Cava september 2012 by Communicatie rMT

je l Dit nu eve mm n ve er ran kan der en!

HET MAGAZINE DAT DEUGD DOET

Dossier orgaandonatie

Stéphanie sport met derde paar longen Paralympics

Zij brengen medailles mee uit Londen

een uitgave van CM Mechelen - Turnhout editie 1 • herfst 2012

papa, ik lijk steeds meer op jou

HOE GELUKKIG BEN JIJ IN JE RELATIE?

2.000 Vlamingen LUCHTEN HUN HART

INHOUD

Hoe gaat het met je? 06

Hoe vaak stellen we die vraag aan elkaar? Hoe gaat het met je? In dit nieuwe magazine çava? willen we dat weten. Daarom brengen we verhalen, oprechte verhalen, van mensen die vertellen hoe het met hen gaat. Of ze nu tegenslagen hadden of niet: çava? wil het hart onder de riem zijn voor iedereen. Lees bijvoorbeeld de verhalen van de mensen die straks in Londen met medailles naar huis komen. Ik heb het niet over Tom Boonen, maar over Kirsten, Johan en Gino. Atleten met een beperking, die op de Paralympics met vuur, passie en vooral veel trots België vertegenwoordigen. Ik heb het over Stéphanie, Agnes en Marieke. Sterke madammen die met organen van donoren weer in het leven staan. En over Kelly, het meisje dat een ander laat voortleven. Dankzij hun verhalen in çava? weet ik dat het leven iets is waar je dagelijks van moet genieten.

Jim Jansen Bladmanager

NIEUWS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-5,54-55 OPVOEDEN IN EEN VERWENMAATSCHAPPIJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 06 Dossier: ORGAANDONATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 zomerpret. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 OP WEG NAAR LONDEN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 BEDPLASSEN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 HOE GELUKKIG BEN JIJ IN JE RELATIE: RESULTATEN ENQUÊTE. . . . . . . 38 HOOGSENSITIVITEIT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 zalft Kunst de ziel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Kinderen over hun vader. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 COLUMN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 CM-deals. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Agenda. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

+ ENQUÊTE p.32

çava? is de opvolger van ‘Gezond en Wel’ en van ‘Cment’ van CM-regio’s Ook Mechelen en Turnhout. dit gen van niet CM-leden ont tis. gra ine gaz ma

Grensoverschrijdend Seksueel gedrag Doe mee en win een grensverleggende prijs! Verantwoordelijke uitgever Tonnie Steeman, Begijnenstraat 22, 2300 Turnhout • Bladmanagement Jim Jansen • Redactie Peter Lambert, Jeroen Bruggeman, Katelijne Duerinck, Gert De Glas, Paul Van Roy, Sofie Segers, Dirk Ceulemans, Het Salon • Concept, fotografie en vormgeving Het Salon Advertenties Annick Moons 09 349 69 64, Jordi Daems 0471 11 03 57 • Contact CM regio Mechelen-Turnhout, Begijnenstraat 22, 2300 Turnhout, 014 40 31 11, regiomechelenturnhout@ cm.be • Çava? is een uitgave van CM regio Mechelen-Turnhout en verschijnt in een oplage van 305.000 ex. huis aan huis in de arrondissementen Mechelen en Turnhout. De CM-diensten en -voordelen die in çava? vermeld worden zijn informatief. Bij twijfel of betwisting gelden enkel de statuten en de huishoudelijke reglementen.

n i eu w s

Levensechte film in hartje Gent straatBen je fan van flashmob en spontane je naar spek n chie animatie? Dan is dit miss en en strat twee en word bek. Vanaf 1 september sleven een voor um een plein in Gent het podi zijn met t zorg n kma echte film. Duncan Spea ke ergezelschap Circumstance voor een unie luid. gsge evin omg en varing met tekst, muziek tot er emb sept 1 van Circumstance verovert 4 november de Gentse binnenstad. Meer infor matie vind je op de website: voor uit.be/nl/event/3134

Ontdek Kiekeboe door de ogen van Merho

‘Juweeltjes van strips’. Zo heet de tentoonstelling van striptekenaar Merho in Mechelen. Vanaf 7 september stelt hij voor de eerste keer een prachtige verzameling litho’s tentoon, gebaseerd op albumcovers en potloodversies van stripplaten uit de Kiekeboe-reeks. Voor dit concept riep Merho de hulp in van dorpsgenoot en juweelontwerpster Danielle Goffa. Zij ontwierp speciaal voor deze tentoonstelling juwelen voor de Kiekeboe-personages. De tentoonstelling loopt vanaf 7 september iedere vrijdag, zaterdag en zondag van 14 tot 18 uur, en eindigt op 30 september. Meer informatie vind je op www.hangar311.be/web. Stripfanaten kunnen ook al de online catalogus raadplegen op www.hangar311.be/juweeltjesvanstrips. Wil je Merho in levende lijve ontmoeten en je meest stoute vragen aan hem voorleggen? Mail dan naar cava.rmt@cm.be. De eerste 10 personen die reageren, maken kans op een duo ticket voor de meet & greet met Merho op 26 september.

Alzheimerpil als redmiddel voor shopaholics? Shopaholics die maar al te graag van hun verslaving af willen, zullen het graag horen. Een team wetenschappers van de universiteit van Minnesota beweert een oplossing gevonden te hebben voor een koopverslaving. Memantine, de stof die gebruikt wordt om patiënten met Alzheimer te behandelen, zou volgens de onderzoekers het aantal impulsaankopen afremmen. Na acht weken behandeling stelden ze zelfs een betere hersenactiviteit vast in de gebieden die verantwoordelijk zijn voor impulsieve gedachten en gedrag. De shopaholics die de stof memantine innamen, gaven uiteindelijk zelfs minder geld uit aan hun inkopen.

Een hoger fietsstuur verbetert je seksleven

Het fietsstuur hoger plaatsen dan het zadel, verbetert het seksleven van vrouwen. Dat beweert het vakblad The Journal of Sexual Medicine althans. Een te laag stuur zorgt voor veel druk op de genitale zone. En dat kan leiden tot gevoelsstoornissen in de schaamlippen. Het blad ondervroeg 48 vrouwen die aan competitiewielrennen doen. De sportievelingen die het stuur lager zetten dan het zadel, ondervinden een gestoord seksleven. Dé redder in bed: een hoger fietsstuur. Zo komt de druk op de zitknobbel en blijven de schaamlippen gespaard!

Nieuwe roman J.K. Rowling verschijnt in september Harry Potter-fans hou je vast aan de takken van de bomen. J.K. Rowling is terug: op 27 september verschijnt ‘The casual vacancy’. En op 17 oktober ligt de Nederlandse vertaling van haar roman al in de rekken als ‘Een goede raad’. Het boek vertelt over een Engels plattelandsdorp Pagford dat niet zo idyllisch is als het op het eerste zicht lijkt. Het verhaal draait om de dood van de geliefde Barry Fairweather, wiens onverwachte overlijden de lokale bevolking van Pagford shockeert. Het is Rowlings eerste boek voor volwassenen. Haar Harry Potter-boeken waren een overdonderend succes en werden allemaal verfilmd. Het is nog even afwachten of de vlotte pen van de schrijfster ook volwassenen beroert.

O p voe d en I N E E N V E RWENM A Ats ch appij

Geef ik mijn kind alle hightech snufjes die het wil?

Tekst: Isolde Van den Eynde, fotografie: Peter de schrijver

Op de trein zie ik een jongen van een jaar of 6 op een iPad spelen. Hij schuift zo vlot met zijn vingers over het scherm dat het wel een aangeboren talent lijkt. Dit soort gadgets zijn letterlijk kinderspel voor de allerkleinsten.

Vandaag groeien kinderen op met allerlei hoogtechnologische speeltjes. Net zoals onze ouders groot werden met televisie en wij met het internet. In heel wat gezinnen deden tablets, smartphones en spelconsoles al hun intrede. Maar is deze evolutie wel goed voor het kind? Gedragstherapeute Marijke Bisschop pleit tegen. “Hou die gadgets zo lang mogelijk uit huis.” Marijke Bisschop: “Vroeger had je enkel televisie, nu heb je ook computers, gsm’s, smartphones, tablets en spelconsoles … Ze sluipen het huis binnen via vriendjes, de school, de reclame. Ouders kopen die gadgets meestal voor zichzelf, maar na een tijdje speelt hun kroost er meer mee. Wanneer blijkt dat zoon- of dochterlief eraan verslaafd is, komen ze bij mij raad vragen. De tijden zijn echt veranderd. Toen ik klein was, was het eenvoudig: de televisie ging aan tijdens het kinderuurtje en daarna weer uit. Vandaag nemen kinde-

Gedragstherapeute Marijke Bisschop over ‘opvoeden in een verwenmaatschappij’: “De iPad is de nieuwe babysit”

“Een tablet is niet noodzakelijk negatief, maar je moet het op een gestructureerde manier gebruiken” ren hun smartphone of iPad mee naar bed. Wanneer het uit de hand dreigt te lopen, moeten ouders strenge beslissingen nemen: het apparaat verdwijnt achter slot en grendel. Enkel op woensdagnamiddag en in het weekend mogen de kinderen er een uurtje op spelen. Moeder en vader krijgen de rol van politieagent, als ze geen andere uitweg meer zien.” Wanneer wordt een gadget verwenmateriaal? Marijke Bisschop: “Het moment dat je kind zo’n speeltje vraagt en je niet kan weigeren. Wanneer een gezin een uitstap maakt en de twee kinderen zitten op de achterbank van de wagen met elk een tablet op schoot, dan zijn ze verwend. Het is beter dat ze er geen hebben en af en toe op die van mama of papa spelen. De maatschappij en het gezinsleven zijn enorm aan het veranderen. Veel gezinnen wonen in de stad en dan moeten de kinderen zich binnen kunnen amuseren. De meeste ouders werken ook allebei en hebben daardoor minder tijd voor de kinderen. Het gezin wordt geleidelijk aan een holding company: we leven als individuen samen. De opvoedende rol van ouders verschuift bovendien naar de achtergrond. Als de kinderen niet kunnen slapen, krijgen ze zo’n gadget mee naar bed. De iPad is in feite de nieuwe babysit geworden.”

Kan je anno 2012 dergelijke gadgets nog uit huis houden? Marijke Bisschop: “Kleuters spelen tegenwoordig al op een tablet. Er bestaan al enorm veel kinderspelletjes en app’s voor deze gadgets. Grote bedrijven spelen in op deze trend. Zo ontwierp Fisherprice een bijtring voor rond de iPhone. Ik vind het echter nog steeds geen kinderspeelgoed. Van zodra je kind naar het middelbaar gaat, wordt de druk zeer groot om een gsm te kopen. Iedereen loopt ermee rond, maar een gsm vóór 12 jaar raad ik af.” lees verder 

Britse vijfjarigen willen iPhone voor Kerstmis De nieuwste Barbiepop, een prachtig speelgoedzwaard of een spannend gezelschapsspel als kerstcadeau? Dat is zo passé. Kinderen vanaf vijf jaar willen gadgets zoals een iPhone, iPod en een iPad. Een Britse enquête bij meer dan 2.000 kinderen bewees dat een technologisch gadget het populairste kerstgeschenk is. Het zijn daarenboven niet enkel de oudere kinderen, jongeren tussen 13 en 16 jaar, die hoogtechnologische speeltjes wensen. 17 procent van de 5 tot 8-jarigen en de helft van de 9 tot 12-jarigen hebben die ook op hun verlanglijstje staan.

O p voe d en I N E E N V E RWENM A Ats ch appij

KINDEREN TUSSEN 3-16 JAAR

> 50 %

HEEFT EEN SPELCONSOLE

25 % KINDEREN

HEEFT TV OP KAMER

± 3u05

ZIJN JONGEREN PER DAG BEZIG MET MODERNE GADGETS lees verder 

67 % VAN OUDERS

STOORT ZICH AAN HOEVEELHEID COMPUTER- EN TV-TIJD VAN HUN KINDEREN

> 7 OP 10 OUDERS

PROBEREN HIGHTECH-TIJD VAN JONGEREN TE BEPERKEN

HELFT HIERVAN GEEFT HET NA EEN TIJDJE OP

Men beweert nochtans vaak dat dergelijke gadgets kinderen helpen om hun motorische vaardigheden te ontwikkelen. Marijke Bisschop: “Dat is niet bewezen. Het is vooral een goede verkooptruc. De beste manier om de motorische vaardigheden van je kinderen te bevorderen, is nog steeds door met hen te wandelen, te spelen, hen voor te lezen, met hen te knutselen … Wanneer je kind op een tablet speelt, verliest het veel inlevingsvermogen en fantasie.” Zijn gadgets dan enkel negatief? Marijke Bisschop: “Natuurlijk niet. Het kan positief zijn, als je het op een gestructureerde manier gebruikt. Sommige kinderen hebben het lastig met bepaalde vakken en een tablet kan dan een handig hulpmiddel zijn om de leerstof beter onder de knie te krijgen.”

Wat raadt u ouders aan? Marijke Bisschop: “Geef je gsm niet te snel aan je kinderen. Ook al huilen ze, al moet je lang wachten bij de dokter … Probeer het zo lang mogelijk uit hun handen te houden. Zoek een andere oplossing: neem een boekje mee, geef je sleutels … Ik heb bijvoorbeeld altijd een blocnote en kleurpotloden bij wanneer mijn kleinkinderen op bezoek zijn. Het is als ouder beter om te investeren in tijd met je kinderen dan in een iPad of spelconsole. Maar ik heb zowel respect voor ouders die zulke speeltjes niet in huis te halen, als voor ouders die het wel kopen. Maar als je er dan een aanschaft, moet je er wel de controle over behouden.”

Meer info? www.marijkebisschop.com

GETUIGENIS

“Ze kijken uit naar dat halfuurtje op de Nintendo” Wanneer je bij Sara en Pascal binnenkomt, zie je onmiddellijk een enorm grote speelgoedkast. Auto’s, blokken en ‘action figures’ puilen uit de kast. De kinderen in dit gezin spelen duidelijk nog met ‘traditioneel’ speelgoed. Maar in de woonkamer staat ook een flatscreen televisie, een Nintendo en een tablet. “Wij hebben hoogtechnologische speeltjes in huis, maar er gelden duidelijke regels.”

“Op woensdag, zaterdag en zondag mogen Mauro (8) en Bas (5) een halfuurtje spelen op een van de gadgets. Misschien is dat wat streng, maar mijn kinderen hadden echt regelmaat nodig”, doet Sara uit de doeken. “Toen we een Nintendo Wii kochten, merkten we dat Mauro er voortdurend op speelde. Dat wilden we duidelijk niet en daarom introduceerden we regels. Mauro is ook een kind dat veel structuur nodig heeft. Voor zijn jongere broer Bas gelden dezelfde regels. Dat halfuurtje op de Nintendo is een moment waar ze naartoe leven. Ze kijken er echt naar uit.”

Tablet als educatief speeltje? “In het onderwijs kunnen computers, tablets en bepaalde software een nut hebben. Mauro vindt het verschrikkelijk zijn tafels uit het hoofd te leren, maar ik kan hem wel motiveren om ze te oefenen op de computer. Het resultaat is hetzelfde: hij kent ze. Kinderen leren zo op een andere manier met media omgaan. Toen computers in het onderwijs werden ingevoerd, kwam er ook veel protest. En dat is vandaag hetzelfde met tablets. De technologie blijft evolueren en als het kinderen op educatief vlak helpt. Waarom dan niet?”

Eerste gsm “In Mauro zijn klas zijn er kinderen die een gsm hebben. Dat vind ik echt absurd. Een gsm moet een functioneel nut hebben. We willen hem er geen geven voor hij naar het middelbaar gaat. Als ouder is het niet altijd even gemakkelijk om die beslissing te nemen. Je wilt je kind niet verwennen, maar je wilt ook niet dat het uitgesloten wordt. Het is een mes dat aan twee kanten snijdt. Onze jongens zullen alleszins nooit zomaar een gsm krijgen en er zullen zeker en vast ook regels voor vastgesteld worden. Enorm veel ouders geven hun Misschien moeten ze zelf de telefoonkoskind een spelconsole, gsm ten betalen … Daar zijn we nog niet uit. of computer. Maar uit reHet is een beetje idioot om de technolocent onderzoek blijkt dat een gische evoluties kost wat kost tegen te derde van de ouders dezelfde houden. De maatschappij evolueert en of cadeaus betreuren. Ze hebje het nu wil of niet, uiteindelijk moet je ben schrik dat de gadgets het volgen. Als ouder is het je taak om je kingeduld, de creativiteit en de deren op een positieve, gestructureerde sociale vaardigheden van hun en veilige manier met al die speeltjes te kinderen schaden. leren omgaan.”

Hij mag wel en ik mag niet “Uiteraard is het niet altijd even gemakkelijk. Wij wonen in een buurt met veel kinderen en op woensdagnamiddag spelen ze vaak samen. Wanneer het buurjongetje wel de hele middag op de Nintendo mag spelen en het halfuurtje van Mauro en Bas erop zit, dan mogen ze niet meer spelen. Dat is best hard, maar die regels zijn er voor een reden en de kinderen aanvaarden ze.” De waarde van geld “Als mijn kinderen iets willen, krijgen ze dat niet zomaar”, legt Sara uit. “Mauro wil nu een nieuwere Nintendo, maar hij zal daarvoor moeten sparen. De huidige Nintendo kocht hij ook met het geld van zijn Lentefeest. Ik wil dat ze beseffen hoeveel iets kost. Ze moeten de waarde van geld kennen. Elke week krijgen ze 1 euro zakgeld: daar kunnen ze een goedkoop waterpistool mee kopen of ze kunnen sparen voor een nieuw Nintendospelletje.”

Een derde van de ouders heeft spijt

o p voe d en i n een v erwenmaat s ch appij

GETUIGENIS

“De iPad? Wij zijn hevige voorstanders” Het oudste zoontje van Tim en Kelly is 4 jaar en heeft een iPad. In dit huishouden zijn er geen strikte regels voor het spelen op deze tablet. Meer nog, Tim en Kelly moedigen het gebruik ervan aan. “Stef (4) gebruikt de iPad op een natuurlijke manier. Hij is zeker niet verslaafd. Af en toe speelt hij buiten, dan even met zijn autootjes, dan even op de iPad. Hij zorgt zelf voor een gezonde mix”, vertelt Tim.

“Twee jaar geleden boekten we een reis met de wagen. We wilden een draagbare dvd-speler kopen om Stef bezig te houden tijdens de rit. Ik ben informaticus van opleiding en ik onderzocht de opties van zo’n draagbare dvd-speler zeer grondig. Het bleek toch een tegenvaller te zijn: de batterij ging niet lang genoeg mee, de schermkwaliteit stelde niet veel voor en je moest dvd’s meesleuren. Toen de eerste iPad gelanceerd werd, besloten we er eentje aan te schaffen. Het kostte wel meer, maar de kwaliteit was zoveel beter.”

bijleert. Er staan taal- , rekenen puzzelspelletjes op. Hij vroeg zelf naar die applicaties!”

