Cava september 2016

Het magazine dat deugd doet

EDITIE HERFST 2016 • FACEBOOK.COM/MAGAZINECAVA

G-SPORT + RACISME OP SCHOOL + TIJD VOOR ME-TIME

“IK MAG NOG ALTIJD ALLES ETEN”

EEN UITGAVE VAN CM REGIO MECHELEN-TURNHOUT • EDITIE 17

SPECIAL OBESITAS

INHOUD EDITIE HERFST 2016

13,29,51

32

06

36

12

42

14

44

GESPOT Cijfers & weetjes

G-SPORT Sport voor personen met een beperking

ZEG EENS AAA Weg met oorstaafjes?

ME-TIME Heb jij eigenlijk wel tijd voor me-time?

19

PRO & CONTRA Preventieve hartscreenings

PORTRETTEN Groen aan de gevel

DIGIDETOX Een week zonder social media

CM DEALS Korting voor CM-leden & çava?-lezers!

INTERNET OF THINGS Blijft het bij toekomstmuziek?

50

MENEER, MEVROUW Wat doet deugd?

20

52

28

57

SPECIAL OBESITAS Eten kinderen die te zwaar of obees zijn per definitie ongezond?

COLUMN Supporteren voor een vijfsterrengeboorte

SUPERDIVERSITEIT Hoe gaan jongeren met elkaar om in en buiten de les?

CM-AGENDA Plan je activiteiten

30

VAKANTIELIEFDE Sea, sex and sun …

Coverfoto: Getty Images/Dann Hallman

Verantwoordelijke uitgever Tonnie Steeman, Korte Begijnenstraat 22, 2300 Turnhout • Bladmanagement Jim Jansen • Redactie Peter Lambert, Marjolein Cuvelier, Ann Hostens, Natalie Van den Heule, Niels Ansoms, Ann Swolfs, Annelies Vervoort, Paul Van Roy, The Fat Lady • Concept, fotografie en vormgeving The Fat Lady • Advertenties Publicarto 053 82 60 80, com@publicarto.be • Contact CM regio Mechelen-Turnhout, Korte Begijnenstraat 22, 2300 Turnhout, 014 40 31 11, regiomechelenturnhout@ cm.be • çava? is een uitgave van CM regio Mechelen-Turnhout en verschijnt in een oplage van 305 000 ex. huis aan huis in de arrondissementen Mechelen en Turnhout. De CM-diensten en -voordelen die in çava? vermeld worden zijn informatief. Bij twijfel of betwisting gelden enkel de statuten en de huishoudelijke reglementen. CM regio Mechelen-Turnhout is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de çava?-advertenties.

Edito de kinderen met een zo gezond mogelijke mondvoorraad naar school sturen. Bedenkelijke MARJOLEIN CUVELIER eetgewoontes verander je best stap voor stap, zegt dokter Kim Van Hoorenbeeck van het UZA in het artikel over obesitas.

Stap één is in ons geval komaf maken met de eindeloze stoet boterhammen met hespenworst en choco die ze elke dag in hun boterhammendoos willen. Benieuwd wat dat doet met hun humeurtje . En bij uitbreiding met het mijne. OveriFomo, fear gens, die trillende telefoon van zonet? of missing out?

Die gaf gewoon aan Nee, dan liever jomo: dat hij opgeladen moest worden. joy of missing out Fomo, fear of missing out, zelfs in het gezinsspitsuur?

Nee, dan liever jomo: joy of missing out. Studenten leggen in dit nummer uit hoe je dat doet, digital detoxen.

Het lezen van deze çava? kun je trouwens perfect Claes, doctor in de psychoVAKANTIE voorbij, batterijen integreren in je dagelijkse logie, adviseert verderop in opgeladen en genoten van leven. Op de trein, als de aarddit magazine om me-time te me-time? Een snelle terugappelen gaar worden, op het integreren in het dagelijkse blik op mijn vakantie leert toilet of in de plaats van alle leven. “Niet overal als een kome dat me-time eerder iets tijd die je verknoeit terwijl je nijn achteraan lopen, één ding voor de verre toekomst is, een je smartphone afspeurt op ledoen met volle aandacht.” Ook goeie grap als alles weer eens vensveranderende meldingen. bij het koken? Jep. Wortels tegelijk moest gebeuren. Een Geniet ervan! ● snijden is zo’n taakje dat zorgsituatieschets: potten staan te vuldigheid vergt en mentale pruttelen op het vuur, hoge rust oplevert. Niemand heeft kinderstemmetjes gaan van Marjolein Cuvelier is iets aan verhakkelde vingers “Mama, wil jij NU …”, de poes redactiemedewerker van çava? en de kinderen houden er een heeft weer geweldige issues en Je kan haar contacteren via gezond tussendoortje aan over. mijn smartphone trilt zichzelf marjolein.cuvelier@cm.be.

Met de start van het bijna van het aanrecht. nieuwe schooljaar is dat Jammer, maar voorlopig trouwens weer dé uitdaging: geen me-time voor mij. Erna

Jomo!

VOLG ONS OP FACEBOOK facebook.com/magazinecava

ALS FRAUKE NAAR DE DOKTER MOET, KRIJGT MAMA NU ALLES TERUGBETAALD.

CM regio Mechelen-Turnhout betaalt alle remgelden terug die je voor bezoeken aan de huisarts, de kinderarts (of een andere gespecialiseerde arts) betaald hebt voor kinderen tot en met 6 jaar.

Alleen supplementen worden niet terugbetaald.

Je hoeft er niets voor te doen: elk kwartaal wordt het totaalbedrag van de voorbije drie maanden automatisch op je rekening gestort.

Meer informatie: ga naar www.cm.be (zoek op ‘remgeld kinderen’) of bel 014 40 31 11

6

G-sport

Gewoon G-sport, dat is sport voor personen met een beperking. Maar de G staat ook voor gewoon, geïntegreerd, gelijkwaardig, goesting en genieten. Al sportend vallen deze atleten namelijk niet op door hun beperking, maar blinken ze net uit in allerlei kwaliteiten waarvan reguliere sporters nog iets kunnen leren. Binnenkort kunnen we de grote sterren aan het werk zien tijdens de Paralympische Spelen in Brazilië. çava? laat nu alvast enkele jonge G-sporters schitteren.

TEKST:

Grete Flies Brecht Van Maele

FOTOGRAFIE:

Ism: ABN AMRO België

SEPPE LOOTS - 17 jaar, basket

7

genieten!

S

eppe sport intussen drie jaar bij BBC Geel, een club waar hij zich helemaal thuis voelt.

Er hangt een heel plezante sfeer onder de ploegmaats en dat is voor mij toch wel het belangrijkste.

Daarnaast kan ik me helemaal uitleven in het basket. Ik ben nogal een hevig type, dus zeker tijdens

wedstrijden kan ik al mijn energie kwijt. Dribbelen en passen geven zijn mijn sterkste punten, op doel schieten blijft voorlopig iets om op te oefenen. Maar via samenwerking komt onze ploeg altijd heel ver. En door fair play. Als de tegenploeg niet eerlijk speelt en we daardoor onterecht verliezen,

kan ik wel eens boos worden. Mijn droom is om hogerop te geraken, naar derde klasse om te beginnen.

Ik kijk erg op naar Brian Lynch: hij was altijd een geweldige speler en voor mij is hij de beste trainer van België. Hij werd vorig jaar niet voor niets verkozen tot ‘Coach van het jaar’.

8

G-sport

JEF VANDORPE - 15 jaar, rolstoeltennis

S

inds zijn achtste is lopen of lang wandelen voor Jef niet meer mogelijk zonder krukken of rolstoel.

Gelukkig gaven mijn ouders me niet de kans om bij de pakken te blijven zitten”, zegt hij. Ze wilden dat ik zo snel mogelijk een G-sport zocht. Met rolstoeltennis was het geen liefde op het

eerste gezicht, maar de veelbelovende verhalen van mijn trainer wisten me toch te motiveren. Intussen ben ik wereldwijd nummer vier bij de junioren en nummer 123 bij de mannen. Mijn droom is om tegen 2020 geselecteerd te zijn voor de paralympische spelen en daar een medaille te

winnen. Naar rolstoeltennisser Joachim Gérard kijk ik dan ook erg op en ik ben blij dat ik hem ook persoonlijk ken. Thibaut Courtois geldt daarnaast als een van mijn grote favorieten: ik bewonder hem voor zijn fair play.

Als ik een match van de Rode Duivels zie, ben ik altijd blij dat hij ons land verdedigt.”

9

ALEX VAN BROEKHOVEN - 14 jaar, hockey

A

lex speelt al vier jaar hockey bij de Royal Victory Hockey Club in Edegem en in zijn sporttak is Felix Denayer zijn grote voorbeeld. Hij is een van de sterkhouders van onze nationale ploeg. Zelf zou ik ook ooit graag bij de Red Lions willen spelen, als keeper dan.

Ik heb alvast een sterke focus en kan goed mikken. Maar in mijn huidige ploeg is het ook heel plezant: we zijn een vriendengroep die perfect op elkaar is ingespeeld. De wedstrijden vind ik het leukst: dan wordt het spel echt gespeeld en maken we waar wat we tijdens de trainin-

gen hebben ingeoefend. En hockeyspelers zijn niet zo’n komedianten als sommige voetballers. (lacht) Nochtans ben ik stiekem ook een voetbalfan. Daarin is Kevin De Bruyne mijn idool. Op zijn jonge leeftijd is hij al de best betaalde Belgische sporter.

En een topspeler natuurlijk!”

10

G-sport

TOMAS VERHERSTRAETEN - 17 jaar, basket

T

omas was amper vier jaar toen hij al met de basketbal begon te dribbelen.

Sinds drie jaar speelt hij in de G-ploeg van BBC Geel en dat doet hij met hart en ziel. “Tijdens de wedstrijden kan ik me helemaal uitleven. Dan kan het er nogal competitief aan toe gaan en het leukste is natuurlijk wanneer ik zelf

scoor. Maar eigenlijk ben ik vooral een goeie verdediger.

Door de adrenaline en spanning kan ik wel eens boos of zelfs verdrietig worden wanneer we aan het verliezen zijn. Maar de plezante sfeer in ons team maakt veel goed: we zijn echte vrienden geworden. Zelf bewonder ik Tomas Van Den Spiegel,

omdat hij zoveel in het buitenland heeft gespeeld. Ik had deze grote meneer ooit al eens gezien op een match van de Antwerp Giants. Toen heb ik een gesigneerde bal gekregen die nadien een ereplaats heeft gekregen op mijn nachtkastje. En daar mag niet mee gespeeld worden! (lacht)�

11

M

ensen met een beperking aan het sporten krijgen, dat is het doel van het G-sportfonds in de provincie Antwerpen. In de eerste plaats omdat sporten gezond is”, zegt Dimitry Beuckelaers van het G-sportfonds. Maar vooral omwille van de integratie en de focus op talenten in plaats van op beperkingen. Helaas is de beperking vaak het eerste wat in het oog springt bij de omgeving: de beperking en dat wat niet (meer) lukt.

Sport is de ideale manier om te tonen waar deze atleten wel goed in zijn. Wie hen ziet sporten, kan niet anders dan met bewondering hun prestaties prijzen. Sport haalt mensen ook uit hun isolement, iets waar personen met een beperking al eens in dreigen weg te glijden. In de sportclub worden vriendschapsbanden gesmeed, waardoor ze vanzelf (weer) integreren in de maatschappij.”

Drempel verlagen Het Antwerpse G-sportfonds levert al jarenlang goed werk, want in deze provincie zijn de meeste sportclubs met een G-afdeling te vinden: 261. De kwantiteit is er dus, maar het is van belang om te blijven inzetten op kwaliteit, zodat de G-sportwerking zich kan blijven ontwikkelen en versterken.

Een sportclub met G-werking heeft ondersteuning nodig”, legt Dimitry uit. Om te beginnen moet het materiaal en de infrastructuur aangepast zijn, bijvoorbeeld grotere toiletten en douches. Maar ook de begeleiding moet op maat zijn van mensen met een beperking: hun training vergt immers specifieke aandacht. Door middel van subsidies proberen wij met het G-sportfonds de sportclubs een financiële injectie te geven, zodat zij initiatieven

kunnen nemen om de drempel voor mensen met een beperking letterlijk en figuurlijk te verlagen. Die subsidies bestaan uit de werkingsmiddelen die de provincie Antwerpen ter beschikking stelt, aangevuld met de financiële steun uit de bedrijfswereld en vrije giften van G-sportfans en sympathisanten. We sturen ook G-sportcoaches het terrein op die een brug slaan tussen Gatleten en sportclubs. Mensen met een beperking die graag willen gaan sporten, schrikken immers al eens terug voor het hoge kostenplaatje dat bijvoorbeeld aan een sportrolstoel of handbike hangt. Via het G-sportfonds kunnen ze die dingen eerst tijdelijk lenen om te zien of de sport hen ligt en of ze uiteindelijk zelf de investering willen doen.”

Inclusief sporten De ultieme droom van het G-sportfonds is om reguliere sporters en atleten met een beperking samen te laten sporten. We weten dat dit praktisch niet altijd mogelijk is, maar inclusief sporten lijkt ons toch het mooiste wat er is. Dan is het niet meer ‘raar’ wanneer iemand zonder handen aan boogschieten doet.

Dat idee willen we echt uit de wereld helpen. We kunnen trouwens nog heel wat leren

van sporters met een beperking. Het is onvoorstelbaar hoeveel wilskracht en doorzettingsvermogen deze mensen hebben. Daarbij zijn ze ook niet verlegen om alle daarbij horende emoties te tonen: teleurstelling, verdriet, boosheid en onstuitbare euforie maken van het sportveld een kleurrijk schouwspel.” In samenwerking met ex-topvoetballer Piet den Boer maakte het G-sportfonds hierover een boek, ‘Sporthelden met een beperking’, waarin veertig jonge G-helden vertellen over hun passie. Alex, Jef, Seppe en Tomas zijn er daar vier van. ● Het boek is voor ¤ 24,95 te koop via www.gsportfonds.be.

De opbrengst gaat naar het G-sportfonds.

GEFASCINEERD DOOR DEZE STERKE VERHALEN? Ontdek er nog tientallen meer in het boek ‘Sporthelden met een Beperking’ van exvoetballer Piet den Boer.

ABN AMRO en het G-sportfonds van de provincie Antwerpen geven 5 boeken weg. Stuur een mailtje met je naam en adres naar cava.rmt@cm.be. Zet in het onderwerp ‘çava Sporthelden met een Beperking’.

12

Zeg eens AAA

TEKST: Timothy Puype

Dokter, dokter!

Weg met de oorstaafjes?

Oorproppen: ze komen best vaak voor. Nog regelmatiger oorstaafjes inschakelen dan maar, of net niet? çava vroeg het aan huisdokter Leticia Nolst.

1

2

3

4

OORSMEER

OORSTAAFJES

OORPROPPEN

OREN UITSPUITEN

Die proppen ontstaan wanneer oorsmeer zich blijft opstapelen in de gehoorgang. Klachten ontstaan pas wanneer de gehoorgang volledig is afgesloten. Na contact met water kan een prop bijvoorbeeld opzwellen en voor een plotse afsluiting zorgen.

Mogelijke klachten zijn dan gehoordaling of gehoorverlies, een vol gevoel in het oor, jeuk, en soms zelfs duizeligheid en oorsuizen.

