członek naszego Koła - Szymon Michalski. Na początku nastąpiła prezentacja członków Koła Miłośni-

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015

Piotr Kostrzewa z SISKOMu podjął się próby odpo-

Cieszymy się z frekwencji i zainteresowania tema-

wiedzenia na pytanie „jaki jest wpływ metra na oto-

tem. Spotkanie, początkowo zaplanowane na dwie

czenie?” Jak się okazuje, o wiele lepszą praktyką jest

godziny, przedłużyło się z powodu dużego zaangażo-

budowa kolejki, zamiast stawiania osiedla w pierw-

wania publiczności i burzliwej dyskusji z Prelegenta-

szej kolejności. Ostatni z Prelegentów, Waldemar

mi. Padło wiele pytao i ciekawych odpowiedzi. Parę

Lasek z Biura Drogownictwa i Komunikacji, przedsta-

tygodni później, 8 marca, odbyło się długo wyczeki-

wił wizję metra z punktu widzenia Urzędu Miasta.

wane i przekładane otwarcie II linii metra w Warsza-

Towarzyszyły temu statystyki (najpopularniejsza

wie. Pozostaje mied nadzieję, że po lutowym Spo-

stacja to Ratusz Arsenał, z którego tygodniowo ko-

tkaniu Urbanistycznym druga linia nie będzie już

rzysta średnio 242 000 osób) oraz oficjalne plany

miała dla jego uczestników żadnych tajemnic.

wykonane na zamówienie Ratusza.

Joanna Kołodziejak, Karolina Skowronek Fotografie: Marta Kopczyoska

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015

Wydział Geografii i Studiów Regionalnych - nowe życie Pałacu Czetwertyńskich-Uruskich Wiertarki, kable, unoszący się kurz i panowie w

nia się zdobyciem funduszy i podjęciu odpowiednich

kaskach biegający po drabinach. Takie właśnie ob-

działao. Było jeszcze kilka istotnych argumentów, w

razki zaobserwowad można już od dłuższego czasu

tym dbałośd o estetykę, bowiem wydział Uniwersy-

na wydziale. Wszystko zamyka się w jednym pro-

tetu Warszawskiego nie powinien odstraszad poten-

stym słowie - REMONT. Ja jednak postanowiłam

cjalnych i nowych studentów. – Musimy pamiętad

dla odmiany wątek rozwinąd i zapytad o szczegóły

również o tym, że naszym obowiązkiem jest dbanie

jedną z pracownic wydziału, Panią magister Martę

o dorobek historyczny i kulturowy – przypomina

Piasecką , która jest z nim związana od 1974 roku,

pani Piasecka.

stąd sentyment do tego miejsca i troska i jego do-

Jeśli chodzi o środki z Unii Europejskiej, to niestety

bro.

władze Wydziału ich nie otrzymały, ponieważ pro-

Na początek zapytałam, jak narodziła się idea re-

blemem okazała się byd nieuregulowana kwestia

montu i czy rzeczywiście istniała taka potrzeba. Bu-

własności obiektu, dlatego też budynek nie został

dynek naszego wydziału został oddany do użytku w

wzięty pod uwagę w projekcie rewitalizacji dużej

1953 roku, od tamtej pory przeprowadzano zmiany

części budynków na Kampusie Głównym.

tylko doraźnie. Z czasem okazywało się jednak, że

Trzeba było więc postarad się o środki z innego źró-

istnieje ewidentna potrzeba remontu. Dla przykła-

dła. Ostatecznie otrzymano je z Ministerstwa Nauki i

du, niegdyś na parterze tylko w niewielkiej części był

Szkolnictwa Wyższego. Prace rozpoczęto w 2013

kamieo, w pozostałych częściach klepka, przykryta

roku. Oczywiście pierwszymi zmianami były: wymia-

wieloma warstwami różnymi wykładzin PCV . Części

na podłóg oraz niezwykle istotne osuszanie funda-

te były ruszające się, falujące , także bardzo mocno

mentów, które są ceglane, wchłaniają zatem wilgod,

zagrażały zdrowiu użytkowników. Druga rzecz nieza-

co przekłada się potem na funkcjonowanie całego

przeczalnie wymagająca renowacji to okna. Ich stan

budynku. Największe korzyści przyniosła wymiana

bowiem bezwzględnie wzywał do podjęcia działao.

okien, a co za nią idzie, oszczędnośd energii i utrzy-

Były wypaczone, nieszczelne i nie zamykały się. Ko-

manie ciepła.

lejny element to tynk, który kruszył się i odpadał ze ścian zewnętrznych. Doszło nawet do sytuacji, w