“Wat ik echt ongelooflijk vind, is dat hij al spelend bijleert”

Al spelend leren “Het was ongelooflijk hoe snel Stef met een iPhone overweg kon. En bij de iPad verliep dat even vlot. Kinderen begrijpen het systeem van die touch interface onmiddellijk. Wat ik echt ongelooflijk vind, is dat hij al spelend

Tablets zijn de zondebok “Er zal altijd kritiek zijn op technologische evoluties. Toen zoveel jaar geleden de televisie de huiskamer binnendrong, waren er veel mensen bang dat kinderen niet meer buiten zouden spelen. Hetzelfde gebeurde toen de eerste gameconsoles en de computer hun intrede deden. En nu zijn tablets de zondebok, tot er weer iets nieuws op de markt komt. Wij zien het nut in van deze gadgets en zijn er dan ook echte voorstanders van. Ik ga niet beweren dat iedereen dit moet aanschaffen, maar vroeg of laat komen je kinderen er toch mee in aanraking. En dan vind ik het goed dat ze er van jongs af aan mee leren werken”, besluit Tim.

Infoavond: “Help, ik heb een puber in huis !” Tieners opvoeden is geen gemakkelijke klus. Je wil ze aandacht geven maar je lijkt zo overbodig als ouder. Je moet ze stilaan loslaten maar is dit niet gevaarlijk? Je moet grenzen stellen maar ze willen die steeds verleggen ... CM organiseert een infoavond over dit thema. Alle geïnteresseerden zijn welkom. Aan de hand van concrete voorbeelden maakt orthopedagoge Ilse Dewitte duidelijk dat het opvoeden van pubers niet onmogelijk maar juist boeiend en verrijkend is. Wanneer: 6 december 2012 om 20 uur Waar: Feestzaal Den Engel, Kerkstraat 14, Vorselaar Prijs: CM-leden 3 euro, niet-leden 6 euro Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of 014 40 35 45

O NIE O K UW IN : TU DO R VY N H O U

TORONTO - DESIGN ** Richtprijs: € 7 520,-

* S I GRAT as vaatw ,-

399 1 € v w t

COTTAGE - PROVENCE ** Richtprijs: € 16 660,-

SIRIUS | Pure White ** Richtprijs: € 9 845,-

SCHRIJF JE IN VOOR EEN BEDRIJFSBEZOEK!

Benieuwd hoe een echte Belgische maatkeuken gemaakt wordt? Ga langs bij een toonzaal in je buurt, kies een datum en schrijf je in voor een rondleiding in de fabriek in Roeselare.

Een Dovy keuken vind je enkel in een Dovy toonzaal

W NIEUTurnhout

Steenweg op Gierle 267 ) 014 41 04 28

Wij maken ùw keuken!

Mechelen

Antwerpsesteenweg 191 b ) 015 20 51 15

Altijd open op zondag | Gesloten op woensdag Aalst - Grimbergen - Hasselt - Herent - Ieper - Maldegem - Mechelen - Oostakker Roeselare - Schoten - Sint Genesius Rode - Sint Niklaas - Turnhout - Waregem - Zuienkerke *

Actie geldig van 01/09/2012 tot en met 30/09/2012 voorwaarden zie één van onze toonzalen. Vaatwas type AEG F99015 VIOP

www.dovy.be

Richtprijs = Inclusief levering & plaatsing, excl. BTW, excl. toestellen en met laminaten werkblad.

Do ssi er org aan d onatie

orgaandonatie Tekst: Femke Coopmans, Illustratie: Pieter van Eenoge fotografie: Jelle Vermeersch

Liet jij je al registreren? Of heb je al over orgaandonatie nagedacht? Doen. En vertel je familie wat jij vindt. Dan moeten zij niet twijfelen wanneer ernaar gevraagd wordt op ĂŠĂŠn van de zwaarst denkbare emotionele momenten.

D O SSIE R org aan d onatie

GETUIGENIS

Stéphanie Keustermans kreeg twee keer nieuwe longen Een knappe dertigjarige trok onlangs naar de Spelen en kwam terug met een gouden plak. Badminton en tafeltennis zijn haar sporten. En de Spelen zijn die voor harten longgetransplanteerden. Stéphanie Keustermans kreeg al twee keer een nieuw paar. “Ik ben gezond geboren. Toen ik drie was, kreeg ik een encefalitis, een ontsteking aan het hersenweefsel en daar het adenovirus bovenop. Die combinatie was in mijn geval fataal voor de longen. Nog geen jaar later besloot een arts dat mijn longen zo goed als volledig verwoest waren en op mijn zevende spraken ze voor het eerst over een transplantatie. Op dat moment zat ik in een rolstoel en had ik continu zuurstof nodig. Alleen werden er in 1989 nauwelijks transplantaties gedaan en al helemaal niet bij kinderen. Zelf heb ik nooit het gevoel gehad dat ik het slecht had. Ik zat in twee werelden, die van thuis en die van het ziekenhuis. Ik had vrienden op school en groeide tegelijk op tussen longpatiënten waar ik later ook mee op stap ging. Mijn band met de verpleging is uniek, die gaat nooit meer stuk. Op mijn vijftiende, na heel veel problemen, extra longoperaties en een hart dat er erg onder leed, vroegen ze mij voor het eerst hoe ik over transplantatie dacht. Ik kende niemand die getransplanteerd was, vond het een eng idee en zei direct ‘neen’. Zonder twijfelen. Ik wou dat niet, ik kon dat niet. Maar ondertussen ging het steeds moeilijker. Wat in het begin een opname van twee 14

weken was, werd er één van zes weken. Het werd steeds moeilijker om mij weer goed te krijgen.” Eerst was er paniek “Toen ik negentien was, kreeg ik voor het eerst nieuwe longen. Vier slopende jaren later. In tussentijd is er veel over een transplantatie gepraat en ik ben me er lang tegen blijven verzetten. Tot ik vrienden en steeds meer mensen rond mij zag die een transplantatie nodig hadden. Voorzichtig maakte ik de klik: het was niet zo dat iemand moest overlijden om mij te helpen. Iemand was al overleden en wou mij helpen. Een week voor mijn oproep had een arts me nog gezegd: ‘Stéphanie, je bent zo smal. Bereid je maar voor op nog zeker een half jaar voor er longen zijn die bij jou passen.’ Ik vond dat niet zo erg, zo kon ik nog even verder met mijn eigen leven en het lichaam dat ik zo door en door had leren kennen. En toen nam mijn zus de telefoon op, gaf ze de hoorn door aan mijn mama en voelde ik het in huis hangen. Het was dat telefoontje. Ik geraakte helemaal in paniek. Ik wou niet! Er was zeker wel iemand slechter dan ik. Om 11 uur ’s avonds ging ik in een ontsmettend bad en vanaf dat moment mocht niemand me nog aanraken. We konden alleen wachten. Dat duurde tot 8 uur ’s morgens, zo lang dat we schrik hadden dat het niet zou doorgaan. Tot de dokter ons kwam zeggen dat de familie van de donor van ver moest komen om afscheid te nemen. Daar heb je op dat moment alle begrip voor, ook al wil je het voor jezelf zo snel mogelijk achter de rug hebben.

Twee weken later werd ik wakker. Nog geïntubeerd, zo vlot was het allemaal niet verlopen en ik had ook helemaal geen waw-gevoel. Dat kwam pas toen ik na in totaal zes weken naar huis mocht en zelf de trap op en af kon. De revalidatie was niet min, na zestien jaar in een rolstoel en zo’n operatie. Maar thuis die trap op en af, dat vond ik fantastisch. Na de krokusvakantie mocht ik terug naar school om mijn laatste middelbaar af te maken. Ik kon zelf mijn rugzak dragen en mocht ook voor het eerst in mijn leven meedoen aan een turnles. Ik was niet meer het zieke meisje, maar gewoon iemand die in de massa opging.” Kwaad en teleurgesteld “Met toestemming van de artsen ging ik kleuteronderwijs studeren. Ik was geslaagd voor mijn eerste jaar, maar was wel al sinds mijn stage in januari opvallend moe en was weer vaker op controle gemoeten. Begin juli zagen ze dat mijn longfunctie terug naar een heel laag niveau was gezakt. Ik had een chronische afstoting in de ergste graad en er was niets meer aan te doen. Die dag werd ik opgenomen en ik bleef in het ziekenhuis tot na mijn tweede transplantatie. Het was mijn enige optie. Zelf moest ik er die keer niet over nadenken, maar voor de artsen was de knoop niet zo snel doorgehakt. Een tweede transplantatie was nog maar een paar keer uitgevoerd en de prognoses waren niet goed. Begin oktober pas hoorde ik dat ze inderdaad nog een keer wilden transplanteren. Vanaf september was ik slechter dan ooit. Ik lag in bed en kon alleen nog mijn vingers bewegen. Al de rest kostte me te veel moeite. Ik was opgezwollen van de cortisone, maar woog nog slechts 26 kilo.

“Iemand heeft mij dit gegund. Dat is een fijn gevoel” Terwijl ik wachtte op nieuwe longen werd ik 21, maar die verjaardag is helemaal aan mij voorbij gegaan. Op vrijdag zei de arts tegen mijn mama dat er dat weekend longen moesten komen, want op maandag zouden ze mij kwijt zijn. Zondagochtend stond er een dokter in mijn kamer met goed nieuws. Toen ze mij voor een paar vooronderzoeken heel even moesten opheffen, liep het fout. Dit haal ik niet, voelde ik. De transplantatie was voor de namiddag gepland, maar de chirurg is meteen alles gaan klaarmaken. Het duurde weer twee weken voor ik wakker werd en in de tussentijd had ik zowat alle complicaties gehad die bestaan. Ik ben kwaad geweest. Teleurgesteld. Niet in de donor, maar in mezelf. Dat ik die longen niet had kunnen houden, ook al deed ik er alles voor.”

Een normaal leven “Na de tweede transplantatie moest ik alles opnieuw leren. Opnieuw mijn handen leren gebruiken, schrijven, eten, leren stappen. Rechtop zitten vond ik één van de moeilijkste dingen. Ik heb er zeven maanden op geoefend. Werken en studeren mocht ik niet meer. Maar ik kan me nu wel inzetten voor orgaandonatie. Met de vzw Re-Born to be alive hebben we campagnes die internationaal worden opgepikt. Steeds meer mensen weten dat één orgaandonor 8 mensenlevens kan redden. Onlangs had ik voor het eerst in negen jaar extra onderzoeken omdat mijn longfunctie achteruit was gegaan. Niet die longen! Het ergste schoot door mijn hoofd. Alles behalve chronische afstoting! Een brief naar de nabestaanden heb ik nog niet gestuurd. Nog niet, zeg ik altijd. Ik heb het wel al honderden keren geprobeerd, maar het is zo moeilijk. Ik kan niet zeggen hoe dankbaar ik ben. Voor mij komt dit in de buurt van een normaal leven. Ik kan een wandeling maken wanneer ik daar zin in heb, ik kan naar het centrum van Leuven gaan en niemand die me aanstaart. In oktober word ik dertig. Dat ga ik kunnen vieren dankzij mijn donors, allebei. Ze hebben alle twee ‘ja’ gezegd, alle twee wilden ze dit. Straks wordt mijn metekindje drie en iemand heeft mij gegund dat ik dat kan meemaken. Ik vind dat een heel mooi gevoel.”

Je kunt Re-born to be alive (www.reborntobealive.be) steunen door handgemaakte kleertjes voor dametjes en heertjes en andere spullen te bestellen via www.o-lief.be.

D O SSIE R org aan d onatie

GETUIGENIS

Agnes Van den Wyngaert, mucopatiënte van 59 met longen van 17 jaar Het transplantatieverhaal van Agnes leest anders dan dat van Stéphanie. Na twee dagen met nieuwe longen zat zij al rond te bellen en nog geen jaar later had ze de woonkamer opnieuw behangen. En toch waren nieuwe longen ook voor haar de enige kans op een morgen.

van de dokter kwam, hoorde ik ‘ah, ze is er!’. En toen is alles heel snel gegaan. Vrijdagmiddag om 16u zijn ze aan de transplantatie begonnen, zondag was ik al alle telefoonnummers aan het opbellen die ik uit mijn hoofd kende. En ik zei niet meer alleen ‘ja’ of ‘nee’ met daarna een hoestbui. Ik voerde het woord. Ik kon ademen!

“Ik ben als mucopatiënt geboren, maar dat is pas ontdekt toen ik op mijn achttiende ernstig ziek werd en zes weken in het ziekenhuis moest blijven. Na een jaar thuis ben ik gaan werken en trouwde ik. We hebben twee kinderen geadopteerd en zo ging het leven verder tot we beslisten om samen een delicatessenzaak te openen. Die draaide goed, maar eigenlijk ten koste van mij. Op den duur zakte de moed mij in de schoenen als er weer een volgende klant binnenkwam. Er was mij altijd gezegd dat een mucopatiënt maar 25 werd en ik was al 40. Dus vreesde ik dat dit het begin van het einde was. In het ziekenhuis besloten ze dat alleen een transplantatie mij nog kon redden. Transplantatie? We wisten niet dat dat ook bij longen kon. Maar goed, dachten mijn man en ik, doe maar! Het moeilijkste vond ik dat ik onmiddellijk aan de zuurstof moest. We hadden een grote tank met een lange slang eraan mee naar huis gekregen. Zo kon ik door heel het huis lopen, maar voelde me gevangen. En toch was het jaar dat volgde best aangenaam. Ik had opnieuw zuurstof en was thuis voor de kinderen. Tot ik

Als ik de verjaardag van mijn longen vier, denk ik ook altijd even aan de persoon van wie ik ze kreeg. Ook na een prestatie, denk ik: ‘Hé, merci jong’. Mijn zoon wordt in januari 32, mijn dochter 30. Vroeger hoopte ik dat ik de oudste zijn 18e verjaardag zou mogen vieren, of de jongste haar 21e ... En nu heb ik een schat van een kleinkind van 4,5. Ik had nooit gedacht dat ik dat ooit zou kunnen vasthouden. We gaan samen op reis en wandelen dan veel. Bergop doe ik heel op het gemak, maar eens we naar beneden mogen, kan niemand mij nog volgen. Vroeger in de Ardennen stapte mijn man eerst met onze zoon Peter een berg op, daarna met Heidi in de buggy en uiteindelijk zette hij mij op zijn schouder. Toen ik kort na mijn transplantatie opnieuw mee begon te wandelen, stond hij versteld. Hij wist niet dat het zo erg was geweest.”

“Ik voerde het woord. Ik kon ademen!” een infectie op de longen kreeg, een soort schimmel. Daarna ging het snel bergaf, al wilde ik dat voor mezelf niet toegeven. Op de ochtend van vrijdag 6 januari had het gesneeuwd. Ik moest twee keer per week naar Leuven, maar mijn man vond niet dat ik die dag kon vertrekken. Ik besloot iets later te gaan, eerst naar de prerevalidatie en nadien pas naar de dokter. Normaal was het omgekeerd. Toen ik aan het kabinet

Agnes is één van de oprichtsters van HALO (www.halovzw.info, bestuur@ halovzw.info), een zelfhulpgroep rond harten longtransplantatie.

Bijna iedereen kan donor zijn

Ja, we hebben een hart! In het Gentse UZ worden jaarlijks een honderdtal nieren getransplanteerd, zestig levers, tien harten. Ongeveer, nooit mooi verspreid over het hele jaar en zelden op het ideale moment. Vaak wordt tijdens de namiddagtour in het ziekenhuis de hersendood vastgesteld en dan kan de procedure beginnen. De familie afscheid laten nemen, tests uitvoeren, de ontvanger opbellen en voorbereiden ... Hoeveel tijd daarover mag gaan, hangt af van hoe stabiel de donor is. Eens de organen uit het lichaam zijn, tikt de klok echt. Voor een nier is er 20 tot 24 uur tijd (in theorie zelfs 48), voor een lever ongeveer 12 uur en een hart moet binnen de 4 uur opnieuw bloed zien. Het is de dagelijkse praktijk voor professor Xavier Rogiers van het transplantatiecentrum in Gent.

“Er zijn in België twee situaties waarin iemand orgaandonor kan worden. De meest gekende is de hersendood. Wij definiëren de dood als de volledige, definitieve en onomkeerbare uitval van de hersenen. De organen zijn dan wel nog altijd doorbloed, bijvoorbeeld doordat de machines op intensieve zorgen één en ander hebben overgenomen. Drie artsen die niets met de transplantatie te maken hebben, stellen de hersendood vast. De tweede vorm is iets complexer. In medische termen hebben wij het over ‘non heart beating donation’: de persoon op intensieve zorgen is nog niet dood, maar artsen en familie beslissen om de behandeling te stoppen. Onder zeer bepaalde voorwaarden kan men dan vragen of de familie akkoord zou gaan met orgaandonatie. De machines worden in dit geval pas uitgezet in de operatiezaal en dan wachten we lang genoeg om er zeker van te zijn dat de hersenen ook gestorven

zijn”, legt professor Rogiers uit. Die laatste methode staat pas sinds 2003 op punt. Het is normaal Volgens de Belgische wet gaat iedereen akkoord met orgaandonatie tenzij je iets anders zegt, ‘presumed consent’ heet dat. Of professor Rogiers daar blij mee is? “De Belgische wetgeving is volgens mij de beste die er is. Het aantal donoren per miljoen inwoners is in België het tweede hoogste ter wereld. In mijn ogen drukt de wet zeer duidelijk uit dat het normaal is als je donor bent en abnormaal als je er geen bent. Ten tweede schept ze een zeer duidelijke rechtsbasis en tot slot ontlast ze de familie van een moeilijke beslissing op een moment waarop zij elkaar moet kunnen troosten.” Je bent nooit te oud Heel veel mensen komen in aanmerking als donor. Steeds meer

Registreren of niet? Het moet niet. Maar als het moment daar ooit is en een arts moet bij jouw familie gaan polsen naar jouw mening over orgaandonatie, dan komt die vraag op één van de moeilijkste momenten van hun leven. Ze zijn jou kwijt. Mag iemand dan nog stukken uit jouw lichaam halen, hoe netjes dat ook gebeurt? De Belgische wet is zo geschreven dat de familie al een beetje ontlast wordt. Sinds 2007 kunnen nabestaanden niet meer weigeren in jouw plaats. Maar er wordt wel nog met hen over gesproken en naar hen geluisterd. Jij kunt het hen nog makkelijker maken door het er ten eerste al even over te hebben. Zomaar, op een middag aan de keukentafel. Als je je op het stadhuis gaat registreren, ga je nog een stapje verder. Dan ziet de transplantcoördinator in de gegevens van jouw rijksregister wat jij beslist hebt en moeten er geen vragen meer gesteld worden. “Jezelf registreren is een actieve, goede daad waar je ook een goed gevoel aan overhoudt”, vindt professor Xavier Rogiers in het UZ Gent. “Het kan met iedereen gebeuren, we kunnen allemaal alle soorten ziekten krijgen. En we willen allemaal graag een orgaan als we ziek zijn.”