Je huisarts kan proppen gemakkelijk verwijderen. Je zal dan – in de meeste gevallen – enkele dagen op voorhand regelmatig olie in de gehoorgang moeten druppelen. Zo wordt de prop wak en kan je die makkelijker laten verwijderen. Dat kan met een oorlusje, of door de gehoorgang te spoelen met een grote spuit en lauw water.

Door de constante druk op de prop, komt deze los.

De uitwendige gehoorgang produceert oorsmeer of cerumen.

Oorsmeer is waterafstotend en beschermt tegen schimmels en bacteriën. De hoeveelheid oorsmeer die geproduceerd wordt, is sterk individueel verschillend. Kleine trilhaartjes zorgen dat het oorsmeer vanzelf naar buiten gaat. Kaakbewegingen, zoals kauwen en spreken, helpen dit proces.

De gehoorgang reinigt dus zichzelf. Je hoeft eigenlijk niet meer te doen dan na het wassen of douchen de oorschelp af te drogen met een handdoek. Oorstaafjes of smeeroplossende oordruppels zijn daardoor eigenlijk volledig overbodig!

Meer zelfs: dergelijke middelen stimuleren de oorsmeerproductie en duwen het naar binnen ipv het weg te halen. Je werkt zo de vorming van proppen in de hand.

WELK KWAALTJE MOETEN WE VOLGENDE KEER BESPREKEN? Laat het ons weten op facebook.com/magazinecava

© Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, Dirk Van Saene · Photo: Ronald Stoops

Gespot

13

De toekomst van onze ziekteverzekering TENTOONSTELLING

Rik Wouters & het huiselijk utopia

100 jaar geleden overleed de Belgische schilder Rik Wouters. Hij was 33 jaar en stond op de rand van een internationale doorbraak. Het ModeMuseum Antwerpen zet de fauvistische schilder in de schijnwerpers met de tentoonstelling ‘Het huiselijk utopia’. Het uitgangspunt van de ten-

toonstelling is de geborgenheid tussen hem en zijn vrouw Nel. Zij was een belangrijke drijfveer voor zijn werk. Wouters was de enige schilder in onze streek die de combinatie maakte van post-impressionistische schildertechnieken met eenvoudige huiselijke taferelen. De tentoonstelling loopt van

17 september 2016 tot 26 februari 2017 en is een samenwerking tussen het ModeMuseum en het KMSKA. Wil je kans maken op een van de acht duokaarten voor de tentoonstelling?

Stuur dan als de bliksem je naam en adres naar cava.rmt@cm.be

Naar aanleiding van 125 jaar activiteit in Mechelen organiseert CM een ‘Café Soirée’avond waar we terugblikken op die 125 jaar, maar vooral vooruitkijken naar hoe de ziekteverzekering er in de toekomst zou kunnen uitzien.

De vergrijzing, de stijgende kosten van geneesmiddelen en behandelingen, en nieuwe nationale, Europese en internationale regels die in de maak zijn, stellen onze sociale zekerheid immers voor bijzondere uitdagingen. Gastsprekers zijn gezondheidseconoom Lieven Annemans en dr. Michiel Callens (Studiedienst CM). Na afloop kan je ‘aan de toog’ met hen en andere aanwezigen in debat gaan. Afspraak 24 november om 20 uur in café Theatrium, Onder Den Toren 9 in Mechelen. Gratis.

CIJFER

3:40 Elke Belg luistert dagelijks gemiddeld 3 uur en 40 minuten naar muziek, om blij te worden of om te ontspannen.

14

Me-time

EERST EEN PAAR FEITEN OP EEN RIJTJE. VOOR HET EERST IN DE GESCHIEDENIS IS HET ZIEKTEVERZUIM DOOR PSYCHISCHE OORZAKEN GROTER DAN DOOR FYSIEKE. WE LOPEN, VOL MET STRESS IN HET LIJF, RECHT OP EEN BURN-OUT AF. BLIJKBAAR NEMEN WE NIET GENOEG TIJD VOOR ONSZELF...

Willem-Jan van Ekert ILLUSTRATIE: Marloes De Vries TEKST:

15

D

octor in de psychologie Erna Claes geeft trainingen en workshops rond me-time. Ze wordt vrijwel dagelijks geconfronteerd met mensen die op zoek zijn naar innerlijke rust en vooral naar nieuwe energie. Terwijl we wel volop selfies posten op onze eigen Facebook-pagina. Wat is er toch mis met ons? “Het is gemakkelijk te ver-

klaren: we leven een jachtig leven en de waan van de dag zuigt je al snel mee. Mensen hebben dan ook nood aan balans in hun leven, aan herstel. Die recuperatie is absoluut noodzakelijk, zeker wanneer je druk in de weer bent en er weinig tijd voor jezelf over blijft.”

Te hoog Flairgehalte Maar Erna wil in haar trainingen verder gaan dan pure stresshante-

ring. “Vaak blijft de aanpak hangen rond het verlichten van stress en het voorkomen van een burn-out. Dat lijkt logisch omdat een verhoogde veerkracht en bevlogenheid stress kan verminderen en je meer zin doet geven. Toch is bevlogenheid stimuleren niet helemaal hetzelfde als stressvermindering. Het gaat verder dan dat. Zo ben ik bij me-time terechtgekomen. Het begrip bestond natuurlijk al, maar het had in mijn

16

Me-time

“JA, JE MOET AF EN TOE EEN STAP ACHTERUIT DOEN EN JE AFVRAGEN OF JE DOET WAT JE WILT DOEN” ERNA CLAES, DOCTOR IN DE PSYCHOLOGIE

ogen een te hoog ‘Flairgehalte’: de tips die gegeven werden waren wat oppervlakkig. Dat zie je wanneer je het woord me-time googelt, dan leveren de eerste tien hits gegarandeerd sauna’s op.”

Achter een konijn aan “Ik wil niet te lyrisch doen over me-time, eerder wat down-toearth blijven. Me-time is niet op citytrip gaan of eens iets ‘helemaal alleen voor jezelf’ doen. Op die manier wordt levenskwaliteit te veel geredu-

ceerd tot iets doen voor jezelf ‘na de uren’. Ik wil me-time meer integreren in het dagelijks leven. En ik wil dit doen in verschillende stappen. In het kader van mijn infosessies ga ik ervan uit dat je als eerste stap het leven niet zomaar helemaal om kan gooien. Niet zomaar van de ene op de andere dag je job opgeven bijvoorbeeld. Je kunt als eerste stap wel starten met de dingen die je nu al doet anders te gaan beleven. Niet nu haasten om straks ergens te zijn. Niet nu bezig zijn met

17

iets en in je hoofd tegelijk al bezig zijn met het volgende.

Niet constant switchen van de ene taak naar de andere en terug, niet overal als een konijn achteraan lopen. Door af en toe tijdens de dag te vertragen, terug één ding tegelijk te doen met je volle aandacht en focus, eerst het ene en dan het andere en af en toe eens iets te laten voor later. Zo beleef je bewust wat je aan het doen bent, kan je er weer energie van krijgen en kom je ook wat dichter bij jezelf.

Solliciteer voor je eigen job Bewuster aan de slag gaan betekent ook meer nadenken over jezelf en in een volgende stap af en toe ook nieuwe keuzes maken. “Ja, je moet af en toe een stap achteruit doen en je afvragen of je doet wat je wilt doen. Natuurlijk is een job nodig om geld te verdienen.

Maar stel dat je voor je eigen job zou solliciteren. Wat zie je dan in die job wat jou wél ligt, en wat minder? Dat kan heel verhelderend zijn: kijken naar wat niet goed loopt. Toch

mag je dat niet alleen als focus nemen want dan blokkeer je.

Stel dat je dichtbij huis werkt: dat is al een enorme winst. Je moet kijken naar waardevolle voordelen. Iets plezant vinden is iets anders dan waardevol.

Als je erachter komt dat je de job doet voor je kinderen, dan heeft dat waarde. Waarvoor doe ik het, daar moet je naar op zoek.”

Vroeger beter?

Me-time, stress, burn-out … de oudere generatie haalt

18

Me-time

waarschijnlijk de schouders op. “Het type druk van tegenwoordig is anders dan 50 jaar geleden. Puur biologisch gezien dient een stresssysteem om ons te beschermen tegen bedreigingen als honger en oorlog. Dat zijn factoren die we makkelijk kunnen duiden. Vandaag hebben we meer te maken met chronische stress zoals de waan van de dag, toenemende druk, het perfect willen zijn, met twee in één gezin werken.

De mentale overbelasting is nu veel groter. Fysiek worden we nog nauwelijks belast, het evenwicht is zoek. Ons brein moet nu vooral informatie kunnen verwerken terwijl het moet kunnen pauzeren. Dat gebeurt steeds minder, kijk maar rond je heen: tijdens een kleine pauze zie je iedereen naar zijn gsm of laptop grijpen. Dat betekent weer extra mentale belasting.”

Me, myself and I? Volgens Erna heeft me-time niets met egoïsme te maken.

“Als je iets doet met enthousiasme en ambitie en je gebruikt daarbij de talenten die je hebt, dan doe je dat natuurlijk voor jezelf. Maar tegelijk bied je anderen ook iets waardevols aan. Dit heeft daarom niets met

egoïsme te maken, integendeel: het creëert vaak juist heel veel verbinding met anderen.”

“Weet je wat we nodig hebben? Tijd om te mijmeren, zomaar je gedachten ergens over laten gaan zonder dat je met iets concreets bezig bent.

Gewoon wat voor je uit zitten staren om je brein de tijd te geven informatie te verwerken. Vroeger zag je mensen op een stoel voor hun huis zitten. Of op een brug over een snelweg wat naar het verkeer of het water zitten te staren.

Weet je wie dat nu nog doen?

Kleine kinderen en ouderen.

De categorie mensen die het zou moeten doen, doet het niet. Dat is zonde.” ● Dit jaar geeft Erna Claes infosessies rond Me-time op 6 oktober in Oudenaarde, op 27 oktober in Eeklo en op 24 november in Lier. Op 1 december geeft ze in Antwerpen een infosessie rond het thema Niet alles tegelijk hé . Op 29 september geeft Dominieke Van Den Bossche een workshop rond de worklife-balance. Meer informatie vind je in de agenda, achteraan in dit magazine.

“ME-TIME HEEFT NIETS MET EGOÏSME TE MAKEN, INTEGENDEEL: HET CREËERT VAAK JUIST HEEL VEEL VERBINDING MET ANDEREN” ERNA CLAES, DOCTOR IN DE PSYCHOLOGIE

Pro & Contra

TEKST: Timothy Puype

19

Preventieve hartscreenings bij jonge sporters moeten verplicht worden

PRO

CONTRA

DR. PEDRO BRUGADA ‘Op basis van een goed onderzoek kan je heel veel ziektes diagnosticeren’ “Er is een oorzaak voor die plotse overlijdens. Waarom zouden we die dan niet zoeken? Op basis van een goede vragenlijst, een fysisch onderzoek en het nemen van een elektrocardiogram kan je heel veel ziektes vaststellen. Er zijn drie uitkomsten: je hart is helemaal in orde, men vindt een probleem dat verder onderzocht moet worden of je moet stoppen met sporten. In die eerste categorie is er geen probleem. Bij die tweede is dat niet zeker. Verder onderzoek kan ook uitwijzen dat er niets aan de hand is. Dat zijn ‘vals positieve’ testen. Anderen hebben bijvoorbeeld effectief een gaatje in het hart of een klep die niet meer goed sluit. Dat kan operatief opgelost worden. De laatste groep, en dat is een hele kleine groep, moeten we afraden nog te sporten.

De Griekse overheid test elk kind als het 6 jaar oud is. In Italië worden op dit moment enkel sporters gescreend, maar praat men over een uitbreiding naar iedereen. Laten we ook in België een grote wetenschappelijke studie doen en iedereen onderzoeken op jonge leeftijd. Zo ontdek je vroegtijdig ziektes en – als we het grotere verhaal bekijken – kunnen we, door die extra kennis, voorkomen dat ze beginnen roken, drinken of drugs gebruiken. Het is een extra sensibilisering.”

Perdro Brugada is cardioloog en, samen met zijn broer, naamgever van het Brugada-syndroom.

Elk jaar overlijden er op het eerste gezicht gezonde mensen plots tijdens het sporten.

Kunnen deze sterfgevallen voorkomen worden door verplichte hartscreenings? çava? vroeg het aan twee cardiologen.

DR. RIK WILLEMS ‘Het aantal sporters dat plots sterft tijdens een activiteit blijft heel laag’ “Ik ben niet te vinden voor een verplichte screening van alle jongeren, sporters of niet.

Vooraleer je iets verplicht, moet je zeker zijn dat het werkt en er is nog geen eensgezindheid over het nut van het screenen van jonge sporters. Er is enerzijds het risico op vals positieven. Dat wil zeggen dat je mensen onterecht ongerust maakt en dat er extra onderzoeken nodig zijn om te weerleggen dat er iets aan de hand is. Anderzijds zijn er ook vals negatieven. Dat wil zeggen dat een onderzoek nooit 100% zeker kan uitsluiten dat je een risico loopt. Onder de 14 jaar wordt het sowieso niet aangeraden omdat het risico op vals positieven dan nog veel groter is. Daarna moet je als individu kunnen beslissen nadat je ingelicht bent over de voor- en nadelen. Daarnaast is er het financiële aspect. Betaalt de sporter of de overheid? In het laatste geval is het niet zeker dat de kosten voor de samenleving opwegen tegen de gezondheidswinst. Ik denk dat de overheid dat geld beter kan besteden: bijvoorbeeld aan sensibiliseringscampagnes over gezonder leven of aan verplichte opleidingen EHBO. Elk overlijden is natuurlijk tragisch en ik leef mee met alle families, maar het aantal sporters dat plots sterft tijdens een activiteit blijft heel laag.

Meer zelfs, sommigen onder hen waren gescreend en overleden toch. Dat wijst op het – af en toe – falen van zo’n screenings.

Onderzoek is slechts een momentopname.”

Rik Willems is cardioloog en hoogleraar aan de Faculteit Geneeskunde van de KU Leuven.

HEB JIJ EEN MENING OVER DEZE STELLING? Deel ze dan op facebook.com/magazinecava

20

Special obesitas

21

Mmmmm mmmmm mmmmm mmmmm mmmmm mmmmm mmmmmm ETEN KINDEREN DIE TE ZWAAR OF OBEES ZIJN, PER DEFINITIE ONGEZOND? Grete Flies Getty Images/Dan Hallman

TEKST: FOTOGRAFIE:

22

Special obesitas

S

lank is mooi en dikke mensen hebben het zelf gezocht. Als we deze clichés en vooroordelen blijven geloven, zal er nooit besef komen van gezonde leefgewoonten en begrip voor zwaarlijvige mensen. “Zeker kinderen treft geen schuld, de mogelijke oorzaken zijn immers talrijk”, zegt dokter Kim Van Hoorenbeeck van het obesitasteam in het Antwerpse Universitair Ziekenhuis. We tellen angstvallig calorieën, berekenen zorgvuldig onze BMI (Body Mass Index) en volgen een crashdieet om met cijfers te bewijzen dat we goed bezig zijn. Allemaal ongezonde praktijken, maar zeker bij kinderen moet je volgens dokter Van Hoorenbeeck vooral het gezond verstand laten werken.

