Mei 2015 Losse nummers: â‚Ź 2,50
Mei 2015
MARKANT
Met praam en snik de wereld in DĂŠ dag, Joure en 50 artiesten Middeleeuwse Skyline kerken Willem Barentsz opnieuw ontdekt Altijd wat te doen met frieslandagenda.nl FM15-2.indd 1
23-04-15 22:57
Ruim 40 scootmobielen op voorraad!
Kom langs voor een gratis proefrit!
Mobiliteit die bij ú past! Een scootmobiel is een perfect hulpmiddel om mobiel te blijven. Belangrijk is wel, dat u een scootmobiel kiest die bij u past. Als ervaren specialist kan Scootmobiel Sint Nyk u hierin als geen ander adviseren. Op een eerlijke en nuchtere manier bespreken we uw wensen en dankzij ons ruime assortiment vindt u altijd een scootmobiel naar uw smaak. Als vanzelfsprekend zorgen wij er daarna ook voor dat u veilig en
vertrouwd de weg op kunt. Wij vinden dat een scootmobiel comfortabel moet zijn, mét een moderne uitstraling. Daarom kiezen wij voor het merk Heartway: scootmobielen die een optimaal comfort combineren met een vlot design. Dankzij rechtstreekse inkoop bij de fabrikant kunnen we deze hoge kwaliteit tegen een zeer aantrekkelijke prijs leveren. Kom eens langs om vrijblijvend alle mogelijkheden uit te proberen!
Accessoires
Lease en huur
Met een ruime keus in accessoires kunt u uw scootmobiel helemaal op maat maken.
Huren of lease is bij ons eveneens mogelijk. Verder ruim keus uit tweedehands modellen.
Brochure aanvragen?
Demonstratie thuis?
Wilt u meer weten over alle mogelijkheden? Vraag de gratis brochure aan!
Kunt u niet naar onze showroom komen? Wij komen graag bij u thuis voor een demonstratie.
Accuspecialist
Onderhoud en service
Optimale vrijheid: voor elke wens en elk verbruik hebben wij de juiste accu!
Ook voor reparaties en onderhoud. En met onze pechhulp geen vervelende verrassingen!
Kwaliteit in mobiliteit!
Tsjukemarwei 6c • 8521 NA Sint Nicolaasga • 0513-419669 / 06-23565843 info@scootmobiel-stnyk.nl • www.scootmobiel-stnyk.nl
2 FM15-2.indd 2
23-04-15 22:57
MEI 2015 Us Kulturele Haadstêd Stel dat ze de begroting níet rond krijgen van de Kulturele Haadstêd. Is dat dan erg? Welnee. Ze krijgen de begroting natuurlijk niet rond. Never. Wie begint met 45.000 loonkosten en vrijwel zonder sponsoring, kiest voor de brede weg. Waar die naar toe leidt, weten rechtzinnigen. Rechtschapenen kiezen voor de smalle weg. Daar is geen drank en kermis en geen directeurssalaris, maar wel psalmgezang en sobere levensvreugd. Daar is ook ‘mienskip’. Leuk hoe Ferd Crone dat zegt, met ondeugende fonkeloogjes. Want het betekent letterlijk Gemeenschap, in ieder opzicht. En dat hebben we ook genoeg op de smalle weg, kijk maar eens rond in Driezum. Zonder 79 miljoen kunnen we best een super cultureel feest bouwen. Kijk maar in dit blad. Zó veel artiesten, en ze kosten niet eens zo veel. En ze houden allemaal van elkaar, meer dan de ingevlogen multimiljonairs waar eerst op was gerekend. Hou het maar bescheiden, op z’n Cambuurs. Dan is het echt ús kulturele haadstêd.
Klaas Jansma
Inhoud 4 Wat moeten Tineke en Doeke met ‘Gurbe’? Kijken hoe je met de kruk start. Schlagers zingen in een grote
FM15-2.indd 3
6 De Willem Barentsz is genoemd naar een icoon uit ons maritieme verleden. Het schip is zelf al zo antiek, dat er een replica van is gebouwd. Dat maakt in Harlingen een herrijzenis door. Een fraai staaltje van scheepsrestauratiekunst.
8 WSV De Zevenwolden in Lemmer bestaat 150 jaar en organiseert 148 jaar wedstrijden . Met aken en ‘vrachten beurtschepen’ is de organisatie groot geworden. Maar het roemruchte ‘Lemmer Ahoy’ is pas sinds 1983 een traditie. Vijfenzestig grote jongens worden weer verwacht tussen Hemelvaartsdag en weekend.
13 Op 2 mei 2015 begint een nieuw tijdperk voor Friese artiesten. Zij manifesteren zich tijdens de eerste editie van de beurs ‘Friezen op de Planken Live’. Deze is in ’t Haske in Joure. In deze Fryslân Markant een compleet overzicht van deelnemers en sponsoren.
23 Zeilen met Friese pramen is een feest. Steeds meer liefhebbers ontdekken het. Insiders weten dat er wel twee Friese kampioenschappen worden georganiseerd: voor authentieke oude Fryske boerepreammen, en voor nieuwe zeilpramen in hun eenheidsklasse.
28 De Waddenzee wordt van alle kanten bedreigd. Toch is dit stukje Werelderfgoed ons mooiste landschap. Dat is mede te danken aan de Landelijke Vereniging tot Behoud van de Waddenzee. Die viert zijn 50-jarig bestaan. 33 45 jaar zorgt de Stichting Alde Fryske Tsjerken voor behoud en herbestemming van 45 kerken in Fryslân. Bijzonder werk, want oude kerken bepalen de ‘skyline’ van het Friese landschap.
14 De eerste brochure met Friese Artiesten kwam in december 2014 uit. Dit is de tweede, weer met een overzicht van zangers, musici, entertainers. Op een serie pagina’s presenteren zij zich.
Acquisitie en ondersteuning Eddie Ferbeek, George Sietsma, Milja Roosjen Drukwerk Veldhuis Media BV (foto) Redactie: Klaas Jansma, Martsje de Jong, Milja Roosjen Vormgeving Kees Klip, Peter de Boer
NB: Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden overgenomen.
www.uitgeverijpenn.nl
Colofon
Fryslân Markant is een uitgave van Uitgeverij PENN.nl Postbus 633 8901 BK Leeuwarden Tel 058 284 94 10 Fax 058 212 94 36 www.uitgeverijpenn.nl www.skutsje.nl www.frieslandagenda.nl
boot heeft ook wel wat. En anders land je snikkend bij de Liphúster sluis, wie weet wie je daar tegen komt.
3
23-04-15 22:57
VOEDSEL VOOR DE WERELD DOEKE OOSTERBAAN, GURBE EN DE LISTER
De snik en turf
De praam ‘Gurbe’ is vooral hobby voor hem en zijn vrouw Tineke van der Wal. De 50-jarige Doeke Oosterbaan uit Terkaple is professioneel én als persoon gegrepen door het wereldvoedselprobleem. Dáár doet hij wat aan. Met zijn éénmansbedrijf in landbouwtechnologie levert de geboren en getogen Bilker oplossingen voor een scala van problemen. Dat kan varië-
ren van het creëren van een goede bodem voor specifieke aardappelrassen in Latijns-Amerika tót passende productie van massa’s kippenvoer. Het gaat bij dat laatste om veel meer dan calorische waarde, vitaminen en mineralen. ‘Als het om tien of twintig kippen gaat, is alles nog te overzien. Maar als je dagelijks 150.000 kippen moet voeren, worden andere eisen gesteld.’ ‘Voedsel is myn ding’, zegt Doeke.
‘Swaentsje’ heet de Friese snik van Remco Visser. Gebouwd in 1913 voor klein aardappelvervoer bij vakman Klaas Draaisma in Franeker vervoert ze nu gasten. Het zeilscheepje ligt aan de Turfhoeke onder Gorredijk. ‘Snik’ is oud-germaans voor hoek. Zo is Sneek aan zijn naam gekomen, Snikzwaag én wel drie Snakkerbuorrens. De Snik is een praamachtig platbodemtype met een scherpe voorkant. Daar mee te varen is een feest. Het gaat rustig en beheerst en toch is duidelijk merkbaar dat een scheepje als dit een flinke ‘pûster’ kan doorstaan. Remco Visser is de trotse eigenaar. Maar omdat hij grote vaarten doet met de keenaak Alida en de klipper Suydersee, ligt ‘Swaentsje’ meestal bij Hessel en Maaike aan de ‘Turfhoeke’. Vandaar is een prachtige tocht te maken over de Opsterlandse Compagnonsvaart tot bij de sluis van Lippenhuizen.
Hij praat Bildts, zegt hij, totdat hij heel Terkaple tot die prachtige stoere taal heeft bekeerd. Dat valt niet mee, want aan de oostkant van de Snitser Mar strijden Fries en Nederlands nog met elkaar. En daar zit dan zo’n Bilkert tussen. Maar de herinneringen aan de Ouwedyk zijn hem te dierbaar om daar afstand van te doen.
Met Lister en Brevo De ‘Gurbe’ vaart een paar keer per jaar met relaties en af en toe met een clubje kennissen van het dorp, of vrienden. Het is een belevenis, zo’n oude praam met een lekker tuffende ‘Lister’ uit de jaren veertig. De bijzondere keerkoppeling is helemaal een sensatie voor de liefhebbers, die is van het systeem Brevo, ook al lang antiek. ‘Ik mot ‘m met de kruk starte’, zegt Doeke. Natuurlijk, een electrische startmotor en gedoe met accu’s past hier niet bij. De praam maakt deel uit van een nieuwe onderneming, de VOF Jachthaven Terkaple. Dat die aan de
4 FM15-2.indd 4
23-04-15 22:57
noordwestkant van het dorp gegraven kan worden, heeft direct te maken met de prehistorie. Toen kwamen hier namelijk jagers-verzamelaars langs, die ter plekke vuurstenen gereedschappen maakten. Zo’n locatie wordt vele duizenden jaren later zo goed beschermd, dat nieuwbouw of graafwerk uitgesloten is. Maar eromheen graven kan wel. En zo komt de nieuwe, kleinschalige jachthaven tot stand. De leveranciers van hoogwaardige technologie vormen een klein wereldje. Ze zijn in Fryslân, het mekka toch van poterteelt en zuivelindustrie, goed vertegenwoordigd. Doeke kent de mooie bedrijven van Bijlsma in Franeker en WIFO-Anema BV in Ferwert, met afzet van speciale machines tot in Thailand en Mexico.
Veertig gasten in één boot Een tochtje naar Allingawier, even een borreltje bij Aldfaers Erf en terug. Er zijn mensen die dat prachtig vinden, zeker als de 82-jarige Bonnie Rienstra erbij vertelt. Maar ‘taxivaarder’ René van der Bles uit Makkum, schipper van de Loïs, heeft veel meer troeven. Een jaar of dertien zit Van der Bles
al in de rondvaardij. Zijn vaartuig is een oude rondvaartboot uit Breda, waar veertig mensen een plekje in kunnen vinden. Toeristen varen graag een tochtje door de rustieke sloten en vaarten rond Makkum. Dat geldt zeker voor de ‘opstappers’, die dinsdag- en donderdagmiddag klaar staan op de Turfmarkt. De Stichting van Van der Bles draait vooral op boekingen van feestelijke gezelschappen, vrienden of families. Zij stellen het zeer op prijs dat hun een ‘themavaart’ wordt geboden, bijvoorbeeld Hollandse meezingers of Duitse Schlagers. Karaoke is ook nog
altijd zeer geliefd, én ‘klassiek’. Dat laatste past zeker in het eeuwenoude cultuurlandschap in westelijk Wûnseradiel. Uitgangspunt is een vaart van twee uren, met ‘een bakje en een borrel’, in Allingawier of onderweg ‘yn ‘e reiden’. Daar zijn de mensen enthousiast over.
www.praamterkaple.nl www.preamke.nl www.ayay.nl Meer over Fryske Boerepreammen, Nije Sylpreammen en praamvaren in Fryslan op de pagina’s 23 t/m 27.
