#SCHOOLPRAAT Voorjaar 2020
Wat doe jij voor de Week tegen Pesten in de klas? R H AA L H I E ATIE! J E INS PIR
GR AT IS rtjes a a k n e t n e m i l com p
Mustache gracias! Jij bent De liefsTE
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 1
Jeugdboekenmaand: WAT DOET KUNST?
I
.
06/02/2020 16:24
Inhoud
Differentiatie binnen het rekenonderwijs: hoe pak je het aan? 4 Inspiratiebundel: Week tegen Pesten 7 – Pak pesten doelgericht aan op school en volg een nascholing! 8 – Hoe kun je kinderen en jongeren beter leren omgaan met leer- en ontwikkelingsproblemen en moeilijke sociaal-emotionele thema’s 9 – Ga aan de slag met complimentjes in het basisonderwijs 14 – Werk rond complimenten in het secundair onderwijs 17 Antwoorden op agressie en grensoverschrijdend gedrag 20 Voorbeeldles Campus Nederlands 23 Pelckmans Portaal 28 Oefen de eindletters in met deze les spelling 30 De nieuwe schoolstrijd 32 Bloemkoolsoep met crumble van parmaham 34 Spelplezier 35
Pelckmans Pro denk verder
pelckmansuitgevers.be
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 2
06/02/2020 16:24
Beste lezer, Ondertussen stellen we met veel trots het vierde nummer van #Schoolpraat aan je voor. Aangezien de Week tegen Pesten start op 14 februari 2020 creÍerden we speciaal een inspiratiebundel om te werken rond pesten in je klas. Maak gebruik van de lesjes rond complimenten geven en schrijf een mooie boodschap op onze complimentenkaartjes. Daar wordt iedereen blij en beter van! Daarnaast vind je ook tal van boekentips om je klaar te stomen voor de jeugdboekenmaand. De onderwijsvernieuwing, die in september 2019 van start ging voor het eerste jaar secundair onderwijs, zal komend schooljaar ook doorgevoerd worden in het tweede jaar. Pelckmans blijft leerkrachten ten volle ondersteunen bij deze verandering en zet de didactische vernieuwing in haar lesmethodes verder. Ook voor de tweede graad volgen we de ontwikkelingen van de nieuwe eindtermen en leerplannen op de voet. We organiseren vanaf 12 februari 2020 opnieuw tal van infosessies waarop we onze nieuwe en herwerkte lesmethodes voor de eerste graad voorstellen. Kom samen met je collega’s en sta in september met een gerust hart voor de klas: pelckmans.be/infosessies. Heb je vragen of feedback over dit magazine? Stuur ons gerust een mailtje via educatief@pelckmans.be. Veel leesplezier!
Thom Pelckmans
Heb je interesse in leesboeken op het niveau van je leerlingen, inspirerende vakliteratuur, differentiatie- en zorgmateriaal of gewoon zin in een ontspannend boek? Neem dan zeker ook eens een kijkje bij onze andere fondsen. Pelckmans maakt namelijk deel uit van Pelckmans uitgevers, dat zowel educatieve, algemene als professioneel-wetenschappelijke uitgaven publiceert.
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 3
06/02/2020 16:24
Differentiatie binnen het rekenonderwijs: hoe pak je het aan? e Caroline Wij hadden een leuke babbel met directric isschool Cortens en zorgjuf Julie Leirens van de bas sterk in De Meander. Deze school zet onder andere ligt hier op differentiatie. Zeker op vlak van rekenen een mooie uitdaging. Waar binnen het rekenonderwijs lopen je leerlingen het meeste op vast? Enerzijds beheersen leerlingen vaak de basisvaardigheden te weinig, waardoor er tijdens een les (bv. splitsingen, tafels) stappen terug gezet moeten worden, maar de leerlingen weten niet hoe. De automatisatie zit er te weinig in. Anderzijds merken we op dat leerlingen de kennis niet kunnen toepassen bij oefeningen op een hoger niveau. De leerstof strandt op eilandjes en de bruggen om ze te verbinden, zien de kinderen niet. Dit komt natuurlijk omdat ze de basisvaardigheden onvoldoende beheersen. Er is nood aan herhaling en tijd om te automatiseren om zo vlotter te komen tot rekenverhalen en moeilijkere toepassingen. Hierbij is het modelleren van de leerkracht van de denkstappen belangrijk, net als het vooraf genoeg concretiseren van de leerinhouden aan de hand van heel concreet materiaal of schema’s.
Ook sterkere kinderen lopen soms vast. Ze kennen bijvoorbeeld hun tafels uit het hoofd, maar hebben geen inzicht in het proces. Ze weten het verschil niet tussen ‘3x4’ en ‘4x3’. Bij deze kinderen is het handelend rekenen en het luidop verwoorden van de denkstappen ook heel belangrijk.
Hoe gaan jullie om met de verschillen tussen leerlingen? Wij ondersteunen op heel diverse manieren. Zo werkt de klasleerkracht vaak met een binnen- en buitenkring. Alle kinderen krijgen instructies op hun niveau. De binnenkring zit het dichtst bij het schoolbord en wordt door de leerkracht bij de hand genomen om de leerstof nog eens in te oefenen. De buitenkring kan zelfstandig aan de slag.
De leerstof strandt op eilandjes en de bruggen om ze te verbinden, zien de kinderen niet. 4
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 4
06/02/2020 16:24
basisonderwijs Daarnaast werken we met heterogene groepen waarbij zwakkere en sterkere leerlingen elkaar ondersteunen. De zwakkere kinderen vinden het leuk om samen te werken met een leeftijdsgenoot waardoor het rekenen niet als een geïsoleerd gegeven aanvoelt. De sterkere leerlingen worden aangespoord om hun denkstappen luidop te verwoorden. Bovendien hebben wij een zorgleerkracht, juf Julie, die op vraag van de klasleerkracht ondersteunt in de klassen op basis van de noden van de leerlingen. Soms bieden we aparte leertrajecten aan, maar dit doen we pas op het einde van de rit, wanneer alle vorige stappen niet helpen. Zo hebben wij bijvoorbeeld een leerling uit het vijfde leerjaar die in het vierde leerjaar rekenles volgt. We hebben met het volledige team en met de ouders afgesproken dat de leerling na het vijfde leerjaar de overstap maakt naar 1B.
Met welk rekenmateriaal werken jullie in de klas om deze differentiaties mogelijk te maken? Naast de bestaande wiskundemethode maken wij gebruik van extra oefenmateriaal, zoals Rekenlopers. Deze boekjes zetten we zowel in bij zwakkere leerlingen als bij kinderen die meer uitdaging kunnen gebruiken.
Waarbij helpt Rekenlopers jullie? Deze oefenboekjes zijn themagebonden en niet leerjaar gebonden en dit is een grote troef. Een leerling uit het vijfde leerjaar weet niet dat hij aan het rekenen is met leerstof uit het derde leerjaar. De reeks heeft een mooie horizontale en verticale opbouw waardoor kinderen hun voorkennis kunnen
benutten en stap voor stap bijleren dankzij de vijf stapstenen. Iedere stapsteen geeft de moeilijkheidsgraad van een oefening aan. Leerlingen gaan individueel met de rekenstrategieën aan de slag: ze zijn terug te vinden op de flap van het rekenwerkboek, waardoor ze er snel naar kunnen teruggrijpen. Als leerkracht kun je niet de hele tijd alle kinderen apart begeleiden, waardoor deze differentiatie wel efficiënt is. Het gerichte oefenmateriaal kan ingezet worden op verschillende niveaus en in meerdere situaties. Zo is Rekenlopers makkelijk inzetbaar in hoekenwerk, maar ook individueel kunnen leerlingen hiermee aan de slag op school of thuis. Het is heel uniek dat ouders betrokken worden. Vanaf het tweede leerjaar kunnen leerlingen zichzelf corrigeren met correctiesleutels. Dankzij een testje (test jezelf) op het einde van elk werkboek krijgen de leerlingen een goed zicht op wat ze al kunnen of wat nog extra oefening vergt. Op deze manier leren kinderen ook reflecteren. Tot slot is de lay-out heel rustgevend. Kinderen worden niet afgeleid en wat belangrijk is, valt op.
