çava maart 2016

HET MAGAZINE DAT DEUGD DOET • LENTE 2016

WWW.FACEBOOK.COM/MAGAZINECAVA

SPECIAL SLAAP BIJ KINDEREN · POSTNATALE DEPRESSIE · GENDER X

GENE BERVOETS WERKT VOOR HET GOEDE DOEL

EEN UITGAVE VAN CM REGIO MECHELEN-TURNHOUT • EDITIE 15

HOE HEILIG MOET JE ZIJN?

EDITO

ZUCHTEN & KREUNEN

O

oit bracht de Poolse vakbeweging Solidarnos´ c´ een heel systeem uit evenwicht en leidde de val in van het communisme in Oost-Europa. Een heel land, en met hen de halve wereld, was solidair met die koppige Poolse havenarbeiders.

Dat waren de jaren tachtig van de vorige eeuw. Nu, bijna 30 jaar later, staat er weer een systeem onder druk. Onze zorgvuldig opgebouwde maatschappelijke structuur van solidariteit zucht en kreunt. Wat tien jaar geleden niemand voor mogelijk hield, wordt nu openlijk uitgesproken door sommige politici.

Om het tij te keren, kunnen we beter blijven doen waar we al decennia lang goed in zijn: eensgezindheid tonen en samen blijven werken. Onze maatschappij heeft nood aan mensen die zich vrijwillig inzetten voor de zwakkeren in onze samenleving. Of dat nu komt door de voortschrijdende bezuinigingen of omdat de noden steeds groter worden maakt voor vrijwilligers Freddy, Kim, Gène, Reza en Theo eigenlijk niet veel uit. Zij geven alvast het voorbeeld, elk op hun bescheiden manier.

Veel leesplezier!

JIM JANSEN BLADMANAGER

Inhoud 04,13,47

38

06

42

GESPOT Cijfers & weetjes

VRIJWILLIGERSWERK Wie zet zich in voor de maatschappij?

12

HALLO CM-medewerker in de kijker

14

SPECIAL SLAAP BIJ KINDEREN Bedtijd: een vredig ritueel of een beetje strijd?

23

MIJN GEDACHT Dirigenten van het strijkkwartet

24

CHOLESTEROL De stille doder

PORTRETTEN Privé-musea pakken uit

POSTNATALE DEPRESSIE Geen roze wolk, maar zwarte gedachten

48

CM DEALS Korting voor CM-leden & çava?-lezers!

49

PRO&CONTRA Een werkweek van 30 uren: een goed idee?

50

DE RUSTHUISKLAS Oud en jong samen op de schoolbank

57

CM-AGENDA Plan je activiteiten

30

VRAAG AAN DE STRAAT Doe jij vrijwilligerswerk?

31

ZEG EENS AAA Ik ben een nagelbijter!

32

GENDER X Er bestaat meer dan man en vrouw Coverfoto: Filip Naudts

Verantwoordelijke uitgever Tonnie Steeman, Korte Begijnenstraat 22, 2300 Turnhout • Bladmanagement Jim Jansen • Redactie Peter Lambert, Jeroen Bruggeman, Paul Van Roy, Annelies Vervoort, Natalie Van den Heule, Dorien Boonen, Ann Hostens, Ann Swolfs, The Fat Lady • Concept, fotografie en vormgeving The Fat Lady • Advertenties Publicarto 053 82 60 80, com@publicarto.be • Contact CM regio Mechelen-Turnhout, Korte Begijnenstraat 22, 2300 Turnhout, 014 40 31 11, regiomechelenturnhout@ cm.be • çava? is een uitgave van CM regio Mechelen-Turnhout en verschijnt in een oplage van 305 000 ex. huis aan huis in de arrondissementen Mechelen en Turnhout. De CM-diensten en -voordelen die in çava? vermeld worden zijn informatief. Bij twijfel of betwisting gelden enkel de statuten en de huishoudelijke reglementen. CM Mechelen-Turnhout is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de çava?-advertenties.

GESPOT

4

EXPO

Stormopkomst

© Patrick Tresset

komst wie? Een volwassen tentoonstelling die ook kinderen zal boeien.

Tijdens het STORMOPKOMST-festival zijn er workshops voor kinderen samen met hun (groot)ouders.

Groepen kunnen een rondleiding aanvragen en aansluitend kunnen ze ook een workshop volgen.

STORMOPKOMST is een kunstenfestival voor kinderen en volwassenen in de Warande in Turnhout met een speciale focus op kunstvormen die weinig aan bod komen. Een blikvanger van het festival is de tentoonstelling ‘Mens en Machine’ in samenwerking met de Warande. In het spoor van Leonardo Da Vinci gaan ook vandaag veel kunstenaars aan het werk rond de verhouding tussen die twee.

Vooral in recente tijden komen mens en machine steeds dichter bij elkaar. Waar ligt de grens? En wie bestuurt in de toe-

Je kan 'Mens en Machine' gratis bezoeken van 16 maart tot en met 22 mei 2016. çava? mag één gezin (2 volwassenen en 3 kinderen) gelukkig maken met een combirondleiding. Je bezoekt eerst de tentoonstelling ‘Mens en Machine’ in de Warande, om aansluitend naar het Nationaal Museum van de speelkaart te gaan. Daar zal de grote stoommachine voor deze gelegenheid opgestart worden. Tussendoor krijg je een drankje.

Kans maken? Laat het snel weten via cava.rmt@cm.be, voeg je naam en adres toe en laat ons ook weten of je graag op zondag 10 april of 22 mei een bezoek brengt. We brengen het winnende gezin in de loop van maart op de hoogte. Meer info op www.stormopkomst.be

1 CIJFER

Een mens produceert ongeveer 1 liter snot per dag.

Het meeste verdwijnt, zonder dat we het weten, in onze maag.

CM VERGROENT Groen is de huiskleur van CM, maar ook in een andere betekenis wordt CM regio Mechelen-Turnhout alsmaar ‘groener’. Dat blijkt ondermeer uit de recente aankoop van 4 bedrijfswagens op aardgas (CNG – compressed natural gas).

Dat is niet alleen goedkoper, maar vooral ook veel minder vervuilend dan benzine of diesel. Nu stilaan meer tankstations uitgerust

worden voor CNG, is dat een interessante keuze geworden.

Personeelsleden worden dan ook aangemoedigd om zoveel mogelijk van deze wagens gebruik te maken voor hun dienstverplaatsingen.

Maar daar blijft het niet bij. Op het dak van de administratieve zetel in Mechelen staat al een aantal jaren een hele batterij aan zonnepa-

nelen, en sinds kort ook op het CMkantoor in Herentals. Het is de bedoeling om, telkens wanneer een kantoor gemoderniseerd wordt en waar het kan, ook zonnepanelen te installeren. ‘Vergroenen’ wordt verder een aandachtspunt in de werking van CM voor de toekomst.

Zo zal er nagedacht worden over hoe we de duurzaamheid van de CM-gebouwen kunnen verbeteren.

OP FINANCIEEL VLAK ZAL DE KINÉ MARTINE GEEN PIJN DOEN Dat komt omdat Martine aangesloten is bij het CM-MediKo Plan.

Deze CM-verzekering betaalt allerlei medische kosten extra terug: bijvoorbeeld 75 % van het remgeld bij de kinesist.

Het CM-MediKo Plan. Een vaste premie voor extra bescherming. www.cm.be/verzekeringen

MOB verzekeringen CM-Vlaanderen, verzekeringsonderneming met maatschappelijke zetel in Brussel en toegelaten onder codenummer 150/01 om de tak 2 ‘ziekte’ te beoefenen. Bij ononderbroken aansluiting bij het CM-MediKo Plan kan de aanvangspremie enkel jaarlijks geïndexeerd worden.

6

VRIJWILLIGERSWERK

Heb je ook wel eens het gevoel dat je iets wil terugdoen voor de samenleving?

Maar slaag je er op een of andere manier niet in om die stap te zetten? Geen paniek: deze vijf mensen tonen hoe je je als vrijwilliger nuttig kunt maken. Elk van hen heeft zo zijn reden, toch is er één constante in hun motivatie: solidariteit met de ander. Iets dat anno 2016 nogal eens over het hoofd wordt gezien …

‘Het is mijn morele plicht om me in te zetten voor de samenleving’ TEKST: FOTOGRAFIE:

Willem-Jan van Ekert Filip Naudts & Geert Maes

D

e Week van de Vrijwilliger, van 27 februari tot en met 6 maart, zet alle vrijwilligers in de bloemetjes. Dat zou in principe het grootste bloemenboeket ter wereld moeten opleveren want er zijn volgens cijfers van de Koning Boudewijnstichting zo’n 750.000 vrijwilligers actief in Vlaanderen. 1 op 8 zet zich dus onbaatzuchtig in voor onze samenleving. Helaas is dat hoge aantal niet voldoende om alle noden op te vangen.

De BV Geen actie zonder een Bekende Vlaming. Zowat alle goede doelen pakken ermee uit. “Ik beschouw het als mijn morele plicht om je inzet te tonen voor de samenleving”, beweert acteur Gène Bervoets. Hij verleent zijn gezicht aan Een hart voor ALS , de vzw die strijdt tegen de aandoening Amyotrofe Laterale Sclerose. “Een aantal jaren geleden verloor ik een

VRIJWILLIGERSWERK

GENE BERVOETS “Een aantal jaren geleden verloor ik een vriend die ALS had. Toen ik wat later door de vzw werd benaderd, aarzelde ik geen moment.”

7

8

VRIJWILLIGERSWERK

vriend die ALS had. Toen ik wat later door de vzw werd benaderd, aarzelde ik geen moment.”

Of er niet al té vaak naar een bekend persoon wordt gegrepen? “Dat is waar, maar ik begrijp dat wel. Het is gewoon bewezen dat je zo meer effect sorteert. Ik ben me daarvan bewust en heb daar dan ook geen probleem mee. Integendeel. Maar ik heb voor mezelf wel een limiet bepaald. Ik zet me in voor één nationale en voor één internationale actie. Niet meer, want anders gaat het effect verloren, dan snappen mensen niet meer waar je nog voor staat. Op internationaal vlak verleen ik mijn medewerking aan iThemba, dat onderwijsprojecten in Afrika opzet. Maar er zijn een aantal periodes in het jaar dat ik me onmogelijk kan vrijmaken door mijn werkzaamheden. Dat vertel ik er altijd bij en daar houden ze ook rekening mee. Zo is er voor Een hart voor ALS een jaarlijks motortreffen waar ik nooit bij kan zijn. Extra jammer omdat de voorzitter van de stichting Alain Verspecht zelf een fervent motorliefhebber was, voordat ALS zich bij hem voordeed.”

De gepensioneerde In het lokaal OCMW dienstencentrum Wibier in Gent werken ongeveer 170 vrijwilligers. Ze worden ingezet voor het onthaal, de bar, vervoer, huisbezoeken, computerlessen, kook- en baklessen … Het uitgangspunt van het centrum is dat ze op hun passie worden aangesproken, dat ze doen wat ze graag doen. Freddy is zo’n beetje de klusjesman van het huis geworden. Je vindt hem bij elke versie van Repair-café, dat

WIL JIJ OOK IETS BETEKENEN? Rond de week van de vrijwilliger wordt de vacaturebank www.vrijwilligerswerk.be volledig vernieuwd. Organisaties kunnen terecht op vlaanderenvrijwilligt.be, maar vrijwilligerswerk.be wordt dé website voor vrijwilligers.

Met vacatures over heel Vlaanderen, regelgeving op maat van vrijwilligers uitgelegd en tips om contact te leggen met organisaties.

het centrum organiseert. Een Repair-café is een gratis bijeenkomst waar mensen (samen) spullen herstellen. Het materiaal en de kennis zijn aanwezig, bezoekers brengen hun kapotte voorwerp mee naar de reparateurs. Freddy: “Op mijn 62ste wil ik mij nog nuttig maken, stilzitten is niets voor mij. En omdat ik mij mateloos erger aan de wegwerpmaatschappij waarin wij leven, zet ik me in voor deze vorm van recyclage. Bovendien worden meer en meer toestellen zo ontworpen dat je ze niet meer kunt repareren. Vanaf mijn 17e heb ik gewerkt als elektrotechnieker. Nu deel ik al mijn kennis om mensen in het centrum te helpen met hun kapotte spullen. Vrijwilligerswerk doen, geeft je overigens ook veel terug. Het gevoel dat je nodig bent is veel waard.”

De vluchteling Ergens in het jaar 2000 stopte er voor het Brusselse Noordstation een vrachtwagen. Reza en zijn vrouw stapten uit, de chauffeur vertelde hen dat ze in Zwitserland waren en reed door. In 1999 was hun vlucht uit Shiraz in Iran begonnen.

Tienduizend dollar hadden ze aan een mensensmokkelaar betaald om in Zwitserland te raken.

Een aardbeving in Turkije maakte een einde aan de vlucht, de smokkelaar vertrok met de noorderzon. Reza besloot van de nood een deugd te maken en meldde zich aan als vrijwilliger om lichamen te bergen. Een maand lang. Ondertussen had hij weer wat geld bijeen kunnen brengen voor een nieuwe poging. Via Bosnië en een lange voettocht naar Italië, belandden ze uiteindelijk in Brussel. “Het heeft 8 jaar geduurd om hier aanvaard te worden. Ik heb meegedaan aan de hongerstaking in de Begijnhofkerk.” 63 dagen later en 20 kilo lichter kreeg Reza en zijn vrouw een tijdelijke verblijfsvergunning. Ironisch genoeg lag er al in 2006 een permanente verblijfsvergunning voor hen klaar maar waren ambtenaren het vergeten mee te delen. “Helaas viel werk zoeken niet mee. Mijn grijs haar maar vooral mijn gekleurde huid spelen daarbij een grote rol. Ik heb ondertussen zo’n vijf jaar gewerkt, op verschillende plaatsen: een drukkerij, een wasserij, als animator voor demente bejaarden in een rusthuis.

Daarna volgden heel wat interimjobs, maar als gevolg van de martelingen die ik in Iran onderging,

9 KAZOU Elk jaar trekken duizenden vrijwilligers tijdens de Kazou-vakanties naar binnen- en buitenland. Ze doen dat onder meer als monitor, kookhulp of verpleegkundige om kinderen en jongeren van 7 tot en met 18 jaar te begeleiden.

is mijn been helemaal vergroeid en kan ik met moeite langer dan 2 uur recht blijven staan. Ik werd in Iran regelmatig opgepakt omdat ik ijverde voor een syndicaat op de plaatsen waar ik werkte. Op den duur werd ik zelfs opgepakt omdat ik geen baard droeg!” Reza werkte in Iran voor een televisiestation, was woordvoerder bij lokale overheden en controleur bij een busmaatschappij. Ook zijn vrouw werd regelmatig opgepakt. Zijn vader werd vermoord door het regime. “Dictaturen houden duidelijk niet van meningen.

Dat is het verleden. Nu woon ik in Antwerpen en hopelijk kan ik binnenkort aan de slag in een beschutte wekplaats in Temse. Weet je, ik kan niet zonder werk. Dat is niet goed voor de mentale gezondheid. En dat is ook een van de redenen waarom ik vrijwilligerswerk voor CM doe.

In het weekend ben ik nachtoppas bij bejaarden thuis. Het voelt goed dat ik me nuttig kan maken hier in België.”

De jeugd Wie veel gebruikmaakt van vrijwilligers is Kazou , de jeugddienst van CM. Elk jaar trekken duizenden vrijwilligers tijdens de Kazou-vakanties naar binnen- en buitenland.

Ze doen dat onder meer als monitor, kookhulp of verpleegkundige om kinderen en jongeren van 7 tot en met 18 jaar te begeleiden. Sinds kort richt Kazou zich ook op een doelgroep die minder voor de hand ligt: kinderen uit een asielcentrum. In dit geval dat van Arendonk. Een van de monitoren is Kim. Zelf was ze als kind een trouwe klant van Kazou.

“Ik ben dus heel vertrouwd met jeugdvakanties.

Toen ik bij de Chiro zat, is er bij mij een vonk overgeslagen om me voor anderen in te zetten.

Een reis naar Gambia gaf me de laatste duw in de rug. Waarom ik het doe? Ik haal er heel veel voldoening uit als ik die kinderen zo enthousiast

10

VRIJWILLIGERSWERK

bezig zie. In een asielcentrum is er niets te doen voor de kinderen, ze lopen daar anders maar wat rond.” Voorafgaand aan een asielvakantie is er intensief contact met het centrum. “Dat moet ook wel, je moet het vertrouwen van de ouders winnen. Die betrekken we daarom ook door vooraf met hen te praten en door tijdens de week dat we daar zijn er letterlijk onze tenten op te slaan en met hen samen te eten. In veel landen waar zij vandaan komen, bestaat er niet zoiets als jeugdwerking of speelpleinwerking.”

De ondernemer Theo is medeoprichter van de vzw Armentekort in Antwerpen, een uniek project dat het armoedeprobleem uit de wereld wil helpen. Het klinkt ambitieus, en dat is het volgens Theo ook. Vandaar dat de vzw eerst een goed werkend model wil opzetten, dat over enkele jaren wereldwijd uitrolbaar moet zijn. Centraal in de hulp staat de buddywerking, waarbij een kansrijke een kansarme op basis van gelijkwaardigheid een gevoel van eigenwaarde terug probeert te geven. “Wie zijn eigenwaarde verloren heeft, raakt niet uit de armoedespiraal.” Op termijn wil Armentekort 5.000 buddy’s inschakelen. “Daarvoor hebben we mensen met een bijzonder profiel nodig. Je hebt er levenservaring én leervermogen voor nodig. Je moet namelijk je eigen meningen en vooroordelen rond armoede kunnen loslaten.

