Fryslân Markant Neisimmer

September 2014 Losse nummers: € 2,50

NEISIMMER

MARKANT HET GEHEIM VAN SNEEK KRIMP? VALT ALLES MEE

NIET WINNEN, MAAR GENIETEN: SPECIAL OLYMPICS BOLSWARD KOMT ER BOVENOP

Alle info over het

Skûtsjesilen 2014, de wisselingen in de vloot en het laatste Altijd wat te doen met Friesland Agenda!

skûtsjenieuws

WIE HET WEET, DIE ZWIJGT GENIETEN AAN DE DOCKUMER SLUYS BIJ HAAGENS

De klanten komen van heinde en ver...Een waar begrip in Dokkum is het broodje gezond overgoten met saus van geheim recept.

Toen drie jaar geleden Haagens failliet ging, verdween daarmee ook het lekkerste broodje van Dokkum.

Groot was de vreugde en de rij, toen Haagens ruim twee jaar geleden de deuren heropende en het broodje gezond weer op de kaart kwam.

De nieuwe exploitant Anna Smits heeft gekozen voor een vernieuwende aanpak met een kwaliteitsslag in de producten, een flinke verbouwing en conceptverandering. Waar de winkel eerst bestond uit 95% afhaalproducten, is het nu een luxe delicatessen speciaalzaak met meer dan zestig zitplekken. De sfeer ademt het nostalgische Dokkum uit, want de stad is belangrijk voor Haagens.

4-daagse catering in Parijs Anno 2014 is aanbod veel uitgebreider. Een 4-daagse catering in Parijs voor honderden mensen is mogelijk, of bedrijfslunches die in de eigen bezorgauto worden gebracht. Eten, drinken en genieten is het motto en

2

dat lukt met de lekkerste huisgemaakte broodjes, vers gebrande noten, een compleet kaas en vleeswaren assortiment, wijnen, bieren, chocola en heel veel cadeauartikelen.

Op vrijdag of zaterdagmiddag is het spektakel in de shop. Een massa klanten wordt dan zo snel mogelijk goed geholpen. Soms lijkt de rij oneindig, maar de meisjes werken snel en hard. De adrenaline giert door het lijf, het is knallen, maar ook voldoening om die trouwe klant tevreden te zien.

Geweldig zijn de verhalen over de geheime saus. Wat willen mensen het recept graag achterhalen, allerlei smoezen passeren de revue. Van allergieĂŤn tot absolute geheimhoudingbeloftes. Helaas, bij Haagens houden ze zich stil. Het geheim wordt met succes bewaakt alsof het om de Coca Cola receptuur gaat.

Niet voor de keukenla In oktober wordt het feest compleet want dan start er een complete vlaaienlijn. Dit is iets wat mist in Dokkum, zeker omdat Limburgia afgelopen jaar is gestopt. Haagens is hierop ingesprongen. Het heeft de ruimte en het is een perfecte aanvulling op het

toch al lekkere assortiment.

Niet alleen de vlaaien worden belangrijk, de feestdagen komen er ook weer aan. Vakbeurzen worden bezocht, de mooiste artikelen geselecteerd en ingekocht zodat er tijdens deze periode bijzondere en unieke kerstpakketten gemaakt kunnen worden.

Verrassend is dat Haagens de gelegenheid biedt om zelf de kerstpakketten samen te stellen, zodat het geschenk niet onderin de keukenla belandt, zoals voor kan komen.

De lekkere wijn, de fijne kazen, de bijzondere cadeaupakketten. De deuren van de winkel staan open. En als u er dan bent, proef dan vooral het beroemde broodje gezond. Eenmaal geproefd en u wilt nooit meer anders.

www.haagens.nl

NEISIMMER En dan toch zo bekend…

‘Hartstikke ryk’

10 Dure huizen zijn veel goedkoper

‘Wij binne hartstikke ryk’, zei Peter Karstkarel. Hij schrijft pittige stukken over gebouwen.

Rampzalige missers nóemt hij ook zo, al is er voor een miljoen in geïnvesteerd. Zo’n ding staat bij Langweer, in de vorm van een mislukte stjelp.

Peter gaat nu met zijn vrouw alle Friese grafvelden langs. Hem ontroerde een kort grafschrift: ‘dag lieve moeder’. Hij vond ook de steen van een vrouw die 68 jaar weduwe was geweest. Oorlogsweduwen niet meegerekend is zij misschien recordhoudster.

Peter is hartstikke rijk omdat hij kan werken. Hij móet ook werken, vanwege geen pensioen. Ook dat is rijkdom. Anders zit je maar in Toscane in je camper. En dan lazen wij zijn stukjes niet.

Daarom: blijf net als Peter Karstkarel mooi in Fryslân, mensen.

In dit nummer van Fryslân Markant zie je weer waarom dat beter is dan verre reizen te maken.

Klaas Jansma

Inhoud 5 Sneek is een mooie stad met een grote naamsbekendheid. De Sneekweek is het grootste watersportevent.

Is dat ondanks of dankzij de inspanningen voor promotion? Het kon wel wat beter, tekende onze medewerker Henk van der Veer op bij terzake kundigen. Want ze vergeten de Waterpoort en gedenken te laat het 200-jarig bestaan van de Sneekweek.

17 Rixt van der Horst is een gouden amazone. Naast onze valide staan nu ook de para-paardensporters mondiaal op eenzame hoogte. Grou was er een beetje beduusd van, getuige de spandoeken en bloemen op de rotonde bij de ingang. In dit nummer aandacht voor Rixt en haar edele viervoeter.

20 De ‘Noarlike Fryske Wâlden’ vormen een fraai gebied met opmerkelijk smalle kavels. Dat is mooi voor bramenzoekers en kleine vogeltjes, maar lastig voor boeren. Tussen de coulissen van een door de Centrale As verdeeld landschap woedt een stille strijd. Sake Roodbergen verkent een schatkamer en benoemt de dreigingen.

34 De grootste koftjalk ooit gebouwd is bijna klaar. André Hamstra en Jelle Talsma lieten de ‘Tromp’ restaureren door jongelieden met een vlekje.

Volgens projectleider Mark Smidt werd het schip er mooier van en zij beter. Wat is toch het geheim van zo’n project?

38 Twee kleurige doodskisten staan te pronk bij Beb Mulder aan de Eewal in Leeuwarden. Ze zijn, in de vorm van mummies, voor hemzelf en zijn vrouw Anke. Van papier maché zijn ze, het toppunt van vergankelijkheid. Maar hij schildert ook dingen die blijven, zoals Leeuwarden in de aanloop naar KH18. Op bezoek bij een 75-jarige die zich 17 voelt.

22 Is die hond nou zo intelligent of is zijn baasje zo dom? Die vraag kun je stellen bij Friese Stabij-hûnen, die bij het opvoeden beheersing en geduld vragen. Ze gaan graag hun eigen gang. Niet omdat ze Fries zijn, maar omdat fokkers het ooit wilden.

27 Bolsward is geen hoofdstad meer van een zelfstandige gemeente. Nu ligt het Meeterskûtsje ook nog in Akkrum. Maar er bleef genoeg over,

Acquisitie en ondersteuning Eddie Ferbeek, Milja Roosjen Drukwerk Veldhuis Media BV (foto) Redactie: Klaas Jansma, Milja Roosjen Vormgeving Kees Klip

Uit het atelier van Wiebe van der Zee, Sneek.

NB: Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden overgenomen.

www.uitgeverijpenn.nl

Colophon

NEISIMMER is een uitgave van Uitgeverij PENN.nl Postbus 633 8901 BK Leeuwarden Tel 058 284 94 10 Fax 058 212 94 36 www.uitgeverijpenn.nl www.skutsje.nl www.frieslandagenda.nl

geworden, maar ze worden tenminste weer verkocht. De krimp valt in Fryslân mee dit jaar. Makelaars krijgen weer lucht. En bouwers en installateurs durven zelfs weer een feestje te organiseren, zoals Lodema Leeuwarden bij het tachtigjarig bestaan. Wethouder Henk Deinum van Leeuwarden houdt in de gaten of er wel voor de vraag wordt gebouwd. Anders blijven we aan het renoveren.

ontdekten we bij een korte verkenning. Je kunt er lekker eten en drinken, er zitten mooie bedrijven en het is er goed wonen.

3

Alles onder een dak voor 1 of 1000 personen • bowlen • eten • zalen • sporten • trouwen Smidsstraat 6 8601 WB Sneek 0515 - 424 044 www.destolpsneek.nl info@destolpsneek.nl

4

Grandcafé De Kroon Jousterkade 10 Sneek 0515 423 165

‘IMAGO SNEEK VERGELIJKBAAR CITYMARKETING MET ELFSTEDENTOCHT’ Een nog betere Citymarketing voor Sneek: hoe doe je dat?

Fryslân Markant medewerker en op en top Sneker Henk van der Veer mailde met een trio Sneker ondernemers over de marketing van de stad en registreerde hun meningen.

Volgens Bas Hollenberg, eigenaar van Grand Café De Walrus in Sneek en Leeuwarden, kan de marketing in de Waterpoortstad alleen maar naar een hoger plan gebracht worden door een professionele organisatie. Hollenberg: “Er is momenteel een werkgroep Toeristisch Huis bezig om een advies naar het gemeentebestuur te schrijven, wat volgens de groep de beste weg is om Sneek en de gemeente te promoten. Ik ben twee keer aangeschoven en volgens mij is het allerbelangrijkste dat er eerst een professionele betaalde kracht op komt zitten.

Nu zitten er een handvol ondernemers in de werkgroep, die het vreselijk druk hebben in hun bedrijven en zelf ook weer in allemaal andere besturen en stichtingen zitten. Dat moet beslist veranderen. Anders lukt het je niet om de stad beter te promoten.”

Uithangbord van de massa en commercie Egon Diekstra, een rasechte Sneker en directeur van Hamilton Bright. Dit miljoenenbedrijf weet als geen ander het aankoopgedrag van shoppers te beïnvloeden. Over de marketing van zijn stad zegt hij: “Ik vind het lastig om te zeggen wat er moet gebeuren voor Sneek. Dan moet je alle feitelijkheden weten. Over het algemeen ben ik als ondernemer erg trots op Sneek. Al jaren merk ik dat onze klanten met veel plezier naar Sneek komen. De Sneekweek heeft als ‘relatie event’ veel gebracht. Het is de krachtigste wijze om in een ontspannen omgeving de identiteit van je be-

drijf en omgeving te laten zien. Ieder jaar krijgen wij 200 belangrijke gasten naar de Sneekweek, zonder dat we er moeite voor hoeven doen. Meerdere opdrachtgevers willen gedurende de zomer zelf ook met hun personeel en relaties varen op het Sneekermeer.

Dat gebeurt ook al jaren met Unilever als geweldig voorbeeld. Zij zijn via ons hoofdsponsor van de KWS geworden en gebruiken dit als uithangbord naar hun relaties. Dat zegt veel over de uitstraling die Sneek heeft. City Marketing begint met geld, dat er in de gemeente niet is. Dan houdt veel op, tenzij prioriteiten aangepast worden”, aldus Diekstra.

Directeur Bauke Algera, van de Diba

www.uitgeverijpenn.nl

5

RESTAURANT ONDER DE LINDEN Serre restaurant Onder de Linden is een eigentijds restaurant gevestigd in een monumentaal pand in het hartje van bruisend Sneek. U kunt bij ons heerlijk lunchen in de serre of bij mooi weer op het gezellige terras, de lunchkaart biedt verrassende koude-en warme gerechten.

Voor het diner kunt u een zelf een menu samen stellen uit de gerechten van de kaart voor een vaste prijs. Zo heeft u al een 3 gangen menu voor € 27,00 p.p. U kunt natuurlijk ook à la carte dineren.

• Ook voor een heerlijk kopje koffie met

gebak of een gezellige borrel kunt u bij ons terecht.

• De serre is uitermate geschikt voor een verjaardag partij of een high tea, high wine/beer • Onze bovenzaal met dakterras leent zich uitstekend voor een privé diner, koud/warm buffet of een vergadering met alle mogelijke audiovisuele middelen.

Marktstraat 30 | 0515 412 654 | Sneek www.restaurantonderdelinden.nl

Het schilderij van de Friese Kunstenaar Gosse Koopmans dat de familie Brenninkmeijer, bekend van de C&A-keten, schenkt aan de gemeente Súdwest-Fryslân, krijgt een prominente plaats in Theater Sneek.