Rekenlopers Splitsen tot 10 Optellen en aftrekken tot 10 Optellen en aftrekken tot 20 binnen het tiental Optellen en aftrekken tot 20 over het tiental Optellen en aftrekken tot 100 binnen het tiental Optellen en aftrekken tot 100 over het tiental Optellen en aftrekken tot 1000 binnen het tiental Optellen en aftrekken tot 1000 over het tiental Handig optellen en aftrekken tot 100 000 Getalbegrip tot 10 Getalbegrip tot 20 Getalbegrip tot 100 Getalbegrip tot 1000 Getalbegrip tot 10 000 Getalbegrip tot 100 000 Getalbegrip tot 10M €7,50 per exemplaar €4,50 per exemplaar bij aankoop van min. 5 ex. Bestel via abimo.be
5
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 5
06/02/2020 16:24
Volg ons op Facebook Blijf op de hoogte van de laatste nieuwtjes voor het basisonderwijs of secundair onderwijs Pelckmans Basis Pelckmans Secundair
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 6
06/02/2020 16:24
Inspiratiebundel:
Week tegen Pesten
Pesten is nog altijd een groot probleem en zeker tijdens de ontwikkeling van kinderen en jongeren kan dit een grote indruk nalaten. Uit onderzoek blijkt dat één kind op vijf in Vlaanderen gepest wordt tijdens zijn jeugd. Bijna één kind op twintig heeft er dagelijks mee te maken. (Cyber)pesten blijft tot op de dag van vandaag een hardnekkig probleem. En er is nog meer: ongeveer één op drie Vlaamse jongeren geeft aan niet goed in zijn vel te zitten. Jongeren vandaag de dag worstelen met hun psychisch welzijn. Wanneer je met die jongeren praat, komt pesten vaak als één van de factoren naar boven. Pesten snijdt diep. Zeker bij wie er indringend en voor langere tijd mee te maken krijgt. Strijd mee voor een pestvrije school! – Vlaams Netwerk Kies Kleur tegen Pesten –
Wee k t ege n Pest en 7
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 7
06/02/2020 16:24
Pak pesten doelgericht aan op school en volg een nascholing! BASISONDERWIJS
BASISONDERWIJS
Sociaal (v)aardig
Word een pestvrije school met KiVa
20 maart en 15 mei 2020: 9u30 – 16u30 in Sint-Niklaas
Ga met het Finse antipestbeleid van KiVa aan de slag en voorkom pestincidenten of pak pesterijen doelgericht aan. Dit schoolbreed programma is gericht op het versterken van het welbevinden en de sociale vaardigheden van de kinderen. Het KiVa-basistraject omvat twee schooljaren en na deze jaren ontvang je als school het KiVa-basiscertificaat. Meer weten? Stuur een mailtje naar info@tenz.be.
Je concrete omgang met de klas en de interacties met en tussen de kinderen zijn het vertrekpunt voor deze praktijkgerichte nascholing. Veel oefeningen maken de theoretische inzichten levendig. Je wordt op weg gezet om je eigen leerkrachtstijl en omgang met de groep te bevragen en te versterken; een training vol input, uitwisseling, reflectie en oefening. De aangeleerde inzichten en interventies beogen fijne klascontacten en een positieve groepsdynamiek. Ze dagen jouw leerlingen uit tot inzicht, verantwoordelijkheid en verbinding en versterken hun sociale vaardigheden.
BASIS- EN SECUNDAIR ONDERWIJS
(Cyber)pesten aanpakken: het hele schoolteam doet mee Teamgerichte vorming Ga samen aan de slag voor een schooleigen anti(cyber)pestbeleid. Deze nascholing informeert, sensibiliseert en zet leerkrachten en scholen op weg om de schooleigen aanpak bij daglicht te bekijken en waar nodig te versterken. Hier wordt de eerste aanzet gegeven om te werken naar een onderbouwde, schoolbrede aanpak waarin elk lid van het schoolteam weet wat hem of haar te doen staat als leerlingen te maken krijgen met (cyber)pesterijen of ander grensoverschrijdend gedrag.
BASIS- EN SECUNDAIR ONDERWIJS
Als pesten pijn doet: hoe in gesprek gaan met de ouders Teamgerichte vorming
Schrijf je in op tenz.be
Vind je gesprekken met ouders spannend? Bots je op je eigen emoties of die van de ouders? Het theoretisch kader van de machtsdriehoek helpt om naar je eigen interacties en die van de ouders te kijken, zodat je die kunt bijsturen. We oefenen vaardigheden in a.d.h.v. gespreksdemo’s en casussen. Er is ruimte om aan de slag te gaan met casussen van je werkplek.
8
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 8
06/02/2020 16:24
Hoe kun je kinderen en jongeren beter leren omgaan met leer- en ontwikkelingsproblemen en moeilijke sociaal-emotionele thema's? Kinderen en jongeren ondersteunen bij leer- en ontwikkelingsproblemen, doe je door hen een uitleg op maat te geven zodat ze zichzelf en hun gedrag beter begrijpen. Ze moeten voelen dat ze van in het begin een stem krijgen in de aanpak van het probleem en dat ze ook mee verantwoordelijk zijn voor een positief verloop. Psycho-educatie (vooraf informeren over het probleem) vormt daarbij een belangrijk onderdeel.
Hoe ondersteunt de reeks van Survivalgidsen de kinderen en jongeren hierbij? 1. WAT ZIJN DE SURVIVALGIDSEN?
De Survivalgidsen zijn non-fictie doe-boekjes, geschreven door experten, die aan kinderen en jongeren op een heel duidelijke, positieve en doe-gerichte manier inzicht bieden in: • leer- en ontwikkelingsstoornissen • socio-emotionele thema’s • leren leren-thema’s De Survivalgidsen zijn in eerste instantie bedoeld als psycho-educatie en willen kinderen en jongeren vooral ondersteunen in de moeilijkheden die ze dagdagelijks ondervinden.
ls je Wat a ebt? h ADHD
Survivalgi ds
Survivalgids
Survivalgids
Survivalg ids
Wat als je AD
hebt? Wat als je ADHD
Wat als je faalangst hebt?
HD hebt?
oek E-b DO met icks tr s& tip
Abimo Abimo
k -boe DOE et m icks & tr tips
9
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 9
06/02/2020 16:24
2. WAAROP STEUNEN DE SURVIVALGIDSEN?
POSITIEVE AANPAK VANUIT EIGEN KWALITEITEN Het vertrekpunt binnen de Survivalgidsen is het kind dat op een speelse, positieve manier leert ontdekken wat zijn of haar kwaliteiten zijn, hoe het beter kan leren omgaan met moeilijkheden en vooral hoe het na het lezen van het boekje sterker en veerkrachtiger kan worden. Kinderen leren dat ze er niet alleen voor staan, maar dat er een hulpteam uit de eigen omgeving is, zoals buddies en coaches, die hen vooruit kunnen helpen.
OP MAAT VAN KINDEREN EN JONGEREN De Survivalgidsen vertalen op een heel doe-gerichte en toegankelijke manier alle wetenschappelijke informatie van de expert naar de leefwereld van de jonge lezer. De doe-boeken leggen helder uit wat het probleem is, wat dit met hen kan doen en vooral hoe ze er zelf beter mee kunnen leren omgaan. Kinderen gaan samen op zoek naar wie hun hulpteam is en wie hen kan ondersteunen thuis en op school.
TIPS & TRICKS THUIS EN OP SCHOOL De doe-boeken zetten kinderen concreet aan tot handelen. Hiervoor krijgen ze een heleboel tips & tricks aangereikt die hen verder op weg helpen. Deze zijn heel divers en omvatten: • checklists, preventieve hulpmiddelen en aanpassingen voor thuis en in de klas, helpende gedachtenkaartjes om positief te denken; • tips om hun emoties beter te leren reguleren; • ontspannende en leuke doe-activiteiten die kinderen een goed gevoel geven en hen tot rust brengen; • beter organiseren-tips zowel voor thuis als op school; • visualisaties als werkvorm waarbij het kind zijn gedachten, gevoelens, wensen en dromen in beeld kan brengen; • manieren om het zelfvertrouwen op te krikken; • links, adressen en nuttige informatie van organisaties, websites en boeken.
FOCUS OP REFLECTIE EN METACOGNITIE De doe-gidsen zetten sterk in op reflectie en metacognitie: kinderen krijgen inzicht in hun eigen sterktes en moeilijkheden en leren beter omgaan met moeilijkheden thuis en op school. De doe-opdrachten bieden kansen om te reflecteren op de eigen situatie (interactief) en om de transfer (thuis en op school) van het geleerde te bevorderen. Doorheen het boek worden ze begeleid door de lieflijke monsters Zwork, Loekie of Ness, telkens er een doe-opdracht staat.
10
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 10
06/02/2020 16:24
6
Ik vergeet spullen, huiswerk, afspraken en regels, wat ik moest doen, wat ik wilde zeggen, ‌
Zo gaat dat bij mij
Elke dinsdag en donderdag is het mijn beurt om de hond uit te laten, maar ik vergeet het altijd opnieuw. Gelukkig herinnert mijn zus me er nog op tijd aan, zodat hij niet in huis plast. Jeroen, 7 Jaar
34
Heb JiJ moeite om Je te concentreren?
uit: Survivalgids - Wat als je ADHD hebt?
