Fryslân Markant - simmer by Uitgeverij PENN.nl

n â n l s â l y r s FFry T N A K R A M ers € 2,50

se numm

• Los Juli 2015

r e m m si

2015

agenda d n la s ie r f oen met d e t t a w Altijd

.nl

samen werken.

samen werken en samen vooruit In de nieuwe gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in. Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl

www.defryskemarren.nl

Friezen willen meer water Het ene waterfront jaagt het ande re. In Drachten is de Drachtsterfeart geopend. Nij Beets en de Veenhoop koesteren hun Polderhaadkanaal. Sneek bouwt nieuw bij Houkesloot en Snitser Mar. En in Leeuwarden komt een strand, een stadstrand. Bij de ingang van de Friese hoofd stad wordt op grote borden reclame gemaakt voor een nieuwe wijk waar je aan of op het water kunt wonen. Al in de eerste verkenningen rond de Stedelijke Vernieuwing in 2001 werd ‘water’ als troef van de Friese hoofdstad benoemd. Toen was het zwembad in de Groene Ster opge offerd aan een nieuw Otterstation, dat als Aqua Zoo aan een derde leven begon. Aan de overkant van de vierbaansweg houdt Jansma man moedig stand met zijn fraaie restau rant aan de Grutte Wielen. Hij ziet in de verte een nieuwe skyline, van Blitsaerd. Daar staan huizen ook aan waterpartijen. Milja en Hester varen er met Bout lustig in hun bootje rond, en velen met hen. In Harlingen hadden bejaarden in hun zorgcentrum sinds mensen heugenis een fraai uitzicht over de Wadden. Dat wordt nu commercieel uitgenut. De volgende stap is een ‘internationaal havenplan’. Om dat tot een succes te maken, moeten we zeker weten dat de ovens van de Reststoffen Energie Centrale (REC)

van Omrin geen gevaarlijke vervuilen de stoffen lozen. Lemmer praat weer over bebou wing aan de Baai. In Makkum is een nieuwe Boulevard geopend. Sneek breidt zich tot de waterkant uit, net als Joure. Friezen willen kennelijk nog veel meer water in hun omgeving, terwijl de provincie al zo nat is. Niet voor niks

Milja en Bout genieten op het water. Foto: Hester Verburg. heeft het Wetterskip kostbare maatre gelen genomen voor een ‘peilrijzing’ met een halve meter. Alleen in de Dokkumer Vogelwijk en in hartje Ak krum zijn ze minder enthousiast. Daar staat na elke fikse bui de straat onder water, en soms lopen de riolen over. Dat het water zo populair is, komt volgens planologen en ruimtelijk ordenaars van de bloeiende leisure cultuur. We willen varen, en daar heb ben we ook geld en tijd voor. Jonkies doen dat in optimistjes, senioren in sloepen. Er varen inmiddels tiendui zenden van rond.

Wachten op de zondvloed Zelfs ik heb een optrekje aan het water. Het is ingebouwd in een bouwvallig hok en dat water is een ondiepe sloot. Maar we horen kikkers, en we zien kroos. Iedereen wil tegenwoordig aan, op of in het water. Is dat louter een kwestie van mode, een gril? Of heeft het te maken met diepere atavistische behoeften, die aan het oppervlak komen nu chronisch aan basic needs van Maslow is voldaan? Het wordt ondertussen steeds gekker. Terwijl Wetterskip Fryslân overal dijkjes verhoogt, graven kranen en happers er lustig op los om droogte nat te maken. Collectief betalen we tientallen miljoenen voor deze tegengestelde, per saldo dus nutteloze beweging. Het toppunt van maatschap pelijke verspilling in deze is het uitgraven van de Drachtster Feart, amper vijftig jaar na de demping. We zullen het de komende tijd ongetwijfeld nog gekker meemaken, want de economie trekt weer aan en er staat geen maat op malle hobby’s om een te veel aan vrije tijd op te krijgen. Het wachten is op een knappe zondvloed, en Noach. Pas als die geweest zijn, zullen we de zalige droogte van een hoge zandkop weer waarderen.

Klaas Jansma

Suppers langs De Waag in Leeuwarden 2012. Foto: Mayola Dijksman

www.uitgeverijpenn.nl

DE WATERFRONTEN 17 MASTERPLANNEN

Waterfront Leeuwarden Bron: karres+brands

Zeventien plannen voor de Friese watersportkernen en toegangspoorten. Het uitgangspunt voor zo’n watersportplan is de identiteit en beleving van de waterrecreatie. Ze gaan uit van het historische karakter van de plaats en het landschap, evenals de sterke en zwakke punten op watersportgebied. Het watersportplan heeft initiatieven van bedrijven, bewoners en verenigin gen op een rij gezet. Voor elk master plan werd samengewerkt met alle be trokken partijen. Elk plan moet leiden tot verbetering van de aantrekkings kracht, toegankelijkheid en inkomsten. Inmiddels liggen de plannen klaar en wordt er de komende jaren gewerkt om ze uit te voeren.

Het pontje in de Prinsentuin. Foto: Harry Muis

Hieronder noemen we die van Leeuwarden, Earnewâld, Grou en Harlingen.

Vanaf het water – Leeuwarden In de komende twee jaar ontwikkelt Leeuwarden zich tot een aantrekkelij ker watersportplaats. De gemeente en

de provincie hebben hiervoor samen een plan opgesteld. Met dit plan, dat deel uitmaakt van Het Friese Meren project, willen zij de relatie tussen water en land in de stad verbeteren. Tegelijkertijd sluit het aan bij de voor bereidingen op Culturele Hoofdstad 2018. Leeuwarden is het stedelijke hart van de provincie. Temidden van het weidse landschap is de stad een knooppunt van vaar-, fiets- en wandelroutes. In combinatie met de historische binnenstad maakt dit Leeuwarden interessant voor toeristen. Er liggen veel kansen om de recreatie op het water en aan de wal beter op elkaar te laten aansluiten. Voorbeelden van projecten binnen het plan zijn het aanbrengen van een boardwalk met terras bij de Blok huispoort en een stadsstrand bij het riviertje de Potmarge. Door obstakels in het water te verwijderen en voor meer aanlegplaatsen te zorgen, wordt Leeuwarden beter toegankelijk voor vaarrecreanten. Op de rand van

Café de Bak met nieuw restaurant aan het water? Sinds 2010 is Café de Bak gevestigd op de vroegere luchtplaats voor de gedetineerden van de oude gevangenis de Blokhuispoort. Het Waterfrontplan Leeuwarden is een mooie kans voor het café om met Willem Schaafsma van Restaurant Eindeloos een extra eetgelegenheid te creëren. Het plan is om Eet en Drink Lokaal De Bak te starten met een terras langs het water van de Zuider Stadsgracht. Het restaurant krijgt een stoere robuuste uitstraling, passend bij de omgeving. Lokale leveranciers zorgen voor de ingrediënten. Het restaurant moet helpen om de Blokhuispoort een meer open karakter te geven. Bezoekers zijn welkom om naar binnen te wandelen, dit wordt nog te weinig gedaan. Een restaurant met lekker eten uit de regio

en toegankelijk voor iedereen. De ondernemers Hotze Bouma, Johan de Jong en Willem Schaafsma staan te popelen. ‘Het wordt geen sterren restaurant’ aldus top chef-kok Willem Schaafsma. ‘Het doel is dat lokaal eten toegankelijk wordt voor een bredere doelgroep en samen met Hotze en Johan zie ik kansen voor het restaurant en de Blokhuispoort als geheel.’

wal en water komen nieuwe ontmoe tingsplekken en activiteiten om meer levendigheid op het water te krijgen. Verder is er aandacht voor gastvrij heid en (online) informatievoorzie ning, zodat bezoekers goed weten wat er in Leeuwarden te doen is. Beleving vanaf het water, gastheer schap en goede informatieverstrek king zijn ook belangrijke thema’s voor Culturele Hoofdstad 2018. De maat regelen van het plan sluiten daarom mooi aan bij de voorbereidingen op dit grote culturele evenement, waarbij Fryslân zo’n twee à drie miljoen extra bezoekers verwacht. De uitvoering van het plan is inmiddels begonnen en neemt ongeveer twee jaar in be slag. In 2016 is het werk klaar.

Booming Business – Earnewâld In het hart van Fryslân ligt Nationaal Park De Alde Feanen. Dit natuurge bied heeft een afwisselend land schap met een enorme diversiteit aan dieren en planten, wat het geliefd maakt bij recreanten. Momenteel zijn er verschillende factoren die De Alde Feanen bedreigen. De veenmosrietlanden dreigen te verdwijnen, omdat zij zich niet vernieu wen. Een tweede probleem is het wegval len van de natuurlijke peildynamiek van het water in de jaren 1960 . Dit is ongunstig voor het waterriet, dat hier door sterk afneemt. Daarnaast zorgt het troebele, fosfaatrijke water ervoor dat steeds meer waterplanten verdwij nen. Verder nemen door verzuring ook de blauwgraslandvegetaties af. Het LIFE+ project ‘Booming Business in De Alde Feanen’ moet uitkomst bieden. LIFE+ is een milieusubsidie van de

Museumhaven, historisch waterfront van Leeuwarden De Leeuwarder Willemskade is de thuishaven van prachtige historische schepen. Van de roemruchte beurtvaarder Stânfries X, de unieke Waalschokker WUTA, de gave en werkende stoomsleper Maarten, fraaie tjalken, stoere slepers….een heerlijke plek in hartje stad. Museumhaven Leeuwarden bestaat tien jaar. In 2005 was de opening een feit, nadat het gemeentebestuur zich sterk had gemaakt voor een eigen museale haven. Friesland Bank, die toen nog onder de magistrale koepel aan de kade zetelde, zag daarin een goede aanleiding om de voormalige beurtvaarder Stânfries X van de sloop te redden en te restaureren; het begin van een lange en innige band met de Museumhaven. Het schip groeide uit tot icoon van de haven. De uit de dertiger jaren stammende traditie van schip van Sinterklaas werd in ere hersteld; Stânfries X is nog ieder jaar de uitbundige pakjesboot van de Sint. De Museumhaven heeft vorig jaar Stânfries X van Friesland Bank overgenomen met steun van de gemeente voor onderhoud. Stichting Museumhaven heeft dat moment aangegrepen om zich

nadrukkelijker te manifesteren. Meer culturele evenementen, reuring aan de kade, een burgerinitiatief om de vaste Prins Hendrikbrug weer beweegbaar te maken. Museumhaven wil de watersport in brede zin meer mogelijkheden bieden en de aandacht voor scheepvaart en het belang van die historie voor de ontwikkeling van Leeuwarden een duidelijker gezicht geven in de stad.

De aandacht voor ‘water’ neemt toe in Leeuwarden, zeker in de aanloop naar 2018 Culturele Hoofdstad. Leeuwarden als aantrekkelijke waterrijke hoofdstad van Friesland; Leeuwarden als verbindend knooppunt tussen Friese meren, Grou, Dokkumer Ie en Dokkum. Het belang van een aantrekkelijk waterfront is groot, ook om schepen in de stad te houden; levendige kades met ruimte om af te meren, moderne voorzieningen en plekken om aan wal te gaan, maken de Leeuwarder binnenstad nog aantrekkelijker. Schepen zijn altijd welkom in Leeuwarden en als het gaat om historische schepen, zeker in de Museumhaven! Stichting Museumhaven Leeuwarden www.museumhavenleeuwarden.nl

www.uitgeverijpenn.nl

Gastvrij Grou Ook de ondernemers van Business Club Grou richten hun aandacht op De Alde Feanen. In het kader van ‘Gastvrij Grou’ werken zij aan nieuwe vaarroutes en aantrekkelijke arrangementen. ‘Gastvrij Grou’ bestaat uit verschillende initiatieven om het bezoekers van het Friese dorp nog meer naar de zin te maken. Een ander voorbeeld hiervan is het project 'Gast aan boord', waarmee inwoners van Grou aangemoedigd worden om toeristen die op het station arriveren een lift te geven. Kijk voor meer informatie op www.grou.nl. Veenmosrietland (Pallavicinio-Sphagnetum) is een associatie van het verbond van zwarte zegge, een plantengemeenschap uit de zogenaamde verlandingsreeks. Het ontstaat bij maaibeheer uit trilveen. In veenmosrietland groeien verschillende planten. Er groeien altijd riet en veenmossen. Daarnaast komen er zeldzamere planten voor zoals ronde zonnedauw, welriekende nachtorchis en blauwe knoop.

Freek Vonk is een bioloog met een specialisatie in slangen. Hij is bekend door zijn onderzoek naar nieuwe medicijnen op basis van slangengif en als presentator van televisieprogramma's over de natuur. Illustratie: Albert Heijn had in juni 2015 een beestachtige spaaractie. 'Op avontuur met Freek Vonk'.

Europese Unie. Door het herstellen van natuur en het verwijderen van bagger moet ‘Booming Business’ het tij in De Alde Feanen keren. Het baggeren verbetert bovendien de bevaarbaarheid voor bezoekers.

Onderdeel van het project ‘Booming Business’ is de podcast ‘Op stap met Freek Vonk in De Alde Feanen’. Deze opname bestaat uit verschillende geluidsfragmenten, waarmee Freek Vonk (bekende

bioloog uit o.a. De Wereld Draait Door) de recreant op enthousiaste wijze door het gebied leidt. Verder is er in het bezoekerscentrum in Earnewâld voor jong en oud een mooie tentoonstelling over het project te zien. Voor kinderen is er een leuke rugzakroute opgezet: het Fûgelpaad. Kijk voor de podcast op www.np-aldefeanen.nl/ boomingbusiness

Met het thema Vier De Alde Feanen worden bezoekers uitgenodigd om op een feestelijke manier van de natuur in het Nationale Park te genieten. Via de pontjesroute zijn de activiteiten goed bereikbaar. Foto: Stichting Grou Aktief!