Co ważne, pracownicy wydziału starają się, żeby ja-

której z rzeźby znajdującej się od strony Krakowskie-

kieś elementy wystroju wewnętrznego ruchomego

go Przedmieścia odpadła noga, która na szczęście

zostały zachowane (np. globus czy popiersie Nał-

nikogo nie uszkodziła, a przecież tylu ludzi przecho-

kowskiego). Niedługo udostępnione też zostaną

dziło wówczas opodal naszego wydziału… Wszystkie

zdjęcia, by pokazad studentom jak wiele się zmieniło

te czynniki jednoznacznie skłaniały do zainteresowa-

w tym budynku. Do 1996 roku wydział dzielił miej20

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015 sce z Polską Akademią Nauk, przez co napotykano

pędzelkiem. Przykładem są rzeźby znajdujące się

na różne ograniczenia. – Kiedy mieliśmy już budynek

ponad wejściem od strony Krakowskiego Przedmie-

dla siebie, rozpoczęły się pewne modernizacje, w

ścia, gdzie znajdują się różne kombinacje ozdób,

tym sieci centralnej, zasilania specjalnego, co okaza-

którym trzeba poświęcid więcej uwagi podczas prac.

ło się ogromną rewolucją i usprawniło w dużej mie-

Co do renowacji globusa, to najpierw trzeba wyrów-

rze funkcjonowanie. Warto w tym miejscu wspo-

nad jego powierzchnię i zniwelowad liczne wgniece-

mnied, że teraz też czeka nas taka „rewolucja” , kie-

nia oraz odnowid powierzchnię. Symbol naszego

dy będą doprowadzane do całego budynku systemy

wydziału jest na tyle atrakcyjny, że był wypożyczany

alarmowe, czujniki, zabezpieczenia oraz oświetlenia

do filmów, gdzie symbolizował gabinet niemiecki.

awaryjne. Będą one spójne, całościowe i dużo no-

Raz wypożyczony został zdewastowany, upadł i stąd

wocześniejsze oraz dostosowane do przepisów, któ-

jego mankamenty. Istnieje wiele wersji dotyczących

re bez wątpienia muszą zostad uwzględnione – mó-

jego początków, wiadomo natomiast, że inicjatorem

wi Pani Piasecka.

dostarczenia globusa był prof. Jerzy Kondracki. Również popiersie Nałkowskiego czeka renowacja, teraz

Remont funkcjonującego budynku jest ogromnym

natomiast trwa rozeznanie co do procesu odnowie-

wyzwaniem, oczywiście w umowie zostało to odpo-

nia globusa, a finał tych działao przewidywany jest

wiednio uwzględnione – pracownicy ekipy remonto-

na początek nowego roku akademickiego. Pozostałe

wej wielokrotnie musieli pracowad w nocy. A razem

prace mają zakooczyd się wraz z październikiem, bo

z nimi była pani Piasecka. Zaangażowanie wszystkich

obecne środki trzeba wykorzystad w bieżącym roku.

było maksymalnie wysokie, żeby taki też efekt osią-

Wszystko oczywiście będzie odbywad się w miarę

gnąd. Między zaangażowanymi osobami musiała byd

możliwości finansowych i w najbardziej optymalny

świetna komunikacja, wymiana poglądów i spojrzeo

sposób. Na koniec należy wspomnied również o po-

na dany aspekt. – To ogromna szkoła życia, obser-

stawie wobec remontu pracowników i studentów,

wacji, dowiadywania się, obcowania z różnymi fa-

którzy wykazują się dużą tolerancją i cierpliwością

chowcami – tłumaczy Pani Piasecka. Z jednej strony

wobec wszystkich podejmowanych działao. Wszyscy

przyzwyczajenia projektantów, z drugiej zaś pracow-

bowiem mają świadomośd, że remont jest dla ich

nicy, którzy funkcjonują w tym miejscu na co dzieo i

wspólnego dobra i bez wątpienia zmiany przyniosą

wiedzą czego potrzeba dla usprawnienia funkcjono-

same korzyści. Oby tak też zostało do samego koo-

wania oraz wygody użytkowników. Z racji tego, że

ca, byśmy mogli w przyszłości gościd absolwentów

budynek jest zabytkiem, nie można wszystkiego

naszego wydziału, którzy z zachwytem będą patrzed

przewidzied. Początek prac i pierwsze rozkuwanie

na wszystkie zmiany jakie się dokonały. Tego też

dostarcza nowych informacji i czasami wymaga

sobie i wszystkim czytelnikom życzę.

zmiany ułożonego wcześniej planu działania. Pani Piasecka wspomina również o tym, że większośd

Dominika Kuś

osób wolałaby szybciej i taniej wybudowad coś nowego. W przypadku zabytku jest to o wiele bardziej kosztowne, trzeba wszystkie prace wykonywad wolniej, dokładniej, a pewne etapy trzeba wykonywad z 21