D O SSIE R org aan d onatie

zelfs. Dat moet ook, want het tekort blijft groot en doordat het aantal dodelijke verkeersongelukken afneemt, wordt die groep (meestal jonge en gezonde) donoren kleiner. Vroeger werden organen van ouder dan 60 jaar niet gebruikt, nu kan een donor van 90 perfect. Maar daar gaan ze wel nooit een twintigjarige mee helpen. Bij iemand met kanker worden normaal nooit organen genomen en ook niet bij iemand met een infectieziekte als HIV. Een bijzonder kostbare bron van donororganen zijn kinderen. “Een kindje kan geen volwassen hart krijgen. Dat is natuurlijk erg delicaat en komt gelukkig zeer zelden voor”. Tweede verjaardag Voor de ontvangers komt het nieuws dat ze een nieuw orgaan nodig hebben bijna altijd als een schok. Hoe slecht het ook gaat, mensen blijven toch hopen dat er ergens nog een redmiddel bestaat. En dan volgt de wachttijd. “Ik denk dat dat vaak nog het lastigste is van allemaal. Voor mij als arts eigenlijk ook”, zegt professor Rogiers. “Ik zie mensen kapot gaan, weet dat ik ze kan helpen en dat ze nog 20, 30, 40 jaar verder kunnen leven als er maar een mogelijkheid komt om te transplanteren. Het telefoontje dat er een orgaan is, komt dan ook vaak als een bevrijding. En op de dag van hun transplantatie vieren mensen hun tweede verjaardag. Ik krijg regelmatig een kaartje voor bijvoorbeeld de tiende verjaardag van een lever.” Hoogtes en laagtes Dat klinkt een beetje alsof het allemaal vanzelf gaat eens er een orgaan gevonden is, maar natuurlijk 18

kan er ook veel mis gaan. “De eerste fase na de operatie is meestal ook een beetje onstabiel en daar kan afstoting bij horen, of een gevaarlijke infectie. Psychologisch gaat het bijna altijd met hoogtes en laagtes. Ik probeer altijd de eerste euforie een beetje te temperen en waarschuw mijn patiënten. De kunst is om op lange termijn goed en gelukkig met dat orgaan te leven. Aanvaarden lukt in het begin meestal zonder probleem, maar de angst die erbij hoort, kunnen mensen moeilijker van zich afzetten. Ze zijn het basisvertrouwen in hun lichaam kwijt. Nochtans is voor veel transplantpatiënten zowat alles mogelijk is. Ze krijgen kinderen, kunnen parachutespringen en met de juiste voorzorgen kunnen ze in bijna de hele wereld op reis.” De brief Ontvangers kunnen de nabestaanden van hun donor bedanken met een brief. Ze doen dat soms jaren later, na lang aarzelen. Het gezin van Kelly die op haar acht jaar van de trap viel en de klap niet overleefde, kreeg er zo één. Haar mama Lia: “Er zat zelfs een foto bij van het kindje dat haar lever kreeg. Het was moeilijk om de brief te lezen en naar die foto te kijken, maar het doet tegelijk enorm veel deugd. Het is de tastbare bevestiging die wij toch een beetje zochten. Wij zijn er enorm blij mee.” Het transplantatiecentrum zorgt ervoor dat de brieven op de juiste plek terecht komen. “Wij lezen ze ook na”, vertelt professor Rogiers. “Vooral om er zeker van te zijn dat er geen herkenning kan zijn. Hier komen dikwijls ontvangbrieven binnen en daar zijn hele mooie bij.”

Voor wie is deze lever? Welk orgaan bij wie terechtkomt, wordt berekend door de computers van Eurotransplant. De Nederlandse organisatie verdeelt alle organen die in België, Nederland, Luxemburg, Oostenrijk, Slovenië en Kroatië (en op proef nu ook Hongarije) beschikbaar zijn. Eurotransplant weet welk hart of welke lever bij wie kan passen en kijkt wie het het hardst nodig heeft. Tegelijk houdt de organisatie de balans: landen die per miljoen inwoners veel organen aanbrengen, moeten er ook veel terugkrijgen. Op de website van Eurotransplant (www.eurotransplant.org) vind je onder meer maandelijkse en jaarlijkse statistieken. Zo zie je dat België het afgelopen half jaar 121 donoren had, Nederland 108. Gedeeld door het aantal miljoen inwoners is dat verschil enorm.

Ex-tennisser Filip Dewulf is een geregistreerd orgaandonor

“Mijn lichaam neem ik niet mee, dus daar mogen ze alles van gebruiken” moeite”, vindt Filip “Als je mensen kunt helpen met je lichaam, dan is dat maar een kleine tniveau heeft topspor op ooit dat één er Dewulf. Als iemand ooit zijn hart krijgt, dan is dat Donor. Als Op Kom van peter ook en gepresteerd. De tennisser is vandaag journalist

Ben jij geregistreerd als orgaandonor?

Filip: “Ja, maar pas sinds ik peter ben van Kom Op Als Donor hier in Leopoldsburg. Ik wist niet dat het noodzakelijk was, wel dat elke Belg automatisch orgaandonor is. Van jongs af wist ik al dat ze bij mij alle organen mogen wegnemen die bruikbaar zijn. Ik vraag me zelden af wat er na dit leven met mij gaat gebeuren, maar mijn lichaam neem ik in elk geval niet meer mee, dus daar mogen ze alles van gebruiken wat nog bruikbaar is. Ik zou trouwens ook niet twijfelen als ik nu al iemand uit mijn naaste familie kon zou kunnen helpen. Mensen helpen met je lichaam is wel het minste dat je kunt doen, vind ik.”

Begrijp jij wel dat er mensen zijn die twijfelen? Filip: “Dat begrijp ik, ja. Het is toch een stukje van jezelf afgeven. Mijn ouders kennen mijn standpunt al heel lang, maar voor zichzelf vinden ze het moeilijker om de knoop door te hakken. Ze zijn toch van een iets oudere

stempel. Ik probeer hen stilletjes te overtuigen om zich te laten registeren.”

Waarom wou jij peter worden van Kom Op Als Donor?

Filip: “Het was een onderwerp waar ik al mee bezig was. Gust en Hanne, de oprichters van de vereniging, spraken mij aan en vertelden me ook hun verhaal. Dat deed me toch even stilstaan bij mijn eigen leven, bij de dingen die ik doodnormaal vond en bij mijn gezeur over kleine ongemakken. Ik ben zonder aarzelen op de kar gesprongen. Hen onmiddellijk helpen kan ik niet, maar misschien doet het wel iets aan de sensibilisatie van de volgende generaties. De affiche- en flyercampagne heeft in Leopoldsburg alvast iets losgemaakt. Ik ben er veel over aangesproken. Nu moeten de mensen natuurlijk nog de stap zetten om zich ook echt te registreren.” www.komopalsdonor.be

d o ssi er org aan d onatie

De man die alles regelt Een cruciale rol in elk verhaal waar het woord transplantatie in voorkomt, is weggelegd voor de transplantcoördinator. In België werken er zo 25, twee daarvan wisselen elkaars wacht af in het UZA. Walter Van Donink heeft net een bijzonder drukke dag achter de rug.

opgeladen bij zich te houden. Zelfs als ze boven een middagdutje gaan doen, moet hun telefoon in de buurt zijn. Het gebeurt nog zelden dat we iemand niet kunnen bereiken. Soms hebben we ook vier of vijf nummers van mensen in de nabije omgeving die we kunnen opbellen. En als helemaal niets lukt, dan bellen we naar het politiecommissariaat. De mensen schrikken zich rot als de politie voor hun deur staat, maar op dat moment is het de enige optie. Wie op de wachtlijst staat, kent ons. Helemaal in het begin maken we tijd voor een uitgebreide uitleg, we geven hen mee dat ze ons op elk moment mogen bellen en als ze bij de dokter op controle komen, maken we ook regelmatig een praatje. En toch zijn sommige mensen “Ik wil geen donor zijn omdat ook compleet overstuur wanneer dat ene rokers in aanmerking komen voor telefoontje komt.

“Het orgaanaanbod komt met vlagen. Als er ergens in België een donor is, krijgen wij continu telefoon. Zeker als de organen niet schitterend zijn en er getwijfeld wordt. Wij zitten in het centrum van de procedure, zijn van alles op de hoogte en alle contacten lopen via ons. We spreken met de artsen, met Eurotransplant, met andere transplantatiecentra, met het ziekenhuis waar de donor vandaan komt en met de ontvanger. Als elke minuut telt, heb je iemand nodig die van alles op de hoogte is.

“Wij kunnen binnen het uur een privévliegtuig in de lucht krijgen” Tweeëntwintig jaar geleden was ik verpleegkundige op de dialyseafdeling toen mijn voorganger ermee stopte. In september 1990 heb ik ervoor gekozen om de helft van mijn leven van wacht te zijn, toen nog met een semafoon. Na 22 jaar is onze job uitgebreid, maar de communicatiemiddelen zijn dat ook. Vandaag heeft iedereen een gsm, zelfs kinderen van tien jaar. Tegen patiënten op de wachtlijst zeg ik altijd dat ze moeten proberen om een zo normaal mogelijk leven te leiden, maar ze moeten er wel een gewoonte van maken om hun gsm altijd 20

Blijf van mijn lijf ...

nieuwe longen en alcoholici voor een nieuwe lever.” Er zijn mensen met bezwaren tegen donatie. Al kun je er natuurlijk niet van uit gaan dat iedereen die op longen wacht ze eerst kapot heeft gerookt. Vaak spelen religieuze of ethische overtuigingen een rol in de beslissing. In Nederland zijn dat vooral de gereformeerden, in Engeland de Anglicaanse bisschoppen en bij ons zijn veel mensen uit de joodse gemeenschap ertegen. “Bij moslims is het dubbel omdat er verschillende interpretaties kunnen zijn”, weet transplantatiespecialist professor Rogiers. “Hoewel we bijvoorbeeld in Gent op de hulp kunnen rekenen van de hoogste geestelijken.”

Ondertussen is het ook aan ons om het orgaan zo snel mogelijk in het UZA te krijgen. Voor een nier hebben we relatief veel tijd, voor een hart worden kosten noch moeite gespaard. Een privévliegtuig, een helikopter ... Wij hebben contacten met de vliegtuigmaatschappijen en moeten niet schriftelijk bevestigen wanneer we vragen om binnen het uur een vliegtuig voor ons in de lucht te hebben. Dat lukt. Ook na de transplantatie en voor de donorfamilies staan wij klaar. We willen zoveel mogelijk drempels wegwerken. Het is een job vol stress, maar gezonde stress. En het geeft zoveel voldoening als je patiënten, voor, tijdens en na de transplantatie kunt begeleiden. Al eindigt het soms ook eerder. In ons achterhoofd weten we altijd: We can’t save them all. Hoe graag we ook zouden willen.”

GETUIGENIS

Rik kon een nier missen

Cijfers

Er zijn ook donoren die het nog kunnen navertellen. Rik Nys stond in 2004 een nier af aan zijn tienjarig dochtertje Marieke. Vader en dochter hebben een heel bijzondere band.

jaarlijks

200 à 300 donoren

1.234

patiënten op de actieve wachtlijst* nabestaanden weigeren gebruik van de organen van de overledene:

voor 2000

25 %

sinds 2000

15 %

vorig jaar

12 %

*cijfer Eurotransplant

“Marieke is geboren op 4 augustus 1994. Ze leek gezond, maar toen ze goed 2 jaar was, werd duidelijk dat ze nierfalen had. Ze kreeg meteen medicatie, volgde een streng dieet en op haar tiende stonden we voor de keuze: dialyse of transplantatie. Achteraf lijkt het logisch dat je dan als ouder een nier afstaat, maar dat was het niet echt, want in het ziekenhuis mogen ze dat niet als een mogelijkheid aanhalen. Geef je zelf de aanzet, dan krijg je meteen alle medewerking. Het is een jammere regel, want ik merk niet dat ik met één nier verder ga en het scheelt toch in de levenskwaliteit van mijn dochter. Mijn vrouw was ook kandidaat, maar volgens de onderzoeken zou haar lichaam mijn nier beter accepteren. Begin oktober zijn we samen geopereerd. Voor mijn dochter was het toen vijf voor twaalf. Ze had nog hooguit 15 % nierfunctie. Tien dagen later waren we

“Op haar tiende konden we kiezen: dialyse of transplantatie” thuis en de maand erna stond ik al op de skilatten. Ik ben dus heel snel gerecupereerd. Vandaag is Marieke gezond, maar het blijft een zorgenkindje. Ze kan wel eten, sporten en op vakantie gaan wanneer ze maar wil, dus tegenover een dialyse is dit een luxe. Ze is de jongste van 3 kinderen en hoewel we ze allemaal even graag zien en voor iedereen dezelfde wetten gelden, is de band met haar toch apart.” 21

d o ssi er org aan d onatie

GETUIGENIS

Lia verloor twaalf jaar geleden haar dochtertje Gisteren was Kelly jarig. Ze zou 21 geworden zijn. “Dat wordt niet makkelijker”, zegt haar mama. “Hoe ouder ze wordt, hoe moeilijker het is om je ook voor te stellen hoe ze zou zijn. De eerste jaren bleef dat beeld nog wel kloppen.” Lia Van Kempen, haar man en twee andere dochters missen haar nog steeds. En ze denken nog regelmatig aan de organen die van haar gebruikt zijn.

“Onze middelste dochter was bijna 9 toen ze thuis van de trap viel. Ze was een beetje onvoorzichtig bij het spelen. Ik hoorde haar wenen, liep ernaar toe en vroeg haar waar het pijn deed. “Als je niet zegt waar het pijn doet, kan ik niet helpen”, zei ik ongeduldig. Ze probeerde met haar handje naar haar hoofd te gaan, maar zo ver kwam ze niet. Mijn man heeft haar op de zetel gelegd terwijl ik de buurvrouw belde, want die werkte in het ziekenhuis op intensieve zorgen. Een paar minuten later zaten we in de auto. Ik reed, zij hield Kelly op haar schoot. Wachten op een ziekenwagen zou te lang duren. Op de spoeddienst is ze meteen aan de beademing gelegd en toen ze haar kwamen halen om een scan van haar hersenen te maken, zei de dokter al dat ik mij moest voorbereiden op het ergste. Nadien wilde hij haar zo snel mogelijk opereren. ‘Waarschijnlijk komt het niet goed’, zei hij opnieuw. Wij bleven hopen. Een paar uur later spraken we de dokter opnieuw: ‘De deur staat nog op een kier, maar neem toch maar afscheid, want de kans is klein dat ze hier doorheen komt.’ In het begin ging haar hartslag nog omhoog als wij iets tegen haar zeiden, maar een paar uur later was ook dat gedaan. 22

De volgende dag zijn we rond 16u bij de dokters geroepen. Er werd ons gezegd dat ze hersendood was en gevraagd of we haar organen wilden afstaan. Ik had daar die nacht al over nagedacht. Ik voelde dat ik haar zou moeten afgeven, al durfde ik dat tegen niemand te zeggen. Als ze niet bij ons kon blijven, dan kon ze wel andere kinderen helpen, dacht ik. Kelly stond ook altijd voor iedereen klaar, hoe klein ze ook was. Toen de vraag kwam, reageerde mijn man precies zo. ‘Natuurlijk, dat zou Kelly ook willen.’ Maar alleen op voorwaarde dat het netjes zou gebeuren. We vroegen ook of het nog mogelijk was om haar echt vast te houden om afscheid te nemen. Er waren verschillende verpleegsters nodig om haar met al die buisjes en draden op mijn schoot te zetten. Ik heb haar vastgehouden tot ik niet meer kon. Voor dat moment ben ik enorm dankbaar. Na de procedure hebben ze haar terug naar de kamer op intensieve gebracht, die hadden ze speciaal voor ons gehouden. Ik ben heel blij dat we haar daar nog een keer gezien hebben. Alle doorbloeding en kleur is op dat moment weg, de confrontatie is zo groot dat je dit niet in een mortuarium wil meemaken. Nog heel even samen in een menselijke omgeving.”

“Als ze niet bij ons kon blijven, dan kon ze wel andere kinderen helpen” En daarna “We hebben nog geen minuut spijt gehad van onze beslissing. Wij weten dat het hartje naar een kindje in Duitsland ging, de lever ook, de longen naar een meisje in Oostenrijk, één nier naar een Duits jongetje en de andere naar een volwassen man in België. Kelly heeft hen een nieuwe levenskans gegeven. Ik heb me in het ziekenhuis ook in de plaats gesteld van ouders met een ziek kind. Ik was ook een gat in de lucht gesprongen als ik Kelly door zo’n beslissing had mogen houden. Twaalf jaar later is niet alles zomaar vergeten. Het verlies dragen we levenslang mee, maar de donatie ook. In het ziekenhuis is misschien wel alles verteld wat we moesten weten, maar we hadden daar op dat moment geen plaats voor. En hoewel we er nadien altijd welkom waren, voelden wij toch de nood om erover te praten met mensen die hetzelfde hebben meegemaakt. Onder meer om die reden hebben we toen Navado opgericht. We brengen nabestaanden van donoren samen en zijn contactpersoon voor wie met vragen zit.” Meer informatie over de zelfhulpgroep voor nabestaanden van donoren op www.navado.be

z omer p ret

OP KAMP Tekst: Isolde Van den Eynde, fotografie: filip naudts

Op kamp gaan is een groot avontuur voor veel kinderen en jongeren. Het is vaak hét hoogtepunt van hun zomer. Circus, cupcakes maken, op stap met de jeugdbeweging of een hele week sporten. Het aanbod in Vlaanderen is enorm groot. çava? nam deze zomer een kijkje in 4 verschillende kampen. En overal zagen we lachende gezichten.

Whoopie! Een cupcakekamp Cupcakes, whoopie-pies, koekjes … Dat zijn de ingrediënten van het bak-kamp van Idee Kids in Antwerpen. Estelle (7), Dries (7) en Hannah (10) smullen vijf dagen lang van hun

lekkere baksels. “Ik vind alles enorm lekker. Mijn vriendinnetjes Chloé, Lize en Lena likten zelfs de pot deeg uit. Maar ik niet hoor, ik vind dat vies!”, lacht Estelle. “We bakken niet enkel cupcakes, maar we spelen ook spelletjes buiten. Dat vind ik ook heel erg leuk. Mijn papa proefde al van alles wat ik maakte. Volgend jaar wil ik graag terugkomen.”

Hannah is ook enorm enthousiast. “Thuis bak ik vaak cupcakes met mijn oudere zussen. Toen ik zag dat er een cupcakekamp bestond, wilde ik me onmiddellijk inschrijven. Ik at alles zelf op”, gniffelt ze. “Vandaag maken we een schort. Die kan ik dan thuis ook nog dragen. Een mooie herinnering.”

“Als je ’t mij vraagt, Chiro!” De speelclubbers van Chiro Sint-Stefanus uit Massenhoven genieten volop van het mooie weer. Een heus waterballonengevecht ont-

popt zich vlak voor het middagmaal. Tom (10), Ignace (9) en Emma (9) worden belaagd door Siebe terwijl ze poseren. Dit is duidelijk een toffe bende. “Ik zit al 3 jaar in de jeugdbeweging”, vertelt Emma. “Dit is mijn derde kamp met de Chiro en ik kijk er elk jaar enorm naar uit. We hebben al veel

gegeten, gespeeld en gewandeld. Daarnet speelden we nog een quiz, maar mijn team verloor jammer genoeg. De leiding is enorm leuk, maar soms mis ik mijn ouders een beetje. Gisteren heb ik even gehuild, maar vandaag is mijn verdriet voorbij.”

z omer p ret

Nou moe, geef mij maar Kazou! Kazoukampen staan duidelijk voor enthousiasme. Lise (8), Maité (7), Judith (7) en Lucas (7) vertellen honderduit over hun activiteiten op het

CM-kamp in Bredene. “We hebben vooral veel gedanst”, roept Lise uit. “ ’s Ochtends om wakker te worden en ’s avonds leerden we allemaal samen leuke danspasjes. Maar we gingen ook naar het strand en straks gaan we garnalen vissen.” Of ze last heeft van heimwee? “Neen hoor! Ik vind het jammer dat het vrijdag al gedaan is.”

Ook Lucas genoot al volop van het kamp. “Elke avond spelen de monitoren een toneeltje. Dat is echt enorm grappig! We deden al heel wat groepsspelletjes, zoals ‘Duifje’. Het is hier zo fijn dat ik in de zomer enkel op Kazoukamp ga!”, verkondigt hij kordaat.