Waterfront Harlingen Een onderzoek naar de optimale ontwikkelingsstrategie voor de Willemshaven en het gebied achter de Westerzeedijk. Bron: Boiten

Internationaal havenplan - Harlingen Harlingen wil haar Nieuwe Willemsha ven de komende jaren internatio naal op de kaart zetten. Samen met inwoners en ondernemers heeft de gemeente hiervoor een ambitieus havenplan opgesteld. Aan de hand daarvan vinden er dit jaar verschil lende verbeteringen plaats voor de watersport, waarbij het eigen karakter van de stad versterkt wordt. Met het nieuwe plan krijgt Harlin gen een passagiersterminal bij de aanlegplaats voor cruiseschepen. Behalve dat hij recreanten een pret tige ontvangst biedt bij slecht weer, kan deze terminal dienst doen voor informatievoorziening en een kleine markt met streekproducten. Ook komt er een bezoekerscentrum, dat het rij ke scheepvaartverleden van de stad belicht. Een ander onderdeel van het havenplan is een visrestaurant, dat bezoekers een inkijkje geeft in het vis sersambacht. Verder ligt er straks een gemakkelijk toegankelijke jachthaven met allerlei voorzieningen, zoals een kantine, sanitair en een instructieruim te voor bijvoorbeeld een zeilschool. De uitvoering van het plan moet ervoor zorgen dat de Nieuwe Wil lemshaven vooral betekenis krijgt voor toerisme, in plaats van de logistieke functie die zij nu heeft. De stad wil

Waterhaven Artist impression De Nieuwe Willemshaven in Harlingen moet een omgeving worden met internationale allure. Bron: karres+brands voor watersporters dé schakel zijn tussen de Wadden en het Friese me rengebied. Om draagvlak te creëren, heeft de gemeente eerst onder in woners een enquête uitgezet en is zij met hen in gesprek gegaan. Wat naar

voren kwam, is dat aanwonenden het belangrijk vinden dat de zichtlijnen vanaf de stad naar de zee en anders om in stand blijven. In het havenplan is daar rekening mee gehouden.

Feestelijk slotweekend voor Het Friese Merenproject Het Friese Merenproject zit erop! Maar liefst vijftien jaar lang heeft de provincie samen met gemeenten en ondernemers veel werk verzet om de watersport in Fryslân aantrekkelijker te maken. Denk bijvoorbeeld aan de aanleg van vaarroutes en de bouw van de tweede sluis in Stavoren. Of de nieuwe voorzieningen in watersportplaatsen en het herinrichten van natuurgebieden. Om al deze mooie resultaten te vieren, is er op 19 en 20 september een feestelijk slotweekend met allerlei leuke activiteiten voor jong en oud.

19 september: officiële afsluiting

Zaterdagavond 19 september vindt de officiële afsluiting van Het Friese Merenproject plaats in de Prinsentuin in Leeuwarden. Op verschillende plekken is muziek en theater te bewonderen. Ook krijgen bezoekers hier uitgebreide informatie over het project. De avond eindigt op een centraal punt waar muziek, theater en water samenkomen en de deur van Het Friese Merenproject symbolisch dichtgaat.

20 september: open dag

Zondag 20 september houdt de provincie ‘open dag’ in o.a. Balk, Delfstrahuizen, Grou, Earnewâld, Franeker, Sneek en Stavoren. Belangstellenden kunnen daar tussen 11 en 16 uur een kijkje nemen bij een of meerdere uitgevoerde projecten. Ook zijn er voor hen allerlei leuke activiteiten. Kijk voor het volledige programma op www.friesemeren.nl.

www.uitgeverijpenn.nl

Friese draaibank met freesopstelling

Friese tafelklok met balansgang J. Andries Gou

Herman Horselenberg houdt zich al vanaf zijn jeugd met veel enthousiasme en toewijding bezig met het restaureren van antieke uurwerken. Eén van zijn specialiteiten is Friese tafelklokken met balansgang. Particulieren en musea uit binnen- en buitenland hebben de weg naar zijn werkplaats gevonden. Daarnaast staat hij met veel trots op beurzen met antieke uurwerkmakers-gereedschappen. Veel uurwerken zijn in het spoor van de vooruitgang aangepast of omgebouwd. Zo is de spillegang veelal omgezet naar de ankergang. Werkzaamheden aan klokken en uurwerken, bijv. vanwege slijtage, moet tot een minimum worden beperkt om de authenticiteit zoveel mogelijk te waarborgen.

Beurstafel op de int. Stoomdag in Wychen

Bij uurwerken die in de loop der tijd zijn omgebouwd/ aangepast, moet nauwkeurig worden onderzocht of deze in de oorspronkelijke staat teruggebracht moeten worden. Deze aanpassing is tenslotte onderdeel van de historie van het uurwerk. Wordt toch besloten om te reconstrueren, dan is het van belang dat dit gebeurt op basis van de in het uurwerk aanwezige sporen. Stijl, techniek en materiaalkeuze moeten met zorg worden bepaald.

IJsseldijk 89 - 8194 LC Veessen - Tel. 0578 631783 of 6 25168069 - herman@horselenberg - www.horselenberg.nl

STOER EN VERSIERD MET KRAT OP PAD Het fietskrat was er al, meestal op een pakjedrager op de voorvork. Onbeschilderd te zien in de Randstad. Berijders meestal type androgien (m) of tuinbroek (v), in het voorstadium van de bakfiets. Nu gaan we los in Fryslân en wijde omgeving met stoer en smaakvol. De Woodybox ® voor de hond niet meer voorop (angstig!) maar achter de baas (welopgevoed). Voor het vertrouwen moet dat wel een brave stabij of nog liever een Cavalier King Charles Spaniel zijn. Deze Femke, van buurvrouw Akke, is erg gezellig en heel gezeglijk. Het opstappen moet voor de baas nog wat wennen, dus liever een weduwe of een lage stang, als je ouder bent dan zestig. Wat dat betreft fietst het zorgeloos met een Woodybag ® aan de zijkant. Zeker als die met skûtsjes versierd is en ontvangen als relatiegeschenk. Neem kaas en Silersbitter mee naar de waterkant met een set glaasjes, en je geniet samen van een prachtige wedstrijd. Niet té veel drinken natuurlijk, want fietsers moeten wel eens blazen als ze slingeren. Maar je begaat dan tenminste geen ongeluk aan een ander. En, extra voordeel, zo’n krat en de inhoud kan tegen een stootje. Ook ideaal voor de laptop in het woonwerkverkeer. Maar dan wel even vastzetten met kettinkje en slot, voor de Stoplichtdieven.

www.houtenfietstassen.nl

Zeer geschikt als relatie- en kerstgeschenk.

Met vele opdrukken mogelijk, ook via Photogifts (zie pag. 8).

www.uitgeverijpenn.nl

EEN GROENE UITVAART VAN GRENEN KIST TOT ORGANISCHE LIJKWADE

Bij de uitvaart hoort een kist. De meeste zijn gemaakt van hout. Vuren, grenen, naaldhout, kersen, noten, mahonie, van eenvoudig tot luxe, goedkoop en duur. Tegenwoordig kun je ook een kist van sloophout laten maken. Of een rieten mand. Zolang de kist, of het ‘omhulsel’ niet gemaakt is van kunststof of metaal, mag er heel veel. Handvatten, versieringen of spijkers en schroeven kunnen gemakkelijk verwijderd worden, daar geldt die regel niet voor. De oude Egyptenaren begroeven hun overledenen al in een kist. Deze waren meestal aan de binnenkant beschilderd. Deuren en ogen waren belangrijk, omdat men geloofde dat de overledene in zijn kist leefde als in een huis. In Europa werden vanaf de veertiende en vijftiende eeuw steeds meer mensen in een kist begraven. Dat waren meestal primitieve kisten, zonder versiering. Het was ook heel normaal om al jaren een doodskist klaar te hebben liggen voor het geval dat. De dood was immers een volko men geaccepteerd onderdeel van

het dagelijks leven. De belangrijkste mensen hadden een stenen kist: een sarcofaag, waarin ze onder de vloer van de kerk werden begraven, of zelfs in de wand. In Fryslân zijn bij restau raties van kerken vaak sarcofagen, of delen daarvan, gevonden. Ze krijgen een ereplaats in de kerk, of op het kerkhof. Na de Tweede Wereldoorlog werden vooruitgang en ontwikkeling tijdens het leven belangrijk, de dood raakte op de achtergrond en werd liever verzwegen. Tegenwoordig is de dood weer beter bespreekbaar en zijn er volop ontwikkelingen te zien in het gebruik van doodskisten. De meeste mensen worden begraven in een gefineerde, spaanplaten kist. Deze is goedkoop en vergaat rede lijk snel. Echt milieuvriendelijk is de kist niet, vanwege de lijmsoorten die ervoor gebruikt worden. Die komen in het milieu terecht en dat mag van de overheid. Totale ontlasting van het mi lieu is niet verplicht, al zijn er uiteraard wel beperkingen aan het materiaal. Die zijn vastgelegd in de Wet op de Lijkbezorging.

Bij restauraties van kerken worden nogal eens (delen van) sarcofagen gevonden. Deze kindersarcofaag kreeg in Aldegea (SM) een plaats op het kerkhof.

De wilg is een boom waar elk jaar opnieuw wilgenteen aan groeit, zonder de noodzaak voor nieuwe aanplant. De wilgenteen wordt gebruikt om kisten en baren van te vlechten. Deze uitvaartmand van GreenCoffins is een vriendelijk ogend alternatief voor de traditionele kist en wordt in Polen gemaakt door een coöperatie van thuiswerkers. De keuze voor begraven of cremeren is vaak religieus of financiëele geïnspireerd. Vroeger was er uiteraard geen keuze. Je werd begraven. Meestal vanuit de kerk, omdat je gelovig was, of vanuit het dorpshuis, je eigen huis, of de kroeg. Met de opkomst van de crematie is dat veranderd. De keuze voor crematie wordt vaak ingegeven door het financiële aspect. Immers, het huren van een graf is duur. Afhankelijk van de gemeente waar je begraven wordt, moet je dan ook nog bijbetalen voor het delven, het begraven op zich, voor het onderhoudmaar en uiteindelijk als het graf geruimd moet worden, komt er nogmaals een rekening. Bij een crematie heb je dat niet. Toch komt het steeds vaker voor dat het mensen een plek missen om naar toe te gaan. En dus komen er urnenmuren, urnengraven en strooiveldjes op begraafplaatsen en kerkhoven. Waarvoor uiteraard weer betaald moet worden. Een andere trend is het meedragen van de as van de dierbare in een speciaal ontworpen sieraad, of zelfs te gebruiken in een tatoeage. De tarieven in Fryslân lopen nogal uiteen. In ‘t Bildt ben je goedkoop uit: voor nog geen €750 koop je een graf voor twintig jaar. In Leeuwarden betaal je vijf keer zoveel: ruim €3800. Wil je het graf langer dan twintig jaar in eigendom houden, dan kun je tijdvakken van tien of twintig jaar bijkopen, maar na veertig jaar is het gebeurd en wordt het graf in principe geruimd en daarvoor moeten de nabestaanden ook betalen. Voor een urnengraf betaal je zo’n €2000. Een plekje in een muur is minder arbeidsintensief en dus een paar honderd euro goedkoper. De as verstrooien op een speciaal daarvoor aangelegd veldje kost al gauw €100 (bron: Landelijke Organisatie voor Begraafplaatsen).

Denk aan het milieu De belangstelling voor een groene uitvaart groeit. Mensen kiezen voor hun uitvaart vaker producten die zijn gemaakt van natuurlijke materialen. Bij Van der Zwaag Uitvaartzorg in Oranjewoud wijzen ze op het de mo gelijkheid van een biologisch afbreek bare kist en of zelfs een draagbaar met een natuurlijke lijkwade of een wikkelkleed van organisch materiaal. ‘Dat laatste komt nog niet heel vaak voor,’ vertelt mede-eigenaar Arnout de Jong. ‘Maar sommige mensen zijn bij leven heel milieubewust en die kiezen dan ook heel specifiek voor een mili euvriendelijke uitvaart.’ Alex de Boer, mede-eigenaar van J.Æ. de Boer Uitvaartverzorging in Sneek, levert als enige in Fryslân een ‘landschapskist’. Deze kist is gemaakt van puur hout, gewonnen uit de na tuurgebieden van It Fryske Gea, het Gronings Landschap, of het Drents Landschap. Van elke verkochte kist gaat €100 naar de natuurorganisa tie in kwestie. Omdat het hout uit de eigen omgeving komt is de milieube lasting door transport heel minimaal. Uit onderzoek blijkt dat het bij de keu ze van een milieuvriendelijke kist wel verschil maakt of je wordt begraven of gecremeerd. Bij begraven zijn kisten van bamboe, riet of wilgentenen prima duurzame keuzes. Karton valt tegen, zegt Alex de Boer. ‘Het produ ceren van karton op zich is een heel chemisch proces, waardoor dit soort kisten toch niet groen te noemen zijn’. Bij cremeren kun je beter voor een houten kist kiezen. Zonder kist lijkt nog milieuvriendelijker, maar dat is het niet, omdat je dan meer brandstof nodig hebt voor de verassing van het stoffelijk overschot. Sinds 1991 is het in ons land niet meer verplicht om in een kist begra ven of gecremeerd te worden. Er kan dus ook gebruik worden gemaakt van een lijkwade. Biologisch katoen, fairtrade linnen of ecologisch canvas, het zijn verantwoorde producten om een overledene in op te baren en te begraven. Bij het vervoer kan dan nog gekozen worden voor een eenvou dige takkenbaar van wilgentenen, gemaakt van louter snoeihout. Deze baar is licht en gemakkelijk han teerbaar en kan dus ook goed door familie gedragen worden.