Anders kun je niet gelijkwaardig met elkaar omgaan. Daarom geven we kandidaat-buddy’s ook een intensieve opleiding.”

“Kansarmen hebben natuurlijk ook andere hulpvragen, maar die lossen wij niet op. Onze buddy heeft maar één doel en dat is het herstellen van eigenwaarde. Dat gebeurt in een proces van vriendschap, net als in relaties en gezinnen: als je mensen onvoorwaardelijk vertrouwen geeft dan komt dat vertrouwen tot ontwikkeling.”

Vrijwilligerswerk is gezond!

Volgens onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel, Stockholm University en de Katholieke Universiteit Leuven leven mensen die vrijwilligerswerk doen heel wat gezonder.

717 Zweden werden in vier groepen verdeeld: werklozen die vrijwilligerswerk doen (58), werklozen die dat niet doen (194), betaalde werknemers die vrijwilligerswerk doen (139), en betaalde werknemers die dat niet doen (326). En wat bleek? Vrijwilligerswerk verkleint de kans dat je begint te roken of alcohol te drinken of dat je een te hoge bloeddruk of rug-, spier-, en gewrichtspijnen krijgt, ongeacht of iemand werkloos is of niet. Vrijwilligers zijn ook meer tevreden over hun leven. Overtuigend genoeg?

11

bewegingen die wel iets op gang gebracht hadden in het verleden. Ik vond die in de vrouwenemancipatiebeweging, die er bij ons voor zorgde dat op pakweg één generatie de emancipatie een feit werd. Het afschaffen van kinderarbeid ging ook zeer snel, het afschaffen van de slavernij lukte op twee generaties. En tussen Martin Luther King en Obama zit zelfs geen volledige generatie. Die voorbeelden hebben me geïnspireerd om Armentekort op te zetten.” ●

Nog niet zo heel lang geleden was Theo een ondernemer en vaak op reis in het buitenland.

“Ik was als zakenman helemaal niet bezig met dit soort zaken. In een vliegtuig naar India ontmoette ik een pater-jezuïet die vertelde over zijn project dat kasteloze vrouwen hielp. Drie weken later stond hij op mijn stoep en heeft hij mij op een uur tijd overtuigd om als vrijwilliger de communicatie voor zijn organisatie te verzorgen. Mijn tweede confrontatie met de armoedeproblematiek was op de speelplaats van het Koninklijk Atheneum Antwerpen waar Marijke Moens medeoprichter van Armentekort een voedselbedeling organiseerde. Daar zag ik 500 mensen staan aanschuiven voor brood en een kop soep. Dan denk je: dat kan toch niet in Antwerpen, in een van de rijkste regio’s van de wereld! Vanuit die verontwaardiging is er stilletjesaan aan toch wel wat gegroeid bij mij. Ik probeerde te begrijpen waarom het probleem van armoede zo hardnekkig is en waarom veel mensen denken dat het niet op te lossen is. Daarom zocht ik naar voorbeelden van

MEER WETEN OVER VRIJWILLIGERSWERK BIJ CM? Ga naar www.cm.be/vrijwilligers.

“Terug makkelijk de trap op en af.

Dankzij m’n traplift van ThyssenKrupp Encasa.”

Onbezorgd blijven genieten van het comfort en de privacy van uw eigen huis? Daar staat geen leeftijd meer op. Een traplift van ThyssenKrupp Encasa brengt iedereen veilig en comfortabel naar boven.

Over verschillende verdiepingen. Zelfs al is uw trap erg smal of steil.

Comfortabel, veilig en gebruiksvriendelijk!

Ontvang nu uw gratis documentatiepakket en een offerte op maat!

www.tk-traplift.be Voor meer info kan u ook terecht in één van de onderstaande Thuiszorgwinkels: 2200 2220 2260 2300 2320 2400 2440

HERENTALS Hofkwartier 5 HEIST-O-D-BERG Boudewijnlaan 39 WESTERLO St.-Lambertusstr. 33D TURNHOUT Patersstraat 85 HOOGSTRATEN Vrijheid 168 MOL Corbiestraat 3 GEEL Stationsstraat 162

www.thuiszorgwinkel.be

Tel. Tel. Tel. Tel. Tel. Tel. Tel.

014 015 014 014 014 014 014

47 28 47 47 47 47 47

36 30 36 36 36 36 36

00 70 00 00 00 00 00

2470 2500 2800 2880

RETIE Peperstraat 2 LIER Mechelsesteenweg 215 MECHELEN Antwerpsesteenweg 259 BORNEM Boomstraat 47A

Tel. Tel. Tel. Tel.

014 015 015 015

47 28 28 28

36 30 30 30

00 70 70 70

A ASSIST

Thuiszorgwinkel

12

Hallo!

WIE? Celien Deloof, administratief medewerker bij CM regio Mechelen-Turnhout. WAT? Celien is dit jaar ambassadrice van Wereld Diabetesdag voor de Diabetesliga Vlaanderen. WAAROM? Ik ben zelf al veertien jaar diabetespatiënt. Veel mensen weten echter niet wat dat inhoudt, enkel dat het iets met ‘suiker’ te maken heeft. Of met overgewicht, wat helemaal niet correct is. Diabetes is eigenlijk je lichaam dat op een bepaalde manier niet meer of slecht functioneert. Dat wil ik onder de aandacht brengen, onder andere met mijn single ‘Net als jij’.

© VIER/Tim De Backer

“Diabetes verandert je leven, maar ik blijf een snoepkous.”

BENIEUWD NAAR HET VOLLEDIGE VERHAAL VAN CELIEN? Ga dan naar facebook.com/magazinecava

GESPOT

13

QUOTE

Wil je als vrouw evenveel of meer verdienen dan een man? Blijf alleen en neem geen kinderen.

VERA CLAES, NATIONAAL SECRETARIS ZIJ-KANT IN DE STANDAARD SPORT

Meer jongetjes geboren na WK 2010

TECHNOLOGIE

Japans robothotel In de vorige çava? hadden we het al over het toenemend belang van robots in onze samenleving. Uit recent onderzoek blijkt nu dat een te perfecte robot ons schrik aanjaagt. We hebben liever dat hij dezelfde gebreken heeft als een mens. In Japan – waar anders? – blijven ze echter verder experimenteren. Na de nieuwslezende robot is er nu het robothotel.

Het Henn-na Hotel in Nagasaki opende de deuren in 2015 en wordt volledig gerund door robots: in- en uitchecken, je bagage naar je kamer brengen, het restaurant, alles gaat automatisch. Eén keer overnachten in dit hotel kan vanaf 45 euro, maar loopt makkelijk op tot 250 euro. Benieuwd waar je met je klachten naartoe moet.

In Zuid-Afrika zijn er na het wereldkampioenschap voetbal in 2010 opvallend meer jongetjes geboren, zo’n 1 100 meer dan de statistieken voorspelden.

Hoe dat komt? Tijdens het WK voetbal namen heel wat mensen vrijaf. Zo konden ze de wedstrijden volgen, maar hadden ze ook meer tijd voor seks.

Mensen die meer seks hebben, hebben statistisch gezien meer kans op een jongetje. Verder had ook de ontspannen sfeer en afwezigheid van stress bij de Zuid-Afrikanen een invloed.

Vrouwen die vroeg in de zwangerschap stress ervaren, zouden namelijk meer kans hebben om een meisje te baren.

GENEESMIDDELEN: VAAK HETZELFDE MAAR GOEDKOPER Voor veel geneesmiddelen die vaak gebruikt worden, zijn de patenten verlopen omdat ze al langer dan (meestal) 10 jaar bestaan. In zo’n geval mogen farmaceutische bedrijven – als ze voldoen aan een aantal voorwaarden – kopieën van dat geneesmiddel op de markt brengen.

Die worden aan dezelfde strenge kwaliteitseisen onderworpen als het oorspronkelijke geneesmiddel, maar deze ‘generische’ varianten zijn meestal een stuk goedkoper.

Ze bevatten dezelfde actieve stoffen en hebben dezelfde werking. Op de CM-website kan je makkelijk opzoe-

ken of er een goedkopere generische versie van je geneesmiddel bestaat. Dat gegevensbestand wordt voortdurend actueel gehouden. Ga naar www.cm.be/geneesmiddelen.

Als je wenst te switchen doe je dat wel best in samenspraak met je arts of apotheker.

Slaap kindje, slaap ‌ 20u30 Verhaaltje lezen voor het slapengaan.

SPECIAL SLAAP BIJ KINDEREN

20u45 De nacht begint vredig.

00u30 Verstoppen voor de monsters.

Bedtijd: voor het ene kind een vredig ritueel, voor het andere elke keer weer een beetje strijd. Want het wil niets missen van wat er beneden nog allemaal gebeurt. En het is helemaal nog niet moe. Nochtans houdt het zijn oogjes amper open.

En klinkt er al een geeuw wanneer je de eerste regels van het verhaaltje voorleest. Een knuffel, een zoen, ik hou van jou. En even later ligt het met open mond in dromenland. Wat zijn ze mooi als ze slapen. à ls ze slapen ‌ Grete Flies Brecht Van Maele

TEKST: FOTOGRAFIE:

15

16

SPECIAL SLAAP BIJ KINDEREN

’s Nachts zou de rust moeten weerkeren in huis, maar sommige ouders kunnen helaas niet op beide oren slapen wanneer het bedtijd is. Professor Stijn Verhulst, kinderarts in het Slaapcentrum van het UZA, belicht de voornaamste slaapproblemen bij kinderen.

kunnen dan weer niet inslapen zonder dat mama of papa naast hen zit of vereisen andere specifieke objecten of omstandigheden voor ze hun ogen willen sluiten. In deze gevallen gaat het niet om een medisch probleem, maar over een verkeerd aangeleerd patroon. Het is ontstaan door de zeer normale reflex van ouders om hun kind te willen troosten en helpen als het weent of protesteert, maar helaas houden ze hiermee het probleem in stand. Belangrijk is de fijne grens te bewaren tussen ‘er zijn’ voor je kind en toegeven aan zijn angsten of grillen. Het is best moeilijk om zo’n nieuw patroon te installeren, want kinderen houden nu eenmaal niet zo van verandering en voor ouders breekt het vaak hun hart om weerstand te moeten bieden.”

Slaap is erg belangrijk voor jonge kinderen, dus je zou denken dat stoornissen makkelijk te herkennen zijn. “Integendeel”, weet professor Verhulst.

“Kinderen vertonen net het tegenovergestelde gedrag van volwassenen met slaaptekort.

In plaats van dat ze slaperig en moe te zijn, gaan ze zich net tegen die vermoeidheid verzetten door vaak druk, prikkelbaar of zelfs agressief te doen.” Het is niet altijd duidelijk waar dit gedrag vandaan komt. Maar eens de link is gelegd met problematische situaties in de slaapkamer, zien ze in het slaapcentrum vaak dezelfde oorzaken terugkomen. “Bij meer dan 15 % van de peuters en kleuters zijn dat gedragsmatige slaapstoornissen. Het gaat dan om bedtijdstrubbelingen, zoals weigeren om naar bed te gaan of allerlei uitvluchten zoeken om niet te moeten gaan slapen, waarbij het kind op den duur zelf gaat bepalen wanneer het bedtijd is. Andere kinderen

Nachtelijke paniek Kinderharten slaan vaak op hol door monsters of andere griezelige figuren die hun dromen teisteren. Toch vormen nachtmerries niet het grootste probleem bij de patiënten van professor Verhulst. “Iedereen heeft wel eens nachtmerries en ze kunnen kinderen erg van streek maken. Maar de ouders weten hier meestal goed mee om te gaan, waardoor ze geen ernstige kwestie vormen.

Slaapwandelen en nachtelijke paniekaanvallen krijgen we vaker voorgeschoteld, want ze komen voor bij 3 tot 15 % van de kinderen. Het grappige is dat deze slaapstoornissen vooral de ouders de stuipen op het lijf jagen. Aangezien ze voorkomen tijdens de diepe slaap, weten de kinderen helemaal van niets, zelfs al gaat het er hysterisch of agressief aan toe. Op dat moment laat je hen dus best gewoon doen, maar voorkom dat ze zichzelf bezeren. We zien dat kinderen

WANNEER HUN SLAAP JE WAKKER HOUDT …

00u35 Klaarwakker. Er zit niets anders op dan wachten.

Slaapwandelen en nachtelijke paniekaanvallen komen voor bij 3 tot 15 % van de kinderen.

PROFESSOR VERHULST

XXX

01u00 Deel 2 van de nacht. Even rust.

dit gedrag meestal op hetzelfde uur van de nacht vertonen en vaak helpt het om hen iets voordien even zacht wakker te maken. Normaal groeien ze er rond twaalf jaar weer uit.”

Lucht weg Snurken en slaapapneu vormen dan weer een ernstiger probleem. 3 tot 5 % van de gezonde kinderen zou zo’n chronische luchtwegaandoening hebben, wat hun slaapkwaliteit grondig beïnvloedt.

Bij kinderen met overgewicht is dat tot 50 %. “Concentratieproblemen, hyperactief gedrag en slechte schoolresultaten zijn dan vaak het gevolg.

Gelukkig zijn de meeste gezonde kinderen geholpen

met medicatie of een operatie aan de neuspoliepen of keelamandelen. Gewichtsverlies is in andere gevallen een must ofwel een CPAP-apparaat, een maskertje dat de luchtwegen openhoudt.” Het is niet per se zo dat slaapstoornissen nu meer voorkomen dan vroeger, maar professor Verhulst merkt wel dat ouders vandaag sneller aan de alarmbel trekken.

“Ouders worden vaak nog het zwaarst getroffen door het slaapprobleem van hun kind.

Nu ze allebei uit werken gaan, wegen de gevolgen zwaar door voor iedereen en dus vinden ze sneller de weg naar het Slaapcentrum.” uza.be/slaapcentrum-kinderen

17

04u15 Plaspauze.

BERITS DOCHTER HAD EEN GEDRAGSMATIG SLAAPPROBLEEM Kinderen zijn net engeltjes wanneer ze tussen doek en beer de slaap der onschuldigen slapen.

In het geval van Nette (5) waren tot voor kort de nachten allesbehalve hemels. Mama Berit vertelt over de periode dat haar dochter meer op een duiveltje begon te lijken en hoe het Slaapcentrum hen uit deze nachtmerrie haalde.

Nette heeft blijkbaar altijd een haat-liefdeverhouding gehad met haar bed. Zo had ze nooit nood aan een middagdutje en

18

SPECIAL SLAAP BIJ KINDEREN

04u45 Derde poging om opnieuw te slapen.

SPECIAL SLAAP BIJ KINDEREN XXX ’s avonds ging ze bij bedtijd steevast de strijd aan. “Ze wou nog niet gaan slapen. Ze was niet moe. Ze haatte slapen. Dat was tijdverlies, want ze kon in plaats daarvan nog zoveel leuke dingen doen.”, somt haar mama Berit op. “Hoewel ik het avondritueel liefst zo kort mogelijk hou, duurde het bij Nette vaak een uur vooraleer ze eindelijk stil in haar bed lag. Want dan moest ze nog plassen, wou ze nog eens drinken of zocht ze wel een andere uitvlucht.

Tot twintig keer moest ik haar terug in bed leggen. Terwijl haar zusje Babett (3) vaak zelf vroeg of ze mocht gaan slapen en uitkeek naar de nacht.”

Hysterie Nettes inslaapprobleem evolueerde uiteindelijk tot een doorslaapprobleem, wat volgens slaapspecialisten wel vaker voorkomt. Iedereen wordt een paar keer per nacht wakker, maar we hebben geleerd om onszelf snel weer te laten indommelen. Het leek erop dat Nette niet zelf die rust kon terugvinden en vervolgens in opstand kwam. “Die opstand uitte zich in hysterisch gedrag.

Dan was Nette compleet buiten zichzelf: ze krijste als een waanzinnige, sloeg wild om zich heen en begon zelfs haar eigen haren uit te trekken. Maar ik kon geen contact met haar maken. Die crisissen duurden twee tot drie uur en kwamen tot vijf keer per week voor. Soms zelfs twee keer per nacht. Een aanleiding was er niet, al viel het me op dat het vaak na intense dagen was, waarin ze veel indrukken had opgedaan. Ik heb echt alles geprobeerd: lief zijn en troosten, onderhandelen en belonen, boos zijn en straffen ... Ik heb haar zelfs ooit onder een koude douche gezet. Het enige dat soms hielp, was haar op schoot proberen te nemen en haar strak in mijn armen klemmen, zodat ze zichzelf al niet meer kon kwetsen. Het was net een dwangbuis …”

19

Slapen is niet zomaar een toestand van rusten en niets doen. Het is een actief recuperatieproces, waarbij verschillende processen betrokken zijn, zoals de aanmaak van het groeihormoon.

PSYCHOLOGE INGE GLAZEMAKERS

Duidelijke afspraken Omdat Berits man voor zijn werk vaak langere periodes in het buitenland zit, dachten ze dat het daarmee te maken had. Maar na vele gesprekken en hulpmiddeltjes zoals een

Waarvan liggen kinderen wakker?

Uit onderzoek blijkt dat kinderen niet snel ergens hun slaap voor zullen laten, maar er zijn toch enkele zaken die hen letterlijk of figuurlijk wakker houden. ·· Jongere kinderen maken zich zorgen over heel concrete dingen, terwijl het bij oudere abstracter blijft. De ene kan het beeld van de militair naast de school maar niet loslaten, terwijl de andere piekert over wereldvrede.

