Fryslân Markant - maart 2015 (CONCEPT) by Uitgeverij PENN.nl

Maart 2015 Losse nummers: â&#x201A;Ź 2,50

Maart 2015

MARKANT

Zevenwolden 150 jaar

Fries Sterrengala 2 mei

Altijd wat te doen met frieslandagenda.nl

Altijd in de buurt Iedereen verdient een bank in de buurt. Daarom heeft RegioBank Zelfstandig Adviseurs in dorpen en kleine steden. Gewoon, een kantoor om de hoek met een bekend gezicht. Bij ons regelt u uw geldzaken zoals u dat wilt. Op kantoor, via internet of app. RegioBank is altijd dichtbij.

Welkom!

Foppie van Terwisga / â&#x20AC;&#x2DC;t Hasker Assurantiekantoor Hasker Utgongen 6 8465 SJ OUDEHASKE T (0513) 67 74 00 E info@foppie.nl I www.foppie.nl

Assurantiekantoor M. Kruis

Tuinen 20 8713 KM HINDELOOPEN T (0514) 52 16 20 E j.kruis@assurantiekantoormkruis.nl I www.assurantiekantoormkruis.nl

Attentiv A Boskma B.V.

Kleine Dijlakker 45 8701 HX Bolsward T 0515-580402 E boskma.bv@attentiv.nl I www.solideverzekerd.nl

Geertsma AssurantiĂŤn

Eigen Haard 33 8561 EX Balk T 0514 - 60 33 60 E info@geertsma-assurantien.nl I www.geertsma-assurantien.nl

MAART 2015 Vergrijzing als zegen Rense Westra heeft de zeventig helaas niet gehaald. Rients Gratama is als tachtigplusser nog actief als in zijn jonge jaren. Tetman de Vries, zijn oude leermeester, heeft hij meer dan een hele generatie lang overleefd. Rients staat model voor een hele hyperactieve generatie. Is ‘Op klompen yn ‘e dessa’ niet het mooiste boek van Hylke Speerstra? Die is in 1936 geboren, 79 jaar geleden. Durk van der Ploeg kreeg de Gysbert Japicxpriis in 2011 toen hij 81 was, en hij heeft wéér een nieuw boek geschreven. Niks minder dan de vorige. ‘De Zevenwolden’ in Lemmer draait als een tierelier dankzij senioren: de voorzitter en de secretaris kunnen zich er bijna volle dagen voor inzetten omdat ze al lang met pensioen zijn. Net als de vrijwilligers van het Skûtsjemuseum in Earnewâld, met als inspirerende leider de 68-jarige Harm de Vlas. Wie zei dat ontgroening en vergrijzing een dreiging was, of zelfs een plaag? Het is een zegen voor onze cultuur. Lang leve Jan Bruinsma uit Earnewâld, met zijn 95 jaar de oudste vrijwilliger van Nederland.

provinciaalst van alle Nederlandse provinciebewoners. Maar weet iemand waar de partijen voor staan? En wat er op het spel staat? Dat is veel meer dan krimp en de samenstelling van de Eerste Kamer. Het gaat ook om voorzieningen en belastingen.

8-9 Restaurant Eindeloos in

Leeuwarden won een mooie Horecaprijs. Lekker eten maken is een vak. Speciaal voor dit nummer van Fryslân Markant een fotoimpressie en een recept met ballen.

10-11 Het grootste Event van dit

voorjaar wordt het Artiestengala op 2 mei in ’t Haske. Daar doen 40 artiesten en 30 standhouders/ workshopleiders aan mee. Maar het trekt vast geen 37.000 bezoekers, zoals Boot Holland. Wat is het geheim van succes? Emotie!

Klaas Jansma

Lege Midden? Met het veen lijken ook de weidevogels te verdwijnen. Kemphanen, wilsters, nu de grutto en straks ook de kievit? Met de muizenplaag net achter de rug zal het aaisikersverbod niet helpen. Het wordt stil in de leegte, ziet Sake Roodbergen.

voorjaar was, met een prachtig begeleidend boek, ook al gewijd aan werk van een senior: Sjoerd Andringa, voorheen fotograaf van het Friesch Dagblad. Wat bedoelde hij toch als hij zei: ‘even een krabbeltsje maken?’

37 Ze willen het niet vaker dan

200 keer spelen. Anders zou ‘Krimp’ van Achmea Culpa wel eens alle Friese records kunnen brekeken. Gerrit Breteler, multitalent, zit erachter. Maar knap zijn de twee spelers, die meer dan tien personages in de kroeg neerzetten. Een eresaluut bij het afscheid.

38-39 Kom naar Joure, op 2 mei.

Inhoud

13-27 In dit nummer staat de

woensdag 18 maart stemmen Friezen, net als Flevolanders, het

150 jaar oude Watersportvereniging De Zevenwolden uit Lemmer centraal. Een heel katern over een

Acquisitie en ondersteuning Eddie Ferbeek, Milja Roosjen Drukwerk Veldhuis Media BV (foto) Redactie: Klaas Jansma, Milja Roosjen Vormgeving Kees Klip

Zoveel talent heb je nog nooit bij elkaar gezien. Maar eerst wel even een kaartje kopen natuurlijk. Kan makkelijk online.

NB: Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden overgenomen.

www.uitgeverijpenn.nl

Colophon

Fryslân Markant is een uitgave van Uitgeverij PENN.nl Postbus 633 8901 BK Leeuwarden Tel 058 284 94 10 Fax 058 212 94 36 www.uitgeverijpenn.nl www.skutsje.nl www.frieslandagenda.nl

32-33 Wordt het ook leger in de

34-35 De mooiste expositie dit

4-6 Bij de verkiezingen van

bloeiende club met aparte trekjes, creatieve leden en tevreden jeugd.

Begin januari 2013 voerde Skeye een visuele inspectie uit aan een aantal windmolens van het windmolenpark Beabuorren in de buurt van Bolsward. Doel was om te kijken of (geweer)hagelschade op de mast ook aanwezig zou zijn op een van de bladen. De molens hebben een ashoogte van 60 meter boven de grond.

‘DE KEUNST VAN IT MOOGLIKE’ JOHANNES KRAMER In FNP’er as deputearre, dat hiene se yn 1974 net tocht doe ’t Jan Bearn Singelsma yn ‘e steaten de mûle iepenskuorde. Mar Johannes Kramer is dúdlik út oar hout snien as de mûnige filosoof fan Goutum yndertiid. Hy hat it oer ‘polityk as keunst fan it mooglike’. Lêstendeis hâlde Kramer noch ál hoek yn in debat op ‘e Thorbecke-akademy. Hy joech net ta oan ‘e druk fan ûnfriezen dy ’t him net ferstiene. Fierder is er yn alles ridlik. Sa die er ek mei yn it kompromis oer wynenerzjy, dat sa ’n heibel jûn hat. Syn doel no? ‘As provinsje wurkje foar de Fryske mienskip, dy ’t it net sa maklik hat. Wy kinne wol oppeppers brûke. Den Haag skaalt mar op, mar wêr dat ta liedt? Dat minsken har op ’t lêst net iens mear thúsfiele yn eigen lân.’

Driging en kâns Johannes Kramer is gjin man fan grutte wurden. Hy is ek wol aardich tefreden oer wat er as deputearre be-

rikke koe. ‘Dat is per definysje beheind. It moat fan ‘e minsken sels komme. Mar dy kinst stypje of tsjinwurkje. Wy wolle it earste.’ Dat betsjut: sâltwinning net ferbiede, mar beheine ta de Waadsee. Doelmjittich ynvestearje yn álle Fryske regio’s. Mei it toerisme ynsette op kultuer, op dingen dy ’t de minsken hjir sels ek moai fine, lykas it skûtsjesilen. ‘Neffens aard en skaal’, it rûgelt him gauris út ‘e mûle. Sa moat KH 18 ek net in feestje fan de stêd wurde, mar fan de hiele provinsje. Dat hat der op’t heden wol oan, jout Kramer ta. Mar men kin ek net alles stjoere. Kramers FNP komt fia de OSF net yn ‘e Earste Keamer om it Kabinet ploffe te litten. Krekt oarsom. De pear stimmen dy’t it opsmyt, binne in kâns om ‘de regio’ wer better op ‘e kaart te setten. ‘Net fel en brutaal’, mar yn ’t ridlike. Dat is de kandidaat Hindrik ten Hoeve wol tabetroud. Behalven as it om in skandalige saak as it omleech pompen fan Grinslân giet, want dan moatte de Friezen neffens Kramer solidêr wêze. ‘Ticht dy kraan’.

Eind januari 2015 werd het nieuwe logo van Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa in 2018 gepresenteerd. Hevige kritiek ontstond toen bleek dat het ontwerp van ver buiten de ‘mienskip’ kwam. Het werd ontworpen door Studio Piraat uit Den Haag. Toch heeft het logo een Fries tintje. Oud-Dokkumer Jaap de Vries droeg namelijk zijn steentje bij aan het ontwerp ervan. Inmiddels woont De Vries in Amsterdam en is hij werkzaam in Den Haag, bij Studio Piraat. Sa lizze driging en kâns ticht byinoar.

Prioriteiten

By dy ridlike benadering past de kar fan in pear prioriteiten. Ynfestearjen bliuwe yn de regio, 20 miljoen yn ’t jier. Net mear wynenerzjy as ôfpraat wie (max. 530 MW). En foaral: soarch by de burokraten weihelje en werombringe nei de minsken. Oft it no giet om âlderen of siken, help en soarch moatte spraat wurde, net sintraliseard. It belangrykste is, seit Kramer, dat de minsken perspektyf bean wurdt. Dat jout fertrouwen, én de enerzjy om wat te dwaan.

Klaas Jansma

Op 18 maart binne de ferkiezings foar Provinsje, Wetterskip en Earste Keamer. Myn namme is Johannes Kramer en ik bin kandidaat út namme fan de FNP. De ôfrûne fjouwer jier haw ik as deputearre wurk makke fan en mei ús plattelân, it iepenbier ferfier, de lânbou en natuer. Wy hawwe Fryslân sterker makke, better op ‘e kaart setten en ynfestearre yn wurk foar ús minsken en kânsen foar ús jongerein. Dêr wol ik graach mei trochgean. Om’t it wurk noch net dien is. Om’t ik wol dat yn jo regio 5 miljoen per jier stutsen wurdt yn wurk foar leefberheid, ekonomy en natuer. Om’t wy net noch mear wynmûnen hawwe moatte. Om’t ik fyn dat wy, de boargers, wer de rezjy krije moatte oer sikehuzen en ferpleechhuzen en net de managers. Om’t de boeren kânsen krije moatte om in goed bedriuw kombinearje te kinnen mei natuerbehear. Mei jo stipe meitsje wy fan in Fryslân in provinsje dêr’t takomst yn sit! Johannes Kramer

STIM 18 MAART FNP

www.fnp.frl

MINDER DEN HAAG, MEER BELASTING Vlak voor de verkiezingen van 18 maart a.s. frommelde Stef Blok nog gauw zijn energiecertificaten door 3 miljoen brievenbussen. Henk Kamp kwam er vlak daarna achter dat Groningen door zes kabinetten, ook het zijne, schandalig is behandeld. Als je alle nuances weglaat, gaat het bij de komende verkiezingen om voor of tegen het kabinet Rutte II. En dus ook om die waardeloze energiecertificaten, die Stef Blok wel moest versturen om geen dikke boete uit Brussel te krijgen. De Eerste Kamer wordt uit de statenfracties van de provincies gevormd. En de Senaat kan een kabinet maken en breken. Als je vóór deze regering

bent en niet al te Frieszinnig, stem je op PvdA of VVD. Ben je kritisch maar niet voor een kabinetscrisis, dan kies je voor D66 of Christenunie. Het CDA van Sybrand (van Haarsma) Buma stemt voor 90% in met de kabinetsvoorstellen, die hoort dus ook stiekem bij de constructieve oppositie. Alleen de SP en de PVV zijn mordicus tegen het huidige beleid. Van deze beide wil de PVV bloed zien.