Bij Wikkelgoed ontwerpt en maakt men hemden, waden en wikkelkleden als alternatief voor een kist. Deze Fairtrade wade is gemaakt van 100% katoen en geproduceerd in een kleine weverij. De takkenbaar is gemaakt van gevlochten wilgentakken en wilgentenen.

Terug naar de natuur

Een bijzondere manier van begraven is de natuurbegraafplaats. Deze manier van begraven wint opnieuw in populariteit, maar het is een van oudste manieren van begraven en ook de meest natuurlijke. Zoals de mens deel uitmaakt van de kringloop van de natuur, maakt ook het natuurgraf er deel van uit. De materialen en de grafmarkeringen zijn milieuverantwoord. De kisten of urnen zijn gemaakt van compleet biologisch afbreekbaar materiaal. Je wordt weer één met de natuur. Alles wat bij natuurbegraven wordt gebruikt, bevordert de leefbaarheid van bos, natuur en landschap. Je ziet er dus geen grafstenen of aangelegde grafperkjes met versieringen. Je kunt kiezen voor een steen of boomstronk als gedenksteen, die in de loop van de jaren opgaat in het landschap. In Fryslân komt een natuurbegraafplaats bij Nieuwehorne. De kosten voor een graf zijn eenmalig. Je betaalt er €2950 voor een enkel graf en nog eens €495 voor het begraven op zich. Eeuwige grafrust is verzekerd met grafrechten voor 250 jaar en rond het graf blijft minimaal 25m2 vrij van andere graven (bron: Natuurbegraafplaats Friesland).

Langzaam maar zeker komen er meer natuurbegraafplaatsen in Nederland. Ook in Nieuwehorne is straks de gelegenheid om na het overlijden op te gaan in de natuur.

www.uitgeverijpenn.nl

GODDELIJK GROEN LIEFDE VOOR DE ALDE TSJERKEN

dit jaar wordt gestabiliseerd – een groot en bijzonder project op de hoogste terp van Nederland. Minstens zoveel waarde heeft het dat de kerken een goede be stemming krijgen. Daarom worden er allerlei activiteiten in de kerken georganiseerd, zijn sommige kerken permanent verhuurd en wordt iedere kerk beheerd door een Plaatselijke Commissie, die de dagelijkse zorg voor de kerk op zich neemt. Kerken met een bijzondere geschiedenis worden uitgedaagd daar iets van te laten zien. Zoals in Foudgum, waar do minee/dichter Piet Paaltjens (François Haverschmidt) een bijzondere plek krijgt. Of Sint Annaparochie, waar de schilder Rembrandt trouwde met Sas kia van Uylenburg. Bijzonder is ook de kerk van Jorwert, waar Stifting Nijkleas ter werkt aan een nieuw protestants klooster.

Spannende kerk in museum In het jubileumjaar is er vooral aandacht voor het thema ‘kerk en natuur’. Een bijzondere, maar ook lo gische keuze: kerken zijn onlosmakelijk verbonden met het Friese landschap. In het atrium van Natuurmuseum Fryslân is een terpkerkje op schaal nagebouwd. Het is een repli ca van het kerkje van Skuzum (Idsegahuizum). Leuk voor kinderen! De Van Harenskerk in Sint Annaparochie. Op deze plek trouwde Rembrandt van Rijn met Saskia van Uylenburgh.

Al 45 jaar zorgt de Stichting Alde Fryske Tsjerken voor behoud en herbestemming van kerken in Fryslân. Dat wordt gevierd met een bijzondere expositie in het Natuurmuseum Fryslân en tal van exposities en activiteiten door de hele provincie. Het onderhouden en herbestemmen van monumentale kerken in Fryslân is bijzonder werk, want oude kerken bepalen de ‘skyline’ van het Friese landschap. Nergens anders in Europa zijn zoveel laatmiddeleeuwse kerken te vinden als in Noord-Nederland. Een rijkdom die het behouden waard is.

In het 45ste jaar van de Stichting beheert de organisatie 45 kerken. Rijksmonumenten die niet meer beheerd konden worden door de voormalig eigenaar en aan de zorgen van de Stichting Alde Fryske Tsjerken zijn toevertrouwd. Onlangs nog werden de kerken van Baaium en Dedgum overgenomen. Het is belangrijk dat de kerken er goed bij staan, vindt de Stichting. Daarom worden ingrijpende restaura ties uitgevoerd. Bijvoorbeeld in de kerk van Foudgum, die dit voorjaar grondig is gerestaureerd – een bezoek meer dan waard! Of de kerk van Hegebein tum, waar de scheefzakkende toren

De Radboudkerk in Jorwert. Deze kerk wordt verhuurd aan Stifting Nijkleaster.

www.aldefrysketsjerken.nl De toren van Hegebeintum wordt dit najaar op palen gezet. Een aansprekend project.

Hantumhuizen

Holwerd Hegebeintum Lichtaard Westernijtsjerk

Jouswier

Foudgum Bornwird Raard

Ginnum

Oostrum

Dokkum

Sibrandahûs Hijum

Sint Annaparochie

Augsbuurt

Feinsum Sint Jacobiparochie

Britsum Wier

Boer Schalsum

Franeker

Leeuwarden

Peins Zweins

Baaium

Harlingen

Huizum-Dorp

Blessum Boksum

Rottevalle Bears

Swichum

Jorwert

Drachten

Britswert

Kortehemmen Olterterp Allingawier Dedgum Westhem

Sneek Goïngaryp Uitwellingerga

Haskerdijken Terband

Kortezwaag

Joure

Schurega

Heerenveen

Katlijk

Ter Idzard Nijeholtwolde

Wolvega bij de stichting behorende kerken bij de stichting behorende klokkenstoel

2,5

7,5

10 km

Word vandaag nog donateur van de Stichting Alde Fryske Tsjerken ❏ Ja, ik word donateur van de Stichting Alde Fryske Tsjerken voor mininimaal € 17,50 per jaar. Ik ontvang als welkomstcadeau de documentaireserie ‘Alde Fryske Tsjerken’ ❏ Ja, stuur mij een gratis exemplaar van het magazine Alde Fryske Tsjerken Naam:

STEUN ONS!

Handtekening:

Adres: PC / plaats: E-mail: Tel:

Datum:

FM 05/15

Bovendien is er in en rondom de ker ken van alles te zien. In samenwerking met het Natuurmuseum Fryslân wordt daar aandacht voor gevraagd. In het atrium van het museum is een ware kerk nagebouwd. In het kerkje wach ten spannende verrassingen voor de kinderen die naar binnen gaan. In twee zalen naast het atrium worden exposities ingericht over flora en fauna in en rond de kerk, en over de Stichting Alde Fryske Tsjerken zelf. De expositie loopt tot 30 augustus 2015. Daarnaast worden in de zomer maanden tien kleinere exposities georganiseerd in kerken van de Stich ting. Bovendien komt er een speciale jubileumvoorstelling over kerk en na tuur van de Friese zanger Piter Wilkens, die vanaf september op tournee gaat langs vijf van de kerken. Met al deze activiteiten viert de Stichting het feit dat ze zich al sinds september 1970 mag bezighouden met het beschermen en bewaren van kerken in Fryslân. De feestelijkheden zijn erop gericht om meer mensen te betrekken bij haar missie, en ook jongeren te bereiken.

Stuur deze bon in een gesloten envelop naar: Stichting Alde Fryske Tsjerken, Antwoordnummer 76, 8900 WC Leeuwarden. Een postzegel is niet nodig.

www.uitgeverijpenn.nl

FRIEZEN OP DE PLANKEN

BABA-live

Coverband BEWARE

Folkert-Hans Tolsma

Een bruisende creatieve rockband met eigen muziek. Dat knalt! Voor meer info kijkt u op:

Waar Beware zich ook bevindt, een feestje is gegarandeerd! Voor meer info kijkt u op:

Een muzikant en entertainer in hart en nieren! Voor meer info kijkt u op:

www.babalive.nl

www.bandbeware.nl

www.folkert-hans.nl

Heleen Roosdorp

Molstone

Coverband Hotstop

Deze Singer-Songwriter bezorgt publiek een warm hart met Nederlands- en Engelstalige songs. Voor meer info kijkt u op:

Een stevige rockband met een volle en compacte sound. Voor meer info kijkt u op:

www.heleenroosdorp.nl

www.molstone.nl

Een band die jong en oud aanspreekt, waar gezelligheid voorop staat en waarbij dansen geen taboe is! Voor meer info kijkt u op:

www.hot-stop.nl

Theatergroep De Paupers speelt seizoen 2015 – 2016 ‘AALTJEMEER’ (nei ús de sondfloed) Nadat De Paupers in 2014 de Friestalige locatievoorstelling ‘AALTJEMEER’ gespeeld hadden, waren de reacties en kritieken unaniem lovend. Reden genoeg om ‘AALTJEMEER’ geschikt te maken voor uitvoering in zalen en theaters. ‘AALTJEMEER’ gaat over dementie, mantelzorg en de rol van de overheid in de zorg. Een indringend stuk. Ontroerend, hilarisch, maar ook pijnlijk realistisch waar het zowel de afgeknepen zorg en mantelzorg als de houding van de overheid betreft. Grote vragen waarop De Paupers een eigenzinnig antwoord geven. Verrassend en absurd omdat de werkelijkheid soms niet te bevatten is. 1 september 2015 tot 30 juni 2016 Voor meer info en boekingen: e-mail: info@depaupers.nl of info@henkdeboer.nl Tel: 0515 542830 en 06 30671644

www.depaupers.nl

WIN TICKETS VOOR FRIEZENOPDEPLANKEN Wil jij 4 tickets winnen voor FriezenOpDePlanken LIVE op 11 oktober 2015 in Stadsschouwburg De Harmonie te Leeuwarden? 1. Markeer de 66 FriezenOpDePlanken artiesten 2. Post een foto van de woordzoeker op jouw Facebook pagina 3. Tag @FriezenOpDePlanken en wie weet win jij 4 tickets t.w.v. â&#x201A;Ź 30,Voor meer info en tickets ga je naar: www.FriezenOpDePlanken.nl

WOORDZOEKER

www.uitgeverijpenn.nl

DE TIJD GAAT HARD! De Sk没tsjekrant 2015 is net uit De sk没tsjebijbel Troch de Wyn is bijna uitverkocht

l Beste yn en W de h c o Tr dities ide e e b g t krij e kran 颅 van d u h s t is o lo e t kos urd. gestu

Volg het laatste nieuws op www.skutsje.nl en Skippers Praat op Facebook www.uitgeverijpenn.nl

Acquisitie en ondersteuning Eddie Ferbeek, Milja Roosjen Drukwerk Veldhuis Media BV (foto) Redactie: Klaas Jansma, Martsje de Jong, Milja Roosjen Vormgeving Kees Klip, Peter de Boer

NB: Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden overgenomen.

www.uitgeverijpenn.nl

Colofon

Frysl芒n Markant is een uitgave van Uitgeverij PENN.nl Postbus 633 8901 BK Leeuwarden Tel 058 284 94 10 Fax 058 212 94 36 www.uitgeverijpenn.nl www.skutsje.nl www.frieslandagenda.nl 16

IF W. W W

S K IF

.N KS

E J S T

Û K

N E L I

WEDSTRIJDDAGEN 2015 1 augustus Hindeloopen 3 augustus Stavoren 4 augustus Heeg 5 augustus Sloten 6 augustus Echtenerbrug 7 augustus Lemmer 8 augustus Lemmer (finale) 12 &13 september Burgumermar Skûtsjesilen yn ’e Wâlden 10 oktober Slotwedstrijd Heeg

r uu 0 r uu 9.5 : 0 e .1 ss 14 -kla : B e • ss ur kla 0u 0 A . e 10 rot se: s G a l • C-k ur 0u 0 . 12 se: s a l k ne a Klei

EN D J I RTT STA

www.uitgeverijpenn.nl

FEESTELIJK ‘TROCH DE WYN’ Na een fantastische sportieve wedstrijdweek in 2014, met prachtig weer, is onze vereniging niet in de winterslaap gegaan. We hebben deze winter gebruikt om ons te beraden op de toekomst van onze organisatie. Een betrokken externe commissie, bestaande uit Oebele Brouwer, Sippy Tigchelaar, Tom Wiersma en Joke Wittenberg, lichtte onze organisatie door. Dat leverde het rapport ‘IFKS Troch de wyn’ op, met aanbevelingen waar we de komende tijd mee aan de slag gaan. In het najaar bespreekt onze leden vergadering een plan van aanpak, over de wijze waarop wij de aanbevo len verbeteringen in onze organisatie kunnen doorvoeren. Vier werkgroepen doen voorstellen voor verandering, intensivering of versterking. Daarover discussiëren we met onze leden, die ook in het besluit gekend worden. Want wij vinden het belangrijk dat er draagvlak is voor een nieuwe koers, voordat je deze gaat varen. Met een aanvulling van twee jonge enthousiaste leden gaat ons bestuur aan de slag. Voor de IFKS begon het seizoen opnieuw heel vroeg met wedstrijden

bij Langweer. Die werden door Arend Wisse de Boer gewonnen met het oude Langwarder skûtsje, nu ‘Drie Gebroeders’. Van donderdag 14 mei (Hemel vaartsdag) tot en met zaterdag 16 mei werd de 33e Lemmer Ahoy georganiseerd door de Watersportver eniging ‘De Zevenwolden’. De laatste wedstrijddag verviel door te harde wind, de andere twee waren prachtig. Een sportieve strijd in vier klassen met in de klasse 1 SKS- en IFKS-skûtsjes. Onze A-klasser Merijn Olsthoorn met de ‘Emanuel’ was in klasse 1 de onbe twiste winnaar, met drie zeges. De ‘Slach om Heech’ vond zaterdag 6 en zondag 7 juni plaats. Aan deze door Froukje Meijer en Wytse en Sikke Heerschop met de Watersport Vereni ging Heeg georganiseerde wedstrij den namen ruim 40 skûtsjes deel. De Slach is inmiddels al niet meer weg te denken van de wedstrijdkalender. Zaterdag werd op waardige wijze de overleden SKS- en IFKS-schipper Hidzer Meeter herdacht. Winnaar werd Lucas Bouma met de ‘Grutte Pier’. Tot in Rotterdam (Kralingen, eind mei) en Amsterdam (Sail Amsterdam, augustus) vinden er skûtsje-activi teiten plaats. Mooi al die wedstrij den, die ook een nieuwe generatie

Sicko Heldoorn. Archief IFKS fascineren. Enkele belangrijke kans hebbers voor de IFKS-competitieweek, dit jaar ondanks de nasleep van de crisis toch met 60 skûtsjes, beginnen al boven te drijven. Al kan het in een kampioensweek altijd anders uitpak ken dan men in het voorseizoen zou denken. Het belooft dit jaar weer heel spannend te worden. Onze wedstrijdweek vindt dit jaar plaats van zaterdag 1 augustus tot en met 8 augustus. We beginnen in Hindeloopen en de finale vindt na een week plaats in Lemmer. Wedstrijd leider Saskia Westerhoff en haar team, ons bestuur en vele vrijwilligers op het water en de wal doen hun uiterste best om er ook dit jaar een groot sportief succes van te maken. Zonder al die vrijwilligers en onze sponsoren zou dit niet mogelijk zijn. Samen met de SKS verzorgen we in Fryslân drie weken skûtsjeplezier voor heel veel mensen. Daar horen ook duizenden gasten uit verre oorden bij, die de machtige shows met de klassieke Friese schepen kunnen waarderen. Wij hebben er zin in.