IN EEN OUDE MELKSNIK In de ploegendienst bij Lypack in Leeuwarden maakt Wiebe de Vries uit Ferwert babyvoeding. Dat is zijn voornaamste broodwinning. De vrije tijd benutten hij en zijn vrouw om gasten in een oude melksnik rond te varen tussen Leeuwarden en Dokkum.
Het vaargebied van de oude melkvaardersschuit is een beroemd stukje Elfstedenroute. Onderweg bezoek je illustere plaatsen als Burdaard en Bartlehiem. Desgewenst vaar je onder het bruggetje door, waar duizenden tegeltjes met portretten van deelnemers zijn ingemetseld. Het rondvaren met fleurige mensen uit wijde omgeving is een mooie hobby, zegt De Vries. Daar een bedrijf van te maken, was een leuke uitdaging. De Vries pakt het dit jaar professioneel aan. De vlet ligt er spic en span, mooi geverfd bij. Behalve een eigen web-
site heeft het rondvaartbedrijfje van Wiebe en Renny de Vries ook een inschrijfnummer van de Kamer van Koophandel. De Vries zelf beschikt over de vaarbewijzen 1 en 2, zodat hij vertrouwd het water op kan.
Melkbussen of gasten De Vries vaart met een bescheiden snikje van 9 meter lang en 2,65m breed, herkomst onbekend. Vroeger kon je er precies honderd melkbussen van dertig liter mee vervoeren. Mogelijk komt de antieke melkvaarder uit Holland, maar vroeger voeren ze ook overal in het Friese waterland. Het voordeel van de geringe afmetingen is dat je overal kunt komen. Ook dwars door Dokkum, tot in de kleinste grachtjes. Echtgenote Renny de Vries-Van der Meulen, die dan ook de catering verzorgt, weet als oud-Burdaardse genoeg van de omgeving om boeiende verhalen te vertellen. Er kunnen twaalf personen mee.
Sommigen geven zich per groep op, anderen komen individueel. Behalve de prachtige omgeving van de eeuwenoude Dokkumer Ie ervaren zij de bijzondere sensatie van het varen in een schuit met een laag vrijboord. De 2-cilinder Listermotor, later ingebouwd, werkt sfeerverhogend. www.praamvarendevries.nl
www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 5
5 23-04-15 22:57
EXPEDITIESCHIP WILLEM BARENTSZ HERBOUW IN HARLINGEN Er is weer leven aan de Willemskade in Harlingen. Het havengebied dat in het verleden gonsde van bedrijvigheid, lag er door het verdwijnen van industrie en de bouw van de keermuur die de stad afsloot van de waterkant, een tijdlang verweesd bij. Nu klinkt er opnieuw het dreunen van mokers en zingen van zagen. Het rumoer is afkomstig van een kleine werf waar het schip wordt nagebouwd van Willem Barentsz, de zeevaarder die geschiedenis schreef met de heroïsche tocht om de Noord en de overwintering op Nova Zembla. In het najaar van 2010 werd de herbouw feestelijk ingeluid met de kiellegging op een zanderig veldje dat toen onmogelijk nog de naam ‘werf’ kon dragen. In de jaren daarna werd de bouwplaats overdekt en kwam er een bezoekerscentrum.
Bouwers zonder ervaring Het plan voor het bouwen van een kopie van Barentsz’ schip ontstond tijdens een ontmoeting van Gerald de Weerdt, toen nog conservator van het museum ’t Behouden Huys op Terschelling, en Koos Westra, werktuig-
Foto: Joachim de Ruijter www.joachimderuijter.nl bouwkundig ingenieur. Zij vonden elkaar in hun gemeenschappelijke geestdrift voor ‘Barentsz’. Al gauw ontsproot het plan om diens schip na te bouwen. De initiatiefnemers gingen ervan uit dat ze voor de bouw professionele krachten konden aantrekken. Door de crisis kwamen er echter niet de subsidies binnen waarop was gehoopt. Noodgedwongen zochten De Weerdt en Westra een oplossing in het inschakelen van vrijwilligers. Tientallen liefhebbers meldden zich aan, veelal gepensioneerd en vaak zonder enige
ervaring in scheepsbouw. Wat hen aantrekt in het project, is de bijzondere sfeer, een nieuwe uitdaging, en vooral het samen bouwen aan het Barentsz’ schip, een bijzonder schip uit de glorietijd van ons land als zeevarende natie.
Hollandse methode Intussen is de bouw van de Barentsz het vierde jaar ingegaan. De contouren van het schip met zijn markante, puntig oplopende achtersteven worden steeds duidelijker zichtbaar. De bovenste stutten reiken al bijna tot
6 FM15-2.indd 6
23-04-15 22:57
aan de overkapping. Voor De Weerdt is niet alleen het product, maar ook het proces belangrijk - daarmee hoopt hij een nog duidelijker inzicht te krijgen in hoe de bouw vroeger in elkaar stak. Opdracht is daarom het schip zoveel mogelijk op de manier van toen, volgens de Hollandse methode uit de zestiende eeuw, te bouwen. Dit betekent dat van het onderschip eerst de huidgangen worden aangebracht, en dat pas daarna de spantdelen worden ingebouwd. Net andersom gaat het vanaf het eerste dek, de overloop die vorig jaar gereedkwam. Momenteel zijn de bouwers bezig met het plaatsen van de bovenste spantstukken waaraan later de romp wordt bevestigd. In Barentsz’ tijd werkten honderden mensen aan een schip dat al na een half jaar te water werd gelaten. Dat tempo wordt nu niet gehaald, bij lange na niet. Toch kon De Weerdt onlangs melden dat de romp voor driekwart klaar is. Als alles meezit, kan het schip in 2016 de haven in voor de verdere afbouw.
Tekst en foto’s: Jan de Jager (medewerker Barentsz-project) Illustraties: Gerald De Weerdt (reconstructie Barentszschip) en Gerrit de Veer (uit het dagboek Nova Zembla)
Jan Kieftenburg startte begin jaren 90 een kleinschalige zagerij voor eigen gebruik.Zijn eerdere bedrijf, Boomrooierij Kieftenburg BV zou zorgen voor een constante aanvoer van inlandse bomen. Als eerste werd een horizontale blokzaag uit 1933 aangeschaft. Snel daarna kwam Kieftenburg er achter dat boomzagen een vak is, waarvoor specifieke kennis en vaardigheden benodigd zijn. Zo ook voor het zetten en slijpen van de zaagbladen. Enige jaren later werd er een slijpmachine aangeschaft om semi-automatisch zaagbladen te kunnen slijpen. Eind jaren 90 kreeg Jan het te druk met de boomrooierij. Henk Zwering werd alle kennis van bomen, houteigenschappen, houttoepassingen, en de zaagmachine overgedragen. In 1999 nam Zwering als Houtzagerij & Houthandel ‘DE ZeeWERING’ over.
www.dewillembarentsz.nl
Voor inlichtingen en contact: E: info@dewillembarentsz.nl W: www.dewillembarentsz.nl T: tel. 06-10717179
Ondertussen is het machinepark uitgebreid met een formaatzaag, een vlakbank, een Vandiktebank, een bandzaag en een afzuiginstallatie. Verder is een ‘droogloods’ ingericht waar het gezaagde hout op natuurlijke wijze kan drogen. Medio oktober 2012 werd DE ZeeWEERING door Frans van de Woude gepolst om iets te betekenen voor stichting Expeditieschip Willem Barentsz. In december van dat jaar zijn enkele krommers geselecteerd m.b.v. een mal om te beoordelen of de gewenste eiken onderdelen uit de stam gezaagd kunnen worden. Onder toeziend oog van Gerald de Weerdt en Frans van der Woude werden ook de eerste 2 Oplangers gezaagd. Later dat jaar arriveerde een vrachtwagen met rechte stammen, voor de dekbalken. www.dezeewering.nl
www.kieftenburg.nl
www.deboer-degroot.nl www.harlinger.nl
www.houtcompagnie.nl www.visserafvalverwerking.nl www.hoogwerken.nl
www.harlingenboeit.nl www.hovharlingen.nl
www.ktf-harlingen.nl
www.metabo.nl
www.horselenberg.nl
www.dezeewering.nl
www.mannenvanstaal.nl
www.hotelzeezicht.nl
www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 7
7 23-04-15 22:57
SKÛTSJES WEER NAAR K REPRISE ONDANKS GROOT VERLIES IN 2014
Knoestig in de VIP tent
Dat het niet uit de losse pols georganiseerd kan worden, weet de Rotterdamse duvelstoejager van ‘Skûtsjesilen Holland’ Melanie Post inmiddels. Rosalie Brundel had nog zó gewaarschuwd. Nu, veel ervaring rijker en tienduizenden euro’s armer, gaat de Rotterdamse club voor een reprise. Het aanvragen van de vergunning was vorig jaar een avontuur op zich. In Rotterdam is al eens bij de start van de Tour de France een helikopter
gecrasht, met dodelijke gevolgen. Zodoende wordt daar niet lichtvaardig over nieuwe evenementen gedaan. Veel dingen verliepen vorig jaar stroever dan verwacht, erkent Melanie Post van de stichting Wind in de Zeilen. Nu gaat het vlotter. Met een goed gevoel leeft ze naar de zeildagen 27, 28 en 29 mei toe. Er zijn weer, net als vorig jaar, tien Friese skûtsjes gecharterd. En de wedstrijdorganisatie onder leiding van het Gaastmeerder echtpaar Rosalie Brundel en Martijn Fakkeldij is er klaar voor.
Anders dan in Fryslân, waar iedereen altijd maar op een skûtsje wil váren, is in Rotterdam de belangstelling vooral groot voor een goede plek in de partytent. Die staat achter Restaurant De Vier Windstreken op een groot ponton en is een bezienswaardigheid op zichzelf. Er zal op topniveau gekookt worden door onder meer televisiekok Herman den Blijker. Ook het entertainmentprogramma met tal van grote artiesten, waaronder Lange Frans, getuigt van ambitie. ‘Moet ook’, zegt Melanie. ‘Ze verwachten hier dat je de zaakjes perfect voor elkaar hebt. Aan de muziek, het eten en het drinken mag niets mankeren.’ De knoestige schippers die vorig jaar in hun oude zeilplunje op bootlaarzen door de tent stampten, keken hun ogen uit naar vooral de opgepimpte Rotterdamse schonen, die zich met Porsche en Jaguar lieten voorrijden. Dat was helemaal in de sfeer van Jort Kelder, die er nog een ‘Hoe heurt het eigenlijk’ aan wijdde. Het zeilen van de skûtsjes leek in het begin een beetje bijzaak, hoewel Klaas Jansma was overgevlogen voor de live verslaggeving. Maar na een ongeluk op de Eelkje II, waar een passagier een blok op zijn hoofd kreeg, en aanvaringen bij de hoogste ton, waren de meesten op het ponton wel bij de les.