Meer investeren, lagere belastingen Als het je echt om Fryslân gaat, doet de FNP volwaardig mee. Johannes Kramer belooft op spandoeken ‘Minder Den Haag, mear Fryslân’. Dat kost een paar centen voor het tegengaan van krimp en leegloop, maar het le-

vert ook wat op. De FNP zal niet gauw bezuinigen op Omrop Fryslân, waar onze opcenten naar toe gaan. De PvdA bezuinigt liever nergens op. Gedeputeerden Hans Konst en Jannewietske de Vries hebben al tientallen miljoenen NUON-geld verjubeld. Hoeveel meer rumoer, des te meer plezier, leek het adagium bij de uitbreiding van IJsstadion Thialf. Dat geldt nu weer met het project Kulturele Hoofdstad. Dat je een dure CEO uit de Randstad haalt, is nog tot daar aan toe. Maar dat je die de ruimte geeft om een kostbare huisstijl in Den Haag te laten wijzigen, is slordig. Lagere belastingen beloven VVD, CDA en PVV. Dat gaat ten koste van kwaliteit. Het NUON-miljard is voor 90 procent op. Nu ook de gemeenten

www.uitgeverijpenn.nl

WTC EXPO, BIEDT U DE RUIMTE! WTC EXPO biedt u de ruimte!

Beurzen - Evenementen - Congressen - Kantoren

Leeuwarden

www.wtcexpo.nl

Het hypermoderne WTC Expo evenementencomplex is opgericht in 1963 met één overdekte expositiehal voor de veemarkt van Leeuwarden en is inmiddels met meer dan 45.000 vierkante meter tentoonstellingsoppervlakte, uitgegroeid tot het grootste evenementencomplex van Noord Nederland. WTC Expo heeft volop allure en biedt onbegrensde mogelijkheden. Het is dé toplocatie voor spraakmakende (internationale) beurzen, feesten, evenementen, vergaderingen, seminars, symposia en congressen. Het WTC Expo Leeuwarden geniet nationale bekendheid vanwege haar goede bereikbaarheid, topproducties

en faciliteiten. De verbouwing en uitbreiding in 2009 heeft ervoor gezorgd dat het WTC Expo complex diverse congreszalen, vergaderruimtes, een 4 sterren WestCord WTC hotel met 143 kamers, een zakensociëteit en conferentiecentrum, een brasserie, een bar en een restaurant barlounge met schitterend uitzicht over de stad Leeuwarden inpandig heeft. Het centrale WTC Plaza verbindt alle functies van het WTC Expo met elkaar. Elke vergaderzaal in het congrescentrum is hypermodern en maakt het WTC Expo daarom een unieke vergaderlocatie. WTC Expo is met de volledigheid van haar faciliteiten de

perfecte ontmoetingsplaats voor het bedrijfsleven en biedt alle mogelijkheden voor elke bijeenkomst of evenement. Het WTC Expo organiseert en faciliteert hoogwaardige beurzen, evenementen, congressen en vergaderingen in een multifunctioneel WTC complex en streeft naar een veelzijdig aanbod.

Meer info www.wtcexpo.nl

kreunen onder de tekorten, zijn daar evenmin veel leuke dingen van te verwachten. Dan is het soberheid troef, met bij VVD en PVV een uiterst kritische houding jegens buitenlanders en kunsten. Wie daar een hekel aan heeft, moet vooral op een van deze partijen stemmen. Dat dan de Friese kranten en Omrop Fryslân nog wat dichter bij de afgrond komen, hoort bij de casual damages.

Molens en muizen De inspraak over de plaatsing van windturbines in Fryslân is een mislukking geworden. De provincie voerde geen regie, zodat een ingewikkeld circus in een chaos eindigde. Na de ongelukkige communicatie van boeren, lobbyisten en duurzaamheidsprofeten is het klimaat voor de windenergie voor minstens een halve generatie verziekt. De werkelijke oorzaak ligt bij Henk Kamp, die ons in opdracht van Brussel hemelhoge wieken door de strot wil wringen. Met wijder horizon is de VVD-minister uit Borculo namelijk niet opgegroeid. Daar in de buurt

stonden altijd een paar Ja-knikkers, waar hij zich beter bij thuis voelt. Maar weinig partijen zullen hier van profiteren, want ze hebben allemaal boter op hun hoofd. Dat geldt ook voor rampen als scheurende muren of plagen van ongedierte. Nu de gaskraan in Groningen een beetje is dichtgedraaid, wordt het ineens drukker op boorlocaties op het Friese platteland. Had FNP’er Jan van der Baan indertijd dan tóch gelijk met zijn geknor? Op de muizenplaag in de zuidwest-

hoek reageerden alleen een paar ondernemers verstandig. Provincie en gemeenten deden niets tot weinig. De zwaar gesubsidieerde natuursector liet het afweten. Staatssecretaris Sharon Dijksma zei tenminste nog eerlijk dat de boeren nergens op hoefden rekenen. Een CDA-Miep liet ze hoopvol formuliertjes naar Brussel sturen, waar niks te halen valt. Zo zijn we dan toch op onszelf aangewezen. Dat maakt de komende verkiezingen extra interessant.

Blijdschap bij gedeputeerde Jannewietske de Vries, toen op 6 september 2013 de winnaar bekend werd gemaakt. LWD2018! De burgervader van Rotterdam, Ahmed Aboutaleb was 2 maart te gast tijdens de College Tour op de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. De vraag die de organisatie zich moet stellen is hoe gezellig wil je het maken? En aansluitend daarop: ‘Geef niet uit wat je nog niet hebt. ’Volgens hem zou het daarom goed zijn met een basisprogramma te beginnen dat met publieksgeld is uit te voeren. Aboutaleb zei te hebben geleerd van 2001, het jaar dat Rotterdam de laatste Nederlandse culturele hoofdstad van Europa was. Aboutaleb: ‘Leeuwarden moet zich in de kijker spelen van het bedrijfsleven. Laat de aantrekkelijkste kanten van de stad zien. Leeuwarden wordt het brandpunt van Europa. Dat moet je uitbouwen en uitbuiten.’ Foto: Robert Veenstra

www.uitgeverijpenn.nl

Silers hâlde fan wyn! Seizoensaanbieding 2015 Geen € 6,75 per fles, maar bij afname van 6 flessen € 4,95 per fles. Bouwhuis Drankenspeciaalzaak Tsjûkemarwei 20 8521 NA Sint Nyk

RESTAURANT EINDELOOS Korfmakersstraat 17 8911 LA Leeuwarden 058 2130835 info@restauranteindeloos.nl www.restauranteindeloos.nl

www.uitgeverijpenn.nl

EMO EVENT: SUCCES

Het was voor de vaste Boot Holland-bezoekers wennen om in het WTC Expo te komen. Dankzij de Haak om Leeuwarden konden ze zonder opstoppingen naar het beurscomplex rijden. 6 februari 2015 vond de opening plaats van de 25e editie van de watersporttentoonstelling. Circa 250 standhouders namen er naar tevredenheid hun intrek. Beursmanager Pieter Fokkema ontving op de slotavond de 37.000ste bezoeker.

Herfst 2013 heb ik eigenhandig mijn zeilbootje verbrand. Het was een Akkrumer junior en ik paste er met twee personen niet meer in. Bovendien was hij te lang gezonken geweest en daardoor op een paar plekken niet al te fris meer. Ik heb dus nu nog een mast, een giekje, zeil, fok en een paar riemen. Met die verbrandingsactie was ik maatschappelijk verantwoord bezig. Want veel van mijn lotgenoten laten hun boot gewoon ergens achter, net als een hond of een kat die ze over hebben. Dat zijn dan weesboten. Er zijn heel veel weesboten. Het opruimen is lastig genoeg, want wat er overblijft is moeilijk te recyclen. Het is op schaal te vergelijken met de plasticsoep in de oceanen. Mijn

droom was altijd om daar ter plekke kunststof sloepen van te maken, maar dat wordt nu met crowd funding door een ander opgepikt.

Van deze tijd Crowdfunding, recycling van onderdelen, hergebruik van plastic en weesboten: dat zijn de termen van deze tijd. Toen Boot Holland in 1991 begon, ging het om electrovaren en topcats. Dat was veel vernieuwender dan de sullige voorganger Friboca, met oubollige campers achter de boten, de Friese Boten en Caravan Show. Wat dat betreft klinkt het oudere Recreana frisser, maar volgens Hayo Schotsman zaliger was die formule in 1988 uitgewerkt. Als u bedenkt dat mijn gewezen compagnon Arjen Terpstra in 1991 projectleider en woordvoerder van

Boot Holland was en dat Hayo Schotsman al lang niet meer leeft, dan snapt u hoe blij ik ben om hier te spreken. Ik sta hier omdat ik weet wat ons allen commercieel beweegt. Het geheim van succes zit â&#x20AC;&#x2DC;m nu in het evenementiĂŤle denken. We maken overal een evenement van,

Reddingsbrigades oefenen een aanvaring op het Hoornsemeer, Groningen.

VERZEKERD!

Vanwege de jubileumeditie is skûtsjekenner Klaas Jansma gevraagd een korte bespiegeling te geven over de watersport. Omdat een Nederlander graag ramptoerist is, stelt hij voor om van de watersport-evenementen emo-events te maken. Een zeilwedstrijd organiseren bijvoorbeeld zonder regels gaat volgens hem een glansrijke toekomst tegemoet. liefst een emo-event. Boer zoekt vrouw was al wat. Maar het wordt duizend keer interessanter als het om Hitsige Geert gaat die een lekker kippetje zoekt dat-ie kan proeven en ruiken. Hij is trouwens heel verdrietig dat we hem geile Geert noemen, want hij is immers van de boerenkool.