·· Er is weinig verschil tussen jongens en meisjes, al staan die laatsten langer stil bij globale of maatschappelijke thema’s. ·· Gezondheid, school en nadelige dingen die hen overdag zijn overkomen staan in de top

drie van onderwerpen. ·· Gebeurtenissen in de nabije toekomst zorgen vaak dat ze de slaap niet kunnen vatten. Stress of zenuwen voor een examen, Sinterklaas of andere speciale momenten weerhouden het

lichaam ervan tot rust te komen. ·· Angstige kinderen maken zich niet vaker zorgen dan andere en ook de onderwerpen zijn gelijkaardig, maar de intensiteit van het piekeren is wel heftiger en langduriger.

20

XXX SPECIAL SLAAP BIJ KINDEREN ZO LANG ZOU JE KIND MOETEN SLAPEN

aftelkalender bleek daar niet het grootste probleem te liggen. Voor Berit was het wel een probleem dat ze er vaak alleen voor stond. Die helse nachten maakten haar oververmoeid, emotioneel en prikkelbaar. Ook Babett hield er een onderbroken slaap aan over. Enkele bezoekjes aan de kinderpsychologe brachten evenmin soelaas, waardoor het gezin compleet ten einde raad bij het Slaapcentrum van het UZA aanklopte. “De situatie sleepte intussen al anderhalf jaar aan.

Dit moest dus echt stoppen of we gingen er allemaal aan onderdoor. In het Slaapcentrum waren ze gelukkig erg begripvol. De dokters verweten ons niets, we hadden gehandeld als liefdevolle ouders. En ze begrepen dat je na zo’n slepende periode niet altijd nog weet waarmee je goed doet. Tegen Nette waren ze heel kordaat en dat maakte best wel indruk.

Met z’n allen maakten we duidelijke afspraken. Nette zou op het afgesproken uur gaan slapen. Wij moesten naast haar op een stoel gaan zitten, maar mochten geen woord zeggen.

Als Nette binnen het uur sliep, zou ze de volgende dag een stickertje krijgen. De week nadien verliep volgens hetzelfde principe, alleen moesten we niet meer in haar kamer zitten, maar wel in de buurt blijven.

We hadden al allerlei beloningssystemen geprobeerd, dus ik vroeg me af waarom dit nu wel zou werken. Maar we gingen ervoor.”

Hemels(breed) verschil Joost mag weten waarom, maar al gauw bleek dit systeem te werken. “Eerst probeerde Nette natuurlijk nog op allerlei

manieren reactie uit te lokken, maar het lukte ons om er niet op in te gaan. Zelfs tijdens crisisnachten bleven we rustig.

Geloof me: na anderhalf jaar van hysterische nachten breekt op zo’n moment je moederhart niet meer (lacht). Na een tijd wist Nette dat haar pogingen toch niets uithaalden en viel ze rustig in slaap. Na twee weken moesten we met de stickerkaart terug naar het Slaapcentrum. Nette was vol verwachting, want ze wist dat ze misschien een cadeautje zou krijgen. Ze had tien van de veertien stickers verdiend.

Het was nu afwachten of de verpleegster haar hiervoor zou belonen. En dat deed ze: met een elfjes-Barbie dan nog wel!

Nette was door het dolle heen.

We kregen de raad mee om het slaapsysteem nog eventjes aan te houden, maar het na verloop van tijd af te bouwen.”

Intussen is de nachtelijke rust in Nettes kamer teruggekeerd.

Het avondritueel wordt zonder strijd in vijf minuutjes afgerond en het volstaat voor Nette te weten dat haar ouders nog eventjes in de buurt zijn. “Ze hoort dat ik boven nog met wat dingen bezig ben en dat stelt haar blijkbaar gerust. Soms roept ze dat ze van me houdt en dan roep ik nog wel eens terug. Maar na een kwartiertje ligt ze vredig te slapen en dit voor de rest van de nacht.

Crisissen hebben we de laatste vier maanden niet meer gehad.

Het is een hemelsbreed verschil met vroeger. Ook overdag is Nette veel minder snel boos en prikkelbaar. Ik sta ervan versteld dat er slechts drie bezoekjes aan het Slaapcentrum voor nodig waren, maar ik ben de mensen daar erg dankbaar.”

PASGEBORENE 16 tot 20 uur BABY TOT ZES MAANDEN 14 uur, waarvan 11 uur ’s nachts en 3 uur overdag PEUTER & KLEUTER 13 uur, waarvan 11 uur ’s nachts en 2 uur overdag (middagdutje verdwijnt tussen 3 en 5 jaar) LAGERESCHOOLKIND 11 uur TIENER 9 à 10 uur ADOLESCENT 8 à 9 uur

XXX

21

OOGJES DICHT EN SNAVELTJES TOE Ze zouden natuurlijk 24 uur op 24 willen spelen, crossen en ravotten, maar het is van groot belang dat kinderen ook voldoende slapen. Ontwikkelingspsychologe Inge Glazemakers geeft advies voor een optimale nachtrust van ouders en kind.

Hoeveel uur slaap heeft een kind nodig?

“Dat is sterk afhankelijk van enerzijds de leeftijd van het kind, maar ook van de individuele noden. We kunnen dus enkel de gemiddelden op een rijtje zetten (zie hiernaast), die dan nog slechts een indicatie zijn.

Kinderen moeten niet méér slapen dan waar ze behoefte aan hebben. De slaapkwaliteit primeert. Het uur waarop ze naar bed moeten is dan ook afhankelijk van wanneer ze ’s morgens moeten opstaan en ook dat kan per kind verschillen.”

Waarom is slaap bij kinderen zo belangrijk?

“Slapen is niet zomaar een toestand van rusten en niets doen.

05u30 Mama komt erbij. Knus de laatste uren proberen doorkomen.

Kondig ook tijdig aan dat het bedtijd is, zodat de activiteit kan afgerond worden en er geen nieuwe wordt gestart.

ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGE INGE GLAZEMAKERS

22

SPECIAL SLAAP BIJ KINDEREN

Het is een actief recuperatieproces, waarbij verschillende processen betrokken zijn, zoals de aanmaak van het groeihormoon. Tijdens de slaap herstellen kinderen van lichamelijke vermoeidheid, doen ze nieuwe energie op en verwerken ze indrukken en emoties van overdag.”

Wat zijn de effecten van te weinig of slecht slapen?

“Dat heeft een impact op het functioneren van kinderen op verschillende niveaus, op lange en korte termijn. Concentratieproblemen komen het vaakst voor, wat natuurlijk de schoolprestaties beïnvloedt.

Daarnaast gaat het uitvoerend functioneren moeilijker: plannen, organiseren, flexibel reageren op veranderende omstandigheden … Veel kinderen worden hangerig of voelen zich slecht in hun vel. Anderen vertonen gedragsproblemen en zijn druk, prikkelbaar en opstandig. Op langere termijn hebben ze een verhoogde kans op obesitas en soms vertonen ze op latere leeftijd meer risicogedrag, zoals druggebruik.”

Wat bevordert de slaapkwaliteit?

“Door consequent op hetzelfde uur te gaan slapen en op te staan zal het kind na een tijd moe worden wanneer het bedtijd is en bijna spontaan wakker worden op het wekuur.

Dat regelmatige bioritme zorgt voor een kwalitatieve slaap. In het weekend laten ouders hun kinderen graag wat langer in bed, zodat ze ook zelf kunnen uitslapen, maar ze overdrijven best niet. Het uur van gaan slapen en opstaan in het weekend zou maximum een uur mogen verschillen van het moment waarop dat tijdens de week gebeurt. Anders raakt het slaapwaakritme weer helemaal uit balans. Je kunt in het weekend wel afspreken dat je kinderen zich bijvoorbeeld tot een bepaald uur in stilte bezighouden met een boekje.”

Hoe kan je slaapproblemen vermijden?

“Door oog te hebben voor factoren die de slaap van je kind positief en negatief beïnvloeden. Het regelmatig slaappatroon is een onderdeel van die

gezonde slaaphygiëne. Belangrijk is om rust te brengen in de laatste momenten voor het slapengaan. Een avondritueel helpt daarbij, want routine maakt rustig. Hoe dat ritueel eruit ziet, kan je zelf bepalen, zolang de verschillende fases zoals pyjama aantrekken, tanden poetsen, verhaaltje voorlezen … maar steeds in dezelfde volgorde gebeuren. Fysiek inspannende activiteiten horen hier niet in thuis en hou je kind ook niet nog even zoet met je tablet of smartphone.

Het blauwe achtergrondlicht onderdrukt namelijk de productie van het slaaphormoon melatonine. Televisie kan, maar liefst niet in het laatste half uur voor bedtijd en bij voorkeur samen: zo heb je supervisie op wat er te zien is en bovendien maken gezamenlijke activiteiten rustig. Kondig ook tijdig aan dat het bedtijd is, zodat de activiteit kan afgerond worden en er geen nieuwe wordt gestart. Vermijd ten slotte veel drinken en suikers voor het slapengaan.” ●

SLAAP KINDJE, SLAAP Ilse Dewitte, orthopedagoge en kindertherapeute, begeleidt in de regio Mechelen-Turnhout drie infoavonden over slaapproblemen bij kinderen. Ze heeft het over: “Welke soort slaapproblemen bestaan er? Wat kan de oorzaak zijn van slaapproblemen bij kinderen? Waar loopt het vaak fout? Wat zijn mogelijke oplossingen?

Waar kun je terecht voor hulp?” ➝ De infoavonden vinden plaats op 23 maart in Meerhout, op 14 april in Hulshout en op 21 april in Arendonk.

Ook aromatherapie kan soelaas brengen voor kinderen met slaapproblemen. Aromatherapeute Veerle Waterschoot begeleidt ook drie infoavonden: op 15 maart in Mechelen, op 21 maart in Kasterlee en op 12 april in Rijkevorsel, ➝ Meer informatie over al deze info-avonden achteraan in deze çava (CM-agenda).

23

MIJN GEDACHT

DIRIGENTEN VAN HET STRIJKKWARTET

V © Keke Keukelaar

an kindsbeen af was ik een onrustige slaper. Dat was te wijten aan verschillende factoren. Ten eerste: ik deelde, tot zowel mijn opluchting als spijt, een kamer met mijn jongere zus.

Aanvankelijk ging dat goed, want er werd voorgelezen. Ik herinner me het amper, maar er zijn bewijzen van: foto’s waarop zowel grootvaders als vader met elk greintje expressie dat hun gezicht bevatte een woeste beer uitbeeldden en daarmee gek genoeg de weg naar bed effenden, vermoedelijk door het vermoeien van de lach- en huiverspieren. Op lastige dagen, wanneer we opstandig deden, liepen we Echternach-processiegewijs de trap op – voor elke drie stappen voorwaarts namen we twee stappen achterwaarts. Langzaam kwamen we er ook.

Naargelang we ouder werden, bleek bedtijd een rekbaar begrip te zijn. Fantasie en processie werden ingewisseld AAN HET WOORD LIZE SPIT voor zelfredzaamheid en JE KENT HAAR VAN ... een uitgebreid onderHAAR DEBUUTROMAN handelingsritueel: er ‘HET SMELT’ bestond onenigheid over de praktische omkadering van het slaapgebeuren. Zowel mijn zusje als ik wilde de dirigent van het strijkkwartet zijn, en vochten om het stokje: zij sliep enkel met alles gesloten; kasten, raam, deur. Het licht moest uit, alle frutsels van het tapijt moesten met militaire precies recht naast elkaar liggen, alsof er een hogergeschikte elk moment kon binnenvallen. Ik, daarentegen, wilde de deur op een kier, het raam wagewijd open, zelfs bij bijtende vrieskoude. De

Ik hield van de avonden omdat die me in staat stelden de dingen beter en nauwkeuriger te voelen, in mijn dagboek te noteren.

donkerte maakte de kamer klein en benauwd, op de loer lag het onmetelijke zwart achter mijn gesloten oogleden: ik moest voldoende vluchtwegen creëren.

Behalve controledrang was er een tweede gegeven dat ons uit onze slaap hield, waaraan wellicht de controledrang zelf ontsproot: afscheid, de angst voor de voorbijgaande aard van de tijd.

De zon smolt in prachtige kleuren samen met de horizon maar ik kwam nooit los van de gedachte dat het voorbij was - de dag zou nooit meer opnieuw plaatsvinden zoals ik hem reeds kende, al zou ik dezelfde kleren dragen en dezelfde weg naar school nemen. Niets bleef hetzelfde, al was het maar omdat er een andere datum in mijn agenda stond. Ik begreep al snel dat de nacht me steevast iets ontnam. Met de slaap vervlogen niet alleen een pak uren die beter konden besteed worden, er verdween overnacht ook iets dat minder aanwijsbaar was, en wat ik nu zou omschrijven als ‘sentimentaliteit’. Ik hield van de avonden omdat die me in staat stelden de dingen beter en nauwkeuriger te voelen, in mijn dagboek te noteren. Mijn hart was een spier die pas tegen de avond genoeg uitgerokken was om de dingen ten volste te bevatten, zoals ze bedoeld waren. ‘s Ochtends bij het ontwaken lagen mijn hart en hersenen als kleiblokken in mijn lichaam en moest ik weer beginnen kneden tot er iets uit te boetseren viel. Dat was precies wat mijn ouders bedoelden met “slaap er een nachtje over”: nachtrust is het equivalent van de ‘twee stappen achteruit’ voor elke drie stappen die je vooruit neemt – je moet geduld hebben, steeds weer afstand nemen om te zien welke kant je eigenlijk uitwandelt. Maar daar was ik lang te ongeduldig voor. En precies daarom bleef ik me verzetten, jarenlang, elke avond, tegen het dichtvallen van mijn ogen. ●

24

CHOLESTEROL

Sinds een goede vier jaar slik ik elke avond trouw een cholesterolremmer en dat geeft me een veilig gevoel. Ik lees ook dat het aantal hartinfarcten flink aan het dalen is. Hebben we in de voorbije jaren te veel belang aan ons cholesterolgehalte gehecht?

Een stand van zaken.

TEKST:

Ludo Hugaerts Studio Edelweiss

FOTOGRAFIE:

25

26

CHOLESTEROL

I

k behoor tot de grote groep vijftigplussers die op doktersvoorschrift een cholesterolverlagend medicijn neemt in combinatie met een middel tegen hoge bloeddruk. Ik probeer ook veel te fietsen en op mijn voeding te letten.

Mijn jongste bloedonderzoek toonde dat mijn totale cholesterolgehalte gedaald was tot onder de 200 mg/dl, de ‘slechte cholesterol’ (ldl) tot 119. De ideale streefcijfers heb ik nog niet bereikt (zie blz. 28), maar ik voel me toch beter beschermd. Terecht?

Over cholesterol zijn al duizenden boeken en artikelen geschreven, maar de basisgegevens blijven dezelfde. Onder invloed van de ldlcholesterol in ons bloed kan de binnenwand van onze (slag)aders op bepaalde plaatsen poreus worden. De ldl-cholesterol gaat zich daar vastzetten en verdikkingen (“plaques”)

27

NATUURARTS STEF MINTIENS:

Laat het gezond verstand primeren!

Een wat ander geluid over statines horen we bij de Gentse natuurarts Stef Mintiens (*): “Een groot deel van de cholesterolremmers wordt voorgeschreven aan mensen die nog nooit een hart- of bloedvatenprobleem hebben gehad en dat kost de sociale zekerheid per jaar tussen de 150 en 200 miljoen euro”. Volgens de natuurarts bestrijden statines alleen de indicatoren, maar nemen ze de oorzaken niet weg: “Het is alsof je bij een rood verklikkerlampje in je auto het kabeltje doorknipt en denkt dat het probleem opgelost is.

Mijn advies: heb je een cholesterolprobleem, doe dan éérst iets aan de oorzaak. Meestal is dat een ongezonde levensstijl: ga echt gezond eten, beperk

het gebruik van geraffineerde suiker of geraffineerde olieproducten, stop met roken en probeer behoorlijk méér aan lichaamsbeweging te doen. Ook bepaalde kruiden en rode rijst kunnen helpen. We moeten ons gezond verstand gebruiken.

Sebastian Kneipp, een van de grondleggers van de natuurgeneeskunde, is al bijna 120 jaar dood, maar zijn vijf basispijlers blijven gelden: een goede levensstijl (voldoende slaap, minder alcohol …), gezonde voeding, veel lichaamsbeweging, af en toe kruiden en veel water drinken”.

(*) Auteur van “Herbatheek, neem uw gezondheid zelf in handen” (herbatheekgent.be)

vormen. De (slag)ader gaat vernauwen en dat kan uiteindelijk een hartinfarct of beroerte veroorzaken. Het probleem is dat we dat niet voelen, een hoog cholesterolgehalte wordt daarom vaak de stille doder genoemd.

Toch zijn er redenen tot optimisme, zegt dr.

Wim Hutse van het AZ Alma in Eeklo, die al 25 jaar lang actief is als cardioloog. Tien jaar geleden werd hij al eens geïnterviewd in de voorloper van çava? over de cholesterolproblematiek en daarom is hij de geknipte persoon om een stand van zaken te geven: “De kans dat we aan een klassiek hartinfarct overlijden, is in de voorbije tien jaar met dertig procent gedaald, dat is vrij spectaculair.

Dat is te verklaren door meerdere factoren.

We zijn ons meer bewust geworden van de noodzaak van een gezonde levensstijl. Bij pijn in de borst gaan we vlugger naar de arts.

Bij vernauwing van aders kunnen we efficiënt ingrijpen door het plaatsen van een stent (een buisje dat het bloedvat open houdt, nvdr.). Na een hartfalen zorgt een goede cardiorevalidatie voor een nieuwe start. En dan is er uiteraard het gebruik van statines door een zeer grote groep mensen met een risico op hart- en vaatziekten.”

Een wondermiddel?

Statines is de verzamelnaam van de meest gebruikte groep cholesterolverlagende medicijnen. “Het staat als een paal boven water dat ze ons beschermen en de kans op een beroerte of hartaanval verminderen”, zegt de cardioloog. Tegelijk moeten we dat nuanceren: het beschermingseffect van statines is het grootst in de zogenaamde secundaire preventie, dit wil zeggen bij mensen die al een hartfalen hebben gehad.