6

International Concerts (een gerenommeerd evenementen- en artiestenbureau) heeft meer dan 40 jaar ervaring in de internationale showbusiness en concertindustrie. Hij heeft een duidelijke mening over de muziekprogram-

mering van de Sneekweek.

“Wat mij persoonlijk wat tegen de borst stuit, is dat de Sneekweek is ‘ingenomen ’ door de horeca. Tien dagen lang de Garden of Dance (Stadhuistuin, hvdv) op de allermooiste stek van Sneek en verder podia met alleen maar Hollandstalige muziek, dat is erg veel.

Het is een uiterst commerciële opzet waar de grote massa niet genoeg van krijgt. Maar moet het beslist zo werken? Bepaalt de massa alles.

Gaan we nog eens wat aan kwaliteit doen? Gaan we eens wat doen voor een ander ook heel groot publiek?

Misschien enkele dagen zonder techno, maar met Jazz,Blues,Folk en andere artiesten.”

Waar is onze Sneker Night of the Proms? Waar is de Sneker Back to

the 70’s and the 80’s Night? Waar is onze Metal Night, ook pittige muziek natuurlijk, maar daarvoor is een hele grote doelgroep. Waar is onze Sneek Got Talent Night met alleen maar de allerbeste amateurartiesten? Ondanks mijn opbouwende kritiek vind ik dat de promotie voor Sneek de afgelopen jaren optimaal is geweest, beter kan het eigenlijk niet. De landelijke bekendheid van de Sneekweek schat ik in 9 op 10. Van de ondervraagde Nederlanders kennen 9 mensen onmiddellijk de Sneekweek en maar 1 kent het totaal niet. Het imago van Sneek en de Sneekweek is vergelijkbaar met die van SC Heerenveen en de Elfstedentocht.”

Henk van der Veer

LAAT JE CULINAIR VERWENNEN, INSPIREREN EN VERRASSEN ‘THUIS UIT ETEN’ Of het nu bij u thuis, op uw bedrijf, boot, in uw caravan, bungalow of vakantieverblijf is, Barry kookt graag! ’t Liefst voor u!

Geheel afgestemd op uw smaak en wensen wordt u verrast met exclusie-

ve en gevarieerde gerechten. Pure, biologische, streek en (h)eerlijke producten van het seizoen en veelal uit de streek worden omgetoverd tot een feestmaal. De bedoeling is dat iedereen culinair geïnspireerd wordt.

De gehele organisatie wordt hierbij uit handen genomen, inkoop, receptuur, (voor)bereiding, uitserveren, tafel opmaken en ook de afwas. Het enige wat jullie dus hoeven te doen is van elkaars gezelschap genieten.

Naast een diner verzorgt Barry ook hapjes, lunches, een buffet, BBQ etc.

Voor diverse mogelijkheden, zowel particulier als zakelijk, een culinaire omlijsting. Na overleg krijgt u een creatief voorstel op maat.

Laat u culinair verwennen, inspireren en verrassen!!!!

Looxmastraat 28 Sneek 06-12045271

www.Barrykookt.nl

www.uitgeverijpenn.nl

7

‘STRANDPLEZIER’ OF ‘BUSINESS AT THE BEACH’

Als een ware verrassing ligt in Makkum een paradijselijk oord verscholen. Een unieke locatie voor zomerse watersport en recreatie met legio mogelijkheden.

Door de ligging direct aan het IJsselmeer, slechts gescheiden door een langgerekt zandstrand en een brede boulevard, waant u zich aan de Noordzeekust.

8

ECHTE GASTVRIJHEID IS EEN UITSTERVEND GOED! Zoet water voor de deur en het zilte water van de Waddenzee op 5 km afstand. Strand en ruime watersport mogelijkheden liggen binnen handbereik. Ook fiets en wandel mogelijkheden vindt u hier volop.

Zowel voor particuliere gasten als

voor zakelijke gasten een heerlijke plek om te vertoeven. Of het nu gaat om een kop koffie, een lunch/diner, een vergadering een feestavond een bruiloft of een complete vakantie bij ons kunt u altijd terecht. Wij geloven dat je tegenwoordig op vele plekken goed kunt eten, maar dat de service tegenwoordig een groot verschil maakt.

MAKKUM BLOEIT OP NIEUW PLEIN BEKROONT UPGRADING Begin 2015 start in Makkum de vernieuwing van het grote plein in het hart van het complex Holle Poarte. Ondernemers werken samen om het mogelijk te maken.

Ze gaan door, want Makkum wil vooruit.

Annie van der Zee van Funsport Makkum werkte de plannen mee uit.

Zij is enthousiast over een aanpak waarbij allerlei verschillende ondernemers van klein tot groot hun ideeën leverden. Ook heeft ze de afgelopen maanden positieve ervaringen opgedaan met de ambtelijke top van de nieuwe gemeente Súdwest-Fryslân. ‘It moast earst wol even wenne, mar se dogge har bêst’, zegt ze tevreden. Dat kan ook in Makkum, want er wordt hard aan getrokken om de oude glorie te laten herleven. Zelfs het Makkumer skûtsje droeg daar toe bij.

Hotel De Vigilante heeft vorig jaar al een fikse facelift ondergaan. Als het mooi weer is, lijkt het daar wel een stukje Spanje, zo gezellig. Er worden steeds meer leuke dingen georganiseerd. En nu is de nieuwe boulevard, of eigenlijk is het een plein, aan de beurt.

Eén van de zaken op het verlanglijstje van ‘meer reuring in Makkum’ is een mooie karakteristieke Friese markt, die met een zekere regelmaat kan worden gehouden. De contacten zijn inmiddels gelegd, zodat ook dit van de grond zal komen.

Grenzen verleggen Wat natuurlijk ook helpt is het leveren van aansprekende prestaties door eigen ondernemers die grenzen verleggen. In Makkum zijn dat onder meer De Vries Scheepsbouw en de Koninklijke Tichelaar, de aardewerkfabriek.

Die is met een complete transitie bezig, die tot nog toe vruchten afwerpt.

Geen semi-antieke wandborden, kleurige tegeltableaus en dure souvenirs meer, maar nieuw artistiek keramiek vol vernuft. Een dreigende ondergang van het oudste bedrijf van Nederland is daarmee afgewend.

Zo bouwt De Vries voort op een traditie, waarmee Wybe Amels met zijn coasters Makkum hoog opstuwde in de vaart der volken. De rijken staan in de rij om hier de mooiste jachten te laten bouwen. Natuurlijk dragen de successen van deze bedrijven bij tot de uitstraling van Makkum, eens een pareltje aan de Zuiderzee.

Funsport Makkum combineert oud en nieuw. Sportievelingen vliegen kitend op en boven het water, maar ook windsurfers weten de kust van het oude Wûnseradiel te vinden. ‘Ja hoor’, zegt Annie van der Zee, ‘dat windsurfen hoort er weer helemaal bij.’ Zo is ook deze cirkel rond.

www.uitgeverijpenn.nl

9

NAUWELIJKS KRIMP IN

Krimp? Dat lijkt in Fryslân erg mee te vallen. Volgens gemeentelijke cijfers is in Balk, Echtenerbrug, Mantgum en Oudehaske amper nog een vrije woning te vinden. Gaastmeer daarentegen lijkt getroffen door Ebola.

‘Meer woningen verkocht’, juicht de Leeuwarder Courant in september op gezag van het Kadaster. Dat valt gezien de cijfers nogal tegen, want ten opzichte van juli is er in augustus in heel Nederland juist minder verkocht.

Maar over all gaat het weer wat beter met de woningmarkt. Bij studenten en sober gepensioneerde ouderen overtreft de vraag zelfs het aanbod.

Namens de Friese woningcorporaties inventariseert Foeke Hietkamp van WoonFriesland wat er in deze provincie aan ‘transitie’ moet gebeuren. Dat is niet gering. Sommige corporaties lijken te passief. Het Leeuwarder college is daarom tegen het fusievoornemen van ‘Elkien’ in Heerenveen en ‘De Wieren’ in Sneek. Dat zit maar in grote kantoren geld op te maken en voert voorgenomen plannen niet uit. Terwijl ‘Elkien’ toch veel bezit in de gemeente Leeuwarden heeft.

10

Wethouder Henk Deinum is indertijd boos uit de directie van WoonFriesland gestapt. Vele jaren was hij hét

gezicht van fusiepartner BWL (‘Beter Wonen Leeuwarden’), hij glanst nu als openbaar bestuurder. ‘Der sit in bealch fol wurk yn renovaasjes’, zegt hij. Want terwijl de vraag naar geschikte en betaalbare woonruimte blijft groeien, neemt de structurele leegstand toe. Van de kantoren in Leeuwarden staat dertig tot vijftig procent leeg. Veel verkapte leegstand zit er in de oude Friesland Bank, de Achmeatoren, het gebouw van de Kamer van Koophandel en aan de Tesselschadestraat. Denk aan het nog vrij nieuwe complex van HSCG (‘Hemmen en Solarz’).

Deinum zei bij het tachtigjarig bestaan van Lodema op 19 september: ‘Het grote verschil met vroeger is dat we nu een grote voorraad van woningen, kantoorgebouwen en instellingen moeten ombouwen voor nieuwe bestemmingen. Kantoren worden appartementen of voor onderwijs gebruikt, in jongerenwoningen willen ouderen geriefelijk wonen. De eisen

CIJFERS GEVEN VERWARREND BEELD In Gaastmeer staat volgens de gemeente Súdwest-Fryslân bijna 1 op de 4 woningen leeg. De relatieve leegstand bedraagt er dik 24%. Dat is bizar en wordt veroorzaakt door het meetellen van recreatiewoningen waar je ook permanent in mag wonen.

Onze betrouwbaarste bron was altijd het Centraal Bureau voor de Statistiek, CBS. Dat bracht dit jaar echter een verwarrende studie uit over krimp en leegstand in Nederland, ‘Van krimpgebied tot dichtbevolkte Randstad’. Lemsterland staat daarin op een kaartje donkerblauw gekleurd als een van de ergste probleemgemeenten. De Friese Zuidwesthoek scoort als toeristisch gebied qua leegstand als een van de slechtste in Nederland. Daar klopt natuurlijk niks van.

De provincie Fryslân hanteert sterk van het CBS afwijkende cijfers, die zijn opgegeven door de gemeenten. Volgens ‘De Friese Meren’ is Lemsterland helemaal niet problematisch. Lemmer zit onder het provinciale gemiddelde, met 2,7% leegstand, Echtenerbrug heeft zelfs maar 1,8%. Ook

Joure (2,1%) en Balk (1,9%) doen het uitstekend dankzij voorzichtig beleid. Volgens de provinciale informatie hebben Mantgum (1,1), Dokkum (1,5), Kootstertille (1,6) en zelfs Gorredijk (2,3) en Drachten (2,1) eerder te weinig dan te veel leegstand.

Súdwest-Fryslân daarentegen lijkt een rampgemeente waar niemand wil wonen.

De prachtige stad Sneek heeft volgens het meest recente provinciale overzicht een leegstand van 5,5%, Workum van 10%! Zo bezien is de situatie in Noordoost-Fryslân veel gunstiger. Zelfs in het geplaagde Buitenpost (2,6%) in Achtkarspelen is de leegstand veel geringer.

Volgens de provincie moet je echt specialist zijn om cijfers goed te interpreteren.

Dat blijkt wel. Maar die gedachte is niet zo bevorderlijk voor transparantie.

Maar dat het CBS in een belangrijke notitie foute cijfers hanteert, is wel ernstig. Voor de goede orde: Gaastmeer is nog altijd goed gezond. Zelfs Eelke Lok woont er heel tevreden.

FRYSLÂN gaan omhoog, de lasten moeten omlaag. Dáár zit de komende jaren het meeste werk in. Wie dát goed kan, is spekkoopman.’

Redelijk stabiel Volgens beleidsmedewerker Remco Deelstra is, crisis of niet, de leegstand in de hele gemeente Leeuwarden al jaren redelijk stabiel. Het percentage ligt rond de 3, iets meer dan de frictieleegstand van 2,2. Het verschil schrijft Deelstra toe aan de vele woningen boven winkels. Die worden nu weer bewoond, omdat er meer studenten naar Leeuwarden komen dan ooit tevoren. En die zoeken allemaal goedkope woonruimte, liefst hartje stad.