In een kooi verbranden Emo-event dat is niet gewoon een vijand doodmaken, maar voor de camera met een toespraakje en een groot mes zijn hoofd afsnijden. Of, nog heftiger, levend in een kooi verbranden. Daar moet dan wel een

goede film van worden gemaakt, voor het effect. Die eventbenadering drijft op Buzzmarketing, op conversatiewaarde, iedereen praat erover. Je lanceert niet zomaar een nieuw logo voor Kulturele Hoofdstad, maar zorgt ervoor dat half Friesland op z’n achterste benen staat. Of, voorbeeld uit Mons in Wallonië, je laat voor vier ton een houtsculptuur maken die binnen drie weken krakend in elkaar zakt. Dat ding hangt daar nóg in al z’n rampzaligheid als grote trekpleister voor het toerisme. Als we emotionerende, vernietigen-

Vijfentwintig keer Boot Holland Van vrijdag 6 tot en met woensdag 11 februari 2015 presenteerden honderden (watersport)bedrijven zich op Boot Holland in het FEC te Leeuwarden. Er komt weer wat beweging in de handel, die jarenlang zo dood als een pier is geweest. Het was de 25ste Boot Holland. Daarvoor hadden we twee keer Friboca, wat te oubollig werd bevonden. Eerder was in de Friesland Hal de Recreana, georganiseerd door een Groninger bureau. De formule was uitgewerkt. In een ver verleden, bij de opening van

Friesland Hal in 1963, begon het met een indrukwekkende Frisiana. Symbool daar was Margreet Andringa, dochter van de fotograaf Sjoerd Andringa die voor organisator Jac. Kleyboer een mooie meid moest zoeken. Hij zette er vijfentwintig op de foto, douwde daar half voor de grap die van Margreet tussen en zie: ineens was zij de Frisianaprinses. Nu gaat het om Boot Holland en Klaas Jansma sprak een korte openingsrede. Hij koos, heel actueel, voor de nieuwste trend in marketing: het Emo-Event denken.

de, opwindende en spraakmakende elementen in ons toeristenpatroon kunnen verweven, blijft een jonge generatie komen en varen. Mensen zijn het liefst ramptoeristen tegenwoordig, dus geef ze rampen. Ik noem maar wat. Een hardzeildag tijdens de Sneekweek zonder één enkele spelregel zodat alleen de sterkste boten heel aan de kant komen. Gewonden worden per hospitaalboot afgevoerd. Of samen ongewapend een breed stuk land oversteken waarin een boze Schotse hooglander graast, of een ram. Wel onthoornd, anders is het niet te verzekeren. En dan ’s nachts overnachten bij Geile Geert of bij lange Frans van de Westereen, alleen de vrouwtjes

Boer Geert is de meest spraakmakende deelnemer aan ‘Boer Zoekt Vrouw 2015’. Hij heeft een Aardbeien-, groente- en fruitkwekerij in de provincie Groningen. natuurlijk. De heren slapen bij de afgewezen boerinnen. Dat is de grootste ramp. Daar horen Engelse aanduidingen bij, zoals ‘Swimfun’ in Joure, en Experience natuurlijk, en Event is veel mooier dan Evenement of, wel heel erg saai, Gebeuren. Hoewel, ‘Het Gebeuren’ is met een comeback bezig, let maar op. Als wij de slag naar het emo eventdenken kunnen maken, voorzie ik voor ons een glanzende toekomst. Zo niet, dan gaan we ten onder in het laatste veenmoeras dat ons hier overblijft: het veenparadijs.

Klaas Jansma

www.uitgeverijpenn.nl

2. Voor al uw fietsplezier!!

Rotsterhaule

0513-551367ONDERHOUD 0513-551367

REPARATIE VERKOOP voor elk merk fiets, óók elektrisch! 0513-551367 • STREEK 134 a ROTSTERHAULE

formaat: 47 x 33 mm

WWW.ROFFELFIETSEN.NL

ordernummer: 65706

DE ZEVENWOLDEN 150 JAAR

www.uitgeverijpenn.nl

Wij feliciteren WSV De Zevenwolden met hun 150 jarige bestaan

Binnenhaven 1a, 8531 DS Lemmer Tel: +31(0)514569256, info@sterkfish.nl

150 JAAR WATERSPORTVERENIGING DE ZEVENWOLDEN & 60 JAAR STICHTING STAMBOEK ROND PLAT

Onze felicitaties gaan uit naar alle leden, vrijwilligers en

HOUD DE WIND IN DE ZEILEN

bestuur van Watersportverening De Zevenwolden en de Stichting Stamboek Rond Plat. Actieve verenigingen en stichtingen zijn belangrijk voor de leefbaarheid van ons mooie waterrijke dorp Lemmer. Ik wens jullie veel plezier tijdens dit jubileumjaar in 2015 en spreek de wens uit dat veel mensen mogen genieten tijdens het jubileumweekend op 19, 20 en 21 juni 2015. Namens alle medewerkers, Sjoerd de Jong

Schilderij Lammert Sloothaak

WSV DE ZEVENWOLDEN BESTAAT 150 JAAR ‘150 JIER FOAR DE WYN’

Bij De Zevenwolden behoren een Shanty- én een Wivenkoor. Leden zeilen: van radiografisch bestuurde zeilbootjes van een halve meter, Optimistjes voor kinderen en Splashes voor de jeugd tot Lemsteraken en skûtsjes. Ze varen ook op de motor en in de eigen roeisloep ‘t Leeuwke. De WSV De Zevenwolden beschikt over een eigen royaal geoutilleerd clubgebouw aan de Plattedijk, eigenlijk een aftakking van de rondweg richting Tacozijl. Daar bevindt zich ook de opslag van boeien en rescueboten. Vlakbij ligt de jachthaven van de Watersportvereniging. Boten tot een gewicht van 750kg kunnen hier voor een vriendelijk prijsje uit het water worden gehesen.

voor gebruikt. Van navigeerlessen en knoopochtenden tot cursussen voor de vaarbewijzen 1 en 2, vergaderingen van het bestuur en elf commissies. Elke commissie is verantwoordelijk voor één onderdeel in het verenigingsbestaan, van het havenen het gebouwbeheer tot de jeugd, de communicatie en de organisatie van het Skûtsjesilen. Bijna zeventig jaar lang concentreerde het georganiseerde zeilen bij Lemmer zich op de organisatie van enkele grote wedstrijden op de Zuiderzee, op de woensdag en de donderdag in de Lemster Wike. Die was aanvankelijk in juni, later eind

Naar binnen Het clubgebouw wordt zomer, herfst, winter en lente bijna elke dag ergens

www.uitgeverijpenn.nl

Op 19, 20 en 21 juni 2015 viert de Watersportvereniging De Zevenwolden in Lemmer haar 150-jarig bestaan. Het ledental is de laatste jaren groter dan ooit. En het activiteitenprogramma is nog nooit zo omvangrijk geweest. Het gaat zomer en winter door.

september. Vanaf het jaar voor de oprichting van De Zevenwolden, 1864, werden jaarmarkt en kermis begin september gehouden. Sportieve zeilers richtten in 1934 de Watersportvereniging Lemmer op, WSL. Deze organiseerde voornamelijk wedstrijden en andere activiteiten op binnenwater, van de Grutte Brekken tot de Brandemar bij Sloten. Na de fusie van zeilvereniging De Zevenwolden met Watersportvereniging Lemmer tot WSV De Zevenwolden in 1967 bloeide de zeilsport in Lemmer en omgeving sterk op. Het was de tijd waarin ook de Lemster bevolking, inwoners van een regionale industriekern (sinds 1959), sterk groeide. In twintig jaar tijd verdubbelde het ledental zich van 200 tot boven de 400. Lemmer werd in de jaren tachtig een echt actief watersportdorp, met een vol jaarprogramma met wedstrijden van april tot eind oktober. De twee hoogtepunten in het jaar zijn Lemmer Ahoy op Hemelvaartsdag en het weekend erna, en het Skûtsjesilen van de SKS-commissies Leeuwarden en Lemmer. Om de twee jaar is hier ook de proloog van de SKS. Het IFKS-zeilen, dat hier ook zijn finale heeft, wordt buiten De Zevenwolden om georganiseerd, maar meerdere leden zijn er wel actief bij betrokken.

P.17

Mode van o.a. Bandolera,Yoek en Malvin Lingerie voor iedere buste

Vissersburen 84, Lemmer www.ladyshopyvonne.nl Yachtcharter Turfskip

Onthaasten? Ervaar de Friese natuur vanaf het water met een sloep! Al mogelijk vanaf â&#x201A;Ź 80,per dagdeel (incl. diesel). Info: 0514-541 467

www.turfskip.com 16

Programma jubileum 2015

Dit jubileumjaar 2015 is het activiteitenprogramma nog drukker dan anders. Hieronder de belangrijkste data. 02 mei Sloeproeien 14-16 mei Lemmer Ahoy 19-21 juni Jubileum 150 jaar WSV De Zevenwolden 29-30 juli SKS Lemmer 01 augustus Receptie 150 jaar WSV De Zevenwolden 29-30 aug Skeg Race 3-4 okt Friese Hoek Race Het clubhuis, eerst een eenvoudige keet van 7 meter breed en 13 meter lang, werd vooral vanwege deze groei opgewaardeerd tot een comfortabel gebouw. Het werd in betrekkelijk korte tijd twee keer sterk vergroot. Het graven en bouwen gebeurde vanwege de kosten voornamelijk door vrijwilligers. Want De Zevenwolden is trots op zijn lage contributies, waardoor ook minvermogenden volwaardig lid kunnen zijn.

‘Foar de wyn’ Het gaat deze vereniging voor de wind. Dat er veel senioren bij zitten, is geen probleem. Integendeel, dan heb je ook handen voor het vele werk. Want senioren hebben vrije tijd. Die beschikbaarheid van actieve leden is er de afgelopen 150 jaren echt niet altijd geweest, kan men van de geschiedenis leren. Een paar keer dreigden bestuurders zelfs het bijltje erbij neer te gooien, zo gering was de

belangstelling. Maar er werden altijd weer nieuwe harde werkers gevonden. Daarom is nu het verenigingsmotto: ‘1865-2015: 150 JIER FOAR DE WYN’. Dat wordt op de cover van het mooie, kleurige verenigingsblad uitgedragen. Ervaren zeilers weten dat achterboordswind lang niet altijd de makkelijkste of voordeligste koers oplevert. Foar de wyn is lang net elk in hurdsiler. Voor je het weet word je geveld door een klapgijp. Maar het zeilt wel lekker hard als je de wind mee hebt. En dat hééft De Zevenwolden; niet de hele honderdvijftig jaar, maar zeker wel de laatste twintig. En die zijn voor het nu belangrijk.