Sicko Heldoorn Voorzitter IFKS Loef en lij. Foto:Tom Coehoorn

DE WINNAAR IS NOG EEN ‘MYSTERY GUEST’ WEL NEGEN KANSHEBBERS BIJ DE IFKS Nog nooit is de titelstrijd bij de IFKS zo open geweest als dit jaar. Er zijn negen titelkandidaten en minstens twee outsiders. Een jonge generatie toptalenten komt aanstormen. Zij zorgen voor een frisse, fleurige inbreng bij de reeds 34-jarige organisatie. De 37-jarige Merijn Olsthoorn was in 2014 bij de kenners al opgevallen met zijn uitstekende team op de ‘Ema nuel’, het voormalige Earnewâldster skûtsje. Dit jaar verbaasde hij vriend en vijand met drie overwinningen bij Lemmer Ahoy, een eclatant succes in een veld met vijftig(!) deelnemers. Is de Amsterdamse TU-Delftingenieur met een passie voor snelheidssport beter dan zijn geroutineerder con currenten Jelle Talsma, Ton Brundel of Jeroen de Vos? Dat staat nog te bezien. ‘Bij een zo massale start als bij Lemmer Ahoy moet het wél mee zitten’, zegt Olsthoorn bescheiden. ‘Dat was nu drie van de vier keer het geval. Alles lukte.’ Het geheim van zijn succes schrijft de Amsterdammer toe aan zijn team, dat al vier jaar een eenheid vormt. ‘Allemaal goede zeilers. We kennen elkaar van Zeilschool ’t Vossehol van De Kaag.’

Een andere, meer nautische verkla ring is de zeilwijze, die onconventio neel kan worden genoemd. De be manningsleden zijn voortdurend alert. Het trimmen gaat de hele wedstrijd door. Niet domweg ‘stroppen’ (strakker of losser maken van de rabanden), maar van roer tot opsteker elk blok en elke val in de gaten houden. Daarbij vertrouwt de schipper op de zelfwerkzaamheid van zijn man nen en (één) vrouw. ‘Bij het zwaard bijvoorbeeld zoeken ze de vlaagjes op, zodat we niet verrast worden.’ Let wel: tijdens de wedstrijd sluipen ze over het dek om turbulenties te

Het team van de Emanuel was dolblij met de overwinning bij Lemmer Ahoy 2015. Foto's:Tom Coehoorn

voorkomen, anders wordt adviseur Frederik Tanis boos.

Drie kameraden Ook onrustig tijdens de wedstrijd is de bemanning van de Drie Gebroeders, alias Swan fan Donia, van schipper Arend Wisse de Boer, een tweede natuurtalent. Hij bracht de Langweer der commissie in vertwijfeling met zijn sublieme prestaties met twee matig geachte skûtsjes. Eén daarvan, de oude ‘Twee Gebroeders’ van vroeger de Zwaga’s, is mede daardoor nu weer verkozen tot Langwarder skûtsje. De ‘drie gebroeders’ uit de naam zijn de eigenaren Arend Wisse en zijn kompanen Hans en Jan Roelof Boersma. Als zonen van de vroege re grote Heerenveenadviseur Klaas Boersma uit Gorredijk zijn zij net als Arend Wisse gevreesde zeilers bij de pramen. Voorzitter Eelke Dijkstra van de Nije Fryske Sylpream en zelf oud IFKSKampioen zegt over hen: ‘hoe ’t se it ha, wit ik net. Mar se komme der altyd better út as in oar.’ Volgens Hans, die zelf de praam ‘TwaddeHâns’ bevaart, zijn ze tij dens wedstrijden voortdurend bezig. Geen tel rust. Ook van belang is dat het door hem gefabriceerde hout werk in mast en giek bovenmodale eigenschappen bezit. Het vertoont precies de spanning die de schipper wil, één van de redenen waarom hij het razend druk heeft. Vader Klaas

www.uitgeverijpenn.nl

't Swarte Wief is een schip om rekening mee te houden. Hier in gevecht met It Doarp Eastermar van Geale Tadema, tijdens Skûtsjesilen Langwar 2015. daarover: ‘Hâns kin de bocht eksakt berekkenje, en him noch meitsje ek.’

Allemaal communicatie Het derde wonderkind in de IFKS-gele deren is Jaap Hofstee, voortgedreven en opgestuwd door een club truck fanaten uit de Tynje. Bijna toevallig raakten ze aan het skûtsjesilen verslingerd. Ze konden stuurboord niet eens van bakboord onderscheiden toen ze met hun eerste schip ’t Swarte Wief mee zeilden bij de IFKS. Het was gebouwd bij de geniale akenont werper Jan Bos, in 1893 de eerste Friese ijzerbouwer, na de (Groninger) Barkmeijers uit Sneek. Nu hebben ze een schip van Ate Tjibbeles van der Werff uit Wergea, die toch niet bekend stond als bouwer van raceboten. Maar ze winnen wél! De schrijfwijze ’t Swarte Wief verwijst trouwens naar het Gieters dat ze vroe ger in de streek tussen Heerenveen en de Veenhoop spraken. Het zal ook de taal van Jan Bos zijn geweest, want diens grootvader was pramenbouwer in Giethoorn. Opvallend is dat de spookverschijning in Tijnje en omge ving volgens de volksverhalen zwart was en niet, net als elders in Fryslân, wit. Dat zal te maken hebben met de

kleding van de vroegere turflaadsters, de ‘loechsters’. Als die na een lange dag en met flink wat jenever achter de knopen naar huis dwaalden, konden ze een onnozele passant louter door hun verschijning schrik aanjagen – zeker als die ook wat had gedronken. Er zit cultuur en historisch gevoel in deze door veel bedrijven gespon sorde skûtsjeclub, en dat willen ze weten. Aan boord, zo werd afgelopen voorjaar tijdens een druk bezochte sponsoravond bij Overwijk in Tijnje toegelicht, wordt de hele wedstrijd door tussen de schipper en beman ningsleden voortdurend intensief gecommuniceerd. Het is één en al communicatie aan boord: verbaal en non-verbaal. Zelf voegde Jaap Hofstee daar aan toe dat ze op ’t Swarte Wief op de details letten en een scherp oog hebben voor de wedstrijdtactiek. Zo werden ze kampi oen in de klasse a-klein, zo braken ze in een paar jaar door naar de klasse A-groot.

De eerste vrouw Er zou zomaar een nieuwkomer kam pioen kunnen worden, ten koste van de routiniers Jelle Talsma, Sikke Heer

schop, Ton Brundel en Jeroen de Vos. Een groot kanshebber is ook Froukje Osinga-Meijer. Vorig jaar stond ze met één puntje achterstand tweede achter Jelle Talsma. De laatste, alles beslissende wedstrijd ging toen we gens de harde wind niet door. Anders had ze maar zo de eerste vrouwelijke kampioen van de IFKS kunnen wor den. Janny Riemersma uit Terherne was het ook al eens, maar dat was in de B-klasse. Froukjes schip ‘Jonge Jasper’ heeft dit jaar al een paar keer bewezen bij harde wind iedereen te kunnen ver slaan. De oude schipper Sieb sleepte bij Rotterdam nog de Kralingse Cup in de wacht, geen geringe prestatie voor iemand van 67 met de rijpere Floris Bottema als bemanningslid. En zou Siebo Zijsling het dit jaar zomaar laten zitten? Zijn schip heet niet voor niks ‘Striidber’. Dat is dan één outsider. Uit ervaring weten we dat er zomaar een tweede bij kan komen. Dan zijn al elf van de zestien titelkan didaat. Het leuke is dat er ook wel tien van de zestien kunnen degraderen naar de B’s. Want niets staat vast, dit jaar.

Grote letters in het zeil Hij heeft geweldig veel gevoel voor humor of hij ziet zijn eigen schip nooit vanaf de wal. Merijn Olsthoorn rea geert verbaasd op de vraag waarom er met reuzenletters KL in zijn zeil staat. ‘Ik dacht dat dit het minimum formaat was’. Nou nee, het zeilteken overschrijdt het optisch maximum. Maar bij de start is het minder zichtbaar voor de wedstrijdleiding. K staat voor Kuipers, L voor Lemmer. Eigenaren van de Emmanuel zijn de gebroeders Kuipers, of liever hun bedrijf Kuipers funderingstechniek. Ooit was het schip van de familie Meeter, of eigenlijk van de Canadese oom Eildert. Het werd in 1978 ingezet door de Kommisje Earnewâld, die De Jonge Jan ervoor inwisselde. Hidzer Meeter, op 1 juni helaas overleden, was toen schipper op Earnewâld. Juist in zijn sterfjaar verdedigt zijn oude schip met Jelle Talsma de titel tegen misschien wel zijn nieuwe schip. Een derde, de Friesland, het eerste skûtsje van Lodewijk Meeter senior, lag dit jaar te koop.

ROMKE TERUG, WYTSE VOORUIT B- EN C-KLASSEN VERWACHTEN VEEL STRIJD De ‘Grytsje Obes’ van Romke de Jong hoort niet in de B-klasse, vindt de eigenaar. Maar Wietse Bandstra wil ook promoveren, met de ‘Singelier’. En Floriaan Zwart gaat met de ‘Ut en Thús’ zeker voor een prijs. De helft van de B-klasse doet dit jaar mee voor de kampioenstitel. Wat te denken van Ulbe Zwaga, die met een vertrouwde bemanning bij Lemmer Ahoy excelleerde op de Gerrit Ynze? De oude meester uit Koufurderigge bleek met Rinus ‘de Wiets’ Huisman en oud-schipper Jitske Visser ineens de sterkste.

Sidderen voor Arnold Ulbe Zwaga krijgt geduchte concur rentie van zijn zoon Willem, die met de ‘Opsjitter’ uitkomt. Bijna had hij afscheid genomen van het skûtsjesi

De Sinnekening ontving deze winter een nieuwe coating en zal zeker een gooi doen naar een hoge klassering. Foto: archief PENN.nl len, maar hij kon de sport niet missen. Ze sidderen allemaal voor de Sneker

brandstoffenhandelaar Arnold Veene ma. De grote kampioen uit de klasse a-klein beschikt met de ‘Zeldenrust’ over misschien wel een van de mooi ste schepen in de grote klassen. Dat althans vindt Simon van der Meulen, die het schip ooit heeft opgeknapt. Erik Jonker wil nu eindelijk wel eens vlammen met de ‘Jonge Rein’, heeft hij gezegd. Paul de Koe wordt door zijn vader Peter opgejaagd om de ‘Hoop op Zegen’ terug te voeren naar de hoogste klasse. Ondertussen is Jan S. van der Veen er nog met

Romke de Jong degradeerde naar de B-klasse. Dit is van korte duur, als het aan hem ligt. Archief PENN.nl

Schipper Romke de Jong

www.uitgeverijpenn.nl

Staalhard resultaat! Altijd op zoek naar schonere brandstoffen, met betere prestaties

Voor verlengen en inkorten, nieuwbouw en restauratie, in- en verkoop van schepen. Veenema Olie, Chemie en Energie

Bezoek onze website www.scheepswerftalsma.nl voor een overzicht van de mogelijkheden en ontdek informatie en fotomateriaal van reeds uitgevoerde werkzaamheden.

Druk, druk, druk? Waar haal je toch de energie vandaan? Bij Veenema in Sneek natuurlijk. Als 100% familiebedrijf weten we wat erbij komt kijken om de zaak draaiende te houden. Als leverancier van o.a. GTL Diesel (Gas To Liquid) doen we daarom net dat beetje meer. GTL zorgt voor minder uitstoot van schadelijke stoffen en is bovendien niet gevoelig voor bacterievorming. Dus ook voor uw ultra schone brandstof vaart u naar de jongens van Veenema. Raadpleeg onze website voor de verkooppunten.