Grote strop Doordat de kosten lelijk tegenvielen, konden de inkomsten het evenement niet goedmaken. Er wordt gefluisterd dat de organisatie vijftigduizend euro moest bijpassen. Dat is zelfs voor een Tycoon als Jan van Seumeren (bekend van de Koersk), die zijn bedrijf Mammoet voor miljoenen heeft verkocht, een niet onaanzienlijk bedrag. Eén oorzaak daarvan was een ietwat terughoudende opstelling van een aantal potentiële deelnemers. Die moeten allemaal 5000 euro betalen, dus het is te merken als er eentje afhaakt. Het Havenbedrijf
8 FM15-2.indd 8
23-04-15 22:57
R KRALINGEN
bijvoorbeeld keek de kat even uit de boom. Maar nadat de woordvoerder/ lobbyist van dit bedrijf, Jan Veenstra, vorig jaar zomaar tot voorzitter van de jury was gebombardeerd, kunnen de havenbaronnen er niet omheen. ‘Het gaat heel aardig met de verhuur van skûtsjes’. Met vijf wedstrijden te gaan moeten er echter minstens vijf keer tien, is vijftig, vaarten worden verkocht en dat is géén kattenpis. Vooral ook niet omdat er vanuit wordt gegaan dat elke deelnemer zijn relaties uitbundig fêteert in de VIP-tent. Vorig jaar wisselden de Leeuwar-
der burgemeester Ferd Crone en de Rotterdamse Aboutaleb nog vlaggen uit, in verband met Culturele Hoofdstad. Toen speelde het Rotterdams Philharmonisch Orkest een speciaal gecomponeerde Skûtsjehymne. Dit jaar staan er weer andere dingen op het programma. Maar een waardevol stukje Friesland Promotie wordt het, naast plezierige relatiemarkeOndanks zijn drukke programma is IFKS-kampioen Jelle Talsma er ting, vast en zeker. met ‘De Jonge Jan’ bij dit jaar. Hij verdedigt de titel van vorig jaar in een directe confrontatie met zijn grootste concurrent Froukje Osinga-Meijer op de ‘Jonge Jasper’. Zij was vorig jaar nog de gast van haar vader Sieb. Uit de grote A-klasse komt ook Ton Brundel met de ‘Lytse Lies’ en IFKS-kampioen 2013 Sikke Heerschop met de ‘Wylde Wytze’. Zijn zoon Wietze Heerschop komt met de ‘Woeste Ånne’, ook een deelnemer om rekening mee te houden. Net als met Jeroen de Vos op de ‘Eelkje II’ en Floriaan Zwart op de ‘Ut en Thús’. Paul de Koe zeilt op de ‘Hoop op Zegen’, waar zijn vader Peter vorig jaar nog op schipperde. Misschien kan Noortje Goedhart op de ‘Yde’ uit Mantgum dit jaar voor een verrassing zorgen. Medeorganisator Martijn Fakkeldij is schipper op de ‘Dicky van der Werf’. Dat is niet zo’n heel snel schip, maar op het nauwe, ondiepe water worden andere kwaliteiten gevraagd dan in Fryslân. De wedstrijdbaan meet slechts 1 bij 1 kilometer. Wie dit uit Fryslân wil meemaken, moet snel een kamer boeken in de omgeving van de Kralingse Plas. Het is er gauw uitverkocht.
Tien deelnemers in Rotterdam
www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 9
9 23-04-15 22:57
EEN BAAI VOL SCHEPEN LEMMER AHOY VANAF 14 MEI
Een SKS’er zal de prijs wel winnen. Bij Lemmer Ahoy treffen vijftig skûtsjes van beide organisaties elkaar. Maar door een verschil in voorschriften hebben SKS-skûtsjes meestal een voordeel. Of het ook zo uitkomt, weten we na zaterdag 16 mei. Vorig jaar waren de plaatsen 1 tm 5 voor skûtsjes van de oude organisatie. De ‘Emanuel’ van Merijn Olsthoorn was de hoogst geplaatste IFKS’er. Dit voormalige Earnewâldster skûtsje, gebouwd bij Bijlsma in Warten en met als zeilteken KL, werd zesde. Tegenwoordig doen bij Lemmer Ahoy veel meer skûtsjes dan Lemsteraken mee. Het wordt dit jaar extra feestelijk, omdat de organiserende vereniging ‘De Zevenwolden’ uit Lemmer 150 jaar bestaat. En hotel De Wildeman is weer open en het verfoeide gemeentehuis ligt tegen de vlakte.
Lemsteraken en skûtsjes In 1982 vond een groep Lemster zakenlieden dat er wat moest gebeuren om het oude vissersdorp in de vroege zomer een impuls te geven. Het skût-
sjesilen in de volle zomer werd bij Lemmer op twee dagen georganiseerd. En de watersport was in opkomst: in 1981 was met de Fries-Hollandse Bolkoppenrace begonnen, die een traditie zou worden. Zo groeide het idee van een groot treffen tussen skûtsjes en Lemsteraken bij Lemmer. Dat werd het begin van Lemmer Ahoy. Lemsteraken waren toen in Lemmer nog zeldzaam. Pas na 1986, toen op initiatief van Jan Brilleman een grote akenreünie werd georganiseerd, veranderde dat. Toen hadden de eerste Lemsters echter al een aak laten bouwen bij de Gebroeders Hummel, namelijk André en Peter Sterk en Bouke Schuurmans. Het was in de tijd van de grote revival van het rond 1900 in ijzer ontwikkelde vissersschip. Daar zorgden vooral kapitaalkrachtige Hollanders voor, zoals de roemruchte Tim van Rootselaar. Zijn kleinzoon maakt momenteel furore bij de finjollen. Bij de skûtsjes was het zo mogelijk nog spannender. Daar had de IFKS in 1982 zijn eerste roerige titelstrijd. Het was een heel gedoe om bij deze organisatie passende regels voor deelnemende schepen te ontwikkelen. De omstreden bakstagen werden een struikelblok, nadat eerst de opbouwen in de ban waren gedaan. Toen nog hadden IFKS’ers een voordeel ten opzichte van SKSskûtsjes, omdat ze met dacron getuigd mochten worden. Dat is nu anders. Sinds 1997 zeilen ook SKS’ers in hun wedstrijd standaard met dacron in plaats van katoen.
Prachtig beeld Massa’s schepen treffen elkaar op de Lemster Baai. De aken volgen een route naar buiten, tot ze hun ton bij de Steile Bank onder Oudemirdum bereiken. De skûtsjes blijven in de baai, waar ze zeilen tussen Tacozijl en ‘de daam’.
Het bestand aan aken is wat uitgedund, de laatste jaren. Voor skûtsjes is Lemmer Ahoy al lang niet meer de eerste krachtmeting. Het watersportseizoen is voor de IFKS immers al begonnen op 18 en 19 april in Langweer. Maar bij alle skûtsjeschippers staat de datum van Hemelvaartsdag en het daaropvolgende weekend wel rood gemarkeerd op de (silers) agenda. Dat het Huizumer skûtsje vorig jaar de laatste wedstrijd won, was een sensatie. Dit jaar wordt er nog meer van verwacht, omdat het vlak is gestraald, geplamuurd en nieuw in de lak is gezet. Maar ieders aandacht gaat vooral uit naar Leeuwarden. Aan het Ljouwerter skûtsje uit 1914 is voor maar liefst 135.000 euro verspijkerd. Een nieuw vlak, opgestrakte boorden, een nog nieuwe tuigage en alles puntgaaf in plamuur en lak: het moet voor Siete Meeter en zijn mannen een feest zijn om daar mee te zeilen. Sowieso levert het prachtige beelden op, al die schepen op zee.
Drie Vissers bovenaan Lemmer Ahoy 2014 werd gewonnen door de latere SKS-kampioen Douwe A. Visser met het Grouster skûtsje. Hij won geen enkele wedstrijd. Zijn neef Douwe J. Visser van Sneek won er twee, maar werd in de derde niet geklasseerd. Daardoor plaatste hij zich als derde in het klassement van vijftig schepen. Albert J. Visser, broer van de Sneker schipper, won die derde wedstrijd en werd tweede in de eindklassering. Dat was voor de Lemster eigenarencommissie een grote opluchting, want ze had net Johannes van Hidzer Meeter aan de kant gezet. Deze werd met Langweer achttiende, maar hij won later wel de eerste SKS-wedstrijd in Grou. De drie winnende Vissers zijn verre nazaten van de winnaar van het eerste akenzeilen dat door ‘De Zevenwolden’ werd georganiseerd, in 1867, Hantsje Visser.
2
10 FM15-2.indd 10
23-04-15 22:58
Live 26 artiesten op 3 podia!
2 mei ‘t Haske JOURE www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 11
11 23-04-15 22:58
Theo de Ridder Produkties BV Nanette de Ridder Jonkvrouw 63 8607 GR Sneek Tel. 0515 - 46 02 07 E-mail info@theoderidder.nl
Theo de Ridder Produkties BV De onmisbare schakel in de verzorging van amusement voor events, festivals, dorpsfeesten, bedrijfsfeesten, bruiloften, braderie en kermis. Met verstand van zaken zijn de bijdragen van onze artiesten en bands gegarandeerd een succes, daarbij ook het hoofddoel van het evenement niet uit het oog verliezend. Buiten de bekende festival periode die van maart tot september de overvolle agenda’s van onze topbands vullen, hebben we in overleg met onze artiesten verschillende concepten voor u, neem bijvoorbeeld de “Café- Wintertour” van onze top bands Stageline, DowntownLive en Freeway om kleinere horeca de kans te geven een goede kwaliteitsband binnen te halen voor een schappelijke prijs. Ongeacht wie het organiseert, meedenken en mogelijkheden benutten, daar op anticiperen, de Happy Friday Night & Lazy Sunday is daar voor in het leven geroepen! Exclusief te boeken artiesten, die met ons mee zijn gegaan om de horeca weer fiscaal verantwoord te voorzien van live artiesten. Wij zijn U graag van dienst bel 0515-460207 of vul vrijblijvend het boekingsformulier in via onze websites
www.theoderidder.frl
en
www.betaalbareartiesten.frl.