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015

Audyt Reklamowy, czyli pierwszy krok w kierunku miasta bez nielegalnych reklam Audyt Reklamowy jako pomysł powstał już prze-

towie, będące swoistym pilotażem projektu, pozwoli

szło ponad rok temu, w odpowiedzi na często zada-

przekonad się, na ile tego rodzaju działanie może

wane pytania o to, jak wielka jest skala nielegalnej

okazad się przydatne w porządkowaniu chaosu re-

reklamy w Warszawie, ile Warszawa ma na swoim

klamowego w Warszawie. Zadanie to będzie pio-

terenie reklam, i tym podobnych. Dotychczas tego

nierską (na skalę nie tylko krajową) próbą zinwenta-

rodzaju podsumowania nie były czynione i w zasa-

ryzowania oraz zanalizowania przestrzennego roz-

dzie jedyne liczby, którymi można było operowad,

mieszczenia reklamy oraz informacji wizualnej w

to liczby podawane przez Izbę Gospodarczą Rekla-

oparciu o nowoczesne technologie. Praca w terenie

my Zewnętrznej. Jej dane obejmowały jednak tylko

będzie bowiem wsparta przez analizę przestrzenną

tzw. reklamę systemową (czyli należącą do dużych

wykonaną przy pomocy oprogramowania ArcGIS.

firm, jak AMS, czy Ströer), co jest zaledwie małą

W świetle ostatnich doniesieo z Sejmu, w związku z

częścią całego zjawiska.

ostatecznym uchwaleniem przez niego tzw. „ustawy

Dlatego też Wydział Estetyki Przestrzeni Publicznej

krajobrazowej”, dużo wskazuje na to, że Audyt może

Urzędu m.st. Warszawy razem ze Stowarzyszeniem

stanowid jedno z podstawowych

„Miasto Moje A W Nim” poprosiło o pomoc Koło

narzędzi systematycznego porządkowania przestrze-

Naukowe Gospodarki Przestrzennej SPATIUM przy

ni miejskiej w Warszawie. Przede wszystkim można

realizacji tego śmiałego przedsięwzięcia, jakim jest

uznad, że będzie to jedno z pierwszych podejśd do

inwentaryzacja nośników reklamowych. W pierw-

wprowadzenia w życie rozwiązao proponowanych

szym kroku zdecydowano się na obszar Starego Mo-

przez ustawę – a mianowicie ustalenia pewnych za-

kotowa –ponieważ jest on relatywnie blisko cen-

sad dla lokalizowania nośników reklamowych na

trum miasta, posiada plan miejscowy ze stosunkowo

danym terenie, a potem sprawdzenia ich zgodności

surowymi zapisami na temat reklam, a także jest

z tymi ustaleniami. Uchwalenie „ustawy krajobrazo-

mocno zasłonięty przez różnego rodzaju nośniki. Na

wej” to dla Audytu Reklamowego oczywiście tylko

jego terenie możemy także zaobserwowad bardzo

pewien kontekst, jednak jego istnienie wydaje się

dużą różnorodnośd nielegalnych reklam.

jedynie podkreślad wagę samego projektu.

Zadaniem Audytu Reklamowego będzie zidentyfiko-

Dotychczas udało się przeprowadzid wszystkie dzia-

wanie, zliczenie nośników oraz sprawdzenie ich le-

łania przygotowawcze do wyjścia w teren –

galności – to pozwoli na zrozumienie jak wielka jest

uczestnicy Audytu spotkali się kilkakrotnie na różne-

skala problemu nielegalnej reklamy na tym obszarze

go rodzaju warsztatach poświęconych tematyce nie-

miasta. Przeprowadzenie Audytu na Starym Moko-

legalnej reklamy zewnętrznej, a także zapoznad się 22

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015 wstępnie z technologią, która będzie wykorzystywana przy pracach nad Audytem. Po skooczeniu pilotażu potrzebna będzie chwila na zastanowienie się nad przyszłością działao idących w kierunku uporządkowania przestrzeni miejskiej w Warszawie z nielegalnych reklam. Zakooczenie pilotażu Audytu Reklamowego stanowid będzie pierwszy krok w kierunku uporządkowania reklamy zewnętrznej w Warszawie, będzie to również pierwszy krok w kierunku stworzenia systematycznej kontroli nad chaosem reklamowym i byd może pierwszym krokiem w kierunku jego ostatecznego uporządkowania. Wojciech Kacperski, Wydział Estetyki Przestrzeni Publicznej Urzędu m.st. Warszawy

PATIO jest tworzone z inicjatywy Koła Naukowego Gospodarki Przestrzennej SPATIUM przez studentów Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych. Koło Naukowe SPATIUM działa na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. 23

PATIO 8 - Kwiecieo, maj, czerwiec 2015