SCHEEPSWERF

Non-stop Veenema T (0515) 42 01 51 |

veenemaolie.nl

Talsma Tel. 0517 - 383747 info@scheepswerftalsma.nl

De toekomst van automatisering op de jachthaven de handen ineen geslagen en een stap in de toekomst gezet. Ze hebben met een gezamenlijk team van ontwikkelaars een lijn van producten ontwik keld waarmee vanuit het jachthaven be heerpakket de NUTS voorzieningen aange stuurd en uitgelezen De Jachthaven Zeebrugge van de Brugse Zeil- en Yachtclub is inmiddels volledig uitgekunnen worden. rust met de Sudum (software) / Arabel (hardware) oplossing en zijn al helemaal klaar voor Ook is het voor de de toekomst op jachthaven gebied. vaste ligplaatshouder nu mogelijk om via een app zijn In de recreatiesector wordt er verbruik in te zien en zijn aanslui steeds meer geautomatiseerd, ting(en) te beheren. Hierdoor kan de neem daarbij dat bijna iedereen ligplaatshouder wanneer gewenst een smartphone op zak heeft. vanuit huis alvast de stroom aan Dan kunnen jachthavens niet achterblijven met vernieuwingen boord aanzetten als de ligplaatshou der ‘s winters van huis op weg gaat om de klanten goed te blijven naar de boot bijvoorbeeld. bedienen. Wanneer de ligplaats niet bezet Arabel dat jachthaven voorzieningen is, kan de havenmeester via het ontwikkelt en Sudum dat jachthaven jachthaven beheer de NUTS voor software ontwikkelt hebben daarom

ziening voor passanten inzetten. Het verbruik wordt dan niet in rekening gebracht bij de vaste lig plaatshouder. Ook heeft de haven de mogelijkheid om passanten via een app de NUTS voorziening na (online-)betaling te laten gebruiken. Voor kleinere havens waar niet altijd een havenmees ter aanwezig is kan dit een ideale oplossing zijn toch service gericht te zijn en geen inkomsten te moeten missen. Op de METS van 17-19 november in Amsterdam zal deze app officieel gelanceerd worden. www.sudum.nl info@sudum.nl 020-8 22 66 69

de mooi getuigde en strak gecoate ‘Sinnekening’, het vroegere Huzumer skûtsje.

Niemand is kansloos Freddy van der Heide wil zijn schip verkopen. Dat lukt alleen als hij zich met de ‘Drie Gebroeders’ in de B-klas se handhaaft. Cees Riezebos, die wel scheef kan maar met de ‘Nooit Volmaakt’ bijna niet om, heeft een ander motief om zich minstens te handhaven. En dan is er Ron Syperda, die de ‘Jonge Blom’ heeft ingewis seld voor de ‘Ale’. Deze Langewykster zeilde met schipper Hilbrand de Vries verdienstelijk als ‘Stêd Sleat’. Maar de jonge Syperda blaakt natuurlijk van ambities. En hij weet: niemand in deze klasse is kansloos, en bijna iedereen wordt bedreigd.

De Woeste Ånne met schipper Wytse Heerschop.

Uit de C-klasse Drie potentiêle toppers melden zich in de C-klasse. Dat zijn de geroutineerde Sietse Broersma, de strijdlustige Wytse Heerschop en de goed investerende Jehanne Prins. De laatste zeilt met de ‘Lege Wâlden’. Broersma heeft de ‘Ora

et Labora’ overgenomen van Willem Timmer. Wytse Heerschop heeft met de ‘Woeste Ånne’ in het voorseizoen al veel prijzen gewonnen. Maar in deze klasse doet ook Koos

Lamme mee met het vroegere kampi oensschip ‘Oude Zeug’. Tim Roosgeu rius deed met name in Heeg goed mee met zijn ‘Wâldwiif’. En Bouke van der Vaart, Jan Overwijk en Kees Hermsen willen ook vooruit. Zij allen weten dat er maar een paar kunnen promoveren. Gelukkig hoeft niemand in deze klasse voor degradatie te vrezen.

Andries Planting Tegelzetbedrijf Doraweg 12 8531 PW Lemmer mail: info@andriesplanting.nl mob: 0653133124

www. andriesplanting.nl

VRIJE SCHIPPERS KOZEN HUN EIGEN OPKIKKER: SCHIPPERBITTER. RUIG EN ONGEWIS, ZOALS OOK DE GRIMMIGE STRIJD MET WIND EN WATER IS.

www.schipperbitter.nl

GENIET, MAAR DRINK MET MATE

www.uitgeverijpenn.nl

STUDENTEN VERJONGEN DE IFKS MAYDAY HUURT DE SWANNEBLOM Het gaat snel beter, zegt schipper Age Veldboom uit Earnewâld. Hij coacht de skûtsjebemanning van vereniging Mayday zo lang het nodig is. Een ‘win win-situatie’, want hij heeft zijn Swan neblom aan de Groninger studenten verhuurd, die ervoor zorgen dat het schip nu beter wordt benut. In 2004 werd het skûtsje de Swanne blom kampioen in de kleine-a-klasse. ‘Het is zonde dat zo'n schip niet mee doet’, zegt Age. Met de studentenvereniging May day onder aanvoering van schipper Paul Noordhoek is het skûtsje dit jaar in volle fleur aanwezig. Sterker, komend seizoen doen twee studen tenteams mee in de klasse a-klein van de IFKS. Het andere skûtsje is van de ASZV Orionis uit Amsterdam, die de cember 2014 ‘De Tiid sil ’t Leare’ heeft verworven. Skûtsjesilen is kennelijk populair bij zeilende studenten. Via de Skûtsje Lange Afstands Kampioenschappen (SLAK) halen ze al jaren alles uit de kast tijdens een driedaagse kracht meting in Fryslân. Er doen de laatste jaren driehonderd studenten, ver deeld over 22 skûtsjes, aan dit feestje van Histos mee. Dit jaar won Galama dammen in de IFKS-klasse en de Gudsekop in de ‘vrije’ categorie.

Serieuze coach Meedoen met de Swanneblom aan de IFKS-titelstrijd is heel wat anders dan een driedaags alcoholbe sprenkeld evenement in mei. Age Veldboom is een serieuze coach, die tradities hoog in het vaandel heeft. Niet voor niks is hij betrokken bij het Skûtsjemuseum en bestuurslid van de Stichting Foar de Neiteam. Wie wil deelnemen aan een acht daagse competitie, moet zich goed voorbereiden. Dat doen de mannen van Mayday. Met Age hebben ze geruime tijd elke week getraind. Dat dit nodig was, bleek al bij de opening van het watersportseizoen op 25 april in Earnewâld, waar de Swanneblom

Foto's Tom Coehoorn voor het eerst in wedstrijdverband aan meedeed. Ook de studenten ploeg van Orionis is serieus in training. Een vertegenwoordiging van deze organisatie was zelfs aanwezig bij het winterpalaver van ‘Foar de Neiteam’ in Woudsend. De 63-jarige Age is beschikbaar zo lang de studenten vinden dat ze hem nodig hebben. Hij kan ze de fijne kneepjes van de skûtsjesilerij leren, zoals hoe je een grootzeil bij harde wind vlakker aan de mast krijgt. Doe je dat door het onderlijk te strekken, de hals nog stijver aan te trekken of

door te stroppen? Het laatste dus. Dat soort dingen. En natuurlijk is het van belang dat je scherp start. Want daar ligt de meeste winst in de wedstrijd. ‘By Lem mer Ahoy gongen wy earst de mist yn troch in ferkearde start. Mar it leart hurd oan’, zegt Age. Mayday werd daar vervolgens in haar klasse 11, 8 en 9. Dat belooft veel voor het komen de seizoen. Tijdens de trainingen in de vroege zomer voeren twee extra zeilers mee: Jurjen Veldboom (SKS-Earnewâld) gaf instructies aan de fokkenisten en Roel

www.uitgeverijpenn.nl

Weten wat je doelen zijn, en ze bereiken. Accelent geregeld!

A D M I N I S T R AT I E , J A A R R E K E N I N G & A D V I E S

Grou • Joure • Wommels

w w w. accelent .nl / Winstoptimalis atie

Rondvaardij Princenhof voor elke gelegenheid hét juiste schip

Maak van varen een feest

Zomerprogramma 2015 • • • • • • • • • • • •

Rondvaart door “De Alde Feanen” Dagtocht Sneek Dagtocht Giethoorn Dagtocht Dokkum Dagtocht Bolsward Dagtocht Groningen Dagtocht Lemmer Middagtocht Grou Tochten naar het SKS - Skûtsjesilen Staande Mastroute Brunchcruise Moonlight Cruise

zomerprogramma ook online

Piet Miedemaweg 19 9264 TJ Earnewâld (Eernewoude) T: (0511) 53 93 34 E: info@rondvaardij-princenhof.nl

www.rondvaardij-princenhof.nl

‘De Stripe’

Historische Scheepswerf / Skûtsjemuseum De Stripe 12 9264 TW Earnewâld www.aebelina.nl www.skutsjemuseum.nl e-mail: info@skutsjemuseum.nl Info: 06-16933805

Geopend: 26 apr. t/m 27 sept. op za. en zo. juli en augustus alle dagen, behalve maandag openingstijden 13.30 – 17.00 uur Groepen op afspraak het hele jaar mogelijk Entree € 3.- Kinderen t/m 12 j. € 1.-

Zeilmakerij Rolf de Jong

Yachtcharter Turfskip

DE ZEILMAKERIJ VOOR:

- boottenten - jachtzeilen - verandazeilen

Singel 16 9001 XP Grou Tel. 06 – 81133883

w w w. r o l f z e i l m a k e r i j . n l 26

Onthaasten? Ervaar de Friese natuur vanaf het water met een sloep! Al mogelijk vanaf € 80,per dagdeel (incl. diesel). Info: 0514-541 467

www.turfskip.com

van der Weg (Nieuwe Zorg, kleine a) gaf op het achterdek aanwijzingen aan de grootschoot-mannen. Techni sche vaardigheid én op elkaar inge speeld zijn is volgens Age essentieel.

Ploegjetuig en wedstrijdzeilen In principe oefent Mayday elke week, want zonder training leer je zo’n groot schip niet beheersen. Studenten die dat vanwege een druk studiepro gramma niet op kunnen brengen, doen helaas niet mee, al willen ze nog zo graag zeilen. Teambuilding wordt van groot belang geacht. De huurovereenkomst tussen Age Veldboom en de Groninger studenten voorziet in een meervoudig gebruik om het betaalbaar te houden. Veld boom, nog steeds volop actief als relatievaarder, gebruikt het in 1913 op Buitenstvallaat gebouwde schip voor vaarten met ploegjes. Doorgaans spaar je dan het kostbare wedstrijd tuig.

Dat is echter wel nodig als de nieuwe huurders zich op het scherp van de snede voorbereiden op de titelstrijd. Dan moet van tuig gewisseld worden. ‘Dat is in nuttige oefening om in skip kennen te learen’, zegt Age.

In dat wedstrijdzeilen streven de Groninger studenten komend jaar niet meteen naar de hoogste eer. Met verhuurder Veldboom hebben ze afgesproken dat ze de eerste weken goed, dat wil zeggen onbeschadigd, door willen komen. De overeenkomst is in principe ook voor één jaar aan gegaan, met recht op verlenging. Wat Age betreft is dat slechts een formaliteit, want hij is enthousiast over het nieuwe avontuur. De studenten zijn dat niet minder. De meesten waren alle goede zeilers voordat hun trainingssessies in april begonnen. En die enkeling die stuurboord niet van bakboord kon onderscheiden, doorgrondt dat verschil inclusief de voorrangsregels nu ook.

Actie voor de jeugd

De deelname van twee studententeams typeert de ontwikkeling van het zeilen in de richting van modern en fleurig. Het is al lang geen oudemannensport meer. De Stichting Foar de Neiteam ‘voor archivering, documentatie en overdracht’ zet met de organisaties SKS en IFKS én het Skûtsjemuseum actief op de opleiding van jeugdzeilers in. Het opleidingsprogramma van de stichting voorziet in een pittig seminar voor CIOS-studenten uit Heerenveen, een trainings- en voorlichtingsweekend voor jonge schippers en schoolprogramma’s voor de basisscholen. Die actie werpt duidelijk vruchten af. Nog nooit in de geschiedenis stroomde zo veel jeugd bij het skûtsjesilen binnen als in deze eeuw. Paul Noordhoek, de nieuwe schipper.

www.uitgeverijpenn.nl

SCHIPPERS VAN DE IFKS

2015

Gepromoveerd

Kampioenen van 2014

Naar A-klasse Lucas Bouma Jaap Hofstee Jilles Bandstra

A-klasse 1. De Jonge Jan - Jelle Talsma (Warten) 2. Jonge Jasper - Froukje Osinga-Meijer (Franeker) 3. Drie Gebroeders - Arend Wisse de Boer (Gorredijk)

Naar B-klasse Ron Syperda Cees Riezebos Floriaan Zwart Arnold Veenema

Grutte Pier ’t Swarte Wief Lonneke Ale Nooit Volmaakt Ut en Thús Zeldenrust

Gedegradeerd Naar B-klasse Romke de Jong Erik Jonker Willem Ulbesz Zwaga

Grytsje Obes Jonge Rein Opsjitter

Naar C-klasse Jan Overwijk Kees Hermsen

Twee Gebroeders Ulbe Zwaga

a-klein 1. Avontuur – Sietse Broersma (Heeg) 2. Engelina Smeltekop - Johan van der Meulen (Earnewâld) 3. Stad Harlingen - Sikke Tichelaar (Harlingen) B-klasse 1. Lonneke - Jilles Bandstra (Stavoren) 2. 't Swarte Wief- Jaap Hofstee (Tynje) 3. Grutte Pier - Lucas Bouma (Sneek) C-klasse 1. Zeldenrust - Arnold Veenema (Sneek) 2. Ut en Thús - Floriaan Zwart (Sneek) 3. Nooit Volmaakt (CR) - Cees Riezebos (Hindeloopen)

Nieuw C-klasse Jehanne Prins

De Lege Wâlden

a-klein Daan van der Meer De Tiid sil ’t leare Rutger Boonstra Simmerdei Paul Noordhoek Swanneblom Chris van den Berg Hoop op Zegen