Bij kinderen onder de achttien jaar heeft het weinig zin om zelf de BMI uit te rekenen, want de grenswaarden verschillen afhankelijk van geslacht en leeftijd. Enkele alarmsignalen zijn kleren die te snel te klein worden en een duidelijke gewichtstoename op korte tijd. Dan kan je best contact opnemen met je huis- of kinderarts. Die vergelijkt de BMI dan met de officiële Vlaamse groeicurven. Bovendien houdt het Centrum Leerlingenbegeleiding de groei van de kinderen in de gaten. Als na het jaarlijkse medisch onderzoek blijkt dat er een te grote gewichtstoename is geweest, verwijzen zij ouders en kinderen naar ons door.”

ongezond. “De oorzaken zijn legio, zoals genetische aanleg, te weinig beweging, te hoge calorieopname of hormonale redenen, al zijn die eerder zeldzaam. Meestal is het een combinatie van aanleg en levensstijl. Dat laatste heeft de voorbije tien jaar wel voor een behoorlijke toename gezorgd, waardoor we van een epidemie kunnen spreken. Door de schermcultuur zitten kinderen meer dan dat ze bewegen en ze eten ook meer vetten en suikers, die vaak in meeneemgerechten zitten. We merken dat kinderen en hun ouders zich nog niet voldoende bewust zijn van de gevaren op lange termijn, zoals slaapapneu, diabetes, leververvetting, hart- en bloedvatproblemen en andere complicaties aan verschillende organen. Maar minstens even schadelijk zijn de psychosociale gevolgen, zoals een laag zelfbeeld,

angststoornissen en zelfs depressies. Kinderen met obesitas worden nog vaak gepest en met de vinger gewezen: dat het hun eigen schuld zou zijn. Dat woord bannen wij hier uit onze woordenschat. Om te beginnen heeft het overgewicht ook andere oorzaken en bovendien is het veel belangrijker te weten dat eraan gewerkt kan worden.”

mmmmmm...

Psychosociale gevolgen Kinderen die te zwaar of obees zijn, eten niet per definitie erg

Educatie Iedereen kan dus wel wat opvoeding gebruiken, zowel over de beeldvorming van zwaarlijvige kinderen als over gezonde eet- en leefgewoonten.

“Het frappeert me dat sommige mensen zo weinig weten over gezond eten en bewegen. Veel magere mensen proppen ook van alles in hun mond dat niet deugt, alleen zie je daar de gevolgen niet van, omdat ze nu eenmaal weinig aanleg hebben

23

Wat kunnen scholen doen?

Scholen kunnen helpen de drempel naar gezond leven te verkleinen.

Algemeen directeur MARIO HANNES vertelt wat de secundaire school Rozenberg SO in Mol zoal onderneemt om haar leerlingen te ondersteunen.

“Vroeger werkten we met een externe cateraar die ’s middags onze warme keuken verzorgde. Vanaf dit schooljaar gooien we het over een heel andere boeg en laten we enkel nog verse soep, pasta, salades en broodjes leveren, waarbij het ‘broodje gezond’ het goedkoopste is. We voeren ook een actief waterbeleid. Begin september delen we een lijst uit met

.!

MARIO HANNES: Op de frisdrankautomaat staat momenteel een tijdsslot, zodat er enkel ’s middags iets gekocht kan worden.

boeken en andere benodigdheden en daarop vermelden we steevast de plastic drinkfles die de leerlingen via de school kunnen aankopen. Die fles kunnen ze altijd bijvullen aan een van onze drie watertappunten. Op de frisdrankautomaat staat momenteel een tijdsslot, zodat er enkel ’s middags iets gekocht kan worden, maar op termijn gaan we alles vervangen door onder meer

melkproducten en gearomatiseerde waters.”

Sporters en fastfoodkoeriers “Zulke beslissingen nemen we altijd in samenspraak met de leerlingen- en ouderraad. Onze school biedt een aantal sportrichtingen aan en de invloed van deze leerlingen is niet te onderschatten: sporters vinden gezond eten een evidentie. Al zijn ze geen referentie voor de hele schoolpopulatie.

Ik moet soms met lede ogen aanzien dat er ’s morgens vroeg worstenbroden en pizzaba-

guettes verorberd worden als ontbijt.

Het enige wat we echt kunnen doen is een gezond alternatief aanbieden op school. We hebben vorig jaar ook wel een nieuwe maatregel in het schoolreglement ingevoerd dat leerlingen die ’s middags ‘naar huis’ gaan eten nadien geen eten meer in de school mogen binnenbrengen. Door die maaltijden in beslag te nemen hebben we die fastfoodkoeriers een halt kunnen toeroepen, anders dreigde het de spuigaten uit te lopen.”

24

Special obesitas

om te verdikken. Ik pleit dus voor begeleiding en educatie van iedereen en niet alleen van de mensen die bij het obesitasteam komen aankloppen. Beter voorkomen dan genezen en dat kan door middel van enkele heel eenvoudige principes: dagelijks voldoende water, geen frisdrank of fruitsap drinken en dertig minuten bewegen.

Je hoeft kinderen niets te verplichten of verbieden, want dat leidt meestal tot frustratie en compensatiegedrag. Ook belonen met voeding is geen goed idee. Verder kan alles, maar met mate. Als ze die les meekrijgen als een evidentie, komt het wel goed. Scholen kunnen natuurlijk een bijdrage leveren door frisdrankautomaten te weren en ook de voedingsindustrie draagt haar verantwoordelijkheid. Helaas kunnen we enkel hopen dat producen-

Wat kunnen ouders doen?

ten correcte informatie op hun etiketten plaatsen. De overheid zou daar meer controles op kunnen uitvoeren of misschien de reclame tussen kinderprogramma’s aan banden leggen.

En zo ligt de schuld een beetje bij iedereen en is er nog wel wat groeimarge.”

“Ik mag nog altijd alles eten” Malena (13) verbleef een jaar in het Zeepreventorium. “Ik ben er vorig jaar binnengekomen met een bang hartje: ik wou hier eigenlijk helemaal niet naartoe komen en vreesde dat ik geen nieuwe vriendinnetjes zou maken. Maar het was eigenlijk wel nodig om me te laten helpen. Ik woog 78,4 kg en droeg kleren voor volwassenen in maat medium of large.

Ik voelde me daar helemaal niet goed bij. Ik werd ook ge-

Het belangrijkste dat ouders kunnen doen, is het goede voorbeeld geven, zegt ook dokter Van Hoorenbeeck: ·· Wanneer de ouders zelf weinig snoep eten of frisdrank drinken, zullen de kinderen het ook normaal vinden dat ze

pest op school en was snel moe tijdens de turnles of andere activiteiten.”

“Mijn ouders zijn allebei wat zwaarder, dus het zit blijkbaar in mijn genen om snel aan te komen. Maar ik had ook nauwelijks besef van gezond eten en bewoog te weinig. Ik nam me heel vaak voor om vanaf de volgende dag te beginnen met diëten, maar het kwam er nooit van. Ik werd ook een paar maanden opgevolgd door het obesitasteam in het UZ Gent.

Ik viel wel 5 kg af, maar keek er elke keer enorm tegenop om ernaartoe te gaan, dus stopte ik.”

“Op 1 juli ben ik dan naar het Zeepreventorium gekomen.

Eigenlijk dacht ik dat ook dit weinig ging uithalen en het begin was ook erg lastig. Ik had moeite met de looptest, deed de

hier maat in houden. ·· Ouders kunnen best controle uitvoeren op het eet- en leefgedrag van hun kinderen door regels op te leggen.

Maar het heeft weinig zin als je die zelf niet nakomt. ·· Samen koken en tafelen bezorgt kinderen een

goeie relatie met eten. ·· Sporten wordt erg laagdrempelig als je het samen doet. Als een kind zijn gewoonten moet aanpassen, doen ouders er goed aan om het hele gezin erbij te betrekken en gezamenlijk die gewoontes aan te kweken.

25

Wat mogen kinderen nog eten?

“Alles!”, zegt Vicky Janssens, diëtiste van het obesitasteam op de kinderafdeling van het UZA. “Maar alles met mate. Belangrijk is om de hoeveelheid calorieën te beperken. Alle reclameslogans ten spijt, maar ze volledig uitsluiten gaat niet. Wel kan je verstandige keuzes maken, zoals verse soep in plaats van chips als tussendoortje, meer rauwe groenten in plaats van een groter stuk vlees, magere yoghurt in plaats van volle melkproducten en vooral water in plaats van sportdranken en fruitsappen. Lunch en diner bestaan bij voorkeur uit zowel koolhydraten, eiwitrijke producten als groenten. En het ontbijt mag zeker niet overgeslagen worden, iets wat helaas nog vaak gebeurt.

Met al die lightproducten moeten we ook In sommige producten verstandig omgaan. Er zit inderdaad 30% zit er 30% minder van minder van een bepaalde stof in dan in een bepaalde stof, bijvoorbeeld vet. Maar het normale product, maar dat wordt die wordt dan vervangen meestal vervangen door iets anders dat door iets anders dat niet gezond is, helaas niet gezonder is. Ik begrijp dat het bijvoorbeeld suiker. voor de consument niet makkelijk is, dus die kiest best voor individueel advies van een diëtist. De voedingsdriehoek blijft ook nog altijd een goede leidraad wat de verhoudingen betreft.

Wát kinderen eten is trouwens niet altijd het grootste probleem. De hoeveelheden zijn vaak te groot en hun lichaamsbeweging te weinig. De beste aanpak is om die gewoontes stap voor stap te veranderen, zodat het een haalbaar dieet blijft zonder dat iemand zijn hele leven plots moet omgooien.”

30%

26

Special obesitas

oefeningen niet graag, had last van hoofdpijn, was humeurig en vond het moeilijk om op mijn dieet te letten. Wanneer ik in het weekend naar huis ging, was het helemaal niet gemakkelijk om daar mijn nieuwe eet- en levensstijl te onderhouden. Mijn ouders konden niet altijd mee gaan sporten en de controle op wat en hoeveel ik at, was ook minder strikt dan in het Zeepreventorium. Dat ik even later dan ook weer bijkwam, ontmoedigde me wel wat.

Gelukkig had ik ondertussen leuke vriendinnen gemaakt die me steunden en kreeg ik veel hulp van de kinesiste, diëtiste en psychologe.”

“Intussen is gezond eten en meer bewegen een gewoonte geworden, al zal mijn gewicht altijd een aandachtspunt blijven. Ik weeg nu 58,2kg en draag drie kledingmaten kleiner. Ik kan veel langer lopen zonder moe te worden en wil graag beginnen met turnen en zwemmen. Doordat mijn ouders ook begeleid werden door de diëtiste, koken en eten we nu andere en meer verschillende dingen dan vroeger: meer groenten en soep, en kleinere porties van de rest. Vroeger dronk ik heel weinig, enkel frisdrank.

Nu water en melk. Ik at ook elke zaterdag frietjes, terwijl dat nu een keer per maand is.

En terwijl ik vroeger makkelijk een hele zak chips opat, heb ik daar nu helemaal geen zin meer in. Ik mag dus nog altijd alles eten, maar op een verstandige manier. Ik weet dat ik het ga kunnen om deze nieuwe gewoontes thuis verder te zetten: ik vertrouw op mezelf. En dat gegroeide

“JE HOEFT KINDEREN NIETS TE VERPLICHTEN OF VERBIEDEN, WANT DAT LEIDT MEESTAL TOT FRUSTRATIE EN COMPENSATIEGEDRAG” KIM VAN HOORENBEECK DOCTOR IN DE PSYCHOLOGIE

Voedings- en dieetadvies CM geeft een eenmalige tegemoetkoming van 40 euro voor wie minstens 4 sessies voedings- en dieetadvies volgt bij een erkende diëtist. Met het CM-MediKo Plan kun je je bijkomend verzekeren tegen medische kosten. Ook voor voedings- en dieetadvies is er een extra tegemoetkoming.

Meer info op www.cm.be

Aan tafel!

Jong geleerd is oud gedaan! Dat geldt zeker voor het aanleren van een gezonde levensstijl. Het lespakket 'Aan tafel!' biedt kant-en-klaar lesmateriaal om 4 schooljaren na elkaar kinderen warm te maken voor goede voedingsgewoonten en voldoende beweging. Lekkere en gezonde voeding en speelse bewegingsactiviteiten vormen de rode draad.

Meer info op www.cm.be/aantafel

Groepstherapie obesitas Leden van CM regio Mechelen-Turnhout kunnen in bepaalde ziekenhuizen in de regio een groepstherapie rond obesitas volgen, en krijgen –als ze de volledige therapie volgen- daarvoor een éénmalige tegemoetkoming van 50 % van de werkelijke kostprijs (met een maximum van 200 euro). Er zijn formules specifiek voor kinderen en ook voor volwassenen. Meer info op www.cm.be – zoek op ‘obesitas’.

27

na de vele pesterijen die ze vaak hebben moeten doorstaan. Hier voelen ze zich gelijkwaardig en vinden ze steun bij elkaar. Ze volgen er bovendien gewoon de lessen die ze op school ook zouden volgen. In fases werken ze hier aan gezonde eetgewoonten, meer beweging, meer structuur, een beter zelfbeeld en zelfmanagement, zodat ze dit alles voor de rest van hun leven zelf kunnen onderhouden. Gewicht verliezen is dan meestal een logisch gevolg in plaats van een doel op zich. Ook begeleiding van de ouders en de omgeving krijgt hier veel aandacht, om iedereen de kennis en vaardigheden bij te brengen om het kind thuis te ondersteunen. ●

zelfvertrouwen is ook een heel grote verandering tegenover vroeger.”

Het Zeepreventorium in De Haan is een medisch pediatrisch revalidatiecentrum voor kinderen en jongeren tot 18 jaar met chronische aandoeningen, zoals CVS, diabetes, long-, huid- en andere aandoeningen, obesitas … Jaarlijks verblijven hier zo’n 130 kinderen met obesitas en er staan er nog veel op de wachtlijst. Een verblijf van twaalf maanden vindt men hier noodzakelijk om de kinderen uit hun context te halen en op adem te laten komen na alle inspanningen die ze al deden om hun probleem aan te pakken en

“Terug makkelijk de trap op en af.

Dankzij m’n traplift van ThyssenKrupp Encasa.”

Onbezorgd blijven genieten van het comfort en de privacy van uw eigen huis? Daar staat geen leeftijd meer op. Een traplift van ThyssenKrupp Encasa brengt iedereen veilig en comfortabel naar boven.

Over verschillende verdiepingen. Zelfs al is uw trap erg smal of steil.

Comfortabel, veilig en gebruiksvriendelijk!

Ontvang nu uw gratis documentatiepakket en een offerte op maat!

www.tk-traplift.be Voor meer info kan u ook terecht in één van de onderstaande Thuiszorgwinkels: 2200 2220 2260 2300 2320 2400 2440

HERENTALS Hofkwartier 5 HEIST-O-D-BERG Boudewijnlaan 39 WESTERLO St.-Lambertusstr. 33D TURNHOUT Patersstraat 85 HOOGSTRATEN Vrijheid 168 MOL Corbiestraat 3 GEEL Stationsstraat 162

www.thuiszorgwinkel.be

Tel. Tel. Tel. Tel. Tel. Tel. Tel.

014 015 014 014 014 014 014

47 28 47 47 47 47 47

36 30 36 36 36 36 36

00 70 00 00 00 00 00

2470 2500 2800 2880

RETIE Peperstraat 2 LIER Mechelsesteenweg 215 MECHELEN Antwerpsesteenweg 259 BORNEM Boomstraat 47A

Tel. Tel. Tel. Tel.