Bij mensen zoals mezelf die geen hartfalen hebben gehad maar wel een risico lopen door hoge bloeddruk of andere factoren, ligt het beschermingseffect wat lager, met name bij vrouwen al moeten we hier meteen bij zeggen dat hart- en vaatziekten bij vrouwen nog altijd veel minder voorkomen dan bij mannen. Ik mag mezelf dus best wel beschermd voelen door mijn cholesterolverlager. Ik moet er wel af en toe wat spierpijn als neveneffect bijnemen. Dr. Hutse: “Spierpijn is inderdaad een vaak voorkomende bijwerking van statines. Dat kan echter gemilderd worden door over te schakelen op een lagere dosis, op een ander type statine of nog op een

28

CHOLESTEROL

Ook als je cholesterolverlagers neemt, moet je zweren bij een gezonde levensstijl: gezonde voeding, veel groenten en fruit, veel minder vet, minder alcohol, veel bewegen, een paar kilo’s kwijtraken, niet roken …

DR. HUTSE

hogere dosis maar niet meer dagelijks. Uit wetenschappelijk onderzoek weten we dat een langdurig gebruik van statines het risico op kanker niet verhoogt, maar wel een hoger risico op diabetes type 2 biedt. Al moeten we ook dat laatste nuanceren: mensen die statines voorgeschreven krijgen, zijn vaak ook degenen die door ongezonde voeding, weinig beweging of/en een te grote buikomtrek sowieso al meer gevaar lopen diabetes te ontwikkelen”. Volgens onze cardioloog is het duidelijk: “Statines zijn geen wondermiddel, maar ze bieden op de langere termijn voor onze gezondheid meer voor- dan nadelen.

Ze doen ook méér dan het bestrijden van de symptomen. Als we erin slagen ons ldl-gehalte gedurende twee tot drie jaar onder de 70 mg/dl te krijgen, dan zien we de plaques in onze aderen dunner worden”.

Gezinnen met tweeverdieners: let op!

Ik beken: ik durf wel eens een extra portie friet-met-mayonaise te eten waarbij ik mijn geweten sus met het idee “ik neem straks wel mijn cholesterolremmer”. Dr. Hutse moet zich inhouden om mij niet in de hoek te sturen. “Fout, fout, fout! Ook als je cholesterolverlagers neemt, moet je zweren bij een gezonde levensstijl. Dit wil zeggen: gezonde voeding, veel groenten en fruit, veel minder vet, minder alcohol, veel bewegen, een paar kilo’s kwijtraken, niet roken … Mensen die zich daaraan houden, zien hun gehalte aan goede cholesterol (hdl) stijgen en zijn dus beter beschermd”. Er blijven ook redenen genoeg om ons cholesterolgehalte goed in de gaten te houden. Bij mannen blijft een

Wat is een gezond cholesterolgehalte?

In Europa hanteren de cardiologen nu de volgende streefcijfers voor een gezond cholesterolgehalte. In tegenstelling tot wat we soms denken hoeven we geen schrik te hebben van een “te laag” ldl-gehalte (‘slechte’ cholesterol).

Totaal cholesterolgehalte (mg/dl)

Ldl-gehalte (mg/dl)

Normaal gezonde mensen

190

115

Mensen met een hoog risico op hart- en vaatziekten (overgewicht, hypertensie, familiale hypercholesterolemie)

175

100

Na een hartfalen of bij een zeer ernstig risico

geen streefcijfer

70

29

‘Berekenen hoeveel cholesterolverlagers er ‘onterecht’ worden vergoed is momenteel nattevingerwerk.’

Dr. Michiel Callens (Directeur Studiedienst CM)

Dr. Michiel Callens zorgt voor verduidelijking in het cholesterol-debat: 'De bewering van natuurarts Stef Mintiens klopt interdaad (zie vorige pagina).

Er worden momenteel te veel statines voorgeschreven aan mensen in primaire preventie. Dit wil zeggen zonder dat er een verhoogd risico op hart- en vaatziekten vastgesteld is.

Maar een arts zal steeds het individueel risicoprofiel bepalen waarbij cholesterol maar één factor is. Zo kan een diabetespatiënt die rookt en een verhoogde bloeddruk heeft wel baat hebben met een statine

zelfs al heeft hij nog geen hart- en vaatziekten opgelopen. Er is trouwens ook nog een vorm van familiale hypercholesterolemie (zeer hoge cholesterolwaarden vanaf jonge leeftijd) waartegen sowieso statines moeten genomen worden. Een verhoogde cholesterolwaarde op zich is inderdaad geen reden om cholesterolverlagers te nemen. Dit kan dus best wel tot besparingen leiden.

Vergeten we echter niet dat er ook mensen zijn die er wel baat kunnen bij hebben en ze niet nemen. Het vergt een studie om na te gaan wie een cardiologisch event

geregelde bloedanalyse vanaf 40 jaar aangewezen, bij vrouwen vanaf 50. In de USA wordt tegenwoordig niet meer op cholesterol getest, maar zet men alles in op krachtige statines. “Die fout mogen we in Europa niet maken”, waarschuwt de cardioloog. “We zien vandaag inderdaad minder sterfte door hart- en vaatziekten, maar het aantal van deze ziekten vermindert niet en evenmin het aantal mensen die stents of een overbrugging moeten krijgen. Dat heeft zeker met de vergrijzing te maken, maar ook met onze levensstijl. We weten verdomd goed dat we gezonder moeten leven en eten, maar doen we het ook? Veertig procent van onze bevolking krijgen we nog altijd niet tot sportief bewegen, zo blijkt uit een heel recent onderzoek. Het gaat dan niet zozeer om vijftigplussers, want die weten het inmiddels wel, maar vooral om tweeverdieners met kinderen. Papa en mama hebben geen

heeft gehad en daarna pas statines kreeg, tegenover patiënten die voordien geen cardiologisch event hadden. Berekenen hoeveel statines er ‘onterecht’ worden vergoed is momenteel nattevingerwerk. De totale RIZIV-uitgave voor cholesterolverlagende middelen zou voor 2014 iets meer dan 150 miljoen euro bedragen. Voor alle duidelijkheid, dit zijn voorbarige cijfers, het is nog even wachten op de definitieve rapporten. In 2012 was dit nog meer dan 200 miljoen.

Dit zou dus kunnen wijzen op een positieve evolutie.

Maar laat ik er bij wijze van

conclusie toch de nadruk op leggen dat noodzakelijke veranderingen in de levenswijze zoals rookstop, lichaamsbeweging en gewichtsverlies in geen geval kunnen vervangen worden door een cholesterolverlager.'

tijd om te bewegen en dus doen de kinderen het ook niet. Sterker nog: we zien zelfs dat tieners opnieuw meer beginnen te roken”.

Vaders en moeders tussen 30 en 50: let op je zaak … en op je cholesterol! ●

MEER WETEN OVER CHOLESTEROL? Meer weten? Op www.cm.be vind je onder het tabje ‘ziekte en behandeling’ uitgebreide informatie over cholesterol. Speciaal voor langdurig zieken onder 65 jaar en hun vrienden, familie,… organiseert Ziekenzorg op 12 mei in Mechelen een infonamiddag over voeding. Ook het thema ‘cholesterol’ komt daar aan bod.

Meer informatie in de CM-agenda achteraan in dit blad.

30

VRAAG AAN DE STRAAT

TEKST & FOTOGRAFIE: Sander Cauwelier

JEAN (60)

GUDRUN (40)

HELEEN (25)

Ik heb nooit voor een echte vrijwilligersorganisatie gewerkt, wegens tijdgebrek. Vroeger zat ik wel in het oudercomité van m’n dochter haar school en hielp ik onder andere bij schoolfeesten. Ik sta ook steeds klaar voor vrienden en familie.

Elk jaar ga ik mee als kookouder voor de scouts. Ik help ook af en toe een handje in een jeugdcentrum. In onze basisschool geef ik ook vrijwillig catechese. Mijn man en ik werken beiden in het onderwijs en hebben veel vakantie.

Ik help volwassenen met een beperking, sta af en toe in voor kinderentertainment op jeugdkampen en in Spanje was ik ook al eens vrijwilliger in een hondenasiel. Dat laatste was een unieke ervaring, die me erg zal bijblijven.

Doe jij vrijwilligerswerk?

Dat was de vraag die we stelden aan toevallige passanten in de winkelstraten van Mechelen. En wat blijkt? Heel wat Vlamingen hebben zich ooit al ingezet voor iemand of een organisatie.

SAM (20)

ELKE (41)

FRANCINE (60)

Ik geef bijles wiskunde aan kansarme jongeren aan de Universiteit van Antwerpen. Die jongeren hebben het vaak heel moeilijk thuis waardoor ze de kennis niet kunnen opdoen om aan de universiteit te studeren.

Ik geef Nederlandse les in Antwerpen aan mensen die het moeilijk hebben met onze taal. Vroeger trok ik al naar Zuid-Afrika om er HIV-positieve kindjes te helpen. Ik stond in voor de verzorging en entertainment.

Ik ben net met pensioen, dus ik geniet nog even van m’n vrije tijd.

Binnenkort ga ik werken als vrijwilliger in een rusthuis. Ouderenzorg is nu al duur, maar als iedereen zijn steentje bijdraagt, is dit heel wat draaglijker.

ZET JIJ JE IN VOOR DE MAATSCHAPPIJ? Laat het ons weten op facebook.com/magazinecava!

ZEG EENS AAA

TEKST: Sander Cauwelier

Dokter, dokter!

Ik ben een nagelbijter!

Nagelbijten, ongeveer één op tien volwassen zou het doen. De een al wat vaker dan de ander. Geef toe: erg aantrekkelijk en gezellig ziet het er niet uit. Bovendien kan het leiden tot heel wat klachten en infecties. Maar waarom doen we het dan? çava? vroeg het aan huisdokter Tom Jacobs.

1

2

3

4

WAAROM?

GEVOLGEN

VOORKOMEN

TIPS&TRICKS

“Nagelbijten is een gewoonte en zoals elke gewoonte kan die verschillende oorzaken hebben. De voornaamste zijn erfelijkheid, voorbeeldgedrag van onze ouders, stress en angst. Nagelbijten is een vorm van zelfverwonding die de spanning of stress verlaagt.

Het komt vaker voor bij mensen met obsessief gedrag, met angstoornissen, perfectionisten of kinderen met opstandig gedrag. Het bijten begint meestal rond de leeftijd van drie jaar.

Tijdens de puberteit neemt het toe: tot bijna de helft van de jongeren doet het wel eens.”

Nagelbijten is niet zo onschuldig als het lijkt.

Soms kan dit leiden tot ernstige klachten of infecties. Tom Jacobs: “Microben uit de mond besmetten de nagelranden wat leidt tot ontstoken nagelranden en vingers. Bij erge gevallen leidt dit tot besmetting en afbraak van de nagel. Omgekeerd kunnen microben en schimmelinfecties van de nagel de mond besmetten. Andere gevolgen van regelmatig nagelbijten zijn tandaantasting, vervorming van het gebit bij opgroeiende kinderen tot zelfs hoofd- en oorpijn door aantasting van het kaakgewricht. Daarnaast is sociale isolatie een mogelijk gevolg, omdat nagelbijten niet gewenst is.”

Nagelbijten voorkomen kan eenvoudig zijn, verklaart de huisdokter: “In de juiste familie geboren zijn, op tijd stoppen met duimzuigen en op een gezonde wijze met spanningen omgaan zijn slechts enkele voorbeelden. Eens begonnen is het echter niet altijd even makkelijk om te stoppen. Je moet jezelf ervan overtuigen dat je er vanaf wil. Het is daarom belangrijk om in eerste instantie jezelf geen straf op te leggen, gezien dat enkel de spanning verhoogt waardoor het nagelbijten juist kan toenemen. Je moet naar de huisarts gaan bij volgende klachten: pijnlijke vingers, infecties, klachten aan de tanden of kaakgewricht en infecties in de mond.”

WELKE MIDDELTJES GEBRUIK JIJ TEGEN NAGELBIJTEN? Laat het ons weten op facebook.com/magazinecava!

“Er bestaan allerlei middeltjes om te stoppen met nagelbijten, hoewel daarrond maar weinig onderzoek bestaat. Een methode kan zijn om van jezelf bewust te worden wanneer je gaat nagelbijten en op dat moment iets anders te doen, bijvoorbeeld de vuist ballen. De nagels kort knippen of mooi maken is ook een goed alternatief, zo wordt het moeilijker en minder uitnodigend om ze te beschadigen.

Anderzijds bestaan er veel producten op de markt, zoals nagellak met een slechte smaak of geur. Het kan een hulpmiddeltje zijn, maar omdat het een slechte gewoonte is, komt het er vooral op aan om die gewoonte te veranderen.”

31

32

GENDER X

We zijn het gewend te denken in termen van man of vrouw. Maar waarom zien we het zo zwart-wit, terwijl de waarheid toch vaak ergens in het midden ligt?

Wetenschappelijke onderzoeken hebben al langer aangetoond dat het biologische geslacht veel meer opties heeft dan enkel M en V. Lichamelijk of fysiek, hormonaal en chromosomaal zijn er heel wat verschillende combinaties mogelijk die tot interseksuele tussenvormen leiden.

En daarnaast heb je de genderbeleving: hoe je je voelt en uitdrukt.

TEKST:

Grete Flies Elisabeth Verwaest

FOTOGRAFIE:

ZHIJ IS HELEMAAL ZICHZELF

33

SELM “Ik had er Dana International voor nodig om te snappen dat je effectief in het verkeerde lichaam kon geboren zijn.

Sindsdien kende ik het transgenderjargon, maar het heeft tot mijn 26ste geduurd voor ik zelf effectief stappen wilde ondernemen.�

34

GENDER X

oen ik Selm contacteerde voor dit interview, wist ik niet of ik nu meneer of mevrouw moest gebruiken als aanspreektitel. Later zal ik me tijdens ons gesprek ook stiekem afvragen wie er nu eigenlijk voor me zit: is het een meisjesachtige man of toch eerder een jongensachtige vrouw? Het stelt me gerust dat Selm er ook geen pasklaar antwoord op heeft, al dwingt onze taal er ons vaak wel toe. Want hoe moet ik nu over hem/haar schrijven? “Taal is iets vervelends, hè?”, beseft Selm zelf ook. “Ik kan wel zeggen dat er meer is dan enkel man of vrouw en dat ik allebei of geen van beide ben. Maar in ons spreken moeten we een keuze maken: hij of zij, hem of haar. Misschien moeten we een nieuw woord uitvinden dat als genderneutraal alternatief kan dienen. Taal is sowieso een constructie een kwestie van afspraken dus we kunnen best wel nieuwe woorden invoeren. In het Engels heb je al per , hir , ze en they als genderneutrale voornaamwoorden. Zweden voerde enkele jaren geleden ook hen in naast han (hij) en hon (zij) en er zijn nog andere voorbeelden. Ook in het Nederlands worden al pogingen gedaan, zoals zhij , zhem en zhaar , maar die woorden zijn nog niet echt in gebruik. Ik zou het wel spannend vinden om ze te gebruiken, maar ik dwing het niet af. Wat een gedoe zou het zijn als ik mensen de hele tijd zou verbeteren. Dat is vervelend, ik hou niet van gedoe.” Waarmee mijn probleem van de juiste aanspreking niet is opgelost. Ik beslis in navolging van Selm om mijn eigen ding te doen met de beperkte mogelijkheden die ik heb.

Jongen met pop Wat Selm betreft, was het bij de geboorte voor de gynaecoloog wel duidelijk: het was een jongen!

Zo ging hij ook door het leven, al voelde het niet helemaal oké. “Het is moeilijk te definiëren, maar het leek alsof ik bij de meisjes moest horen. Ik

SELM Het is moeilijk te definiëren, maar het leek alsof ik bij de meisjes moest horen. Ik wilde hun spelletjes spelen, hun kleren dragen, hun manieren hebben …

wilde hun spelletjes spelen, hun kleren dragen, hun manieren hebben … Niet dat een jongen destijds niet eens met een pop mocht spelen, maar ik voelde me toch niet helemaal comfortabel bij de typische jongensbezigheden.” Waar Selm toen tegenaan botste, is wat we genderexpressie noemen. Dat gaat over de manier waarop je je uit via kleren, haarstijl, gedrag, manieren van spreken en doen … Daarin heb je de rol van heel stoere jongen of extreem lieflijk meisje, maar ook alles daar tussenin. Blijkbaar leunde Selm iets meer naar de

35

Trans-wat?

Is de (trans)genderwereld nieuw voor jou? Dan klinkt misschien ook het jargon wat vreemd in de oren.

vrouwelijke kant. “Mijn ouders vertelden dat ik altijd een erg zacht kind was, maar dat was voor hen oké. Al wilden ze niet dat ik mijn haar liet groeien.

Als ik me als homo geout had, waren ze wellicht niet uit de lucht komen vallen. Maar dat was het niet: ik val namelijk niet op jongens. Was het maar homoseksualiteit, dan kon ik het op z’n minst benoemen en er verder mee aan de slag. Nu kon ik mijn gevoel maar moeilijk onder woorden brengen.

Ik had er Dana International (Israëlische winnares van het Eurovisiesongfestival in

1998, nvdr.) voor nodig om te snappen dat je effectief in het verkeerde lichaam kon geboren zijn. Sindsdien kende ik het transgenderjargon, maar het heeft tot mijn 26ste geduurd voor ik zelf effectief stappen wou ondernemen. Ik heb echt geprobeerd om als doorsnee man door het leven te gaan.