Nog geen 80 cent

Met een contributie van veertig euro per jaar behoort ‘De Zevenwolden’ tot de goedkoopste Watersportverenigingen van Nederland. Dat is nog geen 80 cent per week. Een flink deel van dit geld gaat naar de overkoepelende organisatie Koninklijk Nederlands Watersport Verbond (KNWV). Het KNWV staat op de bres voor de watersport in Nederland en werkt ook in internationaal verband. Leden van WSV De Zevenwolden zijn welkom bij activiteiten in het Clubhuis en kunnen in het seizoen elke donderdagavond zeilen. Heel belangrijk is de opvang van de jeugd, een nieuwe generatie watersporters.

www.uitgeverijpenn.nl

Voor ieder wat wils! • Eat, drink & Lounge • Evenementen • Vergaderarrangementen • Feest op maat • Officiële trouwlocatie • Groepen van 10 - 500 personen • Dagelijks geopend vanaf 10.00 uur

René & Alexandra Engwerda | Industrieweg 2 | 8531 PA Lemmer | Tel. +31 (0)514 593 590 | info@beachclublemmer.nl

Inspireren creëren en realiseren voor sfeerbeleving kijk op blooming.nl

EEN ECHTE LEMSTER VERENIGING DE LAATSTE VIJFTIG JAAR Actie op alle fronten

In 1966 werd vlak langs Lemmer een nieuwe weg door de Tsjûkemar aangelegd, de latere A6. Die halveerde de reistijd naar Amsterdam. Maar de gemeente Lemsterland zelf was, vooral door de kosten van de bruggen en de oude IJsselmeersluis, zo arm als Job. Er kon geen dubbeltje worden uitgegeven zonder goedkeuring van de provincie. Omdat er geen geld was voor subsidies, dreef het verenigingsleven op zelfwerkzaamheid.

Een fusieclub In juni 1967 bezegelden de leden een fusie met de ‘Watersportvereniging Lemmer’ (WSL). De nieuwe Watersportvereniging organiseerde naast skûtsjewedstrijden ook een groot aantal onderlinge zeilwedstrijden voor de leden met open boten. Het ledental, eerst tweehonderd, liep met tientallen

per jaar op. Ineens kreeg het bestuur andere, omvangrijker taken. Veel bestuursleden uit die tijd waren soms, zoals een van hen zegt, ‘fiif jûnen yn ‘e wike for de feriening op in paad’. Daar werden de faciliteiten op afgestemd. In 1968 kocht ‘De Zevenwolden’ de viskotter HA 9. Omdat hij uit de sanering kwam, hoefde het schip niet veel te kosten. Maar dieselolie moest er natuurlijk wel komen en zonder onderhoud kon het evenmin. Materiaal voor de wedstrijden lag opgeslagen in de oude boerderij ‘Mudsert State’, op de plek waar nu Hotel Iselmar staat. Als boeien voor wedstrijden op de Grutte Brekken dienden autobanden, die dreven op kruislings gelaste stalen buizen. Het was eigen fabricaat. Daar zwaaide Peke Ritsma een tijdje de scepter, totdat in 1977 de vereniging een eigen clubhuis kreeg. Daarvóór vergaderden bestuursleden bij ‘De Wildeman’. Ze hadden er hun eigen plekje in een ‘lyts, smûk keammerke’ . En omdat het niet gebruikelijk was om onkosten te declareren, liep dit herbergbezoek som aardig in de papieren.

www.uitgeverijpenn.nl

‘De Zevenwolden’ maakte vanaf 1967 ingrijpende veranderingen door. De watersport groeide explosief en Lemmer veranderde in die tijd ook behoorlijk. De plaats met eerst nog 5000 inwoners was in 1959 subkern voor het regionale industriebeleid geworden.

Het bestuur van toen moest in de jaren zeventig vól aan de bak, en dat is daarna nooit veranderd. De kotter verhuurden ze mét bemanning de eerste jaren aan de SKS en aan de KWS voor de Sneekweek. Uitgangspunt was dat niemand als lid mocht bedanken vanwege de contributie. Om die laag te houden, was zuinigheid geboden. Op 24 april 1971 begon het Friese Recreatieschap Marrekrite met de jaarlijkse ‘Himmeldei’. De Lemsters waren er van het begin af aan bij betrokken. Geregeld stelde ‘De Zevenwolden’ de kotter beschikbaar als moederschip voor een vloot bootjes met ‘vuilopruimers’. Het ruim van de startkotter werd opslagplaats, op het dek werden de kleine bootjes gehesen voor de reis van en naar de Grutte Brekken. De startkotter diende in het begin geregeld als onderkomen, zeker als

P.21

net zo UNIEK

als u

24/7

Oprecht betrokken Dé Uitvaart die optimaal tegemoet komt aan het leven en “het zijn” van uw dierbare. Het moment blijft altijd plotseling. Wij zijn 24/7 bereikbaar.

Suzanne de Rooij 06 1770 1200 (dag & nacht)

Pure Uitvaart feliciteert Watersportvereniging De Zevenwolden met haar 150-jarig jubileum & Stichting Stamboek Rond Plat met haar 60-jarig bestaan.

pureuitvaart.nl U kunt altijd bij mij terecht, waar u ook verzekerd bent

Oprecht betrokken

Rimpeltjes in de vijver

het bij een wedstrijd ineens begon te regenen. Maar als je in het zeilseizoen op de donderdagavonden een competitie wilt opzetten heb je eigen materiaal nodig. En na een winderige en vaak natte terugkomst is er behoefte aan een droog en warm onderkomen. Op 26 november 1976 vroeg het Zevenwoldenbestuur daarom aan de gemeente vergunning om een bouwkeet te plaatsen op een strook grond van de kleine binnenjachthaven, naast de Zijlroedebrug. Die moest als opslag dienen. Voor tweeduizend gulden was in Roswinkel (Drenthe) een keet van 7 x 13 meter te koop. Dan moesten ze hem wel zelf ophalen, afbreken en in Lemmer weer opbouwen. Vier jaar later moest de keet er weg omdat de brug over de Zijlroede verbreed zou worden. Hij was al lang te klein, gezien het toenemend aantal leden en activiteiten. Eerst hikten de leden wat tegen het aandeel van hun vereniging in de kosten aan, zeg maar 75.000 van de 250.000 gulden. Het grote voordeel was dat het clubgebouw (weer 13 bij 7 meter) in steen uitgevoerd kon worden en gecombineerd met een gemeentelijk

toiletgebouw voor de binnenhaven. Een aannemer zou het bouwen.

Echte Lemsters In de modernisering zijn veel organisaties van hun oorsprong af gegroeid. Dat verschijnsel heeft zich ook zeker in Lemmer wel voorgedaan. Maar De Zevenwolden bleef een echte Lemster vereniging. Misschien werd het ‘volkselement’ in hun jaren zelfs wel versterkt. In een vergadering vroeg een Duitser aan de voorzitter of in plaats van het Lemsters ook Nederlands gesproken kon worden. ‘Natuurlik net.’ Maar hoe zeg je dat fatsoenlijk? Door de vergadering te vragen of de vergadertaal voortaan Duits moest zijn. Dat was een grap, maar in die tijd zat er een serieuze ondertoon in. Een doorbraak vormde de organisatie van Lemmer Ahoy sinds 1982. Want: ‘Der moast wat mear aksje komme, fûnen de middestanners’. Jammer dat de feesttent de eerste keer in mei 1983 tegen de vlakte waaide, maar daar hadden de watersporters weinig mee te maken. Nadat in 1984 oude schepen in Lemmer te bewonderen waren geweest, werden de Lemsteraken

Er broeide natuurlijk wel eens wat. Je kunt het nooit iedereen naar de zin maken. In 1992 werd voor het eerst een tegenkandidaat voorgedragen voor een herkiesbaar gesteld bestuurslid. Dat was me wat, er wordt nóg over gepraat. Uiteindelijk bleek het een rimpeling in de vijver. De tijd van monumentale voorzitters als Tjeerd van der Bijl en Siebe Kuipers, die een mensenleven bij de vereniging actief bleven, was voorbij. Na enig beraad werd besloten dat een bestuurslid zijn functie maximaal drie termijnen van drie jaar kon uitoefenen. Dat was te overzien, en na twee spannende vergaderingen in 1992 en ’93 ging het weer crescendo met de vereniging. herontdekt en vanaf 1986 met een reünie weer ‘thuisgebracht’. Het werd een prachtig evenement. En ineens stond er, voor het eerst na 1958, weer echt Akenzeilen op het programma van ‘De Zevenwolden’. Jonge en oude leden zeilden nu in het seizoen elke donderdagavond op de Grutte Brekken. ’s Winters was er geregeld wat te doen in het clubhuis, zoals Klaverjassen. Sprekers gaven een inleiding. Ook zongen sommigen leuke stukjes, soms van eigen werk. Daaruit groeide in 1995 een verlichte tegenhanger van het Lemster Mannenkoor, het Shantykoor. Wat begon met zang en een stukje muziek liep uit op een wekelijks samenzijn in het clubhuis. Terecht stelde het bestuur dat de zangers dan ook maar lid van de vereniging moesten worden, als ze het nog niet waren. Een vergelijkbare verplichting gold even later (2000) voor de vrouwen van het Lemster Wivenkoar.

Een keet van 13 x 7 Oorspronkelijk was de keet in tweeën gedeeld met drie strekkende meters om te schaften en tien meter voor het bouwmateriaal. De Lemsters draaiden het om. Zij maakten een mooi onderkomen mét bar van tien bij zeven meter. De materialen werden in de geringe resterende ruimte gestouwd. Een Lemster humorist wist waar de grote ontmoetingsruimte voor nodig was. ‘Dit wurdt in bokkehok’!

www.uitgeverijpenn.nl

Ruim 40 scootmobielen op voorraad!

Kom langs voor een gratis proefrit!

Mobiliteit die bij ú past! Een scootmobiel is een perfect hulpmiddel om mobiel te blijven. Belangrijk is wel, dat u een scootmobiel kiest die bij u past. Als ervaren specialist kan Scootmobiel Sint Nyk u hierin als geen ander adviseren. Op een eerlijke en nuchtere manier bespreken we uw wensen en dankzij ons ruime assortiment vindt u altijd een scootmobiel naar uw smaak. Als vanzelfsprekend zorgen wij er daarna ook voor dat u veilig en

vertrouwd de weg op kunt. Wij vinden dat een scootmobiel comfortabel moet zijn, mét een moderne uitstraling. Daarom kiezen wij voor het merk Heartway: scootmobielen die een optimaal comfort combineren met een vlot design. Dankzij rechtstreekse inkoop bij de fabrikant kunnen we deze hoge kwaliteit tegen een zeer aantrekkelijke prijs leveren. Kom eens langs om vrijblijvend alle mogelijkheden uit te proberen!

Accessoires

Lease en huur

Met een ruime keus in accessoires kunt u uw scootmobiel helemaal op maat maken.

Huren of lease is bij ons eveneens mogelijk. Verder ruim keus uit tweedehands modellen.

Brochure aanvragen?

Demonstratie thuis?

Wilt u meer weten over alle mogelijkheden? Vraag de gratis brochure aan!

Kunt u niet naar onze showroom komen? Wij komen graag bij u thuis voor een demonstratie.

Accuspecialist

Onderhoud en service

Optimale vrijheid: voor elke wens en elk verbruik hebben wij de juiste accu!

Ook voor reparaties en onderhoud. En met onze pechhulp geen vervelende verrassingen!

Kwaliteit in mobiliteit!