Súdwest-Fryslân, waarvan door de provincie dramatische cijfers worden verspreid, voert volgens strategisch adviseur Hans Halbesma een marktgericht bouwbeleid. Na de vorming

van de nieuwe fusiegemeente in 2011 is de helft van de bestaande bouwplannen in de wacht gezet. Alleen waar men met goed fatsoen niet aan kon komen vanwege mogelijke claims, gaat de nieuwbouw door.

Halbesma: ‘dat kin wol betsjutte dat der op it iene plak krekt wat te folle nijbou komt en op it oare wat te min.

Mar over all ha wy in behearsbere sitewaasje.’

In Sneek zou wel wat meer gebouwd kunnen worden. Voor dorpen in SWF geldt dat de behoefte werkelijk met cijfers aangetoond moet worden voordat er weer ‘in het weiland’ wordt gebouwd. Het strakkere beleid heeft al geleid tot een grimmige correspondentie tussen het college en Stadsbelang Bolsward.

Immers, nieuw bouwen is makkelijker en voordeliger dan aanpassen. Urgent is dit vooral in plaatsen met heel

weinig leegstand. In Stiens, hoofdplaats van Leeuwarderadeel, is die niet hoger dan 1,6%. In Veenklooster in krimpgemeente Kollumerland bedroeg het officiële leegstandspercentage volgens provincie en gemeente onlangs zelfs 0! Dat is echt zeldzaam.

Er zijn nu twee mooie woningen te koop, maar misschien zitten daar nog mensen in. Dan is Veenklooster bij de wat grotere dorpen recordhouder in deze provincie.

Het is nog te vroeg om te juichen.

Maar Fryslân is met zijn nieuwbouw aan de voorzichtige kant. De corporaties zouden wel wat actiever mogen worden in het ombouwen van de bestaande voorraad. Want krimp is hier nauwelijks.

Klaas Jansma

Uw oude dag in Fryslân!

Uw oude dag doorbrengen in Fryslân, wie droomt daar niet van! Land van de Elfstedentocht, kaatsen en het skûtsjesilen dan wil je geen …………gevoel meer hebben.

Zoals elke hobby kost ook een plezierig leven in Fryslân de nodige florijnen/euro’s. Hoewel de kosten van levensonderhoud niet hoog zijn, en de prijzen van het onroerend goed alleszins betaalbaar, is inkomen na pensionering nog altijd erg belangrijk.

Maak eens een afspraak met ons, we informeren u graag over de mogelijkheden van pensioenopbouw, tijdens een zeiltocht, of aan de rand van het kaatsveld.

Gewoon op een rustige ontspannen manier, zoals we in Fryslân gewend zijn om te leven.

w w w. p e n s i o e n a d v i e s g r o e p . n l

www.uitgeverijpenn.nl

11

•

•

•

BEZOEK NU HET VERNIEUWDE MUSEUM da n k z i j m o d e r n e vo o r z i e n i n g e n z e e r to e g a n k e l i j k

BEZOEK NU HET VERNIEUWDE MUSEUM scheepsmodellen • schilderijen • werkplaatsen • zeilsport

da n k z i j m o d e r n e vo osneekweek r z i e n i •nzeevaart g e n z •edriemasters e r to e g •ascheepskanonnen nkelijk

Skûtsjemuseum Earnewâld De Stripe 12, till. 06-16933805

binnenvaart ••skûtsjes • roefjes • visserij ••elfstedentocht scheepsmodellen schilderijen zeilsport • werkplaatsen schaatsen • stijlkamers • waterpoort • zilver sneekweek • zeevaart • driemasters • scheepskanonnen binnenvaart • skûtsjes • roefjes • visserij • elfstedentocht schaatsen • stijlkamers • waterpoort • zilver

BEZOEK NU HET VERNIEUWDE MUSEUM

da n k z i j m o d e r n e vo o r z i e n i n g e n z e e r to e g a n k e l i j k openingstijden: openingstijden: scheepsmodellen • schilderijen • werkplaatsen • zeilsport sneekweek • zeevaart scheepskanonnen • driemasters •-17.00 maandag t/mt/m zaterdag 10.00 -17.00 uur maandag zaterdag 10.00 uur openingstijden: binnenvaart • skûtsjes • roefjes • visserij • elfstedentocht maandag t/m zaterdag schaatsen • stijlkamers • waterpoort • zilver zondag 12.00 -17.00 uur zondag openingstijden: 12.00 -17.00 uur zondag

10.00 -17.00 uur 12.00 -17.00 uur

maandag t/m zaterdag 10.00 -17.00 uur zondag 12.00 -17.00 uur

openingstijden: maandag t/m zaterdag 10.00 -17.00 uur openingstijden: maandag -17.00 uuruur zondagt/m zaterdag 10.00 12.00 -17.00 kleinzand zondag 12.00 -17.00 uur

Iepen fan 19 april t/m 28 september op sneon en snein fan 13.30-17.00 oere Yn july en augustus alle dagen iepen, útsein moandeis Tagong: € 3,–, bern oant 12 jier: € 1,– Foar groepen nei ôfspraak altyd iepen Sjoch ek: www.skutsjemuseum.nl

16 8601 bh sneek 0515-414057 w w w.f r i e s s c h e e p v a a r t m u s e u m . n l

kleinzand1616 kleinzand kleinzand 16 openingstijden: kleinzand 16 kleinzand 16 8601 sneek maandag t/mbh zaterdag 10.00 -17.00 uur 8601 bh sneek 8601 bh sneek 8601 bh sneek zondag 12.00 -17.00 uur 0515-414057 8601 bh sneek 0515-414057 0515-414057 0515-414057 0515-414057 wwwwww. f.rf irei se sscshc eheepevpavaarat rmt umsuesuemu.mn l. n l ww ww w .wf .rfirei se ss cs hc he ee ep pv va aa ar rt tmmuusseeuumm. .nnll

w w w.f r i e s s c h e e p v a a r t m u s e u m . n l

kleinzand 16 Beleef uw verleden in het 8601 bh sneek INFORMATIE- EN BEZOEKERSCENTRUM ‘TERP HEGEBEINTUM’ 0515-414057 w w w . f r i e s s c h e e p v a a r t m u s e u m . n l - Met rondleidingen in de

kerk op de hoogste terp van Nederland.

- Informatie archeologische terpvondsten.

- Kennis nemen van de geschiedenis van de gemeente Ferwerderadiel in het Documentatiecentrum.

- Petit-restaurant met terras.

12

FRIESLANDAGENDA ALTIJD WAT TE DOEN!

#

Het leukste overzicht van evenementen, activiteiten, artiesten en exposities in de provincie, is te vinden op www.frieslandagenda.nl Vindbaar op plaats, datum of thema!

Zelf een evenement toevoegen?

Dat kan. Ga naar de website!

Liefdesnacht in donkere stad Leeuwarden 11 oktober 2014 - 20:00 uur Smartlap leren zingen. Opera. Liefdesgedicht. Zachte aanraking. Vanaf 8 uur ’s avonds kun je in hartje Leeuwarden de liefde opnieuw ontdekken.

Een nacht lang, tot vier uur in de ochtend. Blijf dan ook maar op.

Het was eerst nog uitdagend aangekondigd als te starten op de Weaze.

Maar daar zit de klad in vanwege gedwongen prostitutie en vrouwenhandel. Maandag 15 september zijn in opdracht van de burgemeester wéér drie panden gesloten. Daarom is hartje Leeuwarden met Gouverneursplein (oude stadhuis) en Eewal veel passender. Tickets kosten vijftien euro en zijn online te bestellen.

Een scala aan artiesten gidsen gasten door het liefdesavontuur. Dat staat, natuurlijk, in het teken van Culturele Hoofdstad. Maar Tûmba betaalt

ook mee, omdat liefde geen kleuren en geen grenzen kent.

Koninklijke jachten op Sneker beurs Sneek 31 oktober / 02 november 2014 Sneek – De top van nautisch Nederland komt tussen 31 oktober en 2 november naar Sneek. Daar worden dan driehonderd nieuwe en jong gebruikte motorjachten in staal en polyester gepresenteerd. Zij maken Motorboot Sneek tot de grootste beurs van ons land.

Winter Wonderland - markt Aquaverium Grou 28, 29 en 30 november 2014 Van slee rijden tot kerstversieringen Van overwinteren tot survivals Met vele lekkernijen *Gratis proef-rijlessen voor 16+-ers *

Zeemanssouvenirs - expositie Fries Scheepvaart Museum Sneek Nu tot 30 november 2014 Albert Flonk is een rasverzamelaar met een grote liefde voor archeologie en scheepvaart.

De rijke variatie in verzamelde souvenirs geeft een prachtig beeld van de belangrijkste bestemmingen waarop Noord-Nederlandse zeevaart zich richtte. Te zien zijn onder andere Riganappen uit het Oostzeegebied, collages van Braziliaanse vlindervleugels, Engels aardewerk en opgezette vogels uit Nieuw-Guinea. Scheepsportretten, scheepskisten en een kleine greep uit de omvangrijke collectie navigatie-instrumenten geven bovendien een indruk van het leven aan boord.

frieslandagenda.nl voor alle evenementen, activiteiten en exposities in de provincie.

www.uitgeverijpenn.nl

13

RACEN NAAR HJIR IS ‘T SCOOTMOBIELS EN ROUTE IN SINT NYK

Als volleerde racers stoven ze zaterdag 6 september over het fietspad naar Restaurant ‘Hjir Is ’t’ op Huisterheide. Help, dat was niet de bedoeling van de organisatie. Maar leuk was het wel.

Simon de Jong van Scootmobiel Sint Nyk had de eerste Scootmobielroute van Fryslân gesponsord. Hij en initiatiefnemer Klaas Jansma vinden het van belang dat deze voertuigen meer waardering krijgen bij een breder publiek. En dat overheden rekening houden met hun berijders. Dat is de

#

#

Naar ‘Hjir is ‘t’ Huisterheide 6 ± 1,2 km.

laatste tijd immers ook gebeurd met e-bikes en rollators.

Het was nog best even puzzelen om een goede route te vinden. Bij de oversteek van het fietspad naar Langweer bijvoorbeeld staan schrikhekken zo geplaatst dat een normale Scootmobiel er niet of nauwelijks langs kan.

Het ‘fietsstrookje’ naast de drukke weg tussen Sint Nyk en Scharsterbrug is levensgevaarlijk voor deze vierwielers.

Maar in de berm kunnen ze ook niet, zodat hier werd uitgeweken naar het parkeerterrein. Gelukkig was het droog.

‘Hjir is ’t’ heeft wel een extra breed toilet. Maar is dat ook geschikt voor de man met één been, die zonder hulp niet van zijn voertuig kwam? Dat soort vragen.

Mooie optocht De Allegorische Optocht van Sint Nyk is de mooiste die er is. Buurtbewoners wilden hun wagens zaterdag best nog even opstellen voor langsrijdende scootmobilisten. Dat ze het niet allemáál deden, alla. Het moest ook nog even wennen.

Verrassend genoeg was dat voor

Joop Zandberg fietsplezier 14

de vijftien deelnemers uit de omgeving totaal geen bezwaar. Onder aanvoering van een Sint Nyk-kenner die geen kaart nodig leek te hebben, vlogen ze via Van Eysingastraat en Groenendaal over de Boskrâne naar de oversteek van de Kerkstraat. Zelfs tachtigplusser Jaap van der Veen liet zich niet kisten. De bebouwde kom was verkeersluw door de feestelijkheden.

Bij de Boskrâne was het druk genoeg. Maar daar zagen de scootmo-

bilisten niet zo veel van de volkssepelen, de zweef en de botsauto’s, omdat ze in hoog tempo langs de dranghekken gierden.

De politie kwam nog even kijken, maar die vond het allang goed dat overal hesjes waren aangetrokken.

Zelfs een overdwars geplaatste auto met knipperlicht van de Bergsma’s lieten ze staan. Deze oplossing was nodig omdat anders de wagen van De Rijlst, Tweede Publieksprijs, niet te bekijken was.

Bij het mooi opgeknapte ‘Hjir Is ’t’ kreeg iedereen koffie of thee van de organisatie en een heerlijk gebakje van de familie Booy. De ‘beurs hoegde net út ‘e bûse’, met dank aan Simon de Jong, die het prachtig vond.