12 FM15-2.indd 12
23-04-15 22:58
PROGRAMMA
MIDDAG ZAAL 2
ZAAL 1
15:30 – 17:30
14:00 – 14:30
Cirque Cios
14:45 – 15:15
Back Stage Kitty Hagen Events
15:30 – 16:00
YVI (Akoestisch)
ZAAL 6
16:15 – 16:45
Modeshow Sake Store
17:00 – 17:30
Rotogroove
16:00 – 16:30
Live
DJ Erik
Wouter van der Wal
AVOND ZAAL 1
ZAAL 4
Presentator Rob du Jardin
19:45 – 20:05
19:45 – 20:05
Bauke van der Woude & Campbell Forbes
Taeke Stoker
Bruno Rummler
20:10 – 20:30
Country Wietske
20:10 – 20:30
20:35 – 21:00
Ella & her man
20:35 – 20:55
Gerrit Breteler
21:05 – 21:20
Modeshow Sake Store
21:00 – 21:20
Inez Timmer
21:25 – 22:00
Wiebe Kaspers Band
21:25 – 21:45
Adri de Boer
22:05 – 22:40
YVI
21:50 – 22:10
Fokke Miedema
22:45 – 23:20
Jake Dogs
22:15 – 22:35
Hein Jaap Hilarides
Baba LIVE
22:40 – 23:00
Griet Wiersma
23:05 – 23:25
Jaap Louwes
23:30 – 23:50
Henk Kuyper
23:25 – 00:00
ZAAL 2 19:45 – 20:10
Sjoerd en Sieberein
20:15 – 20:40
Sânman en Sikke
20:45 – 21:10
Men in Black
21:15 – 21:50
Freeway
21:55 – 22:15
To-Go Lucky
22:20 – 22:55
Stageline
23:00 – 23:20
Mike Wever
23:25 – 00:00
The Bounty Hunters
Tussen de bedrijven door zijn er op diverse locaties optredens van de band Dixie Doodle en Joop Magic.
2 mei ‘t Haske JOURE www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 13
13 23-04-15 22:58
FRIEZEN OP DE PLANKEN
Fokke Miedema Oudebildtdijk 606, Sint Jacobiparochie 06 129 458 67 post@fokkemiedema.nl Troubadour met zelfgeschreven, Friestalig repertoire.
Sânman & Sikke Spaarbankstraat 11, 8801 EM Franeker 06 130 078 75 info@sanman@sikke.nl Van Barbershop tot Beatles, van gospel tot Westcoast.
Griet Wiersma Tjerkeloane 17, 9113 PJ Wouterswoude 0511 423 266 / 06 252 264 32 Zangeres, tekstschrijfster en entertainer.
Jaap Louwes Mr. van Ekstraat 27, 8433 KK Haulerwijk 0516 422 467 boekings@jaaplouwes.nl Singer/songwriter van Friestalige Blues en Rock & Roll.
Sjoerd en Sieberein Legeweg 41, 9101 MB Dokkum 06 432 977 60 sjoerdensieberein@gmail.com Pure, autobiografische muziek, die je raakt.
Adri de Boer Pompeblêd 17, 8408 KB Lippenhuizen 0513 – 464 419 info@adri-de-boer.nl Hartverwarmende luisterliedjes van een troubadour ten voeten uit.
GLEMMER BEACH
www.glemmerbeach.nl
Dit vierdaagse festival is in vijf edities uitgegroeid tot één van de grootste festivals van Fryslân, met vorig jaar ruim 25.000 bezoekers. Het strand aan de Platte Dijk in Lemmer is dit jaar van 20 tot en met 23 augustus weer the place to be. Grote publiekstrekker is de populaire rockzangeres Anouk. De weersvoorspelling is als altijd: ‘Moai waar op ‘e Lemmer’.
Heegsma BV Straatweg 74 8531 PZ Lemmer T +31(0)514 56 92 24 W heegsmabv.nl E info@heegsmabv.nl
14 FM15-2.indd 14
23-04-15 22:58
k
en
FRIEZEN OP DE PLANKEN
Bauke van der Woude & Campbell Forbes Grachtswalplein 1, 8861 SH Harlingen 06 220 832 55 baukevanderwoude@gmail.com Ontroerend, soms brutaal, maar vooral blije muziek in het Fries en Harlingers.
Hein Jaap Hilarides info@heinjaaphilarides.nl www.heinjaaphilarides.nl
06 15900507 Liedjesschrijver, performer, dichter, schrijver. Bildts, Fries en Nederlands.
Ella & her man Ylostinslaan 84, 8651 AW IJlst 06 835 991 21
Inez Timmer Bitterdorfweg 20, 45307 Essen, Duitsland
ellaandherman@gmail.com Catchy liedjes met jazzy en klassieke invloeden.
info@ineztimmer.de Lady entertainer. Friesland’s laatste diva.
0049 201 765 608
Bruno Rummler Skrok 3, 8918 LA Leeuwarden 06 517 650 87 live@brunorummler.nl Gewapend met gitaar en basedrumplankjes brengt Bruno eigen werk en covers.
Country Wietske Kwekerijstraat 4, 8933 GA Leeuwarden 06 557 083 73 info@wietskelaverman.nl Fryske Country, feestmuziek voor jong en oud.
DOKK’EM OPEN AIR
www.dokkemopenair.eu
De tiende editie van metalfestival Dokk’em Open Air wordt gehouden op vrijdag 19 en zaterdag 20 juni 2015. Liefhebbers van daverende metal en hardcore komen weer ruimschoots aan hun trekken, met bands als My Dying Bride, God Dethroned, Biohazard en Shining. Het evenement vindt plaats aan de Parklaan in Dokkum. Er zijn meet-and-greets met de artiesten, er is een metalmarket en natuurlijk is er zoals elk jaar een festivalcamping met alle basic voorzieningen, grenzend aan het festivalterrein.
www.friezenopdeplanken.nl www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 15
15 23-04-15 22:58
De opleiding
De mens Klaas Wijmenga De slogan Net even anders Het doel Goed, vertrouwd en snel een rijbewijs De uitdaging Elke cursist is anders Sommigen zijn autistisch Klaas Wijmenga 06-55841844 info@rijschooleuroholland.nl www.rijschooleuroholland.nl
Erkend rij-instructeur
Autisme & ADHD
Met speciale programma’s voor zestienplussers, autisten, coaches en senioren.
Spectrum Nederland, www.rijles-en-autisme.nl
16 FM15-2.indd 16
23-04-15 22:58
FRIEZEN OP DE PLANKEN
YVI Diederick Janszoon 06 380 227 55 yvitheband@gmail.com Een uniek geluid met dynamische, melancholische rock.
JakeDogs Dirk Machiela, 06 274 309 81 Arjen Blanksma, 06 201 938 96 jakedogs@hotmail.com Gesmolten Southern gitaar/mando Rock, uit het Texas van het hoge Noorden, Het Bildt!
Rob du Jardin Fijnje van Salverdastraat 6-2 Amsterdam 06 136 531 00 www.robdujardin.nl Schrijver, zanger, violist, pianist, trompettist, kortom veelzijdig musicus.
Men in Black Piet Bakker 06 538 620 18 www.duo-meninblack.nl Directe interactie met het publiek is het handelsmerk.
Rotogroove
Joop Fenstra Mr. P.J. Troelstraweg 134A, Leeuwarden 058 - 567 45 15 06 - 531 568 54 www.joopmagic.nl En altijd is het weer de vraag: ‘hoe doet ie dat toch?’
info@rotogroove.com
06 273 882 41 www.rotogroove.com Vijfmans rockpopformatie met eigen songs.
AB Weddingplanner Als Weddingplanner wil ik jullie graag helpen met mijn uitgebreide netwerk. De mooiste dag van jullie leven gaan we dan tot in de puntjes voorbereiden. Jullie willen toch ook dat op de dag waar jullie zo naar toe leven alles perfect voor elkaar is?!
Samen maken we keuzes voor: • Locaties • Bruidstaart • Vervoer • Muziek • Bloemen • .....
annebeth@ab-weddingplanner.nl 06-26 60 7667
Annebeth van Dasler
WEDDINGPLANNER
www.friezenopdeplanken.nl www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 17
17 23-04-15 22:58
FRIEZEN OP DE PLANKEN
Gerrit Breteler Nijkerksterweg 14, 9143 DN Nes 0519 589 659 info@gerritbreteler.nl Veelgevraagde zanger en verteller in kerken en theaters.
To Go Lucky Monnikebildtdijk 57, 9078 VD Oudebildtzijl 0518 421 451 togolucky@hotmail.com Allround duo dat kroegen en feesttenten op z’n kop zet.
Taeke Stoker taeke@taekestoker.nl 06 579 354 86 Hij laat mensen genieten van zijn eigen Nederlandstalige nummers, maar ook met covers van Nederlandse artiesten.
Freeway Hoofdstraat 48, 9172 MP Ferwert 0518 411 365 / 06 510 117 01 www.top100bandfreeway.nl info@theoderidder.nl
Henk Kuyper Koningin Julianaweg 31, 8443 DP Heerenveen
0513 633 889 info@henkkuyper.nl Troubadour in folk, blues en country.
Wiebe Kaspers Band Master Fopmawei 7, 9023 AJ Jorwert 06 418 077 06 www.wiebekaspers.nl info@wiebekaspers.nl Piano, zanger, arrangeur. Pop, klassiek en jazz.
PSY-FI FESTIVAL LEEUWARDEN
www.psy-fi.nl
De wereld was te klein, in Camminghaburen en de dorpen rond de Groene Ster in Leeuwarden. Maar in het natuurgebied was het een ouderwets psychedelisch feest. Met heel harde muziek en een lekker sfeertje tot ver in de ochtend. Volgens sommigen moest het verboden worden. Anderen vinden het magistraal. In 2015 moet het ’s ochtends een uurtje vroeger stil zijn. En misschien is er dan wel een meter paraat om discussies over decibells te voorkomen. Dit jaar van 27 – 31 augustus.
18 FM15-2.indd 18
23-04-15 22:58
en
rs.nl en
FRIEZEN OP DE PLANKEN
Mike Wever www.mike-show.nl 06 247 609 01 Solozanger voor feesten en partijen. Te boeken via Two Tone.
Stageline info@theoderidder.nl 0515 460 207 www.stageline.nl Coverband. Speelt klassiekers, rock, top 40, ballads en nog veel meer…
Wouter van der Wal Jaenbuorren 26, 9023 AA, Jorwert 06 301 687 37 www.woutervdwal.nl Melodieuze, poëtische en fantasierijke nummers, met een vrolijke, filosofische, sprookjesachtige of realistische insteek.
Dixie Doodle p/a Haadwei 122, 9104 BJ Damwâld 0511 541 048 mail.dixiedoodle@gmail.com Ierse, Amerikaanse en Fryske folkmuziek. www.dixiedoodle.nl
Baba LIVE jeroen@babalive.nl www.babalive.nl 06 153 999 54 Dynamische Fries- en Nederlandstalige rockmuziek met de enige echte Baba-sound.
The Bounty Hunters Johannes Rypma 06 275 946 92 De band speelt overbekende rock (and roll). BME Bookings Witmarsum: 0517 398 200
VEENHOOP FESTIVAL
www.veenhoopfestival.nl
Van 18 tot en met 21 juli vindt het jaarlijkse Veenhoop Festival plaats. Een feest van tradities, al mag er niet meer aan t-shirtspringen gedaan worden. Met dit jaar op vrijdag 18 juli voor de allerlaatste keer de band Normaal. De zaterdag is dit jaar een echte festivaldag, met maar liefst acht bands, waaronder Handsome Poets en De Hûnekop. Op zondag is er een matinee met Maywood en in de avond nog de coverband Fragment. De slotavond, na het skûtsjesilen, is het podium voor Def Americans en Queenmania.
www.friezenopdeplanken.nl www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 19
19 23-04-15 22:58
PLATTEGROND ARTIESTENBEURS
20 FM15-2.indd 20
23-04-15 22:58
1. Friesland Pop* 2. Back Stage Kitty Hagen Events* 3. Cirque Cios* 4. Sake Store* 5. Combico 6. Sambrini Pizza’s 7. Outfit toneelkleding 8. Acta theater en muziek 9. Caron Entertainment 10. Theo de Ridder Produkties 11. AB Weddingplanner 12. Theo de Ridder Produkties* 13. FriezenOpDePlanken* 14. Gehoorprotectie.nl* 15. RRMV Licht en Geluid 16. TrompTheater* 17. Security Noord* 18. Mstore* 19. Rijschool Euroholland* 20. Stichting Hulpverlening* 21. Evenementenservice Blaauw* 22. Sambrini Pizza’s* 23. Tenten te huur* 24. Springplezier Wijbenga* 25. JK Attractieverhuur Makkum* 26. The Bounty Hunters* 27. Tolsma Orgelverhuur* 28. Rijschool Euroholland* * standruimtes mogen blijven staan tot 23:30 uur. Stands zonder * dienen om 18:00 uur op te ruimen.