Tsjukemarwei 6c • 8521 NA Sint Nicolaasga • 0513-419669 / 06-23565843 info@scootmobiel-stnyk.nl • www.scootmobiel-stnyk.nl

EEN JAAR VAN RIJPING DE ZEVENWOLDEN 150 JAAR Het zal wel gezellig geweest zijn bij de prijsuitreiking in 1864. Die woensdag 7 september was er voor het eerst na veertien jaar weer hardzeilen bij Lemmer. Na afloop vond iedereen dat er een zeilvereniging opgericht moest worden. Bijna een jaar later konden ze nog een keer.

werd gedragen door notabelen. Voorzitter was de burgemeester Coert Lambertus van Beyma thoe Kingma, secretaris S.J. Koopman. Verder was het een veelkleurig gezelschap: de conservatieve edelman Wilco van Andringa, die tot in 1851 als grietman een soort koning van Lemsterland was geweest, zat er ook in. Landelijk bekend als liefhebber van de watersport was Otto Frederik Sleeswijk. Hij bezat een stokoude boeier, ‘De Zwijger’.

Nu ook vissersschepen

‘De Zevenwolden’ is een van de tien oudste zeilverenigingen van ons land. ‘Deze Vereeniging wordt geacht te zijn ingegaan den 1 augustus 1865’ staat in artikel 25 van de Statuten. Er waren toen een Yachtclub in Rotterdam (al vlug ten onder gegaan), een Zeil- en Roeivereniging in Amsterdam en zeilof watersportverenigingen in Leeuwarden en omstreken (‘ZV Oostergoo’, 1848), Sneek (ZV Sneek 1851), Langweer (ZV Langweer 1859) en Grouw (‘ZV Frisia’, 1860). De nieuwe Lemster vereniging

Het hardzeilen van 1864 was georganiseerd vanwege de gemeente Lemsterland. Die wilde vooral vreemdelingen trekken naar de Lemster Kermis, die twee weken was vervroegd. Vroeger was de ‘Lemster Wike’ in de derde of vierde week van juni. Nu begon de kermis op de tweede maandag in augustus. Men had al geld uitgetrokken voor een harddraverij met paarden ‘onder de man’. Maar was dat niet al te oubollig en boerig? Dertien schepen deden aan de eerste zeilerij van de nieuwe tijd bij Lemmer mee in drie klassen. We zouden dat tegenwoordig nogal armoedig vinden. Maar toen was het een respectabele vloot. Dat de oprichting van een zeilvereniging ‘Zevenwolden’ wel in krantenverslagen werd vermeld maar geen vervolg kreeg, is vreemd. Misschien was de verklaring hiervoor de vermelding dat er volgens het krantenverslag meerdere oprichters ‘uit andere provinciën’ bij waren. Daar zullen vast Amsterdammers en Groningers bij geweest zijn, en die moesten de volgende dag weer naar huis.

lijk was grietman Wilco van Andringa de Kempenaer erbij betrokken. Hij was een goede vriend van de koninklijke familie. En die zat, via Prins Hendrik de Zeevaarder, weer achter de Rotterdamse Yachtclub van 1846. Verder waren er toen feitelijk alleen nog zeilwedstrijden bij Amsterdam (Muiden) en Sneek. Korte tijd later ging het bij Grouw (Oudeschouw) los. Het werd bij Lemmer een jaarlijkse traditie, die in 1851 abrupt stopte. Toen werd namelijk de Gemeentewet van kracht en moest Wilco van Andringa aftreden. De progressieve maar standsbewuste liberaal Van Beyma thoe Kingma kwam in zijn plaats. Die had wel wat anders aan zijn hoofd dan hardzeilen. Want hij had een eigen modelboerderij en wilde Lemsterland hardhandig moderniseren. Daarbij hoorde dat een leger ‘luie’ uitkeringstrekkers zo onder druk werd gezet dat de meesten maar aan het werk gingen. Desnoods in de visserij, die toen nog zeer weinig opbracht. Maar in 1864 werd de draad weer opgepikt en per 1 augustus 1865 werd de nieuwe vereniging als opgericht beschouwd. Daar ging weer een vergadering aan vooraf, nu beter gestructureerd en waarschijnlijk minder vochtig. De naam ‘De Zevenwolden’ verwees naar één van de drie Friese plattelandsdelen: Zevenwolden (waar Lemsterland van oudsher toe behoorde), Westergo(o) en Oostergoo.

Veel oudere traditie De zeilerij bij Lemmer kwam niet uit de lucht vallen. Al in juni 1847 werd hier hardzeilen georganiseerd. Dat was wel heel vroeg, toen er nog mensen van honger stierven en oproerig volk in opstand kwam tegen het gezag. Misschien moesten ‘spelen’ de gemoederen wat sussen en waarschijn-

www.uitgeverijpenn.nl

WIJ FELICITEREN DE ZEVENWOLDEN www.ijbgroep.nl Riensingel 9 | 8531 GH Lemmer | Tel. (0514) 561 459 info@autoschaap.nl | www.autoschaap.nl

De slimste fundering voor de beste bouwers!

DĂŠ biologisch specialist!

feliciteert de Zevenwolden! Ecoshop Helder biedt een compleet assortiment van duurzame en biologische producten.

Groenten en fruit, vers brood, vlees en zuivel, droogwaar, wijnen, voedingssupplementen, lichaamsverzorgingsproducten en natuurlijke schoonmaakmiddelen. Vissersburen 32, Lemmer, 0514-564619

www.ecoshophelder.nl

LEMSTERPAD 52 8531 AA LEMMER

TEL (0514) 54 13 64 FAX (0514) 54 19 20

INFO@AANNEMINGSBEDRIJFBOUMA.NL WWW.AANNEMINGSBEDRIJFBOUMA.NL

Melchers & De Jong Wonen & Stofferen Verlaet 16 8532 BN Lemmer (0)514 56 99 09

www.melchers-dejong.nl lemmer@melchers-dejong.nl

Enjoy Sailing www.enjoysailing.nl Zilverplevier 1 8532 BA Lemmer

0514-568383

ZINGEN BIJ HET ZEILEN SHANTYKOOR EN LEMSTER WIVENKOAR

tacten, tot in de Oekraïne. Het Shantykoor Horizont uit Donetsk is al eens in Lemmer op bezoek geweest. De Lemsters zelf hebben ook meermalen in het buitenland opgetreden, vooral in Duitsland.

Creatief en druk

Het barst tegenwoordig van de shantykoren. Bij sommige kan álles, als het maar bromt. Het shantykoor van ‘De Zevenwolden’ stelt hogere eisen. ‘Zingen graag, maar dan wel echte shanty’s,’ vindt de verantwoordelijke commissie. Shanty’s zijn liedjes om zwaar werk aan boord te ondersteunen. Anker op, zeil hijsen, net inhalen doe je samen. Dat gaat het beste als je een vast ritme aanhoudt. Daarom zongen ze. In Lemmer begon het spontaan met optredens van de muzikale leden in het clubgebouw. Als die dan speelden, neurieden anderen graag een deuntje mee. Gaandeweg vormde zich een soort van koortje, dat ook wel eens wilde oefenen voor een serieus optreden. Dat oefenen op de zondagochtend werd een wekelijkse activiteit. Omdat die shantyzang in het clubhuis plaatsvindt, hoort het Shantykoor bij ‘De Zevenwolden’. Ook niet-watersporters die wél zingen, moeten lid zijn van de vereniging. Daartoe werd in het jaar 2000 binnen het bestuur besloten, toen de vereniging stevig moest investeren in een nieuwe accommodatie. Het was ‘alle hens aan dek’, en daar hoorden ook de zangers bij. Het aantal mannelijke leden ligt rond de 35. Sommigen zijn zeer muzikaal. Anderen komen meer voor de

gezelligheid. ‘In principe is iedereen welkom’, aldus de Shantycommissie. Een echte dirigent is er niet, maar diverse voormannen zorgen er wel voor dat iedereen in de maat zingt. En dan worden er ook nog eigen teksten geschreven en mooie liederen gemaakt. Het Stoomgemaallied werd in 2013 gelanceerd bij het jubileum van het Ir. Woudagemaal.

Lemster Wivenkoar In 1995 traden vrouwen van bestuursleden bij een feestavond in dorpshuis De Helling een keer voor de aardigheid op als ‘Lemster wivenkoar’. Het leek een ludieke happening zonder ambitie of pretentie. Maar dit ene optreden viel zo in de smaak, dat er een vervolg op kwam. Sindsdien oefenen de vrouwen, gekleed zoals we ze op Spanvis-foto’s van rond 1910 zien, net zo serieus als de mannen. Het Dorpshuis is er niet meer en de bestuursleden zijn vervangen door anderen. Maar het Lemster Wivenkoar bestaat nog steeds, min of meer als tegenhanger van het shantykoar. In 2001 gold ook voor deze club dat ze formeel bij ‘De Zevenwolden’ moest worden geïntegreerd. Daadwerkelijk moet hier in 2003 invulling aan zijn gegeven, want toen werd er melding van gemaakt in een Jaarverslag. Vrouwen én mannen geven een extra muzikaal accent aan de watersport bij ‘De Zevenwolden’. Via de zang zijn er ook internationale con-

Er zit veel creativiteit onder de leden. Er wordt ook veel meer georganiseerd dan vroeger. Al een paar keer stond een hele ploeg op het toneel van het zalencomplex De Hege Fonnen. Eerst met de ‘Krabbe coctail’ en een jaar later met de Nieuwjaarsrevue voor de laatste nieuwjaarsreceptie van de gemeente Lemsterland. Voor een leuk stukje meer of minder draaien ze al lang hun hand niet meer om. Het leverde de shanty’s en de wiven de laatst uitgereikte cultuurprijs van Lemsterland op. In het herfst- en winterseizoen komt er eens in de twee weken een spreker. Er wordt vanuit gegaan dat die wat interessants te vertellen heeft en niet meer vraagt dan een fles be(e) renburg. Want dat is de standaardvergoeding. Daarnaast is er een ‘bonte sneintemiddei’, oftewel een ‘dwaaz’ konsert. Daar werd in januari 2005 mee begonnen. Ieder lid mag een dwaas lied of een dwaze presentatie geven. Hoe gekker en dwazer hoe mooier. De gezelligheid en de creativiteit in het clubhuis lijken vooral in natte winters wel eens boven de zeilerij uit te groeien. Dat herinnert misschien aan de oertijd rond 1864, toen ‘De Zevenwolden’ in de boezem van de toenmalige ‘Sociëteit’ moet zijn ontstaan.

www.uitgeverijpenn.nl

O N T D E K D E K R A C H T VA N

BEZOEK HET GROOTSTE NOG WERKENDE STOOMGEMAAL TER WERELD

Het Woudagemaal, uniek in de wereld Ontdek de kracht van stoom in het bezoekerscentrum en beleef het mee in 3D. De rondleiding voert je langs de fascinerende techniek van het grootste, nog in werking zijnde stoomgemaal ter wereld. Een indrukwekkende kathedraal van stoom gebouwd in de architectuur van de Amsterdamse School. Dat móet je gezien hebben. Oog in oog met de beschermende kracht tegen het water. Zonder het Woudagemaal zag Nederland er heel anders uit! Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag zondag

10.00 - 17.00 uur 13.00 - 17.00 uur

Voor openingstijden tijdens feesten bijzondere dagen zie op www.woudagemaal.nl

- Unesco Werelderfgoed - Spannende 3D-film - Educatieve activiteiten - Prachtige architectuur - Technisch hoogstandje - Gezellige koffie- en theeschenkerij - Audiotour-app in negen talen - Rolstoel- en rollatorvriendelijk

ELD

ER FG

Bezoekadres: Gemaalweg 1a, 8531 PS Lemmer

•

ER R LD H

N D I AL

United Nations Educational, Scientiﬁc and Cultural Organization

1510897-1-WOUDA_adv_A4.indd 1

•

PA T R I M

Ir. D.F. Woudagemaal Werelderfgoed sinds 1998

Magistrale beleving van stoom, architectuur en water

03-03-15 12:34

DE TOEKOMST, DE JEUGD VAN LEREN KNOPEN TOT ZEILLES

een giek tegen je hoofd. Dan vaar je tegen een ander aan. Help, waar ligt de boei. Het lijkt zo makkelijk, maar het gaat ook zo gauw mis. Een zwemdiploma A is de enige eis die vooraf wordt gesteld. Dan nóg is het nuttig om, voordat je gaat zeilen, te weten hoe je een zwemvest omdoet. Ook leren ze hoe je blijft drijven op een dichtgeknoopte spijkerbroek.