11
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 11
06/02/2020 16:24
k? Kun je moeilijk beginnen aan een taa Of kun je ze moeilijk volhouden? Tips als je moeilijk kunt beginnen je ze moeilijk kunt volhouden.
aan een taak of als
stukken. Splits een grotere taak op in kleinere en. Begin met de belangrijkste ding 2 Doe één taak tegelijk. . 3 Gebruik een timer om vol te houden rmen 4 Gebruik tijdens je pauze geen sche brein wat je kan Zo (smartphone of computer). even ontspannen. afkoelen. Ook je hersenen willen ent. 5 Maak je huiswerk op een vast mom na schooltijd. Of Bijvoorbeeld na wat ontspanning na het avondeten. taken die je 6 Let op de variatie van de soorten t iets leren, achter elkaar doet. Zo kun je bv. eers ning maken. oefe een dan iets opzoeken en daarna Zo blijft je brein geïnteresseerd.
1
krijgt. Beloon jezelf als je een lastige taak afgewerkt . Duid aan voor jou een goede beloning kan zijn
40
iets kleins eten
een eindje fietsen
voetballen
lezen
even bellen of chatten met vrienden
ren? Heb jij moeite om je te concentre uit: Survivalgids - Wat als je ADHD hebt?
12
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 12
06/02/2020 16:24
Boekentips: zelfvertrouwen, cultuurverschillen en pesten Geniet van 10 % korting en gratis verzending* op onderstaande boeken.
basisonderwijs
Plaats je bestelling via vanhalewyck.be en maak gebruik van deze kortingscode:
*
JULLIE FOTO HIER
*
vanhalewyck.be.
#vriendboek
ZO BLIJVEN WIJ GELE, DIKKE, ENE KLEINE, GROIGE EN GELUKK VRIENDEN:
Bijbehorende opdracht: praat over vriendschap in kleine groepjes Je leerlingen krijgen een stapel kaartjes met vragen of uitspraken over vriendschap. Verdeel de leerlingen in kleine groepjes: babbelclubs. Zet een rustig muziekje op, zodat de groepjes elkaar niet storen en er een vorm van ‘intimiteit’ ontstaat in elk groepje. Achteraf kun je de werking van de babbelclub evalueren. Wat maakt jou uniek?
Noem 1 positieve en 1 negatieve eigenschap van jezelf.
Wat is een bestie?
Wat is een bff?
Wanneer is een vriend een vriend?
Wat is een vriend?
Wat is belangrijk in een vriendschap?
Wat zijn foute vrienden?
Hoe val jij op?
Wanneer mis je je vrienden?
Heb je veel vrienden?
Wat kun je heel goed?
Uit VRIEND van
Eef Rombaut
en Emma Thyssen.
Meer info op
*RIBBIT*
Vriend gezocht – verloren – gevonden Het boek leent zich uitstekend om te werken rond vriendschap. Misschien wordt een leerling uitgesloten of kamp je met pest problemen in je klas? Ga het gesprek aan dankzij dit boek! € 15,00 ISBN 978-94-6131-634-9
pesten2020
Kaartjes met vragen over vriendschap Uit de lesmap rond het boek Vriend
Bij mij thuis
secundair onderwijs
Somia Bakali Dit boek legt op een prachtige en eenvoudige manier uit waarin westerse en moslimgezinnen van elkaar verschillen. Maar het maakt evengoed duidelijk dat we allemaal eigenlijk hetzelfde zijn. € 15,00 ISBN 978-94-6131-938-8
Gewoon kwetsbaar
Fille folle
Luc Descamps Dit boek vertelt het aangrijpende relaas van Yana. Ze is vijftien en woont bij haar moeder. Op school wordt ze voortdurend gepest. Zelfs thuis op haar kamer is ze niet veilig, het internet opent immers alle deuren. Haar situatie lijkt hopeloos. € 14,99 ISBN 978-94-6383-172-7
Ilona Lodewijckx Hoe een vrouwenlijf verandert tijdens de puberteit en hoe we zelf iets moois maken van een wereld die niet altijd even fraai is. Hoe we als jonge meisjes ons eigen lijf graag leren zien en niet alleen elkaars maar vooral onze eigen beste vriendin worden. € 20,00 ISBN 978-94-6131-742-1
Sommige meisjes houden niet van roze Chrostin Een opgroeiboek boordevol nuttig advies dat jonge meisjes aanspoort om meer zelfvertrouwen te krijgen en hun eigenheid te omarmen. € 20,00 ISBN 978-94-6131-903-6
* Enkel geldig bij een online-aankoop en -betaling op vanhalewyck.be. Actieperiode: vanaf 1 februari 2020 t.e.m. 15 maart 2020 13
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 13
06/02/2020 16:24
Wee k t ege n Pest en
Ga aan de slag met complimentjes in het basisonderwijs Pluimendoos Activiteit 5
Inleiding als er kinderen zijn [kopieerblad 44]. Kopieer evenveel Kiko-en-Flo-pluimen op elke pluim een andere naam door Bereid de activiteit in het geheim voor een grote doos te versieren, waarin je alle van een kind in de klas te schrijven en twee afgewerkte pluimen van Kiko en pluimen stopt. Vul de doos aan met de 46 vind je een briefje van Kiko en Flo Flo zelf [kopieerblad 45]. Op kopieerblad doos voegt. dat je in een enveloppe stopt en bij de , zonder dat de kinderen dit zien. Als de klaar doos de je leg Tijdens de speeltijd voor de deur met een briefje bij. Van bel gaat, staat er een grote versierde doos zitten, leest een van hen het briefje wie zou dat briefje zijn? Als de kinderen Kiko en Flo te zijn. Op het briefje staat voor. De doos blijkt een cadeautje van wat de kinderen ermee moeten doen.
beschrijving De kinderen leren wat een compliment is en hoe je het kunt geven. Ze trekken een pluim uit een doos en schrijven een complimentje bij de naam die op de pluim staat. Deze worden dan later voorgelezen.
Wat is een complimentje? gelezen, denk je samen met de klas na Nadat het briefje door een kind is voor at de kinderen verschillende mogelijke over wat een complimentje juist is. Nad f je het begrip aan de hand van de volinterpretaties gegeven hebben, omschrij gende definitie. plimentje als je iets positiefs over • Je geeft iemand een pluim of een com die persoon voor iets wat hij iemand zegt. Je uit je bewondering voor gedaan heeft, of voor hoe hij is. dan geef ik een complimentje. Als ik bijvoorbeeld zeg: ‘Knap gedaan!’, plimentje geven? Wie kan nog een voorbeeld van een com uit vandaag!’, ‘Ik vind je lief’, Mogelijke antwoorden: ‘Wat zie je er goed voor mij’, maar ook zonder was ig aard ‘Mooi geschreven’, ‘Fijn dat je zo woorden, bv. je duim in de lucht … entje aan elkaar geschreven. • Kiko en Flo hebben ook een complim Kiko en Flo uit de doos en lees [Haal de twee afgewerkte pluimen van ze voor.] geven? Waarover kun je een complimentje entjes te geven. Waarover kunnen ze plim com om Nu is het aan de kinderen de kinderen verder te laten nadenken allemaal complimentjes geven? Probeer i haar) of leerstofgerelateerde complidan enkel uiterlijke kenmerken (bv. moo kun je iemand nog leuk vinden? Waarmentjes (goed in wiskunde). Waarom nd kan bijvoorbeeld behulpzaam zijn, voor kun je iemand bewonderen? Iema anderen, goed doorwerken, leuke grap altijd vrolijk zijn, rekening houden met spelen … jes maken, mooi tekenen, goed samen Hoe geef je een complimentje? na over hoe je een complimentje geef t. Denk ten slotte samen met de kinderen en Flo uit de brief. Gebruik hierbij de volgende tips van Kiko welke karaktereigenschap vind Benoem een kwaliteit van die persoon: je fijn aan hem? t. Of beschrijf iets fijns wat hij gedaan heef goed je kalmte bewaren i.p.v. je kunt je bv. , rden woo tieve posi uik Gebr bent niet snel boos. vind … jij kunt … Gebruik de ik-vorm of je-vorm, bv. ik
14
materiaal * • Kopieerblad 44: Kiko-enFlo-pluimen, evenveel als er kinderen zijn • Kopieerblad 45: Kiko-en-Flopluim ingevuld • Kopieerblad 46: briefje Kiko en Flo • Grote, versierde doos
leerdoelen D
De kinderen kunnen de kwaliteiten van anderen zien en benoemen.
eindtermen • Sociale vaardigheden: 1.2 • W.O.: 3.1
* Zie hier voor p. 16
Momentje voor een complimentje een kaartje uit de doos en schrijft een Vervolgens trekt elk kind om de beurt staat. Benadruk dat de boodschap pluim complimentje bij de naam die op de in de doos gestopt, waarna iedereen anoniem blijft. Alle kaartjes worden weer
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 14
Onze klas, ons team
• 2e leerjaar | groep 4 •
www.abimo.be
129
uit: Onze klas, ons team van Abimo
06/02/2020 16:24
basisonderwijs
een ander kaartje trekt en plaatsneemt in de kring. Niemand mag hetzelfde kaartje van daarnet of zijn eigen kaartje hebben. Om de beurt lezen de kinderen voor wat er op het pluimkaartje staat en kijken daarbij de ontvanger aan. Het is niet de bedoeling dat de kind eren gaan uitvissen wie iets over hen schreef; het is enkel de bedoeling dat ze even kunnen genieten van een complimentje. Afronding Na deze ronde kun je een kort gesprekje houden over het geven en krijgen van complimentjes. Suggesties vind je hiero nder. • Is het geven van complimentjes gem akke
• Waarom is het leuk om complimentje
lijk of moeilijk?