014 015 015 015

47 28 28 28

36 30 30 30

00 70 70 70

A ASSIST

Thuiszorgwinkel

28

Column

CELIA LEDOUX

Supporteren voor een vijfsterrengeboorte

W

e hebben een hele sportzomer achter de rug. Het EK Voetbal, de Tour en de Olympische Spelen. Naar het voetbal heb ik nauwelijks gekeken, maar door de betonnen muren heen kon ik het prima volgen dankzij mijn Italiaanse buren die naar het scherm schreeuwden. Tijdens de Spelen droomde ik weg bij de turners. En hoewel ik graag naar wielrennen kijk, roep ik er nooit bij. Dat doe ik slechts bij één topsportdiscipline: bevallen.

Ik onderzoek en schrijf veel over zwangerschap, geboorte en de eerste levensmaanden. Dat heeft me een goed beeld bezorgd over wat gemiddeld het beste is voor moeder en kind. En dat is meestal het tegenovergestelde van wat je ziet bij geboortes op televisie, in fictie.

Zo’n fictiegeboorte wil je niet meemaken. Met een zwangere vrouw gebeurt daar meestal dit: haar vliezen breken als een watervloed, terwijl dat meestal traag in druppeltjes gebeurt. Met als gevolg algemene paniek, dé manier om een geboorte te blokkeren. Vanaf dan legt de vrouw een heuse lijdensweg af en krijgen de baby of de moeder te kampen met vergezochte complicaties. Uiteindelijk is de dokter de ster van de show.

Die televisiegeboortes maken heel wat bij me los. “Panikeer nog wat harder bij die moeder,” geef ik het scherm mee. “Een dubbele bevruchting, zwans niet!” Ik roep zo hard als een voetbalfan, maar dan wel een op hakken.

Een geboorte is een prestatie. Het is topsport voor baby en moeder. Het is wellicht de belangrijkste fysieke prestatie die een vrouw in haar leven neerzet. Zoals met topsport gaat het meestal goed, en zet je zo’n topprestatie niet elke dag neer. Zoals

in topsport zijn er soms complicaties, en is het prettig dat je medisch zo nodig snel bij iemand terechtkan. Maar over moeders praten we anders dan over, pakweg, amateur-marathonlopers. We hebben medelijden met hen, in plaats van ontzag. We zien hen als ‘beschadigd’ achteraf in plaats van als helden. We omringen hem met angst in plaats van aanmoediging. 5 op 100 vrouwen bevalt pijnloos, zelfs in deze angstcultuur. Straf, want angst spant de spieren op en remt de ademhaling. Dat maakt bevallen pijnlijker. Het verhoogt ook het risico op kwetsuren. Dat weet elke sporter.

Een Als een bevalling als eng gezien wordt, wordt geboorte ook de manier van ingrijis een pen anders. Die standaard knip? Pijnlijker en minder prestatie. goed genezend dan het zeldzaam scheuren.

Het is Keizersnedes voeren we topsport wellicht veel te vaak uit.

Zuignap, tang, infuus: voor baby gebruiken we in overen moeder. vloed, mét risico en het is behoorlijk onprettig. Zou een geboorte niet gewoon prettig kunnen zijn? Ook bij werkelijke geboortes roep ik naar de medici op het scherm: “Leg die baby toch bij zijn mama!” “Dat bad is niet nodig!” “Ziet ge nu niet dat die kleine drinksignalen geeft?!”

We hebben het vaak over bedrog in sport. Maar hoe vaak wordt ons, wanneer het over wetenschap gaat, fictie voor werkelijkheid verkocht? Bij geboortes nog te vaak. Terwijl ze helden zijn: elke moeder, elke baby. Zij zijn, op welke manier dan ook, gewoon zelf bevallen. Zelf geboren. ● Celia Ledoux is blogster, schrijfster en columniste. Je kent haar van haar debuutroman Wild Vlees .

Gespot

29

30% van de omstaanders weet wat te doen als iemand EHBO nodig heeft.

EERSTE HULP

Defibrillators slecht onderhouden

EERSTE HULP

Belgen zijn slecht in EHBO Wat moet je doen als er iemand in de buurt een hartstilstand of beroerte krijgt? Heel wat Belgen lijken het niet te weten.

Slechts in 3 gevallen op 10 kan een omstaander de juiste eerste zorgen toedienen. En dat is belangrijk,

want 250.000 Vlamingen wonen in een gebied waar een spoedarts niet binnen het kwartier aanwezig kan zijn. In totaal sterven elk jaar zo’n 10.000 Belgen aan een hartstilstand.

Sinds 2010 staat EHBO in de eindtermen van het

secundair onderwijs, maar dat is niet voldoende, volgens veel artsen. Net zoals in Nederland of de Scandinavische landen, moet ook in ons land zeker 60% van de omstaanders weten wat te doen als iemand EHBO nodig heeft.

De afgelopen jaren zijn er in het straatbeeld en in openbare gebouwen hartdefibrillatoren verschenen. Ze kwamen er zodat mensen met een hartstilstand sneller kunnen geholpen worden, nog voor er een arts aanwezig is. Nu, enkele jaren later, blijken ze een vals gevoel van veiligheid te geven.

De meeste defibrillatoren zijn zo slecht onderhouden, dat ze slecht of helemaal niet werken.

Dat maakten twee Nederlandse leveranciers onlangs bekend.

Zij denken dat de eigenaars van de toestellen vooral onwetend zijn, maar dat de hoge kosten ook meespelen.

Voor leergierige mensen Abonneer je op de brochure ‘CM-agenda’, naar keuze op de digitale of de papieren versie.

Achteraan in deze çava vind je de CM-agenda, met cursussen, info-avonden en workshops rond heel uiteenlopende thema’s, op verschillende plaatsen in het Mechelse en de Kempen. Iedereen mag daar aan deelnemen, of je lid bent van CM of niet.

Maar CM-leden krijgen in de meeste gevallen wel een fikse korting op de deelnameprijs. De CMagenda in çava vertelt echter maar een deel van het verhaal: het is een selectie uit een veel ruimer

aanbod. Wil je het volledige programma kennen, dan kan je je abonneren op de brochure ‘CMagenda’, naar keuze op de digitale of de papieren versie. Die krijg je dan drie maal per jaar gratis thuisgestuurd. Het volledige programma vind je ook op de CM-website: www.cm.be/agenda.rmt.

Daar kan je meteen ook online inschrijven voor een activiteit die je interesseert, of je abonneren op de brochure.

30

Vakantieliefde

31

Sea, sex and sun …

Serge Gainsbourg verwoordde de perfecte cocktail voor een romantische vakantieliefde. Dat we op vakantie makkelijker verliefd worden, is logisch: een andere omgeving, mooi weer, zon-zee-strand, weg van de dagelijkse sleur en iedereen happy. Wil je dat je liefde de vakantie overstijgt, dan moet je er allebei echt voor willen gaan, getuigen Ellen en Ingo.

H TEKST:

Anneleen De Leyn

et verhaal van Ellen (39) en Ingo (40) begint in de bescheiden camping ‘Oasis’ aan de rand van Oostende.

Ellen brengt er al van kleins af aan elke zomer haar vakantie door in een caravan, samen met haar familie. De zeelucht zou astma verlichten. Als Ellen 15 jaar is, ontmoet ze er Ingo, de Duitse vriend van haar campingmaatje Michaël. Ellen: “Ik vond Ingo meteen een toffe jongen. We deden veel dingen samen maar gewoon als vrienden want ik had op dat moment een liefje. Twee zomers later zagen we elkaar opnieuw.

Toen was het juist gedaan met m’n lief. (lacht) We kusten voor het eerst op de golfbreker in Middelkerke. Het werden drie prachtige vakantieweken.

Ik was nooit zo verliefd.”

Een onmogelijke liefde Het blijft bij een heftige vakantieliefde. Ellen: “Na die zomer ging ik studeren aan de hogeschool in Gent en Ingo in zijn thuisstad Keulen. Een onmogelijke liefde dachten we.

In de jaren die erop volgden in Gent had ik wel af en toe een liefje maar ik vond Ingo altijd veel toffer. Hoewel we in het begin in het Engels spraken met elkaar, kon ik veel betere gesprekken voeren met Ingo dan met eender wie.” In de studentenjaren blijft het bij af en toe een brief schrijven naar elkaar. Twee jaar later gaat Ellen op uitstap naar de kerstmarkt in Aken. “Ik besloot Ingo te bellen, wie weet kon hij ook komen, maar hij zat zelf in een relatie. ‘Ellen, it’s not a good idea’ is een uitspraak waar we nog af en toe mee lachen. Wanneer Ellen drie maanden zomervakantie heeft voor ze naar de universiteit gaat, besluit ze om samen met een vriendin haar ‘oude vriend’ Michaël te bezoeken en er meteen een citytrip Keulen aan te koppelen. “De laatste avond van ons reisje had hij voor een verrassing gezorgd: hij had Ingo ook uitgenodigd op café. Ik was onmiddellijk in de wolken toen ik hem terugzag ...

Sinds die avond zijn we weer een koppel. Ik ben dan nog twee weken blijven plakken in Keulen, mijn vriendin is toen alleen op de trein naar huis gesprongen.” (lacht)

Een wild huwelijk Daarna volgen 7 jaren van langeafstandsrelatie. Ellen: “We hebben de spoorwegen goed gesponsord. (lacht) Het was een hele toffe periode. Als je nog geen kinderen hebt, vind ik dat eigenlijk de perfecte relatie-instandhouder. (lacht) Toen het settelen toch ter sprake kwam, begon ik te panikeren. Ik wilde helemaal niet verhuizen naar Duitsland.

We zouden er beter een punt achter zetten”, zei ik zelfs op een bepaald moment. Maar op dat moment werd ik zwanger.

We moesten wel een oplossing vinden. Mijn hormonen waren zo op hol geslagen dat ik toch beslist heb om naar Duitsland te verhuizen.” Wanneer hun zoontje 3 is trouwen Ellen “Mijn hormonen en Ingo. En weer een kleine 3 jaar waren zo op hol later komt er nog geslagen dat ik een dochtertje bij. toch beslist heb Ellen: “Wij hebben ‘een wild huwelijk’ om naar Duitsland zoals ze dat hier te verhuizen” zeggen. Duitsland ELLEN is op dat vlak nog vrij conservatief.

Kinderopvang stelde hier 10 jaar geleden nog niet veel voor. Intussen is er gelukkig veel veranderd en vond ik al snel mijn draai.

Wat ik hier het meest mis? Dat ik niet ‘voor een uurke’ ergens kan binnenspringen bij vrienden of familie in België.” ●

Vakanties Samana Ook tijdens de vakanties van Samana slaat de vonk wel eens over. Bekijk het vakantieaanbod op www.samana.be

32

Portretten

TEKST: Timothy Puype, FOTOGRAFIE: Studio 37

GROEN AAN DE GEVEL Ze fleuren de straat op in de drukst bewoonde gebieden van de stad.

Steeds vaker zie je geveltuintjes opduiken in het straatbeeld. Een welgekomen groene oase, waar iedereen van kan genieten.

01 MARNIX EN KRISTINE Waar: Merelbeke “Mijn vrouw en ik wonen in dit huis sinds 1982. Toen hadden we een ouderwetse voortuin met een betonnen afsluiting. Die hebben we weggehaald, we hebben nu zicht op de scheldevallei.

De gevel was eerst grijs, die hebben we gezandstraald.

De begroeiing van de klimhortensia is er vrij spontaan gekomen. Het is een geveltuintje zonder extraatjes.

We hebben er niet veel onderhoud aan. We steken extra tijd in onze tuin achteraan.�

02 MARC EN MARIEANTOINETTE Waar: Gent “De blauwe regen staat jammer genoeg niet meer in bloei op dit moment van het jaar. Maar zelfs in de zomer hou je er een mooie groene gevel aan over. Mijn vrouw en ik kwamen hier wonen in 1982.

Al vrij snel zijn we begonnen met onze gevel in het groen te steken. We kregen zelfs de Stad op bezoek die kwam onderzoeken of dat eigenlijk wel mocht.

Intussen maken ze er zelfs promotie voor. We hebben geen groene vingers, maar er komt toch telkens iets moois uit, elk jaar een beetje anders.�

03 AARD VAN DER DONCKT Waar: Zwijndrecht “Mijn geveltuintje staat er nu 2 jaar.

Het jaar ervoor ben ik verkozen tot schepen in Zwijndrecht. Ik wil graag meer groen in de straat, dus waarom niet zelf het goede voorbeeld geven?

Voor de keuze van planten ging ik te rade bij Google. De gevel zit aan zuidoostkant van het huis, dus alles wat ik plant moet zon kunnen verdragen.

Je ziet daarom onder andere rozen in verschillende kleuren en lavendel.

Ik zie regelmatig mensen stoppen om te kijken. En ze stellen vragen als ik aan het tuintje aan het werken ben.�

36

Digidetox

EEN WEEK ZONDER SOCIAL MEDIA

De Facebook generatie TEKST:

Digidetoxers, FOTOGRAFIE: Tim De Couvreur

37

W

e leven in een maatschappij waar iedereen non-stop bereikbaar is. Maar liefst 1,65 miljard mensen hebben een account op Facebook, en dan hebben we het nog niet over Instagram, Twitter of Snapchat. We lopen constant met onze smartphone in de hand en zijn altijd online. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat als je overmatig bezig bent met sociale media je meer kans hebt op een depressie of burn-out. Kan de jonge generatie nog zonder hun smartphone? Zonder constant contact met alles en iedereen?

In het kader van dit thema hebben zes studenten journalistiek aan de Arteveldehogeschool één week lang zonder digitale schermen geleefd.

Geen computer en geen smartphone, geen televisie en geen internet. Alle hoogtechnologische snufjes werden overboord gegooid. Deze digitale detox heeft natuurlijk een effect op hun gemoedstoestand.

Een recent Amerikaans onderzoek, van de universiteit van

Pittsburgh, vermeldt depressie en sociale media in één adem. Wat niet wil zeggen dat Facebook of Twitter mensen depressief maakt. "Het kan namelijk zijn dat je altijd al aanleg had voor depressiviteit, en dat dat gevoel door sociale media versterkt wordt," aldus de Amerikaanse wetenschappers. Vooral bij jongeren wordt depressie gevoed door overmatig gebruik van sociale media. Maar wat is nu juist overmatig gebruik? Iemand die meer dan een uur per

38

Digidetox

Jente

Ik sta op, zet de radio aan en staar naar mijn tas koffie.

Euhm, wat moet ik nu doen?

Evi Ik heb bepaalde apps direct verwijderd Eerlijk? Ik heb niet veel gedaan voor school tijdens mijn digidetoxweek.

Mijn dagen vulden zich met sudoku, naar school gaan, eten en slapen ... en af en toe fitnessen. Omdat ik een persoon ben die graag alleen is, had ik er dan ook geen probleem mee om onbereikbaar te zijn. Sinds de digidetox ben ik veel minder bezig met digitale media.

Bepaalde apps heb ik direct verwijderd, andere gebruik ik niet zo vaak meer. Facebook is gereduceerd tot de handige tools, zoals afspraken maken met vrienden.

80% Maar liefst 80% beweert onverschillig te zijn voor effecten van sociale media

Met tegenzin vertrok ik zondagavond zonder gsm en laptop naar Gent. Dat betekende dus ook een treinrit zonder muziek en afzondering.