WAPENHANDEL M. BOXUM

Telefoon: 0514 - 522145

A-klasse

Tony Brundel Lytse Lies Gaastmeer

Lucas Bouma Grutte Pier Jorwert

B-klasse

Klaas Kuperus De Zes Gebroeders Makkum

Arend Wisse de Boer Drie Gebroeders Gorredijk

Michiel Kalsbeek Raerder Roek Raerd

Romke de Jong Grytsje Obes Koudum

Remy de Boer De Eenvoud Harlingen

Paul de Koe Hoop op Zegen Heerenveen

Erik Jonker Jonge Rein Wytgaard

Jaap Hofstee ’t Swarte Wief Tijnje

Robert de Jong Frisia Lemmer

Merijn Olsthoorn Emanuel Lemmer

Wietse Bandstra Singelier Stavoren

Sint Bekkema De Verandering Boornbergum

Willem Zwaga Opsjitter Langweer

Ron Syperda Ale Heeg

W Jilles Bandstra Lonneke Stavoren

Sikke Heerschop Wylde Wytse Rotterdam

Froukje Osinga-Meijer Jonge Jasper Franeker

Jelle Talsma De Jonge Jan Warten

Ulbe Zwaga Gerrit Ynze Koufurderrige

Floriaan Zwart Ut en Thús Sneek

Arnold Veenema Zeldenrust Sneek

Bas Krom Verwisseling Yndyk

Geale Tadema it Doarp Eastermar Eastermar

Jeroen de Vos Eelkje II Heeg

Walter de Vries Goede Verwachting Sloten

Siebo Zijsling Striidber IJlst

Freddy v.d. Heide Drie Gebroeders Grou

Cees Riezebos Nooit Volmaakt Hindeloopen

Jan S. v.d. Veen Sinnekening Leeuwarden

Wybe Leenstra Hoop op Zegen Gaastmeer

a-klein

C-klasse

AH Daan van der Meer De Tiid sil ‘t leare Amsterdam

Michiel Adema Lutgerdina Smeltekop Huizen

Henk Frankena It Abbegeaster skûtsje Abbegea

Tsjibbe v.d. Veer Welvaart Elahuizen

Jehanne Prins Lege Wâlden Terherne

Gerrit de Vries Gerrit de Vries Sneek

Floris Bottema Harmonie Bolsward

Sietse Broersma Ora et Labora Heeg

Sikke Tichelaar Stad Harlingen Harlingen

Jochem v.d. Vaart (jr) Nooit Volmaakt Lemmer

Ruud Schaap Eemlander Eemnes

Chris van den Berg Hoop op Zegen Leeuwarden

Tim Roosgeurius Wâldwiif Kootstertille

Bouke v.d. Vaart Goede Verwachting Lemmer

Jan Overwijk Twee Gebroeders Top & Twel

Kees Hermsen Ulbe Zwaga Sloten

Paul Noordhoek Swanneblom Earnewâld

Koos van Drunen Hoop doet Leven Nij Beets

Johan van der Meulen Engelina Smeltekop Earnewâld

Rutger Boonstra Hoop op Welvaart Sneek

Koos Lamme Oude Zeug Sloten

Michael Boxum Galamadammen Galamadammen

Wytse Heerschop Woeste Ånne De Meern

Sjoerd Kleinhuis Lytse Earnewâldster Earnewâld

Pieter Jansma Twa Famkes Drachten

André Wiersma Nieuwe Zorg Earnewâld

Noortje Goedhart De Yde Mantgum

Bagger- en aannemersbedrijf Zijsling en Zonen BV Riperwei 3 8623 XR Jutrijp

www.uitgeverijpenn.nl

SASKIA WESTERHOFF, SNEL EN DUIDELIJK HET NIVEAU STIJGT Moed en overzicht. Dat zijn de kwaliteiten waar de wedstrijdleider van de IFKS over moet beschikken. De moed om in een split second een beslissing te nemen, ook al is die pijnlijk. En het overzicht om tientallen variabelen die bij een wedstrijd een rol spelen, te overzien. Saskia Westerhoff stuurt als wedstrijd leider het IFKS-circus sinds 2013. Haar optreden toen, in een weerkundig lastig jaar, was een verademing. Rustig, beslist en snel leidde zij de strijd tussen 64 skûtsjes in vier klassen. Ook gewenste aanpassingen aan de wedstrijdbaan bij schiftende wind voerde ze snel en beheerst door. Dat viel zo op dat Saskia behalve een paar lovende berichten in de kranten en voor Omrop Fryslân de PR-prijs van de IFKS kreeg, toegekend door Klaas Jansma en Sippie Tigchelaar.

Het zenuwcentrum Aan boord van het wedstrijdschip heerst voor de start de onderkoelde rust van een goed functionerend zenuwcentrum. Terwijl bij schippers en bemanningen in de laatste minuten de hartslag oploopt en de bloeddruk toeneemt, is de wedstrijdleider alert

Foto:Tom Coehoorn op alle details die de meeste buiten staanders op zo’n moment ontgaan. De stopwatch loopt; seinen moeten gegeven worden bij vijf en vier minu ten en bij de laatste minuut voor de start. De dynamiek van een wedstrijd in voorbereiding verstoort geregeld de routine van de dagelijkse organisatie van vier wedstrijden. De wind staat maar zelden stabiel, en toch behoort de startlijn zo haaks mogelijk op de windrichting te liggen. Wat te doen met de startprocedure als er op het laatste moment een windschifting op

treedt? Soms gebeurt dat vlak na het startschot, zodat in het uiterste geval de boeien verlegd moeten worden. Voor de bovenboei is het dan al te laat, want het rak dat bevaren wordt, mag de organisatie niet wijzigen. Tal van noodsituaties kunnen zich vlak voor en tijdens de start voordoen, variërend van aanvaringen met schade, protesten, tot meer dan drie te vroeg startende deelnemers. De wedstrijdleider moet dat alles in goe de banen leiden. Dat vergt een zekere onverschrokkenheid als verwensingen over het water daveren of angstige confrontaties het deelnemersveld bedreigen.

Eén organisatie

Foto: Archief Saskia Westerhoff.

Bij de IFKS worden alle wedstrijden vanuit één centrale organisatie aan gestuurd. Dat is het grote verschil met de SKS, waar elke locatie zijn eigen plaatselijke organisatie heeft. Saskia Westerhoff kan haar eigen beleid uitstippelen voor een heel seizoen. Ze doet dat zonder aanzien des per soons, redelijk doch streng. Als het moet, deinst ze er ook niet voor terug om tijdig een heel dagprogramma te schrappen – zoals vorig jaar bij de finale in Lemmer gebeurde. Ook dat vergt moed, want stel dat het weer plotseling omslaat, of de wind luwt sterk, zoals bij Lemmer Ahoy op 16 mei dit jaar.

www.uitgeverijpenn.nl

Kamperen aan de Friese Meren Camping Het Klokhuis

Camping de Wetterspetter

In een van de kleinste gehuchtjes van Friesland ligt de camping Het Klokhuis in het Friese merengebied, aan de oever van de rustige Idzegaaster Poel. De camping ligt naast en achter de boerderij en op een afstand van 75 meter van het meer. In de omgeving liggen diverse kanoroutes. De boerderij is een veehouderij in vol bedrijf met ca. 70 melkkoeien. Kinderen kunnen dus heerlijk kennismaken met het boerenleven!

De Wetterspetter is een gezellige minicamping met een prachtig uitzicht en heeft een unieke watersportlocatie in Zuidwest Friesland. Het dorp Indijk, waar de camping zich bevindt, maakt deel uit van het Grote Watersporthart van de Friese Meren en is gelegen aan het Heegermeer. Tevens ligt de camping in de nabijheid van de Gaasterlandse bossen De kleinschaligheid en de karakteristieke 125 jaar oude boerderij met zijn ruim boerenerf, waarop verschillende activiteiten zijn te beleven, maakt de camping zeer in trek voor jong en oud.

Camping ’t Klokhuis IDZEGA info@campinghetklokhuis.nl • www.campinghetklokhuis.nl

Camping de Wetterspetter INDIJK info@wetterspetter.nl wetterspetter.nl

* Prachtige kade (+/- 1,5 km lang) * Aan mooi verzorgde camping met vele faciliteiten * Overnachten in een tent op de kade is toegestaan * Elektriciteit aansluitpunten tot 10 ampere * Campingfaciliteiten onder andere ruime en schone douches, toiletten en wastafels

Aan vaarwater tussen Sloten en Slotermeer! Meer info? www.campingdejerden.nl

IM IM IM zeilkamp

* Kamperen * Recreëren * Genieten

All-inclusive Uitwellingerga All-inclusive zeilkamp Uitwellingerga All-inclusive zeilkamp Uitwellingerga Gedurende organiseertJeugdzeilschool JeugdzeilschoolUs UsUntwyk Untwyk Gedurende de de zomervakantie zomervakantie organiseert 88zeilkampen van een Het zeilkamp zeilkampisisaltijd altijdop opbasis basisvan van zeilkampen een week. week. Het Gedurende devan zomervakantie organiseert Jeugdzeilschool Us Untwyk all-inclusive, dit betekent dat uu één één vaste vasteprijs prijsbetaalt betaalten endat dathet het all-inclusive, dit betekent dat 8 zeilkampen van een week. Het zeilkamp is altijd op basis van volgende allemaal bij de prijs inbegrepen is: volgende allemaal bij de prijs inbegrepen is: all-inclusive, dit betekent dat u één vaste prijs betaalt en dat het allemaal bij de prijs inbegrepen is: •volgende zeilkamp • Uniek Uniekall-in all-in zeilkamp ••• Scherp geprijsd Scherp geprijsd Uniek all-in zeilkamp Een onbezorgde ••• Een onbezorgde Scherp geprijsd week 460,per kind kind week ••• €€ 460,per Een onbezorgde • € 460,- per kind

26juli julit/m t/m 11 augustus augustus 2015 met 26 met 50% 50%korting! korting! www.zeilkamp.nl 26 juli t/m 1 augustus 2015 met 50% korting! www.zeilkamp.nl

www.zeilkamp.nl

Zijlvest 14 9936 GZ Delfzijl / Farmsum 0596-616300 info@vanderveenshipping.nl

www.vanderveenshipping.nl Cascobouw staal & aluminium *Authentieke restauraties *Klinkwerk *Schilderwerk *Inbouw motoren *Hellingen tot 25 Ton

HET FRIESE HART VAN DE WATERSPORT ZOMERPROGRAMMA Fietsers en wandelaars kunnen hier hun hart ophalen in Zuid West Fryslân. De streek van de Friese Meren, ofwel de Zuidwesthoek, is het grootste aaneengesloten merengebied van West-Europa. Het is gevormd onder invloed van overstromingen en veenafgravingen. Tienduizenden hectaren aan meren en plassen, die onderling via het water met elkaar zijn verbonden, hebben er voor gezorgd dat dit gebied zich tot een waar watersport eldorado en tot hèt visitekaartje van Fryslân heeft ontwikkeld. Er valt van alles te beleven, ook op het droge. IFKS Skûtsjesilen Za. Ma. Di. Wo. Do. Vr. Za.

01-08-2015 03-08-2015 04-08-2015 05-08-2015 06-08-2015 07-08-2015 08-08-2015

Hindeloopen Stavoren Heeg Sloten Echtenerbrug Lemmer Lemmer (Finale)

Tot 11 augustus – Oudega On tour nei de boer Altijd al willen weten waar en hoe de melk geproduceerd wordt? Dit alles is mogelijk en het is dichterbij dan je denkt! Voor de exacte locatie kunt u contact opnemen met VVV Heeg via 0515-442464.

14 juli 21 juli 28 juli 4 aug. 11 aug.

Fam. Stegenga Fam. Rypma Fam. Osinga Fam. De vries Fam. Ypma

Tjerkewei 1 De Band 10 Tjerkewei 4 Hagenadyk 63 Rigedyk 13

Tot 12 augustus – Heeg Heegemer Skûtsje Het Heegemer Skûtsje vaart eens per week uit. U kunt tij dens het zomerprogramma mee varen met het Heegemer Skûtsje. De tocht begint vanaf de Stay Okay te Heeg. Voor deelname dient u zich op te geven bij het VVV kan toor in Heeg en de kosten bedragen €15,- per persoon.

12 september – Woudsend Open Monumentendag De derde editie van de manifestatie ‘Monumenten , Muziek en Meer…’ in Woudsend is weer volop in voorbereiding. 12 September is het tevens Open Monumentendag en Friese Molendag. Het jaarthema Kunst en Ambacht is inspiratie bron voor het programma.

Tot 20 september – Sneek Zandsculpturenfestival Het festival bestaat uit een tentoonstelling van Zandsculp turen tot wel 8 meter hoog, die gemaakt zijn door profes sionele kunstenaars uit binnen- en buitenland. Naast het bekijken van prachtige zandsculpturen is er veel meer te doen! Workshops, live demonstraties, lekker eten en drinken en er zijn mogelijkheden voor scholen, kinderen, bedrijven en andere groepen. Een interactief en gezellig uitje voor iedereen! Openingstijden: Dagelijks, van 10:00 -17:00 u Locatie: Flexa Parkeerterrein aan de Houkesloot, Sneek

Tot 12 augustus – Heeg Avondvaren Varen met een sloep tijdens ondergaande zon? Dat kan! Vanaf 15 juli t/m 12 augustus word er elke woensdag avond een vaartocht georganiseerd. Het vertrek is om 20:00 uur vanaf de Syl en duurt tot 21:30 uur. De prijs is €10,- per persoon. U kunt uw kaartjes halen bij het VVV kantoor te Heeg.

www.uitgeverijpenn.nl

ROOFKEVER IS UITGESPEELD NIJ BEETS, TUSSEN MEREN EN TURFROUTE

het Polderhaadkanaal scheidt van de Ie. Vandaar vaar je stuurboord uit naar Drachten (met de eveneens nieuw gegraven Drachtsterfeart), bakboord naar Grou, met een haakje recht vooruit naar Earnewâld en even tueel Warten, Wergea, Leeuwarden.