Kazou, de jeugddienst van CM organiseert fantastische jongerenvakanties. De zomer zit er helaas weer zo goed als op, maar vanaf 5 september kan je je Kazou-wintervakantie al boeken op www.kazou.be. Voor meer info kan je terecht op www.kazou.be, mail kazou.rmt@cm.be of bel 014 40 34 81. 26

Surfen is niet voor doetjes Verschillende surfzeilen kleuren de Blaarmeersen in Gent fel roze, groen en blauw. Jongeren van 13 tot 16 jaar oud maken het meer een weekje onveilig met hun surfplank. Quinten (14) en Max (14) zijn na 3 dagen kamp al zeer bedreven in windsurfen. “Dit is mijn tweede surfkamp”, vertelt Quinten. “Ik ga vaak met mijn familie in Frankrijk surfen. Dankzij zo’n kamp kan ik mijn techniek verbeteren.” Voor Max is het zijn eerste surfervaring, maar hij weet nu al dat hij hier volgende zomer terug zal staan. “De eerste dag was het wat moeilijk om mijn plank en zeil onder controle te houden, maar vandaag lukt het goed. Ik kon wel al vanaf dag één rechtstaan op de plank. Volgend jaar zal ik er nog meer plezier aan kunnen beleven omdat ik dan al een basis heb.”

O p w e g naar lon d en

Winnen is even belangrijk als deelnemen Tekst: Jan verstraete, Fotografie: Filip Naudts

Van 29 augustus tot 9 september geven Belgische atleten het beste van zichzelf tijdens de Paralympische Spelen in Londen. “De Spelen zijn echt een doel voor iedereen”, zegt Steven Van Beylen coördinator topsport bij Parantee vzw. “Er bestaat geen enkel verschil met de valide collegatopsporters. Alleen hebben atleten met een beperking vaak een ruimer netwerk nodig van mensen die een handje toesteken.” “Onderschat hun wil om te winnen niet”, verduidelijkt Steven Van Beylen. “Veel van onze atleten hebben een verworven handicap. Daardoor moesten ze op een bepaald moment hun leven ingrijpend veranderen. Ze hebben drempels moeten overwinnen. Een zwemmer die een amputatie ondergaan heeft, moet zich bijvoorbeeld eerst en vooral durven tonen in het zwembad. In die zin hebben onze atleten al iets extra’s overwonnen en is hun wil heel sterk.” 5 medailles De verwachtingen voor Londen zijn niet minnetjes: 10 plaatsen in de top 5, waarvan 5 medailles. “Namen noemen doe ik niet”, lacht Steven Van Beylen. “Maar de resultaten van onze atleten rechtvaardigen de ambitie. Dankzij meer middelen en een betere omkadering verbeteren de prestaties van onze G-topsporters elk jaar. In 2011 hebben we op wereldniveau het best gescoord sinds tien jaar. In Londen willen we

die trend verder zetten. Paralympische topsport bekijken we sowieso op wereldniveau omdat er in België te weinig concurrentie is.” Een beknopt erelijstje? Zwemster Tamara Medarts behaalde brons op het Europees en het werelkampioenschap. Discuswerper Gino De Keersmaeker is voor de vierde keer regerend wereldkampioen. Sven Decaesstecker is Europees recordhouder en Europees kampioen op de 200 meter wisselslag en haalde brons op de werelkampioenschappen. “Ik vind het knap dat we ook met teamsporten weer in de prijzen vallen, want voor een klein land als België is dat niet zo evident”, zegt Steven Van Beylen. “Het bocciateam met Kirsten Delaender en Pieter Cilissen behaalde zilver op het WK, onze jongens van het rolstoelrugbyteam brons op het Europees kampioenschap.” Even hard trainen Dankzij Parantee kunnen atleten, coaches en begeleiders zich volop toespitsen op het sportieve. lees verder 

“Boccia is heel belangrijk omdat ik iets wil bereiken in mijn leven” Kirsten De Laender, boccia individueel en in pair Ambitie: een medaille en liefst goud

“Onderschat hun wil om te winnen niet”

Boccia is een sport voor rolstoelatleten met een hersenverlamming of een neurologische aandoening. Als je kort door de bocht gaat, kun je boccia vergelijken met petanque. Kirsten is 19 en speelt boccia van toen ze negen jaar was. Ze prijkt intussen op de 5de plaats van de wereldranglijst in de categorie waarbij de atleet gebruik mag maken van een hulpstuk en een assistent. Vader Johan traint evenveel als dochterlief. “Ik ben de armen en de benen van mijn dochter. Voor Kirsten zijn tactiek, concentratie en precisie heel belangrijk”, zegt Johan. “Ik ben heel dankbaar dat mijn werkgever me steunt, waardoor ik tijd heb om veel te trainen. Parantee heeft dan weer alles geregeld met de school van Kirsten.” De inspanningen van het Belgisch pair (Kirsten en Pieter) met hun begeleiders en coach Steven werden beloond met een 4de plaats op het Europees kampioenschap in 2009, een 3de plaats op het WK in 2012 en een 2de plaats op de Wereldcup in 2011. Individueel behaalde Kirsten een derde plaats op het EK in Noorwegen. De verwachtingen voor Londen zijn dan ook hoog gespannen. “Deelnemen in Londen is niet belangrijker dan winnen. Ik wil winnen”, stelt Kirsten meteen duidelijk. “Boccia is heel belangrijk voor mij omdat ik iets wil bereiken in mijn leven.” In Londen komt Kirsten zowel individueel als in pair uit met Pieter Cilissen.

O p w e g naar lon d en

lees verder 

“We zorgen voor het budget, dienen projecten in, brengen mensen bij elkaar, zoeken naar trainers, reserveren oefenplekken. Kortom, we creëren het kader waarbinnen topsport kan plaatsvinden. Want vergis je niet: het deelnemersveld voor de Paralympische Spelen is misschien beperkter, maar om medailles te halen moet je even hard trainen als elke andere topsporter.” In de aanloop naar Londen rusten de Belgische G-topsporters in elk geval niet op hun lauweren. De internationale competities volgen elkaar op: het rugbyteam trekt naar Vancouver, het bocciateam naar het Engelse Cheshire, de tafeltennissers naar Slovenië. “Die intense voorbereiding is alleen mogelijk omdat de meeste at-

leten en soms ook hun ouders minder gaan werken”, verduidelijkt Steven Van Beylen. “Ze nemen loopbaanonderbreking of verkassen naar een job met meer trainingsfaciliteiten. Tijdens het schooljaar maken we afspraken met leerkrachten. Zo zorgen we er bijvoorbeeld voor dat atleten wat kunnen rusten na de ochtendtraining of dat examens worden verplaatst.” Zwemmers, wielrenners en rugbyspelers moeten zich voltijds toeleggen op hun sport als ze willen presteren. De rugbyspelers krijgen bijvoorbeeld een uitkering, terwijl wereldkampioen wielrennen Kris Bosmans en zwemmer Sven Decaesstecker voltijds tewerkgesteld zijn bij Bloso. Supporteren Wat moeten we als supporters weten

over de Spelen? “Je vindt alle info over de atleten en de disciplines op www.supporterparalympics.be”, aldus Steven Van Beylen. “Ook belangrijk: elke sport heeft een aantal specifieke handicapklassen. In het wielrennen heb je bijvoorbeeld handbikes, gewone fietsen en driewielers. In het zwemmen zijn er 14 verschillende klassen. Die onderverdeling is belangrijk voor personen met een handicap die willen sporten. Soms denken ze dat hun handicap te zwaar is om aan sport te doen. Maar er bestaan meer mogelijkheden om (top)sport te doen dan ze denken.”

Met alle vragen over parasport of clubs kun je terecht bij info@parantee.be

Op 17 november 2012 vindt een Talentendag plaats in Leuven. Je kunt er kennis maken met G-(top)sport. Steven Van Beylen: “Sport is extra belangrijk voor personen met een handicap, in het bijzonder voor rolstoelgebruikers. In veel gevallen hebben ze een levenslange revalidatie. Als ze hun conditie niet onderhouden, gaan ze sterk achteruit. Sport is in onze ogen een blijvend onderdeel van het revalidatieproces.”

“1 jaar na mijn ongeval deed ik al mee aan de Spelen in Barcelona” Gino De Keersmaeker: discuswerpen Ambitie: zeg ik niet, ik moet het doen Gino De Keersmaeker traint dagelijks minstens 6 uur om deel te nemen aan zijn ‘voorlaatste’ Spelen. Hij ontdekte het discuswerpen tijdens zijn tienerjaren. Op zijn 21ste kreeg hij een ongeval waardoor hij zijn linkerbeen verloor. “In het ziekenhuis begon ik al te trainen. Een jaar later, dat was in 1992, deed ik mee in Barcelona. 4 jaar later werd ik Olympisch kampioen discuswerpen in Atlanta.” Gino neemt voor de zesde keer deel aan de Olympische Spelen. “In Londen zal ik 42 zijn. Meer dan

vroeger voel ik dat ik naar mijn lichaam moet luisteren. In 1998 gooide ik vier wereldrecords op één wedstrijd. Dat is nu niet meer mogelijk. Maar toch: hoe dichter de Spelen naderen, hoe meer ik dat zalige gevoel krijg en nooit wil stoppen. Daarom zeg ik altijd dat de volgende Spelen mijn ‘voorlaatste’ zijn.” Veel tijd om te praten krijgt Gino niet. Trainer Tony Duchateau, zelf oud-Belgisch kampioen speerwerpen wil dat zijn atleet weer aan de slag gaat: de rotatie moet beter. Gino De Keersmaeker heeft een Bloso-tewerkstellingscontract als topsporter, waardoor hij volop kan trainen. Zenuwen? “Ik doe intussen 20 jaar aan topsport en ben intussen stressbestendig. Eigenlijk heb ik tijdens mijn hele carrière goede resultaten behaald. Alleen Peking 2008 was slecht. Waarom weet ik niet, maar ik weet wel dat ik vorig jaar wereldkampioen ben geworden. Het gaat allemaal goed voor Londen, ik heb zelfvertrouwen. Ik ben alleen bang voor een ontsteking op de stomp van mijn linkerbeen.”

“Zeker 100 landen spelen goalbal. Dat we ons geplaatst hebben is al een prestatie op zich” Johan De Rick: kapitein van het rolstoelrugbyteam Ambitie: de kwartfinales halen Johan De Rick is slechtziende van bij de geboorte. Sinds 2002 is hij lid van de nationale ploeg goalbal. “Als blinde en slechtziende kun je meefietsen op een tandem en atletiek beoefenen, maar voor balsporten val je uit de boot. Daarom vind ik goalbal zo fijn. We spelen met een bal met belletjes. Het gehoor is dus heel belangrijk. Het

is een misvatting dat blinden of slechtzienden beter zouden horen. Ons gehoor is wel beter getraind: het minste geluid kunnen we detecteren – en vooral lokaliseren. Je hebt trouwens op nationaal niveau ook ziende mensen die goalbal spelen. Iedereen draagt namelijk een bril, waardoor hij niks kan zien. Dat vind ik mooi aan goalbal: het is een perfecte integratiesport. Blinden en slechtzienden kunnen zich meten met zienden, terwijl zienden ook eens de wereld van een blinde kunnen ervaren.” Als leraar aardrijkskunde kan Johan wekelijks 12 tot 14 uur vrijmaken om te trainen. “De concurrentie in goalbal is stevig omdat de sport wereldwijd sterk verspreid is. In zeker 100 landen speelt men goalbal, waarbij China, Litouwen en Iran topfavorieten zijn. Dat we ons geplaatst hebben voor deelname in Londen is dus echt wel al een prestatie. Het zou mooi zijn als we de kwartfinales halen.”

8 marathons voor het goede doel Op 14 en 15 september vindt een sportieve primeur plaats. Met zijn 337,56 kilometer wordt de estafettewedstrijd ‘Run to Walk Again’ de langste sportieve uitdaging van België. CM sponsort een team.

Elk deelnemend team bestaat uit lopers en één handbiker. Het af te leggen traject voert van Wuustwezel naar Tongerlo. Die plekken werden niet zomaar gekozen. De start ligt in de woonplaats van sportfenomeen Marc Herremans, die peter is van het evenement. Hinkstapspringster Svetlana Bolshakova is meter. Eindmeet Tongerlo is dan weer de thuisbasis van To Walk Again. Marc Herremans richtte die organisatie in 2003 op. De bedoeling ervan is jongeren en volwassenen met een fysieke beperking te motiveren om te sporten. Meteen is de organisatie het goede doel waarvoor deelnemende

teams 8 marathons afmalen en 3.000 euro inzamelen. Het traject loopt langs revalidatiecentra en scholen voor het buitengewoon onderwijs. Samen grenzen verleggen Lieve Raeymaekers (48) is rolstoelgebonden en de handbiker van het CM-team. Dankzij To Walk Again kreeg ze weer zin in sport, heel veel sport. “Twee jaar geleden volgde ik een initiatie handbiken. Ik nam ook deel aan de on wheels-dagen, waarop je kunt proeven van allerlei sporten. Zwemmen, watersport, skiën en badminton, ik heb er ongelofelijk van genoten. En straks ga ik zeilen!

De medewerkers van To Walk Again focussen op de dingen die ik nog kan. Ze betuttelen je ook nooit en dat vind ik heel fijn. Ze stimuleren je wel om je grenzen te verleggen. Ik dacht bijvoorbeeld dat ik nooit meer zou kunnen fietsen. Nu trek ik er heel vaak met mijn kinderen, vrienden of alleen op uit. Ook sociaal heb ik grenzen verlegd. Via het handbiken kwam ik bijvoorbeeld in contact met valide sporters van de Ekerse atletiekclub Break. Ze nodigden me uit om met hen te trainen. Die integratie en het sociale contact vind ik fantastisch.” Omdat Lieve Raeymaekers iets terug wou doen voor To Walk Again ging ze op zoek naar sponsoring om aan Run To Walk Again deel te nemen. Bij de CM was het bingo en Lieve kon haar CM-team samenstellen. Sportieve CM-medewerkers, atleten van Break en vrienden lopen mee met Lieve. Voor meer info: www.runtowalkagain.be 31

Ru enquĂŞte b r i e k s naam

Werd jij al eens geconfronteerd met grensoverschrijdend seksueel gedrag op het werk?

3322

Rub rieksnaam

Doe mee aan de enquête en maak kans op een ballonvaart voor 5 personen! Je baas die je een vriendschappelijke tik op je kont geeft of seksuele woordspelingen op je loslaat? Mondde dat schouderklopje uit op een seksueel getinte massage of probeerde hij zelfs meer? En worden mannen ook belaagd door hun (vrouwelijke) bazen? Reageer je op deze vorm van machtsmisbruik of klap je dicht? Is grensoverschrijdend seksueel gedrag werkelijk een van de laatste taboes? Laat het ons weten door mee te doen aan onze grote enquête en wie weet ga jij straks met 4 collega’s van de grond. Deelnemen kan tot 1 oktober 2012 op www.cava-enquete.be Foto: © Studio Edelweiss

3333

Be d p la s s en

Van de luier naar het potje Tekst: Isolde van den eynde, Illustratie: frederic lie

Bijna één op de tien kinderen uit de lagere school plast nog regelmatig in bed. Zo’n 6 procent houdt het ook overdag niet droog. Een vaak voorkomend probleem met een grote sociale impact op kinderen. De meeste willen zo snel mogelijk van hun ongemak verlost worden. Maar hoe?

Het is misschien een schrale troost: jouw kind is niet het enige dat in bed plast. Ook de populaire zanger Stromae kampte met dit probleem én hij schreef er het lied ‘Pipi au lit’ over. “Ik plaste in mijn bed tot mijn veertiende. Dat is enorm lang en uiteraard had ik daar complexen over. Met dit nummer wil ik het taboe over bedplassen verminderen.” Dat kinderen hun plasgedrag als peuter niet onder controle hebben, is volkomen normaal. “Volgens de WHO (World Health Organisation) is in bed plassen niet meer gebruikelijk vanaf 5 jaar. Maar volgens mij is op die leeftijd niet iedereen even goed te behandelen en veel kinderen worden daarna toch nog spontaan droog”, beweert professor Johan Vande Walle van het Pediatrisch Uro/ Nefrologisch centrum van het UZ Gent. “Als ouder moet je op dat moment nog niet panikeren. Er is pas een probleem als je kind op 6 jaar nog elke nacht in bed plast en overdag natte broekjes heeft. De kans dat het bedplassen op die leeftijd spontaan stopt is 1 op 2. Vanaf dan moet je als ouder zeker ingrijpen. Zonder de juiste behandeling loopt 5 procent van de 7-jarigen het risico om z’n hele leven een bedplasser te zijn.” Sociale impact Blijven slapen bij een speelkameraadje, op kamp gaan met de jeugdbeweging en zelfs naar school gaan … Het bezorgt je kind stress als het een plasprobleem heeft. Omdat het er zich voor schaamt, zal het zulke activiteiten uit de weg gaan. De sociale gevolgen kunnen groot zijn. “Yohan is nu 7 jaar en hij is droog”, vertelt zijn moeder Mariska trots. “We hebben zijn bedplassen onmiddellijk aangepakt. Yohan heeft een introvert karakter én hij heeft 34

rood haar. Een ideaal slachtoffer om gepest te worden. Voeg daar nog eens een plasprobleem aan toe en je krijgt gegarandeerd heibel. Mijn man en ik zijn beiden gepest geweest, dus we weten hoe snel dat gebeurt. En uiteraard willen we niet dat ons kind dat moet meemaken. Op het einde van de derde kleuterklas plaste Yohan vaak in zijn broek. Zijn klasgenootjes scholden vaak dat hij stonk. Het raakte hem niet echt, maar het staat als een paal boven water dat dit zijn karakter beïnvloedde”, aldus Mariska Jacobs. “Zijn jongere zusje – die nooit bedplasproblemen had – noemde hem ooit een baby. Dat trof hem wel, vooral omdat ze zeer goed overeenkomen.” De reden is medisch “In tegenstelling tot wat velen denken, is de oorzaak zelden psychologisch”, verklaart professor Vande Walle. “Bepaalde emoties kunnen het probleem wel versterken. Maar meestal is de reden medisch. Erfelijkheid speelt daarentegen wel een rol. Als een van de ouders in bed plaste, is er 50 procent kans dat het kind ook in bed zal plassen. Als ze allebei bedplasproblemen hadden, dan is er 75 procent kans dat de kinderen er ook last van zullen hebben.” Er zijn drie grote oorzaken te onderscheiden. “Een eerste oorzaak is dat sommige kinderen er niet in slagen om op te staan bij een volle blaas. Ze ontwaken niet. Vele ouders denken dat hun zoon of dochter daarom te diep slaapt. Maar niets is minder waar. Recent onderzoek in ons centrum toonde zelfs aan dat kinderen die in bed plassen, minder goed slapen. Een tweede oorzaak is dat de blaas

Be d p la s s en

“Zonder de juiste behandeling loopt 5 procent van de 7-jarigen het risico om z’n hele leven een bedplasser te zijn” van je kind niet goed functioneert. Dat wordt vaak een zenuwachtige of onstabiele blaas genoemd. Tenslotte kan je kind ’s nachts een te hoge urineproductie hebben. Normaalgezien stopt die productie ’s nachts, maar bij een storing maakt het kind meer urine dan de blaas aankan. De oorzaak van het bedplasprobleem kan ook een combinatie van deze drie factoren zijn. Enkel de dokter kan uitmaken wat het precies is. Een zoektocht naar informatie en oplossingen op het internet is niet genoeg om het probleem aan te pakken.”

is Yohan zo goed als droog. We mogen dat nog niet van de daken schreeuwen: pas na een jaar zonder ongelukjes, is Yohan officieel geen bedplasser meer.” (lacht)

Kazou organiseert vakanties voor kinderen van 8 tot 12 jaar die nog steeds in bed plassen

Goed nieuws: er zijn oplossingen “Voor elke patiënt moet de oorzaak goed worden vastgesteld, voordat het bedplassen behandeld kan worden”, benadrukt professor Vande Walle. “Gedragsbeïnvloedende behandelingen zoals een wektraining, het positief stimuleren, plaswekkers en droogbedtrainingen worden vaak gebruikt om het kind droog te krijgen.” Mariska Jacobs: ”Vorig jaar raadpleegden we voor de eerste keer een specialist. Hij raadde ons aan om tijdens onze vakantie een beloning in te voeren om het plasprobleem van Yohan op te lossen. Als Yohan geen ongelukje had, mocht hij met zijn favoriete speelgoed - Nintendo - spelen. Ik moet bekennen dat dit beloonsysteem zijn vruchten afwierp. Maar we moesten hem ook echt trainen: op regelmatige basis moest hij drinken, bijna om de 2 uur. En we hielden bij hoeveel hij dronk en hoe vaak hij naar het toilet ging. Hij mistte blijkbaar ritme in zijn drink– en plasgedrag. Als hij ‘s nachts een ongelukje had, moest hij tegen de volgende avond een wachtwoord verzinnen. Dat wachtwoord moest hij onthouden en wanneer hij ’s nachts ging plassen moest hij het luidop uitspreken. ’s Morgens moest hij dat woord opnieuw aan mij vertellen. Op die manier vestigden we de aandacht op nachtelijke wc-bezoekjes. We maakten het wekken voor het plassen belangrijk. Een wachtwoord helpt om er zeker van te zijn dat hij wakker is. En het werkte, want vandaag 36

Als deze behandelingen niet werken, kan je kind ook geholpen worden door medicijnen. “Is de blaas niet te klein en ze dus niet meer kan rekken of wordt er te veel urine aangemaakt, dan kunnen medicijnen dit oplossen”, aldus professor Vande Walle.