s te geven? • Hoe voelt het als je een complimentje krijgt? • Wie zou je wel eens vaker een complim entje willen geven? • Geven mensen soms complimentjes die ze niet menen? Variant: de geheime pluimen van Kiko en Flo Deze activiteit kun je regelmatig doorheen het verdere schooljaar doen, zo bevorder je de transfer van het geven van complimenten: geef een compliment op een onverwacht moment! Gebruik bij deze activiteit de twee afgewerkte pluimen die Kiko en Flo naar elkaar schr even [kopieerblad 45]. Op uitgekozen dagen hebben twee kinderen elk een pluim in hun bank liggen. Wie de pluimen heef t, is geheim. Alleen deze twee kind eren en de leerkracht weten dat, de rest van de klas niet. Beide kinderen geven die dag complimenten aan iedereen. Alle andere kinderen proberen aan het eind van de dag te raden wie de geheime pluimen heef t. Variant: nationale complimentenda g 1 maart is in Vlaanderen en Nederland de officiële complimentendag. Besteed die dag extra aandacht aan complimentje s geven. Aan wie op school kunnen de kinderen nog complimentjes geven? Aan de poetshulp, aan de klusjesman, de leesouders, de directeur, de (turn)leerkrac hten, het oudercomité, de kinderen van andere klassen …?
130 Onze klas, ons team • 2e leerjaar | groep 4 •
www.abimo.be
uit: Onze klas, ons team van Abimo
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 15
15
06/02/2020 16:25
Kopieer deze pagina en knip de complimentenpluimen uit:
Kiko-en-Flo-pluim
Dat vind ik fijn aan jou: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................
Dat vind ik fijn aan jou: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dat vind ik fijn aan jou: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
kopieerblad 44
06/02/2020 16:25
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 16
kopieerblad 44
www.abimo.be
2e leerjaar | groep 4 •
Onze klas, ons team •
16
secundair onderwijs
Werk rond complimenten in het secundair onderwijs TROTS ZIJN ... Materiaal: werkblad Individueel 1
Schrijf een aantal dingen van jezelf op waar je trots op bent.
2 Maak een onderscheid: • Zijn het dingen die je gedaan hebt? Markeer groen. • Zijn het eigenschappen van jezelf? Markeer oranje. • Zijn het dingen die je hebt? Markeer blauw.
TROTS trots
Ineens beseffen dat je bent Op jezelf Om wat je doet op wat je al bereikt hebt Want je doet het gewoon
Trots
GOED Klasgesprek Waarom is het moeilijk dingen op te sommen waar je trots op bent? Welke kleur heb je het meest op je voorbereidingsblad? Hoe komt dit? Als je zelf trots bent op iets, hoe merken anderen dat dan op? Hoe zorgen andere mensen ervoor dat je beseft dat je trots kunt zijn op jezelf? Hoe toon jij dat je vindt dat iemand ergens trots op mag zijn? Van wie krijg je soms eens een compliment?
Besluitvorming
Wat is een compliment? Iets positiefs dat je zegt tegen iemand anders. Iets zeggen over iets dat je leuk, mooi, tof vindt bij de andere. Over iets wat de andere (goed) doet. Over iets dat de andere heeft. 17
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 17
06/02/2020 16:25
Groepjes die willen, kunnen dat ook voor de klas brengen ...
18
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 18
06/02/2020 16:25
secundair onderwijs
KWALITEITENSLINGER Materiaal optioneel:
letterrad / interactief letterrad
Klassikaal
Waarover geef je een compliment? Over iets waar iemand goed in is, over een eigenschap van iemand die je positief vindt … Maak een kwaliteitenslinger. Geef telkens positieve kwaliteiten waarbij het volgende woord start met de eindletter van het vorige woord. Zit je vast, kies een nieuwe letter om te starten.
Bijvoorbeeld: geweldig gevoelig grappig gever raadselachtig groot trouw waardevol lief fantastisch hoopvol leuk k…
Variant Gebruik een Pim Pam Pet-spelletje of een letterrad. Dit letterrad kun je ook laten maken door elke leerling. Geef een sjabloon. Laat uitwerken in hard papier. Of plaats leerlingen in een kleiner groepje en gebruik een interactieve variant: https://wordwall.net/nl/resource/289603/letter
19
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 19
06/02/2020 16:25
Antwoorden op agressie en grensoverschrijdend gedrag spelen, maar zijn leeftijdsgenootje Lowie is vijf en wil graag met de rode auto aan het racen. Lowie gaat naar Lukas, Lukas is er al een tijdje mee over de grond handen. Jeleen is dertien jaar, net geeft hem een duw en trekt de auto uit zijn de leerkracht vraagt om op te letten. verhuisd en begint te roepen in de klas als d en rent het lokaal uit. Hoe ga je Vervolgens gooit ze haar papieren op de gron hier als leerkracht mee om?
Geert Taghon en Veerle Dupont geven raad en concrete tips om agressie en grensoverschrijdend gedrag aan te pakken. Zelf deden ze al veel ervaring op en bundelden ze hun krachten en ideeën, omdat ze merken dat er nood is aan houvast rond dit thema. Vaak komen leerkrachten voor de klas te staan zonder voldoende vertrouwd te zijn met hoe ze moeten omgaan met leerlingen die agressief zijn of grensoverschrijdend gedrag vertonen.
Wanneer spreek je over agressie en grensoverschrijdend gedrag? Wanneer je iemand agressief of zijn gedrag grensoverschrijdend vindt, is natuurlijk een subjectief gegeven. Van zodra je je diep geraakt voelt door het gedrag van iemand anders, wanneer je het gevoel hebt dat iemand je (psychische of fysieke) grens overschrijdt, kunnen we spreken over agressie of grensoverschrijdend gedrag.
Waarom is er nu meer nood aan houvast rond dit thema dan vroeger? Er wordt veel druk uitgeoefend op het onderwijs. De maatschappij verandert en ook het onderwijs evolueert mee. We leren om een eigen mening te vormen, assertief te zijn en op te komen voor onszelf. Waarden en normen verschuiven en vroeger leefden we veel meer in een gezagscultuur waarbij bepaalde functies zoals politie, priester, leerkracht een bepaald aanzien hadden en autoritair gezag konden
uitoefenen. Tegenwoordig is dat minder het geval, waardoor leerkrachten met de handen in het haar zitten en zich afvragen of ze nog mogen begrenzen en hoe ver ze daarin mogen gaan. Ze zoeken naar een houvast en daar kan het schoolbeleid soelaas bieden.
Hoe kan een (school)beleid helpen bij agressie of grensoverschrijdend gedrag? Een beleid moet integraal zijn en gedragen worden door de hele school en iedereen die daarbij betrokken is: directie, leerkrachten, leerlingen, ouders, schoonmaakpersoneel, opvang … Er moet een dialoog bestaan tussen alle partijen en iedereen moet op de hoogte zijn van de procedures en processen. Deze zijn een hulp voor, tijdens en na een incident. Daarnaast moet zo’n beleid leven en blijven leven en niet enkel op papier bestaan. Een school maakt best een beleid op maat en stuurt bij wanneer daar nood aan is: Welke vormen van agressie komen het vaakst voor bij jou op school? Wat leeft er bij je leerlingen? Wat leeft er bij de leerkrachten? Staat het team op één lijn? Is er voldoende zorg voor alle partijen? Het is enorm belangrijk dat er een beleid is dat zich zowel richt op het preventieve luik als op de nazorg. Het preventieve luik kan bestaan uit vormingen en trainingen voor directie en leerkrachten waardoor zij competenter worden. Ze voelen zich gesterkt doordat ze weten hoe ze kunnen
20
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 20
06/02/2020 16:25
reageren op en moeten omgaan met agressief gedrag. Op die manier hebben ze een houvast en wij merken dat dit vandaag de dag enorm belangrijk is. Veel leerkrachten missen dit, waardoor ze onzeker worden en niet meer weten hoe te reageren. Zorg ook dat iedereen het bos door de bomen nog ziet: liever tien duidelijke regels waarop leerkrachten makkelijk kunnen terugvallen en die duidelijk zijn voor iedereen, dan vijftig regels die lukraak worden toegepast. Daarnaast hebben leraren vaak het gevoel dat er weinig opvang of nazorg is als er zich een incident voordoet. Leidinggevenden moeten beseffen dat mensen niet snel zelf om hulp vragen. Dat kan te wijten zijn aan een schaamte- of schuldgevoel of gewoon omdat ze vinden dat ze het probleem zelf moeten oplossen. Een voorbeeld van een procedure, die Geert zelf nog heeft toegepast en ook effectief was: van zodra een leerling agressief werd in de klas, vulde de leerkracht een formulier in en verstuurde hij dit bestandje naar de directie/zorgcoรถrdinator. De directeur ontving dit en belde de leerkracht vervolgens op met een aantal vraagjes: Hoe gaat het met je? Wat is er precies gebeurd? Hierdoor kan de leerkracht zijn ei kwijt en krijgt hij ook het gevoel dat hij er niet alleen voor staat.