Voor en tegen

Brug Polderhuis is de eerste van de twee op afstand bedienbare bruggen in De Veenhoop.

Vijftig jaar is Nij Beets geïsoleerd geweest van de grote wereld. Maar per 1 juli 2015 is een historische situatie in ere hersteld. Het Polderhoofdkanaal verbindt nu via de Wide Ie het vroegere veendorp met het Friese merengebied en over het Alddjip met de Turfroute. De zuidersluis aan de Tynster kant van het kanaal heet nu Schouwstraslûs. Hij is genoemd naar de vroegere sluis wachter Klaas Schouwstra, die er vele functies bij had. Daar ligt nu ook een van de sterke nieuwe bruggen die over het kanaal gelegd zijn door aan nemerscombinatie Oosterhof Holman en Knol Akkrum. De bruggen verbin den de achter het kanaal staande boerderijen en enkele woningen met de rijweg aan de Beetster kant. De spannendste brug wat betreft open afritten staat vlak bij de oude gemeentegrens tussen Opsterland en Smallingerland. Dat is de Brouwersbrêge. Hij is genoemd naar boer Brouwer en niet naar schipper Lammert Jans Brouwer. Maar die had er tussen 1925 en 1930 wel geregeld twee skûtsjes liggen: de ‘Hoop

doet Leven’ aan de Opsterlandse en de ‘Rust na Arbeid’ aan de Smallingerlandse kant. Zo konden hij en tien van zijn vijftien kinderen van beide gemeenten werk toegeschoven krijgen. Aan de noordkant ligt de sluis die

Dertien jaar duurde de strijd tussen voor- en tegenstanders van het nieu we kanaal. Wie de geschiedenis over ziet, kan aan een vergelijking met een hordenloop niet ontkomen. Steeds was er een nieuwe hindernis voor de gemeenten Opsterland en Smallin gerland en vooral de Provinsje Fryslân, die de opening wensten. Tegenstan ders sleepten in miljoenen kostende, sterk vertragende procedures waar devolle concessies binnen. Mede daardoor zijn enkele natuurgebieden in de omgeving opgewaardeerd. Natuurbeschermers hadden als voornaamste troef de Gestreepte Waterroofkever, een zeldzame soort. Opening van het kanaal zou zijn biotoop verwoesten. En anders was er de Glazenmaker, een libellesoort. Ook zeldzaam, en ook zeer gevoelig voor verstoring.

Het Polderhoofdkanaal is gegraven in 1848 als verbinding tussen het Krûme Gat en het Ald Djip. In 1875 werd de vaart tussen het Ald Djip en de Nije Feart (1853) gegraven en groef men tevens de vaart vanaf de hoek bij de kerk naar De Veenhoop.Van de bagger werd turf gemaakt. (Foto Plaatselijk Belang Nij Beets)

Als handreiking werd inrichting van compenserende natuurgebieden voorgesteld. Geen overbodige luxe in dit volle land. Je moet er rekening mee houden dat de bladen van de gele plomp, die nu nog her en der op het water drijven, wel zullen verdwij nen als het drukker wordt. Veel andere begroeiing is bij de uitdieping van het kanaal al verwijderd of gewoon verdwenen. Voorlopig wordt als drempeldiepte in de sluis 90 cm aangehouden. Gro te jachten kunnen er niet langs, al is het kanaal op de ouderwetse door vaartdiepte van 1,50m gebracht. Dat kan, zegt Henk de Glee van Opster land, op termijn misschien ook de slagdorpeldiepte van de sluis worden, maar zo ver is het nog (lang) niet.

Onverwachte tegenslagen bij de uitvoering hebben een aanslag op het totaalbudget gedaan. Het gaat daarbij met name om problemen bij de noordersluis bij De Veenhoop, onvoorziene meerkosten bij het omleggen van kabels en leidingen, en het afvoeren van vervuilde grond. Het gemeentebestuur van Opsterland raamt deze extra kosten op 2 miljoen euro.

Watersport

De gestreepte waterroofkever (Graphoderus bilineatus) is momenteel de enige in Nederland voorkomende waterkever met een wettelijk beschermde status.

Voor Nij Beets valt te hopen dat de watersporters niet voorbij tuffen. Dan heeft het dorp er wat aan. Onlangs is hier de Sparwinkel verdwenen, zoals bij De Veenhoop recentelijk de oude school bij gebrek aan ‘klandizie’ werd opgeheven. Die staat al een tijdje te koop, voor twee ton. Maar er moet heel wat aan gebeuren om er twee woningen of vier appartementen in aan te brengen, zoals één van de plan nenmakers wil. Dan komt er nog minstens twee ton bij – nog niet veel trouwens, voor zo’n mooi plekje.

Marianne Jacobi, die namens Plaatselijk Belang in de openingscom missie van het kanaal zat, verwacht wel nieuw leven van de openstelling van de sluis. De watersport, waartoe voor het ge mak ook sloepenvaarders en andere rustige genieters worden gerekend, heeft de omgeving in de afgelopen

Brug Krúswei is één van de zeven verhoogde prefab bruggen in het Polderhoofd kanaal. Foto: Aannemerscombinatie Oosterhof Holman en Knol Akkrum.

www.uitgeverijpenn.nl

Het boerenleven moet je Deelen! Wij zijn Sietse en Hendrika. Samen met onze kinderen Bauke en Sytske wonen wij op boerderij ‘De Deelen’. Sietse zorgt voor de boerderij en Hendrika houdt zich elke dag bezig met onze kazen.

Het beste van het land

Echte liefhebbers weten onze boerderijwinkel al jaren te vinden. Dat is geen wonder, want in onze winkel komt al het goede van ons land samen. Niet alleen heerlijke zelfgemaakte boerderijkazen, maar ook andere pure specialiteiten uit de streek. Denk aan boerenzuivel, ouderwets lekker ijs, ambachtelijke worsten en andere onweerstaanbare Friese lekkernijen.

Boerderij Beleving

We houden van ons werk, onze dieren en onze omgeving. Wanneer we hier goed voor zorgen, zorgt dat voor de beste melk. En dat is weer de basis voor de lekkerste kaas. Daarom kiezen we elke dag voor duurzame oplossingen. Moderne apparaten stellen ons in staat op een slimme, milieuvriendelijke manier het onze koeien naar de zin te maken. Samen met onze ouderwetse passie voor het boerenleven is dat volgens ons de ideale combinatie. Meer weten over onze visie op duurzame veehouderij? Kom langs en beleef het zelf!

Zomervakantie

In de vakantieperiode op woensdagmorgen organiseren we om 10.00 een Boerderij Beleving. Hier zijn geen kosten aan verbonden, duurt ongeveer 2 uur, maar je moet je wel aanmelden. Dit kun je doen door een mailtje te sturen naar info@kaasboerderijdedeelen.nl De maximale groep grootte is 25 personen, dus meld je snel aan! Beschikbare data: 6 mei, 8, 15, 22 en 29 juli, 5, 12, 19 en 26 aug, 21 en 28 okt.

www.kaasboerderijdedeelen.nl

vijftig jaar danig veranderd. Drachten gokt er een beetje op met zijn nogal kostbare bebouwing rond de Dracht ster Feart en in Smalle Ee. Earnewâld is erdoor aan de dood ontsnapt. Dat is echt nog een Veenparadijs, dat ’s zomers bruist van leven. Zonder toeris me zou het er een misschien land schappelijk en biologisch boeiend, maar economisch en sociaal saai dorpje zijn. Aan de westkant van Nij Beets ligt het Damshûs, een met het jaar groei end openluchtmuseum dat helemaal gewijd is aan de veenderij, oftewel de turfwinning. Daar worden rondvaarten met pramen georganiseerd. Schitte rend om er een dag door te brengen, maar het grote water gaan ze niet op. Ook dat museum kan dus van de openstelling profiteren.

Beets, De Veenhoop en wijde omstre ken elkaar lelijk dwarsgezeten. Dat past bij een Beetster traditie, waar stakend volk in 1891 door marechaus sees met de blanke sabel uiteen werd gedreven.

De Schouwstraslûs is authentiek gerestaureerd en aangepast tot een volledig automatisch werkende sluis. Foto: Aannemerscombinatie Oosterhof Holman en Knol Akkrum. Nu hoopt iedereen dat de vrede weerkeert. Er zijn compromissen be reikt en compensaties aangeboden. Als het lukt met de groeiende toeris tenstroom, komen er vast ook meer fietsers, wandelaars en misschien wel auto’s naar de horecagelegenheden. Ze kunnen er naast het Damshûs en de sluizen van alles bekijken dat de moeite waard is. Tot en met een houten kerkje genaamd Houten He meltsje, waar in de armste tijd in het begin van de vorige eeuw ‘snertpre ken’ werden uitgesproken. Dominee en kerkenraad begrepen namelijk dat het lastig is om met een hongerge voel het evangelie op te nemen. Die honger is wel verdreven. Nu nog wachten of de echte welvaart komt.

Houten Hemeltje In de spannendste tijd, rond 2010, hebben voor- en tegenstanders in Nij

Op het nieuwe terras aan het Polderhoofdkanaal is het goed toeven.Vanaf 2 juli 2015 is deze aan het open vaarwater gelegen. Nabij het terras zijn aanlegmogelijkheden. Voor info zie: www.itpolderhus.nl

www.uitgeverijpenn.nl

GROOTSE SHOW MET SAIL AMSTERDAM, FEEST IN AUGUSTUS Hoogtepunt voor Friezen is het skûtsjesilen op het IJ. Donderdag 20, vrijdag 21 en zaterdag 22 zullen ze de dwarrelwind trotseren in wedstrijden voor een duizendkoppig publiek. Ondertussen trekt een imposante vloot van vijftig (!) tall ships bezoekers uit alle windstreken. Dit is Sail Amsterdam, van 19 tot en met 23 augustus het grootste nautische evenement van de Lage Landen. Om de vier jaar wordt het in Amsterdam georganiseerd. Vaker kan niet en hoeft ook niet, want de hele varende wereld leeft er naar toe. Tussendoor zijn er af en toe kleinere edities, zoals Delfzijl, Rotterdam, Den Helder en, vorig jaar, Harlingen.

19 t/m 22 augustus 2015 Superhoofdprijs

Fiat 500

Trekking zaterdag 22 augustus

Slechts

€per2lot,50

De opbrengst is voor (water)sporters met een handicap Alleen verkrijgbaar via

www.sailloterij.nl 38

GROTE SCHEPEN

De 12 kilometer lange Sail-in Para de over het Noordzeekanaal vormt traditiegetrouw de aftrap voor SAIL Amsterdam. Onder de 50 tall ships (in de A en B-klasse) zijn dertien primeurs, vijf Nederlandse marineschepen, elf marine-opleidingsschepen uit ver schillende landen en acht replica’s. Daaromheen varen honderden klas sieke schepen en boten in colonne vanuit IJmuiden over het Noordzeeka naal naar Amsterdam.

Blikvangers en primeurs

Victoria. Het oermodel maakte tussen 1519 en 1522 als eerste zeilschip een succesvolle reis rond de wereld.

kortgeleden vanuit Amerika in Neder land aangekomen. Ook de Chileense Esmeralda was er niet eerder bij.

La Grace is een replica van een achttiende eeuws snel zeilschip uit Tsjechië. Het is tussen 2008 en 2010 door Tsjechische en Slowaakse vrijwil ligers gebouwd en zal voor de eerste keer meevaren in Amsterdam.

Feestelijkheden en skûtsjes

Een andere primeur is de komst van de 79,50m lange ‘Guayas’ uit Ecua dor. De ‘Half Moon/Halve Maen’ is

En dan die skûtsjes. Floriaan Zwart en Rosalie Brundel hebben in overleg met de Sail-organisatie drie zeilda gen voor deze oude vrachtschepen georganiseerd. Zij vertegenwoordigen goed lopende vaarbedrijven, die met relaties bij Sail Amsterdam aanwezig zijn. Skûtsjes krijgen gasten van Sail Amsterdam aan boord, die zo eens een echte wedstrijd kunnen mee maken. Als beloning mogen ze dan verder met eigen betalende relaties bij Sail Amsterdam mee varen.

Een van de blikvanger tijdens de varende parade is de Volvo Ocean race-deelnemer ‘Team Brunel’. Duizen den schepen vergezellen de stoet op weg naar hun ligplaats in de Oran jehaven (IJ-haven). Als het redelijk weer is, groeten de crews vanaf hun posities in de masten en op de ra’s het publiek. Beelden hiervan worden live uitgezonden door de NOS. Er komen tijdens deze negende editie van SAIL in Amsterdam veel Tall Ships naar de hoofdstad die hier nooit eerder te zien waren. Zo komt de 44 meter lange Young Endeavour over uit Australië. De komst van deze prachtige snelle klipper, in 1988 door de Britse aan de Australische rege ring geschonken, is een primeur voor Nederland. Uit Spanje komt voor het eerst de replica van de legendarische Nao

De charme van Sail Amsterdam is de massaliteit van het evenement, op het land en in het water. De hele hoofdstad staat deze dagen in het teken van de grote zeilvaart. De aan wezigheid van een prachtig maritiem museum met een buitenhaven vol varend erfgoed draagt daar toe bij.

Remy de Boer uit Harlingen biedt sponsoren en relaties de mogelijkheid om tijdens Sail Amsterdam mee te varen op De Eenvoud.

Vier jaar geleden waren de zeilwed strijden op het IJ spectaculair. Er sloeg toen zelfs een schip om, tot verbijs tering van de ademloos toekijkende bezoekers. Ook nu weer wordt vanaf de kant live verslag gedaan van wat op het water gebeurt, en wel door Klaas Jansma.

www.uitgeverijpenn.nl

NIEUWE GLORIE IN HET De Vereniging Natuurmonumenten kocht het restant van dit hoogveengebied in 1938. Eigenlijk was alleen het zg Kolonieveld nog een echt hoogveenrestantje. Om dat te behouden en eventueel uit te breiden was het water het centrale probleem: hoe houden we het gezonde regenwater vast dat noodzakelijk is om de hoogveengroei weer op gang te krijgen? Voormalig agrarische gronden werden verworven en heringericht.