En als het de spuigaten uitloopt: op bedplasvakantie? Bart Valcke is hoofdmonitor van de Kazou Bedplasvakantie. “Wij organiseren die vakanties voor kinderen van 8 tot 12 jaar die nog steeds in bed plassen. Opgeleide monitoren organiseren leuke activiteiten en een dokter volgt per kind het probleem op. Samen met het UZ Gent helpen we kinderen die in hun broek of in bed plassen om droog te worden. Het is eigenlijk een jeugdkamp zoals ieder ander kamp, maar we koppelen het nuttige aan het aangename. Het grootste verschil is dat tijdens de vakantie een dokter drie maal langskomt om de kinderen te onderzoeken en dat de activiteiten vaker moeten worden stilgelegd voor een plaspauze.”

“We trainen de blaas van elk kind. Ze moeten overdag veel drinken en hun plasje zo lang mogelijk proberen ophouden. Op die manier wordt hun blaas groter. De kinderen steunen elkaar echt om het wc-bezoek nog even uit te stellen. Dat is mooi om te zien. Als je kind thuis al een goede blaastraining onderging, gebruiken we vaak een plaswekker. Dat is een speciale wekker die via elektroden met een speciaal onderbroekje verbonden is. Bij de eerste urinedruppels gaat de wekker af. Het kind wordt wakker en kan toch nog naar het toilet rennen.” Een plasdagboek brengt de ouders na het kamp op de hoogte van de vorderingen van hun kind. “Tijdens het kamp houden we statistieken bij van hun drink– en plasgedrag”, aldus Bart.

“We trainen de blaas van elk kind. Ze moeten overdag veel drinken en hun plasje zo lang mogelijk proberen ophouden” “Zowel de dokter als de ouders krijgen die te zien. Na het kamp is er een gezamenlijk moment waarin de behandelingen en de evolutie worden uitgelegd. De resultaten zijn indrukwekkend. Wat de kinderen na 10 dagen kamp bereiken, behalen ze thuis pas na 5 of 6 maanden.” “Het voordeel van zo’n bedplasvakantie is dat er geen taboe heerst. Iedereen kampt met hetzelfde probleem. Kinderen van 8 tot 12 jaar schamen zich vaak omdat het op die leeftijd niet veel meer voorkomt. Op een normaal kamp moeten de ouders de monitoren of leiding op de hoogte brengen en zij moeten dit discreet behandelen. We creëren op kamp een positieve sfeer, zodat er openlijk over gesproken kan worden. En dat stimuleert de kinderen om aan hun plasprobleem te werken.”

Meer info www.drogenachten.be www.stopbedplassen.be

Thuiszorgwinkel Ouders van kinderen die moeite hebben om ’s nachts droog te worden, kunnen in de Thuiszorgwinkel terecht voor een draadloze plaswekker. Het is een comfortabel en doeltreffend systeem. De wekker kan worden gehuurd, de bijhorende broekjes dien je aan te kopen. Voor meer informatie omtrent de prijzen en voorwaarden kan je steeds terecht in de Thuiszorgwinkel. www.thuiszorgwinkel.be

“Terug makkelijk de trap op en af. Dankzij m’n traplift van ThyssenKrupp Encasa.”

ThyssenK rupp heet voor Monolift taan

THYSSEN KRUPP E Uw partne

r voor

Onbezorgd blijven genieten van het comfort en de privacy van uw eigen huis? Daar staat geen leeftijd meer op. Een traplift van ThyssenKrupp Encasa brengt iedereen veilig en comfortabel naar boven. Over verschillende verdiepingen. Zelfs al is uw trap erg smal, steil of hebt u een wenteltrap. En dat allemaal dankzij onze unieke monorail. Die is niet alleen veilig en elegant, maar past ook in ieder interieur. Kortom, met een traplift van ThyssenKrupp Encasa blijft alles bij het oude. Behalve natuurlijk het gemak waarmee u voortaan de trap op en af gaat!

Eenvoudig te bedienen!

vend Vraag vrijblij maat. een offerte op jn

i r m rt Vooomfo c

Bel gratis

0800 94 365 www.tk-traplift.be

Ontvang nu uw gratis documentatiepakket!

NCASA

wonen in comfortabel eige Een leven n huis. lang!

resu ltaten enquĂŞte

HOE GELUKKIG BEN JIJ IN JE RELATIE? Tekst: Femke Coopmans, fotografie: studio Edelweiss

Wij vertellen ons allerliefste liefje alles wat hij wil weten. Ook wat hij niet per se wil horen. Het is ons beste maatje, werkelijk alles is bespreekbaar, we maken elkaars zinnen af ... De perfecte relatie, niet? Of toch in onze dromen. En jullie?

70 %

VINDT ZIJN RELATIE PERFECT

66 %

ZOU OPNIEUW VOOR DEZELFDE PARTNER KIEZEN

79 %

ZEGT NOG STEEDS VERLIEFD TE ZIJN

63,5 % VOELT ZICH GELUKKIG

(WAARVAN 19 % ZELFS DOLGELUKKIG)

77 %

VOOR IS DE PARTNER TEGELIJK DE BESTE VRIEND

554 mannen vulden onze enquête in en 1466 vrouwen. Het is dus duidelijk wie zich het meest aangetrokken voelt tot een titel als ‘hoe gelukkig ben jij in je relatie?’. Maar verder valt het prof. dr. em. Alfons Vansteenwegen (jarenlang voorzitter van het Instituut voor Familiale en Seksuologische Wetenschappen aan de K.U.Leuven) vooral op dat er weinig verschillen zijn tussen hem en haar: “Ik heb geen uitgebreide toets gedaan, maar ik zie niets dat echt significant is. Mannen zijn een tikkeltje duidelijker over het belang van seks voor een goede relatie. Ze hebben iets meer geheimen, zeggen iets vaker dat ze niet jaloers zijn en zouden bij problemen samen blijven. Dat laatste is bekend: mannen hebben het moeilijker zonder vaste relatie, ze hertrouwen ook vaker na een scheiding. De grootste verschillen zie ik bij de ‘gelukkigmakers’. Bijna allemaal scoren ze vooral bij vrouwen goed: complimenten, verrassingen, etentjes, zaken opofferen, ideeën steunen, extra aandacht geven ... Het zijn allemaal manieren om vrouwen gelukkig te maken. Bij mannen zijn er maar twee uitschieters: seks en met rust gelaten worden.” Ook belangrijk om te weten als je de cijfers van de enquête bekijkt: 90 % van de deelnemers heeft een vaste relatie, 77 % woont samen. Leeftijden gaan van 7 tot 78, met het gemiddelde op 40 jaar. Bedgeheimen Eén ding is heel duidelijk, de grote meerderheid voelt zich goed: • 70 % vindt zijn relatie perfect; • 66 % zou opnieuw voor dezelfde partner kiezen;

• 79 % zegt nog steeds verliefd te zijn (al denkt prof. Vansteenwegen niet dat het hier altijd om de passionele extreme verliefdheid van de beginperiode gaat); • 63,5 % voelt zich gelukkig (waarvan 19 % zelfs dolgelukkig); • Voor 77 % is de partner tegelijk de beste vriend. En dan begint het. Van de 2000 mensen die de enquête invulden, zegt 45 % dat goed kunnen praten het allerbelangrijkste is in een relatie. Meer nog dan trouw (26 %), gelijke interesses (11 %), romantiek (4 %) of seks (2 %). Voor bijna drie kwart is ook alles bespreekbaar, maar wanneer de vragenlijst peilt naar moeilijkere onderwerpen, zijn er toch wel een paar die terugkeren. Hier en daar hangen er taboes over vorige relaties, over toekomstplannen, over kinderen (met een

Een relatie? U zegt? De relatietherapeuten zien een relatie als een unieke verbinding tussen twee mensen. Zij worden al dan niet verliefd en willen samen verder op pad. “Dat vraagt een serieus engagement en verantwoordelijkheidsgevoel”, zeggen Kries Van Damme en Bernadette Bertin. “Je zegt tegen elkaar: ik wil er voor jou zijn zonder mezelf te verliezen en ik wil jou leren kennen en stimuleren om te worden wie jij bent. Aantrekkingskracht en liefde vormen de cement in zo’n relatie. Als wij in onze praktijk aan een koppel vragen: “Op wie ben je eigenlijk verliefd geworden?”, dan zien we ze naar elkaar kijken. Ze beginnen te lachen en denken terug aan de ervaringen van hun eerste ontmoetingen. Dikwijls gaat het om een fysieke aantrekkingskracht die het koppel een tintelende uitstraling geeft. Het is een chemie die moeilijk te vatten is.”

resu ltaten enquête

WAT IS VOOR JOU HET BELANGRIJKSTE IN EEN RELATIE? GOED KUNNEN PRATEN

TROUW

GELIJKE INTERESSES

ROMANTIEK

SEKS

45 % 26 % 11 % 4 % 2 % extra bezorgdheid om de kinderen uit vorige relaties), over de schoonouders en een moeilijk punt blijft seks. Relatietherapeuten Kries Van Damme en Bernadette Bertin kennen het uit hun praktijk: “Wij vinden het belangrijk seks

vooraf moeten niet altijd en seks om de seks of om een nieuw experiment uit te proberen kan ook wel eens. Terwijl we daar op een rustige manier over praten, komen we dikwijls bij de dieper liggende problemen van het koppel.”

“Complementariteit kan zeer aantrekkelijk zijn maar na een tijdje kunnen die verschillen een bron van ergernis worden” te zien in een ruimere context, het gaat niet enkel om de daad op zich. Het is duidelijk dat mannen de stimulans vooraf makkelijker kunnen overslaan dan vrouwen. Wij zien in de relatietherapie zowel bij mannen als bij vrouwen frustraties rond hun intieme en seksuele behoeften. We stimuleren hen dan om door de angst heen te breken en hun seksuele verlangens met elkaar te delen zodat ze allebei tot een bevredigend intiem contact komen. Vaak herschrijven we daarbij ook verkeerde ideeën over seks. Klaarkomen op hetzelfde moment hoeft niet steeds, natuurlijk mag de vrouw het initiatief nemen, een romantische avond of een goed gesprek 40

Een stukje van jezelf Professor Vansteenwegen wijst graag op het aantal positieve reacties op de stelling ‘Mijn partner maakt me compleet’. ‘77 %, en dat met de huidige opvoedingsidealen van autonomie en zelfstandigheid’. Relatietherapeuten Kries Van Damme en Bernadette Bertin zien ook dat we ondanks de tijdsgeest nood hebben aan hechting: “Niet alleen goed kunnen praten is belangrijk, maar ook trouw, gelijke interesses, vertrouwen, eerlijkheid, knuffels, luisteren, liefde tonen en tijd investeren in de relatie. Hun partner maakt hen gelukkig met complimentjes, steun en bevestiging. Anderzijds geven ze ook

aan dat respect en vrijheid belangrijk zijn. De ander mag zijn wie hij of zij is. Identiteit en hechting mag je dan ook niet zomaar tegenover elkaar zetten; een gepaste balans tussen beide is belangrijk”! De therapeuten gaan nog een stapje verder: “Volgens de Griekse

Tips van de relatietherapeuten:

1. Neem minstens een keer per week de tijd om met elkaar te praten over wat je bezig houdt. 2. Een knuffel, een kus, een knipoog zijn soms veel belangrijker dan woorden. 3. Luister zonder vooroordelen. Luisteren is veel belangrijker dan oplossingen zoeken. 4. Verras elkaar af en toe een keertje. 5. Verlies de humor en luchtigheid niet uit het oog. 6. Maak praktische afspraken over huishoudelijke taken. 7. Respecteer de loyaliteiten die de ander heeft door wat hij of zij al meemaakte. 8. Durf verschillend te zijn en respecteer dat ook van je partner. 9. Maak duidelijk wat jij nodig hebt om te voelen dat je partner er voor jou is. 10. Zoek een goed evenwicht tussen zelfstandigheid en verbondenheid. Je moet jezelf kunnen zijn terwijl je je tegelijk ook verbonden voelt.

filosoof Plato splitsten de goden van de Olympus de mens in twee. Sindsdien zijn de twee helften op zoek naar elkaar om weer één geheel te worden. Wij merken dat ook in onze praktijk. Hij zegt: ‘Ik voelde me aangetrokken tot haar dynamiek en levendigheid.’ Zij zegt: ‘Ik hield van zijn rust.’ Hij zegt: ‘Zij kan zo goed luisteren en zorgen.’ Zij werd verliefd op zijn autonomie en zelfstandigheid. Je valt met andere woorden op iemand met eigenschappen die je zelf minder ontwikkeld hebt. Oorspronkelijk kan die complementariteit zeer aantrekkelijk zijn en goed werken. Doordat ze zo goed op elkaar inhaken, gaan ze die eigenschappen bij elkaar nog versterken. Maar na een tijdje kunnen die verschillen een bron van ergernis worden. Hij verwijt haar dat ze nooit tot rust kan komen en zij vindt hem te bezadigd. Zijn autonomie wordt onverschilligheid en haar zorg wordt bemoeizucht. Wanneer de ergernissen te lang aanhouden, komen partners terecht in een ‘duivelse dans’ van verwijten. In ons eerste gesprek vragen wij altijd tot welke eigenschappen van elkaar partners zich aangetrokken voelden. Kun jij een geheim bewaren? De mannen die deze enquête invulden zijn hun lief trouwer (12 % heeft zijn partner ooit bedrogen) dan eerdere wetenschappelijke onderzoeken van hen verwachten (24 % zou wel eens in de fout gaan). De vrouwen iets minder trouw (16 % schaatste scheef, ander onderzoek heeft het over 12 %). Relatietherapeuten Kries Van Damme en Bernadette Bertin zien in de extra antwoorden dat het in elk geval een onderwerp is waar mensen mee bezig zijn. Ze geven mee dat ‘een derde’ in een relatie vele betekenissen kan hebben: • Een aanvulling van een gemis of tekort in de huidige relatie; • Een manier om de partner onder druk te zetten om te veranderen;

“Kom hier, mijn ...” Er zijn van die koosnaampjes waarbij je je ongewild meteen hele slaapkamertaferelen voorstelt, andere zijn vertederend mooi, of nogal ... euh ... ongewoon. Naast alle zoetjes, schatjes, biekes en bollekes, mollekes, choukes, loukes en poepkes, keppes en konijntjes, is er ook een origineler repertoire. Een greep uit jullie antwoorden:

Blontfijntje, Bolbeer, Bollekewol, Floefie, Foempie, Godinnevrouwtje, Grommit, Hebbeding, Indiaantje, Koekoeksklokje, Lekker wijf, Liefde van mijn leven, Liefhart, Lulletje, Mijn held, Mooierd, Reusje, Scheetsesloater, Sjoepetoe, Smoefelpotje, Tiger, Tsjoependoeleke, Zouzou

• Ontrouw betaald zetten; • Een test om na te gaan in welke mate je nog aantrekkelijk bent voor anderen; • Vrijheid en onafhankelijkheid willen beleven. Gewoon voor de fun dus. • Een shockelement om los te breken uit de bezitterigheid. • Soms is het een surplus in een relatie of hoort het bij een levensfase zoals de midlifecrisis. “Ontrouw komt niet steeds uit de lucht vallen, maar zorgt meestal wel voor kwetsuren in de relatie. Het vergt een goed begeleid proces van spijt bekennen, vergeven en een nieuwe start nemen”, zeggen de therapeutes. Tot de dood ons scheidt Exact een derde van de respondenten zegt samen te willen blijven, ook al zijn ze niet gelukkig. Twee derde houdt het dus liever voor bekeken en terwijl professor Alfons Vansteenwegen dat erg veel vindt, zijn de relatietherapeuten milder. Zij zijn vooral blij met enkele

van de redenen om toch samen te blijven. “Mensen kunnen een relatiecrisis relativeren en geloven dat ze eraan kunnen werken. De boodschap dat liefde een werkwoord is, is dus goed doorgesijpeld.” We blijven samen uit hoop op betere tijden, om de ander geen pijn te doen, omdat we elkaar eeuwige trouw beloofden. Voor de liefde. En voor de kinderen. Meer dan 60 % heeft er stiekem wel eens aan gedacht om uit elkaar te gaan. En toch, als ze opnieuw konden beginnen, zou maar liefst 88 % dat met dezelfde partner willen doen.

Alfons Vansteenwegen, M&F Impuls bvba, Slijkstraat 5, 3212 Pellenberg , Alfons.vansteenwegen@med.kuleuven.be Relatietherapeuten Kries Van Damme en Bernadette Bertin zijn verbonden aan groepspraktijk “De Verbinding” te Ruiselede (groepspraktijkdeverbinding.be). Bernadette heeft daarnaast een privépraktijk in Lochristi bij Gent.

Hoo g sen s i t i v i tei t

Van

klacht

naar

kracht Tekst: Jan Verstraete, fotografie: Shutterstock

Opgelet, dit artikel kan je leven veranderen. Hoogsensitiviteit komt namelijk voor bij 1 op 5 mensen. Zeker hoogsensitieve volwassenen leven vaak met het gevoel dat er iets schort met hen. Maar wat, daar kunnen ze niet precies de vinger op leggen. In het dagelijkse leven investeren ze heel veel energie om zich zoveel mogelijk aan te passen aan verwachtingen van andere mensen. Zichzelf cijferen ze dan helemaal weg. Sabine Vanquaillie van vzw Sensitief helpt hoogsensitieve kinderen en leert volwassenen leven met hun hoogsensitieve sterktes.