Workshops 14:00 - 14:30 u. Workshop “Hoe Muzyk Wurket” door Gerben Gerbrandij 14:45 - 15:15 u. Workshop “Verzekeringen” door Gosse Sjollema 15:30 - 16:00 u. Workshop “Social Media” door Gerard Duursma 16:45 - 17:30 u. Workshop “CD Productie” door dhr. J.H. Boerland www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 21
21 23-04-15 22:58
FRIEZEN OP DE PLANKEN
De Paupers Trekwei 1-A, 8711 GR Workum 0515 542 830 / 06 306 716 44 info@depaupers.nl Theater, beeldende kunst en muziek in één. Projecten en Rock & Loll uit Workum.
Dets Laif detslaif@gmail.com www.detslaif.nl 0517 431 517 Een muzikale reis met humor en ontroering.
De Muzykpleats atsje@muzykpleats.nl 06 57 56 58 71 www.muzykpleats.nl Duo Sa! Muzikaal programma uitgevoerd met piano en zang.
Smurfke / Johannes Stienstra Optwizel 13, 9286 EA Twijzel 06 535 088 71 info@smurfke.nl Singer-songwriter, treedt op met eigen Friestalige feestnummers.
Downtown Live Theo de Ridder Producties
0515 460 207 www.downtownlive.nl info@theoderidder.nl Van muziek uit de jaren ’60 tot aan de hits van dit moment.
Skûtsjemuseum Earnewâld De Stripe 12, till. 06-16933805
Iepen fan 19 april t/m 28 september op sneon en snein fan 13.30-17.00 oere Yn july en augustus alle dagen iepen, útsein moandeis Tagong: € 3,–, bern oant 12 jier: € 1,– Foar groepen nei ôfspraak altyd iepen Sjoch ek: www.skutsjemuseum.nl
22 FM15-2.indd 22
23-04-15 22:58
DE FRYSKE PREAM OUD EN NIEUW, ZEIL EN MOTOR Het aantal actief gebruikte pramen blijft groeien. Ze varen op de motor of op zeil; met gasten, recreatief of in wedstrijdverband. Aan kampioenschappen doen in Fryslân twee soorten pramen mee, oude en nieuwe. Daardoor hebben we elk jaar twee Friese praamzeilkampioenen.
er.nl its
De praam is een vaartuig met een platte bodem en een laag vrijboord. Ze werden vroeger zowel rond als puntig gebouwd, afhankelijk van het doel en het vaarwater. Pramen met een scherpe voorkant noemde men in noordelijk Nederland ook wel bokken. Er is wel gezegd dat ze het ‘Saksische type’ (Overijssel en Drenthe) vertegenwoordigden, maar ze werden overal gebouwd. In grote delen van het Friese waterland worden pramen geregeld gebruikt voor de relatievaart en in wedstrijden. Er zijn twee organisaties die Friese kampioenschappen organiseren, namelijk die van ‘De Nije Sylpream’ en ‘De Fryske Boerepream’. De laatste, als stichting opgericht in 1996 en als vereniging in 2002, wil alles zo origineel mogelijk houden. ‘De Nije Sylpream’, begonnen in 2002, gaat uit van een standaard model, zodat de beste zeiler wint. Bij beide wordt gezeild met kleine praampjes van 11 x 2,80m. Daarnaast worden veel praamvaarten met gasten georganiseerd, waaronder rondvaarten in dorpen en steden en door natuurgebieden. Ze varen in de omgeving van Nij Beets (‘It Damshûs’) en Earnewâld (Museum ‘By de Boer’ en Annage), bij
Terherne, Langweer, Heeg en Gaastmeer, in Sneek en Leeuwarden. In Stavoren is ook een nieuwe motorpraam en zo zijn er door de hele provincie nog tal van plekken waar je terecht kunt.
Ouwe knar, Nije Pream In het Fries-Duits-Deense kustgebied voeren koopvaarders al in de vroege middeleeuwen met praamachtige vaartuigen over zee. In Denemarken werden die ‘knörren’ genoemd, in de Lage Landen ‘knarren’. Die konden over diep en ruig water, én over zeer ondiepe beekjes met grof zand of kiezels op de bodem. Sindsdien zijn op binnen- en buitenwater talloze platbodems ingezet. De oudste vaartuigen ooit in Nederland opgegraven, bij Utrecht en bij Tirns, behoorden tot dit type. De Veenwoudster Praam maakte in noordelijk Fryslân een spannende ontwikkeling door in de achttiende eeuw, vooral in de turfvaart. Van eenvoudige duwpraam werd het een volwaardig zeilvaartuig. Ook in de mesthandel en het veetransport werden pramen ingezet. Populair was bijvoorbeeld de ‘Hommertse Praam’, voor transport
van koemest naar Oosterwierum in de negentiende eeuw. Bij boerenbedrijven in waterland was de praam een onmisbaar vervoermiddel voor koeien, hooi en materiaal van en naar de weilanden, die over land niet bereikbaar waren. Ook in het transport van terpmodder, sinds 1842, waren pramen bruikbaar. Feitelijk is daar in de jaren 1855-’60 het skûtsje uit ontwikkeld, eerst in hout natuurlijk. In de jaren tachtig van de vorige eeuw werden de oude Friese pramen herontdekt. Aanvankelijk waren dat vooral opgekalefaterde geklonken scheepjes, die de slappe tijden goed hadden overleefd. Om eerlijke zeilstrijd op hoog niveau mogelijk te maken, ontwierp de bekende akenbouwer en restaurateur Iege Blom uit Hindeloopen een ‘nije sylpream’. Ze werden gebouwd, of in snijpakket geleverd door Jelle Talsma uit Osingahuizen.
Handzaam en vertrouwd Het vaart prachtig met een praam. Het vaartuig is lenig en loopt pas vast in zeer ondiep water. De bediening van zeil en fok is eenvoudig. Kenners kunnen zich uitleven in de trim, hobbyïsten redden zich ermee.
www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 23
23 23-04-15 22:58
lang en 2,80m breed, met een diepgang van slechts 30cm. Hoewel alle maten van de nieuw ontworpen praam tot op de centimeter nauwkeurig zijn bepaald, blijken de kwaliteitsverschillen opmerkelijk. Dat zit ‘m voor een groot deel in het zeiltechnisch en tactisch vernuft van schipper en bemanning. De trim is ontzettend belangrijk, net als het gevoel voor wind en diepte en het benutten van wedstrijdregels.
Waarom ‘nije’?
Voor gasten is het comfortabel aan boord – zo lang je niet naar de wc hoeft. Je zit op bankjes links en rechts met het water vlakbij. Het hoofd hoef je alleen even te buigen als de giek over komt. Zelfs bij harde wind is een praam met z’n vrij lage vrijboord weerbaar, dankzij z’n stabiliteit.
De voortstuwing Oorspronkelijk werden de meeste pramen voor het binnenwater geduwd. Een speciale techniek daarvoor was ‘trilkjen’ (druilen of dreilen): met een boom een praam voortduwen over een pad op de kant. Op ondiep water werden pramen dikwijls geboomd door de praamschipper of zijn knecht. Hij stuurde al bomend. Motoren op pramen worden nog maar enkele decennia gebruikt. Handzame buitenboordmotoren kwamen rond 1920-’25 in de handel. Die waren echter te kostbaar voor het nederige werk waar pramen bij werden ingezet, zoals het vervoer van hooi, riet en koeien, van mest en turf en van ‘húsketontsjes’ met faecaliën. En bovendien, zo kan elke gast ervaren, ging bomen en zeilen veel te handig om met een motortje te prutsen.
schap van Fryslân. ‘Voor een tochtje zeilt het veel mooier dan met een skûtsje’, zegt Eelke Dijkstra uit Terherne, voorzitter van de klasse-organisatie. Zelf was hij jarenlang topschipper bij de skûtsjeorganisatie IFKS op de ‘Oude Zeug’. Daar werd hij zelfs meervoudig kampioen. Nu heeft hij een onderneming met ‘vaarevents’ als corebusiness – zoals meerdere collega-praamzeilers. ‘Het is makkelijk varen’, verklaart hij het succes van ‘De Nije Sylpream’. Met één bemanningslid zeil je de wereld uit, of het nu stil is of bij harde wind. Tijdens kampioenswedstrijden wordt de bemanning uitgebreid tot een man of vier. Dat is wel voldoende voor een platbodem van 11 meter
Het lijkt typisch Fries om in twee verschillende pramenklassen om de titel te strijden. Waarom doen ze niet samen? Eelke: ‘we hebben dat vroeger wel geprobeerd. Maar ‘De Fryske Boerepream’ moet door de verschillende afmetingen van de pramen veel regelen om ze allemaal gelijkwaardig te krijgen en daar komen ook nog de originaliteiteisen bij. Ook wij moeten natuurlijk de eenheid bewaken, maar door de verschillende problematiek is het efficiënter om twee verenigingen te houden.’ Elk van de twee organisaties heeft bestaansrecht, blijkt uit de nog steeds groeiende belangstelling. ‘De Nije Sylpream’ heeft daarbij als voordeel dat dit type praam als ‘eenheidsklasse’ door het Koninklijk Nederlands Watersport Verbond is geaccepteerd. Eelke Dijkstra zou nog veel verder willen gaan. ‘Waarom zouden niet alle commissies van de SKS elk één praam laten maken om de jeugd als
De nije Fryske Sylpream Dertien jaar geleden begon de geschiedenis van een nieuwe zeilpraam met een eerste snijpakket van ontwerper Iege Blom en scheepsbouwer Jelle Talsma uit Osingahuizen. Nu zeilen 21 enthousiastelingen drie ‘tweedaagses’ om het kampioen-
24 FM15-2.indd 24
23-04-15 22:58
Hout en doek ‘De invloed van het materiaal moet je niet onderschatten’, zegt Eelke Dijkstra. ‘Het maakt nogal wat uit welk soort mast en giek je hebt en hoe je zeil is genaaid.’ Zelf heeft hij pas een tuig van zeilmaker Jan de Boer aangeschaft. Daarvoor is veel doek gebruikt om het lekker ruim tussen giek en gaffel te laten bollen. Aantrekken kan immers altijd nog. Het hout van mast en giek is ook zoiets. Als het goed is, zit daar een lichte natuurlijke buiging in. Die bocht zie je niet met strak aangetrokken stag, maar hij zorgt wel voor een gezonde spanning op het zeil. En dan is er nog het touwwerk, zijn er de vallen en de blokken en vooral de zwaarden, die tegenwoordig een soort vleugelprofiel moeten vertonen.
opening voor iedere SKS-wedstrijd te laten hardzeilen? Werk je ook nog eens op een voorbeeldige manier aan opleiding van jong talent.’