Op verzoek van de deelnemers aan de eerste scootmobielroute is nu een uitgebreidere route ontworpen in de omgeving van Sint Nyk. Die wordt hierbij afgedrukt.

Jezelf leren kennen door de intuïtie van paarden

Rodinde Hoogenraad: dierenarts, acupuncturist en manueel therapeut voor paarden Godefrida Hoogenraad-Oberman: psycholoog-therapeut, trainer Wil je het contact verbeteren met je medemens, je paard of je collega?

Ook zeer geschikt voor Teambuildings-sessies of als Saamhorigheids-bedrijfsuitje!

Een paard weerspiegelt jouw lichaamstaal en uitstraling omdat hij jou ziet als groepsgenoot.

Hij wil je helpen.

Leer jezelf kennen via zijn houding.

Voor workshop-data en sessies op maat: www.tjongeroog.nl 0516-451010 Oudehorne Paardenkliniek Vinkega www.paardenkliniekvinkega.nl

www.uitgeverijpenn.nl

15

SPORTEN MET BEPERKING Foto’s: Erikjan Koopmans.Tekst:Thea van der Schaaf.

Lutz Jacobi, Tweede Kamerlid PvdA

‘G-sport voor iedere sportvereniging’ ‘Er is veel aandacht geweest voor de Special Olympics in de aanloop naar het evenement en tijdens de Spelen zelf. Het zou fantastisch zijn als we die aandacht vast kunnen houden.

Natuurlijk moet daar budget voor zijn, zowel in de Rijksbegroting als provinciaal en gemeentelijk. Los van politiek en budget denk ik echter dat we dit vooral met elkaar, als samenleving, in stand moeten houden.

Enthousiasme staat voorop en een groot netwerk van mensen die elkaar willen en kunnen vinden is nodig. Een netwerk van mensen die zien met hoeveel plezier en deskundigheid er gesport wordt door mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking. Met misschien wel een afdeling aangepast sporten voor iedere sportvereniging als ultiem doel.’

houden we vast. Het vuur breiden we zelfs uit naar meer aandacht en aanbod, ook voor mensen met een lichamelijke beperking. De boodschap is: ‘Iedereen kan sporten, gewoon doen!’. Onze nadruk ligt op het structureel sporten bij een (speciale) sportvereniging. Meedoen aan een groot evenement is indrukwekkend, maar iedere week sporten bij een vereniging verbetert het welbevinden van mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking en de participatie in de maatschappij.

Sport Fryslân enthousiasmeert gemeenten om sportaanbod te initiëren voor mensen met een beperking en brengt vervolgens dit aanbod daadwerkelijk tot stand. Concreet betekent dit bijvoorbeeld een behoeftepeiling onder mensen met een beperking, het organiseren van kennismakingsactiviteiten en het opzetten van

Saakje Mulder, directeur Sport Fryslân

‘Het fjoer laten branden’ ‘Samen met meerdere partners hebben we de Special Olympics Nationale Spelen 2014 (SONS 2014) naar onze provincie weten te halen. De spelen die in juni in Friesland plaatsvonden zijn een katalysator voor het stimuleren van sporten van mensen met een verstandelijke beperking.

Wij laten het ‘fjoer’ branden. Het enthousiasme tijdens SONS 2014

16

G-teams, samen met de sportverenigingen. Sport Fryslân heeft 2014 uitgeroepen tot het Jaar van Aan gepast Sporten in Friesland. Hiermee schudden we wethouders en ambtenaren wakker. We brengen ze daadwerkelijk in contact met de

sportende gehandicapten en leveren feiten, cijfers en goede voorbeelden.

Via onze Sportwijzer is het sportaanbod bekend: al ruim 400 groepen, waarvan zo’n 100 speciaal voor mensen met een verstandelijk beperking.

Er is nog wel veel winst te behalen: er zijn gemeenten in Friesland met geen of beperkt aanbod, en slechts 20% van kinderen op ZML-scholen sport bij een sportvereniging. Het belangrijkste is echter te laten zien hoeveel baat mensen met een beperking hebben bij het actief sporten en bewegen.’

GOUDEN PARA AMAZONE RIXT VAN DER HORST

‘Mijn naam is Rixt van der Horst en op 26 januari 1992 ben ik, samen met mijn tweelingbroer Brend, geboren. We kwamen 10 weken te vroeg op de wereld en daar heb ik meerdere handicaps aan overgehouden. Desondanks heb ik leren paardrijden en zit ik in het Paralympisch kaderteam in de aangepaste dressuursport.

Door een zuurstofgebrek bij de geboorte heb ik onder meer last van spasticiteit, vooral in mijn benen. Ook mijn armfunctie is niet optimaal, ik heb veel moeite met lopen èn een evenwichtsstoornis. Bewegen kost mij veel energie en om energie te sparen, maak ik gebruik van een rolstoel.

Op school maak ik gebruik van een elektrische driewielstep met zadel.

Ook heb ik scoliose, een nierafwijking, astma en PDD-nos. Sinds 2012 weet ik dat ik een zeer zeldzame auto-immuunziekte heb, het Parry-Romberg syndroom. Het vet in de rechterhelft van mijn gezicht verdwijnt langzaam, maar hoe het verder gaat weet niemand.

Strijd Vanaf jongs af aan ben ik gek op dieren. Op mijn 5de ben ik gaan

Aangepaste dressuursport

Ruiters en amazones in de aangepaste dressuursport compenseren hun beperking met speciale maatregelen, die per individu worden vastgesteld en toegewezen. Rixt van der Horst is ingedeeld in Grade II, de klasse voor mensen met meerdere beperkingen. Grade IV is de klasse voor mensen met een lichte beperking, die qua oefeningen vergelijkbaar is met de Z-dressuur voor ‘gewone’ ruiters.

Rixt mag rijden met elastieken die haar voeten in de stijgbeugels houden. Ze stuurt met haar handen en kan bijsturen met twee zwepen tegelijk. Omdat ze haar handen vol heeft, groet ze de jury met een hoofdknikje, zonder haar handen. In de aangepaste sport rijdt ze haar proeven alleen in stap en draf, maar die worden dan wel extra zwaar beoordeeld.

Omdat ze niet de kracht heeft om haar paard zelf los te rijden, heeft ze altijd iemand voor bij zich, net als de meeste para-ruiters.

Rixt kan galopperen en doet dat ook, zowel in de training als wanneer ze – door tijdgebrek nog sporadisch – op reguliere wedstrijden rijdt. Met haar status als para-equestrian mag ze namelijk ook tussen reguliere wedstrijdruiters rijden.

Met haar elastieken en haar twee zwepen, maar zonder dat de jury haar anders beoordeelt dan haar collega-ruiters.

paardrijden, in eerste instantie als een soort fysiotherapie. Ik reed zonder zadel met altijd iemand achter mij die me vast hield, zodat ik stevig op het paard bleef zitten. Op een gegeven moment kon ik zelfstandig zitten en deed ik mee aan de lessen. De trainster zei toen al dat ik aanleg had voor het rijden, ondanks mijn handicap.

Het paardrijden hielp mijn gezondheid enorm vooruit. Mijn kromme rug werd rechter en mijn lijf werd soepeler.

Op mijn 12de werd een droom werkelijkheid. Ik kreeg een eigen pony, Kim. Met Kim ben ik wedstrijden gaan rijden en o.a. in de klasse M1/M2 reservekampioen van Friesland geworden. Ik merkte dat het rijden moeilijker werd. In de hogere klassen mag je bijvoorbeeld niet met een zweep in de

wedstrijdring, maar ik heb te weinig kracht in mijn benen om mijn paard zonder zweep te sturen. Toen begon ik serieus na te denken over de aangepaste sport. Uiteindelijk heb ik in juni 2008 de overstap gemaakt, omdat ik toen pas mijn handicap begon te accepteren. Dat is voor mensen als ik het moeilijkste, denk ik. Ik heb er jaren over gedaan om de strijd op te geven. ‘

WK in Normandië Op 3 augustus krijgt Rixt van bondscoach Joyce Heuitink het bericht dat ze met haar paard Uniek is geselecteerd zijn voor de WK in Normandië van 24 augustus tot 7 september 2014. Ook maken ze deel uit van het Nederlandse landenteam.

Nederland presteert bijzonder sterk bij de paradressuur. Nadat Rixt van der Horst 28 augustus goud won in de individuele proef en deel uitmaakte van het zilveren team, eindigde ze een dag later in de kür op muziek wederom op de eerste plaats. Met een prachtig percentage van 76,35% bleef ze in Grade II al haar concurrenten ruimschoots voor. Beide prestaties van Rixt en Uniek waren zeer harmonieus en zonder grote fouten. Een klein beetje spanning was te zien, maar dat stond de juryleden niet in de weg een mooie beoordeling te geven aan dit elegante duo.

Tekst: Meta Groot Antink

www.uitgeverijpenn.nl

17

SPECIAL OLYMPICS Drie dagen Nationale Spelen 2014 (13-15 juni j.l.) zijn voorbij gevlogen. Op een aantal sportblessures na is het tweejaarlijkse evenement probleemloos verlopen. Bijzondere elementen dit keer waren de nieuwe watersporten, het grote succes van de demosporten én niet te vergeten het enorme plezier van alle sporters.

Een ander opvallend element waren de veel supporters langs de lijnen van de sportvelden. Met name het zwembad puilde uit van enthousiaste toeschouwers.

‘Het Open Water Zwemmen was heel speciaal. Het was spannend, en het heeft veel inzet van mensen gekost’, vertelt Gerlof van der Werf, locatiemanager van het Starteiland. Naast het European Event Open Waterzwemmen is er voor het eerst gezeild en zijn er kanowedstrijden georganiseerd.

In Sneek waren de toernooien van atletiek, korfbal, wielrennen, skeeleren, handbal, paardensport en tennis . ‘De Special Olympics heeft binnen onze vereniging een gevoel van binding en saamhorigheid gebracht. Veel van onze vrijwilligers zijn overdonderd door de grootte van het evenement.

Ieder is hier enthousiast om het G tennis bij Vereniging NOMI te starten,

18

de eerste contacten zijn al gelegd!

We hebben de meest onverwachtse uitspraken gehoord, we hebben ervan genoten!’ vertelt Ebel Koppen, voorzitter van de werkgroep tennis.

Op Skoatterwåld is fanatiek gevoetbald, zo fanatiek dat het aantal sportblessures aanzienlijk was. Gelukkig kon dat vlot worden opgelost. Alle voetballers hadden een fantastisch toernooi, net als de bowlers in het Bowlingcentrum in Heerenveen.

Openingsfeest Dik 12.000 mensen hebben vrijdagavond genoten van het openingsfeest van de Special Olympics. Regisseur Michiel Florusse is dik tevreden. ‘Ik heb de openingsceremonie als een groot feest ervaren. Het was precies zoals het bedoeld was, een feest voor atleten en publiek. Het was echt een ervaring om het voor de Special Olympics te organiseren.’

Het eerste deel van de opening had vooral te maken met de ceremonie, het hijsen van de vlaggen, muziek van showband Advendo, met het voorstellen van deelnemers en natuurlijk het aansteken van de vlam door Hero Hoekstra. Het tweede deel traden de artiesten Lange Frans, Ellen ten Damme en Charly Luske op. Danny de Munk maakte er een mooi feest van. Bij het ‘bloed, zweet en tranen’

ging iedereen uit zijn dak. ‘Ontzettend leuk om te zien dat alle deelnemers zo enthousiast waren, aldus Danny de Munk.

Helden Alyce Norbruis heeft met haar team goud gewonnen in de C-klasse van het korfbaltoernooi. ‘Het kon echt niet beter. We gaan zo naar de McDonalds om het goud te vieren en daarna naar de slotceremonie’, zo vertelt Anna Boersma, de coach van het korfbalteam. Uiteraard was gelegenheidscoach Lutz Jacobi aanwezig om de overwinning te vieren.

Jeffrey van Uffelen heeft met zijn voetbalteam alle wedstrijden verloren.

‘Maar dat is niet erg. Gisteravond was het ook beregezellig. En het is allemaal supergoed geregeld’, aldus Jeffrey. Zwemster Aaltje van der Iest had van tevoren al aangegeven dat voor haar meedoen belangrijker is dan winnen.