Of toch min of meer: ik droeg mijn haar wel graag lang en koos voor een eerder androgyne look. Maar als ik naar de toekomst keek, kon ik dat niet blijven volhouden. Er moest iets gebeuren, ik kon het niet voor me uit blijven schuiven.”

·· Gender: betekent letterlijk geslacht maar wordt vooral gebruikt om te verwijzen naar de culturele, sociale en psychologische invullingen van mannelijkheid en vrouwelijkheid. ·· Genderdiversiteit: aandacht voor de verschillen en verscheidenheid binnen de aspecten van genderidentiteit, -rol en -expressie. Gaat breder dan enkel de gekende m/v-indeling: ·· Genderrol/-expressie: het uiten van het innerlijk beleefde gendergevoel, via taal, kleding, gedrag, haartooi ... ·· Genderidentiteit: de innerlijke beleving van het vrouw en/of man zijn, ook wel ‘psychische identiteit’ genoemd. ·· Interseksualiteit: een aangeboren variatie in de biologische geslachtsontwikkeling. Interseksuelen kunnen (ongewild) onduidelijke mannelijke of vrouwelijke geslachtskenmerken hebben of een combinatie van beide. ·· Transgender: overkoepelende term voor transgenderisme, transseksualiteit en travestie en alle andere vormen van gendervariatie: ·· Transgenderist/genderqueer: persoon die graag mannelijke en vrouwelijke identiteitskenmerken combineert, zich man én vrouw voelt, of noch man noch vrouw. ·· Transseksueel: iemand bij wie de genderidentiteit volkomen haaks staat op de toegewezen sekse.

Het voelt alsof ze in het lijf van het andere geslacht geboren zijn. ·· Travestie: het naar buiten brengen van de innerlijk beleefde (sub)genderidentiteit, via kleding, taal, gedrag, houding … Meestal van tijdelijke aard.

Bron: Transgender Infopunt

36

GENDER X

Niet à la carte Selm kwam terecht bij het Centrum voor Seksuologie en Gender in Gent. Menig transgender heeft langs deze weg de transitie naar het andere geslacht kunnen doorlopen.

Ook Selm kwam hiervoor in aanmerking. “Ik ben naar het Genderteam gegaan zonder concrete vraag of verlangens. Ik had geen duidelijk plan om een vrouw te worden. Wel wilde ik dat ze me hielpen om van dat onrustige gevoel af te geraken.

De procedure was destijds nog vrij rechtlijnig: ze konden een man helpen een vrouw te worden en omgekeerd. Het was als een menuutje te nemen of te laten terwijl ik misschien meer gebaat was geweest met een keuze à la carte (lacht).” Selm begon vol goeie moed aan het transitietraject: hij sprak een jaar lang met een psycholoog, volgde een hormonenkuur, liet zijn baard weglaseren, volgde logopedie om zachter te leren praten …

De gevolgen lieten zich stilletjes aan merken, wat mensen al eens in de war bracht.

Ze constateerden immers vrouwelijke vormen en zachte gelaatstrekken, maar ook licht jongensachtige outfits en een lage stem. Om gênante momenten maar vooral verwarring te voorkomen, probeerde Selm haar omgeving wat te helpen door zich iets vrouwelijker te kleden en te gedragen. Tot ze besefte dat ze ook op deze manier niet zichzelf kon zijn.

“Ik had zo lang een rolletje gespeeld om mijn omgeving te plezieren en nu kroop ik opnieuw in de huid van iemand die ik niet was, alleen maar om andere mensen uit hun verwarring te halen. Dit voelde niet juist. Ik was niet uit de ene kast gekomen om in een andere te gaan zitten. Ik was geen traditionele jongen, maar ook geen typisch meisje. Ik moest mezelf zien te vinden in deze tweeledige maatschappij.” Daar waar Selm als kind het onbehagen vooral aantoonde in haar manier van uitdrukken, was het nu dus veel duidelijker geworden wat haar genderidentiteit precies was. In tegenstelling tot genderexpressie, wat de bui-

SELM Ik ga meestal naar het damestoilet, tenzij daar een lange wachtrij staat (grinnikt).

Gender X Ook onze overheid streeft naar meer genderneutraliteit. Daarom werd eind vorig jaar beslist om de traditionele M/V-melding in vacatures voor de federale overheidsdiensten uit te breiden tot M/V/X.

De Vlaamse overheid besloot eerder al om de afkortingen gewoon weg te laten. En de Raad van Europa keurde een richtlijn goed die transgenders in staat stelt zichzelf te omschrijven als man, vrouw of X. Richtlijnen en resoluties zijn niet bindend, maar het toont wel dat er een en ander beweegt in transgenderland. Dat bewijzen ook enkele individuele initiatieven. Zo wil de KU Leuven bij de inschrijvingen nog een derde mogelijkheid voorzien als geslachtsloze genderaanduiding voor studenten die niet kunnen aangeven of ze man of vrouw zijn. Gender X raakt dus steeds meer in gebruik, iets waar transgenderverenigingen in ons land al langer een lans voor breken. Onder andere India, Pakistan, Bangladesh, Japan, Nieuw-Zeeland en Thailand erkennen al langer het officiële bestaan van een derde geslacht.

tenwereld van jou te zien krijgt, is genderidentiteit onzichtbaar.

Het speelt zich innerlijk af en er is veel variatie mogelijk in die beleving van jongen of meisje zijn. Vroeger dacht Selm dat meisjes per definitie prinsessenjurken droegen, terwijl ze zich daar in dit stadium dus helemaal niet meer mee kon identificeren. Niet alle mannen die voelen dat er iets niet klopt, willen per se een diva worden.

Ook voor Selm lag de waarheid ergens tussenin.

Nee aan het cliché Selm is in het transitietraject dan ook niet tot de geslachtsveranderende operatie gegaan, wat hem lichamelijk dus zowel man als vrouw maakt. En dat is helemaal zoals ze het wil. Keuzes wil hij niet maken, al wordt ze er sowieso nu en dan toe gedwongen. “Daarin ben ik dan weer erg inconsequent, maar eerder pragmatisch. Ik ga meestal naar het damestoilet, tenzij daar een lange wachtrij staat (grinnikt).

Op de luchthaven vraag ik om gefouilleerd te worden door een vrouw. Mijn stem forceer ik niet meer en ik klink dus als een man. Voor mij voelt het allemaal heel natuurlijk aan, maar andere

37

mensen fronsen nog wel eens.

Ik verbeter hen niet en loop me ook niet constant te verklaren. Maar ik kan begrijpen dat andere transgenders toch liever een duidelijke keuze maken, al is het maar om van de verwarring af te zijn. Ik maak me sterk dat mensen als ik gaandeweg een plek zullen krijgen in onze maatschappij.

Ofwel door een derde genderneutrale mogelijkheid in te voeren ofwel door weg te evolueren van de clichés. Op zich is er niets mis met dualistisch man/vrouw denken, maar laten we afstand nemen van die beperkende stereotypes.

Tussen die twee ligt namelijk nog een heel spectrum van mogelijkheden: een speelveld waarop iedereen zich vrij en blij moet kunnen bewegen. Als

je vijfjarig zoontje een prinsessenjurk aan wil, moet je daar dus niet per definitie mee naar het Genderteam hollen. Geef iedereen de vrijheid om zich te voelen en uit te drukken zoals hij wil, dan hoeven we er niet eens een woord voor te verzinnen. Amerikaanse Facebookgebruikers kunnen tegenwoordig kiezen uit meer dan vijftig mogelijke gendervariaties: Transgender, Transsexual, Pangender, Neither, Gender Fluid, Gender Nonconforming, Gender-queer … Ik voel me daar allemaal prima bij, maar waarom zoeken we een nieuw etiket als we net afstand willen nemen van de hokjesmentaliteit? Geef mij dan maar post-gender: ik heb het allemaal gezien en gedaan, maar het ligt nu achter mij. Het is geen punt meer.” ●

RECHTZETTING

In het vorige nummer van çava? verschenen foutieve cijfers over de derdebetalersregeling. Hieronder de juiste informatie.

1. Wie heeft sinds 1 oktober 2015 recht op derde betalersregeling bij zijn huisarts?

Iedereen die recht heeft op Verhoogde Tegemoetkoming betaalt sinds 1 oktober bij zijn huisarts enkel het remgeld. Huisartsen mochten dat vóór 1/10 ook al toepassen, maar sinds 1/10 is elke huisarts ertoe verplicht.

Voor enkele andere doelgroepen (statuut chroni-

sche aandoening, financiële noodsituatie, …) mag de arts de derdebetalersregeling toepassen maar is dat niet verplicht. De patiënt mag er in dat geval wel om vragen.

2. Hoeveel bespaar ik financieel?

Met de derde betalersregeling bespaar je niet.

Voorheen betaalde je de volledige consultatie aan en je arts, en kreeg je een groot deel door je mutualiteit terugbetaald, zodat je zelf een kleine opleg (remgeld) had. Met derde betalende rekent je arts rechtstreeks met je ziekenfonds af. Zelf betaal je bij je arts enkel het remgeld. Er dus geen

sprake van besparen, wel hoef je op deze manier het volledige bedrag niet voor te schieten. Het remgeld bedraagt 1 euro (GMD, Globaal Medisch Dossier, bij je huisarts) of 1,50 euro (geen GMD) bij derdebetalersregeling voor mensen met Verhoogde Tegemoetkoming. Rekent je arts af via derde betalende en je geniet geen Verhoogde Tegemoetkoming dan bedraagt het remgeld 4 euro (GMD) of 6 euro (geen GMD).

3. Krijg ik de derdebetalersregeling automatisch als ik er recht op heb?

Als je Verhoogde Tegemoetkoming geniet in

principe wel. Als je geen VT geniet, maar wel voldoet aan één van de andere voorwaarden, dan mag je het aan je arts vragen.

4. Hoe zit het met de specialisten?

De derdebetalersregeling is enkel verplicht voor huisartsen. Specialisten mogen het toepassen, maar zijn er niet toe verplicht.

Het remgeld bij specialisten bedraagt voor mensen met Verhoogde Tegemoetkoming 3 euro. (voor alle anderen 12 euro)

38

PORTRETTEN

TEKST: Timothy Puype, FOTOGRAFIE: Studio 37

VERZAMELING VERZAMELD Musea zijn er in alle soorten en maten.

Ook privĂŠ. Fervente verzamelaars laten hun collectie zien aan de buitenwereld in hun eigen museum. Een blik achter de schermen.

01 GUST VAN DEN BRANDE Wat: Museum ‘Hier brandt de lamp’ Waar: Pulderbos “Ik ben begonnen met mijn museum toen ik nog op de technische school, het VTI in Lier, zat.

Dat was in 1952.

Het begon met de fascinatie voor elektriciteit. Ik verzamelde alles dat uit porselein bestond, want dat was vroeger nog het geval. Maar eigenlijk verzamel ik alles van in en rond het huis. Mijn museum staat in de tuin van mijn dochter. Zij woont in het huis van mijn ouders.

De plek is dus zeer nostalgisch voor mij. Iedereen is welkom om mijn museum te bezoeken, elke 2e zondag van de maand van april tot oktober.”

02 MARISKA VAN LISSUM Waar: Museum over het circus Jhony Oorzaak: Aalst “Mijn grootouders hebben Circus Jhony opgericht.

Via mijn tantes ben ik aan heel wat spullen geraakt die ik uitstal in mijn tattooshop. Klanten zien dus alle mooie kostuums en attributen die ik heb.

Aan elk voorwerp hangt een verhaal vast en het is een mooie herinnering aan mijn grootouders. Voor veel Aalstenaren is Circus Jhony nog steeds een begrip. Ze zijn dus vaak onder de indruk als ze hier voor de eerste keer binnenwandelen.�

03 RON ‘KNOKERON’ LEINDERS Wat: Museum ‘Sticks & Bones’ Waar: Genk “Half jaren 80 begon de microbe om schedels te verzamelen. Zo geef ik dieren een tweede leven. De zoektocht naar dode dieren, het zuiver maken, ontvetten en bleken van de schedel of skelet zijn stuk voor stuk processen die mijn hobby net leuk maken. Ik neem ook deel aan expo’s met artwork, bijvoorbeeld een leeslamp in de vorm van een struisvogel (op ware grootte). Ik heb nu zo’n 250 schedels en skeletten (‘BONES’), aangevuld met 150 drumstokken (‘STICKS’). Die laatste verzamel ik tijdens concerten, festivals en optredens, al dan niet gesigneerd.

Wie weet maak ik later zelfs een B&B in mijn museum.

Wie wil nu niet eens een avondje slapen tussen deze wonderbaarlijke objecten?”

Bezoeken kan via sticksenbones@ hotmail.com

42

POSTNATALE DEPRESSIE

43

Drie is ze. Een vrolijke, gezonde kleuter. Een droomkind volgens haar juf. “En zo is ze altijd geweest”, zegt haar mama. “Rustig. Lief. Altijd aan het lachen.” Een hecht duo ook, moeder en dochter, dat zie je zo. Maar met de mama ging het een tijdje iets minder goed. Katrien ging door een postnatale depressie. Net zoals 13 à 14 procent van alle mama’s.

GEEN ROZE WOLK, MAAR ZWARTE GEDACHTEN TEKST:

Femke Coopmans Pieter Van Eenoge

ILLUSTRATIE:

I

k heb er nooit aan getwijfeld dat ik kinderen wilde”, stelt Katrien. Het enige wat er haar lang van weerhield om dat warme nest te bouwen, was een man. Katrien glimlacht.

“Ik was dertig, single en hopeloos”. Tot in 2006 toch die prins langskwam. Een prins met een kinderwens. Maar het wou niet lukken op de natuurlijke manier en dus baande het koppel zich een weg door fertiliteitscentra en -technieken.

In rouw Helaas hoorde daar ook twee keer een zwangerschapsonderbreking bij.

Een miskraam na vijf weken en een vruchtje waarbij op twaalf weken bleek dat het niet levensvatbaar

was. Anencefalie, de baby had geen hersenen. Twee dagen na wat een routinecontrole moest worden volgde een curettage. Op aanraden van haar mama ging Katrien toen in therapie bij een rouwconsulente. “Ik werk in de zorgsector en dat gaf mij energie.

Met baby’s en kinderen kon ik perfect overweg. Maar familie was een hel.

Van de kinderen kon ik alles verdragen, maar ik kon hun ouders er niet bij hebben. Zij hadden een geluk dat wij niet kenden. Tot ik besliste om wat afstand te nemen en therapie te volgen.

Dat deed deugd. Die onderbreking was erg heftig geweest.”

Niet weer mis Toen het koppel een beetje bekomen was, volgden nieuwe pogingen. Met

een nieuwe zwangerschap. “Na een vijftal weken kwam ik op woensdagavond thuis met lage rugpijn en precies ook wat afscheiding”, vertelt de jonge mama. “Toen ik naar het toilet ging, zag ik overal bloed. Mijn wereld stortte opnieuw in. Niet weer mis.” De gynaecoloog zag bloed, maar ook een vruchtje van vijf weken.

Alles leek normaal. Katrien bleef twee dagen in het ziekenhuis en toen mocht ze naar huis om rust te houden.

“Op 6 weken zwangerschap en met een man die altijd aan het werk is”.

Na de zomer voelde ze zonder veel aanleiding haar gemoed veranderen.

“En ik ontwikkelde angsten. Zo erg dat ik op de duur niets meer durfde te eten, want stel dat ik iets verkeerds at.

Tegelijk reed ik voortdurend naar het

44

POSTNATALE DEPRESSIE

ziekenhuis om mij te laten controleren. Op den duur vroeg ik bijna dagelijks of ik even aan de monitor mocht.” Katrien zocht hulp bij een psychiater, maar zonder veel succes.

Een wrak Tegen het einde van haar zwangerschap bracht Katrien de nachten door op de materniteit van haar eigen ziekenhuis en uiteindelijk in dat van Leuven. “Ik had een dikke buik, maar was voor de rest graatmager. Weggeteerd door een continue gejaagdheid, doordat ik nauwelijks at en door slaapgebrek.” Vijf dagen na de opname en in de 38e week zwangerschap werd in Leuven de bevalling ingeleid.

“Toen de vroedvrouw wou weten of ik borst- of flesvoeding zou geven, antwoordde de professor in mijn plaats: flesvoeding. Ik pruttelde tegen, maar wist waarom ze dat zei.

Ik was een wrak dat medicatie nodig had. Ik was zo moe.

Uitgeput.”

Iedereen kan ziek worden Katrien is prima begeleid in

De familiale omhulling heeft meer en meer plaatsgemaakt voor individualisatie.

KLAAS BAUTERS

Leuven, maar ze kon er niet blijven. Toch niet samen met haar dochter. Ze kon wel terecht in het Centrum Moeder en Baby van Sint-Camillus in Sint-Denijs-Westrem. “Mijn dochter heb ik altijd met de grootste zorg omringd, maar voor mezelf was de situatie niet veranderd. Ik zag geen uitweg. Na een lang telefoongesprek met coördinator Klaas Bauters dacht ik nochtans: de zoveelste die belooft dat hij gaat helpen.” Maar het team van het Centrum Moeder en Baby werd niet de zoveelste .

Klaas begrijpt de reactie van Katrien wel. In Vlaanderen zijn er twee moeder-babyeenheden, één in Gent en één in Zoersel. In Groot-Brittannië zijn er 22. We hebben met andere woorden te weinig gespecialiseerde hulpverleners.

Coördinator Klaas: “Bij ons

kun je terecht voor opname samen met je baby, maar ook voor thuisbehandeling. Vooral voor dat laatste type begeleiding is de vraag veel groter dan de voorziene middelen. Die periode voor en na de bevalling is erg bijzonder en vraagt ook specialisatie in behandeling. Weet je, iedereen kan ziek worden. Op elk moment en dus ook in deze periode. Zwangerschap, bevalling en moederschap kunnen de problematiek extra uitlokken. Het kan ook dat er al een zekere psychische kwetsbaarheid of zelfs psychische ziekte was.”