Toen merkte ik dat je smartphone ook een middel is om je af te schermen van andere mensen, zodat je zeker geen conversatie kan starten met een onbekende.

Mijn eerste ochtend als digidetoxer voelt onwennig aan.

Normaal controleer ik eerst mijn e-mails,

scroll ik snel eens door het nieuws, kijk ik naar welke vrienden weer een zatte snapstory hebben gemaakt en sluit ik af met Facebook of Instagram. Vandaag doe ik dat niet. Ik sta op, zet de radio aan en staar naar mijn tas koffie. Euhm, wat moet ik nu doen? Het meest frustrerende aan deze week was dat ik afhankelijk was van mensen die mij contacteerden en dat ik zelf niemand kon bereiken.

39

dag spendeert aan apps en minstens dertig keer per week surft naar een bepaalde site, komt in de gevarenzone. Duizend mensen tussen 19 en 32 jaar werden ondervraagd over hun sociale mediagebruik. Het onderzoek bewees dat mensen die te lang op sociale media ronddwalen, twee tot bijna drie keer meer kans hebben op een depressie. Volgens professor Brian A. Primack gaan depressieve mensen ook meer sociale media gebruiken: een vicieuze cirkel.

Ook digitaldetox coach Christine Wittoeck ziet een probleem: “Depressieve mensen zoeken vaak de toevlucht naar sociale media. Ze willen gezien worden en tot een groep behoren. Maar zo voeden ze juist hun depressie.

Op Facebook komen ze enkel in contact met het ‘geweldige’ leven van hun vrienden.

De prachtige natuurfoto’s, statussen over lekkere etentjes en lachende kinderen, zijn allesbehalve bevorderend. Zulke Facebookposts geven mensen de indruk dat iedereen het goed heeft, behalve zij.”

The Fear of Missing Out Het befaamde FOMO-syndroom, de angst om iets te missen, wordt ook genoemd tussen de gevaren van sociale media. Wie obsessief e-mails en sociale media opent, zou wel eens kunnen vloeken

wanneer dat even niet kan. Dit gedrag leidt in vele gevallen tot nog meer stress. Er ontstaat een constante illusie dat je iets levensbelangrijk gemist zou hebben. Niet alleen werknemers maar ook jongeren lijden - vaak zonder het te weten aan dit syndroom.

Common Sense Media, een Amerikaans onderzoeksbureau, heeft een enquête afgenomen bij duizend jongeren tussen 13 en 17 jaar.

Daaruit blijkt dat een op vier jongeren een zware sociale mediagebruiker is, meermaals per dag naar Facebook surft en daar ook nog eens lang blijft hangen. Het is ietwat geruststellend dat slechts 5% van alle ondervraagden zich inderdaad geïsoleerd en ongelukkig voelt wanneer ze eindeloos door Facebook of Instagram scrollen. Een groter aantal (10%) geeft aan dat sociale media juist een positief effect hebben op hun dagelijkse leven.

Facebook en andere kanalen of apps maken zo’n belangrijk deel uit van hun leefwereld dat veel jongeren niet meer weten wat te doen zonder toegang tot al die media. Maar de grote meerderheid, maar liefst 80%, beweert onverschillig te zijn voor de effecten van sociale media, hoe lang ze er ook aan spenderen. Wel is iedereen het erover eens dat relaties en vriendschappen sterker geworden zijn, dankzij online

Sarie Ik genoot van simpele dingen zoals mensen afluisteren aan de bushalte Ik ben iemand die heel veel sms’t. Je maakt me niet blij door een uur niet te antwoorden.

De eerste twee dagen had ik het daarom lastig. Mijn focus veranderde echter later in mijn digidetoxweek.

Ik genoot van simpele dingen zoals mensen afluisteren aan de bushalte. Twee vrouwen zaten naast me te wachten: ze begonnen over het werk, over mensen die opslag vroegen en besloten dat het leven oneerlijk is. Er zijn zoveel goede dingen aan geen afleiding hebben: ik zie nu veel meer, ik bewonder en ik lach meer.

HET IS NIET ZO DAT ‘DIGITAL NATIVES’ ONLINE CONTACT VERKIEZEN BOVEN EEN NAMIDDAG RONDHANGEN

40

Digidetox

Elise

Het blijkt uiteindelijk echt niet zo moeilijk, eerder een opluchting

De dagelijkse rit van thuis naar Gent. Hij lijkt zo lang, maar is eigenlijk heel kort. Ik grijp af en toe naar mijn handtas en ga op zoek naar mijn gsm.

Al snel realiseer ik me dat die thuis ligt want ja, digidetox. Heel wat mensen vragen me hoe het loopt met mijn digidetoxweek.

Het blijkt uiteindelijk echt niet zo moeilijk, eerder een opluchting. Ik beleef fantastische momenten

met mijn vriendinnen en luister aandachtig naar elk verhaal, zonder gestoord te worden door het gerinkel van die verdomde telefoons.

Tot opeens de mooie zonsondergang en de daarbij horende roze horizon van Gent de aandacht van mijn vriendinnen trekt: snel de gsm’s bovenhalen om snaps te trekken. Selfie hier, selfie daar. The perfect light, weet je wel.

contact. Het is echter niet zo dat deze ‘digital natives’, jongeren die opgegroeid zijn met sociale media, dat online contact verkiezen boven een namiddag rondhangen. Wanneer tieners samen afspreken is er ook ruimte voor dat online leven: even Facebook checken, snel een foto op Instagram posten of een Snapchat sturen naar andere vrienden. Het is interessant dat veel jongeren meer genieten van momenten die ze samen delen, en dat wanneer iemand dan te veel zijn of haar Facebook checkt, dit sommigen irriteert.

Constante bereikbaarheid Niet alleen sociale media, maar ook de bijhorende constante bereikbaarheid vormt een gevaar. Burn-outs zijn sinds september 2014 wettelijk erkend in België. Heel wat mensen krijgen er vroeg of laat mee te maken. Een burn-out heeft drie opvallende kenmerken: energieverlies, twijfelen aan de eigen competenties en cynisme. Vooral ambitieuze, perfectionistische mensen met een grote verantwoordelijkheidsrol zijn gevoelig voor dit gevaar. De werkdruk zou hen wel eens te zwaar kunnen worden, waardoor ze op een gegeven moment geen rust meer kennen. Een grote factor hierin is de moderne digitale

FOMO

De iets oudere generatie gaat nog een stapje verder. Zij hebben

VERSUS

the Joy of Missing Out of blij zijn als je eens iets gemist hebt. De

JOMO

tegenbeweging pleit voor meer offline genieten. Altijd online en

genoeg van sociale media. FOMO maakt stilaan plaats voor JOMO,

bereikbaar zijn is nu eenmaal vermoeiend.

41

wereld die ervoor zorgt dat we continu bereikbaar zijn via onophoudelijk e-mailverkeer, mobiele berichtjes of telefoontjes en natuurlijk ook via sociale media.

In de bedrijfswereld klagen werknemers voornamelijk over de hoge taakeisen en gebrek aan autonomie op de werkvloer. De sectoren waar de meeste burn-outs plaats vinden, zijn de onderwijs- en communicatiesector. Een Belgisch onderzoek uit 2010, in opdracht van de overheid, toont aan dat bijna 1 op 10 Belgen een burn-out heeft.

Digital detox coach Wittoeck heeft zelf ook twee jaar tegen een burn-out gestreden.

“Toen ik ontdekte dat mijn digitale leven brandstof was voor een burn-out, wist ik dat er iets moest veranderen.”

Ze besloot haar probleem bij de wortels aan te pakken en helpt tegenwoordig ook anderen met hun digitale onrust. “Digitale hulpmiddelen en sociale media zijn geïntegreerd in ons dagelijkse leven, daarom is het belangrijk dat we een balans weten te vinden tussen het online en offline leven.” Wittoeck vertelt dat voorbereiding cruciaal is voor een gezonde digital detox. “Je hoeft niet onmiddellijk alles te bannen door je in een crashdieet te storten. Je moet de juiste keuzes maken. Bekijk eens hoe online leven past in jouw dagelijkse routines. Iemand die in een koekjesfabriek werkt, heeft nu eenmaal een lagere sociale medianood dan bijvoorbeeld een journalist.”

Een ding staat vast: het was een verbijsterende week voor alle studenten. ●

Manon Alle sociale contacten online bannen?

No way

Amina Het bracht een onbeschrijfelijk rustig gevoel met zich mee Amina, zei ik tegen mezelf, hoe vaak check jij je smartphone? Altijd en overal, bleek het antwoord te zijn.

De digidetox bracht een onbeschrijfelijk rustig gevoel met zich mee. Elke andere avond zou ik ingedommeld onder mijn zachte donsdeken nog wat nutteloos liggen scrollen op Facebook. In plaats daarvan verslond ik hoofdstukken in een boek dat al maandenlang onder het stof lag. Ik trok zelfs naar een belcafé om te telefoneren met mijn papa in Tunesië. Ik was helemaal vergeten om hem te verwittigen dat ik niet bereikbaar zou zijn.

Als studente journalistiek behoren sociale media tot mijn dagelijkse kost.

Er komt via Twitter altijd wel een artikel langs dat de aandacht trekt. Veel van m’n vrienden dachten dat ik het nooit zou volhouden. Ik kon ze geen ongelijk geven.

Ik, Manon Huysman, Social Media Queen, zou een week lang crashdetoxen. Hoe konden mensen nu zien waar ik was, wat ik aan het doen was en hoe tof het eraan toe ging? Deze oppervlakkige brij van woorden cirkelde in mijn hoofd, maar maakte snel plaats voor opluchting, ademruimte en tijd. Tita Tovenaar, ik had tijd gecreëerd. Nadeel? Aanpassingen in uurroosters zijn niet zo handig. Een ander lokaal, een later tijdstip, … Gefrustreerd en kwaad zocht ik mijn klasgenoten. Bleken ze allemaal op café te zitten.

42

CM-Deals

1

CM-SKOEBIDOEWEEKEND 2016 IN MASSEMBRE VOORDEEL VOOR CM-LEDEN? GRATIS VOOR KINDEREN 0 TOT 6 JAAR

Is jouw gezin lid van CM? Tijdens het CMSkoebidoeweekend verblijven je kinderen tussen 0 en 6 jaar gratis in Massembre, volgens de all-informule. Geniet volop van natuur en avontuur met het hele gezin. Ontdek het programma op www.cm.be/skoebidoe

2

THEATER ELCKERLYC JOUW VOORDEEL? 15 % KORTING

·· Twee overnachtingen ·· Diner op vrijdag, vol pension op zaterdag en ontbijt + lunch op zondag (dranken niet inbegrepen) ·· Kinderen van 7-12 jaar betalen 127,50 euro ·· Vanaf 13 jaar betaal je 141,90 euro ·· Korting voor CM-leden inbegrepen ·· Van 4 tot 6 november in Massembre

Reserveren kan telefonisch op 082 64 43 57 of via e-mail: reception@massembre.com

CM-leden krijgen bij Theater Elckerlyc in hartje Antwerpen 15 % korting op de ticketprijs van volgende 2 producties: ·· A Bomma ·· De Winterrevue ·· Info en speeldata op: elckerlyc.be/programma

De korting is niet geldig op de VIP-arrangementen en ook niet op 31 december 2016.

Wil je tickets met korting bestellen? Dat kan via www.cm.be/elckerlyc met de promocode CM1617. De aangepaste prijzen komen dan tevoorschijn.

Adres Theater Elckerlyc, Frankrijklei 85-87, 2000 Antwerpen

43

3

DE NIEUWE ZOO IS NOG MOOIER! VOORDEEL VOOR CM-LEDEN? 4 EURO KORTING

Beleef nu de nieuwe ZOO waarbij je welkom wordt geheten op het prachtige nieuwe Flamingoplein. De indrukwekkende Savanne voor de buffels en 150 vogels maakt de ZOO 1,5 hectare groter. In deze gevaarlijkste volière van Europa delen o.a. maraboes er hun verblijf met de schurken van de savanne: Kaapse buffels. Uniek in de wereld, en zeker niet voor mietjes! Met een spectaculair panoramazicht vanuit het nieuwe restaurant en een uitkijk over de giraffen en zebra’s is je savanne-

4

HET SPORTKOOKBOEK VOOR JONGEREN JOUW VOORDEEL? 10% KORTING + GRATIS VERZENDING

gevoel helemaal compleet.

Vergeet bij al dat nieuws de koala’s en het rifaquarium niet. ZOO Antwerpen brengt je dichter bij de dieren.

Prijs dagticket: ·· Kinderen 3 t/m 11 jaar: 19 euro (CM-leden: 15 euro) ·· Kinderen 12 t/m 17 jaar: 22 euro (CM-leden: 18 euro) ·· Volwassenen: 24 euro (CM-leden: 20 euro) www.ZOOantwerpen.be

KORTINGSBON Enkel voor CM-leden. Knip deze bon uit en geef hem af aan de kassa

Kortingsbon enkel geldig met gele klever. Kleven doe je hier.

In ruil voor deze bon krijg je €4 korting per dagticket bij aankoop van maximaal 4 dagtickets voor ZOO Antwerpen aan standaard individueel tarief. Deze dagtickets dienen gelijktijdig aangekocht te worden en zijn enkel geldig op de dag van aankoop. Deze bon is niet inwisselbaar in speciën, niet cumuleerbaar met andere acties, promoties of voordelen.

Enkel geldig aan de kassa van 1/09/2016 t.e.m. 28/02/2017.

Kopieën worden niet aanvaard. Niet geldig op eerder aangekochte dagtickets.

Stephanie Scheirlynck is topsportdiëtiste en werkt onder meer voor twee professionele wielerteams, voetbalclub RSCA Anderlecht en tal van andere topatleten. Ze bestudeerde de voedingsgewoonten van jonge gymnasten en stuitte op heel wat misverstanden rond voeding en energie-opname, zowel bij de sporters zelf als bij hun begeleiders.

Actieve kinderen hebben namelijk een enorme hoeveelheid energie nodig. Ze

presteren op school, gaan aansluitend sporten, en willen daar dan ook in uitblinken. Intussen zijn ze in volle groei. Stephanie schept hierin duidelijkheid voor de ouders en reikt praktische tips en recepten aan. Wat schotel je je kinderen het best voor op een schooldag, voor en na de training, op een wedstrijddag of een vrije dag? çava?-lezers krijgen 10% korting op de winkelprijs (29,99 euro) + gratis verzending.

·· Check www.lannoo.be/het-sportkookboek-voor-jongeren. ·· Tik in het winkelmandje de kortingscode ‘cavavoordeel’ in en klik op ‘+’.

✁

44

Internet of things

DANKZIJ HET INTERNET, ALLERLEI APPS EN DE OPKOMST VAN DE ROBOTISERING KUNNEN OUDEREN NU LANGER THUISBLIJVEN. AUTOMATISERING IN DE ZORGSECTOR HEEFT ZO ZIJN VOORDELEN. MAAR IS IEDEREEN DAAR WEL ZO GELUKKIG MEE? TEKST:

Willem-Jan van Ekert Xavier Truant

ILLUSTRATIE:

BLIJFT HET BIJ TOEKOMSTMUZIEK? Automatisering in de zorgsector

45

H

et wereldwijde internetverkeer zal de volgende vijf jaar verdrievoudigen. Een groot deel van dat verkeer zal worden ingenomen door apparaten die met elkaar in verbinding staan. Je smartphone met je koelkast bijvoorbeeld. Of slimme gezondheidsmeters, zoals hartslagmeters of stappentellers die we nu al volop gebruiken wanneer we een eindje gaan joggen of fietsen.