Hoe ga je het beste om met agressie? Wel, het is heel belangrijk om te weten dat er verschillende soorten van agressie bestaan. De vorm van agressie waarmee je te maken krijgt, bepaalt mee hoe je er het beste mee omgaat. De belangrijkste vormen zijn de instrumentele agressie en de frustratieagressie. Bij de instrumentele
Het is belangrijk om te weten dat er verschillende soorten van agressie bestaan. De vorm van agressie waarmee je te maken krijgt, bepaalt mee hoe je er het beste mee omgaat. agressie zet een persoon door middel van agressie druk om iets te verkrijgen. Bijvoorbeeld: een kleuter gooit zich op de grond in de supermarkt, omdat hij de kleurpotloden, die in het winkelschap liggen te blinken, niet krijgt. Of een leerling dwingt een medeleerling door middel van dreigementen om zijn zakgeld af te geven. Bij instrumentele agressie stel je best duidelijke grenzen. Daarnaast kan deze vorm van agressie ook heel subtiel tot uiting komen: Lies heeft geen zin om de vaatwasmachine te legen, terwijl haar mama het al een paar keer gevraagd heeft. Lies staat op, wandelt tot op vijf centimeter van haar moeder en dreigt om bij papa te gaan wonen, waar ze de afwasmachine niet hoeft te legen. Als iemand zich gefrustreerd voelt, dan kan dit leiden tot frustratieagressie. Hier gaat het om een gevoel dat iemand heeft bij een bepaalde gebeurtenis. Je kunt het vergelijken met een emmer die volloopt of een vulkaan die plots uitbarst! Hier is vaak meer aan de hand en het is belangrijk dat je er empathisch op reageert. Ga na waarom de persoon dit soort gedrag stelt en probeer de situatie te begrijpen. Bijvoorbeeld: een nieuwe allochtone leerling is onhandelbaar en stoort constant je les. Wat wil de leerling zeggen met zijn gedrag? Probeer de situatie te begrijpen, maar stel wel je grenzen: leg uit waarom iets niet kan en ga er niet van uit dat hij dit weet. Sommige kinderen hebben bijvoorbeeld nog nooit op de schoolbanken gezeten.
Zijn er verschillen naargelang leeftijd of gender? Agressie komt op verschillende manieren voor en is ook afhankelijk van plaats, leeftijd en gender. Zo missen kleuters vaak nog de taalvaardigheid om hun gevoelens en frustraties uit te drukken, waardoor ze sneller grensoverschrijdend gedrag inzetten om zich te uiten. Kleuterjuffen, 21
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 21
06/02/2020 16:25
-meesters, ouders … doen er goed aan om sterk in te zetten op taal: de kleutertjes moeten leren om gevoelens om te zetten in woorden. Je kunt bijvoorbeeld dialoogjes in scène zetten en zo pikt een kleuter de woorden op. Kinderen die nog niet zo talig zijn, blijven namelijk langer in het fysieke hangen.
Veerle Dupont kwam als sociaal pedagoog terecht bij Refleks Weerbaarheidscentrum. De voorbije achttien jaar gaf ze trainingen met focus op agressie aan studenten en professionals in de zorgsector, het welzijnswerk, het onderwijs en de veiligheidssector. Sinds 2018 werkt ze als docent aan de Arteveldehogeschool.
We merken ook een verschil bij jongens en meisjes. In het algemeen zijn jongens directer en slaan ze sneller fysiek toe, maar bij jongens is het wel vluchtiger. Meisjes hebben daarentegen een andere dynamiek. Ze zetten meer in op het relationele en maken het persoonlijker. Sommigen gaan ook subtieler te werk en gaan niet rechtstreeks in de aanval, maar uiten hun ongenoegen bijvoorbeeld ‘via via’.
Geert Taghon werkte in de forensische jeugdpsychiatrie De Patio en in de reguliere kinder- en jeugdpsychiatrie De Korbeel. Hij heeft een kleine privépraktijk waar de focus ligt op agressieregulatietraining aan jongeren. Daarnaast werkt Geert al twintig jaar als freelancevormingswerker met de focus op agressie. Sinds 2016 werkt hij binnen de opleiding Sociaal-Agogisch Werk aan de Vives Hogeschool in Kortrijk. www.geerttaghon.be
Meer lezen? Antwoorden op agressie en grensoverschrijdend gedrag Veerle Dupont, Geert Taghon € 25,00 296 blz. ISBN 978-94-6337-166-7
Bestel via pelckmanspro.be
Pelckmans Pro denk verder
rwijs e d on t e h r o vo s ip T
1. Je kunt je leerling niet veranderen, dat moet hij zelf doen. Wat je wel kunt veranderen, is jezelf door te reflecteren: hoe komt het dat het botst met die leerling? Wat zorgt er voor dat hij iedere keer hetzelfde gedrag toont? Hoe kan ik dit begrijpen? Hoe kan ik het anders aanpakken? 2. Is er iets gebeurd? Blijf er dan vooral niet mee zitten: spreek erover, vraag tips aan collega’s en rapporteer het voorval aan je leidinggevende. 3. De beste basishouding om te werken met leerlingen is de ‘zorgdragende begrenzing’: behoud als leerkracht de balans door zorg te bieden in de brede zin van het woord. Zeg bijvoorbeeld goedemorgen, geef een schouderklopje, beantwoord vragen, geef uitleg. En stel duidelijke grenzen: wat kan, wat niet en wees consequent.
Valkuil: Als een leerling negatief gedrag stelt, heeft de leerkracht vaak de neiging om deze leerling extra te gaan controleren en sanctioneren. Dit werkt negatief, want hier verlies je je balans: het begrenzend gedrag overstijgt het zorgende aspect.
22
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 22
06/02/2020 16:25
secundair onderwijs
In maart staat het jeugdboek naar goede gewoonte weer centraal. Dit jaar ligt de focus op werken rond kunst. Op welke manier wil jij binnenkort werken rond literatuur en kunst met je leerlingen? We bieden je graag wat inspiratie uit onze nieuwe lesmethode Campus Nederlands.
Voorbeeldles Campus Nederlands Aan de slag met kunst bij fictieboeken Hieronder vind je een aantal algemene opdrachten terug die toepasbaar zijn op eender welk fictieboek. Kies samen met je leerlingen een boek of fragment en selecteer de opdracht(en) die jou het meest geschikt lijken. Op de volgende pagina vind je een fragment waarmee je aan de slag kunt.
Opdracht 1 Creëer met klasgenoten een tableau vivant. Zoek een scène uit het boek die je aanspreekt. Geef ze een titel. Maak een stilstaand beeld dat die scène uitbeeldt (alsof je een foto van de situatie neemt). Laat een foto van de uitbeelding nemen en schrijf er een korte tekst bij.
Opdracht 2 Stel een literatuurschat samen die de sfeer van het boek weergeeft. Maak van een (schoen)doos een kijkdoos en verbeeld het verhaal. Door een gat in de zijkant kunnen geïnteresseerden je voorstelling bekijken.
Opdracht 3 Creëer een museum of een tentoonstelling over jouw boek. Kies voorwerpen, documenten en afbeeldingen die bij je boek passen. Schrijf er telkens een kort kaartje me t uitleg bij.
Meer weten? Deze opdrachten komen uit Campus Nederlands 1.
Opdracht 4
Opdracht 5
Zoek een kunstwerk, voorwerp, gedicht of muziekstuk dat bij het boek past. Misschien maak je wel zelf iets. Verduidelijk waarom je dat precies koos en waarom het bij het boek past.
Maak een audio-opname. Lees een fragment expressief voor. Intonatie, stemvolume, tempo, pauzes en achtergrondgeluiden versterken de spanning of de emoties. Meer weten over Campus Nederlands of onze andere lesmethodes? Neem een kijkje op pelckmans.be. 23
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 23
06/02/2020 16:25
secundair onderwijs
De vijf opdrachten op de vorige pagina kunnen toegepast worden op volgend boekfragment. Dit komt uit ‘Het verloren galjoen’, een sprookjesachtig fantasyverhaal van Johan Vandevelde en Martin Muster dat genomineerd werd voor de Kinder- en Jeugdjury.