Wat is hoogsensitiviteit? Sabine Vanquaillie: â&#x20AC;&#x153;Het gaat om een karaktereigenschap die je kunt omschrijven als diepgevoeligheid of fijngevoeligheid. Het is met andere woorden iets dat je bent. Hoogsensitiveit is geen ziekte, maar je kunt wel ziek, angstig of gedeprimeerd worden als je niet de persoon mag zijn die je in essentie bent. In essentie is een hoogsensitieve persoon uitgerust met een bepaalde â&#x20AC;&#x2DC;hardwareâ&#x20AC;&#x2122; die ervoor zorgt dat je meer prikkels uit de omgeving waarneemt. Die prikkels verwerk je ook intenser en dieper. Hoogsensitieve mensen hebben bijvoorbeeld een sterk ontwikkeld reukvermogen en/of gehoor. Ze kunnen last hebben van constante geluiden zoals van een airco of ijskast, of van de vele geluiden in een restaurant. Sommige personen hebben dan weer last van de naden of de etiketjes in hun kledij. Voor de omgeving zijn deze zaken soms moeilijk te begrijpen. Die probeert dan oplossingen te vinden 43

Hoo g sens i t i v i tei t

“Stilstaan bij de dingen doet ze voorbijgaan. Voorbijgaan aan de dingen doet ze stilstaan.” 3 tips van Sabine voor ouders met hoogsensitieve kinderen

Sabine Vanquaillie van vzw Sensitief

zoals afleiding, in de overtuiging dat de klacht zal overgaan. Maar dat is helaas niet zo. Het is en blijft iets storend voor de persoon en het zal lastig blijven. De etiketjes kun je dus beter wegknippen als het kind er iets van zegt. Andere hoogsensitieve personen pikken intuïtief of mentaal veel meer op, waardoor ze bijvoorbeeld eerder uitdagingen en mogelijkheden gaan voorzien dan anderen. De verschillende kenmerken kunnen in combinaties voorkomen maar hoeven ook niet allemaal voor te komen.” Zijn er nog opvallende kenmerken waaraan ouders kunnen merken dat hun kind hoogsensitief is? Sabine Vanquaillie: “Drie zaken springen eruit: empathie, verbondenheid en intuïtie. Deze zijn sterk ontwikkeld. Empathie betekent dat het kind de dingen heel goed aanvoelt bij een ander. Doordat het alles opmerkt, kan 44

1. Toon dat de reactie van het kind er mag zijn. Je erkent zijn gedachten en behoeften door die gewoon te ‘ontvangen’. Bijvoorbeeld door te herhalen wat het kind zegt: ‘Ach zo, je wilt dit rokje niet dragen voor het feest?’ 2. Je hoeft de behoefte niet meteen in te vullen. Als er iets niet kan, dan moet je dat als ouder aangeven. Bij het voorbeeld van het rokje, kun je na het ontvangen van de opmerking op zoek gaan naar de intentie. ‘Wat maakt dat je het rokje niet wil dragen?’ ‘Omdat ik een rokje wil dat draait als ik dans.’ Door te vragen naar de intentie krijg je als ouder inzicht in waar het echt om gaat. Zo kom je tot betere oplossingen. 3. Hoogsensitieve kinderen zijn zeer wijs en hebben behoefte aan autonomie om hun wijsheid te benutten. Geef ze daarom een keuzemogelijkheid binnen wat jij wil bereiken. Bijvoorbeeld: ‘Ga jij je tanden poetsen voor je halfuurtje televisie of erna?’

het veel verbanden leggen en is het heel creatief. Ten tweede geeft het blijk van een groot wij-gevoel. De nood aan samenhang en harmonie is sterk. Het kind voelt zich ook verantwoordelijk om de samenhang te behouden in de klas, de vriendenkring en de maatschappij. Doordat het plichtsbewust is, wil het graag goed doen voor de groep. Als goede teamspeler krijgt een hoogsensitief kind wel te maken met een grote valkuil: het schuldgevoel als het iets niet kan waarmaken voor de ander. Tenslotte zorgt een sterke intuïtie ervoor dat het kind zelf weet wat goed voor hem is. Daardoor komt het vaak eigenwijs over, wat confronterend kan zijn voor de omgeving.” Hoe kunnen ouders op een verstandige manier omgaan met de eigenwijsheid van een hoogsensitief kind? Je kunt het toch niet altijd gelijk geven? Sabine Vanquaillie: “Het is heel belangrijk dat je als volwassene door het eigenwijze gedrag heen kijkt en dat je zoekt naar wat het kind eigenlijk wil zeggen. Een voorbeeld uit de praktijk: een hoogsensitieve jongen komt thuis met 0 op 20 voor een taak. Wat blijkt? De klas was rumoerig geweest en de juf had alle leerlingen daarom een extra taak gegeven. De jongen had niet deelgenomen aan het kabaal en vond daardoor dat hij de taak niet moest maken. Hij vond het niet eerlijk. Je zult zien dat het gedrag van hoogsensitieve kinderen vaak wordt gestuurd door es-

sentiële waarden zoals echtheid, gelijkwaardigheid en eerlijkheid. Voor hen zijn die waarden het belangrijkst. Een nul was minder erg dan iets te moeten doen dat niet klopte.” Innerlijk kompas Is er een handleiding voor ouders met hoogsensitieve kinderen? Sabine Vanquaillie: “Eigenlijk komt het erop neer dat het kind de kans moet krijgen om te zijn wie het is. Problemen ontstaan wanneer men het kind probeert te veranderen, want dan gaat het aan zichzelf twijfelen. Ouders vinden bijvoorbeeld dat ze hun kind moeten harden, omdat het te goed en te soft zou zijn voor de harde buitenwereld. Ze denken dat de gedragingen van de kinderen voorbij zullen gaan door ze te negeren. Het tegendeel is waar: stilstaan bij een situatie doet ze voorbijgaan, voorbijgaan aan een situatie doet ze stilstaan. Hoe goed de bedoelingen van de ouders ook zijn, hun kind krijgt dan eigenlijk de boodschap dat het niet mag zijn wie het is en het gaat de ouders tegenwerken. Of het gaat zichzelf afwijzen en zal om die reden heel veel bevestiging nodig hebben. Hoe massaal de bevestiging ook is, ze zal nooit volstaan. Het kind zal ook heel emotioneel reageren en in uitersten vervallen: zich extreem terugtrekken, of zich extreem proberen te bewijzen. Dit zijn niet de symptomen van hoogsensitiviteit, maar van een verkeerde benadering ervan. Een goede benadering is er een die leidt tot een beter contact met zichzelf en elkaar. Je doet hoogsensitieve kinderen groeien door hen te horen, zien, begrijpen, geloven. Ze leren daardoor voelen wat ze nodig hebben, het te uiten en te vertrouwen dat ze het mógen voelen en uiten. Dat geeft een goed contact en een sterke eigenwaarde. Dé wapens bij uitstek in een wereld vol uitdagingen.”

Waar kunnen leerkrachten en werkgevers op letten? Hoogsensitieve mensen lijken lange tenen te hebben. Het lijkt alsof ze moeilijk kritiek kunnen verdragen, maar dat komt omdat ze al heel kritisch zijn voor zichzelf. Kritiek van buitenaf komt daar nog eens bovenop. Indien je feedback wil geven, zie en benoem dan eerst en vooral de goede intentie die achter hun gedrag zit. En dan kun je aan de hoogsensitieve persoon alles zeggen. Doordat hij extra ontvankelijk is voor prikkels, zou de hoogsensitieve persoon vatbaar zijn voor overprikkeling. De oplossing is het inlassen van prikkelarme pauzes. Op school kunnen kinderen last hebben van rumoerige klassen, het lawaai in refters, turnzalen, zwembaden en speelplaatsen. Het helpt om ze een plaats te geven aan een rustige zijkant. Als leerkracht kun je ze ook toestemming geven om tijdens de speeltijd vroeger naar de rustige klas terug te keren. Zorgen dat ze thuis kunnen eten of op een andere rustige plek is ook een tip. Sommige kinderen zetten een koptelefoon op om zich af te schermen van geluid als ze examens maken. Soms verwarren mensen hoogsensitiviteit met autisme en/of ADHD. Dat komt omdat hoogsensitieve mensen die overprikkeld zijn zich gaan terug trekken om te ‘ontprikkelen’. Als die mogelijkheid niet bestaat, gaan ze heel druk doen. In een overprikkelde situatie is het terugtrekken een gezonde reactie op een voor hen ongezonde situatie. Hoogsensitieve personen denken sneller maar handelen trager omdat ze meer aspecten opmerken en in overweging nemen en ook omdat ze het vooral heel goed willen doen. Bij het maken van een toets kunnen ze bovendien ook nog afgeleid zijn door het geschuifel en de spanningen van anderen in de klas, waardoor ze later in actie schieten. Daarom kan het belangrijk zijn om ze extra tijd te geven.

Hoo g sens i t i v i tei t

“Mijn kind is hooggevoelig” Ilse Van den Daele en Linda T’Kindt Dit boek geeft een antwoord op vragen waarmee hoogsensitieve kinderen en hun omgeving geconfronteerd worden. Wat is hooggevoeligheid precies? Wat zijn de signalen? Hoe pak je hooggevoelige kinderen het beste aan? De auteurs vertrekken daarbij vanuit de talenten van het kind en tonen aan hoe je het zelfvertrouwen van een hooggevoelig kind kan versterken zodat het beter leert omgaan met prikkels van buitenaf. De vele praktijkvoorbeelden, praktische tips en concrete adviezen voor thuis en op school maken van ‘Mijn kind is hooggevoelig’ een ideale basisgids voor ouders, leerkrachten en hulpverleners. Ilse Van den Daele is oprichter en voorzitter van de Vlaamse vereniging voor Hooggevoelige Personen (HSP Vlaanderen). Linda T’Kindt is gezinswetenschapster en begeleidde vele hoogsensitieve kinderen.

Via de webshop van Uitgeverij Lannoo kan je dit boek nu kopen met 2 euro korting*. Surf hiervoor naar www.lannooshop.be/cava. In plaats van €19,99 betaal je nu slechts €17,99 inclusief gratis verzending. * De korting: (1) is enkel geldig via de webshop van de uitgeverij en dus niet in de reguliere boekhandel; (2) wordt verrekend nadat je het boek in de webshop hebt toegevoegd aan je Winkelmandje (3) geldt enkel indien je gebruik maakt van het bovenstaande actie-webadres.

Hebben volwassenen die diepgevoelig zijn andere kenmerken? Sabine Vanquaillie: “Neen. Alleen hebben ze zich vaak zodanig aangepast aan wat de omgeving en de buitenwereld als normaal beschouwen, dat ze de mogelijke sterktes van hoogsensitiviteit niet meer als zodanig ervaren.” Hoe kun je op een positieve manier omgaan met je hoogsensitiveit? Sabine Vanquaillie: “Veel volwassenen die bij mij op therapie komen, kampen met ongeveer hetzelfde probleem. Als kind werd hun wijsheid ontkend. Hun ouders reageerden bijvoorbeeld af46

wijzend met vragen zoals ‘Wat zeg je nu?’ of ‘Dat moet je niet erg vinden!’ Dat zorgt ervoor dat het kind op den duur zijn zelfvertrouwen verliest. Hij begint te geloven dat wat hij zo precies aanvoelt, niet klopt. Hij verliest het contact met zichzelf en gaat zichzelf volledig op de ander afstemmen. Zo wordt hij sterk afhankelijk van de reacties van anderen. Sensitiviteitscoaching bestaat er meestal in om ervoor te zorgen dat de mensen de verbinding weer aangaan met zichzelf en dat hun zo sterke innerlijke kompas opnieuw geactiveerd wordt. Dan voelen ze na een poos weer wat goed is voor

hen en dan maakt het veel minder uit wat de ander van hen denkt.” Gigantische zachte kracht Bent u hoogsensitief? Sabine Vanquaillie: “Dat ben ik. Ik heb altijd ervaren dat ik oké was maar net iets anders. Ik dacht langer en dieper na over de dingen, stond meer stil bij gevoelens, had een grotere nood aan verbondenheid. Als er iets niet lukte in een team, dan zocht ik naar de verklaring en probeerde ik mezelf en anderen aan te passen zodat het wel zou werken. Ik was heel afhankelijk van de blijdschap, bevestiging en medewerking van anderen. Ik heb intussen geleerd om me af te vragen wat ik zelf voel en wat ik nodig heb. Die houding heeft mijn leven echt veranderd.” Wat zijn volgens u de voordelen van hoogsensitiviteit? Sabine Vanquaillie: “Het is een gigantische, zachte kracht. Je kunt sneller problemen en risico’s detecteren, verbanden en nuances zien, creatieve oplossingen bedenken. Je voelt zaken fijner aan, zowel bij jezelf als bij anderen. Je hebt oog voor detail en kan nauwgezet werken. De intensiteit waarmee je muziek, natuur, intimiteit, kunst kan beleven is van een zeer hoog niveau. Ik zou mijn hoogsensitiviteit nooit willen afgeven (lacht). Voorwaarde om hoogsensitiviteit positief te beleven is jezelf te aanvaarden zoals je bent. Stoppen met het beste van jezelf te maken. Starten met het beste uit jezelf te halen.”

Je herkent jezelf in dit artikel? Doe de zelftest voor hoogsensitiviteit op www.hooggevoeligvlaanderen.be

zalft kun st de ziel?

Geeft kunst zin aan de maatschappij? Tekst: Isolde van den eynde, Fotografie: Ritsart Gobyn, Steve Locatelli, Stief Desmet, Maarten Inghels

De financiële crisis slaat overal hard toe en ook België moet besparen. De sector waarop vaak het eerste bezuinigd wordt, is de culturele sector. Vier kunstenaars leggen hun artistieke ziel bloot en praten over kunst en haar zingeving. Maar wat betekent kunst eigenlijk voor de maatschappij? Leven voor de stiel “Ik studeerde geschiedenis”, begint schilder Ritsart Gobyn zijn verhaal. “Een logische stap na het middelbaar, maar na één jaar wist ik dat ik schilderen miste. Ik schreef me in voor de opleiding schilderkunst aan het Sint-Lucas en ik slaagde. Die sprong in het diepe voelde enorm natuurlijk aan.” Dichter Maarten Inghels: “Soms beslis je zoiets niet, je doet het gewoon. Ik ben al van jongs af aan bezig met poëzie. Sinds mijn 12 jaar schrijf ik kortverhalen en gedichten. Je kan dat niet vormen. Ik koos mijn studie, Nederlands, niet in functie van schrijven. Ik wilde gewoon een diploma, en dat tekort aan motivatie uitte zich in mijn resultaten. Over mijn studie van 3 jaar deed ik 5 jaar. Het was duidelijk dat ik maar één ding wilde doen: schrijven.” Graffiti-artiest Steve Locatelli:

“Een goede portie Vlaamse nuchterheid bracht me waar ik vandaag sta” “Ik behoor tot de tweede generatie graffiti-artiesten in België. Ik groeide op in die cultuur, het is mijn passie en mijn leven. En eigenlijk ken ik geen andere manier van leven.” Leven van de stiel Beeldend kunstenaar Stief Desmet: “Er is een groot verschil tussen voor en van de kunst leven. Van zodra ik iets kon met een potlood, wist ik dat ik daar meer mee wilde doen. Bovendien was kunst voor mij een vorm van ontsnappingsdrang: het stond lijnrecht tegenover het leven van mijn ouders. Leven van

de kunst is daaruit voortgekomen. Dat was nooit een doel op zich. Een goede portie Vlaamse nuchterheid bracht me waar ik vandaag sta.” Ritsart: “Ik kan dat nog niet. In België slaagt slechts 3 procent van de kunstenaars erin te leven van hun werk. Bijzonder weinig dus. Ik moet al enorm veel geluk hebben om bij die 3 procent te behoren. Momenteel geef ik ook les en ik kan beide goed combineren. Uitsluitend van mijn artistiek werk leven is een droom, maar waarschijnlijk ook een utopie.”

Stief: “Zo begon ik ook ooit! Ik combineerde mijn kunst met illustratiewerk voor reclamebureaus en mediabedrijven. Maar op mijn 25ste voelde ik dat ik de keuze moest maken, want het was een dubbelzijdige situatie: Waar was ik nu eigenlijk mee bezig? Was ik kunstenaar of illustrator?” Steve: “Het artiestenstatuut heeft mij geholpen om mijn talenten te ontplooien. Via dit statuut wordt een artistieke opdracht gelijkgesteld met het werk van een werknemer. Een soort werkloosheidsuitkering dus, maar je moet wel voldoende arbeidsdagen kunnen aantonen …Op dit moment kan ik er van leven, maar dat komt omdat ik ook een winkel heb en workshops geef.” Vakantie Kan je je werk ooit loslaten? Ritsart: “Het is wel moeilijk om te stoppen met aan je werk te denken. Ik trok met 47

z a lft k uns t d e zi e l ?

mijn vriendin een halfjaar rond in Azië. Uiteraard had ik in mijn rugzak geen plek voor een canvas, verf en verfborstels. Gelukkig vond ik andere manieren om mijn artistieke drang op te vangen. Ik maakte foto’s en ik tekende. Terug in België, was ik blij om er opnieuw in te vliegen. Reizen werkt ook bevrijdend. Je kan alles eens loslaten en nieuwe ideeën opdoen. Het kan nooit kwaad om je werk en leven vanop een afstand te bekijken.” Stief: “Ik kan niet zonder creëren. Een weekje in de zon liggen, is voor mij ondenkbaar. Op reis knutsel ik ter plekke iets in elkaar met zaken die ik vind in de natuur, ik teken, ik schrijf … Mijn hoofd is een rad vol ideeën dat enkel stilstaat wanneer ik in 48

Maarten Inghels

Steve Locatelli

Leeftijd: 24 jaar Opleiding: Nederlands, theater en literatuurwetenschappen, Universiteit Antwerpen Beroep: dichter, schrijver, coördinator van de Eenzame Uitvaart in Antwerpen Website: www.maarteninghels.be

Leeftijd: 33 jaar Beroep: graffiti-artiest Website: www.locatellisteve.com

leuk gezelschap van een goed glas wijn geniet. Ontspannen is moeilijk: een film, muziek … Het zijn allemaal prikkels die me ideeën geven.” Therapie Verwerk jij je emoties in je werk? Maarten: “Volgens mij gebruiken weinig kunstenaars hun werk om gevoelens te verwerken. Ik doe dat alleszins niet. Ik vind dat dat slecht literair werk oplevert. Ik schrijf niet om te verwerken, maar omdat ik iets wil vertellen. Ik vind inspiratie in het nieuws, in de krant, op het internet … De kleinste en gekste verhalen van de gewone mens inspireren me om te schrijven.” Ritsart: “Artistiek bezig zijn werkt voor mij zeker ook niet therapeutisch. Schilde-

ren is een frustrerende bezigheid want je botst voortdurend op je eigen grenzen en beperkingen. Voldoening ervaar ik op een paar zeldzame momenten, maar die wegen dan wel op tegen de vele frustraties.” Stief: “Ik ervoer al wel eens een gevoel van verrukking, wanneer mijn werk in al zijn facetten blijkt te kloppen. Vooral wanneer ik een stuk na een aantal jaren terugzie en het plaatje nog steeds klopt.”