Onlangs werd een ambitieus project van dertig jaar goeddeels afgesloten. Twintig kilometers damwand rond zg compartimenten, een kostbaar maar noodzakelijk werk, houden nu het kostbare regenwater vast. De natuur reageerde en profiteerde. En nu manifesteert zich nieuwe glorie, in het groot, maar ook in nietige vormen. De komst van de geweldige Kraanvogel (Kraan) als broedvogel in 2001 mocht met tromgeroffel wor den gevierd. De naam Dutch Crane Resort weerspiegelt de internationale bijdrage van de Europese Unie voor dit project.

Bolwerk voor Veenhooibeestje In grote stilte daarentegen deed én doet liefhebber Judith Bouma-Litjens sinds 2003 haar monitoringroute om de trend van een nietig vlindertje vast te stellen. Het gaat om het bijzondere Veenhooibeestje (Feanheaflinter), een zeldzame dagvlinder, waarvoor het Fochteloërveen samen met een gebied bij Westerbork het bolwerk is voor ons land! Speciaal de plek

jes met Eenarig wollegras (Flok), een zeldzaam broertje van het veel algemenere Veenpluis (de mooie oude Friese naam is Moark) loopt ze na. Met dat Eenarig wollegras, groeiend aan de rand van kleine met Veenmossen begroeide vennetjes, onderhoudt het Veenhooibeestje een intieme relatie. De telling werd in 2014 een all time high! Maar liefst 538 exemplaren van dit bijzondere fami lielid van de zandogen werden vorig jaar geteld! Wat een vreugde en wat een succes na de waarneming van het allereerste tweetal in 1994!

Fochtelerfeanse fietspad Dwars over het ‘Fochtelerfean’, van de parkeerplek aan de Friese kant tot aan Veenhuizen in Drente, loopt een schitterend fietspad over een oude ijsrug, de Bonghaer. Een stop onderweg bevestigt de slogan van Natuurmonumenten: ‘oorverdovend stil en zo ontzettend mooi!’ En met wat geluk ontdek je hoog in de lucht de fameuze Slangenarend (Slange-earn) die het op Adder en Ringslang heeft voorzien. Of de Boomvalk (Blauwe wikel) die een groepje libellen achtervolgt. Een fietsrouteknooppunt laat de andere mogelijkheden zien. Al fietsend is het toch aan te bevelen zo nu en dan een snelle blik te werpen op de toppen van de Berken en

FOCHTELOËRVEEN Vliegdennen die hier en daar de vlakke horizonlijn verbreken. Die top is de uitkijkpost van een handvol vogelsoorten, waarvan de vrij forse Grauwe klauwier (Skatekster) de meest bijzondere is. Deze zeldzame rover prikt zijn prooi, een grote kever of hagedis, op een doorn of scherp takje.

Brandgevaar Op vrijdag, de dertiende maart van het afgelopen jaar, ontstond een zware brand in het inmiddels inclusief de randzones 3200 hectare grote Fochteloërveen. De brand vernietigde rond 100 hectare kurkdroog Pijpestrootje-veld. Gelukkig was het Paapje (Paapke), één van de meest bijzondere broedvogels van het gebied, nog niet uit het Zuiden gearriveerd. De brand vernietigde ook veel wat oudere, houtige Struikheiplanten. Dat is voor de natuur ernstiger dan een veld droge Pijpenstrootjes, een grasachtige plant die de Friese naam Bjint draagt en vroeger gebruikt werd voor het schoonmaken van het bin nenste van de lange, stenen Goudse pijp. Droogte, zoals in 2008 en –nog erger- in de zomer 2011, is het groot ste gevaar voor het hoogveen, in feite erger dan de periodieke branden. Sommige groepen dieren hebben daar geen last van. Libellen bijvoor beeld leven een groot deel van hun

leven en een aanzienlijk deel van de jaarcyclus verscholen en onbereik baar voor het vuur in het water. Pas vanaf eind april verschijnen de eerste imago’s als acrobaten van de lucht. Adder, Ringslang en andere rep tielen als hagedissoorten kunnen zich redelijk tegen het verzengende hitte beschermen door zich in holen in de bodem, en zelfs in het water te verstoppen. Het slechtst af zijn de vlin ders die overwinteren als eitjes of als half-volgroeide rups of als pop, diep verstopt in de vegetatie. Voor hen is vuur vanzelfsprekend levensgevaarlijk.

Tekst en foto’s: Sake Roodbergen

www.uitgeverijpenn.nl

Mode van o.a. Bandolera,Yoek en Malvin Lingerie voor iedere buste

Vissersburen 84, Lemmer www.ladyshopyvonne.nl

‘LIEVER EEN MARATHONLOPER DAN EEN SPRINTER’ DE FRIESE MARKTSLAGER De koeien komen voor bijna tachtig procent van biologische boeren in Friesland en worden verwerkt in het eigen bedrijf. Dat zijn minder voedselkilometers . ‘Het streekeigen vee wordt hiermee in stand gehouden en is traceerbaar voor de klant’, zo meldt de website van de Friese Marktslager. Eigenaresse Greetje Visser pleit voor kwaliteit, eerlijkheid en duurzaamheid. ‘Ik blijf scherp als het om de vriendelijkheid voor dier en milieu gaat’. Het begon met een kleine slagerij in het Friese Veenklooster. Inmiddels is De Friese Marktslager een mobiele biologische slagerij die wekelijks vijf plaatsen aandoet. Tussen die kleine slagerij en de mobiele wagen zitten zo’n dertig jaar ervaring, ontwikkeling en hard werken. ‘Na vijf jaar werken in die winkel

wilden we verder. In die jaren werd ‘de markt’ steeds populairder en voor we het wisten, hadden we drie wagens,’ vertelt Greetje Visser. ‘Het was een dy namische tijd waarin we veel leerden en ook heel bewust bezig waren met hoe we verder wilden. Zo’n achttien jaar geleden stapten we over op bio logisch vlees en kozen we voor één grote marktwagen.’ Het was een bewuste keuze en bleek een goeie greep. ‘In het begin vonden de klanten het prima als het

vlees maar niet duurder werd. Inmid dels is die redenering veranderd. Voor al de laatste vijf jaar kiezen mensen bewuster. Klanten willen weten wat ze eten en waar het vandaan komt. En dat kunnen wij heel goed uitleggen.’ Greetje en haar man Henk kopen de koeien zelf in, uiteraard zoveel mogelijk uit de eigen omgeving. Vervolgens worden deze eigenhandig geslacht en wordt het vlees verder verwerkt. ‘We werken vol ambachtelijk. Het dierenwelzijn is in mijn optiek het belangrijkste gegeven. En dat begint allemaal bij de grond. De weide, het gras. Dat is de basis. Die moet schoon en zuiver bewerkt zijn. Dat is het voedsel voor de koe en tenslotte ook dat van de consument. Onze koeien krijgen veel rust en ruimte en er komt geen kunstmest of een chemisch bestrijdingsmiddel aan te pas. Goed voor het milieu en het dier. Een bio logische koe heeft bijna de dubbele levensduur van een gangbare koe, dit mede doordat er minder van de koe gevergd wordt tijdens zijn pro ductieve leven. Je kunt dat spreken van een marathonloper in plaats van een sprinter. De koe groeit langzamer, maar er zitten meer voedingstoffen in het vlees.’ De Friese Marktslager wil zich blijven ontwikkelen. ‘Nog meer kennis, nog meer ambachtelijkheid uitstralen en een goed contact met de klanten onderhouden. Een markt is vooral een sociaal gebeuren. We willen midden in de samenleving staan en echt de tijd hebben voor elke klant en een vertrouwensband met hen opbou wen. Eerlijk eten betekent ook een eerlijke bedrijfsvoering en oprecht communiceren met de consument.’ Markten: Scharnegoutum, Joure, Dronrijp, Joure, Burgum en IJlst www.friesemarktslager.nl

www.uitgeverijpenn.nl

IJzersterk in al uw zetwerk

Gespecialiseerd in watersnijden

Metaalzetterij Heerenveen | Kimslede 3 | 8447 GS Heerenveen Telefoon: 0513 - 653313 | Fax: 0513-653324 | info@metaal-zetterij.nl

Café Restaurant ‘De Smalle Brug’ Ruim 500 jaar onderdak aan vermoeide reizigers De geschiedenis van Café Restaurant ‘De Smalle Brug’ reikt volgens het Historisch Centrum Leeuwarden terug tot in ieder geval 1614. Toen waren Jan

uon

ito

et pp

Wijde Noorderhorne 15 8601 EB Sneek Tel: 0515 - 423214

Pijterszoon en Grietje Cornelisdochter er eigenaar. Maar de kans is groot dat het pand ook in 1579 al dienst deed als herberg, toen een zekere Engbert Pieterszoon op de avond van Allerheiligen ruzie kreeg met Sytse Optzoen en hem uiteindelijk doodstak. De brief waarin Koning Philips II van Spanje hem gratie verleent staat afgedrukt in het ‘Groot Charterboek van Vriesland’. De herberg lag direct aan de Stienser Vaart, die liep van de Dokkumer Ee, dwars door het dorp tot aan de korenmolen vlakbij Vrouwenparochie. In de eerste helft van de vorige eeuw werd die vaart gedempt. Daarmee verdwenen ook de ‘smalle bruggen’ waaraan de herberg zijn naam te danken heeft. In het verleden bood De Smalle Brug onderdak aan vermoeide reizigers die niet meer voor het sluiten van de poorten de stad konden bereiken. Terwijl de paarden werden verwisseld in de stal of ‘trochreed’, konden de reizigers een hapje eten in de spijskamer. In de avonduren verhuisden ze naar de gelagkamer voor een kan bier of een glas wijn. Met het ingaan van het derde millennium is De Smalle Brug de vijfde - mogelijk zelfs de zesde - eeuw van haar bestaan ingegaan, waarmee het zonder enige twijfel als een van de oudste Friese bedrijfspanden, die nog aan haar oorspronkelijke bestemming voldoet, kan worden aangemerkt. Eigenaren Klaas en Pietie Pekel bieden nog altijd met veel plezier eten en drinken aan voor stamgasten en mensen op doorreis. Met af en toe een flink feest in de zaal kan ‘De Smalle Brug’ nog tot in lengte van jaren vooruit.

Gelegen in het hart van Sneek, proeft men de sfeer van de "Venetiaanse gezelligheid". Smelbrege 22, Stiens • www.desmallebrug.nl

Bezorglijn: 0515 - 423214

058 257 1263

www.uitgeverijpenn.nl

OUDERWETS LEKKERE MOLKWARDER KOEKE VAN BAKKERIJ MOLKWAR ! d s i u h r Ve De ambachtelijke bakker van de bekende ‘Molkwarder Koeke’ werkt vanaf 1 februari vanuit een modern pand aan de Seewei te Joure.

Voor het goed voortbestaan moest er naar een nieuw onderkomen worden gezocht. Verbouwen om te kunnen groeien was niet of nauwelijks mo

gelijk. De steeds strengere weten regelgeving met betrekking tot de productieruimte maakte de toe komstbestendigheid lastig. Ook de aan- en afvoer van de grondstoffen en de producten gaven steeds meer problemen. Dat is nu verleden tijd. De bakker kan zich weer volledig richten op het maken van reepkoeke, koekjes, plaatkoeke en andere specialiteiten. Alle medewerkers zijn meeverhuisd naar Joure en dus wordt de koek, met de authen tieke recepten van Molkwar, op dezelfde wijze gemaakt. U vindt de bekende koeken in het koekschap van uw super markt.

Als sport- voetbal-, kaatsvereniging kunt u een koekactie organiseren. Bakkerij Molkwar is dan de sponsor. Blijf genieten van de overheerlijke koeken.

www.molkwarderkoeke.nl

Vaar op zeker U kunt pas écht zorgeloos van uw schip genieten als u daarvoor een goede verzekering heeft. Door onze ruim 65 jaar ervaring in het verzekeren van pleziervaartuigen zijn wij specialisten op dit vakgebied. Als geen ander kennen wij de risico’s die aan uw hobby zijn verbonden - ook ónze hobby trouwens. Wilt u een passende offerte? Bel ons, of bezoek onze website www.kuiperverzekeringen.nl

Postbus 116

Tel. (0513) 61 44 44

info@kuiperverzekeringen.nl

8440 AC Heerenveen

Fax (0513) 62 37 42

www.kuiperverzekeringen.nl

www.uitgeverijpenn.nl

*De glazen krijgt u vanaf 26 mei tot en met 31 juli 2015 cadeau zolang de voorraad strekt.

Geldzaken regelen op uw eigen manier

Bij de Adviseur op kantoor

Thuis met Internet Bankieren

Onderweg met de Mobiele app

Vraag Internet Bankieren aan en krijg twee unieke zomerglazen.*

Foppie van Terwisga / â&#x20AC;&#x2DC;t Hasker Assurantiekantoor Hasker Utgongen 6 8465 SJ OUDEHASKE T (0513) 67 74 00 E info@foppie.nl I www.foppie.nl

Assurantiekantoor M. Kruis

Tuinen 20 8713 KM HINDELOOPEN T (0514) 52 16 20 E j.kruis@assurantiekantoormkruis.nl I www.assurantiekantoormkruis.nl

Attentiv A Boskma B.V.

Kleine Dijlakker 45 8701 HX Bolsward T 0515-580402 E boskma.bv@attentiv.nl I www.solideverzekerd.nl

Geertsma AssurantiĂŤn

Eigen Haard 33 8561 EX Balk T 0514 - 60 33 60 E info@geertsma-assurantien.nl I www.geertsma-assurantien.nl