LEZEN
Lesnr footer: xx
1 Duinhaven was gehuld in een dichte, druiler ige mist. Hij vulde de nauwe epen steegjes, dwaalde tussen de masten en het touwwerk van de zeilsch een voor waren typisch zo die op in de haven en slokte zelfs de geluiden en nu ak doorbr meeuw een van gekrijs stad als deze. Alleen het brutale dan de stilte. De paardenhoeven klepten in een gestaag tempo over de natte kasvan seien van de steeg, gevolgd door de ratelende en knarsende wielen zaten wagen de van een grote wagen. In de kleurloze, hoekige opbouw slechts een paar nauwe openingen met tralies ervoor. De gevangeniskoets hield halt voor een groot, asgrauw gebouw dat op te achter een hoge muur lag en dat het laatste restje daglicht leek n. bereike te rde probee steeg e donker de dat zuigen De dikke koetsier klom met een zucht van de bok en keek omhoog naar en het troosteloze bouwwerk. Hij droeg een lange, blauwe uniformjas rechtop kant één aan die rand, brede een deftige, zwarte hoed met een stond. Bij de aanblik van het gebouw schudde hij alleen maar zijn hoofd hing en liep naar het traliehek, dat de enige toegang was. Naast het hek wind. en weer door was rd verwee dat bord, een houten De verf was voor een groot deel afgebladderd, maar de woorden waren nog duidelijk te lezen:
Weeshuis van duinhaven onder patronaat van de koninklijke stadhouder
127 24
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 24
06/02/2020 16:25
Langs het bord bungelde een dunne ketting met aan het uiteinde een handgreep. Die hing zo hoog dat alleen volwassenen erbij konden. De man in uniform trok aan de ketting. Er klonk een roestig geklepper en na een poos ging er een deur open en kwam iemand met trage passen naa r het hek toegelopen. Het was een gedrongen, stevig gebouwde man met een reusachtig hoofd. In zijn grote han den hield hij een lantaarn omhoog en het gelige schijnsel belichtte het gezicht van de geüniformeerde man bij de poo rt. ‘Ma ak open! Ik ben hier op bevel van de Konink lijke Stad houder!’ De man met de lantaar n bekeek de figuur voor het traliehek van top tot teen en zag nu ook het blauwe uniform van de Konink lijke Mar ine. Haastig haa lde hij een grote sleutel uit zijn jas tevo orschijn, maa kte het slot open en dra aide het traliehek met een hels geknar s open. De man in uniform liep door de poo rt naar binnen en keek naar de inga ng van het weeshuis. Toen dra aide hij zich naar de man met de lantaar n, die het hek weer sloot. ‘Wie heeft hier de leiding?’ In de dikke schedel rolden twee ogen diep in hun kassen. ‘De directrice van het weeshuis is de zeer genadige vrouw Wittersteen. Mijn naam is Haagedoorn. Meester Haagedoor n’, zei de gedrongen man en hij grijnsde breed. De man in uniform haa lde zijn neu s op. ‘Breng me naar de directrice, mee ster … euh …’ ‘Haagedoorn’, herhaalde de man met de lantaarn. ‘Wie mag ik de genadige vrouw aan kondigen?’ ‘Ik ben luitenant van de Konink lijke Mar ine en ik heb een schriftelijk bevel van de Stad houder voor de directri ce’, spra k de luitenant en hij tikte met zijn hand op een zwarte, leren brieven tas die hij onder zijn arm klemde. ‘Meer hoeft u niet te weten.’ De genadige vrouw Wittersteen had een oud, muisgrijs gezicht dat wel uit cement leek gemetseld. Haar witt e haar was zo hoog en zo stra k opg estoken, dat het leek alsof haar kapsel moe st verhinderen dat haar ook maar de minste glim lach kon ontglippen. Ze droeg een lange, hooggesloten zwarte jurk , die zo nauw leek als het leren har nas van een boogschutter. Met kille blik tuu rde ze door de ronde glazen van het mon tuur dat ze met een handvat voor haar ogen hield en bestudeerde de brief van de Stadhouder. ‘Onmogelijk!’ snibde ze uiteindelijk en ze liet de brief zakken. De luite nant wreef over zijn dunne snorretje.
128
25
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 25
06/02/2020 16:25
LEZEN
Lesnr footer: xx
secundair onderwijs
t. Dit is een bevel.’ ‘Ik vrees dat u helaas geen keuze heef uwde Wittersteen. sna ‘Het weeshuis barst uit zijn voegen!’ houder dat dit geen gevolgen heeft Stad de oft ‘We zijn al jaren in oorlog! Gelo oren zijn, en, kinderen die hun ouders verl voor de weeshuizen? Oorlogswez wie moet En en! legg ng deli gebroed te von soldatenscharrels die hun bastaard met een n? En dan komt u nog aandraven al dat hongerige gespuis te eten geve … een krijgsgevangene?’ Dat heeft in deze zaak niets te zeggen. ‘Ook de Stadhouder van Duinhaven hebben de admiralen beslist.’ rmee tersteen. ‘Wat heeft de marine daa ‘Admiralen?’ herhaalde mevrouw Wit en?’ zoek te is shu wee mijn gene hier in te maken? Wat heeft een krijgsgevan snorretje en keek rond in het halfdon zijn s lang ieuw opn ek stre De luitenant tot nzin tege Toen wendde hij zich met enige kere kantoortje van de directrice. om even u de goedheid zou willen hebben de ruwe meester Haagedoorn. ‘Als ngene geva de hij dat adjudant te zeggen naar het rijtuig te gaan en aan mijn naar binnen brengt?’ Haagedoorn grijnsde en ontblootte een gelige rij tanden, waarvan er een aantal ontbraken. Hij maakte een korte buiging en liep het kantoortje uit. Toen hij even later terugkwam, werd hij vergezeld door een in haast ere gestalte. De gevangene was andere soldaat en een kleine, mag polsen Zijn fd. had een grijze kap over het hoo kleurloze wollen lompen gekleed en en heen hij e keld hoewel hij stilstond, wan waren geboeid met stevig touw en t nan luite De . was n nke n, alsof hij stomdro weer op de krakende vloerplanke d hem tegen. pakte hem bij zijn schouders en hiel nant ne u geen problemen geven’, zei de luite nge geva deze zal , ‘Zoals u zult zien de gevangene. en hij trok de kap van het hoofd van goed jongen. Hij was bleek, maar zag er een Daar verscheen het gezicht van nipt gek ig deft en n ine haardos was gewasse verzorgd uit. Ook zijn kastanjebru tNie . oosd aarl verw nst eg, leek hij allermi en ondanks de lompen die hij dro dat uk indr de d mon nde nge en zijn openha temin gaven zijn halfgesloten ogen . hij verdoofd was luitet hem uit zee opgevist’, vertelde de ‘Een fregat van Zijne Majesteit heef hij lijkt Dat t. hee en vandaan komt of hoe hij nant. ‘We weten niet waar de jong ve ‘Lie n.’ hore s niet ook en en kan blijkbaar zelf ook niet te weten. Hij kan niet prat r haa r doo en jong nde kele terwijl ze de wan deugd!’ zei mevrouw Wittersteen dige ellen dit ze ben heb arom toewierp. ‘Wa brillenglazen een verachtelijke blik gelaten?’ over lot zijn aan oon gew broedsel niet
In de dikke schedel rolden twee ogen diep in hun kassen.
129 Dit fragment komt uit Campus Nederlands 1 bronnenboek. Meer weten over Campus Nederlands of onze andere lesmethodes?
Het verloren galjoen Johan Vandevelde en Martin Muster 240 blz. • € 16,00 ISBN 978-94-6131-914-2
Neem een kijkje op pelckmans.be.
Bestel via vanhalewyck.be.
26
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 26
06/02/2020 16:25
Begin 2018 koos Arnoleon ervoor om het onderwijs in te stappen. Tijdens zijn eerste week lesgeven aan voeding en verzorging hoorde hij zo veel leuke, onnozele en schrandere dingen dat hij besloot ze te vereeuwigen in dit hilarische cartoonboekje Je hoort wat in een klaslokaal.
530604_139_JE HOORT WAT
IN EEN KLASLOKAAL-p roef1.indd 21 21/08/19 14:25
EEN FANTASTISCH HEBBEDING VOOR IEDERE LEERKRACHT: WELKE UITSPRAKEN HERKEN JIJ?
21/08/19 14:25
HOORT WAT 530604_139_JE
IN EEN KLASLOKA
7 AL-proef1.indd
Arnoleon € 15,00 168 blz. ISBN 978-94-6383-139-0 Van Halewyck
Bestel via vanhalewyck.be. 21/08/19 14:25
HOORT WAT 530604_139_JE
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 27
IN EEN KLASLOKA
20 AL-proef1.indd
27
06/02/2020 16:25
Pelckmans Portaal: daar waar papier en digitaal elkaar ontmoeten Dat onlinelesmateriaal vandaag de dag een enorme meerwaarde biedt hoeven we je vast en zeker niet meer te vertellen. De combinatie tussen lesmethodes en het bijbehorende digitale materiaal maakt lesgeven eenvoudiger, bespaart je tijd en tilt je lessen naar een hoger niveau. Pelckmans gelooft erg in deze combinatie en wil dan ook blijvend investeren in de verdere ontwikkeling van haar digitale omgeving. Alleen zo kunnen we jou als leerkracht ten volle ondersteunen.
omgeving er naast een nieuwe naam onlangs ook een aantal nieuwe functionaliteiten bij. Die vernieuwing wil ons digitaal materiaal in de toekomst nóg toegankelijker maken.