Op de Snitsermar werd er zaterdag hard gestreden. Jacob van der Meulen zeilde een beste wedstrijd en werd zaterdag zesde. Ook Hero Hoekstra had een prima toernooi. Op de 400 meter viel hij net niet in de prijzen, maar ook voor Hero is meedoen belangrijker dan winnen.

Kortom: Onze Friese helden hebben een topweekend gehad!

NATIONALE SPELEN 2014 Foto’s: Erikjan Koopmans

Leren tandepoetsen Ruim 1500 vrijwilligers hebben de handen uit de mouwen gestoken tijdens de drie heftige dagen. Zonder hen was er geen evenement. Een pluim voor de inzet van alle sportvrijwilligers op de locaties: de Lions, Jong Rabo, NL Doet, Nationale Reserve en Healthy Atletes.

Jong Rabo(Peter Rijtma, voorzitter Jong Rabo Noord): ‘Dit weekend is alles super verlopen. De samenwer-

Overzicht sportlocaties en onderdelen

Heerenveen

1. Sportstad Heerenveen - Badminton - Gymnastiek - Judo - Tafeltennis - Zwemmen - Basketbal (onder voorbehoud) - Kaatsen (demo/clinic) - Klimmen (demo/clinic) 2. Sportpark Skoatterwâld - veldvoetbal 3. Bowlingcentrum Heerenveen - Bowlen

Sneek

1. Sportpark Schuttersveld - Atletiek - Handbal - Korfbal - Skeeleren - Wielrennen - Volleybal (onder voorbehoud) - Kaatsen (demo/clinic) - Softbal (demo) 2. Ruitersportcentrum Sneek - Paardrijden 3. Tenniscentrum NOMI - Tennis 4. Starteiland - Open Water Zwemmen (EK) - Zeilen - Kanovaren (demo/clinic) - Sloeproeien (demo/clinic) - Skûtsjesilen (demo/clinic)

king met de Landmacht verliep uiterst plezierig . Het is dankbaar werk, de mensen zijn blij en vrolijk en dat is aanstekelijk’, vertelt Peter.

‘Het zijn dagen van weinig slaap, hard werken en veel plezier’, vertelt Esmee van Riemswijk. In het dagelijkse leven is ze medisch secretaresse in het UMCG, nu stond ze in de groene legerplunje van de Nationale Reserve.

In totaal 100 mensen uit heel Nederland zijn via deze ingezet om het evenement te ondersteunen.

Opvallend is het grote aantal atleten die deelnamen aan een gezondheidsscreening verzorgd door Healthy Athletes. Medische professionals en 80 begeleidende vrijwilligers vanuit de Lions hebben de screening uitgevoerd. ‘We halen er zoveel cliënten uit waarbij echt aandacht voor de verzorging nodig is. We hebben ze bijvoorbeeld leren tandenpoetsen en 200 deelnemers hebben we voorzien van brillen.’

ters uit heel Nederland mét hun 750 coaches aan deelnamen, was een logistieke krachttoer. ‘Op een ochtend stond ik te kijken hoe alle atleten gezamenlijk aan het ontbijt zaten, een moment met tranen in de ogen. Een logistieke actie voor een hele bijzondere groep mensen, om kippenvel van te krijgen. Heel bijzonder om mee te maken’, vertelt Bouke Eekma, namens de Landmacht verantwoordelijk voor transport en logistiek.

Projectleider Tjisse Wallendal benoemt de Nationale Spelen als een bijzonder evenement. ‘Dit was niet mogelijk geweest zonder de inzet van ruim 1500 vrijwilligers. Onze dank gaat uit naar alle sportvrijwilligers op de locaties en hun organisaties.

Logistieke krachttoer Na drie dagen Nationale Spelen 2014 was het voorbij. Over twee jaar kan iedereen opnieuw meedoen, dan worden de spelen in Nijmegen georganiseerd. De Nationale Spelen zijn zondagavond afgesloten met een speciale sluitingsceremonie.

Het evenement waar 2000 spor-

www.uitgeverijpenn.nl

19

MARKANTE WOUDEN BEDRE ‘Moai sûnder wjergea binne de Wâlden’. De Wâldsjer zal het met de beginstrofe van deze Friese evergreen van harte eens zijn.

Maar een bewoner van Het Bildt, op steenworpsafstand, of van de Lage Midden, zal daarover anders denken. Een markant landschap is de streek van de Friese Wouden, ruwweg het gebied van Dokkum naar Drachten, zeker.

Nergens anders in ons land is een eeuwenoud coulisselandschap zo goed geconserveerd als hier. De smalle percelen omzoomd door houtwallen met hun eiken, essen, berken en kenmerkende wilde rozen en houtsingels met zware exemplaren van de zwarte els in het gelid geven het gebied niet alleen schoonheid, maar ook een hoge mate van intimiteit. Het is alweer een Fries lied dat spreekt van ‘smûk skaadzjend beamtegrien’, waar smûk staat voor intimiteit. Waar het golvende Gaasterland in het zuidwesten van de provincie landschappelijk bepaald wordt door de hoge keileemruggen, daar kenmerken de Friese Wouden zich juist door laagten, dobben en oude restanten van beekdalen.

Pingoruïne –in deze streek wordt alles wat rond is en gevuld met water een dobbe genoemd - is een woord dat hier goed herkend wordt en betekenisvol is. Een pingo (Inuktitut voor kleine heuvel) is een bolvormige heu-

vel die ontstaat in een gebied met permafrost waar door het uitzetten van bevroren / bevriezend grondwater (hydrostatische druk) een laag bevroren grond wordt opgetild. Als het klimaat warmer wordt, bijvoorbeeld aan het einde van een ijstijd, blijft van een pingo een cirkelvormig meer of krater over die pingoruïne wordt genoemd. Veel pingoruïnes worden na het afsmelten van het ijs langzaam opgevuld met veen. Soms worden er zelfs pingoruïnes aangetroffen die geheel of gedeeltelijk onder dekzand verstoven werden.

Met dank aan het paradepaardje Ongetwijfeld heeft de provincie Fryslân haar uitverkiezing in 2012 tot mooiste provincie van ons land voor een aanzienlijk deel te danken aan de bijzondere Noordelijke Wouden.

Het gebied dat ten oosten van de hoofdstad Leeuwarden ligt, heeft al vroeg de functie van ‘slaapstede’ gekregen. Hurdegaryp en Veenwouden

‘Voor het toarnbeisykjen stellen boeren hun weilanden open’ zijn sinds mensenheugenis woonplek van veel werknemers van de hoofdstedelijke fabrieken en kantoren.

En Staniastate bij Oentsjerk is een prachtig voorbeeld van de bouw van landhuizen in ‘de Trynwâlden’. Op de

Hoge elzen en berken omzomen dikwijls de pingo-dobbe. In de buurt van Twijzel zijn enkele pingoruïnes in oude staat hersteld. Foto Sake P. Roodbergen

20

De Aantrekkelijke braam (Brumus gratus), één van de 32 braamsoorten van de Noordelijke Friese Wouden. Foto Sake P. Roodbergen plek heeft vermoedelijk lang geleden een stins gestaan; de huidige vorm met markante, romantische Lucas Roodbaard-tuin dateert uit het midden van de negentiende eeuw.

Dit bijzondere deel van de provincie vormt een geleidelijke helling van het hoge Drents Plateau naar de Waddenzee. De ondergrond wordt gevormd door keileem; de bodem is vaak zand. Het oorspronkelijke veen is in de laatste twee eeuwen vrijwel geheel opgeruimd, gewonnen voor turf of geöxideerd door blootstelling aan zuurstof. De dalen van de beken die het water afvoerden zijn vaak nauwelijks meer in het veld te herkennen.

De bijzondere ondergrond en de fraaie landschappelijke inrichting betekent logischerwijze een hoge biodiversiteit. En dan gaat het vaak om soorten van de flora en fauna die niet door hun afmeting maar door hun bijzonderheid de aandacht trekken. In de kwetsbare vegetatie van de coulissen, de erf- en perceelafscheidingen in de Friese Wouden, komt een aantal bijzondere floristische elementen voor.

Dan gaat het met name om het aantal speciale Bramensoorten en Wilde rozen. Volgens de Fries-Drentse kenner Karst Meijer tellen de Noordelijke Friese Wouden maar liefst 32 soorten van de Braam. ‘De lekkerste vruchten geeft Brumus gratus, de Aantrekkelijke braam’, aldus deze expert. Voor het

IGD DOOR MODERNE BOER toarnbeisykjen stellen boeren hun weilanden open en worden in de laatste week van augustus in de dorpen allerlei culturele activiteiten ontwikkeld.

Specifieke vogelsoorten, met name zangvogels, voelen zich in deze streek buitengewoon thuis. Dat heeft dan alles te maken met het grote aantal gedoornde struiken. Ook de Meidoorn, de Eenstijlige wel te verstaan, maakt deel uit van de vegetatie. Een en ander betekent een eldorado voor een bijzondere zangvogel van boerenhoeven, de Spotvogel. Deze Giele hôfsjonger is een trekvogel die pas laat op zijn broedplek arriveert.

Zijn karakteristieke zang bevat steevast de kenmerkende, wat spottend klinkende oplopende uithaal ieuw, ieuw. Het paartje bouwt het nest graag in een veilige stekelstruik. Een tweede kenmerkende soort van de streek is de Gekraagde roodstaart (Readsturtsje), een zangvogel, die de broedgelegenheid die het boomrijke gebied aanbiedt, ten volle benut. Bij vrijwel elk perceel is de aardige zang te horen.

Tussen de houtwallen en-singels leven in de nazomer vele libellensoorten. De grote Paardenbijter (Hynstebiter) foerageert er, mannetjes en vrouwtjes (foto) gezamenlijk in de schemer van de vooravond en voert daarbij zijn spectaculaire, bijna niet te volgen vluchten uit. Foto Sake P. Roodbergen duceerd. Een fraai voorbeeld is het Sijsje (Syske). Deze kleine geelachtige zanger komt bij duizenden in het najaar uit het hoge Noorden om in de meer gematigde streken de winter door te brengen. De Natuur zorgt voor overdaad aan voedsel. Hangend aan de elzenproppen peuteren ze met hun fijne maar toch sterke snaveltje de bruinige zaadjes los. En alles gaat gepaard met fijne miespelende contactgeluidjes. Een enkele keer blijft een paartje overzomeren en wordt er in de Noordelijke Wouden gebroed.

Vaak worden dan meerdere legsels grootgebracht.

met lokale wetenschappers een enorme zwerm van naar schatting meer dan 40.000 exemplaren. In jaren met veel gunstige zuidoostenwinden trekken dergelijke groepen naar het noordwesten van Europa en steken dan zelfs niet zelden de Noordzee over naar Groot-Brittannnië. Maar grote groepen maken halt in de beschutting van de houtwallen en –singels van de Noordelijke Friese Wouden, de streek die als een eindpunt van hun trek kan worden gezien. Het voorkomen van deze grote libellen in onze tuinen in kleinere aantallen -maar vaak meer dan één- is een bekend natuurverschijnsel van de late zomeravonden. Het is tegelijkertijd een dramatisch fenomeen want het einde van de reis betekent ook het levenseinde: voortplanting van de Paardenbijter in ons land wordt maar zelden waargenomen.

Recent onderzoek naar de biologische waarden van de Noordelijke Friese Wouden leverde een fors aantal verrassingen op. Het bevestigde het beeld dat bij kenners al langer bestond. Het gebied staat bloot aan vele bedreigingen. Een ernstige is dat de geringe perceelbreedte door de moderne boer als inefficiënt wordt gezien. De mentaliteit van de wâldpyk die ‘grutsk’ is op zijn leefomgeving moet er borg voor staan dat er grote aandacht is en blijft voor het behoud en beheer van deze bijzondere streek van de provincie Fryslân.

Door Sake P. Roodbergen

Einde van de reis

De Gekraagde roodstaart (Readsturtsje) is een opvallende broedvogel van de Noordelijke Friese Wouden. Foto Sake P. Roodbergen Het spreekt vanzelf dat de Noordelijke Friese Wouden niet alleen ’s zomers maar ook in herfst en winter grote aantrekkingskracht uitoefenen op trekvogels. Met name geldt dat voor kleine zaadeters die profiteren van de vruchten en zaden die door de vele berken en elzen worden gepro-

Het coulisselandschap herbergt door de aanwezigheid van water en luwte ook grote aantallen libellen.