De Fryske Boerepream Vijftien hardzeilers, ruim dertig leden met 40 pramen: de vereniging ‘De Fryske Boerepream’ bloeit. Elke ledenvergadering is een feest vanwege de zoektocht naar een optimale combinatie tussen eerlijke wedstrijden en behoud van de originaliteit.
Een ‘eenheidsklasse’ heeft ‘De Fryske Boerepream’ niet te bieden. Natuurlijk niet, want vroeger had elke streek zijn specifieke praam met bijbehorende afmetingen. Binnen bandbreedtes zijn er dan ook verschillen in formaat en uitvoering. Uitgangspunt voor de topwedstrijden is een open praam (dus zonder dek) van 11 bij 2,80m met een holte van 0,90m. Het is wel duidelijk geworden dat sommige boeren de pramen niet alleen gebruikten voor vervoer en dus zo veel mogelijk volume nodig hadden, maar dat ook de snelheid belangrijk was. Ten behoeve van de gelijkwaardigheid wordt per praam een theoretisch gewicht berekend aan de hand van plaatdikte, eventuele dubbelingen, aantallen spanten en welke vorm wordt gehanteerd: gebogen strip of van hoekijzer. De lichtste pramen moeten een beetje ballast innemen, de zwaarste mogen wat verlichten. Het idee was om aan de allerzwaarste pramen, zoals ‘De Dominee’ van Sietse Bruinsma uit Garyp, wat extra zeiloppervlak toe te staan. Maar dat is tijdens de jaarvergadering in maart 2015 voorlopig door de leden van de hand gewezen. Dankzij de toepassing van de gewichtsregel is wél een einde gemaakt aan de eenzijdige overheersing in de
vloot van Arend Wisse de Boer met ‘De Flecke’ en Gerben Gerbrandy met de ‘Sietse’. De eerste legt zich nu helemaal toe op het skûtsjesilen, de tweede is FNP-burgemeester in Achtkarspelen. Ondanks zijn drukke agenda blijft hij met zijn bemanning een lastige tegenstander, volgens secretaris Jack van der Berg. ‘Want it is in tûke siler.’
Borging van traditie De Fryske boerepream gaat terug op een traditie die eeuwen omspant. Cultuurhistorisch is dat een grote rijkdom, maar het combineert lastig met de eisen van moderne wedstrijdsport. Zoals bij alle zeilevenementen met typisch Friese klassieke schepen – skûtsjes, tjalken, Lemsteraken – is het borgen van de traditie een problematische zaak. De leden hebben ervoor gekozen om dit op vrijwillige basis te doen, met een morele en sportieve meldingsplicht voor iedereen die iets aan zijn praam wil veranderen. Keurmeesters kunnen dan langskomen om vooraf een bindend advies te geven. Dit systeem bestond vroeger bij de SKS ook, maar het bleek niet bestand tegen de prestatiedrang van schippers, bemanningen en eigenarencommissies.
‘DE BOERSMA’S KOMME!’ Ze sidderen weer in de pramenvloot. Komend seizoen doen de Boersma’s weer mee. Hans Boersma hanteert dan de helmstok van de ‘Twaddehâns’, zijn ‘nije Fryske sylpream’. Goed zeilend, met een tuig van Jan de Boer en mast en zwaarden uit eigen bedrijf gaat Hans Klazes Boersma weer voor de titel. De afgelopen zomer was het te druk met hun skûtsje ‘Drie Gebroeders’, gestuurd door Arend Wisse de Boer. Hans en zijn broer Jan Roelof zijn mede-eigenaar. De liefhebbers in vooral de IFKS staan versteld van wat ze presteren. Het geheim? ‘Yn elk gefal moatst it spul goed foarinoar ha.’ Mast en giek zijn belangrijke onderdelen: een lichte bocht geeft onop-
vallend precies de spanning aan het doek die gewenst is. Dat doek is een ander verhaal: als het uit de zeilmakerij van Jan de Boer komt, heeft het zeker bij pramen een streepje voor. Die opvatting deelt Hans Boersma met de voorzitter van zijn klasseorganisatie, Eelke Dijkstra. Tenslotte zijn er de zwaarden, zeker niet te onderschatten. Ook die maakt Hans zelf, voor eigen gebruik en voor toppers in de skûtsjesilerij, zoals Douwe J. Visser van Sneek. ‘Guon wolle se flak ha. Wy meitsje der in profyl op. Dy fan Snits binne noch net ‘yn profyl’, dat der is noch net mei syld.’ Die andere Douwe Visser, van Grou, zeilt al twee jaar met zwaarden van Hans Boersma. Goed materiaal is één ding, de juiste taktiek een tweede. Hans en zijn
broer kiezen net als hun beroemde vader Klaas, topper in de praam en indertijd op het Heerenveenskûtsje, het liefst voor de ruimte. In de ‘gribus’, is hun ervaring, heb je de meeste kans op hinderlijk gedrag van anderen, aanvaringen en protesten. Een goede, vrije start is daarvoor essentieel, vertelt Hans. Daarvoor is het nodig dat je praam of schip perfect trimt. ‘Wy rinne ôfgryslik heech’, zegt Hans. Dat valt op: ook al lig je vrijwel op één lijn vlak voor de start, dan kun je daardoor de anderen meteen op hoogte kloppen. ‘De Boersma’s komme!’ En dus kan regerend kampioen Wiebe Haytema net als alle andere winnaars, zijn borst maar nat maken.
www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 25
25 23-04-15 22:58
VAN AFTERSAIL TOT STALDINER LANGS HET MOOISTE DECOR Als Ygram Ykema wat ‘klomsk’ met gasten thuis komt, ligt het blok hout al op het vuur. ‘Aftersail’, dat is après ski op z’n praams, in Sandfirden. Zo heeft Geert Pekema in Broek een stalmenu en vaart Arnold Hoekstra langs Fûgeltsjelân. Overal is wat te beleven. Sandfirden (Sânfurd) ligt tussen Oudega (SWF) en Gaastmeer. De camping van Ykema staat aan het water dat van Stavoren tot Stroobos loopt. Dit gebied is ideaal om met de praam een tochtje te varen met gasten. Maar als je thuiskomt, willen de mensen bijna altijd nog even nagenieten. Daar heeft Ykema het volgende op gevonden. Een oud toiletgebouwtje is met larixdelen omgebouwd tot nagenietruimte, met een houtvuur en een machtige koker om rook af te voeren. Dan doet het er niet toe dat de praam niet de allersnelste van de vloot is – want een beetje te zwaar. Puur genieten, daar gaat het om.
Muizen uit de Broek Vijftig kilometer verderop was Broek bij Joure een dikke halve eeuw geleden over land net zo ontoegankelijk als de wereld achter Heeg. Hier woont boer
Geert Pekema, telg uit een roemrijk geslacht van beurtvaarders. Sommigen schreven zich met twee e’s, een detail. Om de centen hoeft deze boer met 150 stuks vee het praamvaren er niet bij te doen. Om de eer ook niet trouwens, want vroeger hebben ze hem uit de organisatie gegooid omdat hij zich niet aan alle regeltjes hield. Vrije Fries, dan heb je dat. Niet toevallig heet zijn praam net als zijn relatievaartbedrijf ‘Sylnocht’. Dat hoort onlosmakelijk bij elkaar. Nu is het ‘skeel’ met de organisatie van de ‘Fryske Boerepream’ wel weer bijgelegd, maar Pekema gaat zijn eigen gang. Als gasten hun brunch tussen de koeien in de grote stal willen gebruiken, kan dat. En ze mogen best mee het land bij Broek in, waar Pekema de muizen in april ineens massaal zag sterven door waarschijnlijk inteelt. Hij moest toen alles opnieuw inzaaien om weer vreten voor de koeien te krijgen.
Langs het Fûgeltsjelân Het vaartuig van Arnold Hoekstra uit Bears-Weidum is niet een echte praam. Het is een rondkontige Westlander, dus import. Die dingen varen als de brandweer en je zit als gast vlak boven de waterlijn. Alleen
de wetenschap dat er in Noord-Holland kostbare tuindersproducten mee worden vervoerd, stelt je gerust. Hoekstra exploiteert de oude zuivelfabriek van Weidum. Dáár hoort de praam bij. Je kunt van Jorwert voorbij het fûgeltsjelân in de buurt varen, waar het gejammer van weidevogels in deze tijd niet van de lucht is. En dan ga je over de Elfstedenzwette als je wilt naar Leeuwarden (drie kwartier) en verder als het moet, tot desnoods in de Alde Feanen. Maar terug is beter natuurlijk, want in deze omgeving is niet alleen Nijkleaster in Jorwert. Je kunt hier ook héérlijk eten en drinken. Bij Weidumerhout, de Vijf Sinnen en nog wel een paar gelegenheden. Hoekstra zal je graag ontvangen, en om de kosten hoeft het echt niet over te gaan.
Vanuit Koudum Is de boot van Hoekstra qua herkomst minder Fries dan je zou denken, aan die van Douwe van der Velde uit Koudum mankeert niks. Sterker, hij is vanuit een snijpakket van Jelle Talsma voorbeeldig in elkaar gezet door een ongeschoolde. Want dat was Van der Velde in het lassersvak, toen hij verliefd met zijn ‘Nije Sylpream’ begon. Anderhalf jaar heeft hij er aan gelast en getimmerd (want er moet
26 FM15-2.indd 26
23-04-15 22:58
Wat aten Mata Hari en haar bok?
ook houtwerk in), geverfd en getuigd. Henk de Vries hielp hem gelukkig, en af en toe kwam Jelle Talsma langs, die zijn meestersoog er over liet gaan en de goedkeuring gaf over het eindresultaat. Het kwam goed en in 2005 kon Douwe volwaardig en met trots meedoen in de nieuwe vloot. Ten bewijze daarvan is er nog steeds de praam, waarin gasten welkom zijn. Douwe wil er mee varen om zijn hobby zelf te kunnen bekostigen. ‘Dat jild mei net út ‘e húshâldpot komme’, zegt hij. Erg kieskeurig is hij dan ook niet wat de te varen route betreft. Als gasten dat willen, vaart hij er desnoods mee naar de Kromme Ie bij Grou.
Wat is trilkjen? De kans is klein dat Van der Velde tegen een van de twee houten bokken vaart, waarmee gasten uit veenderijmuseum ‘It Damshûs’ in Nij Beets tochtjes maken. Die gaan namelijk doorgaans niet verder dan de oude dam bij De Veenhoop, ook al is dit jaar de verbinding met de Wide Ie bij de Hooidammen geopend. Een stuk of tien vrijwilligers staan klaar om je door de oude turfgraverswereld te varen. Je kunt kiezen: vanaf
Nij Beets naar het Zuidwesten richting café Piers Hiem. Of, dat kan ook, naar het noorden, waar het Polderhuis staat en de Kraenlannen onder kundige begeleiding verkend kunnen worden. Het zijn, vertelt de 61-jarige vrijwilliger Teake Bijkerk, tochtjes van 2,5 tot 3,5 of 4 uur, net hoe haastig de opvarenden zijn. De bemanningen nemen de tijd. Hun bokken hoeven ook niet gezeild of geboomd te worden. Er zit een aanhangmotor achter. Dat is, geeft Bijkerk grif toe, niet helemaal origineel. Het bevaren van de Alde Feanen met deze vaartuigjes is dat ook niet trouwens. Nee, eigenlijk zou het ‘trilkjen’ weer in ere hersteld moeten worden. Maar is er nog iemand die weet hoe dat moet? Die kan zich dan voor een demonstratie melden bij het prachtige Damshûs.