De snelste groeiers zijn de zogenaamde gezondheidswearables. Apparaten die informatie doorgeven over het gedrag en de gezondheid van anderen. Zoals de laptop van het familielid die via allerlei sensoren in huis kan weten of oma haar dagelijkse douche al genomen heeft.

Het aantal internetverbindingen van dit soort apps zal vervijfvoudigen van 144 miljoen in 2015 tot 729 miljoen in 2020.

Begin juni gaf minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Maggie De Block aan 3,25 miljoen euro uit te trekken voor proefprojecten met gezondheidsapps.

46

Internet of things

“OUDEREN BEHOUDEN EEN GROOT DEEL VAN HUN PRIVACY. ZE HEBBEN OP ELK MOMENT INSPRAAK EN KUNNEN HET SYSTEEM ZELF UITZETTEN” ALAIN VAN BUYTEN

Ronddwalende ouderen Misschien ligt oma van dit soort zaken niet wakker. Maar de kans is groot dat je grootmoeder, en met haar vele andere hulpbehoevende bejaarden, ’s nachts wel vaak wakker is en begint rond te dwalen.

Want het is onder meer dit soort gedrag dat interessant is om te detecteren. Wat doe je dan wanneer ze alleen thuis is? Of met ouderen ’s nachts op wandel in de zorgcentra? Juist op dat moment is er minder personeel aan de slag en kan niet iedereen continu in de gaten gehouden worden.

De meerderheid van de ouderen wil zo lang mogelijk veilig thuis blijven wonen. Het Belgische bedrijf SENSO2ME ontwikkelde samen met UGent een oplossing voor mantelzorgers waarbij sensoren ongewone situaties melden aan zorgverleners of familie van alleenstaande ouderen. Alain Van Buyten van SENSO2ME legt uit. “Er bestaan al een aantal projecten, zoals de proeftuinen, maar die kunnen niet altijd zonder subsidies. Wij wilden één betaalbaar systeem voor kwetsbare ouderen, een dat zonder enige technische kennis gebruikt kan worden en dat 100% veilig is, ook op het gebied van het versturen van alle gegevens.”

Hulp op afstand “Het systeem bestaat uit kleine, intelligente sensoren met alarmknoppen in elke kamer in de woning van de zorgbehoevende oudere. De sensoren zijn bestand tegen water en vocht, en kunnen dus bijvoorbeeld in de douche geplaatst worden.

De oudere kan ook een alarmknop bij zich dragen. Door

© ZORABOTS · Tommy Deblieck, Fabrice Goffin

47

ZORA De eerste ‘humanoïde’ robot ter wereld die ingezet wordt in woonzorgcentra, in scholen met autistische kinderen en ziekenhuisafdelingen.

daarop te drukken worden de mantelzorgers onmiddellijk via een sms, e-mail of telefoon verwittigd. Bij bepaalde onrustwekkende situaties verwittigt het systeem automatisch de zorgverleners. Ook wanneer de oudere zelf niet meer in staat is om de knop in te drukken, bijvoorbeeld na een val. De mantelzorger kan na de automatische verwittiging de informatie raadplegen via de mobiele telefoon, tablet of

computer en dan de juiste actie ondernemen. Deze automatische meldingen kunnen individueel worden ingesteld. Zo kan een paar uur van inactiviteit overdag perfect normaal zijn voor de ene oudere maar ongewoon voor de andere. Door het gebruik van een Internet-ofThingstoepassing en continue monitoring via sensoren kan er een gepersonaliseerde aanpak toegepast worden. Hierin speelt de mantelzorger of zorg-

centrale een cruciale rol. Die kan op basis van de activiteit van de oudere, die meteen in kaart wordt gebracht, een beter oordeel vormen over sociale isolatie, nachtrust enz. Het zijn juist deze aspecten die tot nu toe vaak onzichtbaar blijven voor de zorgverstrekkers. Het systeem laat zelfs toe om vanop afstand de temperatuur in huis na te kijken, wat vooral in strenge winters of tijdens een hittegolf heel nuttig kan zijn.”

48

Internet of things

“Ouderen behouden een groot deel van hun privacy. Ze hebben op elk moment inspraak en kunnen het systeem zelf uitzetten. Voor het comfort van de mantelzorger kunnen alarmberichten uitgeschakeld worden in bepaalde periodes of naar een andere mantelzorger of meldkamer gestuurd worden. Het systeem is ook perfect bruikbaar in rusthuizen en zorgorganisaties. Verplegers kunnen dan bijvoorbeeld nagaan of de oudere ’s nachts de kamer verlaat.”

Skypen met de doctor Dat ouderen wel degelijk in technologie geloven bewijst het toenemend succes van Skype. In enkele landen zijn artsen al volop aan het Skypen met hun patiënten. En het Universitair Ziekenhuis in het Britse North Staffordshire handelt sommige raadplegingen af via Skype. Hierdoor zou 35% van de patiënten niet meer naar het ziekenhuis moeten komen. Maar als een patiënt echt onderzocht moet worden, moet die natuurlijk wel fysiek aanwezig zijn in het ziekenhuis. En daar schuilt nu het gevaar. Voor artsen en huisartsen wordt het niet eenvoudig om te beslissen wie wel en wie niet naar het ziekenhuis moet komen. Je grote teen voor de camera van je computer plaatsen is niet voor iedereen mogelijk … En veel mensen blijven toch de voorkeur geven aan een persoonlijk contact.

Biep biep In Oostende werd vier jaar geleden ZORA geboren.

Gezond en wel: 57 cm groot, twee armen, twee benen en grote fonkelende ogen die je voortdurend aanstaren. Het is de eerste ‘humanoïde’ robot ter wereld die ingezet wordt in woonzorgcentra met bejaarden, in scholen met autistische kinderen en in verschillende ziekenhuisafdelingen zoals pediatrie, neurologie, kinderrevalidatie. Het Oostendse bedrijf QBMT ontwikkelde de software voor ZORA, de robot wordt in Frankrijk geproduceerd. ZORA staat voor Zorg, Ouderen en Revalidatie.

Op het Technologiepark in Zwijnaarde bij Gent probeert men de robot nog intelligenter te maken. Pieter Simoens is als projectleider van Universiteit Gent rechtstreeks betrokken bij de verdere ontwikkeling van ZORA. “Wat we nu vooral

49

’S NACHTS IS ER MINDER PERSONEEL, DAN KAN EEN ROBOT ECHT WEL HELPEN.

aanpassen. Daarvoor moet er kennis over die persoon geprogrammeerd worden.

Dat laatste kan van pas komen wanneer iemand de robot bijvoorbeeld agressief benadert. Wat niet ondenkbaar is in een PIETER SIMOENS centrum voor personen met dementie. Wanneer ZORA die persoon vragen kan stellen over zijn interesses meten zijn de gedragsstoornissen bij personen met dementie. of over vroeger, dan ontstaat er een rustgevende toestand en Dat doen we met behulp van kunnen zorgverleners in actie allerlei gegevens die door treden.” sensoren in verschillende ruimtes en op de robot worden Willen we dat wel? gemeten. Neem nu het dwaal“Uiteraard is de privacy een of roepgedrag bij personen dierbaar goed. Dat moet ook zo met dementie. Dat kunnen blijven. Daarom wordt vooraf we niet zo eenvoudig meten. toestemming gevraagd aan de Wij willen weten of we ZORA bewoner en aan het ethisch naar iemand kunnen sturen comité. Niet iedereen wil aan en er op een of andere manier dit project deelnemen. ZORA mee laten communiceren. Op werd ook niet ontwikkeld om dit moment kan ZORA enkel personeel te vervangen, dat is boodschappen dicteren en alleen al door de grootte van traag stappen zetten. Nu moet de robot onmogelijk. Maar ’s alles voorgeprogrammeerd nachts is er duidelijk minder worden, gesprekken kunnen personeel aanwezig. Dan kan dan ook niet zo diepgaand of een robot echt wel helpen. De persoonlijk worden. Daarom woonzorgcentra willen een bewillen we de robot koppelen leid waarbij mensen ’s nachts aan een artificiële spraakasniet moeten vastgemaakt sistent. Er loopt nu een project worden en dat aangepast is aan om de robot natuurlijk te leren de persoonlijke noden. Daar praten. Net zoals een kind, aan heb je dan ondersteunende de hand van hoogte en volume technologie voor nodig. ” ● van de stem zodat ZORA kan herkennen met welke emotie iemand spreekt.”

Wil je mee discussiëren over dit thema? We nodigen je daarvoor “Uiteindelijk willen we dat de graag uit op cava-magazine.be. robot zich beter kan verplaatHeb je vragen over dit ondersen en dat hij mensen kan herwerp? Naam dan contact op kennen en zijn reacties daaraan via cm.be

Van vlees en bloed Er gaat niets boven een warm contact van mens tot mens. Zowel Samana (vroeger ‘Ziekenzorg CM’) als de seniorenbeweging Okra hebben initiatieven ontwikkeld die hieraan tegemoetkomen. Of het nu bijvoorbeeld gaat over senioren die op bezoek gaan in rusthuizen en daar activiteiten organiseren, of een Samana-vrijwilliger die samen met iemand die het moeilijk heeft een koffietje gaat drinken, het zijn vrijwilligersinitiatieven die voor velen een houvast betekenen.

Geïnteresseerd? www.samana.be of www.okra.be (kijk bij ‘zorg’).

50

Wat doet deugd?

TEKST: Layla Wancour

Meneer, mevrouw, wat doet er deugd? çava?, het magazine dat zelf deugd doet, vroeg het aan drie willekeurige voorbijgangers.

ANA, 26 JAAR

GUSTAAF, 66 JAAR

POL, 51 JAAR

“Simpel, maar lekker eten”

“Ontspannen op onze boot”

“Een fikse wandeling”

Zelf koken doe ik best graag.

Het liefst maak ik pasta, en als het warm is een salade.

Na een lange werkdag vind ik dat zalig. Mijn vriend en ik wonen sinds kort samen. Voor hem koken en er dan samen van genieten, doet alleen maar meer deugd!

We varen al zo’n 15 jaar met een eigen boot en het exemplaar dat we nu hebben, kocht ik 5 jaar geleden. De rust op de boot is fantastisch. We trekken ook wel eens de stad in, hoor, maar we zijn liever op ons gemak. Van bij het begin van het vaarseizoen, begin mei ongeveer, trekken we eropuit. Soms een weekendje, soms langere periodes, zoals nu: we zitten al 3 maanden op het water.

Door de natuur of in de stad of langs het water: dat doet mij deugd. Op zondag wandel ik tot wel 50 kilometer. Voor mij is het een gezonde, ontspannende inspanning. Vooral georganiseerde wandelingen vind ik geweldig. Je leert er altijd wel nieuwe plekken, wandelroutes én mensen kennen.

WAT DOET ER JOU DEUGD? Laat het ons weten via facebook.com/magazinecava

Gespot

51

GEZONDHEID

Te luide muziek jaagt jongeren weg Een derde van de Nederlandse jongeren loopt weg tijdens een concert of een festival omdat de muziek te hard staat. In Nederland bestaat er nog geen wettelijke geluidslimiet. Bij ons mag een festival niet boven de 100 decibel uitkomen. Oordoppen zijn een must. CM betaalt tot 30 euro terug bij de aankoop van oordoppen op maat. Op cm.be/oorgasme vind je alle info.

" QUOTE

VRIJE TIJD

De poppenzaal in Turnhout Poppentheater Propop heeft al sinds 1985 een speelzaal in Turnhout.

De kans is groot dat je er al eens geweest bent.

Alles is er gemaakt op maat van kinderen.

Vanaf 7 september starten ze met een nieuw seizoen voorstellingen.

Elke woensdagmiddag of zondagochtend kan je genieten van theater

voor de allerkleinsten van 2 jaar tot de iets oudere kinderen van 10.

Maar er is ook muziek, dans en nog zoveel meer! Het volledige programma vind je op www.propop.be. Reserveren is aangeraden.

Danzij çava? maak je kans om gratis naar een van deze voorstel-

lingen te komen. Mail ons op cava.rmt@cm.be en maak kans op een van de 5 gratis tickets (geldig voor 1 kind) voor een voorstelling naar keuze in de Poppenzaal.

Gebruik als onderwerp ‘Poppentheater çava’ en vergeet zeker je naam en adres niet te vermelden.

De winnaars krijgen het ticket thuis gestuurd.

Çava-wandeling in Mechelen

“DIVERSITEIT, UNIVERSALITEIT, ALLEMAAL MOOI, MAAR DE SPELEN ZIJN TOPSPORT EN TOPSPORT IS ELITAIR: DE BESTEN TEGEN DE BESTEN” Hans Vandeweghe, sportjournalist bij De Morgen

Nog tot 30 september kan je bij de Toeristische Dienst van Mechelen een gratis wandelgidsje afhalen dat gemaakt werd door de çava-redactie naar aanleiding van 125 jaar CM in Mechelen. De wandeling leidt je langs mooie bekende en minder bekende plekjes in Mechelen die iets te maken hebben met ‘zorg’ vroeger en nu. Ze duurt ongeveer 3 uur. De Toeristische Dienst vind je in een zijstraat van de Grote Markt (Hallestraat), en is elke weekdag open van 10 tot 17 uur. Zaterdag van 10 tot 16 uur en zondag van 12.30 uur tot 16 uur.

Superdiversiteit in de klas

“Gent is de minst racistische stad van België”

FOTOGRAFIE:

Eva Hugaerts Brecht Van Maele

EVA “‘Jij bent zwart, ga terug naar je land’, slingerden ze naar mijn hoofd op de basisschool.”

TEKST:

52

53

EMMA “Ik word bij Vera thuis bediend als een koningin.”

Mijn schooldagen liggen nu meer dan twintig jaar achter mij. Van veel kleur in de klas was er toen nog niet echt sprake, behalve die ene geadopteerde jongen uit Chili. Vandaag is een superdivers Vlaanderen een feit. Wat vinden de leerlingen en de leerkrachten zelf van al die verschillende culturen in de klas?

VERA “Ik vind het spijtig dat ik niet laat mag uitgaan.”

ÇAVA VROEG HET op de laatste schooldag aan de leerlingen van het vijfde jaar Humane Wetenschappen van het atheneum Wispelberg in Gent en hun leerkracht Gedrags- en Cultuurwetenschappen Gaëtane Snoeck. De meeste leerlingen komen uit Gent: Megan, Jaron, Robbe en Emma. Ook Ermin, een van de gangmakers in de groep, is een geboren Gentenaar, met Bosnische roots.

“Mijn ouders zijn tijdens de oorlog naar hier gevlucht”, geeft hij mee.

Meteen ongelovig gelach bij zijn medeleerling. “Nee serieus, echt waar!”, verdedigt Ermin zich met karakteristieke Gentse r. Vera is in België geboren, haar ouders komen respectievelijk uit Bosnië en uit Turkije.

Drie andere nieuwe Gentenaren zijn Ibe en Jordy uit West-Vlaanderen en Elke uit Hamme. Dorian uit Albanië kwam als baby van 5 maanden met zijn ouders naar Gent, en haantjede-voorste Eva verhuisde 9 jaar geleden van Ghana naar Gent met haar moeder.

54

Superdiversiteit in de klas

Alle nationaliteiten door elkaar De meeste leerlingen zitten al drie jaar samen en dat schept een band, ongeacht hun afkomst. Veel belangrijker dan achtergrond is hun sociaal leven en gedeelde interesses.