Steve: “Als ik spuit, dan ben ik eigenlijk aan het mediteren. Ik denk dan vaak na over het leven … Pas op, ik ben zeker geen filosoof. Het is een vorm van expressie voor mij. Als ik het moeilijk heb met bepaalde zaken in het leven, kan ik dat uiten in mijn werk.” Stilte in het tumult Geeft kunst zin aan het leven? Ritsart: “Wanneer sta je nog eens ergens bij stil? Maar echt stil? Kunst kan een

Ritsart Gobyn Leeftijd: 26 jaar Opleiding: schilderkunst, Sint-Lucas Beeldende Kunst Gent Beroep: leraar en schilder Website: www.ritsartgobyn.be

rustpunt creëren in de samenleving. We leven in een flitscultuur: beelden moeten binnen de seconde geïnterpreteerd en geconsumeerd worden. Kijken we soms nog wel langer dan vijf seconden naar iets? Een schilderij is een traag medium en je kan het niet in een oogopslag waarnemen. Door er langer naar te kijken, kom je meer tot jezelf. Je plooit naar binnen op een onbewuste manier.” Maarten: “Onverschilligheid vind ik het ergste dat er bestaat. Als ik met mijn werk de lezer niet raak, dan denk ik dat ik het beter niet had geschreven. In die zin is stilte voor mij niet positief. Maar uiteraard is literatuur ook een traag medium. Je zit stil, sluit je af en concentreert je op de tekst. In die zin genereert het wel

stilte. Teksten van Thomas Lynch maken het leven voor mij wel bevattelijker. Hij was een begrafenisondernemer. Familie van de overledenen kozen met hem de tekst, het gedicht voor op het rouwkaartje. En hij schreef op zijn beurt teksten over de zin die poëzie geeft aan de dood. Knap werk.” Steve: “Graffiti is een vorm van expressie op straat. Het kleurt een stad. Ik probeer in mijn werk veel symboliek te verwerken. Als ik een werk maak voor iemand, dan roept dat gevoelens op, ook bij anderen. Die kleur kan de samenleving wel gebruiken. Er zit meer ziel in kunst dan in reclameboodschappen. Dus ja, het doet je zeker stilstaan.”

Stief Desmet Leeftijd: 39 jaar Opleiding: Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Gent, Sint-Lucasinstituut voor Kunst en Wetenschap Beroep: beeldend kunstenaar Website: www.stiefdesmet.com

Stief: “Mijn dagelijkse praktijk vult voor mij, als scheppend kunstenaar, zeker een leemte in die bij anderen misschien blijft openstaan. Mijn werk zorgt voor een houvast en geeft zin aan mijn aanwezigheid hier. Ik laat iets van mezelf achter, iets wat voor altijd een definitieve vorm heeft. Wanneer je creëert stel je je niet enkel vragen over je werk, maar ook over jezelf. Kunst is sowieso een

essentiële bouwsteen van een zichzelf respecterende samenleving, een primaire behoefte en een barometer van een goed functionerende maatschappij. In een perfecte samenleving moet kunst de hoofdrol krijgen. Een beetje zoals in Italië tijdens de Renaissance. Beleidsmakers sloegen toen de handen ineen met kunstenaars om steden te bouwen voor de eeuwigheid. Die tijd mag wat mij betreft terugkomen!” 49

k i n d eren ov er hun vader

Papa, ik lijk steeds meer op jou… Tekst: Lies Vermeesch

“Met ons in de buurt, is het altijd feest!” “Op fysiek vlak lijken mijn vader en ik totaal niet op elkaar! Maar qua karakter heb ik enorm veel eigenschappen geërfd van mijn pa. Om anderen uit de penarie te helpen, staan we altijd paraat! En ja, ook zijn koppigheid heb ik overgenomen”, lacht Fien. “Wij zijn eigenlijk twee echte lolbroeken. Met ons in de buurt is het altijd feest! Wij gaan altijd proberen om ergens ambiance in te brengen. Ik herinner me nog dat we vroeger op feestjes keer op keer de show stalen door heel uitbundig te dansen! Ik ben nu dj (nvdr. Fien staat bekend als dj LadyPhoenix) en mijn vader was dat tot voor kort ook. Hij speelde wel meer op trouwfeesten, terwijl ik in cafés, discotheken en op fuiven draai. ” “Ik ben trots op mijn pa. Hij heeft heel hard gewerkt in zijn leven en toch maakte hij veel tijd voor zijn kinderen. Die balans wil ik later ook vinden.”

Fien Govaert (26) vertelt over haar vader Geert (55)

“We lijken nù pas op elkaar” “Tijdens mijn egocentrische puberjaren stonden de karakters van mijn vader en mij lijnrecht tegenover elkaar. Hij was erg punctueel en gedisciplineerd. Zijn motto was: ‘Het leven is 99% werk en 1% plezier’. Dat weigerde ik te geloven. Ik leefde meer van dag tot dag, kwam vaak te laat en was een chaotische rebel. Daardoor botste het vaak tussen ons.”

Tim Steyaert (29) vertelt over zijn vader Peter (53)

“Nu ik mijn wilde haren wat verloren heb, merk ik dat we alsmaar meer naar elkaar toe groeien én op elkaar lijken. Mijn vader speelt nu ook basgitaar en soms jammen we als ik op bezoek ben. Mijn vriendin wijst me er steeds vaker op dat ik bepaalde trekjes van mijn vader heb. Zoals mijn rechterwenkbrauw die omhoog gaat wanneer ik een strenge toon aanhef of de manier waarop ik iets véél te uitgebreid probeer uit te leggen.”

“Ik droeg zijn leren jas elke dag …”

Bart Peeters (30) vertelt over zijn vader Willy (58)

“We mompelen op dezelfde wijze, we nemen vaak onbewust een gespiegelde houding aan en we matchen de kleur van onze zakdoek met onze kledij. We speelden beiden tennis en badminton en nu supporteren we samen voor Beerschot. Qua karakter hoop ik meer te worden zoals mijn vader. Hij is een heel rustig en geduldig persoon en ik ben een rasechte zenuwpees.” “Op fysiek vlak lijken mijn vader en ik als twee druppels water op elkaar. We hebben gelijke gelaatstrekken en een identieke lichaamsbouw. Datzelfde postuur hebben, heeft zo zijn voordelen ...” “In de jaren ’80 droeg mijn vader een geweldig stoere leren jas. In de jaren ’90 hing die te verkommeren in de kast, tot ìk ze ontdekte! Ik was meteen verkocht. Ik heb die jas bijna dagelijks gedragen, ze zat me werkelijk als gegoten. Een paar jaar geleden werd de bewuste jas gestolen, toen ik uitging. Ik was daar kapot van, omdat die ondertussen een grote emotionele waarde gekregen had.”

Hermes Vermeersch (18) vertelt over zijn vader Stephan (47)

Passie voor de sax “Mijn vader en ik hebben best veel gemeen. We lijken sprekend op elkaar, ik ben alleen wat groter”, gniffelt Hermes. “We hebben ook dezelfde manier van doen en we hebben dito interesses. Sporten is een uitlaatklep voor ons beiden en we zijn zowel gefascineerd door de natuur als door technologie.” “Maar onze allergrootste gedeelde passie is muziek, en dan de saxofoon in het bijzonder. Mijn vader bespeelt de saxofoon professioneel. Toen ik een kleuter was, imiteerde ik hem al met mijn plastic minisax. Later waagde ik me aan het echte instrument”, glimlacht Hermes. “Eigenlijk heb ik nooit gerebelleerd tegen mijn vader. Het was niet aan de orde omdat we elkaar altijd met een half woord begrijpen. Toch zijn m’n vader en ik twee aparte persoonlijkheden. Ik maak er een punt van om absoluut mijn eigen richting uit te gaan: ik wil architect worden en geen beroepsmusicus. En ik ben een pak gemakzuchtiger. Pa heeft een verbazingwekkend doorzettingsvermogen.”

k i n d eren ov er hun vader

De band tussen ouder en kind Willen kinderen op hun ouders lijken? Hoe belangrijk is een vaderfiguur? Waarom rebelleren jongeren? En hoe worden hun waarden, normen en interesses bepaald? Psycholoog Filip Slosse geeft een antwoord op deze vragen en schetst zo de relatie tussen ouder en kind. Willen kinderen op hun ouders lijken? “Bij jonge kinderen is het vanzelfsprekend dat ze op hun ouders willen lijken, maar naarmate hun leeftijd toeneemt, hangt het af van welke plaats de ouders claimen in de maatschappij. Sociale status, kennis en charisma van de ouders speelt dus een grote rol of kinderen al dan niet op hun ouders willen lijken.”

“Naarmate de leeftijd van kinderen toeneemt, hangt het af van welke plaats de ouders claimen in de maatschappij”

Hoe belangrijk is een goede vaderfiguur? “In een gezinssituatie is een goede vaderfiguur net zo cruciaal als een goede moederfiguur. In het beste geval worden complementaire taken verricht in de opvoeding waar vader en moeder elk andere rollen op zich nemen. In het algemeen – en dat blijken kinderen toch te verwachten – neemt de moeder grotendeels de meer verzorgende, koesterende taken op zich. Terwijl de vader vaak de grenzen stelt binnen een gezin.” Waarom rebelleren jongeren? “Lang niet alle kinderen rebelleren. Maar de vorming van een eigen morele code, de drang naar onafhankelijkheid en het opgeven van het aanpas-

singsvermogen aan de verwachtingen van de ouders is een normaal proces in de ontwikkeling van kind tot volwassene. Hier speelt de groepsdruk van leeftijdgenoten uiteraard ook een rol. Wetenschappelijk onderzoek heeft zelfs bewezen dat dit proces steeds vroeger begint, soms al rond 9 of 10 jaar!” Vorming van karakter, waarden en normen “Het karakter en de identiteit van een persoon worden gevormd in de kindertijd. De karaktervorming gebeurt door genetische elementen en door de manier waarop beide ouders omgaan met het kind. Bij waarden en normen bepalen de ouders welke richting ze hun kind uitsturen, maar de invloed van de school en de brede maatschappelijke context mag niet onderschat worden.”

Gelijke interesses “In de getuigenissen wordt geïllustreerd dat kinderen vaak bepaalde interesses overnemen van hun ouders. Eigenlijk is dat logisch. Als ouder kan je ervoor kiezen om je kind al vroeg te betrekken bij je eigen leefwereld. En wanneer dat op een passionele manier gebeurt, verhoogt dat de kans op slagen. Voorwaarde is dat de band tussen ouder en kind sterk is.”

Psycholoog Filip Slosse kan je vinden op: www.verhaalpunt.be en www.psycholoogdirect.be

c olumn

MIJN VADER Christophe Vekeman is schrijver, dichter en performer.

“Wij zijn behoorlijk ijdel, met dat verschil weliswaar dat ik er schaamteloos voor uitkom en dat mijn vader het in alle toonaarden zal ontkennen”

Onlangs schijnt het te zijn gebeurd dat mijn vader in een warenhuis door een hem volstrekt onbekende man werd aangesproken. Of hij, zo informeerde de wildvreemde, toevallig een zoon had die schrijver was en naar de naam ‘Christophe Vekeman’ luisterde? Verbaasd vroeg mijn vader hoe de man dat wist. Wel, was het antwoord, dat kon je toch zien? De anekdote is al met al weinig complimenteus voor mij: ze bewijst dat ik in fysiek opzicht opvallende gelijkenissen vertoon met iemand van tweeënzeventig jaar oud. Ik haast me dan ook om te zeggen dat mijn vader, al heeft de tijd zijn vergrijzende haar uitgedund, er erg jong uitziet voor zijn leeftijd. Plaats mijn vader naast een van zijn leeftijdsgenoten en je denkt: wat doet dat joch daar naast die ouwe vent? Ongetwijfeld is een en ander mede het gevolg van mijn vaders levensstijl: hij voedt zich voornamelijk met fruit, bruin brood en mager vlees, schuwt alles waar suiker in zit, en heeft uiteraard een hekel aan rook, roken en rokers. Als hij in zijn leven alles samen drie bakken pils heeft gedronken, dan zal het veel zijn. ‘Voldoende nachtrust’ is zijn tweede naam, hij prefereert de fiets boven de wagen, mijdt felle zonneschijn en tocht, en zweert bij koud water om zich te wassen.

Toch zijn er ook een aantal dingen die wij, naast voornoemde gelaatstrekken dus, gemeenschappelijk hebben. Wij houden allebei veel van mijn moeder, bijvoorbeeld. Tevens zijn wij behoorlijk ijdel, met dat verschil weliswaar dat ik er schaamteloos voor uitkom en dat mijn vader het in alle toonaarden ontkennen zal (hij is kortom nog heel wat ijdeler dan ik). In geval van nervositeit vertonen we beiden dwangmatig gedrag, zoals het tot vijf keer toe controleren of een deur die helemaal niet op slot hoeft te zijn wel degelijk op slot is. In rustige toestand, daarentegen, zijn wij moeiteloos in staat om urenlang in ons uppie op een stoel te zitten toekijken hoe er helemaal niets gebeurt in de tuin, en dit zonder dat het woord ‘verveling’ ook maar één keer bij ons opkomt. Op zulke momenten – of dagen – klinkt telefoongerinkel voor ons als hels brandalarmgeloei. Is mijn vader met voorsprong de minst genotzuchtige mens die ik ken, toch moet hij op zijn manier een levensgenieter worden genoemd. Misschien zelfs is hij wel een levensgenieter pur sang: hij houdt minder van wat het leven ons, arme zondaars, aan plezierigheden heeft te bieden dan van het leven zelf. Het feit dat hij in leven is (en in goede gezondheid verkeert) is voldoende voor hem om zichzelf gelukkig te prijzen. Moge dat nog lang zo blijven.

n i eu w s

Beer tracker verklapt hoeveel pintjes je dronk Ja mannen, laat die leugentjes om bestwil maar op café. Want het is gedaan met liegen over het aantal pintjes dat je achterover sloeg. De beer tracker gooit namelijk roet in de drankjes van een onbezorgde zuippartij. Deze moderne flesopener van Urban Gifts houdt bij hoeveel flesjes er geopend werden tijdens een avondje pintelieren. Het gadget is te koop via webwinkel Amazon en kost iets meer dan 6 euro. Wedden dat vrouwlief dit kleinood wel kan appreciëren?

Ouders gezonder dankzij kinderen Het ouderschap is voor veel goed. Wetenschappelijk onderzoek duwt onze neus nog maar eens op de feiten: moeders en vaders hebben 52 procent minder kans een verkoudheid te krijgen dan kinderloze koppels. Dat verklaart professor Sheldon Cohen van de Carnegie Mellon University in Pittsburgh. Hij stelde vast dat ouders minder ziek worden als ze meer kinderen hebben. Een koppel met twee kinderen heeft 48 procent minder kans op een verkoudheid en koppels met een grotere kroost hebben 61 procent minder kans om ziek te worden. Volgens Cohen genereert het ouderschap een mentale scherpte en is die verantwoordelijk voor dit opvallende fenomeen.

Orang-oetan verslaafd aan roken Dat mensen als gekken aan een stokje nicotine zuigen, is al erg. Maar dat een orang-oetan er aan verslaafd geraakt, is toch een brug te ver. En dat vond ook de dierentuin Taru Jurug in Solo (Indonesië). Orangoetan Tori stak 10 jaar geleden haar eerste sigaretje op. Dierentuinbezoekers gooiden zonder nadenken sigarettenpeuken in haar kooi, en Tori begon ze na te bootsen. Sindsdien is ze verslaafd. Met haar twee vingers maakt ze voor haar mond een gebaar als ze zin heeft in een sigaret. Als ze er niet onmiddellijk eentje krijgt, wordt ze boos en gaat ze met dingen gooien. De dierentuin in Indonesië plaatste de orang-oetan daarom buiten het bereik van bezoekers. 54

De Gelukzoekers

Vind jij het ook vreselijk om het hoofdje van zo’n schattig chocolade konijntje kapot te bijten? Dan voel je je waarschijnlijk minder schuldig wanneer je gretig jouw tanden in chocolade doodshoofden zet. Ze zijn misschien wat beangstigend, maar het geheel oogt mooi. Het is een creatie van het Noord-Spaanse collectief Sparganum, een tweeling die een fascinatie voor schedels en black metal deelt. Zoetebekken met een hoek af kunnen ze vinden op: etsy.com/shop.

Zoek je tips om het geestelijk gezondheidsbeleid op school gestalte te geven? Dan is het educatieve pakket ‘De Gelukzoekers’ van CM iets voor jou! Het kant-en-klare pakket leert jongeren van de 2de graad secundair onderwijs hun mentale veerkracht en geluk versterken. Via het spel en de bijhorende lessenreeks van De Gelukzoekers spoor je met je leerlingen langs die 7 gelukslijnen en zet je hen aan om werk te maken van hun eigen geluk. Dit pakket sluit aan bij de vakoverschrijdende eindtermen voor het secundair onderwijs. Het spel en de lessenreeks worden in één pakket aangeboden aan 38 euro (excl. verzendingskosten). Voor meer info of bestellingen kan je terecht bij de dienst Beweging en Gezondheidspromotie via mail gezondheidspromotie.rmt@cm.be of telefoon 014 40 35 80.

Babymassage

Een pretpark van toiletten Toiletpotten en poep. Enkel in een land als Zuid-Korea is dit geen vreemd thema voor een pretpark. In de Zuid-Koreaanse stad Suwon vind je naast een themapark, ook een openbaar museum dat de wc-pot eert. De ommuurde stad is al jaren dé wc-pionier in Zuid-Korea. De oud-burgemeester Sim Jae-Duck van Suwon had namelijk als levensdoel te strijden voor hygiënische openbare toiletten in het hele land. Dit klinkt misschien wat vreemd, maar niet als je het gerucht gelooft dat hij in de wc-pot van zijn oma werd geboren. Dat is echter niet de enige reden dat de inmiddels overleden burgemeester ‘Mister Toilet’ genoemd wordt. Hij bouwde ook een huis in de vorm van een wc en richtte de World Toilet Association op.

Babymassage geeft het jonge kind een gevoel van geborgenheid en brengt het tot rust. Het schept een sterke en harmonieuze band tussen het kind en zijn verzorger. Bovendien stimuleert het de ontwikkeling van spierbeheersing en van de hersenen van het kind. En het is zowel voor het kind als zijn verzorger een zalig moment van genieten en samen zijn. CM wil graag zijn steentje bijdragen tot het bevorderen van babymassage en organiseert in samenwerking met Kind & Preventie sessies waarin men onder begeleiding van een deskundige de knepen van het vak leert. Alle kinderen tussen 6 weken en 6 maanden oud zijn samen met hun mama en/of papa hartelijk welkom op één van deze sessies in Balen, Beerse, Berlaar, Bornem, Herentals, Kasterlee, Mechelen, Mol of Turnhout. De sessie kost 10 euro. Kinderen die lid zijn van CM kunnen een gratis sessie volgen. Voor een overzicht van de data en om in te schrijven kan je terecht op www.cm.be/agenda of je belt naar 014 40 35 45.

AG ENDA

Haal je voordeel uit Ru b r i e k s naam

CM-deals!

Openluchtopera in Kasteel Ooidonk

10 euro korting voor CM-leden In september zijn ‘Hoffmanns vertellingen’ te gast in het kasteel Ooidonk te Deinze: een droomdecor voor een droomopera. Het middeleeuwse Kasteel van Ooidonk bezet een strategische plaats aan de Leie: Franse tuinen, eeuwenoude eiken en lange lindelanen in een magisch spel van muziek en licht. Kasteel Ooidonk Deinze: 6, 7 en 8 september 2012

10 euro korting voor CM-leden Zitplaats 1e categorie: VIP-kaarten:

25 euro in plaats van 35 euro 50 euro in plaats van 60 euro

Reservatie telefonisch : 070 22 20 07 (lidnummer CM vermelden via mail: frederic.vermeulen@telenet.be met vermelding van: • Naam, adres • Aantal kaarten VIP of standaard • Locatie, datum • Lidnummer CM *reservatie- + verzendingskost is niet inbegrepen *de korting wordt niet toegekend voor reeds gereserveerde tickets

musical Ben X

Naar de tegen CM-voordeelprijs Na het boek, het toneelstuk en de film volgt nu de grensverleggende musical met live camerawerk, gigantische projecties en prachtige muziek gecomponeerd door Dirk Brossé. De regie is in handen van Frank Van Laecke, de jonge acteur Leendert De Vis speelt Ben. 56

Ben X loopt in september in de Stadsschouwburg in Antwerpen en in december in het Capitole in Gent. Als CM-lid krijg je 15 procent korting als je de tickets bestelt via www.cm.be/nieuws.