Een Optimistje in een zwembad met lekker warm water, een leuke meester en juf. Zo begint voor achtjarigen bij ‘De Zevenwolden’ de avontuurlijke wereld van de watersport. Waar het eindigt, ligt aan de pupillen zelf. Maar het fundament is stevig. Vierentwintig jeugdleden zijn er bij de vereniging, in de leeftijd van 8 tot en met 14 jaar. De jongste groepen leren zeilen, roeien, overleven bij omslaan, knopen en boeien ronden in hun eigen Optimisten of die van de vereniging. Saai vinden ze ’t niet. Van krimp en leegloop heeft deze vereniging geen last, al ziet men bij bijeenkomsten in het clubhuis wel veel tinten grijs. Maar er moet wél wat voor gebeuren om jong leven in de brouwerij te houden. Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst tenslotte. De omgang met boot en water wordt rustig en met liefde opgebouwd. Door de leden van de Jeugdcommissie. Het gaat om durven en beheersen. Zeilen heeft voor de beginner te veel factoren om ze goed te overzien. De boot, het water, de wind; ineens hang je scheef, krijg je

Verdriet en vreugde Je ziet wel eens een traantje als het koud is, ineens de wind opsteekt, een bootje omslaat en het zeilertje daaronder zit. Dan krijgt de trainer de functie van ‘heit of mem’, die met zachte hand troost. Des te groter is de vreugde als je boot en elementen beheerst. Dat begint met optuigen, aanleggen en afvaren. De ouders zijn daarbij onontbeerlijk.

Speciale aandacht voor het opleiden van de jeugd is er bij deze vereniging in commissieverband sinds 1990. Maar al in 1972 werden kinderen begeleid die in groepsverband meededen aan Himmeldei. En in 1984 werden er al lessen Navigatie voor de jeugd gegeven. ‘De Zevenwolden’ werkt nu met het Systeem van de Commissie Watersport Opleiding (CWO-Systeem) waarbij ook het Watersportverbond nauw is betrokken. Drie niveaus kunnen de kinderen doorlopen in de Optimist. Voor de groteren is er de Splash, ook een boot met één zeil. Per twee boten is er één rescuebootje met een ervaren trainer. Er zijn in Nederlands verband Combi’s, waaraan kinderen van diverse

watersportverenigingen meedoen. In het noorden zeilen de jonge Lemsters ook in Sneek, Grou, Langweer en Paterswolde, en omgekeerd.

Diploma Natuurlijk is er ook bij deze tak van sport het onvermijdelijke diploma te verdienen. Zusterverenigingen zien erop toe dat de toekenning geen wassen neus wordt. Je moet fatsoenlijk kunnen varen, een ton ronden en een platte knoop leggen, anders krijg je het certificaat niet. Wie niet alle onderdelen beheerst, krijgt een vorderingsstaat. Daarop zijn de onderdelen aangekruist waarin je wél aan de eisen voldoet. Die gelden als een soort vrijstelling voor als je het nog wel eens serieus wilt proberen. Echte talenten die in het zeilen verder- en hogerop willen, doen dat op eigen gelegenheid. Meestal zijn ze dan al wat ouder. Maar er zijn ook wel jonkies van De Zevenwolden die al meedoen aan de Sneekweek en zelfs jeugdkampioen van het noorden zijn geworden. Maar voor iedereen is er één keer per jaar een slotwedstrijd voor hele families in Heeg. Daar vaart dan de Zevenwolden-kotter, beladen met bootjes, naar toe. En als er vanwege het weer echt niet gezeild kan worden? Dan laten de leden van de jeugdcommissie spannende zeilvideo’s zien via Youtube en de beamer. Daar staan opnamen op van wedstrijden die nooit vervelen, zoals de Volvo Ocean Race, waar het vaak heftig toegaat.

www.uitgeverijpenn.nl

PENN boeken in de aanbieding Lemsterland

Lemster Skûtsje

€ 15,-

€ 10,-

Lemsteraak

€ 20,-

Trots der Zuiderzee

Prijzen geldig tot 1 april 2015

www.uitgeverijpenn.nl

GENIETEN AAN HET TJEUKEMEER Hotel-Restaurant De Tjongervallei is gelegen tussen het Tjeukemeer en de Tjonger, in Delfstrahuizen bij Echtenerbrug. Het Tjeukemeer ligt in het prachtige Zuid-Westelijk deel van Friesland tussen Lemmer, Wolvega en Heereveen.

Hotel-Restaurant Tjongervallei Marwei 14 8508 RC Delfstrahuizen Tel. +31 (0)514 54 11 22 Fax +31 (0)514 54 11 79 info@tjongervallei.nl www.tjongervallei.nl

BEZOEK HET GROOTSTE NOG WERKENDE STOOMGEMAAL TER WERELD

- Gezellige koffie- en theeschenkerij

- Educatieve activiteiten - Prachtige architectuur

- Rolstoel- en

- Audiotour-app in negen talen rollatorvriendelijk

- Technisch hoogstandje

Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag 10.00 - 17.00 uur zondag 13.00 - 17.00 uur Voor openingstijden tijdens feesten bijzondere dagen zie op www.woudagemaal.nl Bezoekadres: Gemaalweg 1a, 8531 PS Lemmer ER

ELD

ER FG

O N T D E K D E K R A C H T VA N

•

E R LD H

N D I AL

WO TA

United Nations Educational, Scientiﬁc and Cultural Organization

•

PA T R I M

Ir. D.F. Woudagemaal Werelderfgoed sinds 1998

Magistrale beleving van stoom, architectuur en water

1510897-1-WOUDA-adv-A5-liggend.indd 1

03-03-15 12:34

‘Súdwest-Fryslân, eigenzinnig en bijzonder!’

Ervaar het verschil 85.000 fiere Friezen. Trots op hun 68 dorpen en zes steden. Groots en monumentaal tussen de Afsluitdijk, Stavoren en Sneek. Verbonden door water en wegen. Met een rijk economisch verleden. Stoere verhalen en eeuwenoude tradities. Ruimte om onbezorgd op te groeien. Land van kansen en mogelijkheden. Waar het goed leven is.

Daar waar ook hard gewerkt wordt. Ondernemers en medewerkers die samen staan voor degelijkheid en kwaliteit. Altijd rechtdoorzee en vernieuwend. Een klasse apart. Koeien en kerktorens. Skûtsjes, jachten en sloepen. Varen langs wuivende rietkragen over meren en kanalen. Zeilen op de schuimkoppen van het IJsselmeer. Veilige havens bieden een oprecht en warm welkom.

www.sudwestfryslan.nl

www.uitgeverijpenn.nl

Gefeli

150 jaar W citeerd! De Zevenw atersportvereniging olden & 6 0 jaar Stich Stamboek ting Rond Plat

Historisch pand

U bent van harte welkom bij Herberg de Wildeman

Volgens het jaartal in de topgevel dateert het pand uit 1773. Het gebouw diende als logement of herberg en

feesten | partijen

in latere tijden als hotel en café-restaurant. Het brede pand heeft

ofﬁciële trouwlokatie | high tea

op de verdieping zeven venstertraveeën. Op de verdieping is een

vergaderruimtes | appartementen

breed schilddak gebouwd. Boven de toegangsdeur bevindt zich een

catering | dineren

zogenaamde Vlaamse topgevel. Dit klokgeveltje is rijk voorzien van ornamenten, waaronder een afbeelding van een wildeman.

eten met de pot mee | lunchen

DROOM

zacht

SLAAP

lekker

IN 1 VAN ONZE 6 MOOIE APPARTEMENTEN DIE GESCHIKT ZIJN VOOR 1 TOT WEL 6 PERSONEN! IDEAAL VOOR GEZINNEN EN GROEPEN OF LEKKER RUIM VOOR JULLIE 2.

@SUNDAY Schulpen 6 8531 HR Lemmer 0514-560623 herbergdewildeman.nl

AG VAN DE MAAND IEDERE 1E ZOND IS TOEGANG T) 16U GRAT OBER T/M MAAR

(OKT

‘STRANDPLEZIER’ OF ‘BUSINESS AT THE BEACH’

Als een ware verrassing ligt in Makkum een paradijselijk oord verscholen. Een unieke locatie voor zomerse watersport en recreatie met legio mogelijkheden. Door de ligging direct aan het IJsselmeer, slechts gescheiden door een langgerekt zandstrand en een brede boulevard, waant u zich aan de Noordzeekust.

ECHTE GASTVRIJHEID IS EEN UITSTERVEND GOED! Zoet water voor de deur en het zilte water van de Waddenzee op 5 km afstand. Strand en ruime watersport mogelijkheden liggen binnen handbereik. Ook fiets en wandel mogelijkheden vindt u hier volop. Zowel voor particuliere gasten als

voor zakelijke gasten een heerlijke plek om te vertoeven. Of het nu gaat om een kop koffie, een lunch/diner, een vergadering een feestavond een bruiloft of een complete vakantie bij ons kunt u altijd terecht. Wij geloven dat je tegenwoordig op vele plekken goed kunt eten, maar dat de service tegenwoordig een groot verschil maakt.

www.uitgeverijpenn.nl

HET LAGE MIDDEN Het Lage Midden van het centrum van Fryslân wordt in de Friese taal Lege Midden genoemd. Het Friese woord leech kan zowel laaggelegen als het tegengestelde van vol betekenen. Overal zijn hier meren, plassen en poelen te vinden, bijna altijd wel verbonden door vaarten en sloten, en omgeven door dijken en dijkjes. Sneekermeer, Snitser Mar, Goaiingarypster poullen en Terkaplesterpuollen vormen een groot merencluster ten zuiden van de vroegere Middelzee.