De hardnekkige roze wolk Alle factoren die een rol kunnen spelen – en dat zijn er veel – deelt Klaas in grofweg drie categorieën in: kwetsbaarheid die er al voor of tijdens de zwangerschap was, uitlokken-

De papa heeft het ook niet gemakkelijk

A

ls het met de mama moeilijk gaat, komen ook voor de papa verwachtingen niet uit. Klaas Bauters van het Centrum voor Moeder en Baby bij Sint-Camillus kent de druk op de schouders van de papa’s. “Ik had ooit een papa die gedurende de opname de wieg in de garage zette omdat hij het anders niet aankon, maar we zien hier net zo goed een vader die al op de

De papa kan enorm veel betekenen in de eerste drie tot zes maanden, zeker als het met de mama niet goed gaat. parking vraagt of het toch niet langer dan twee weken gaat duren. Wij willen de papa’s hier zien. Om hen informatie te geven, om naar hen te luisteren, en natuurlijk ook om hen bij vrouw en kind te laten. Papa’s zijn als directe entou-

rage zowel voor hun vrouw als voor hun baby belangrijk. Ze onderschatten hun rol vaak. De papa kan enorm veel betekenen in de eerste drie tot zes maanden, zeker als het met de mama niet goed gaat. Papa kan compenseren in het contact met de baby, in hechting.

Daarom pleiten wij ook zoveel mogelijk voor thuisbegeleiding en vermijden we opname tot het echt niet anders kan.”

45

de factoren rond de bevalling en socio-culturele factoren.

“Het zelfbeeld kan een rol spelen, maar ook de persoonlijkheidsstijl- of denkstijl. Er zijn vrouwen die zelf een trauma hebben meegemaakt en waarbij moeder worden voor een blokkade zorgt. Mensen die vroeger al een depressie doormaakten, die miskramen of het verlies van een kindje achter de rug hebben, een partner die tijdens de zwangerschap de relatie verbreekt … De bevalling zelf is sowieso vaak een stressmoment en een vroeggeboorte, complicaties, een problematische bevalling of uitputting kunnen daar nog een schepje bovenop doen. En onder socio-culturele factoren zit de verzameling van alle – vaak onrealistische – verwachtingen en de maatschappelijke context waarin we zitten. Daar hoort ook die hardnekkige roze wolk bij die zegt dat je als mama blij hoort te zijn en die zowel een enorme druk als een groot taboe in de hand werkt.”

Het is van moeten De maatschappelijke context is op twee generaties tijd grondig veranderd. “Zeker bij een eerste kindje kampen mama’s met nogal wat onzekerheid, dat blijft en is helemaal niet vreemd”, gaat Klaas Bauters verder. “Maar veertig jaar geleden sprongen dan moeder, tantes en zussen bij. Vandaag word je overdonderd met alle soorten informatie via internet, magazines, boeken en heeft die familiale omhulling meer en meer plaatsgemaakt voor individualisatie of persoonlijke ontwikkeling. Je moet het zelf doen, of als koppel. Tegelijk is de rol van vrouwen veranderd.

De druk op een jong gezin met kinderen is erg hoog en mama’s

moeten gigantisch veel: de perfecte partner zijn, er geweldig uitzien, een supermama zijn, een boeiende job hebben, een leven vol uitdagingen en avonturen dat op sociale media gedeeld moet worden … Is dat dan de oorzaak van postnatale depressie? Op zich wellicht niet. Maar het speelt natuurlijk wel een rol.”

Instincten aanwakkeren Een postpartum depressie (een andere term voor een postnatale depressie, nvdr.) ziet er net zo uit als een klassieke depressie. “Maar het thema en de levensfase zijn anders en je ziet het effect ook op het contact met de baby. Net zozeer als eten en slaap heeft een baby contact nodig om zich te ontwikkelen. Baby’s zijn emotionele sponzen, daar is veel onderzoek naar gedaan.

Ze reageren meteen als het met mama niet goed gaat.” Met contact bedoelt de coördinator niet zozeer verluieren, wassen en de baby dicht bij je houden.

“Wij hebben het over sensitiviteit en responsiviteit. Sensitiviteit gaat over de kwaliteit van het contact. Is die van die aard dat jij voelt wat je baby nodig heeft? Wat vertelt hij je nu eigenlijk? Responsiviteit is wat je als mama teruggeeft. Je stemt jouw reactie af op wat je baby jou vertelt. Bij mama’s met psychische problemen is het contact met de eigen gevoelsstroom gehypothekeerd en dat maakt de afstemming op de baby vaak moeilijk. Dat betekent dat je bij postpartale psychische problemen zowel met de mama moet werken als met de link tussen mama en baby. Het voordeel is dat een baby enorm veerkrachtig is.

Als je een verstoord contact vroegtijdig herstelt, haakt de

Baby’s zijn emotionele sponzen, daar is veel onderzoek naar gedaan.

Ze reageren meteen als het met mama niet goed gaat.

KLAAS BAUTERS

46

POSTNATALE DEPRESSIE baby vanuit een onvoorwaardelijk vertrouwen in mama meteen aan.”

13 à 14 % van de westerse vrouwen zijn depressief na de bevalling.

7.000 Op dit moment zijn er ongeveer 7.000 depressieve mama’s in Vlaanderen.

25 %

Wie in het verleden al een depressie had, maakt 25 % kans op een postnatale depressie.

9 tot 12 % is depressief tijdens de zwangerschap.

40 %

Van de onbehandelde postnatale depressies ontwikkelt 40 % zich verder tot een chronische depressie.

Hulp nodig?

Het is niet zo dat iedereen met een postnatale depressie professionele hulp nodig heeft. Er zijn gradaties, zegt Klaas. “Bij milde vormen kan een begrijpende partner of een netwerk van familie en vrienden soms al volstaan. Maar het moet wel altijd verteld kunnen worden. Iemand moet het mee kunnen dragen en erkennen. Anders krijg je mama’s die heel eenzaam alleen maar verder wegzakken in een negatieve spiraal. Een goede huisarts die tijd maakt om te luisteren kan helpen, of Kind & Gezin, of andere eerstelijnszorg. En als de situatie zwaarder wordt, ga je naar een gespecialiseerde psychiater of psycholoog of kan je terecht bij een moederbabyéénheid voor thuisbehandeling of voor opname met je baby.”

Dat taboe Of je je ertegen kunt wapenen?

“Niet iedereen”, weet Klaas. “Je kunt proberen de druk zoveel mogelijk te beperken. Niet te veel lezen en opzoeken, maar jezelf vertrouwen. En het is belangrijk dat we het bespreekbaar maken. Want nu blijven mama’s er te lang mee zitten.” Klaas merkt dat het taboe voorzichtig hier en daar doorprikt wordt met steeds meer boeken, publicaties en goede persaandacht.

Zelf loopt hij Oost- en West-Vlaanderen af met lezingen en vormingen en hij is bijzonder blij met de resolutie die op 15 oktober 2015 in het Vlaamse parlement werd gestemd. Voor een “vroegtijdige detectie en behandeling van de postnatale depressie”. “Dus nu wachten we op een brede sensibiliseringscampagne en een betere screening bij zwangere en pas bevallen vrouwen.” Zo klinkt een hoopvolle coördinator bij het Centrum voor Moeder en Baby.

Een depressie Bij Katrien deden de medicatie en therapieën relatief snel hun werk.

Ze slaagde er steeds beter in om een paar uur na elkaar te slapen en

tijdens het tweede gesprek met de dokter zag ze het al volledig zitten: “Goed! Het gaat zeer goed. Ik denk niet dat ik hier nog lang ga zijn”. De dokter leunde achterover. “Oja? Dat denk ik niet, want jij zit met je beide voeten in een hele zware depressie.” Katrien schrok: “Daar viel het woord depressie voor het eerst. De puzzelstukken kregen een plaats. Ik kampte al sinds de zomer met een knoert van een depressie.” Katrien vond hulp in de moeder-babyeenheid. In het team dat haar de weg wees. In de kilometers die ze er buiten wandelde, onder de besneeuwde bomen. In de filmpjes van haar en haar dochter die ze samen met de kinderpsychologe analyseerde. Na twaalf weken waren moeder en dochter definitief thuis. En vandaag gaat het echt goed. “Zeer goed.

Zeer zeer zeer goed. Ik werk weer fulltime, mijn man heeft nog altijd dezelfde drukke job. Ik sta ‘echter’ in het leven en als we samen zijn dan telt niets of niemand anders.” ● ·· The gentle mom, Ellen van den Bouwhuysen en Kirsten Ginckels, Overamstel Uitgevers ·· Perfecte moeders bestaan niet, Diana Koster, uitgeverij Lannoo ·· Mindfulmama, Iris Bouwman, uitgeverij Spectrum, www.mindfulmama.nl ·· De broze wolk, Emy Geyskens en Anneke Buckinx, uitgeverij van Brug ·· Van achter het behang tot over je oren. Handboek voor relaxed opvoeden. Roos Schlikker & Eva Bronsveld, Kosmos Uitgevers

GESPOT

47

WETENSCHAP

Angst doet het bloed stollen

GEZONDHEID

Minder zin in suiker door pas ontdekt hormoon

Een bloedstollende film, een courante term, maar waarschijnlijk stond je er nooit bij stil hoe die uitdrukking is ontstaan. Dat vroegen enkele Nederlandse wetenschappers zich wel af. Ze gingen op onderzoek en ontdekten dat angst ervoor kan zorgen dat je bloed sneller gaat stollen. Je lichaam bereidt zich zo voor op eventuele verwondingen. De test werd gedaan op slechts 24 proefpersonen, redelijk weinig, maar net genoeg om relevant te zijn. Aan echte gevaren werden ze niet blootgesteld. Wel aan Insidious, een horrorfilm. Die film is eng genoeg om het effect van angst te creëren.

Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn, maar wetenschappers in Amerika zijn er in geslaagd om een hormoon te vinden dat onze zin in suiker kan temperen.

Het gaat om een hormoon dat door ons lichaam zelf wordt aangemaakt als we te veel koolhydraten – wat suikers zijn – binnenkrijgen. Onze hersenen weten zo dat we kunnen stoppen met zoetigheid te eten. De eerste tests bij muizen bewezen dat de diertjes maar liefst 7 keer minder suiker aten als ze de keuze kregen tussen suikervrije en normale voeding. Ze lieten de suiker dus niet volledig staan. Er is nog meer onderzoek nodig, maar deze ontdekking zou kunnen zorgen voor een vermindering van het aantal nieuwe diabetespatiënten.

Angst kan ervoor zorgen dat je bloed sneller gaat stollen.

JONGDEMENTIE: CM ONDERSTEUNT HET GEZIN Dementie is niet iets wat alleen oudere mensen treft, dat komt ook voor bij wie jonger is dan 65 jaar.

Dan spreekt men van jongdementie. Bij oudere mensen is de oorzaak meestal de ziekte van Alzheimer, maar dat is maar bij een derde van mensen met jong-

dementie het geval. De oorzaken van dementie op jonge leeftijd zijn heel divers. Het Kyma-project wil deze mensen op gepaste wijze ondersteunen in hun thuissituatie, en CM regio MechelenTurnhout is één van de partners in dat project. Die ondersteuning

gebeurt ondermeer in de vorm van trajectbegeleiding, het aanbieden van gepaste dagopvang en familiegroepen. Andere partners zijn o.a. Landelijke Thuiszorg, Wit Gele Kruis, SEL Kempen, ECD Tandem, en huisartsen.

➝ Meer informatie: infojongdementie@gmail.com, www.kyma.be of bel 014 40 35 05

CM-Deals 48

1

LEERVAKANTIES GEZINNEN (HOOG)GEVOELIGE KINDEREN JOUW VOORDEEL? KORTING VOOR CM-LEDEN

Kinderen leren op een speelse manier ·· in hun eigen kracht te staan ·· hun gevoelens beter te uiten ·· zich beter te ontspannen en concentreren Ouders leren hoe hun kind te coachen ·· om meer zelfvertrouwen te krijgen ·· om beter over gevoelens te communiceren ·· om beter met grenzen om te gaan

2

2-DAAGS VERBLIJF IN WORKUM JOUW VOORDEEL? BIJZONDER ARRANGEMENT

Als ouder krijg je de nodige tools aangereikt om het groeiproces thuis verder te zetten. Voor alle ouders met hun kinderen van ± 5-14 jaar.

Meer info en boekingen An Michiels: 0495 25 17 55 www.sensitief.be an@sensitief.be Friesland is geliefd om zijn ongerepte natuur, ontelbare meren en mooie authentieke dorpjes. In het centrum van Workum, één van de oudste stadjes van deze provincie, ligt het sfeervol huiselijk Hotel Aan de Wymerts.

HEMELVAARTWEEKEND IN HEER-SUR-MEUSE (Domaine de Massembre - provincie Namen) ·· 5, 6 en 7 mei 2016 ·· 15 euro CM-korting voor volwassenen ·· 10 euro voor kinderen Arrangement Volpension

CM-prijs

Kinderen

€ 265

Volwassenen

€ 415

Korting 2de kind

€ 20

ZOMERVAKANTIE IN TSJECHIË (Jiˇriˇ cná ism Outline Travel) ·· van 25 juli tot 4 augustus 2016 ·· 10 euro CM-korting per persoon Arrangement Volpension

CM-prijs

Kinderen tot 5 jaar

€ 500

Kinderen van 6 tot 11 jaar

€ 570

Jongeren vanaf 12 jaar

€ 610

1ste volwassene / ouder

€ 810

2de volwassene / ouder

€ 790

2 dagen ‘Wolkom yn Warkum’ arrangement: ·· 1x 3-gangendiner op dag van aankomst ·· 1x overnachting in comfort kamer met regendouche en massagestralen ·· 1x biologisch ontbijt in museumrestaurant It Pottebakkershûs ·· entree Jopie Huismanmuseum (gerenoveerd maart 2015) ·· gratis koffie en thee tijdens verblijf ·· gratis fiets- en wandelroutes ·· gratis wifi

Prijzen* ·· 2 dagen (1 overnachting) vanaf 84,50 euro per persoon ·· extra nacht: toeslag 40 euro per pers/nacht (logies met ontbijt) ·· aankomst vrijdag of zaterdag in mei, juni en september: toeslag 5 euro per pers/nacht ·· aankomst vrijdag of zaterdag in juli en augustus: toeslag 10 euro per pers/nacht ·· upgrade naar ruime luxekamer met 2de badkamer met whirlpool: toeslag 7,50 euro per pers/nacht voor de gehele periode ·· toeristenbelasting 1 euro per pers/nacht *prijzen op basis van 2 personen per kamer Reserveren?

Bel met Hotel ‘Aan de Wymerts’ in Workum: 0031 515-540004 info@hotelaandewymerts.nl www.hotelaandewymerts.nl

PRO & CONTRA

TEKST: Timothy Puype

49

Een werkweek van 30 uren.

Is dat wel een goed idee?

PRO

CONTRA

Ilse De Vooght ‘Een kortere werkweek doet onze productiviteit stijgen’

E

r zijn verschillende redenen waarom het invoeren van de 30-urenwerkweek positief is. De combinatie werk en kinderen is nog steeds heel zwaar, zeker voor vrouwen.

Er zijn bovendien steeds meer mensen die alleenstaand zijn, vaak met kinderen. Dat is onhoudbaar. Als we kijken op gezinsniveau dan zien we ook dat we veel meer werken dan vroeger. In de jaren ’50 en ’60 werkte de man zo’n 45 of 50 uren per week. De vrouw bleef meestal thuis. Nu werken beiden minstens 38 uren. Samen zo’n 76 uur per week dus en we zijn ook steeds productiever.

Het gaat zo ver dat kinderen klagen dat hun ouders te weinig thuis zijn en dat de kinderrechtencommissaris een pleidooi houdt voor meer tijd. We zijn daarom voorstander van een collectieve arbeidsduurvermindering, zoals die in het verleden ook al plaatsvond. Die geldt voor iedereen, man, vrouw, getrouwd of alleenstaand. Het is een beleidsmatige keuze, die inzet op een herverdeling van de welvaart. Sommigen vinden het niet nodig? Dat kan, maar die zullen nog steeds de vrijheid hebben om meer te werken. Het is ook aangetoond dat onze productiviteit zou stijgen bij een kortere werkweek. Kijk maar naar het systeem bij 45-plussers in de non-profitsector. Zij krijgen arbeidsduurvermindering en blijven daardoor langer aan de slag, en jongeren vinden sneller werk door de vrijgekomen uren.”

Een collectieve arbeidsduurvermindering van 38 naar 30 uur per week.

Kan de economie dat aan? Hebben we het nodig voor een goede work/ life-balance?

Karel Van Eetvelt ‘Een 30-urenweek is economisch niet haalbaar’

J

e ziet veel tendensen van mensen die meer hun eigen leven willen leiden. Ze willen zich niet laten dirigeren door werkgevers die zeggen wanneer ze mogen werken en wanneer niet. Een 30-urenweek staat daar lijnrecht tegenover. Zo’n week zou een stap in de andere richting zijn. Je verplicht iedereen om minder te gaan werken, ook zij die dat niet willen. Meer werken dan de vastgelegde termijn is zeer moeilijk, ook in het huidige systeem. Buiten directie en kaderleden kan praktisch niemand legaal langer werken dan 38 of 40 uren per week.