Een wonderlijk jaarlijks terugkerend fenomeen is de talrijke aanwezigheid van de Paardenbijter (Hynstebiter), een libellensoort uit de groep van de glazenmakers. Deze mooie ‘helikopter’ sluipt in massa’s uit in de delta van de rivier de Donau, waar die uitmondt in de Zwarte Zee. Vincent Kalkman, een bekende Nederlandse libellendeskundige, ontdekte daar in de Oekraïne in de zomer van het jaar 2006 samen

Wilde roos in bloei, een bijzonderheid van de houtwallen en –singels van de Friese Wouden.

www.uitgeverijpenn.nl

21

BONTE BIJKE DE EIGENWIJZE EVENKNIE VAN DE FRIES

Hij staat bekend als het hondje van de Friese boeren, de stabij. Een bonte hond, oorspronkelijk een hond van de arme Friese boeren. Een alleskunner, want ze konden maar één hond betalen, die boeren. Hij moest ongedierte vangen, het erf bewaken, mee als er gestroopt werd. Hij liep op het erf en was verdraagzaam tegen kinderen en alle dieren die hij tegenkwam op dat erf, maar hield vreemden op afstand met zijn felle geblaf. De naam zou afkomstig zijn van sta-me-bij, en dat is inderdaad wat hij doet: zijn baas vergezellen en bijstaan waar nodig.

In de beginjaren van de vorige eeuw werd de stabij nogal eens gekruist met de Wetterhoun, ook zo’n Fries ras. De reden was dat men graag wat meer felheid zag in de Wetterhoun en wat meer formaat en fysieke kracht in de stabij. In 1911 was de Trekhondenwet van kracht. Een eis was dat de hond minimaal één jaar moest zijn, met een minimale schothoogte van 50 cm. Drie jaar later is dit bijgesteld naar 60 cm. In 1927 vindt een nieuwe wijziging plaats. De Friese stabij valt hierdoor, officieel gezien,

22

buiten de boot.

Aan het eind van de jaren dertig kwamen er stabijs en Wetterhounen op een showtraining bij de Kynolo-

De naam zou afkomstig zijn van sta-me-bij genclub van Leeuwarden. De rassen waren in Friesland wel bekend maar ze waren niet erkend. En dat was wat men wilde. Het was een woelige

periode en het feit dat de Tweede Wereldoorlog op punt van uitbreken stond heeft vast invloed gehad op de keuzes die er toen gemaakt werden.

Het feit dat er nationale rassen waren vond men opeens van groot belang.

Het verzoek tot erkenning bij de Raad van beheer op Kynologisch Gebied in Nederland werd ingediend en in 1942 goedgekeurd.

Een onelegant ras?

De stabij is een bonte hond, hij komt voor in de kleuren zwart met witte aftekening en bruin met witte aftekening, al zien we dat laatste minder vaak. Het is een middelgrote hond met een halflangharige vacht die twee maal per jaar verhaart. Hij heeft over het algemeen een eenkleurige kop - iets dat voor veel mensen een van zijn grote charmes is – en op het lichaam meer of minder gekleurde platen. In het wit zijn spikkels toegestaan en die spikkels, die meestal schimmel worden genoemd, zien we erg vaak bij dit ras. De standaard vermeldt vele malen het woordje ‘krachtig’ en ‘eenvoudig’ en dat is dan ook kenmerkend voor hoe dit ras eruit ziet: niets is overdreven en niets is elegant of smalletjes. Met gemiddeld 48-50 centimeter schofthoogte hebben we het voor teven over 18 tot

20 kilo, reuen zijn vaak wat groter en meestal rond de 25 kilo. Een hond die gemaakt is voor het leven op het platteland, een vacht die makkelijk is in onderhoud, een hond die zich prima kan redden.

Jagen en waken, op eigen houtje graag Dat is meteen een tweede kenmerk van dit ras: de zelfstandigheid. Vaak wordt dit omschreven als eigenwijs.

Net als de Friezen, zeg men dan.

Maar in feite gaat het hier om zelfstandigheid die zeer bewust is ingefokt. Van oorsprong wilde men immers een hond die zelfstandig ongedierte kon jagen en kon waken. Tegelijk is de stabij zeer gehecht aan zijn baas.

Stabijs zijn eenvoudige honden en gedijen het best bij een eenvoudig leven. Een druk leven waarbij ze veel meegaan kunnen ze op zich prima aan, maar al te veel prikkels tegelijk, daar houden ze minder van. Met

kinderen zijn stabijs prima, maar ze geven wel duidelijk hun grenzen aan.

Ze moeten de kans krijgen zich terug te trekken.

Stabijs laten in de opvoeding ook zeker hun zelfstandigheid merken. Ze moeten altijd zeer goed gemotiveerd worden voor ze bereid zijn iets te doen. Ze willen daar echt een goede reden voor hebben en het is dus aan de baas die reden te bedenken en te geven. Daarom is het voor dit ras zeer van belang ze vanaf de vroegste jeugd te motiveren en aan te leren dat hier ook echt hier betekent.

De Friese Stabijhoun De Stabijhoun valt op door zijn leuke koppie en licht gestrekte bouw. Hij is een redelijk populaire hond vanwege zijn schofthoogte van 50 cm en gewicht van 20 kg. U kunt met de Stabijhoun uitstekend aan allerlei vormen van hondensport meedoen. Met flyball of agility ver­sterk je op sportieve wijze de band met hem. Ook is het volgen van jachttraining met deze rashond een uitstekende keus. Menig jager heeft de Stabijhoun weten te waarderen om zijn jachtkwaliteiten.

De Stabijhoun of Stabij is afkomstig uit Fryslän. Het is een intel­ligente hond, die vroeger veel werd gebruikt als mollenvanger.

Met de inkomsten van de mollenvelletjes kwamen veel arme Friese ge­zinnen de winter door.

lichaamsgeur, een aaibare vacht en is hij geen kwijler. Voor veel eigenaren is de Stabijhoun de ideale gezinshond, want hij is dol op kinderen.

Heeft u interesse voor een Stabijhoun?

Laat u dan op de wachtlijst plaatsen.

‘Bijke’ is een wat gevoelige hond, iets te­rughoudend, die niet te hard moet worden aan- gepakt en veelal waaks is.

Hij is prima gehoor­ zaam te krijgen, hoewel het geen slaafse hond is. Het eigenwijze karakter van ‘Bijke’ verlangt soms een creatieve aanpak. Verder heeft de Stabijhoun geen overduidelijke

Pups via de NVSW komen uit verantwoorde combinaties

www.uitgeverijpenn.nl

23

DIT IS DÉ HOND VOOR ONS! “Na veel jaren fantaseren en dromen, maar aan de andere kant oeverloos mitsen en maren hebben we in 2009 de knoop doorgehakt: we willen een hond.

Een lang gekoesterde wens, maar ja… Kan dat wel met allebei een baan, een bazige kat die dat nooit goed gaat vinden? En je moet er heel veel en heel ver mee lopen hè. En vakanties? Overal apen en beren op de weg, maar toch…

Het leek ons heerlijk om een eigen trouwe kameraad te hebben en deze overal mee naartoe te nemen. Een hond is puur en echt, die kijkt je nergens op aan, geeft onvoorwaardelijke liefde en heel veel plezier.

Stationwagen en 1.67 kinderen Toen kwamen we voor de keuze te staan: Welk ras? Ik was altijd gecharmeerd van de Golden Retriever, een prachtige hond met een blonde vacht en zo’n mooie zwarte dopneus.

Maar het is wel een beetje een ‘standaard gezinshond’ waar een stationwagen en 1.67 kinderen bij horen, bij wijze van spreken. Dus we gingen ook nog even verder kijken. Onze eisen: 1. Lief 2. Gemiddeld formaat 3. Mooi karakter 4. Redelijk actief 5. Vriendelijke uitstraling In de Honden Encyclopedie werden we vrij snel aangetrokken door de Friese stabij. Een mooie hond met een zwarte kop en ook nog uit onze provincie Fryslân.

Huis-tuin-en-keuken opvoeding Om er zeker van te zijn of de Friese stabij een hond voor ons is, ben ik op het internet verder gaan zoeken en kwam al snel op de site van de NVSW. Daar las ik iets over ‘bij de hond thuis kijken’. We kozen het adres van de Holwerda Sathe in Reduzum. Daar wonen Nico en Froukje Hooghiemster met hun vier stabij’s, koeien, paarden , katten en veel meer.

24

Een kabaal van hondengeblaf barstte los toen we aanbelden. Stabij’s zijn wel waaks dus!

Vrolijke Froukje deed open. De vier stabij’s dromden zich om ons heen.

Vervolgens kreeg ik vanaf mijn stoel aan de keukentafel het karakter van de stabij te zien. Imke, een teefje, wilde heel graag door mij geaaid worden en legde constant haar poot op mijn schoot om aan te geven dat ze er nog geen genoeg van had. En die oogjes in die mooie zwarte kop, wat een lieverd. Imke had mijn hart gestolen en als het mocht, had ik haar zo meegenomen.

Froukje vertelde van alles over de stabij. Over het karakter; eigenwijs maar ook ontzettend lief.

Toen we afscheid namen, waren we overtuigd dat dit de juiste hond voor ons was. Ook wilden we er graag één van de Holwerda Sathe. Een betrouwbaar adres, aangesloten bij de NVSW en een puppy met stamboom zodat je weet dat je geen ‘doorgefokte’ hond krijgt. Daarnaast vonden we het een prettig idee dat de puppy’s de eerste weken in de keuken van Froukje werden grootgebracht, tussen de mensen en huis-tuin-en-keuken dingen en de kleinkinderen die regelmatig op bezoek kwamen.

Kiezen maar!

We hebben ons bij de NVSW op de wachtlijst laten zetten en kregen in de zomer van 2009 bericht dat er puppy’s waren geboren op de Holwerda Sathe! We hebben iets langer dan een half jaar op de wachtlijst gestaan. Het wachten duurde gevoelsmatig lang, maar was het dubbel en dwars waard.

We mochten zelf eentje komen uitzoeken uit het nestje.

Bij de keuze keken we naar de ‘tekening’ in de vacht. Een mooie verdeling van de zwarte vlakken zodat ze uit zou groeien tot een mooie klassieke stabij.

We hebben onze pup Jente Sinne genoemd. Jente werd de officiële voornaam omdat het om het J-nestje ging. Sinne (zon in het Fries) vonden we een mooie roepnaam voor een Friese stabij.

We zijn nu ruim vijf jaar verder en ze is een schat. Ze hoort volledig bij ons en we kennen haar door en door.

Ze is, zoals het ras betaamt, een tikje eigenwijs, doet dingen op haar eigen manier en ze is ontzettend aanhankelijk, knuffelig en lief. Ze doet geen vlieg kwaad.

We hebben onlangs een nieuw lid aan ons gezin mogen toevoegen.

Baby Hugo is inmiddels negen maanden. En die station staat al jaren voor de deur…”

Willeke Tigchelaar

FRISSE WIJN UIT FRYSLÂN EEN UITSTEKEND OOGSTJAAR

Foto’s: De Heidepleats, Sint Nyk

boerenkaas, waaronder de ‘griene tsiis’ waar de terrorist/vrijheidsstrijder Grutte Pier rond 1515 bekend mee geworden is.

Cultuur en natuur

De eerste wijndruiven zijn al geoogst. Goede druiven, uitstekend van smaak, dankzij de warme zomer en nazomer. Op vier Friese wijngaarden is het deze weken een drukte van belang.

Jantje Hoogland heeft met Govert het zeil op ‘De Heidepleats’ in Sint Nyk hoog aan de mast getrokken. Hier, op een alluviale zandrug, staan meer dan tweeduizend wijnstokken. Er is in deze bosachtige, rustieke omgeving met jachthaven en golfbaan vlakbij, veel te genieten. Behalve wijn is er

Even verderop heeft Auke de Jong zijn wijngaard Thabor vlak boven Sneek – waar Grutte Pier stierf. De Jong is nog maar een paar jaar bezig en had net als alle noordelijke wijnboeren in 2011 wat pech met een late nachtvorst.