“Voor ons maakt de achtergrond geen verschil”, klinkt het collectief, “we zijn allemaal vrienden.” Vroeger waren er meer kliekjes per nationaliteit geven ze toe, maar nu loopt alles veel meer door elkaar.

Eva: “In de basisschool had ik meer last van racisme bij leerlingen dan in het secundair.

‘Jij bent zwart, ga terug naar je land’, slingerden ze dan naar mijn hoofd. In het secundair hoor je dat bijna niet.” Jaron (trots): “Gent is de minst racistische stad van België.”

Geen buitenlands lief Bij hun ouders is die openheid niet altijd zo vanzelfsprekend.

Elke: “Mijn ouders willen niet dat ik met een buitenlands lief naar huis kom.” “Meendegijda?!”, reageren de anderen verontwaardigd. Elke verweert zich: “Als vrienden mag het wel, maar niet voor een relatie. Ik trek me daar niks van aan. Het maakt mij niet uit om vrienden met een andere afkomst te hebben, voor mij is iedereen gelijk.” Ook de papa van Vera ziet zijn dochter liever niet uit logeren gaan bij haar vriendin Emma. Emma komt dus vaak bij haar: “Ik word bij Vera thuis bediend als een koningin”, lacht ze. “Het is wel jammer dat Vera niet laat mag uitgaan.” Vera: “Ik vind dat ook wel spijtig. Op Eva’s feest moest ik al om elf uur naar huis, bij Emma was het vier uur ’s nachts.”

Liefde overwint alles Ermin en Robbe zijn beste vrienden sinds het eerste

middelbaar. Hun interesses?

Veel uitgaan en FIFA spelen.

Als ze samen uitgaan, slaapt Robbe altijd bij Ermin thuis.

“Soms zijn het rare gerechten bij Ermin thuis (stomp van Ermin), maar ik eet gewoon mee (lacht).” Naast vriendschap is liefde heel belangrijk voor jongeren. Zelf mogen kiezen is bij de ‘vreemde’ jongeren geen vanzelfsprekendheid. Ermin: “Mijn ouders zouden mij het liefst met een Bosnisch meisje zien, maar voor mij maakt dat niet uit. Als ik verliefd ben op een meisje, dan kies ik voor haar. Dan luister ik niet naar mijn ouders.”

Eva: “Met verschillende culturen in een klas zitten is positief omdat je elkaars standpunten beter leert kennen. Mijn boodschap? Zoek veel buitenlandse vrienden!” “Heb geen angst voor het onbekende”, aldus Jaron. Robbe: “Zorg voor genoeg diversiteit op school zodat leerlingen een maatschappijbeeld ontwikkelen dat overeenkomt met de realiteit.”

GAËTANE SNOECK staat

vijftien jaar voor de klas, waarvan dertien jaar op deze school, die ze steeds diverser zag worden.

“Er is bij de leerlingen veel interesse naar elkaars achtergrond. Na de aanslag op Charlie Hebdo kreeg ik de vraag van ‘Belgische’ leerlingen om meer te leren over de moslimcultuur.

Toen is er een heel boeiend gesprek ontstaan tussen moslimleerlingen en de nietmoslims. Het mooie daaraan is dat die discussies verlopen met heel veel wederzijds respect.

55

EVA “Met verschillende culturen in een klas zitten is positief omdat je elkaars standpunten beter leert kennen.”

Van in de kleuterklas In heel wat Vlaamse kleuterscholen zitten nog weinig kinderen uit andere culturen. Ook de leerkrachten zelf zijn doorgaans van Vlaamse afkomst. Hoe breng je kleuters dan in contact met de superdiverse samenleving waarin ze opgroeien? In haar bachelorproef probeert Liesje Korthoudt die vraag te beantwoorden voor de leerkrachten: “Op zich hoeft een leerkracht geen sterk aangepast programma aan te brengen in een school, het is vooral de houding van de leerkracht die het verschil kan maken.

Belangrijk is om diversiteit letterlijk zichtbaar te maken, in het beste geval ook in illustraties en lesmateriaal. Afbeeldingen waarop kinderen te zien zijn van verschillende landen, met verschillende kleuren en verschillende soorten kledij.”

56

Superdiversiteit in de klas

KLEURRIJK VLAANDEREN

504.130 In 2015 hadden 504.130 mensen in Vlaanderen niet de Belgische nationaliteit.

71,6 In Antwerpen, waar 166 verschillende nationaliteiten samenleven, is 71,6 % van de 0-5-jarigen van buitenlandse herkomst.

1 op 2 Ook in Mechelen en Gent is ondertussen 1 op 2 van de minderjarigen van buitenlandse herkomst. In Mechelen 52,3 % van de 0-5 jarigen, in Gent 49,6 %.

20,2 In een Vlaamse gemeente van gemiddelde grootte zoals Herentals gaat het om 20,2 % van de 0-5-jarigen.

Bron: Lokale Inburgerings- en Integratiemontior 2015 van de Vlaamse Overheid

GAËTANE SNOECK, LEERKRACHT “Er is bij de leerlingen zelf veel interesse naar elkaars achtergrond.”

Erna konden leerlingen ook beter sommige uitspraken of standpunten kaderen. Dat wil niet zeggen dat ze niet meer in discussie gingen met elkaar, maar er kwam nuance.”

Hoe ga jij om met standpunten die haaks staan op onze westerse levenswijze?

“Ik probeer neutraal te blijven en vooral te luisteren naar wat er onder leerlingen leeft en daarop in te pikken, als ik vind dat ze wat kort door de bocht gaan. Zorg als leerkracht dat je zelf voldoende kennis hebt over je onderwerp en over de andere meningen. Blijven leerlingen bij hun standpunt, dan moeten ze wel weten dat er ook een ander verhaal is, ook al aanvaarden ze het niet. Dat is soms frustrerend, ja.”

Wat is de impact van diversiteit op jou als leerkracht?

“Ik vind het alleen maar positief. Bijvoorbeeld die discussie naar aanleiding van Charlie Hebdo en hoe de leerlingen daaruit hebben geleerd: toen ben ik naar huis gegaan met het gevoel dat ik daarom dit vak zo graag geef. Je leert zoveel van elkaar. We leven in een multiculturele samenleving dus is het belangrijk dat we leren omgaan met elkaar en respect tonen.”

Wat met het niveau van het onderwijs in een superdiverse school?

“Ik heb niet het idee dat ik mijn lessen op die dertien jaar heb moeten aanpassen. Ik merk wel dat de leerstof soms onduidelijk wordt voor bepaalde leerlingen, mogelijk door een taalprobleem. De taal is de grootste barrière, ook hier nog in de laatste jaren. Ik probeer extra aandacht te geven, maar het moet voor een deel ook vanuit henzelf komen.”

Voor de leerlingen van deze klas is de superdiverse samenleving duidelijk een normaal gegeven. Is dat een attitude die je in de loop der jaren hebt zien groeien?

“Ja, doorheen de jaren is de band tussen de verschillende culturen hechter geworden, merk ik. We leven met elkaar is de achterliggende gedachte, terwijl het in de eerste jaren dat ik lesgaf meer een verhaal was van ‘we leven naast elkaar’. Hun identiteit wordt meer bepaald door vriendschappen, interesses dan door culturele achtergrond.

Ze vinden het normaal dat er verschillen zijn tussen hun vrienden, dat is geen punt meer.” ●

Agenda

VOLLEDIG OVERZICHT OP WWW.CM.BE/AGENDA.RMT

CM BABY, KIND EN TIENER

BABY, KIND EN TIENER

BABY, KIND EN TIENER

BORSTVOEDING. GOED VOORBEREID.

SLAAP KIND(JE) SLAAP

PLEZANT NAAR DROMENLAND (WORKSHOP)

Tijdens drie samenkomsten worden heel wat vragen rond borstvoeding beantwoord en twijfels en misverstanden weerlegd. Hoe werkt borstvoeding, hoe bereid je je voor, wat zijn de voordelen voor moeder en kind, borstvoeding gedurende de eerste weken, wat is de rol van de partner, borstvoeding over een langere periode, wanneer vaste voeding invoeren, kolven, borstvoeding en werken ...

Er worden foto's en videobeelden getoond ter illustratie. Op deze cursus zijn de partners zeker ook welkom!

De informatie is voor hen ook nuttig om weten.

PRAKTISCH Wanneer en waar: ·· 26 september, 10 en 24 oktober of 21 november, 5 en 19 december, telkens om 19.30 uur Mechelen, CM-campus, Antwerpsesteenweg 261 ·· 4, 11 en 18 oktober of 23, 30 november en 7 december, telkens om 19.30 uur Turnhout, Beweging.net, Korte Begijnenstraat 18 Prijs ·· CM-leden 20 euro, ·· niet-leden 40 euro, ·· verh. tegemoetk. 10 euro Begeleiding ·· Mechelen: Dominique Franquet of Karen Vliegen, vroedvrouw en lactatiedeskundige ·· Turnhout: Leen Van Elsen, vroedvrouw en lactatiedeskundige Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie CM Gezondheidspromotie

“Mama, papa, ik kan niet slapen!” Met jonge of soms al wat oudere kinderen in de buurt klinkt deze noodkreet je wellicht niet onbekend in de oren.

Iedereen slaapt al eens een nachtje slecht, ook kinderen. Kinderen hebben slaap nodig om te groeien, op kracht te komen, informatie te verwerken. Onvoldoende slaap veroorzaakt spanning, concentratiestoornissen, onhandelbaar of druk gedrag, slechte schoolresultaten …

De gevolgen kunnen heel uiteenlopend zijn. Daarom herken je ze als ouder niet altijd gemakkelijk.

PRAKTISCH Wanneer 3 oktober om 20 uur Waar Putte, feestzaal Familia, Kleinmannekensstraat 4 Prijs ·· CM-leden 3 euro, ·· niet-leden 6 euro, ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding Ilse Dewitte, orthopedagoge en jongerentherapeut Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie CM Gezondheidspromotie en CM-kern Heist-Putte

57

Als ouder sta je vaak voor een grote uitdaging wat de slaap van je kind betreft. Met goede slaapgewoonten en door positief te reageren op het slaapgedrag van je kind, kom je gelukkig al een heel eind. Dit start best al op jonge leeftijd. Tijdens deze workshop krijg je heel wat praktische tips en handvatten om thuis toe te passen. Een aanrader voor ouders van kinderen tussen 2,5 en 6 jaar.

PRAKTISCH Wanneer en waar ·· 8 oktober om 14 uur: St.-KatelijneWaver, Bibliotheek, Leyland 1 ·· 22 oktober om 14 uur: Herenthout, Buitenschoolse kinderopvang De Kinderclub, Zwanenberg 27 ·· 8 november om 14 uur: CM-kantoor Berlaar, Markt 84 Prijs gratis Begeleiding Gitte Vervloet, kindercoach Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie CM Gezondheidspromotie ism Loket Kids Co en Gezinsbond Herenthout, Bibliotheek en Gezinsbond St.-Katelijne-Waver

CM

Agenda

BABY, KIND EN TIENER

BABY, KIND EN TIENER

BABY, KIND EN TIENER

ASSERTIVITEIT VOOR JONGEREN

IK LUST DAT NIET! EETPROBLEMEN BIJ KINDEREN

GEZIN IN EVENWICHT

Deze training richt zich naar jongeren uit het middelbaar onderwijs die op een speelse manier in groep hun grenzen willen verkennen én verleggen. Thema's zoals opkomen voor je eigen mening, gevoelens leren uiten, feedback geven en ontvangen ..., komen aan bod. De jongeren leren steviger in hun schoenen te staan.

Elementen uit de toneelwereld worden hiervoor als werkvorm gebruikt.

Vooraf is er een kennismakingsgesprek met de jongere en zijn ouders.

Na afloop van de training volgt een individueel evaluatiemoment.

PRAKTISCH Wanneer start 12 oktober om 14 uur.

Intakegesprek op 28 september.

Volgende data: 19 en 26 oktober, 9, 16, 23 en 30 november 2016 en 11, 18 en 25 januari 2017, telkens van 14.00-16.00 uur Waar Kasterlee, hotel Den en Heuvel, Geelsebaan 72-74 Prijs ·· CM-leden 120 euro, ·· niet-leden 240 euro, ·· verh. tegemoetk. 60 euro Begeleiding Dorien Van Limpt, dramatherapeute Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie CM Gezondheidspromotie

Problematisch eetgedrag bij kinderen komt steeds vaker voor en verdient dan ook de nodige aandacht. Een tijdige aanpak is nodig om afwijkend eetgedrag op latere leeftijd te voorkomen. Als een kind slecht eet, wekt dat bij ouders en grootouders dan ook al gauw ongerustheid en soms zelfs ergernis op. Maar wanneer kan men echt spreken van een eetprobleem?

En hoe wordt dit dan best aangepakt, of beter nog, voorkomen?

PRAKTISCH Wanneer 3 november om 19.30 uur Waar Baarle-Nassau, De Lindeboom, Stationsstraat 11 Prijs ·· CM-leden 3 euro, ·· niet-leden 6 euro, ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding Ilse Dewitte, orthopedagoge en kinder- en jongerentherapeute Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie CM Gezondheidspromotie ism CM-kern Baarle-Hertog

In evenwicht zijn met jezelf, je werk en je gezin: een hele uitdaging voor de ouders van vandaag! ‘Te druk’, ‘te veel’, ‘te weinig’ ... Herken je jezelf in deze uitspraken? Tijdens deze voordracht gaan we op zoek naar persoonlijke waarden en doelen. Bereik jij ze? Welke belemmerende gedachten en gevoelens kruisen je pad? Hoe ga je hier best mee om? We geven een aantal ideeën mee die je kunnen helpen een nieuw evenwicht te vinden.

PRAKTISCH Wanneer 15 november om 20 uur Waar Mechelen, CM-campus, Antwerpsesteenweg 261 Prijs gratis Begeleiding An Coetsiers, klinisch psycholoog en gedragstherapeut Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie CM Gezondheidspromotie ism Opvoedingswinkel Mechelen, Vormingplus en Gezinsbond

VOLLEDIG OVERZICHT OP WWW.CM.BE/AGENDA.RMT

59 59

ZORG

ZORG

ZORG

BUDGET PERSONEN MET EEN HANDICAP: WAT BETEKENT DAT VOOR MIJ?

JE BENT MEER DAN ENKEL EEN MANTELZORGER

MISVERSTANDEN ROND DE ZORG OM HET LEVENSEINDE

Als mantelzorger vind je het vaak logisch dat je hulp biedt aan degenen die je graag ziet. Maar dat wil niet zeggen dat voor iemand zorgen evident is. Er komt vaak stress bij kijken. En je moet best wel over wat organisatietalent beschikken om alles in goede banen te leiden. Klinisch psycholoog Jeroen Knaeps gaat tijdens het infomoment in op vragen die het sterkst leven bij de mantelzorgers: “Wie is mantelzorger? Hoe kan je het hoofd boven water houden? Waar kan je terecht? Wat is het mooie aan mantelzorger zijn en welke valkuilen zijn er?”

Hij hoopt enkele positieve tips mee te geven die je als mantelzorger kunnen helpen.

De evolutie in de zorg rond het levenseinde, onder andere als gevolg van de ontwikkelde wetgeving (patiëntenrechten, palliatieve zorg, euthanasie), maakt de thematiek gelukkig ook meer bespreekbaar. Toch stellen we vast dat een aantal misverstanden blijven bestaan. Deze misvattingen willen we verhelderen tijdens deze lezing.