Enkele jaren geleden werd de digitale omgeving van Pelckmans gelanceerd. Sindsdien bouwen we elke dag voort aan de verdere vooruitgang ervan. Wij engageren ons dan ook om te blijven investeren in een toegankelijk digitaal aanbod voor leerkracht en leerling. Bij de ontwikkeling van onze online omgeving, vinden we het erg belangrijk voldoende te luisteren naar de noden van onze gebruikers. Met Pelckmans Portaal kreeg die online
Ook onze regioverantwoordelijken komen graag tot bij jou op school om een demo op maat te geven. Zo kunnen jij en je collega’s van de vakwerkgroep erg gerichte vragen stellen.
Zowel leerkrachten als leerlingen vinden op het portaal alle lesmaterialen terug, verrijkt met vakspecifieke didactische extra’s zoals oefen- en leertools. Als uitgeverij geloven we sterk in de combinatie van een boek en het bijbehorende digitale lesmateriaal. Daarom wordt het leerwerkboek of de handleiding steeds inclusief toegang tot Pelckmans Portaal aangeboden. De toegang tot Pelckmans Portaal brengt dus geen extra licentiekosten met zich mee.
Gunther Voeten 0498 90 43 40 gunther.voeten@pelckmansuitgevers.be – Provincie Limburg – Provincie Vlaams-Brabant (3000 – 3470) – Provincie Antwerpen (2200 – 2590, 2900 – 2990)
28
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 28
06/02/2020 16:25
Alle info op één centrale plek We bundelden alle informatie over Pelckmans Portaal op de website info.pelckmansportaal.be. Daar lees je meer over wat onze online omgeving precies inhoudt voor jou als leerkracht maar ook hoe je leerlingen ermee aan de slag kunnen.
Voor de leerling
Voor de leerkracht
Erika Vannoten 0491 39 95 74 erika.vannoten@pelckmansuitgevers.be – Provincie Vlaams-Brabant (1500 – 1980, 1000 – 1210) – Provincie Antwerpen (2000 – 2180, 2600 – 2890) – Provincie Oost-Vlaanderen (9100 – 9790)
Steven Vlieghe 0496 16 40 25 steven.vlieghe@pelckmansuitgevers.be – Provincie Oost-Vlaanderen (behalve 9100 – 9790) – Provincie West-Vlaanderen
29
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 29
06/02/2020 16:25
Groen: C 50 M 0 Y 100 K 0 R 141 G 198 B 63
basisonderwijs
ie dereen Oefen de elt p s eindletters in met deze les spelling Roze: C 0 M 100 Y 10 K 0 R 237 G 0 B 128
nde context uit de leefwereld van je Iedereen spelt vertrekt vanuit een prikkele of een speels gedicht. De leerlingen leerlingen zoals een leuk verhaal, een liedje l. onderzoeken elke week telkens 1 spellingrege zenbord, bingo- of ladderspel gan een Met coรถperatieve werkvormen zoals correct te spellen. Via ingebouwde helpen leerlingen elkaar woorden en zinnen t elke leerling oefeningen op zijn of differentiatie op maat van jou en je klas krijg haar niveau aangeboden.
Voorbeeldles 8
Eindletters 2 Mijn poes kreeg vijf poesjes, nu te koop in een doos op de markt in de stad. Het doet me wat. Nog kwaad op mijn moeder, omdat ik ze niet mag houden en bang of ik een vreemd persoon wel genoeg kan vertrouwen. Zal hij vandaag, morgen, altijd goed voor mijn poesjes zorgen? Het afscheid weegt zwaar. Bij elk poesje dat de doos verlaten mag, raakt mijn hart van slag. De verkoop loopt vlot, maar wat heb ik een spijt: nu ben ik al die snoesjes kwijt!
p
b l o n d v r e em d m a r k t d u i z e n d s l u i
3 1
Schrijf de woorden onder de juiste doos.
t
d
44
stad
markt
kwaad
raakt
vreemd
vlot
altijd
spijt
afscheid
kwijt
d of t op het einde van een woord? b of p op het einde van een woord?
Zoek de woorden.
4
blond
markt
vreemd
duizend
sluip
Kleur de laatste letter van het woord en schrijf het op. spij...
d
t
spijt
altij...
d
t
altijd
he...
b
p
heb
beroe...
b
p
beroep
gebe...
d
t
gebed
lam...
b
p
lamp
Maak de woorden.
w
b
s
p ee
e het
web
i
t
het
feest
f
sch het
schip
R Je maakt het woord langer.
45 Uit: Iedereen spelt 3a leerwerkboek
30
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 30
06/02/2020 16:25
Bijhorende eindtermen en leerplandoelen ET
KOV ZILL
GO!
OVSG
4.7
TOsn4 MZkm4
1.2.3.39
DL-NL-TBS-04.11
4.8*
TOtn2 MEva3
1.2.3.47
DL-NL-TBS-04.12
6.1*
SErv3 TOtg5
1.2.3.48
DL-NL-TBS-04.13
6.5
SEiv1 TOmn2
DL-NL-TBS-04.14
6.7
IVzv4 TOmn3
DL-NL-TBS-04.16c
Coรถperatief leren
Werken met woordkaarten
Via creatieve oefeningen maken je leerlingen sneller en gemakkelijker de transfer naar schrijfvaardigheid.
Leerlingen flitsen de woorden. Ideaal materiaal om ook te werken aan woordenschat.
iedereen spe
lt 3
het eendje
5 16/10/17 16:4 _les 8.indd
ordkaarten n spelt 3 Wo
669
36 Iederee
527497_92
527497_9236 Iederee
Pelckmans
Eindletters
8
n spelt 3 Woordkaarten
_les 8.indd 670
16/10/17 16:45
Download het lesmateriaal via info.schoolpraat.be/iedereenspelt 31
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 31
06/02/2020 16:25
De nieuwe schoolstrijd toekomst Het onderwijs is dé plek bij uitstek waar de aard van onze kinderen wordt voorbereid, gevrijw enof verknoeid. Maar net zoals andere fundam steem tele zekerheden wordt ook het onderwijssy moet het vandaag op losse schroeven gezet. Intussen heid in de onderwijs alles aanpakken: van de ongelijk eel kind. samenleving tot het welzijn van elk individu ers ook Elke maatschappelijke breuklijn loopt imm jft in De door het klaslokaal. Barbara Moens beschri vandaag nieuwe schoolstrijd hoe die breuklijnen zich t. staa l ontwikkelen en wat er allemaal op het spe
Barbara, jouw boek heeft als titel ‘De nieuwe schoolstrijd’. Is er in het verleden eerder sprake geweest van een of meerdere bittere schoolstrijden? Barbara: Dat scholen een strijd waard zijn, weten we in ons land maar al te goed. Tussen 1878 en 1884 kende België een eerste, hevige schoolstrijd. Die strijd barstte in 1950 opnieuw los om in 1958 te worden beslecht in het Schoolpact. Dat gevecht ging over geld, maar ook over het doel van een school. Die vragen verdeelden de publieke opinie en brachten in de jaren vijftig naar schatting 250 000 mensen op straat. De schoolstrijd die de voorbije jaren begon te sluimeren en die ik in het boek schets, is anders: de traditionele breuklijn tussen katholieken en vrijzinnigen is naar de achtergrond verschoven en de nieuwere breuklijn tussen progressieven en conservatieven speelt een belangrijkere rol. Maar je merkt wel dat onderwijs opnieuw de inzet is geworden van een hevig politiek debat.
tussen die leraarskamers en de discussies in de Wetstraat was soms diep. Het doel van dit boek is die kloof kleiner te maken. Gaandeweg leerde ik de historische gevoeligheden in het onderwijs kennen en wou ik die kennis delen. Wie de geschiedenis van ons onderwijs kent, begrijpt nu eenmaal de discussies van vandaag beter.
Van waar de nood om dit boek te schrijven? Barbara: Als journalist voor de krant De Tijd volg ik al jarenlang het Vlaamse onderwijsbeleid. Dat liet me toe op de eerste rij te staan bij belangrijke politieke debatten en tegelijkertijd verschillende soorten scholen te bezoeken. Ik liep in het kielzog van directeurs en directrices die geen seconde rust leken te hebben en discussieerden in lerarenkamers over het nut van onderwijshervormingen. De kloof
De kloof tussen die leraarskamers en de discussies in de Wetstraat was soms diep.
32
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 32
06/02/2020 16:25
Zou ons onderwijssysteem anders georganiseerd moeten worden volgens jou? Zo ja, hoe dan precies? Barbara: De vrijheid van onderwijs in ons land is internationaal gezien uniek en is het resultaat van een lange strijd tussen de kerk en de staat. Als journalist beschrijf ik in het boek hoe ons onderwijssysteem gegroeid is tot het systeem dat we vandaag kennen en waarbij het katholiek onderwijs zeer dominant is. Ik laat ook de verschillende stemmen aan het woord die het systeem anders willen organiseren, maar vind het belangrijk om daar zelf geen stelling in te nemen om er zo objectief mogelijk over te kunnen berichten.