Ruime ervaring met wijnmaken heeft de 68-jarige Fred Rademaker

van Wijngaard ‘Frédérique’ in Waskemeer. Hij voert het predikaat ‘biologisch’ maar heeft een hekel aan certificaten. Die staan dan ook niet op zijn etiketten. In alle Nederlandse wijn, vertelt Rademaker, zit trouwens sulfiet. Als je dat licht doseert, krijg je er geen hoofdpijn van. Het is verplicht in verband met de voedselveiligheid.

Fryske Sjampanje In Twijzel ligt de noordelijkste wijngaard van ons land. De familie Broersma maakt er ‘de Frysling’ in diverse varianten. Daar is ook een ‘Friese champagne’ bij, die formeel zo niet genoemd mag worden natuurlijk. Het is een lekkere, mousserende wijn.

Van Heidepleats tot Frysling dragen de Friese wijngaarden bij tot opwaardering van de Friese regionale keuken. Ga er langs, als de grootste drukte voorbij is. En proef! Want Friese wijn is over het algemeen lekker fris.

www.uitgeverijpenn.nl

25

PIZZORANTE PONTE VECCHIO

Op 18 september 1986 opende ons restaurant haar deuren met het streven om authentiek en op traditionele klassieke wijze Italiaanse gerechten te bereiden.

Door te investeren in moderne apparatuur kunnen we onze gerechten beter en sneller bereiden, maar in de afweging tussen snelheid en kwaliteit, kiezen wij duidelijk en bewust voor kwaliteit.

Bij het naderen van Pizzorante Ponte Vecchio zorgt de altijd aanwezige, heerlijke geur van de Italiaanse keuken al voor gezonde trek.

Op onze kaart staan 80 pizza’s en verschillende pasta’s, originele Italiaanse vleesgerechten en enkele bijzondere vis- en rijstspecialiteiten. Ook heeft de Ponte Vecchio ruime keuze uit voorgerechten en een ijskaart met daarop heerlijke koffie en schepijs. Bij al onze gerechten gaan we selectief te werk voor authentieke Italiaanse wijnen speciaal voor u geselecteerd.

We beschikken over 20 tafels met ruim 80 zitplaatsen, een afhaalgedeelte en een in de zomer een zonovergoten terras met het uitzicht op het historisch stadhuis van Bolsward en een terras voor op de brug voor het restaurant!

Is uw interesse gewekt? Dan heten wij u van harte welkom bij uw bezoek.

Wipstraat 9-10 8701 HZ Bolsward 0515 57 48 28 reserveren@pontevecchio.nl

www.pontevecchio.nl

Simon Luigi Hottentot & Thea Hazes

Reinaard 4, 9291 AD Kollum 06-10072844

Biologische Kaasmakerij “De Nylander” Fryske Nageltsiis Lange Leane 10 • Workum • 06-53645993

www.nylander.nl 26

BOLSWARD Ongeveer tienduizend mensen wonen er in Bolsward. Volgens de cijfers van de gemeente Súdwest-Fryslân is de leegstand in Bolsward beperkt: 4,1%, en dat is nog zeer geflatteerd. Vertaald naar algemeen Friese cijfers zonder tweede woningen komt het veel lager uit. Nu de economie weer opfleurt, is dit de meest nabije Friese kern in Fryslân ná de Afsluitdijk. Het verkeer knort er noordoost-zuidwest en noordwest-oost lustig langs.

Sonnema Beerenburg en Us Heit bier, Drie Mollen en een echte Vlaaienfabriek, een prachtig Renaissance raadhuis én een museaal object voor Gysbert Japicx – al had dat te kampen met financiële krapte.

Het verliezen van de status van zelfstandige gemeente was psychologisch een veel grotere klap dan de sluiting van de Zuivelschool, een kleine eeuw sfeerbepalend in deze oude Hanzestad. Maar nergens wordt de was witter gewassen dan bij Rentex Floron.

‘Uithuilen en opnieuw beginnen’, daar komt het nu op aan.

We maken een rondgang, en komen als vanzelf ook wel even bij de Drie Mollen terecht én in een grote kerk met een doorzichtig dak. Een vleugje internationale allure is van de rijke geschiedenis wel overgebleven, en heel veel actuele schoonheid.

Brasserie E & D Jongemastraat 19 8701 JA Bolsward • Lunchen of dineren • een borrel drinken • proeverijen • besloten feest geven 0515 576406 reserveer online

http://brasserie-ed.nl

www.uitgeverijpenn.nl

27

KEURSLAGERIJ SPIJKERMAN PUUR AMBACHTELIJK BEREID

Ambachtelijk bereide producten van Spijkerman. Dat is waar wij voor staan!

Eerlijk en gezond voedsel, daar zijn wij al enkele jaren mee bezig.

Bij ons proeft u de echte smaak van vlees in onze vele worstsoorten en vleeswaren. Zonder onnodig toegevoegde hulpstoffen.

PUUR VLEES proeft en dat smaakt altijd naar meer. Wij laten u de smaak van pure ambacht ervaren!

Kleef 9 8491 BX AKKRUM (0566) 65 13 53 info@spijkerman.keurslager.nl www.spijkerman.keurslager.nl

Wokken Catering Afhaal A la carte

28

FRIESE HANZESTAD Kado’s Kleding Accessoires Woondecoratie Bloemen van Iris Waar bijzonder bloemwerk gewoon is Marktstraat 17 • Bolsward • 0515-572525

Appelmarkt 8 Bolsward 0515 576924

Johanna’s Boetiek Skilwijk 2, Bolsward in november 2014: Jongemastraat 14

www.bloemenvaniris.nl

Nieuw & Tweedehands

Reino’s Lingerie

DE 3de KAMER brocante cadeaus

Prima Donna Marie Jo Sapph Chantelle Calvin Klein Charlie Choe HOM

Rijkstraat 4 8701 KJ Bolsward 0515-573100 www.reinos-lingerie.nl

www.yorkecollections.com

schoenen

Dijkstraat 6 8701 KB BOLSWARD 0515 572268 06 51385485

& accessoires voor dames & heren SKILWYK 4 BOLSWARD 0515-573002

www.de3dekamer.com u N

e , st vc p uw e en en ie i t r n ect aa oe de ll in vl m co la ten ou h

www.prachtenambacht.nl

Specialist

in vloerrenovatie www.thoutenvloertje.nl

Jongemastraat 51 8701 JC Bolsward Tel. 0515 58 04 82 info@thoutenvloertje.nl

Jongemastraat 51 8701 JC Bolsward 0515 58 04 82 info@thoutenvloertje.nl

www.thoutenvloertje.nl

LavaBolsward

Poly Constructor

Pracht & Ambacht Juwelier - Edelsmid Marktstraat 5 Bolsward 0515-76 90 10

facebook: www.facebook.nl/

't Houtenvloertje Jongemastraat 51 8701 JC Bolsward Telefoon: 0515 58 04 82 E-mail: info@thoutenvloertje.nl

Kerkstraat 62 8701 HT Bolsward

0515 572 199

www.uitgeverijpenn.nl

29

www.uitgeverijpenn.nl

29

JUBILEUMBOEK VOOR Zaterdag 26 september is in het Fries Natuurmuseum het jubileumboek van het Ljouwerter skûtsje ‘Rienk Ulbesz’ gepresenteerd. Auteur Klaas Jansma vertelde van de vele verwikkelingen die zich de laatste decennia rond deze commissie hebben voorgedaan.

Bestel nu met korting!

Ga naar onze website.

Als u voor 1 november 2014 de bestelling plaatst betaalt u niet € 24,90 maar € 19,www.uitgeverijpenn.nl

Dat was niet gering. In het pas verschenen boek ‘De Leeuw is Los’ wordt het allemaal beschreven, vooral ook de minder zonnige momenten. Bijgaand een deel van het slothoofdstuk, over de tijd van nu.

In 2018 zal Leeuwarden een van de twee culturele hoofdsteden van Europa zijn. Uit de koker vol leuke ideeën kwam in 2014 de wens om voor een miljoen euro een nieuw icoon te creëren. Dat is niet nodig, werd door critici gezegd. Leeuwarden heeft de Oldehove al, het skûtsje en Cambuur. Iconen genoeg.

De bakboordsboeg, aan de lije zijde, is sinds de restauratie in 1992 krom. In combinatie met een slappe constructie met losse spanten leidt dat tot onhoudbare toestanden. In 2012 werd duidelijk dat een complete ‘refit’ nodig is.

De broederstrijd

In het tweede jaar van Siete Eildertszoon Meeter op Leeuwarden werden nog steeds geen wonderen van hem, de bemanning en het skûtsje verwacht, wel een betere klassering. Immers, er was na het eerste jaar bij zeilmaker De Vries een set van zeil en twee fokken besteld.

De goede verwachting was versterkt tijdens de jubileumwedstrijd in juni 2014, toen Leeuwarden zesde werd.

Maar het kon nog beter. Dat moest bij de SKS-competitie blijken.

De wedstrijd bij Grou werd een fantastische skûtsjesilerij, waarbij Pieter Meeter van Akkrum onderweg ongewenst bezoek kreeg van een woedende Auke de Groot

30

30

van de SWH. De Groot stapte in De Tynje pardoes op de Eildert Sietez, het skûtsje dat het zijne in de wal drukte. Even dreigde zelfs een handgemeen met de schipper.

Gelukkig was er een bootje om Auke terug te brengen naar zijn eigen schip, maar voor een historisch moment in het skûtsjesilen had hij ondertussen wél gezorgd. Er was een filmpje van gemaakt door een paar Snekers, die het op Youtube zetten toen Omrop Fryslân het niet direct wilde hebben.

Siete werd bij Grou na een geweldige start, waarbij hij in de kopgroep zat, vijfde. Dat was zonder meer goed, al had er misschien nog meer in gezeten.

De vervelende carrousselzeilerij bij De Veenhoop le-

‘RIENK ULBESZ’ Vanaf 2007 bestond de voornaamste concurrentie niet uit Sneek, Lemmer en Heerenveen maar de Súdwesthoeke en d’Halve Maen, niet om een ereplekje maar om een plaats in de middenmoot.

Foto: Marten Sandburg

verde voor Leeuwarden maandag een zevende plaats op.

Daarna volgde dinsdag een verloren protest bij Earnewâld. Dat kwam zo.

De boei in de Folkertssleat bij Earnewâld lag er dinsdag 31 juli 2014 rottig in. Het was een gijpboei, een nachtmerrie op krap water met veel schepen op een kluitje.

Er was geen ruimte als anderen in de buurt lagen en de wind vat op de zeilen kreeg. Dat overkwam Siete in de tweede route met Leeuwarden. Helemaal ingesloten zag hij geen andere uitweg dan langs het roer van broer Pie-

ter op Akkrum hoogte te zoeken. Toen ging het mis: hij raakte met de opsteker het helmhout van dit skûtsje.

Met luid gekraak schoot het geborgde helmhout van de ‘Eildert Sietez’ los van de kop van het roer. Machteloos stelde schipper Pieter Meeter vast dat zijn skûtsje stuurloos was geworden. Hij verliet noodgedwongen de wedstrijd. Siete bekende schuld met een groene vlag, in de hoop dat zijn broer niet tegen hem zou protesteren.

Op de achtergrond speelde nog een derde broer mee, Sander. Die dacht, op het voordek staand, dat het wel

Andries Planting Tegelzetbedrijf Doraweg 12 8531 PW Lemmer mail: info@andriesplanting.nl mob: 0653133124

Zeilmakerij Rolf de Jong Singel 16 9001 XP Grou Tel. 06 – 81133883

w w w. r o l f z e i l m a k e r i j . n l 31

Proef onze streekgebonden gerechten tijdens de lunch en het diner.

Neem plaats op ons zuidelijk gelegen terras aan het water of geniet van onze warme ambiance met openkeuken en uitzicht op het water. Kom langs en ervaar onze Friese gastvrijheid.

Súd 119 8711 CT Workum T 0515 - 54 17 36 info@sluiszicht.com www.sluiszicht.com

www.culinaire-elfstedentocht.nl

Hét platform voor arrangementen, restaurants en Friese producten

Laminaat Outlet Friesland Henk van der Veen

en Hylco Procé verkoopt Europees klasse laminaatvloeren in ruim 300 soorten en kleuren.

Ze verkopen rechtstreeks vanaf de pallet.