Dat men op gezinsniveau meer werkt dan een halve eeuw geleden klopt, maar wil men dan terug naar het welvaartsniveau van die tijden? Als we het niveau van het onderwijs, de sociale zekerheid, ... willen behouden, dan kunnen we het niet maken om collectief minder te gaan werken. Ik zou zelfs het omgekeerde doen. Schaf het systeem van de 38-urenwerkweek af en geef iedereen de vrijheid. Iedereen is verplicht om, bijvoorbeeld, a rato van 30 uren per week bij te dragen aan het systeem. Alles wat hij extra doet, daar kan de werknemer zelf iets mee opbouwen. Maar dan moeten we wel het volledige systeem herbekijken.”

Karel Van Eetvelt is gedelegeerd bestuurder van Unizo, de Unie van Zelfstandige Ondernemers.

Ilse De Vooght is beleidsmedewerker bij Femma, de vrouwenbeweging die deel uitmaakt van beweging.net. Vanaf 2017 start Femma met een proefproject, zij voeren dan de 30-uren week in.

HEB JIJ EEN MENING OVER DEZE STELLING? Deel ze dan op facebook.com/magazinecava!

50

DE RUSTHUISKLAS

Wat in het begin een noodzaak was, is een deugd geworden. Verbouwingen brachten het zesde leerjaar van Basisschool Vinkt (Deinze) tot in de nok van woonzorgcentrum SintFranciscus, naast de school.

Maar nu ze daar de smaak van intergenerationeel leren te pakken hebben, willen ze dat de rusthuisklas er blijft.

TEKST:

Anneleen De Leyn Brecht Van Maele

FOTOGRAFIE:

Oud en jong samen

DE RUSTHUISKLAS

op de schoolbank

51

52

DE RUSTHUISKLAS

D

De munteenheid is de Australische dollar.” Er heerst een en al aandacht voor wat Emiel, Maxine en Maithé vooraan vertellen en tonen op hun PowerPointpresentatie.

Een papieren Australische dollar gaat van jonge kinderhand naar geleefde hand, tot iedereen het briefje bekeken en gevoeld heeft. Een meisje helpt vol overgave de dollar tussen de verkrampte handen van een bewoner schuiven.

Veel meer kan hij zelf niet meer doen, krom gekluisterd in zijn rolstoel-met-tafeltje. Ik ben een stille aanwezige van een warm en bijna ontroerend leermoment tussen jong en oud. Want dat is wat er gebeurt in de rusthuisklas: de bewoners leren van de kinderen en de kinderen van de bewoners.

Niet alleen binnen de muren van de klas, zoals nu bij de spreekbeurten. Ook in de gangen van het woonzorgcentrum (WZC) met allerlei doe-opdrachten van het ‘Op STAPproject’ bijvoorbeeld. Of buiten het WZC, als ze echt samen op (uit)stap gaan. De bewoners beslissen zelf of ze deelnemen aan een activiteit met de kinderen. Karim en Olivier: “Het is leuk om hen te zien lachen. Soms geven ze ons een

Ik kom niet echt om iets bij te leren maar ik zit graag tussen de jonge mensen.

CARLOS (80)

snoepje als we hen terug naar hun kamer brengen.” Zeineb en Ingelore: “We hebben graag dat er bewoners meedoen. We voeren opdrachten met hen uit en we deden ook al eens een zwerfvuilactie in de buurt.

Elke morgen zeggen we hen goeiedag in de leefruimte. Als er een van hen jarig is, vieren we mee. We maken dan een kring, zingen ‘lang zal ze leven’ en geven de jarige een kus. We geven ook een verjaardagskaart met een foto met alle kinderen op.” Ze duwen enthousiast zo’n kaart voor m’n neus. Ik lees: “Tel niet de jaren van je leven maar de vrienden die je zijn gegeven!”

Kinderen brengen leven in huis Meester Guido Vanmaerke zit hier al voor het derde jaar op rij met z’n klas. Voor veel bewoners is hij intussen de vertrouwde ‘meester’ en zo spreken ze hem ook aan. Velen zijn het intussen ook gewoon dat er kinderen rondlopen in het gebouw. “Als ik kan, kom ik altijd af”, zegt Carlos, een enthousiaste tachtiger. “Ik kom niet echt om iets bij te leren maar ik zit graag tussen de jonge mensen.” Maria vindt het goed dat kinderen op die manier oudere mensen leren kennen: “Ze hebben vaak nog jonge grootouders waardoor ze

niet goed weten wat het is om oud te zijn.” Of ze het allemaal en altijd even plezant vinden tussen al dat jonge geweld?

Madeleine: “Natuurlijk hebben die gastjes soms ook wel hun eigen wil of grilletjes.” Maar over het algemeen zijn er weinig verzuurde of negatieve reacties. Integendeel, beweert Jolien Van de Velde, ergotherapeute van WZC Sint-Franciscus: “De kinderen brengen leven in huis en dat zorgt voor een positieve sfeer in het woonzorgcentrum. Het straalt zelfs over op het personeel.

De kinderen en de activiteiten die ze samen doen, zijn vaak het gespreksonderwerp van de

MEESTER GUIDO “De sociale vaardigheden verdubbelen hier vaak in een jaar tijd. Sinds we hier zitten heb ik al een aantal minder gemotiveerde leerlingen echt zien veranderen en openbloeien.”

54

DE RUSTHUISKLAS dag. De enige negatieve reactie die we eens kregen was van een bewoner onder de klas: het schuiven van de stoelen maakte veel lawaai. We hebben dat opgelost door tennisballen over de stoelpoten te plaatsen zodat die geen lawaai meer maken.”

Verdraagzamer en socialer Opvallend is dat ook de sociale vaardigheden van de kinderen er enorm op vooruitgaan.

Jolien: “Ik zie kinderen spontaan de deur opendoen. Ze passen ook hun taal aan, ze doen moeite om duidelijker en luider te praten. Ze worden geleidelijk aan meer verdraagzaam en tonen meer respect voor anderen.” Meester Guido doet er nog een schepje bovenop: “De sociale vaardigheden verdubbelen hier vaak in een jaar tijd. Sinds we hier zitten heb ik al een aantal minder gemotiveerde leerlingen echt zien veranderen en openbloeien.”

Het is zelfs zo dat de kinderen op vrijdag vaak vrijwillig een half uur langer op school blijven om nog bij de bewoners te kunnen zijn.

LEERKRACHT GUIDO

Het eerste team rondt z’n spreekbeurt over Australië af.

Een verdiend applaus volgt.

Daarna evalueert het publiek de presentatoren: mooie presentatie met mooie foto’s, goed teamwork, tastbaar voorbeeldmateriaal zoals een geldbriefje, nootjes, een boemerang. “Ze hebben goed gearticuleerd en er was oogcontact”, zegt een leerling. “Soms praatte Emiel wel wat te snel.” Bewoner Ben vult grappend aan: “Maar dat is goed gecompenseerd door de 2 juffrouwen.” Na de evaluatie vullen de kinderen samen met de ouderen een testje in over de spreekbeurt.

Sterke band De kinderen en de rusthuisbewoners maken stilaan deel uit van elkaars leefwereld. Jolien: “In de zomervakantie vragen de bewoners vaak naar de

kinderen.” Guido: “Als er een bewoner overlijdt – wat er ook bij hoort – is het al gebeurd dat de familie de hele klas een rouwprentje bezorgt. En er was ook eens een bewoner die in zijn laatste woorden liet weten: “Zeg aan meester Guido dat hij goed voor z’n kindjes zorgt.” Ook brengen er soms ex-leerlingen van me een bezoekje aan het WZC, dat is toch het mooiste bewijs?” De band tussen de kinderen en de ouderen groeit geleidelijk aan doorheen het schooljaar, en dat willen ze hier ook zeker niet forceren. Guido: “In september maken leerlingen, bewoners en het personeel kennis met elkaar via een foto-memory.

Daarna doen we regelmatig activiteiten met de bewoners en zie je stilaan een band ontstaan.” Leerlinge Maithé beaamt: “Eerst zag ik een rusthuisklas niet zitten, en nu wil ik de bewoners steeds beter leren kennen.” Nisrine: “’t Zijn precies allemaal mijn oma’s en opa’s.” Maxine is hier haar ex-buurvrouw terug tegengekomen. En Luca vindt het fijn wanneer de bewoners vertellen over vroeger: “Zo vertelde Maria eens het verhaal van haar vader die de Eerste Wereldoorlog had meegemaakt.”

Mohammed is de tweede spreker van de dag. Dit keer gaat het over de pijlgifkikker. We kijken mee hoe een kikker er van buiten en van binnen uitziet.

Dan krijgen we een filmpje te zien van een kwakende kikker.

Bewoner Madeleine zoekt van waar dat gekwaak komt.

Jolien zit ernaast en wijst naar het scherm: “’t Komt van daar, Madeleine.” Hilariteit alom.

Wanneer ik alle vijanden van de kikker ken en ook zijn ademhalingssysteem begin te snappen, volgt er nog een afsluitend Disneyfilmpje over een kikker.

55

56

DE RUSTHUISKLAS

ANIMATOR IN EEN WOONZORGCENTRUM VANDAAG: MEER DAN BEZIGHEIDSTHERAPIE Hilde Verschraege is coördinator van de opleiding begeleider-animator in de ouderenzorg van het VSPW*: “Vroeger omvatte animatie in rusthuizen (nu woonzorgcentra) vooral het begeleiden van activiteiten. Animatoren werkten vaak met grote groepen bewoners want hoe meer mensen je kon bereiken, hoe beter de activiteit was.

Nu stellen we ons de vraag hoe we bewoners kunnen begeleiden bij hun wonen en leven. En dat gaat heel breed. Een activiteit organiseren is niet meer het doel op zich, het is een middel om het welzijn te bevorderen. Zo helpen we bijvoorbeeld bij handelingen of activiteiten in het dagelijkse leven, zoals afwassen, koken, enz. We werken ook met kleinere groepen en bieden zorg op maat. We gaan uit van het persoonlijke levensverhaal van een bewoner en begeleiden die van daaruit. Naast het kijken naar de persoonlijke context, proberen we ook de familie en vrienden van de bewoner te betrekken bij zijn of haar welzijn.

En ten slotte bouwen we een brug met de

buitenwereld zodat de bewoners in een WZC niet op een eiland hoeven te leven. Aangezien de groep hulpbehoevende bewoners steeds groeit, moeten we die buitenwereld ook meer en meer naar binnen halen, in het woonzorgcentrum.”

“Het is erg belangrijk dat mensen goed opgeleid zijn om als animator in een WZC te werken.

Je kunt best heel wat achtergrondinformatie op zak hebben want de omstandigheden zijn vandaag heel complex.

Neem bijvoorbeeld omgaan met personen met dementie. Dat vraagt een heel gerichte aanpak en begeleiding.

Wie zich geroepen voelt voor deze job, raad ik dus zeker aan de opleiding te volgen.”

De opleiding ‘begeleider-animator in de ouderenzorg’ is modulair op TSO3-niveau. De meeste cursisten leggen alle modules af in 2 à 4 jaar. Na het afleggen van het hele traject behaal je een erkend certificaat of diploma waarmee je als animator in de ouderenzorg aan de slag kan. *VSPW: Vormingsleergang voor Sociaal en Pedagogisch Werk

Ook Mohammed krijgt een warm applaus voor zijn moed en inzet. “Dat het in orde was, ik kan maar dat zeggen”, zegt Carlos overtuigd. “Hoe was zijn stem en zijn spreken?”, vraagt meester Guido. “Aangenaam, hij mag nog komen”, lacht zuster Myriam in streepjestrui. Meester Guido rondt de activiteit af en de bewoners gaan weer naar beneden waar het middagmaal op hen wacht.

Wordt vervolgd?

“Als het van mij afhangt”, zegt Guido, “blijf ik hier. Mijn werkvreugde is verdubbeld sinds ik hier zit. Ook beide directies staan erachter dus wie weet ...” Jolien en Guido zijn ervan overtuigd dat dit een win-winsituatie is voor iedereen. Zijn er dan geen nadelen aan het hele intergenerationele verhaal? Guido: “Soms gaat het wel ten koste van de speeltijd.

We stemmen ons ritme soms af op het ritme van de bewoners en dan is het wel eens moeilijk om een activiteit te onderbreken en de (lange) weg naar buiten af te leggen voor misschien nog 5 minuten speeltijd. Maar de kinderen vragen hier eigenlijk niet naar. Het is zelfs zo dat de kinderen op vrijdag vaak vrijwillig een half uur langer op school blijven om nog bij de bewoners te kunnen zijn.” ● De rusthuisklas van vorig schooljaar won met de wedstrijd van VSPW* rond ‘30 jaar animatie in woonzorgcentra’ een weekendje aan zee waarbij de bewoners in een zorghotel verbleven. Ook kwam er een cameraploeg filmen in het WZC en in de klas. Zoek op Youtube naar Project Rusthuisklas Vinkt.

CM

AGENDA

VOLLEDIG OVERZICHT OP WWW.CM.BE/RMT.AGENDA

BABY, KIND & TIENER

BABY, KIND & TIENER

ZORG

SLAAP KINDJE SLAAP

WORKSHOP: SLAAPWEL MET AROMATHERAPIE

VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING: MEER DAN EEN WILSVERKLARING

“Mama, papa, ik kan niet slapen!”

Met jonge (of soms al wat oudere) kinderen in de buurt klinkt deze noodkreet je wellicht niet onbekend in de oren. Iedereen slaapt al eens een nachtje slecht, ook kinderen.

Kinderen hebben slaap nodig om te groeien, op kracht te komen, informatie te verwerken. Onvoldoende slaap veroorzaakt spanning, concentratiestoornissen, onhandelbaar of druk gedrag, slechte schoolresultaten …

De gevolgen kunnen heel uiteenlopend zijn. Daarom herken je ze als ouder niet altijd gemakkelijk. Welke soort slaapproblemen bestaan er?

Wat kan de oorzaak zijn van slaapproblemen bij kinderen? Waar loopt het vaak fout? Wat zijn mogelijke oplossingen? Waar kun je terecht voor hulp?

PRAKTISCH Waar en wanneer ·· 24 maart 2016, 20 uur: De Kapel, Sint-Jozeflaan 10, Meerhout ·· 14 april 2016, 20 uur: De Vloeikens, Vloeikensstraat 12a, Hulshout ·· 21 april 2016, 20 uur: Zaal Renova, Koeistraat 10, Arendonk Prijs ·· CM-leden 3 euro, ·· niet-leden 6 euro, ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding Ilse Dewitte, orthopedagoge, kinderen jongerentherapeute Info en inschrijven 014 40 35 45 of www.cm.be/agenda Organisatie CM Gezondheidspromotie in samenwerking met de CM-kern Meerhout en Femma Arendonk

Als een kind nacht na nacht moeilijk slaapt, kan niet alleen het kind maar ook het hele gezin hierdoor onder druk komen te staan. Ouders weten vaak niet meer waar eerst te beginnen en zijn vaak ten einde raad als het op de slaap van hun kinderen aankomt. Kinderen krijgen overdag heel wat prikkels te verwerken en is het soms moeilijk om ’s avonds tot rust te komen. Ook kinderen hebben hun eigen zorgen die hen wakker houden, waardoor een vicieuze cirkel begint van vermoeidheid, concentratiestoornissen en gedragsproblemen.

In deze workshop maak je kennis met een specifieke selectie van etherische oliën en hun toepassingen om de nachtrust bij kinderen en jongeren te bevorderen. Voorwaarde tot deelname: enige basiskennis hebben van aromatherapie (of kennismakingsworkshop gevolgd hebben).

PRAKTISCH Waar en wanneer ·· 15 maart 2016, 19 uur: CM-campus, Antwerpsesteenweg 261, Mechelen ·· 21 maart 2016, 19 uur: Hotel Den en Heuvel, Geelsebaan 72-74, Kasterlee ·· 12 april 2016, 19 uur: Feestzaal Den Bakker, Bochtenstraat 2, Rijkevorsel Prijs ·· CM-leden 12 euro, ·· niet-leden 24 euro, ·· verh. tegemoetk. 6 euro Begeleiding Veerle Waterschoot, aromatherapeute Info en inschrijven 014 40 35 45 of www.cm.be/agenda Organisatie CM Gezondheidspromotie

57

We stellen vast dat er veel misverstanden zijn over de soorten wilsverklaring, de vaktaal en de wettelijke bepalingen hierover. In hoeverre kan ik mijn eigen wensen rond mijn levenseinde op papier zetten? Wat is een vertrouwenspersoon? Deze en andere vragen komen zeker aan bod.

PRAKTISCH Wanneer 15 maart om 14 uur Waar Komie Geire, Herentalseweg 1, Olen Prijs ·· CM-leden 3 euro, ·· niet-leden 6 euro, ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding Guy Hannes, coördinator PNAT Info en inschrijven 014 40 35 45 of thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be Organisatie Thuiszorgcentrum ism LDC Komie Geire

CM

AGENDA

ZORG

ZORG

VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING BIJ PERSONEN MET EEN HANDICAP

WAT NA MANTELZORG? Tijdens dit besprekingsmoment krijgen mantelzorgers en ex-mantelzorgers die iemand uit hun nabije omgeving waar zij voor zorgden verloren hebben, informatie over wat rouw is en wat het niet is. Daarnaast wordt er ook tijd voorzien om met elkaar in dialoog te gaan. Tijdens dit moment zal het onder meer gaan over: Wat betekent rouw voor ieder afzonderlijk? Hoe geef je rouw een plaats? Wat is zelfzorg? Waaraan hebben mantelzorgers nog nood in de zorg voor zichzelf?

PRAKTISCH Wanneer 20 mei 2016 om 10 uur Waar Domein Hooidonk, Langestraat 170, Zandhoven Prijs gratis Info en inschrijven 015 21 59 46 of mantelzorg.rmt@cm.be Organisatie Ziekenzorg CM

Hoewel we de gedachte liever opzij schuiven, is het toch belangrijk om stil te staan bij de evolutie van ziekteprocessen en de laatste levensfase.