Het dichtslibben van deze oude zeearm die tot Raerd in Fryslân binnendrong, zorgde vanaf zo’n duizend jaar geleden voor grote wateroverlast in het lage midden van de provincie. Een ingewikkeld samenstel van gemalen, molens, sluizen en sluisjes zorgt nu voor droge voeten. Bij extreme regenval en ongunstige wind is dat een enkele maal nog altijd kantjeboord. Plaatsen als Sneek, Akkrum, Grou en Earnewâld zijn nu voorname watersportcentra. Akkrum en Jirnsum liggen nauwelijks boven NAP. Het oude terpdorp Abbenwier niet ver van Oudeschouw enkele meters er boven.

Dwars door het hele gebied loopt het Prinses Margrietkanaal, de belangrijke transportader over water. De laaggelegen grond maakt alleen maar veehouderij mogelijk. Ontwatering zorgt voor aanhoudende inklink van de bodem. Het Lage Midden wordt lager en lager. Natuurreservaten, aangewezen in de eerste helft van de twintigste eeuw steken nu als eilanden boven het maaiveld uit.

Sneller nog dan de Kievit (Ljip) neemt de Grutto (Skries), de Kening van de Greide, af in aantal broedende paartjes.

Naast de Oude Venen in het oosten is ook het laagveen rerservaat De Deelen een markant natuurgebied.)

Van oorsprong liggen hier de kleurrijke weiden met Speenkruid, Boterbloem en Koekoeksbloem en nog meer bijzonder de blauwgraslanden, de bûtlânnen met bijzondere Zegge-soorten, Spaanse ruiter en Dotterbloem, waardoor Fryslân grote floristische faam verwierf. Deze uitgestrekte, open agrarische gebieden herbergden vanouds grote aantallen vogels. Een groot aantal steltlopers, ruiters en plevieren, die men samenvatte in de naam weidevogels, zocht in deze velden een broedplek. De aanwezigheid van enorme scharen broedende vogels in het voorjaar bracht velen rond Pasen naar de gebied van Zwette, Leppedijk en Slachte. Maar de tijden zijn veranderd. Ontwikkelingen hebben niet stilgestaan. Het proces van doorgaande ontwatering en biotoopverandering maakte dat Kemphaan en Watersnip intussen geheel zijn afgehaakt als broedvogel. Nu lijkt het ‘uitstapmoment’ gekomen voor de Grutto, de befaamde Kening fan ‘e greide. En wat niemand voor mogelijk hield, zelfs de Voorjaarsheraut Kievit, de allergrootste opportunist onder

deze groep van weidevogels, houdt het langzaamaan, als broedvogel, voor gezien. In de huidige tijd is het eerder de herfst dan het voorjaar het seizoen, dat nog de oude rijkdom van het Lege Midden aan weidevogels toont. Dat najaar is de periode dat vanuit noordelijke en noordoostelijke streken de instroom plaatsvindt van heerscharen aan Goudplevieren en Kieviten. Zij spreken geen Fries, maar Zweeds en Lets en Russisch. De eerste, de Wilsters, verblijven hier maar vrij kort. De enorme groepen van duizenden boskjende Kieviten echter blijven tot de vorst echt invalt en het foerageren op de bevroren ondergrond onmogelijk wordt. Beide soorten plevierachtigen gebruiken de grazige groene greiden als onmisbare stepping stone in hun jaarlijks cyclus van broeden en overwinteren. De Natuur heeft in het overgrote deel van dit gebied het onderspit In het voorjaar, maar vooral in de herfst verzamelen zich duizenden Kieviten (Ljippen) en Goudplevieren (Wilsters) in de lage greiden rond Aldeboarn..

Bij de planten die vroeger veel algemener in de bûtlannen voorkwamen hoorde zeker ook de fraaie Koekoeksbloem. gedolven. Sluipenderwijze krijgt het gebied een karakter van industriegebied. De eerste hoge windmolens hebben allang de vlakke horizon doorbroken. Het moet niet onmogelijk worden geacht dat de nieuwe plannen voor de bouw van windmolenclusters van enorme afmetingen doorgang vinden en bepalende nieuwe elementen worden in een gebied dat juist zijn charme krijgt door verre

horizonten en lage vlakke lijnen. De Natuur is in het grote gebied van de Lege Midden sterk teruggedrongen. Welbeschouwd tot op een oppervlakte van enkele vierkante kilometers reservaatgebied. Belangrijke zijn De Deelen, een gebied van rond 500 bunder, en De Alde Feanen met een oppervlakte van ruim 2300 hectare. Beide liggen in de oude middenloop van de rivier de Boorne of Koningsdiep. Tegelijk met de materiële stoffering van het agrarische gebied heeft ook de immateriële binding van mens en natuur aan omvang en betekenis sterk ingeboet. Waar de ljipaaisiker, oud en jong, in de uitgestrekte weilanden in de vorige eeuw tientallen jaren lang en in grote vrijheid zijn hart kon ophalen, daarmee liefde voor het gebied indrinkend en inzet voor bescherming als vanzelfsprekend werd gegenereerd, daar is op dit moment van die vanzelfsprekendheid van oude tijden geen sprake meer. De oude traditie van beperkt oogsten uit de natuur met een belangrijke spin off aan beschermingsinzet als meerwaarde is door foute, repressieve wetgeving op dit moment al geen schim meer van eertijds. Het aaisykjen is slechts

onderwerp van strijd geworden die tot in de rechtszaal wordt uitgevochten. Daarmee dreigt een waardevol tegenkoppelingsmechanisme ten gunste van de Natuur te verdwijnen. Het nadelige effect op de Natuur van dit verlies van een oude verbondenheid, voor dit moment, maar ook op de veel langere termijn, valt niet in cijfers uit te drukken. Tekst en foto’s Sake P. Roodbergen

De Dotterbloem (Djerreblom = dooierbloem) blijft een sieraad van het Lege Midden. Hier en daar in een onderwal ziet men de mooie gele bloei.

www.uitgeverijpenn.nl

‘EVEN EEN KRABBELTSJE MAKEN’ SJOERD ANDRINGA TEKENDE FRYSLÂN POËTISCH ‘Even een krabbeltsje maken’ zei Sjoerd Andringa, als hij iets bijzonders had gezien. Zoon Frans herinnert het zich nog. Zo’n ‘krabbeltsje’ werd geregeld een prachtige tekening. Of, nog mooier, een aquarel. Minstens dertienhonderd aquarellen heeft Sjoerd Andringa (Sint Anne, 1921) gemaakt. Omdat hij al in 1942 een flinke productie had en tot in 1998 doorging, geeft zijn werk een prachtige indruk van landschappelijke veranderingen die zich in die halve eeuw in Fryslân hebben voorgedaan. Frans en Gert Elzinga stelden er een dubbelexpositie van samen. Deze is nog tot eind maart bij Tresoar (Fryslân) en Historisch Centrum Leeuwarden te bezichtigen. Schoonzoon Rienk Terpstra maakte een royaal geïllustreerd begeleidend boek: ‘Sjoerd Andringa, Een poëtisch beeld van Fryslân’. Het is goed geschreven en mooi vormgegeven door GertJan Slagter. De prijs, € 19,90, is bij zo veel kwaliteit uitermate fair.

Heer met vaste hand Oudere lezers van het Friesch Dagblad kennen zijn foto’s. Bijna alle Friezen van boven de dertig hebben hem

meermalen in actie gezien. Sjoerd Andringa was namelijk fotograaf, eerst voor een eigen persbureau en vanaf 1975 in vaste dienst bij het FD. Een gewone fotograaf was hij niet. Hij was een heer: in kleding, stijl, manier van praten. Zelfs als hij met gezwinde pas liep, was dat te herkennen. Hij bewoog zich altijd snel, efficiënt: Sjoerd Andringa had geen tijd om

te verlummelen. Want er moest voor zijn krant heel veel gefotografeerd worden. Daarom reden hij en later zijn zoon Frans ook snel door het verkeer. Eerst op een motor, later in een sportwagen. Dat accentueerde Sjoerds verschijning, die zich aan elke poging tot sociale stratificatie onttrok. Daar kwam nog bij dat zijn kapsel doorgaans nogal artistiek was. Zijn tekeningen zijn sfeervol en vaak uiterst gedetailleerd. Een enkele keer wringt er iets in het perspectief of een ander detail (de aanhechting van een touwtje aan de mast bijvoorbeeld, een voorbijganger, een koe). Maar meestal is Andringa zó trefzeker, dat men bijna niet kan geloven dat dezelfde man fotograaf was. Hij tekende van alles. Straatbeelden in Friese steden, Leeuwarden vooral. Merkwaardig volk, als ‘skipkemeensen’ of woonwagenbewoners. Een serie oude Friese boerderijen tekende hij in opdracht van de toen fuserende CBTB in de vroege jaren negentig. De meeste zijn daarna ingrijpend verbouwd, overschaduwd door een ligboxenstal of opgeruimd. In de Tweede Wereldoorlog, toen

hij mét een pas behaalde LO-akte tekenen moest onderduiken, legde hij bijzondere plekjes vast. Dat werk, niet zelden sfeervol ingekleurd, behoort tot het mooiste dat in die periode in deze provincie is gemaakt. Met een aantal van zulke werken betaalde hij voor de kost en inwoning op een onderduikadres.

Prachtige kleuren Zijn tekenwerk was bijzonder, maar een werkelijk begenadigd kunstenaar was Sjoerd Andringa in zijn aquarellen. De door hem gekozen kleuren getuigen van grote vitaliteit. En de techniek van in elkaar overlopende kleuren geeft aan zijn werk een uniek transparant tintje. Het opmerkelijke is dat hij in zijn lange leven niets aan vitaliteit inboette. Een aquarel uit 1998, toen hij de tachtig al naderde, is net zo krachtig en fel geschilderd als een mooie prent uit 1982 of 1942. Het scherpe ook is er altijd geweest, de overtuiging en de vaste hand. Sjoerd Andringa was op zijn best als hij zijn onderwerp zelf kon kiezen.

Herfstimpressies, veelkleurige tentjes op een camping, indrukken van het Bos van Ypey: dan lijkt het net zo’n expressionist als grote Friese landschapsschilders als Klaas Koopmans. Hij kende de Van der Sloten en Abe Gerlsma; toch had en behield hij zijn eigen stijl. Het is bewonderenswaardig hoe hij dit volhield ondanks de druk van een stressvolle baan, een gezin met elf kinderen en zware slagen die hij en zijn vrouw Gré Zwarts in gezinsverband moesten opvangen. In 1974 kwam zijn dochter Hanneke om het leven bij een verkeersongeluk.