De kwaliteit van ons onderwijs gaat erop achteruit. Denk je dat er nog een weg terug is en hoe dan precies? Barbara: We zijn het als samenleving aan onszelf verplicht om die tendens te keren. Het staat terecht hoog op de politieke agenda. De manier waarop is uiteraard niet eenvoudig. Mocht er een wondermiddel bestaan, zou het al lang zijn toegediend. Ook hier bestaan er verschillende meningen, maar over enkele zaken bestaat min of meer een consensus. Wat we in ieder geval moeten doen om de tendens te keren, is het lerarentekort aanpakken. Sterk onderwijs staat of valt met voldoende, goede leerkrachten. Uiteraard moet er ook voor elk kind een plaats zijn en moet er dus genoeg worden geïnvesteerd in schoolinfrastructuur. Tot slot is een stevigere vorm van controle, bijvoorbeeld via gestandaardiseerde proeven, volgens mij een belangrijke voorwaarde om te garanderen dat élke school kwaliteitsvol onderwijs aanbiedt.
Hoe ervoer je je eigen schooltijd? Wat zijn volgens jou de grootste verschillen met het onderwijs van vandaag? Barbara: Mijn schoolstrijd ligt nog niet zo lang achter mij waardoor de verschillen nog relatief beperkt zijn. Wat mij wel is opgevallen, is dat in mijn school(tijd) de focus op Bildung lag – een intellectuele en morele vorming. Pas later
besefte ik dat in veel andere scholen dat niet het geval was. Als leerlingen thuis niet eten, met een zieke peuter kampen of de rest van het gezin moeten onderhouden, ligt de focus niet op leren, maar op overleven. Een directeur in Schaarbeek noemde het de olifant in de kamer tijdens gesprekken met ouders. In het Frans noemen ze die scholen écoles de poubelles. Een directeur in Anderlecht noemde zijn school ‘de laatste kans’, omdat zij de jongeren opvangen die elders aan de schoolpoort zijn gezet. En zo’n scholen bestaan uiteraard ook in Vlaanderen en niet alleen in Brussel. Dat verschil tussen scholen was er al tijdens mijn schooltijd en bestaat vandaag nog steeds.
Wat mogen leerkrachten verwachten na het lezen van jouw boek? Barbara: Ik hoop meer inzicht te bieden in de onderwijspolitiek van de afgelopen decennia om zo de onderwijspolitiek van de komende jaren beter te begrijpen. Veel leerkrachten en directeurs hebben het gevoel dat er over hen wordt gepraat door politici of beleidsmakers die zelf nooit voor een klas hebben gestaan. Maar die politieke debatten zijn niet abstract. Ze hebben vaak heel concrete gevolgen voor scholen en net daarom kan het voor leerkrachten nuttig zijn om ze beter te begrijpen. We zijn nooit te oud om te leren, nietwaar?
De nieuwe schoolstrijd Barbara Moens € 22,50 232 blz. ISBN 978-94-6310-420-3 Bestel via polis.be
33
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 33
06/02/2020 16:25
Bloemkoolsoep met crumble van parmaham De hartige crumble van parmaham contrasteert mooi met deze heerlijke zachte soep.
Voorbereidingstijd: 10 minuten Kooktijd: 20 minuten Voor 6 personen
INGREDIËNTEN 1 bloemkool 1 ui 1 el olijfolie peper en zout 1,2 l water 1,5 blokje groentebouillon 100 g parmaham bieslook (optioneel)
INSTRUCTIES Verwarm de oven voor op 180 °C. Haal de roosjes van de bloemkool en snijd de ui in stukken. Zet een grote pot op het vuur met 1 eetlepel olijfolie. Warm de olie op en stoof de ui aan. Voeg vervolgens de bloemkool toe en laat kort mee aanstoven. Voeg het water toe met de bouillonblokjes. Kruid naar smaak met zout en peper en laat 20 minuten koken. Ondertussen leg je de parmaham op een bakpapier in de oven. Laat de parmaham krokant worden in ongeveer 10 minuten. Mix de soep gedurende enkele minuten zodat ze heel zacht wordt. Schep de soep in kommen en werk af met stukjes verbrokkelde parmaham. Voeg voor een groene toets eventueel wat bieslook toe.
Wat eten we vanavond? 2 € 25,00 ISBN 978-94-6131-765-0 Bestel via vanhalewyck.be.
34
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 34
06/02/2020 16:25
Spelplezier Filippine Filippine
Vul het diagram in aan de hand van de omschrijvingen. Hierbij geldt dat gelijke cijfers gelijke letters zijn. Vul het diagram in aan de hand van de omschrijvingen. Hierbij geldt dat gelijke cijfers gelijke letters zijn. Als je alles correct hebt ingevuld, ontstaat in de gekleurde balk de oplossing. Als u alles correct heeft ingevuld, ontstaat in de gekleurde balk de oplossing. 1 straftaak
1
2 gradatie van complexiteit van leesteksten
23
2
3 groepsbeeld van leerlingen
5 6
7 opleidingsonderdelen
5 6
18
24 20
8
9 tijdsbestek
9
17 17
10
11 lectuur
13 schoolmeubel
12
15
16 toonkunst
16
17 lesperiode 18 dartelen
7
6
16
6
21
18
22
18
18
10
2
1
19
23
17
13
18
16
20
1
5
18
14
1
4
16
3
8
1
13
18
11
15
24
2
20
5
21 Ezelsbruggetje voor het bepalen van de schrijfwijze van voltooid deelwoorden.
20 21
22
23
23 schoolcommissie
18
2
3 7
24
3
1
12
4
18
23 9
14
2
22
15
14
1
2
1
9
22
5
18
19
11
18
21
23
12
3
20
23
12
4
2
3
1
5
5
12
10
3
22
1
1
5
16
24
24 beraadslaging
23
20
22
22 leerling
11
20
19
20 gezamenlijk bestudeerd thema
1
8
11
13
18
19 schoonmaakgerei
21
14
4
10
17
9
18
13 14
11
10
8
12
1
1
11
14 particulier onderwijs 15 oudercontact
6
18
9
10 naschoolse taken
2
21
2
7
8 containerklas
12 vervelende maar nuttige ervaring
11
4
5 leerkracht met specifieke taak 6 vraagstuk
7
3
4 tekengerei
6
18
7
17
OPLOSSING 1 STRAFWERK; 2 AVINIVEAU; 3 KLASFOTO; 4 VLAKGOM; 5 ZORGJUF; 6 OPGAVEN; 7 MODULES; 8 NOODGEBOUW; 9 PERIODE; 10 HUISWERK; 11 BOEK; 12 EENWIJZELES; 13 BANK; 14 PRIVELES; 15 SCHOOLAVOND; 16 MUZIEK; 17 SCHOOLTIJD; 18 SPELEN; 19 SPONS; 20 PROJECT; 21 TKOFSCHIP; 22 SCHOLIER; 23 OUDERCOMITE; 24 OVERLEG. OPLOSSING: WISKUNDE IS EEN VAK OP SCHOOL 23.indd 28
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 35
7-10-2019 15:02:07
35
06/02/2020 16:25
Onderwijsvernieuwing eerste graad De onderwijsvernieuwing, die in september 2019 van start ging voor het eerste jaar, zal komend schooljaar ook doorgevoerd worden voor het tweede jaar. Pelckmans blijft leerkrachten ten volle ondersteunen bij deze verandering en zet de didactische vernieuwing in haar lesmethodes verder. Ook voor de tweede graad volgen we de ontwikkelingen van de nieuwe eindtermen en leerplannen op de voet.
Infosessies Ook dit jaar willen we je tijdig informeren over wat de onderwijsvernieuwing voor jou betekent. Daarom organiseren we opnieuw infosessies waarop we onze nieuwe en herwerkte lesmethodes voor de eerste graad voorstellen. Schrijf je in en sta in september met een gerust gemoed voor de klas: pelckmans.be/infosessies. Leuven
Brabanthal vergadercentrum – woensdag 12/02/2020
Antwerpen
Blue Point – woensdag 19/02/2020
Gent
Flanders Xpo – Flex Meeting Center – woensdag 04/03/2020
Kortrijk
Kortrijk Xpo Meeting Center – woensdag 11/03/2020
Hasselt
PXL Congress – woensdag 25/03/2020
Pelckmans maakt deel uit van Pelckmans uitgevers nv Brasschaatsteenweg 308 – 2920 Kalmthout t 03 660 27 00 – t klantendienst 03 660 27 20 pelckmans.be – uitgeverij@pelckmansuitgevers.be Met voorbehoud van tussentijdse prijswijzigingen, inclusief btw, exclusief verzendkosten
531216_9985_Schoolpraat 2019-2020_4.indb 36
I S B N 978-90-289-9985-5
ean-code 9
789028 999855
06/02/2020 16:25