Vier horecabedrijven in Leeuwarden bieden samen met de Stichting Praamvaren Leeuwarden vaarten met een motorpraam aan. Varend door oude grachten leer je de stad van een heel andere kant kennen. De schipper en de gids verhalen over de rijke historie, én vertellen sappige anekdotes. Wat deed Mata Hari bijvoorbeeld met haar bok? En wat aten ze? Restaurant By Us is één van de vier deelnemende gelegenheden. Voor groepen van zes tot desnoods vijftig personen is het mogelijk om de vaartocht te combineren met een diner na afloop. Traditionele Friese streekprodukten worden hier ambachtelijk verwerkt in culinaire hoogstandjes, zoals ‘sûkerbôle-iis’. Eigenaar Douwe van der Lei van By Us is enthousiast. ‘In het voorjaar en de zomer hebben we het er druk mee. De gasten vinden het geweldig om op deze manier de stad te ontdekken. Zelf ben ik ook altijd weer verrast. Onderweg hoor en zie ik nog elke keer wat nieuws.’ Zo lang het restaurant bestaat, worden de vaartochten al aangeboden. Dat kan het hele jaar rond. Individuele personen kunnen iedere vrijdag en zaterdag opstappen in de binnenstad. Kaartjes zijn te koop bij boekhandel Van der Velde aan de Nieuwestad. www.restaurantby-us.nl
www.campingykema.nl www.sylnocht.nl www.sylpream.nl www.damshus.nl
www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 27
27 23-04-15 22:58
KUNST NEEMT BEZIT VAN W GEKLEURD EN GEPOLIJST
kwam een middelbare scholier in verzet, Kees Wevers uit Kortenhoef. In korte tijd wist hij een groot aantal gelijkgestemden te organiseren in de Waddenvereniging die werd opgericht in 1965. Het eerste doel van deze Vereniging was deze dijkaanleg tegen te gaan.
Beter kijken en luisteren De laatste decennia heeft er een indrukwekkende kentering plaatsgevonden in dit wildernisgebied: de kunsten hebben hun entree gemaakt.
Het Waddengebied is de kroon op ons land. Iedereen die eenmaal op de wadden is geweest, zal er altijd naar terugkeren. De bekoring is groot, de fascinatie ervoor niet minder. De wadden oefenen op iedereen een onmiskenbare aantrekkingskracht uit. De zee, de eilanden, de zandplaten in die zee die meebewegen met de getijdenstromingen, droogvallen en weer verdwijnen, het wadlopen, het zeilen over het wad, het genieten van het licht over het water. Toch is de Waddenzee lang niet altijd zo gevierd, zoals dat nu gebeurt.
Sterker: het wad is bedreigd, veroordeeld als een bak modderwater en ook gevreesd. Al in het begin van de negentiende eeuw koesterde men vergevorderde plannen om de gehele Zuiderzee en ook de Waddenzee in te polderen. Het waren grootse, visionaire plannen voor ons land. Het eeuwigdurende gevecht tegen het water zou in een keer gewonnen worden. Triomf voor de waterstaatingenieurs, de dijkenbouwers, de ontwerpers. Tot in de jaren zestig van de vorige eeuw leefde nog de overtuiging dat het wad tussen Ameland en de Friese kust bedijkt moet worden. Daartegen
De kleuren van het wad
Kester Freriks: De kleuren van het wad. Van bedreigde zee tot Werelderfgoed. Rijk geĂŻllustreerde uitgave ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van de Waddenvereniging. Koninklijke Van Gorcum Prijs â‚Ź 24,95 ISBN 97890 2325 3990 Het boek De kleuren van het wad wordt gepresenteerd tijdens de opening van Oerol op 12 juni 2015. Vanaf 12 juni is het boek ondermeer verkrijgbaar bij de boekhandel, via www.vangorcum.nl, de webshop van de Waddenvereniging en via bol.com.
28 FM15-2.indd 28
23-04-15 22:58
N WADDEN Dat begon in 1981 met het theateren muziekfestival Oerol op Terschelling. Vanaf dat moment hebben de kunsten in velerlei gedaante bezit genomen van de eilanden. Vele duizenden toeschouwers zijn jaarlijks getuige van een sublieme theaterervaring in de natuur of van een even sublieme natuurervaring bij een theateruitvoering. De geluiden van de natuur, overvliegende meeuwen, zelfs zonsopkomsten en zonsondergangen bepalen mede de uitvoeringen. Ik heb Spinvis gezien en gehoord die op de Noordsvaarder zong over een verloren liefde, terwijl de man en de vrouw over wie hij zong dansten over de oneindige zandvlakte. Aan het slot loopt de vrouw weg en zij verdwijnt in het niets; dat kan alleen op een Waddeneiland. Ik herinner me Peer Gynt van de Noorse toneelschrijver Henrik Ibsen in de duinen langs de Noordzee. De personages en muzikanten toonden hun spel bij het licht van de avondzon. Theater maken op Oerol heeft altijd te maken met de natuurlijke entourage. Het hele eiland als schouwburg met de mooiste decorstukken en de meest schitterende vergezichten. Oerol is allang niet meer de enige kunstbeleving op de wadden. Intussen heeft elk eiland zijn eigen artistieke identiteit. Het popfestival Into The Great Wide Open op Vlieland in
Door: Kester Freriks
een lang weekeinde in september geldt als de ultieme muziekervaring: hier vermengen de klanken van zang, gitaar en drums zich met natuurgeluiden. Hier zorgt de akoestiek van de hemel voor de mooiste klankrijkdom. Op Ameland vindt in november de Kunstmaand Ameland plaats. Beeldende kunstenaars tonen hier hun betoverende objecten en schilderijen. We kunnen het werk van Waddenschilders bekijken terwijl we, vanuit hun atelier, zicht hebben op diezelfde Waddenzee die zij schilderen. Zo vergelijken we werkelijkheid en kunst, kunst en werkelijkheid. Op Ameland vinden we glaskunstwerken en
aardewerk uit de Scandinavische landen. Transparante vloeiende vormen, heldere kleuren en kunst die gemaakt en gepolijst lijkt door de zon, de wind en de zee, zoals de Waddeneilanden zelf. De kunsten op de eilanden zijn meer dan slechts een belevenis. Door de kunsten kijken we beter naar de omgeving en luisteren we anders. Dat heeft vooral ook te maken met concentratie: kunst dwingt je tot kijken met andere ogen en luisteren met andere oren. Je wordt één met de kunst en vooral ook één met het landschap. De Waddeneilanden zijn ondenkbaar zonder de kunsten. Twee krachten die elkaar onophoudelijk verrijken.
IM
www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 29
29 23-04-15 22:58
It Posthûs pand met karakter
It Posthûs is gevestigd in het oude Post- en Telegraafkantoor in het centrum van Makkum. Het gebouw is ruim 130 jaar oud en rijst statig op aan de kop van het Plein. Aan de achterkant grenst het aan de oude Zuiderzeedijk, vanwaar je uitkijkt op de vaargeul naar het IJsselmeer en, in de verte, zie je de Afsluitdijk. Op 1 januari jongstleden zijn Alwin Kalt en Maartje van der Velde – Kalt de trotse eigenaren van It Posthûs geworden, waar eerder een Italiaans restaurant in gevestigd was. Het was liefde op het eerste gezicht, toen ze It Posthûs voor het eerst zagen. De grandeur van het oude pand aan het plein, centraal in het dorp, en het enorme karakter dat het uitstraalt, ze hadden daar meteen een goed gevoel bij. Als startende ondernemers zijn Alwin en Maartje
met veel enthousiasme de uitdaging aangegaan om van It Posthûs een gemoedelijk en sfeervol grand café te maken. Gasten moeten in een prettige omgeving verrast worden door goede gerechten, veelal bereid met streekproducten uit de omgeving van Makkum. Alle doelgroepen zijn er welkom, van eigenaren van vakantiehuizen, dagtoeristen en bootjesmensen tot zakelijke gasten. Iedereen moeten zich er thuis voelen, dat is het streven! Alwin Kalt en Maartje van der Velde-Kalt heten u, samen met hun team, graag van harte welkom in het culinaire hart van Makkum. In het restaurant of op het terras kunt u genieten van een heerlijk kopje koffie met gebak, een (aangeklede) borrel met bijvoorbeeld een kaasplateau van heerlijke Friese streekkazen, maar natuurlijk kunt u er ook terecht voor lunch en diner. De keuken is voor diner geopend van 17:30 – 21:00 uur. In de zomermaanden is It Posthûs zeven dagen per week open (vanaf 10:30 uur), in de wintermaanden van donderdag tot en met zondag (alleen voor diner).
It Posthûs • Plein 15 • 8754 ER Makkum • +31 (0)515 231153 • info@itposthus.nl • www.itposthus.nl
STREEKPRODUCTEN VAN DE FRYSKE WÂLDEN
Waldfarming
Henk Zuidema Miedwei 4 9258 GR Jistrum 0512-745183 06-14408358 info@waldbaarch.nl
WWW.WALDFARMING.NL
Reinaard 4, 9291 AD Kollum 06-10072844
30 FM15-2.indd 30
23-04-15 22:58
RESTAURANT NOFLIK LANGWAR Noflik is een Fries woord dat zich niet een-op-een laat vertalen, maar het komt neer op genoeglijk, gezellig, sfeervol. En dat is precies wat Noflik Langwar te bieden heeft. Je stapt er binnen in de sfeer van beppe, het is nostalgie alom. Je kunt er gezellig met je familie, je vrienden of je collega’s Bourgondisch eten. Geheel in de sfeer van vroeger, zelf je gerechten maken en onderwijl enorm veel lachen. Of geniet op het terras van de drukte van het populaire watersportdorp Langweer. Live muziek, bruiloften, vergadering of gewoon een noflike avond: het kan allemaal. Noflik Langwar heeft nog een zusje in Easterein, waar in het hart van het terpdorp een prachtig oud pand verrijst waar het ook uitstekend toeven is.
Openingstijden Noflik Langwar Buorren 31 8525 EC, Langweer 0513 – 499 169 www.nofliklangwar.nl
Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag
Gesloten Gesloten 16:00 – 23:00 16:00 – 23:00 16:00 – 23:00 12:00 – 23:00 12:00 – 23:00
VISRESTAURANT PIER VIS VAN ‘T SCHIP
Harlingen is dé vissershaven van Fryslân. Daar hoort een goed visrestaurant bij. Er waren al een paar cafetaria’s waar je ook een lekker visje kunt happen, maar een specialiteitenrestaurant was er nog niet. In dat gat springt Pier Alta, die vijftien jaar lang eigenaar was van hotel-restaurant Anna Casparii. Hij is toe aan een nieuwe uitdaging.