Galerie/atelier ‘t Lamberthûs Eewal 90 8911 GV Leeuwarden 058-2501099 06-53416777 www.bebmulder.nl

Negen jaar later kwamen zijn zonen Jaap en Antony bij een zeilongeval op de Snitser Mar door verdrinking in koud water om het leven. De commissaris der koningin Hans Wiegel was toen een van de eersten die een geschreven condoleance bij hem liet bezorgen. Dezelfde, inmiddels ook al weer 32 jaar ouder, opende op zondag 11 januari de exposities in Leeuwarden. Sjoerd Andringa zal daar het meeste niet van hebben meegekregen, want op de lange weg naar de honderd laten functies hem in de steek. Des te waardevoller is de herinnering aan deze bijzondere man. Hij fotografeerde niet alleen raak en scherp, maar tekende ook poëtisch. Dat dat wat anders is dan romantisch, kan iedereen zelf vaststellen die zich het mooie boek van Rienk Terpstra aanschaft.

www.uitgeverijpenn.nl

Zeilmakerij Rolf de Jong Singel 16 9001 XP Grou Tel. 06 – 81133883

IRIS > Anders Mooi De zomerexpositie 2015 start op Eerste Paasdag 5 april. Werk van negen gerenommeerde kunstenaars uit Nederland en België. Keramiek, brons, schilderijen, glas en staal. De galerie is de hele zomer elke zaterdag , zondag en op feestdagen van 16.00 tot 20.00 uur geopend. Een bezoek aan de galerie is meer dan kunst kijken alleen. De expositie vindt plaats in een historische woning aan de Iewal in Woudsend en de bijbehorende grote tuin. Een bijzondere galerie, waarin vriendelijkheid en openheid de sfeer bepalen. Eigenaresse Iris ten Cate: ‘Ik wil kunst graag dichtbij mensen brengen. Mijn bewondering en enthousiasme delen met anderen’. www.irisandersmooi.nl. Volg ons ook op Facebook en Twitter

Galerie IRIS >Anders Mooi Iewal 26, 8551 PT Woudsend

w w w. r o l f z e i l m a k e r i j . n l Andries Planting Tegelzetbedrijf Doraweg 12 8531 PW Lemmer mail: info@andriesplanting.nl mob: 0653133124

KRIMP ALS ‘KROECHTHEATER’ ‘TWAHÛNDERT KEAR, NET FAKER’

De cirkel is weer rond. Na ‘Katarsis’en ‘Kredo’ is nu ook ‘Krimp’ tweehonderd keer gespeeld. Daarom is schrijver-zanger-schilder Gerrit Breteler bijna klaar met zijn vierde theaterstuk voor Anke Bijlsma en Gerrit Haaksma. Zij spelen samen met gemak tien rollen op één avond en het succes is nog lang niet uitgewerkt. Maar: ‘twahûndert kear, net faker’ is een goed uitgangspunt. Alles zit in ‘Krimp’ van het gezelschapje Achmea Culpa: humor, sentiment, woede. Lappen tekst zijn op rijm, dat onthoudt beter, het valt amper op. De ultrakorte titel is toch omineus, maar de verhaallijnen zijn flinterdun en er wordt hevig geschmierd. Hindert niks. Het spel is

‘Gerryt stjoerde in bline de seal út om my te sykjen’ heftige interactie met het publiek, in een weergaloos tempo en met felle afwisseling. Dat sleept de mensen mee. Lachen, gieren, brullen: soms om niks, net zo vaak om een goed bedachte grap. Cabaretier JanJaap van der Wal heeft als regisseur duidelijk zijn sporen achtergelaten: er mag

best overdreven worden. Maar de grote meester is toch de schrijver Gerrit Breteler. En die twee acteurs natuurlijk.

Schateren en snikken Het concept is bijzonder: ‘kroechtheater’ speelt in de kroeg. Het publiek zit rond een bar, waar twee spelers alles laten gebeuren. Omdat ze in en uit hollen, lijken het er tien te zijn. Speciale helpers zorgen voor razendsnelle verkleedpartijen. De personages hebben ook nog eens allemaal met elkaar te maken, zodat er iets van een clou in het stuk kan zitten. Dat je die een kwartier van tevoren aan ziet komen, hindert niet. En ook niet dat het dan zó sentimenteel wordt dat de helft van de zaal zit te snikken bij de gezongen Friese evergreen. Lekker toch, als je net geschaterd hebt.

Eén tip: ga niet met décolleté vooraan zitten. Gerrit loert tussen je borsten Het stuk gaat over de tragiek van Fryslân. Het kleine waar we groot in zijn, individueel en collectief. En het grote, noem maar de seksualiteit, waar we zo bekrompen mee omgaan. Het gaat ook over misplaatste pretenties van ‘Hollanders’ die altijd door bestuurders worden ingevlogen om ons naar een hoger niveau te helpen. En over liefde, echtheid en communicatie, maar dat merk je amper. Een tip: ga niet vooraan zitten. Vaste bezoekers -sommigen zijn al vier keer geweest- weten dat Gerrit in décolleté’s naar beneden gluurt en opmerkingen maakt over wat hij ziet. Zoals hij ook commentaar levert op een kale kop van een kerel en op een dom uiterlijk (heeft in principe iedereen). Kan dat zomaar, je kunt toch vanwege kanker een chemokuur hebben? ‘Gerryt kin him in soad permiteare’, zegt Anke. ‘Hy hat al in kear in bline de seal útstjoerd om my te sykjen.’

KRIMP

STIFTING ACHMEA CULPA

Dat ze het vólhouden. Een hele avond declameren, schreeuwen, jammeren en lachen. En dat in een wervelend tempo. ‘Wy hawwe les hân fan in logopedist’, zegt actrice Anke Bylsma. Maar ze geeft toe: het is een topprestatie. En élke avond een daverend succes.

teater yn de kroech foar ynformaasje www.achmeaculpa.nl

Niemand neemt hem dat kwalijk. Multifunctionele centra, dorpshuizen en dorpscafé’s hebben het er ook veel te goed mee. Want de zaal zit altijd bomvol.

Overal welkom ‘Krimp’ is nu overal gespeeld. Van ver boven Dokkum tot bij Lemmer, in nieuwe steden in de polders buiten Fryslân en oude dorpen op de Friese klei. Iedereen herkent wel iets van het krimpprobleem. De meesten vinden het prachtig. Een enkeling vindt het gebodene grof, want de Heer wordt een paar keer aangeroepen. Dat is wel functioneel, maar toch…. Wat dat betreft is er sinds Tsjibbe Gearts en Waling-om (de jaren zestig, zeventig van de negentiende eeuw) niet zo veel veranderd. Wél veranderd zijn de omgangsvormen. Mensen in het publiek worden recht in hun gezicht aangesproken en naar voren gehaald. Dat vinden ze pijnlijk of prachtig, en anders hun buren wel. Daarom komt er snel een vervolg op Krimp. De eerste boekingen zijn er al, terwijl nog niemand iets heeft gezien. Bij deze ploeg komt het goed, mogen we na drie successtory’s wel aannemen.

www.uitgeverijpenn.nl

ARTIESTENBEURS EN STERRENGALA Zaterdag 2 mei 2015 in ‘t Haske te Joure

•half twee tot zes: ARTIESTENBEURS •half acht tot elf: GROOT STERRENGALA De beurs met 25 stands is gratis voor feestplanners, organisatoren en bestuurders van verenigingen en bedrijven. De entree voor het Groot Sterrengala is 12,50 in de voorverkoop en 15 euro aan de zaal. Bestellen via www.friezenopdeplanken.nl.

`zcxvcbv

Fryslân barst van het talent! En nog nooit was er zoveel op één plek! Voor u de unieke kans te horen, te zien en te boeken.

•Acteren •Presenteren en musiceren •Zingen •Goochelen en acrobatiek

Twaalf troubadours en singer-songwriters, tien bands, vier duo’s, zes combo’s, drie entertainers, een goochelaar en twee presentatoren… Plusminus, want er komt nog meer bij.

Kom anders voor Clara Rullmann, Jannie Brandsma, Johannes Rypma of Teake Stoker. Of ga naar Henk Kuyper, Hein Jaap Hilarides, Bruno Rummler, Mike Wever en Griet Wiersma. Verder verwachten we optredens

Met Inez Timmer, In the Mix, Sânman & Sikke, Downtown Live en Stageline. Met de Top 100 band Freeway, DJ Erik K., Bauke van der Woude en Cambell Forbes. Ella & Her man komt , en Kevin & André, Nanne en Ankie, Sjoerd en Sieberein. En wat dacht u van: To Go Lucky, Rob du Jardin, Klún en Knoffelhakke, Wietske Laverman, Joop Magic?

van Dixie Doodle, Tjeerd Abma en Die Twa. En wat zeggen ze, komt Elvis Presley ook?

Speeddaten U krijgt ruim de gelegenheid om te speeddaten met artiesten, acteurs en entertainers zoals Gerrit Breteler,

Johannes Rypma, Jaap Louwes en Die Twa. Scoor de mooiste selfies en de meeste handtekeningen, met je favoriete artiest. Artiesten vertellen over nieuwe shows. In het speed-date café kunt u ongedwongen met artiesten, bands, dj’s en acts de ideeën voor uw volgende feest doorspreken en regelen.

Chantal Prins Image & Styling is aanwezig en verrast artiesten en bezoekers met een speedcoach sessie. Chantal is coach in uiterlijke presentatie en geeft je op een leuke en inspirerende manier persoonlijk advies. Ook zijn er workshops over Social Media door Gerard Duursma en over de werking van muziek door Gerben Gerbrandij. Standhouders informeren u uitgebreid over licht, geluid en beveiliging. Zaken als decoraties, feestkleding, draaimolens, springkussens alles kan geregeld op de beurs. Ook voor de beginnende artiest is het daarom een interessante beurs vol informatie en workshops. Vanaf vier uur ‘s middags is deze beurs open voor publiek.

Groot sterrengala Publiek is welkom bij het grote sterrengala. Twaalfhonderd mannen en vrouwen kunnen makkelijk een plekje vinden in de drie grote en de vijf kleine zalen van ’t Haske.

FRIEZEN OP DE PLANKEN Kaartverkoop: LIVE

FRIEZEN OP DE PLANKEN LIVE

van half acht tot elf uur. Swingend in de grote zaal of gezellig in het Fryske talentencafé. Om half acht ‘s avonds opent ‘t Haske de deuren voor dit prachtige feest. Het begint buiten al. Binnen zijn er optredens op drie locaties . Troubadours, DJ’s, Theater, bands: veertig artiesten vormen een waterval van talent. Nog nooit waren er zoveel sterren bijeen op één avond. Een zeer gevarieerd programma met topamusement voor 8 tot 80+.

N.B. GV Stage Equipment levert maatwerk met licht en geluid.

Online via de www.friezenopdeplanken.nl Voorverkoop €12.50 p.p Aan de kassa €15.- p.p. Kinderen tot 8 jaar gratis (onder begeleiding van een volwassene) Kijk op www.friezenopdeplanken.nl en www.frieslandagenda.nl en op de Facebook pagina van Friezen op de planken en FrieslandAgenda voor meer informatie Wij hopen van harte u te mogen verwelkomen op 2 mei a.s.

Zaterdag 2 mei 2015 in ‘t Haske te Joure aanvang 19:30 uur www.uitgeverijpenn.nl

samen werken.

samen werken en samen vooruit In de nieuwe fusiegemeente De Friese Meren houden we er met elkaar de vaart in. Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defriesemeren.nl

www.defriesemeren.nl

137723-1-FUS-210x297FC.indd 1

15-04-13 14:18