Een heleboel nieuwe ingewikkelde termen vliegen ons om de oren: persoonsvolgende financiering, vermaatschappelijking van zorg, Basis Ondersteuningsbudget, ... En wat bedoelt men met trap één en trap twee in de nieuwe financiering? Wacht eens even! Wat verandert er nu voor mij? In deze inforeeks maken we het allemaal wat duidelijker.

PRAKTISCH Wanneer en waar ·· 13 en 20 oktober om 19.30 uur, Mechelen, CM-campus zaal Forum, Antwerpsesteenweg 261 ·· 7 en 9 november om 19.30 uur, Merksplas, GC De Marc/kt, Markt 1 Prijs gratis Info en inschrijven www.cm.be/agenda, 014 40 35 45 of thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be Organisatie Thuiszorgcentrum ism KVG en Absoluut vzw

PRAKTISCH Wanneer 22 oktober om 10 uur Waar Mechelen, CM-campus, Antwerpsesteenweg 261 Prijs ·· CM-leden 3 euro, ·· niet-leden 6 euro, ·· verh. tegemoetk. 2 euro Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 015 21 59 46 of mantelzorg.rmt@cm.be Organisatie Ziekenzorg CM

PRAKTISCH Wanneer 25 oktober om 19 uur Waar Geel, LDC Luysterbos, J.B. Stessensstraat 69 Prijs ·· CM-leden 3 euro, ·· niet-leden 6 euro, ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding Guy Hannes, coördinator PNAT Info en inschrijven www.cm.be/agenda, 014 40 35 45 of thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be Organisatie Thuiszorgcentrum ism LDC Geel

CM

Agenda

ZORG

ZORG

LIJF EN LEDEN

TROOST. OVER OUDERDOM, ZORG EN PSYCHOLOGIE

AROMATHERAPIE ALS ONDERSTEUNING BIJ ZELFZORG VOOR DE MANTELZORGER

GEEF DARMKANKER GEEN KANS

Over senioren horen we gelukkig tal van optimistische, zelfs vrolijke berichten. Helaas is dit niet voor iedereen weggelegd. De ouderdom heeft ook zijn onmiskenbaar minder fraaie kanten: het overlijden van een geliefde, onzekerheid en angst, gezondheidsproblemen, moeilijk oplosbare familiale conflicten ... Dan heeft men troost nodig. Deze vorming belicht het wel en wee van de ouderdom, maar ook de bezorgdheden en uitdagingen van familie van de oudere.

PRAKTISCH Wanneer 8 november om 14 uur Waar Herentals, Wit-Gele Kruis, Nonnenstraat 12-1 (ingang via Augustijnenlaan) Prijs ·· CM-leden 3 euro, ·· niet-leden 6 euro, ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding Luc Van de Ven, klinisch psycholoog Info en inschrijven www.cm.be/agenda, thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be of 014 40 35 45 Organisatie Thuiszorgcentrum

Voor een mantelzorger is het niet eenvoudig om tegenover de persoon die hij verzorgt het evenwicht te vinden tussen mee-voelen en mee-lijden. Daarbij komen de eigen dagelijkse zorgen en uitdagingen.

Hoe kan aromatherapie als aanvullende ondersteuning ons helpen in de zelfzorg om ons energiepeil te handhaven, zowel op fysiek, emotioneel als geestelijk gebied?

PRAKTISCH Wanneer 17 november om 19 uur Waar Turnhout, gebouw Beweging.net, Korte Begijnenstraat 18 Prijs ·· CM-leden 10 euro, ·· niet-leden 15 euro, ·· verh. tegemoetk. 5 euro Begeleiding Veerle Waterschoot, aromatherapeute Info en inschrijven www.cm.be/agenda of thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be of 014 40 35 45 Organisatie Thuiszorgcentrum

In Vlaanderen komen er jaarlijks meer dan 5.000 patiënten met darmkanker bij. Darmkanker kan vroegtijdig opgespoord worden. Ken je het verschil tussen een poliep en een divertikel?

Wat zijn de risicofactoren voor darmkanker? Welke zijn de symptomen?

Is darmkanker erfelijk? Welke behandelingen worden toegepast?

Wie wordt uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek? Vele vragen waarop maag- en darmspecialist dokter Luc Colemont, de stuwende kracht achter de vzw “Stop Darmkanker”, graag een antwoord geeft.

PRAKTISCH Wanneer 3 oktober om 19.30 uur Waar Mol, DC Ten Hove, Jakob Smitslaan 28 Prijs 3 euro Begeleiding Dr. Luc Colemont Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie CM Gezondheidspromotie, CM-kern Mol en LDC Ten Hove

VOLLEDIG OVERZICHT OP WWW.CM.BE/AGENDA.RMT

61

LIJF EN LEDEN

LIJF EN LEDEN

LIJF EN LEDEN

DIABETES

SLAAPMEDICATIE EN EVENTUELE GEVAREN

AROMATHERAPIE ALS ONDERSTEUNING IN DE ZORG VOOR DE HUID

Diabetes is een chronische aandoening waar steeds meer mensen op jongere leeftijd mee geconfronteerd worden. Je lichaam krijgt problemen met de stofwisseling, in het bijzonder met de verbranding van suiker. Naast voeding krijgen lichaamsbeweging, alcohol en roken een steeds belangrijkere plaats in de aanpak van diabetes.

PRAKTISCH Wanneer en waar: ·· Vosselaar: 18 oktober om 19.30 uur, Malperthuis, Konijnenbergpad 2 ·· Retie: 20 oktober om 19.30 uur, Corsendonk De Linde, Kasteelstraat 67 ·· Merksplas: 15 november om 19.30 uur, GC De Marc/kt, Markt 1 ·· Turnhout: 8 december om 19.30 uur, CM-campus, Korte Begijnenstraat 22 Prijs ·· CM-leden 3 euro, ·· niet-leden 6 euro, ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding Dr. Eveline Dirinck of Dr. Luc Van Gaal Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie Thuiszorgcentrum, CM Gezondheidspromotie en CM-kernen Vosselaar, Retie, Merksplas en Turnhout

Jaarlijks worden er in ons land meer dan 13 miljoen doosjes slaappillen verkocht. Er zijn zowel op korte als op lange termijn gevaren aan deze medicatie verbonden. Ze maakt suf (wat het gewenste effect is in vele gevallen) en dus ook minder aandachtig, en ze kan ook duizeligheid veroorzaken. Bij oudere mensen vergroot daardoor het gevaar op vallen. Op de lange termijn gaat systematische inname van slaapmedicatie gepaard met een verhoogd risico op afhankelijkheid en verslaving, maar ook met geheugenproblemen en soms zelfs dementie.

Het is vooral belangrijk om ook open te staan voor alternatieven en niet onmiddellijk naar kalmeermiddelen te grijpen.

PRAKTISCH Wanneer 25 oktober om 14 uur Waar Kasterlee, Kantine FC Kattenberg, Hulst 45 Prijs ·· CM-leden 3 euro, ·· niet-leden 6 euro, ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding Céline Scheerlinckx, psychiater Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 of thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be Organisatie Thuiszorgcentrum ism KVG

De huid is ons grootste orgaan dat ons op meerdere manieren bescherming biedt tegen ziektekiemen en schadelijke stoffen. Onze huid geeft ons ook voeling met onze omgeving en onszelf. Aanraken en verzorgen van de huid heeft een grote waarde en is een basisbehoefte van elke mens, zeker in periodes van spanningen, langdurig bedlegerig zijn, eenzaamheid, verdriet, angsten, ... Wat kan de ondersteuning door aromatherapie in deze context betekenen? Hoe integreren we etherische oliën in de zorg om de huid vitaal te houden bij langdurige ziekte, na chemotherapie, bij veel stress, tekort aan slaap, jeuk, huidpijn, droge en schilferige huid, ...?

(Noot: in deze workshop gaat het niet over specifieke huidaandoeningen waarbij dieper gelegen oorzaken behandeld moeten worden. vb acné, schimmelinfecties, tumoren,...)

PRAKTISCH Wanneer 17 november om 14 uur Waar Turnhout, gebouw Beweging.net, Korte Begijnenstraat 18 Prijs ·· CM-leden 10 euro, ·· niet-leden 15 euro, ·· verh. tegemoetk. 5 euro Begeleiding Veerle Waterschoot, aromatherapeute Info en inschrijven www.cm.be/agenda of thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be of 014 40 35 45 Organisatie Thuiszorgcentrum

CM

Agenda

GOED IN JE VEL

GOED IN JE VEL

GOED IN JE VEL

POSITIEF DENKEN

STRESS EN BURN-OUT

EMOTIONELE BELEVING BIJ PERSONEN MET EEN HANDICAP

Positief denken is een vorm van positief relativeren, van op zoek gaan naar de goede reële kanten zonder dat de negatieve kanten van het leven genegeerd worden. Je kunt anders leren kijken naar jezelf, de mensen en dingen. Je kunt leren je negatieve denkgewoonten onder de loep te nemen en deze ombouwen tot meer positieve, helpende denkgewoonten.

PRAKTISCH Wanneer 12 september om 19.30 uur Waar Vorselaar, LDC Sprankel, Nieuwstraat 13 Prijs 3 euro Begeleiding Erna Claes, dr. in de psychologie Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie CM Gezondheidspromotie en CM-kern Vorselaar

Eén derde van de mensen die afwezig zijn op hun werk, hebben in die periode last van problemen op hun werk. De impact van het werk op onze gezondheid mogen we dus echt niet onderschatten. Meer en meer mensen ervaren de negatieve gevolgen van stress op het werk en lopen een verhoogd risico op ‘burn-out’. Het is een langzaam en sluipend proces.

Tijdig herkennen en ingrijpen is dan ook de boodschap! Aandacht besteden aan zelfzorg is dus belangrijk om stressklachten, overspanning en burn-out te voorkomen.

PRAKTISCH Wanneer en waar ·· 29 september om 19.30 uur: Oud-Turnhout, De Djoelen, Steenweg op Mol 3 ·· 3 oktober om 19.30 uur: Noorderwijk, Daemshof, Servaes Daemsstraat 31 ·· 13 oktober om 19.30 uur: Herselt, De Mixx, Asbroek 1 H ·· 17 oktober om 19.30 uur: Kasterlee, Den Eyck, Houtum 39 ·· 18 oktober om 19.30 uur: Balen, PC Achter De Toren, Gustaaf Woutersstraat 29 ·· 25 oktober om 19.30 uur: Dessel, sportpark Brasel, Brasel 11 Z ·· 21 november om 19.30 uur: Mechelen, CM-campus, Antwerpsesteenweg 261 Prijs ·· CM-leden 3 euro ·· niet-leden 6 euro ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding gedragstherapeuten-psychologen Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie CM Gezondheidspromotie en plaatselijke organisaties en CM-kernen

Emotionele ontwikkeling is een andere manier van kijken naar gedrag, mogelijkheden en problemen, zowel voor ouders, het netwerk en professionelen. We gaan op zoek naar de betekenis van het gedrag van je kind of van de persoon met een verstandelijke handicap. Niet zozeer het IQ en wat de persoon kán, maar wat hij áánkan treedt dan op de voorgrond. Vragen over ‘kunnen’ zijn: ‘Hoe zelfstandig is hij?’ Kan hij het niet of wil hij het niet?'

Emotionele ontwikkeling daarentegen gaat over aankunnen, en dan worden vragen als deze gesteld: 'Wat heeft hij nodig? Wat kan hij áán op welk moment? Hoe communiceer ik goed met hem? Welke grenzen en structuur heeft hij nodig?'

PRAKTISCH Wanneer 10 oktober om 14 uur Waar Turnhout, Beweging.net, Korte Begijnenstraat 18 Prijs ·· CM-leden 3 euro ·· niet-leden 6 euro ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding Veerle Van Pelt, pedagogisch coördinator Muylenberg Info en inschrijven www.cm.be/agenda, 014 40 35 45 of thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be Organisatie Thuiszorgcentrum ism KVG

VOLLEDIG OVERZICHT OP WWW.CM.BE/AGENDA.RMT

63

GOED IN JE VEL

GOED IN JE VEL

GOED IN JE VEL

ANGSTEN EN FOBIEËN

GEHEUGENTRAINING (CURSUS)

STRESSBEHEERSING OP HET WERK

In deze vierdelige cursus krijg je informatie en tips om je geheugen te verbeteren. Je gaat ook zelf aan de slag en leert trucjes om alles makkelijker te onthouden, want oefening baart kunst.

Door veranderingen in de economie is de werksituatie voor vele mensen veranderd. We krijgen meer te maken met mentale belasting. Dit heeft ook gevolgen voor onze gezondheid. We stellen vast dat één derde van de mensen die afwezig zijn op hun werk in die periode last hebben van problemen op hun werk. De impact van het werk op onze gezondheid mag dus niet onderschat worden. Steeds meer mensen ervaren gevolgen van stress in hun werksituatie; steeds meer mensen wensen daar iets tegen te doen. Het doel van de 4-delige cursus is nieuwe vaardigheden aanleren om stress op het werk zelf te kunnen hanteren. Elke les duurt 2 uren.

PRAKTISCH Angst voor spinnen, angst voor honden, claustrofobie, faalangst, angst om te spreken in het openbaar … bijna iedereen is wel van iets overdreven bang. In deze sessie leggen we de basisprincipes van angst uit. Eerst en vooral is het zinvol om erachter te komen hoe angst kan ontstaan. We gaan ook in op de vraag hoe het komt dat angst blijft bestaan, ook al weet je verdomd goed met je verstand dat de angst overdreven is. Ook alle vreemde reacties van je lichaam (hartkloppingen, zweten, ijlheid, …) worden verklaard vanuit het fight-flight model.

Maar bovenal krijg je wat theoretische kapstokken die je kunnen helpen om stappen te zetten in het overwinnen van de angst.

PRAKTISCH Wanneer 20 oktober om 19.30 uur Waar Olen, Komie Geire, Herentalseweg 1 Prijs 3 euro Begeleiding Margot Buysschaert, psychologe en gedragstherapeute Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie CM Gezondheidspromotie, CM-kern Olen en LDC Komie Geire

Wanneer 7, 14, 21 en 28 november om 14 uur Waar Olen, CM-kantoor, Dorp 28 Prijs ·· CM-leden 50 euro, ·· niet-leden 100 euro, ·· verh. tegemoetk. 25 euro Begeleiding Colette Declercq, seniorenconsulent Info en inschrijven www.cm.be/agenda, 014 40 35 45 of thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be Organisatie Thuiszorgcentrum

PRAKTISCH Wanneer en waar ·· Turnhout: 8, 15, 22 en 29 november telkens om 19.30 uur, CM-hoofdzetel, Korte Begijnenstraat 22 ·· Mechelen: 1, 8, 15 en 22 december telkens om 19.30 uur, CM-Campus, Antwerpsesteenweg 261 Prijs ·· CM-leden 80 euro, ·· niet-leden 160 euro, ·· verh. tegemoetk. 40 euro Begeleiding Jergan Callebaut, gedragstherapeut en psycholoog Info en inschrijven www.cm.be/agenda of 014 40 35 45 Organisatie CM Gezondheidspromotie

ZOALS WIJ ZELF GEHOLPEN WILLEN WORDEN, HELPEN WIJ U. www.cm.be