Naar het REUZENHUIS met 2 euro korting voor CM-leden 2 op 3 van de ongevallen bij kinderen van nul tot 5 jaar gebeuren thuis. Daar wil het Reuzenhuis* wat aan doen. In het Reuzenhuis is alles 3 maal groter. Je kan er als ouder, grootouder of opvoeder het huis ervaren door de ogen van een kind en de gevaren beter inschatten. Tijdens de herfstvakantie komt het Reuzenhuis naar Antwerpen: KBC Boerentoren van 25 oktober - 4 november 2012 CM-leden betalen bij afgifte van de kortingsbon 6 euro i.p.v. 8 euro.

*Het Reuzenhuis is een veiligheidsproject van de Gezinsbond en komt in 2013 ook naar Leuven, Brugge, Genk en Gent. Meer daarover in de çava? van eind november.

Maak met je vrienden

Dwars door

Bobbejaanland onveilig… En geniet van 50 euro korting*!

Mechelen Op 23 september 2012 vindt in en rond de Mechelse binnenstad de GvA Dwars door Mechelen plaats. Lopers kunnen kiezen om een afstand van 5km of 10km af te leggen. CM-leden krijgen bij voorinschrijving een korting van 2,5 euro op de deelnameprijs. CM zal ook aanwezig zijn met een standje op de grote Markt. Inschrijven kan tot 10 september in de Mechelse CM-Thuiszorgwinkel of online via www.dwarsdoormechelen.be

* 10€ korting p.p. Max 5 personen per bon

Korting geldig op het tarief aan de kassa van Bobbejaanland. Deze bon is niet cumuleerbaar met andere acties of kortingen. Deze bon mag niet verkocht worden noch uitgedeeld.

PLU:52/041 Geldig t.e.m. 30/9/2012. Kijk op www.bobbejaanland.be voor onze openingstijden.

Enkel geldig met gele klever. Kleef hier je gele klever 57

ag en da

Baby en kind Pas zwanger Als je nog geen 15 weken zwanger bent en je wenst meer praktische informatie om je goed voor te bereiden op de komst van je kindje, dan ben je samen met je partner welkom op de infoavond ‘Pas zwanger’. “Is het nodig dat ik bepaalde gewoonten verander? Hoe kan ik omgaan met mijn ongemakken? Hoe ontwikkelt het baby’tje zich in mijn buik? Hoe regel ik mijn bevallingsrust? Wie kan mij begeleiden tijdens mijn zwangerschap? Waar en hoe kan ik bevallen?” Een vroedvrouw en deskundige van CM geven een antwoord op deze vragen.

Borstvoeding ... vanzelfsprekend! (cursus) Deze cursus van 3 samenkomsten beantwoordt heel wat vragen: hoe werkt borstvoeding, hoe bereid je je er op voor, wat zijn de voordelen voor moeder en kind, hoe pak je het aan gedurende de eerste weken, wat is de rol van de partner, hoe lang geef je borstvoeding en hoe loopt het na een langere tijd, wanneer overschakelen op vaste voeding, kolven, combinatie met werk ...

praktisch 1. Mechelen Wanneer: 11/09/2012 van 19.30 uur tot 22.00 uur Waar: CM Mechelen, Antwerpsesteenweg 261 - 2800 Mechelen Begeleiding: Rita Daems, vroedvrouw Prijs: CM-leden: gratis, niet-leden: 6 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 2. Turnhout Wanneer: 08/10/2012 van 19.30 uur tot 22.00 uur Waar: Hotel Viane, Korte Vianestraat 2, Turnhout Begeleiding: Ann Jamers (vroedvrouw) en Inge Heylen (CM-consulente) Prijs: CM-leden: gratis, niet-leden: 6 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of 014 40 35 45

praktisch Wanneer: 6/09, 20/09 en 4/10, telkens om 19.30 uur Waar: CM Mechelen, Antwerpsesteenweg 261 - 2800 Mechelen Begeleiding: Dominique Franquet , vroedvrouw en lactatiedeskundige Prijs: CM-leden 15 $, niet-leden 30 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of (014) 40 35 45

Assertiviteit voor kinderen en jongeren (cursus) praktisch

Leren omgaan met kritiek, opkomen voor jezelf, leren omgaan met pesten, anderen vertrouwen en niet meer onnodig bang leren zijn… het komt in deze cursus, die bedoeld is voor kinderen vanaf 7 jaar en voor jongeren, allemaal aan bod. Op een speelse manier zoeken we –in aparte groepen op basis van leeftijd- manieren om je eigenwaarde te vergroten, je beter bewust te worden van hoe je je gedraagt en welk effect dat heeft, en hoe je kan omgaan met je eigen gevoelens. Bij inschrijving word je met je ouder(s) uitgenodigd voor een kort kennismakingsgesprek op 15, 19 of 22 september. Na afloop van de cursus volgt een individueel evaluatiemoment.

Eigen baas over je gedachten. Leer je kind positief denken

Wanneer: 06/10/2012 van 9 tot 10.30 uur, en verder op 13 en 20 oktober, 10, 17 en 24 november, 1 en 8 december, 12 en 19 januari. Er wordt gewerkt met leeftijdsgroepen die elk op een ander tijdstip beginnen. Waar: Hotel Den en Heuvel, Geelsebaan 72-74 - Kasterlee Begeleiding: Dorien Van Limpt, dramatherapeute Prijs: CM-leden 120 $, CM-leden met verhoogde tegemoetk. of omnio 60 $, niet-leden 170 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of 014 40 35 45

praktisch

Kinderen die positief denken zijn gelukkiger, hebben meer vrienden, worden minder gepest en presteren beter op school. Tijdens deze infoavond wordt er aan de hand van concrete voorbeelden gekeken wat positief denken is en hoe je dit als ouder aan je kind kan leren. Je gaat naar huis met praktische tips die je helpen om hiermee aan de slag te gaan.

Wanneer: 14/11/2012 van 19.30 tot 22 uur Waar: Brasserie Zuid-West, Antwerpsesteenweg 330 - Lier Begeleiding: Wendy de Pree, ontwikkelingspsycholoog en gedragstherapeut Prijs: CM-leden 3 $, niet-leden 6 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of 014 40 35 45

Ik lust dat niet!

praktisch

Problematisch eetgedrag bij kinderen komt steeds vaker voor en verdient terecht de nodige aandacht. Een tijdige aanpak is nodig om een afwijkend eetgedrag op latere leeftijd te voorkomen. Gastspreker Ilse Dewitte geeft deskundige duiding en helpt ouders op weg met praktische tips.

Wanneer: 04/12/2012 van 20 tot 22.30 uur Waar: Parochiezaal Malperthuis, Konijnenbergpad 2 - Vosselaar Begeleiding: Ilse Dewitte, orthopedagoge en kinderen jongerentherapeute Prijs: CM-leden 3 $, niet-leden 6 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of 014 40 35 45

ag en da

Kinderen, jongeren en echtscheiding Tijdens deze infoavond staan we stil bij hoe gezinsconflicten en een echtscheiding op de belevingswereld van kinderen en jongeren inwerken. We hebben vaak de indruk dat kinderen vooral stille oog- en oorgetuige zijn van ruzies en spanningen tussen ouders. Sommige kinderen lijken gewoon verder te spelen, tv te kijken, diep te slapen … Alsof ze er geen last van hebben. Andere kinderen komen tussenbeide: ze proberen de aandacht af te leiden, te sussen, weg te duwen, … en worden net daarom soms mee slachtoffer van de spanningen. Maar een echtscheiding hoeft niet persé een trauma te zijn voor opgroeiende kinderen of jongeren.

praktisch Wanneer: 27/09/2012 van 20 tot 22.30 uur Waar: Corbie Hotel, Corbiestraat 64 - Mol Begeleiding: Maurits Wysmans, deskundige opvoedings- gedragsproblemen en communicatie KH Leuven Prijs: CM-leden 3 $, niet-leden 6 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of 014 40 35 45

Deze avond handelt concreet over hoe kinderen en jongeren een echtscheiding van hun ouders ervaren, welke emoties en gedragsuitingen hiermee gepaard gaan en hoe men best vanuit de hulpverlening en de schoolomgeving daarmee kan omgaan.

Slaapproblemen bij kinderen praktisch Wanneer: 22/11/2012 van 20 tot 22 uur Waar: Feestzaal Familia, Klein Mannekesstraat 4 - Putte Begeleiding: Ilse Dewitte, orthopedagoge en kinderen jongerentherapeute Prijs: CM-leden 3 $, niet-leden 6 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of 014 40 35 45

“Mama, papa, ik kan niet slapen!” Wie jonge (of soms al wat oudere) kinderen in huis heeft, klinkt deze kreet wellicht niet onbekend in de oren. Iedereen slaapt al eens een nachtje slecht, ook kinderen. Kinderen hebben slaap nodig om te groeien, op kracht te komen, informatie te verwerken. Onvoldoende slaap veroorzaakt spanning, concentratiestoornissen, onhandelbaar of druk gedrag, slechte schoolresultaten… De gevolgen kunnen heel uiteenlopend zijn. Daarom herken je ze als ouder niet altijd gemakkelijk. Welke soort slaapproblemen bestaan er? Wat kan de oorzaak zijn van slaapproblemen bij kinderen? Waar loopt het vaak fout? Wat zijn mogelijke oplossingen? Waar kan je terecht voor hulp? Op deze infoavond krijg je antwoorden.

gezond in je hoofd Positief denken Positief denken is een vorm van positief relativeren, van op zoek gaan naar de goede reële kanten zonder dat de negatieve kanten van het leven genegeerd worden. Positief denken geeft positieve gevoelens meer kans, het tempert onze pijnlijke gevoelens en het motiveert opbouwend gedrag.

praktisch Wanneer: 13/11/2012 van 20.00 uur tot 22.30 uur Waar: De Linde, Kasteelstraat 69 - Retie Begeleiding: Erna Claes, doctor in de psychologie Prijs: CM-leden: 3 $, niet-leden: 6 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of 014 40 35 45

Door jezelf beter te leren kennen, kan je ook beter zelf beslissen over je leven. Het in evenwicht brengen van je denkwijze heeft dus een groot effect. En … je kan het leren! Tijdens deze infoavond reikt Erna Claes, doctor in de psychologie, je handvaten aan om anders te leren kijken naar jezelf, de mensen en de dingen. Zo slaag je erin om je negatieve denkgewoonten onder de loep te nemen en ze om te bouwen tot meer positieve, helpende denkgewoonten.

Haal meer uit je leven. Werken aan geluk. praktisch Wanneer: 16/10, 23/10, 6/11 en 13/11/2012, telkens van 19.30 tot 22.00 uur Waar: CM Mechelen Antwerpsesteenweg 261 - Mechelen Begeleiding: Fran Timmers, ISW-Limits Prijs: CM-leden 75 $, CM-leden met verhoogde tegemoetk. of omnio 40 $, niet-leden 150 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of 014 40 35 45

Deze cursus van CM en ISW-Limits helpt je met informatie en tips op weg naar een gelukkiger leven. Je leert ook oefenen in een optimistische denkstijl, grip krijgen op je leven, je sociale relaties versterken, je zelfvertrouwen opkrikken, tijd maken voor dingen en mensen die je belangrijk vindt. 61

ag en da

Dementie Wanneer een familie wordt geconfronteerd met dementie, zal ze zwaar onder druk komen te staan. Hulp bieden bij dementie betekent ook ondersteuning geven aan de familieleden. Na verloop van tijd zal voor de meeste families de verzorging van de patiënt in de thuissituatie onhoudbaar worden en dringt een opname in een woon- en zorgcentrum zich op.

praktisch Wanneer: 20/09/2012 van 19 tot 21.30 uur Waar: CM Mechelen, zaal Forum, Antwerpsesteenweg 261 - 2800 Mechelen Begeleiding: Luc van de Ven, klinisch ouderenpsycholoog UZ Leuven Prijs: CM-leden 3 $, niet-leden 6 $ Info en inschrijven: (014) 40 35 55 of thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be

De kunst van het piekeren praktisch

Iedereen piekert wel eens en heeft wel eens gedachten als “Stel dat …”, “Wat als …” of “Had ik maar … ”. Soms zit je echter met een probleem en blijf je er maar over malen zonder dat je tot een oplossing komt. Tijdens deze infosessie geeft psychologe Erna Claes tips over hoe je je negatieve gedachtengang kan herkennen en doorbreken, hoe je anders kan leren omgaan met piekeren en hoe je je eigen piekergedachten kan veranderen.

Wanneer: 15/10/2012 van 20 uur tot 22.30 uur Waar: Feestzaal Lemenhoek, Leemstraat 121 - Onze-Lieve-Vrouw-Waver (St. Katelijne Waver) Begeleiding: Erna Claes, doctor in de psychologie en adviseur in de gezondheidspromotie Prijs: CM-leden: 3 $, niet-leden: 6 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of (014) 40 35 45

Gisteren verstrooid, vandaag vergeten!? Heel wat (oudere) mensen maken er zich zorgen over dat ze iets vergeten: namen, waar men iets gelegd heeft, wat men nu precies ging halen in de kelder … In deze infosessie krijg je informatie over: - de werking van het geheugen - het onderscheid tussen normaal en problematisch vergeten - oorzaken van vergeten - tips om je geheugen te trainen 62

praktisch Wanneer: 04/10/2012 van 13.00 uur tot 16 uur Waar: Bemt, Kleinhoefstraat 6 - 2440 Geel Begeleiding: Hilde Stroobants Prijs: CM-leden: 3 $, niet-leden: 6 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of (014) 40 35 55 of thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be

lijf en leden Aromatherapie voor beginners In deze kennismakingsworkshop krijg je basisinformatie om op een veilige manier etherische oliën te gebruiken voor een goede en weldadige zelfzorg voor lichaam en geest. Deze workshop geeft je een goede basis om met vertrouwen te genieten van de levenskracht van geuren. Je leert ze gebruiken om in te ademen, in voet- en ligbaden, als eerste hulp op reis, enz… Tijdens deze basisworkshop besteden we aandacht aan weerstand en luchtwegen. Het aanbod in ‘aromatherapie’ is erg groot en divers. Gastspreker Veerle Waterschoot leidt u met de nodige voorzichtigheid in deze wereld in. Deze workshop is een goede basis om de workshops “Aromatherapie voor gevorderden” goed te volgen en te begrijpen.

praktisch Begeleiding: Veerle Waterschoot, aromatherapeute Prijs: CM-leden 10 $, CM-leden met verhoogde tegemoetk. of omnio 5 $, niet-leden 15 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 1. Workshop regio Kempen Wanneer: 27/09/2012 van 14 uur tot 17 uur of van 19 tot 22 uur Waar: parochiezaal Norbertus, Blauberg 21 - 2230 Herselt 2. Workshop regio Mechelen Wanneer: 22/10/2012 van 14 tot 17 uur of van 19 tot 22 uur Waar: CM Mechelen, Antwerpsesteenweg 261 - Mechelen

Aromatherapie voor gevorderden Workshop in het thema ‘Nazomer’ (18/9) of ‘Herfst’ (4 en 16/10), waarbij de kennis van aromatherapie centraal staat en verwerkt wordt in voet-, handen ligbaden, in korte bewustzijnsoefeningen en ademhalingsoefeningen die al zittend of rechtstaand worden uitgevoerd, en in verschillende andere korte toepassingen. In de workshop ‘Nazomer’ besteden we extra aandacht aan maag en milt, in de workshop ‘Herfst’ aan longen en dikke darm. Om voor deze cursus te kunnen inschrijven moet je enige basiskennis over aromatherapie bezitten of de cursus ‘Aromatherapie voor beginners’ gevolgd hebben.

praktisch Begeleiding: Veerle Waterschoot, aromatherapeute Prijs: CM-leden 10 $, CM-leden met verhoogde tegemoetk. of omnio 5 $, niet-leden 15 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 1. Workshop Geel Wanneer: 4/10/2012, van 14 uur tot 17 uur of van 19 tot 22 uur Waar: Bibliotheek, Werft 30 Geel 2. Workshop Kasterlee Wanneer: 18/9/2012 of 16/10/2012 van 14 tot 17 uur of van 19 tot 22 uur Waar: Hotel Den en Heuvel, Geelsebaan 72-74 - Kasterlee

Een blik op het begrip ‘kanker’ Mensen die zelf of in hun nabije omgeving geconfronteerd worden met kanker, stellen zich vaak veel vragen: “Wat betekent de diagnose kanker? Wat zijn de gevolgen op fysiek, psychisch, sociaal en spiritueel vlak? Waarop kan je letten in de omgang met kankerpatiënten en hun naasten als mantelzorgers? Waarvoor kunnen patiënten en mantelzorgers terecht bij de Vlaamse Liga tegen Kanker?” Het antwoord krijg je op deze infoavond.

praktisch Wanneer: 04/09/2012 van 13.30 uur tot 16 uur Waar: CM-hoofdzetel zaal Forum, Antwerpsesteenweg 261 - Mechelen Begeleiding: Cindy de Wilde, Vlaamse Liga tegen Kanker Prijs: CM-leden: 3 $, niet-leden: 6 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of (014) 40 35 55 of thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be 63

SAMEN TEGEN REUMA Health Mate steunt het fonds voor wetenschappelijk Reumaonderzoek

www.cobretti.be

DE BESTE KWALITEIT INFR AROODC ABINES - VAN 1 TOT 5 PERSONEN

“ Wat maakt Health Mate® zo uniek?”

• Uniek aan een Health Mate is het gepatenteerd M-type incoloy stralingselement, met een veilige golflengte van precies 7.080 Nm. Een bereik dat veel hoger ligt dan dat van andere stralingselementen. ®

• De nieuwste cabines hebben extra stralingselementen ter hoogte van de lage rug én vloerverwarming, voor nog meer comfort.

• Health Mate® is het enige merk dat in haar gamma een cabine met zitbanken op twee niveaus heeft en een cabine voor mindervaliden.

Surf naar www.healthmate.be voor meer getuigenissen, heilzame toepassingen en wetenschappelijke studies. Of bel 03 295 50 25 voor een brochure.

• Elke cabine heeft standaard een JVC radio/cd-speler en een sterrenhemel voor kleurentherapie. • Health Mate® is het enige merk dat het FSC-certificaat kan voorleggen.

UMME EN

• Health Mate® heeft meer dan 33 jaar ervaring en biedt levenslange garantie (behalve op de radio/cd-speler).

• De Health Mate® cabines zijn gemaakt van Western red Cedar. Een mooi, geurig hout met een natuurlijk oliegehalte waardoor het perfect weerstaat aan zweet. Bovendien weerkaatst dit hout de infraroodstraling. Het blijft ook vormvast bij grote vocht- en temperatuurverschillen.

Dat een regelmatige infraroodbeurt heilzaam is, wist u al. Maar dat er een hemelsbreed verschil is tussen merken en types, wist u misschien niet. Daarom, àls u voor een infraroodcabine gaat, kies dan voor de enige, echte Health Mate®.