Visrestaurant PIER is het restaurant van de verrassing. Eten wat de zee schaft. ‘Heeft één van de vissersboten ‘wat leuks’ aan boord, dan kopen we dat ter plekke. Een aparte vis, roggen, kokkels, scheermessen, oesters, dat kan ik hier elke dag vers krijgen,’zegt Alta. ‘We hebben wel een vaste kaart erbij, met bijvoorbeeld tonijn, kabeljauw en tong, maar voor het overige willen we zoveel mogelijk variëren. En ja, er
zijn ook altijd gasten die niet dol zijn op vis. Voor hen staat er een aantal vleesgerechten op de kaart, maar de hoofdmoot is vis, met als specialiteit de schaal- en schelpdieren.’ Het visrestaurant heeft aan het horecaplein van de Grote Bredeplaats in Harlingen een absolute toplocatie. Vlak bij de havens, maar toch in het centrum, waar het gezelligheid troef is. ‘We zijn in het hoogseizoen zeven dagen per week open, vanaf elf uur ’s ochtends. Niet alleen voor diner dus, maar ook voor een bakje koffie en een lunch. Een specialiteitenrestaurant hoeft niet per definitie duur te zijn. PIER is laagdrempelig, geschikt voor iedereen’. Visrestaurant PIER Grote Bredeplaats 23A 8861 BA Harlingen
www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 31
31 23-04-15 22:58
Veel uurwerken zijn in het spoor van de vooruitgang aangepast of omgebouwd. Zo is de spillegang veelal omgezet naar de ankergang. Mechanieken of functies van de oorspronkelijke basisfunctie kunnen zijn verwijderd omdat zij als hinderlijk of storend werden ervaren. Werkzaamheden aan klokken en uurwerken, bijv. vanwege slijtage, moet tot een minimum worden beperkt om de authenticiteit zoveel mogelijk te waarborgen. Bij uurwerken die in de loop der tijd zijn omgebouwd/ aangepast, moet nauwkeurig worden onderzocht of deze in de oorspronkelijke staat teruggebracht moeten worden. Deze aanpassing is tenslotte onderdeel van de historie van het uurwerk. Als deze vakkundig zijn uitgevoerd is ‘terugrestaureren’ vaak niet de meest verantwoorde optie. Wordt er toch besloten om te reconstrueren, dan is het van belang dat dit gebeurt op basis van de in het uurwerk aanwezige sporen. Stijl, techniek en materiaalkeuze moeten met zorg worden bepaald.
IJsseldijk 89 - 8194 LC Veessen - Tel. 0578 631783 of 06 25168069 - herman@horselenberg - www.horselenberg.nl
Herman Horselenberg houdt zich al vanaf zijn jeugd met veel enthousiasme en toewijding bezig met het restaureren van antieke uurwerken. Eén van zijn specialiteiten is Friese tafelklokken met balansgang. Particulieren en musea uit binnen- en buitenland hebben de weg naar zijn werkplaats gevonden. Daarnaast staat hij met veel trots op beurzen met antieke uurwerkmakers-gereedschappen.
Beleef uw verleden in het INFORMATIE- EN BEZOEKERSCENTRUM ‘TERP HEGEBEINTUM’ - Met rondleidingen in de kerk op de hoogste terp van Nederland. - Informatie archeologische terpvondsten. - Kennis nemen van de geschiedenis van de gemeente Ferwerderadiel in het Documentatiecentrum. - Petit-restaurant met terras.
Zeilmakerij Rolf de Jong DE ZEILMAKERIJ VOOR:
- boottenten - jachtzeilen - verandazeilen
Singel 16 9001 XP Grou Tel. 06 – 81133883
NIEUWE HERMAN BROOD SCHOENENCOLLECTIE
www.customcomfort.nl Simmerdyk 12 Sneek
T 0515 - 421111
w w w. r o l f z e i l m a k e r i j . n l
32 FM15-2.indd 32
23-04-15 22:58
MIDDELEEUWSE SKYLINE LIEFDE VOOR DE ALDE TSJERKEN
Hantumhuizen
Holwerd
Lichtaard Westernijtsjerk
Jouswier
Foudgum
Hegebeintum
Bornwird Raard
Ginnum
Oostrum
Dokkum
Sibrandahûs Hijum
Sint Annaparochie
Augsbuurt
Feinsum Sint Jacobiparochie
Britsum Wier
Boer Schalsum
Franeker
Leeuwarden
Peins Zweins
Baaium
Harlingen
Huizum-Dorp
Blessum Boksum
Rottevalle Bears
Swichum
Jorwert
Drachten
Britswert
Kortehemmen Olterterp Allingawier Dedgum Westhem
Sneek Goïngaryp Uitwellingerga
Haskerdijken Terband
Kortezwaag
Joure
Schurega
Heerenveen
Katlijk
Ter Idzard Nijeholtwolde
Wolvega bij de stichting behorende kerken bij de stichting behorende klokkenstoel
0
2,5
5
7,5
10 km
De Stichting Alde Fryske Tsjerken draagt de zorg voor 45 kerken, verspreid over de provincie.
In het 45ste jaar van de Stichting beheert de organisatie 45 kerken, verspreid over heel Fryslân. Rijksmonumenten die niet meer beheerd konden worden door de voormalig
eigenaar en aan de zorgen van de Stichting Alde Fryske Tsjerken zijn toevertrouwd. Onlangs nog werden de kerken van Baaium en Dedgum overgenomen. Het is belangrijk dat de kerken er goed bijstaan, vindt de Stichting. Daarom worden ingrijpende restauraties uitgevoerd. Bijvoorbeeld in de kerk van Foudgum, die dit voorjaar grondig wordt gerestaureerd. Of de kerk van Hegebeintum, waar de scheefzakkende toren dit jaar wordt gestabiliseerd – een groot en bijzonder project op de hoogste terp van Nederland. Minstens zoveel waarde heeft
het dat de kerken een goede bestemming krijgen. Daarom worden er allerlei activiteiten in de kerken georganiseerd, zijn sommige kerken permanent verhuurd en wordt iedere kerk beheerd door een Plaatselijke Commissie, die de dagelijkse zorg voor de kerk op zich neemt. Kerken met een bijzondere geschiedenis worden uitgedaagd daar iets van te laten zien. Zoals in Foudgum, waar dominee/dichter Piet Paaltjens (François Haverschmidt) een bijzondere plek krijgt. Of Sint Anne, waar de schilder Rembrandt trouwde met Saskia van Uylenburg. Bijzonder is ook de kerk van Jorwert, waar Stifting
www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 33
ç
Al 45 jaar zorgt de Stichting Alde Fryske Tsjerken voor behoud en herbestemming van kerken in Fryslân. Bijzonder werk, want oude kerken bepalen de ‘skyline’ van het Friese landschap. Nergens anders in Europa zijn zoveel laatmiddeleeuwse kerken te vinden als in Noord-Nederland. Een rijkdom die het behouden waard is.
33 23-04-15 22:58
De kerk van Foudgum wordt dit voorjaar gerestaureerd. Foto: Stichting Alde Fryske Tsjerken. Nijkleaster werkt aan een nieuw protestants klooster.
Goddelijk groen In het jubileumjaar is er vooral aandacht voor het thema ‘kerk en natuur’. Een bijzondere, maar ook logische keuze: kerken zijn onlosmakelijk verbonden met het Friese landschap. Bovendien is er in en rondom de kerken van alles te zien. In samenwerking met het Natuurmuseum Fryslân wordt daar aandacht voor gevraagd. In het Natuurmuseum is van 5 juni tot en met 30 augustus een bijzon-
dere expositie in het Natuurmuseum Fryslân over het thema ‘kerk en natuur’. Daarnaast worden in de zomermaanden tien kleinere exposities georganiseerd in kerken van de Stichting. Bovendien komt er een speciale jubileumvoorstelling over kerk en natuur van de Friese zanger Piter Wilkens, die vanaf september op tournee gaat langs vijf van de kerken. Met al deze activiteiten viert de Stichting het feit dat ze zich al sinds september 1970 mag bezighouden met het beschermen en bewaren van kerken in Fryslân. De feestelijkheden
Word vandaag nog donateur van de Stichting Alde Fryske Tsjerken ❏ Ja, ik word donateur van de Stichting Alde Fryske Tsjerken voor mininimaal € 17,50 per jaar. Ik ontvang als welkomstcadeau de documentaireserie ‘Alde Fryske Tsjerken’ ❏ Ja, stuur mij een gratis exemplaar van het magazine Alde Fryske Tsjerken Naam:
STEUN ONS!
Handtekening:
Adres: PC / plaats:
Tel:
Datum:
Stuur deze bon in een gesloten envelop naar: Stichting Alde Fryske Tsjerken, Antwoordnummer 76, 8900 WC Leeuwarden. Een postzegel is niet nodig.
FM 05/15
E-mail:
De kerk van Hegebeintum staat op de hoogste terp van Nederland (8,8 meter). De toren dreigt om te vallen en wordt door de Stichting Alde Fryske Tsjerken ‘gered’ door de toren in z’n geheel op een ondergrondse tafel te zetten. Foto: Stichting Alde Fryske Tsjerken. zijn erop gericht om meer mensen te betrekken bij haar missie, en ook jongeren te bereiken. De expositie in het Natuurmuseum Fryslân krijgt als titel ‘Goddelijk Groen’. In het atrium van het Natuurmuseum wordt een kerk op een terp op schaal nagebouwd. In het kerkje wachten spannende verrassingen voor de kinderen die naar binnen gaan. In twee zalen naast het atrium worden exposities ingericht over flora en fauna in en rond de kerk, en over de Stichting Alde Fryske Tsjerken zelf.
34 FM15-2.indd 34
23-04-15 22:58
ALS HET OM UITBESTEDEN GAAT Pack & Zo is een organisatie die zich richt op het assembleren, in- en verpakken van diverse producten in opdracht van derden
Werk en dagbesteding zijn bij ons elkaars verlengde
De Boeg 10a 9206 BB Drachten Voltastraat 6 8801 PL Franeker
0512 510500
www.packenzo.nl
Hostel Stayokay Sneek
Hostel Stayokay Heeg
Oude Oppenhuizerweg 17
‘t Eilân 65
8606 JA Sneek
8621 CT Heeg
515 - 412 132
0515 - 442258
sneek@stayokay.com
heeg@stayokay.com
Hostel aan het water • Zeilbotenverhuur • Fietsverhuur Sloepenverhuur • Kayakverhuur • Dinerbuffet €15,75
www.uitgeverijpenn.nl FM15-2.indd 35
35 23-04-15 22:58
Kies voor de prijswinnende hypotheekaanbieder weer RegioBank wint de Hypotheek Award voor ‘Beste Beheer’.
AWAR
BEST
E BEH EER
WI
Foppie van Terwisga / ‘t Hasker Assurantiekantoor Hasker Utgongen 6 8465 SJ OUDEHASKE T (0513) 67 74 00 E info@foppie.nl I www.foppie.nl
D 2015
NN
Assurantiekantoor M. Kruis
AA
R
Tuinen 20 8713 KM HINDELOOPEN T (0514) 52 16 20 E j.kruis@assurantiekantoormkruis.nl I www.assurantiekantoormkruis.nl
Attentiv A Boskma B.V.
Kleine Dijlakker 45 8701 HX Bolsward T 0515-580402 E boskma.bv@attentiv.nl I www.solideverzekerd.nl
Geertsma Assurantiën
Eigen Haard 33 8561 EX Balk T 0514 - 60 33 60 E info@geertsma-assurantien.nl I www.geertsma-assurantien.nl
36 FM15-2.indd 36
23-04-15 22:58