Mensen maken zich zorgen, worstelen met hun emoties en hebben dikwijls een heleboel praktische vragen. Het is aangewezen om dit tijdig bespreekbaar te maken met de zorgvrager (op hun maat), de omgeving (familie) en de zorgverleners. Op deze avond verkennen we de mogelijkheden en knelpunten hieromtrent.

PRAKTISCH Wanneer 2 maart om 19.30 uur Waar De Marckt, De Marckt 1, Merksplas Prijs ·· CM-leden 3 euro, ·· niet-leden 6 euro, ·· verh. tegemoetk. 2 euro Begeleiding Guy Hannes, coördinator PNAT Info en inschrijven 014 40 35 45 of thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be Organisatie Thuiszorgcentrum ism KVG

VOLLEDIG OVERZICHT OP WWW.CM.BE/RMT.AGENDA

ZORG

LIJF EN LEDEN

BEZOEK AAN DE THUISZORGWINKEL

INITIATIE ZUMBA VOOR CHRONISCH ZIEKEN

59

Jezelf een uurtje volledig uitleven op de leuke ritmes van zumba! Dat kan tijdens onze initiatie zumba. Leuke oefeningen op exotische ritmes van Latijns-Amerikaanse muzieksoorten zoals salsa, merengue, cumbia, samba, calypso, reggaeton en hiphop.

De initiatie is zowel toegankelijk voor mensen met rolstoel als mensen zonder rolstoel. De zumba wordt op een stoel gegeven. De lesgever houdt rekening met de mogelijkheden van iedere deelnemer en past het tempo aan. Tijdens de zumba krijg je een flesje water aangeboden. Nadien trakteren we je nog op een drankje in het theatercafé Het Derde Bedrijf.

PRAKTISCH

Als mantelzorger kan je vaak extra hulp of hulpmiddelen gebruiken. Je staat er niet bij stil wat er allemaal voorhanden is om iemand die extra zorg nodig heeft, hulp te bieden bij het aankleden, zich verplaatsen, eten en zoveel meer.

Deze hulpmiddelen zijn er voor de zorgbehoevende, maar ze kunnen ook jou heel wat ongemakken besparen waar je mee te maken krijgt bij het tillen of verplaatsen van de zorgbehoevende. Bij de Assist Thuiszorgwinkel laten we je kennis maken met heel wat mogelijkheden.

PRAKTISCH Wanneer 18 april 2016 om 14 uur Waar Thuiszorgwinkel Zorg en Farma, Korte Begijnenstraat 18, Turnhout Prijs ·· CM-leden 3 euro, ·· niet-leden 6 euro, ·· verh. tegemoetk. 2 euro Info en inschrijven 015 21 59 46 of mantelzorg.rmt@cm.be Organisatie Ziekenzorg CM

Wanneer 5 maart 2016 om 14 uur Waar Cultureel centrum Zwaneberg, Cultuurplein 1, Heist-op-den-Berg Voor wie Langdurig zieke en gezonde personen jonger dan 65 jaar Prijs ·· CM-leden 8 euro, ·· niet-leden 10 euro, ·· verh. tegemoetk. 6 euro Info en inschrijven 015 21 59 46 of ariadne.rmt@cm.be Organisatie Ziekenzorg – Ariadne

CM

AGENDA

LIJF EN LEDEN

LIJF EN LEDEN

GOED IN JE VEL

CURSUS GEHEUGENTRAINING

AROMATHERAPIE VOOR GEVORDERDEN, THEMA LENTE

EUTONIE

Alle mensen zijn verschillend. Zo is de ene persoon gezegend met een olifantengeheugen, terwijl de ander een geheugen als een zeef heeft.

Toch is het haast onmogelijk om een oordeel over het geheugen in zijn totaliteit te vellen. Elk individu heeft zijn sterke en zwakke kanten. Denk maar aan de verstrooide professor: een kei in zijn vak maar hij slaagt er niet in zijn afspraken of de namen van zijn medewerkers te onthouden.

Iedereen ontwikkelt zo’n beetje zijn eigen specialiteit. Een dienster kan feilloos jouw bestelling onthouden, een musicus herkent probleemloos melodieën, je bent misschien een kei in het onthouden van namen of telefoonnummers ... maar om in topvorm te blijven, smeekt je geheugen om gestimuleerd te worden. In deze cursus krijg je informatie en tips om je geheugen te verbeteren. Je gaat ook zelf aan de slag en leert trucjes om alles makkelijker te onthouden, want oefening baart kunst.

PRAKTISCH Wanneer 3, 10, 24 en 31 mei telkens om 9 uur Waar Herselt Prijs 50 euro Begeleiding Colette Declercq Info en inschrijven 014 40 35 45 of thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be Organisatie Thuiszorgcentrum

Workshop waarbij de kennis van aromatherapie centraal staat en verwerkt wordt in voet- hand en ligbaden, in korte bewustzijnsoefeningen en ademhalingsoefeningen die al zittend of rechtstaand worden uitgevoerd en in diverse andere korte toepassingen.

De instap is laagdrempelig, haalbaar voor iedereen en men kan op elk moment van het jaar instappen, mits je enige basiskennis hebt van aromatherapie. Het doel van dit zorgtraject is met plezier preventief voor je eigen welzijn te zorgen of ook aanvullende zorg te bieden op een doktersbehandeling. Het is nooit ter vervanging van een behandeling. Voorwaarde tot deelname: enige basiskennis hebben van aromatherapie (of kennismakingsworkshop gevolgd hebben).

Dit is een praktische workshop. Je brengt als deelnemer een relaxatiematje mee.

PRAKTISCH Wanneer 11 april 2016, naar keuze om 14 uur of om 19 uur Waar Hotel Den en Heuvel, Geelsebaan 72-74, Kasterlee Prijs ·· CM-leden 12 euro, ·· niet-leden 24 euro, ·· verh. tegemoetk. 6 euro Begeleiding Veerle Waterschoot, aromatherapeute Info en inschrijven 014 40 35 45 of www.cm.be/agenda Organisatie CM Gezondheidspromotie ism Thuiszorgcentrum

Eutonie, als lichaamspedagogie, laat de mantelzorger ervaren hoe ze beter voor zichzelf kunnen zorgen in plaats van zichzelf leeg te geven. In deze interactieve workshop maak je kennis met: Waar en wanneer ontstaan er belastende spanningen en/of spanningsfixaties die het eigen lichaam bedreigen? Hoe kan je deze situatie voor jezelf aangenamer maken Wat is je grens/behoefte? Hoe kan het contact respectvol beleefd worden met zichzelf én de zorgbehoevende.

PRAKTISCH Wanneer 1 maart om 9.30 uur Waar Gebouw Beweging.net, Korte Begijnenstraat 18, Turnhout Prijs CM-leden 10 euro, niet-leden 20 euro, verh. tegemoetk. 5 euro Info en inschrijven 014 40 35 45 of thuiszorgcentrum.turnhout@cm.be Organisatie Thuiszorgcentrum

VOLLEDIG OVERZICHT OP WWW.CM.BE/RMT.AGENDA

LIJF EN LEDEN

GOED IN JE VEL

VOEDING

JE IMMUUNSTELSEL ALS BONDGENOOT

Zorgen voor jezelf betekent in balans geraken en blijven. De juiste voeding kan daar zeker toe bijdragen. Maar wat is goede voeding voor de mens? “De voedselzandloper, de kookboeken van Pascale Naessens, het dieet van Bart de Wever, vegetarisch eten, “de voedingsdriehoek …”, wat moeten we over al deze voedingswijzen denken? Zijn ze goed voor ieder van ons? Tijdens deze infosessie gaan we dieper in op de nadelen van suiker en bespreken kort de natuurlijke zoetmiddelen en de synthetische zoetmiddelen. Vanzelf belanden we bij de vetten, want ook daar bestaat heel wat verwarring over. Jarenlang kregen we de boodschap: plantaardig vet is goed, dierlijk vet is slecht, of nog: onverzadigd vet is goed, verzadigd vet is slecht. Maar is het wel zo zwart-wit als vaak wordt voorgesteld? In de loop van de uiteenzetting leren we niet alleen met kritische blik naar reclame kijken maar ook opnieuw vertrouwen op ons buikgevoel.

PRAKTISCH Wanneer 12 mei 2016 om 13.30 uur Waar CM-hoofdzetel, Korte begijnenstraat 22, Turnhout Prijs ·· CM-leden 3 euro, ·· niet-leden 6 euro, ·· verh. tegemoetk. 2 euro Info en inschrijven 015 21 59 46 of ariadne.rmt@cm.be Organisatie Ziekenzorg – Ariadne

61

Je immuunsysteem is als een leger met miljarden moedige soldaatjes.

Helaas kunnen deze strijdkrachten ontregeld geraken. Dan ontstaan infecties, allergieën, auto-immuunziekten, kanker, … Om deze aandoeningen gunstig te beïnvloeden is het nuttig om basisinzichten te verwerven in dit complex systeem. Welke factoren versterken of verzwakken het immuunstelsel? Wat is de invloed van gevoelens zoals vreugde, verdriet en woede? Zijn immuunziekten een boodschap van ons diepere zelf? In deze interactieve cursus leer je op een leuke manier hoe je afweersysteem functioneert en waarom je er op kan vertrouwen. We maken gebruik van prachtige beelden van immuuncellen in actie. Er is ook ruimte voor getuigenissen en meditaties die ons zelfgenezend vermogen ondersteunen.

PRAKTISCH Wanneer 14, 18, 25 april en 2 mei, telkens om 13.30 uur Waar CM-hoofdzetel, Korte Begijnenstraat 22, Turnhout Voor wie Langdurig zieke personen jonger dan 65 jaar Prijs ·· CM-leden 28 euro, ·· niet-leden 84 euro, ·· verh. tegemoetk. 14 euro Info en inschrijven 015 21 59 46 of ariadne.rmt@cm.be Organisatie Ziekenzorg – Ariadne

CM

AGENDA

VOLLEDIG OVERZICHT OP WWW.CM.BE/RMT.AGENDA

GOED IN JE VEL

GOED IN JE VEL

HOOGGEVOELIGHEID, VERMOEIDHEID EN ZELFZORG

DE KRACHT VAN MUZIEK

Elk ogenblik van de dag doen we indrukken op, staan we bloot aan allerlei prikkels, die we waarnemen met al onze zintuigen. Smaken, geuren, geluiden, bewegingen, kleuren, vormen, sfeer, ... zijn prikkels die we elke dag moeten verwerken. Hooggevoeligheid is een risiscofactor voor cvs, burn-out, depressie, fibromyalgie, … wat veelal begint met een verlaagd energieniveau, vermoeidheid. Tijdens deze cursus zoeken we samen naar antwoorden op de vragen: wat is hooggevoeligheid, hoe komt het dat hooggevoelige personen vatbaarder zijn voor stressgerelateerde aandoeningen, hoe kunnen we dat vermijden, of de schade beperken? Hoe kunnen we meer zorg voor onszelf dragen in deze veeleisende en prestatiegerichte maatschappij? Het is een interactief gebeuren, waarbij je zowel oefeningen als tips en trics krijgt aangeboden. Een zekere voorkennis is gewenst. Je hebt bv. al een boek gelezen over hooggevoeligheid, of je hebt de site www.hspvlaanderen.be doorgenomen.

PRAKTISCH Wanneer 18 en 25 april, 2 mei 2016, telkens om 18 uur Waar Openbare bibliotheek, Lindendreef 18, Hoogstraten Voor wie Langdurig zieke en gezonde personen jonger dan 65 jaar Prijs ·· CM-leden 20 euro, ·· niet-leden 40 euro, ·· verh. tegemoetk. 10 euro Info en inschrijven 015 21 59 46 of ariadne.rmt@cm.be Organisatie Ziekenzorg – Ariadne i.s.m. HSP Vlaanderen

We gaan tijdens deze cursus naar de basis van muziek: ritme, adem, natuurklanken, experimenteren, samen muziek maken, luisteren, voelen … We verkennen via verschillende culturen hoe muziek vreugde en liefde kan opwekken en diepe deugdzame ontspanning kan bevorderen. Muziek is leven, muziek is ‘zijn’. Je leert simpele technieken om muziek te integreren.

Deze helpen je om sterker en positief door het leven te gaan. Tijdens deze muzikale reis geven we aandacht aan de groepssfeer en nemen we de tijd om iedereen deel te laten uitmaken van onze klank. Dit doen we met oefeningen om spanningen los te laten, zodat je je lekker in je vel voelt.

Muziek maken vraagt je wel eens om een stap te zetten, maar je bent echter vrij om je grenzen aan te geven.

Ontdek de verwondering voor muziek.

Eens je hierdoor geraakt bent, laat het je nooit meer los …

PRAKTISCH Wanneer 3, 10, 17 en 24 mei, telkens om 13.30 uur Waar CM-campus, Antwerpsesteenweg 261, Mechelen Voor wie Langdurig zieke personen jonger dan 65 jaar Prijs ·· CM-leden 28 euro, ·· niet-leden 84 euro, ·· verh. tegemoetk. 14 euro Info en inschrijven 015 21 59 46 of ariadne.rmt@cm.be Organisatie Ziekenzorg – Ariadne

� U ruilt € 2,- tegen € 2,-! � Officiële speciale 2 €uromunt uit Frankrijk 2016!

NIEUW

� Wettelijk betaalmiddel in alle €urolanden!

RUIL:

� Ongebruikte verzamelkwaliteit (unc.)!

3.

Voetbal gedenkpenning ”België t.g.v. het EK 2016”!

� 3 Muntmetalen (koper nieuw zilver - messing) met 4 kleurige email kern! � Motief: België t.g.v. het EK 2016!

Ø 40 mm

slechts

� Gelimiteerde oplage: slechts 5.000 stuks beschikbaar!

€ 9,90

4. - 150e Sterfdag van koning Leopold I -

Belgische ! gave ec sp iale uit

Officiële 10 €uro zilvermunt t.g.v. het EK-voetbal 2016!

Edel zilver!

ij SRH Exclusief b ar! verk ri j gba

De 2 EURO proefmedaille België!

€ 2,-

Ø 25,75 mm

� Officiële speciale 10 €uro zilvermunt uit Frankrijk 2016!

Ø 31 mm

� Hoogwaardige BU-kwaliteit!

Mijn bestelcoupon

slechts

€ 19,90 �

2.

!

De eerste en enige speciale 2 €uromunt t.g.v. het EK-voetbal 2016 in Frankrijk!

IL RU

1.

Vult u hier a.u.b. uw adresgegevens in!

Ja,

levert u mij a.u.b. de volgende startuitgaven en maandelijks een verdere uitgave uit de door mij gekozen verzameling vrijblijvend op zicht. Ik heb bij iedere levering een 14 dagen teruggaverecht!

Voornaam

oM oV

Levering excl. € 3,95 verzendkostenaandeel (porto, verpakking, verzekering)

1. ____ x De eerste speciale 2 €uromunt uit π

Frankrijk t.g.v. het EK-voetbal 2016 voor de ruilprijs van slechts € 2,-!

(Slechts 1x per klant bestelbaar!)

2. ____ x De voetbal trimetaalpenning met π

€ 4,95 i.p.v. € 19,95 Ø 25,35 mm

� De eerste 2 EURO proefmedaille België 2015 ter herdenking van de 150e sterfdag van koning Leopold I!

� Streng gelimiteerde oplage van wereldwijd slechts 20.000 stuks!

Straatnaam/Huisnr.

gekleurde email kern ”België t.g.v. het EK 2016” voor slechts € 9,90!

Postcode/Plaats 3. ____ x De eerste 10 €uro zilvermunt uit π Frankrijk t.g.v. het EK-voetbal 2016 (unc.) voor slechts € 19,90! n f3 /b a q k Handtekening 4. ____ x De 2 EURO proefmedaille België π ”150e Sterfdag van koning Vertrouwensgarantie: Natuurlijk kunt u op ieder moment uw Leopold I” voor slechts € 4,95! opdracht opzeggen. Brief, e-mail, fax of telefoontje is voldoende.

A.u.b. invullen en opsturen naar:

�

� Levering inclusief muntcapsule en certificaat!

Achternaam

Sir Rowland Hill Ltd. & Co. KG Depot Eupen · P.B. 100 · 4700 Eupen 1

fax: 0 87 / 56 96 84 · E-Mail: service@srh-ltd.be

Alle genoemde prijzen zijn exclusief verzendkosten (verzendkosten ca. € 3,95). Levering binnen 30 dagen na ontvangst van de bestelling, voor 14 dagen op zicht, zolang de voorraad strekt.

Betaling via overschrijving per bank of postgiro. Indien u de zending niet wenst, dient u deze onbeschadigd, voldoende gefrankeerd en in de originele verpakking aan ons terug te sturen.

De adresgegevens, die u ons mededeelt worden opgenomen in ons bestand. U heeft altijd recht op correctie en schrapping. Uw persoonlijke gegevens kunnen eveneens aan derden voor prospectiedoeleinden worden doorgegeven.

Buro25 BV ovv BVBA BTW/TVA : BE 0450.920.039

VOOR EVA EN SOFIE IS HET KAMP VEEL GOEDKOPER DAN VOOR HUN VRIENDINNEN.

CM SPONSORT TOT 100 EURO PER JAAR Gaan je kinderen mee op vakantiekamp met de jeugdvereniging? Dan krijg je vanaf nu ook 5 euro per deelnamedag terugbetaald (2,5 euro per dag voor speelpleinen). In totaal heb je recht op een terugbetaling tot maximaal 100 euro per jaar voor bos-, zee- of sneeuwklassen, vakantiekampen van een jeugdvereniging, sportkampen en speelpleinwerking samen.

Meer informatie: ga naar www.cm.be/jeugdvereniging of bel 014 40 31 11