Jaarlijks wordt 18 miljoen vierkante meter laminaatvloeren gekocht in bouwmarkten en speciaalzaken. ‘Het product wordt steeds beter. Maar de klant ziet door de bomen het bos niet meer’, vertelt Procé. Daarom zijn ze een laminaat outlet begonnen in Heerenveen en Leeuwarden.

‘In deze moeilijke tijd letten klanten meer op hun geld.

Vanaf de pallet kunnen wij topmerken leveren tegen de laagste prijs. We geven veel extra service, leggen de vloer tegen een lage prijs en geven 25 jaar garantie. Het gaat goed, in de toekomst willen we meer outlet-filialen in de provincie openen.’

32

STRONTRACE: DE ZWAARSTE TOCHT ‘En oprotten nou…’

Maandag 13 oktober om 12 uur varen vissers en vrachtschepen op zeil uit de lange havenmond van Workum. Als de wind west is, moeten ze bomen en jagen. Richting visgronden voor de vissers, naar Warmond voor de vrachtschepen.

Als initiatiefnemer Reid de Jong gezond is, knuffelt hij maandag uitgebreid alle bekenden. Niet iedereen is daarvan gediend, want hij rookt pijp, maar het hoort erbij. Dan roept Reid: ‘En oprotten nou’. Het startschot dat dan over de menigte davert, is het sein voor opvarenden om de trossen los te gooien en de zeilen te hijsen.

Meestal begint dan het gedonder al. Want iedereen wil als eerste het

zeegat uit, en dat kan natuurlijk niet met een Soal van 2 kilometer lengte.

‘Hup, yn ‘e beage’, vooruit. Met een klein lenig beurtscheepje of een Lemsteraak lukt dat natuurlijk beter dan met een klipper. Maar ze komen er allemaal.

Kostbare traditie Zo gaat het al 41 jaar in Workum.

Reid nam in 1974 het initiatief na de Oliecrisis tot herwaardering van de natuurlijke krachtbron wind. Daarmee kun je lading vervoeren en visgronden bereiken om vangsten binnen te halen. Ook zonder dieselmotor kom je een heel eind. Dit werd het begin van een kostbare traditie.

De visserij is een aardigheid gebleven, die op en neer deint met de re-

gelgeving ten aanzien van de visserij.

Op de Iselmar, plaats van handeling, is het momenteel droevig gesteld met de visstand. Dat komt niet zozeer door overbevissing van mensen, als door minder voedselrijk water (rioolwaterzuivering) en massale vraat door aalscholvers. Die verorberen acht kilo vis per dag, zegt men.

De race op (niet onder!) naar het hart van het Hollandse tuinbouwgebied is zwaar, en bij een paar enthousiastelingen populair. Jagen dwars door Amsterdam. Wachten op schutting. Moeizaam laveren over nauwe vaarten, of toch maar zeil neer en met fok en boom en jaaglijn vooruit zien te komen? De ‘veteranen’ uit Earnewâld die vorig jaar na training meededen, voelen hun spieren nóg.

En als het donker is en regenachtig, kun je maar zo verdwalen. Navigeren is niet zo makkelijk als je niks ziet.

Zingen, spelen, klompkesilen Vrijdag 10 oktober hebben schepen en zeilers zich al in Workum verzameld.

Dan is het gezellig druk in de stad. Er klinkt muziek. Niet alleen aan boord, er zijn ook muzikanten en zangers. Zij houden hun ‘Liereliet-Festival’. Voor de kinderen is er zaterdag een wedstrijd ‘klompkesilen’, en daarna een eigen zaterdagmiddagconcert.

Zaterdagavond is er een echt muziekfestijn in de Doopsgezinde kerk, en daarna samenzang in mfc De Klameare. En mocht je je vervelen, dan is er altijd nog het Jopie Huisman Museum en vele andere attracties.

• Bouwmachines • Steigerbouw • Toiletservice • Evenementen

Dé verhuurspecialist van het Noorden!

0900 7474747

Noard 6 Workum

sijperdaverhuur.nl

www.uitgeverijpenn.nl

33

DE TROMP MAAKT RESTAURATIE BIJNA VOLTOOID

Acht tot tien mensen werken in Groningen aan een honderd jaar oude koftjalk. De restauratie is na zeven jaar bijna klaar. Twee Friese ondernemers, André Hamstra van Alertec en scheepsbouwer Jelle Talsma, zijn zeer tevreden over het resultaat.

heeft in de moderne tijd nog altijd veel ambachtelijke kanten.

Het is helemaal mooi als via dit werk jonge mensen die van de rechte weg af raakten, de juiste koers weer vinden. Ook dat gebeurt, volgens Mark Smidt met opvallend positieve resultaten.

Projectleider is Mark Smidt, half Fries, half Gronings. Hij ‘runt’ voor het bedrijf van Jelle Talsma het Droogdok Groningen en doet de restauratie van de ‘Tromp’ er als speciaal project bij.

De bedoeling van de restauratie is veel meer dan het behoud van een monumentaal schip. Via het weerbarstige werk aan metaal en hout leert een jonge generatie de liefde voor het oude scheepsbouwersvak. Dat

Roestige majesteit

34

Initiatiefnemer André Hamstra van Alertec vertelt hoe hij jaren geleden onder de indruk kwam toen hij deze oude koftjalk zag varen. De ‘Tromp’ was in 1912 bij Verstockt in Martenshoek gebouwd. De grootste koftjalk ooit werd naar de werf gebracht om gerenoveerd te worden als charterschip, want voor de beroepsvaart was ze in 1982 afgekeurd. Eigenaar

was toen de onlangs overleden Chris Woestenburg.

André: ‘Een tijdje later zat ik samen met Jelle Talsma achterin de kuip van een Lemsteraak te praten over tjalken

IEDEREEN GELUKKIG

en skutsjes. Ik vertelde Jelle dat ik op zoek was naar een scholingsproject voor Alertec Uitzendbureau. Jelle zei: ken je die koftjalk uit Leeuwarden? Die is te koop.’

De mannen maakten elkaar zo enthousiast dat ze gelijk in actie kwamen om het schip te restaureren via de speciaal daartoe opgerichte ‘Stichting Tromp’. Hun doel was om bij de restauratie mensen ‘met afstand tot de arbeidsmarkt’ op te leiden voor het mooie scheepsbouwersvak, dat toen nog schreeuwde om goed personeel. ‘Oranje Verzekeringen’ (inmiddels met EFM gefuseerd tot EOC) droeg met andere grotere en kleinere fondsen financieel bij. Zo maakte het ene doel het andere mogelijk, zoals vaker bij dit soort projecten. Een roestende romp kon daardoor in volle majesteit worden hersteld.

de het. Volgens hem is het bijzonder hoe deze mensen zich voegen in de discipline van zo’n project. Kennelijk spreekt zo’n oud majestueus schip bij alle generaties tot de verbeelding.

Talsma en Hamstra zijn tevreden nu met de herplaatsing van de hoofdmast een belangrijke fase voor de oplevering is afgerond. De ‘Tromp’ is goeddeels teruggebracht naar de situatie van het bouwjaar 1912, al is veel klinkwerk vervangen door gelaste verbindingen. Het originele

laadruim is er nog. In plaats van een charterschip is deze koftjalk een mooi museumschip geworden.

De exploitatie van dit varend monument komt nu in zicht. Volgens Hamstra is het doel de Tromp zinvol in te zetten, voor en door (sociaal) kwetsbare mensen. Daarbij wordt breed en ruim gedacht. Ook het vervoer op zeil van ‘symbolische’ of streekgebonden producten behoort tot de opties.

Als het maar goed is voor mens en milieu.

‘Werken na detentie’ In het begin werkten iets oudere werklozen van het ROC te Leeuwarden aan de koftjalk. Velen van hen vonden zo een baan, in of buiten de scheepsbouw, vertelt Mark Smidts.

Later kwam met steun van de gemeente Groningen een groep ‘werken na detentie’ in Groningen aan boord.

De locatie werd toen het Droogdok Groningen van Jelle Talsma. Pieter van Apeldoorn zette zich speciaal voor dit project in, Mark Smidt coördineer-

www.uitgeverijpenn.nl

35

TUSSEN HEEG EN WOUDSEND… Over de weg ligt er dik vijf kilometer tussen Woudsend en Heeg. Over water is het anderhalve kilometer langs Osingahuizen en Smallebrug.

Daartussen ligt de Hegemer Mar, waar elk jaar skûtsjewedstrijden zijn van SKS en IFKS. ’s Winters is het een deel van de Elfstedenroute.

Een geultje in het midden is de oude Ie, de oudste vaarweg van noordelijk Nederland. In de middeleeuwen voeren daar al schepen.

Heeg is dankzij de nieuwe rondweg een fleurig watersportdorp. Multifunctioneel Centrum It Heechhûs is, pas vernieuwd, één van de trekkers. Dit is het hoofdkwartier van de IFKS. De Driuwpôlle in Woudsend daarentegen fungeert als vergadercentrum van de SKS. Daar houdt ook Foar de Neiteam zijn ‘Winterpalaver’. Het gebouwencomplex van Woudsend Verzekeringen bood wel even een akelig lege aanblik, maar gelukkig is er al een druk bezochte expositie geweest van Iris, de partner van Loek Hogenhout. Hij is de man die ‘Merk Fryslân’ in de markt moet zetten, dus komt ook dat wel goed.

Friesche Jacht Centrale de Burd 19 A in Heeg 0515 – 44 33 44 06 2543 4346

www.fjc.nl

Winterstalling en onderhoud Antaris biedt de mogelijkheid om de winterberging van uw schip te verzorgen. In de verwarmde opslag staat uw sloep veilig, droog en verwarmd. Een goede bescherming in de winterperiode is voor uw sloep of cruiser belangrijk.

Hierdoor behoudt u schip beter haar waarde en beperkt u de kosten voor onderhoud.

36

SCHEPEN TEGEN EEN BETAALBARE PRIJS!

AMBACHT EN KUNST ONDER ÉÉN DAK Ambacht en kunst komen in Earnewâld samen in één markant pand. Galerie Koopmans heeft boven een permanente collectie van de Friese expressionistische schilder Klaas Koopmans en het veelzijdige werk van diens zoon Gosse Koopmans. Beneden ontwerpt en vervaardigt ambachtelijk meubelmaker Hindrik Wester uniek en sfeervol houten meubilair, van tuinbank tot eethoek, van boombank tot dressoir.

Bezoekadres: De Stripe 14 Earnewâld. www.galeriekoopmans.nl www.meubelmakerijwester.nl 0511- 529235 06 - 53 72 77 93 / 06 - 20 82 62 21

www.uitgeverijpenn.nl

37

EEN EINDE IN ‘ALLES STROOMT’ BIJ SCHILDER BEB MULDER

Zeventien voelt hij zich, maar Beb Mulder is 75. Hij schildert het Leeuwarden van nu, terwijl zijn bodybag naast die van Anke aan de muur hangt. Van papier maché zijn ze, blauw en rood. Want binnen een week moet het weg zijn.

Bijna achteloos zegt hij ‘het stroomt’ als hem gevraagd wordt naar de kern van zijn kunst. Dat is een omineuze vraag, waarop een simpel antwoord past. Maar ‘het stroomt’ is niet simpel.

Panta rhei, oftewel alles stroomt, is een kernbegrip uit de Griekse filosofie. Het werd gebezigd door onder meer Herakleitos, de denker in tegenstellingen.

Even doordenkend snap je dat Beb Mulder zegt dat hij de vitaliteit van een zeventienjarige heeft, terwijl hij 75 is. Als full time kunstenaar is hij echter nog maar vijftien. Want hij begon

38

serieus voor zichzelf te schilderen op zestigjarige leeftijd, toen hij zijn decorbedrijf aan zijn personeel overdeed.

Dat betstaat onder de naam ‘Artitude’ nog steeds. Beb Mulder, die ook de metalen Uniastate in Bears ontwierp, zal als decorontwerper van Jorwert en Tryater niet gauw vergeten worden.

Daar was zijn werk te monumentaal voor.

Verscheurd Groter contrast dan in dit atelier is amper denkbaar. Aan de wand hangen woest-expressionistische abstracten in primaire kleuren. Ze krijgen de ruimte. Benepen tegen elkaar aan staan figuratieve schilderwerken van het Leeuwarden van nu. De Prinsentuin bij het Kroningsfeest. Een terras in de zon met een lindeboom. Een juffrouw die op Over de Kelders fietst.

Niks bijzonders.

Maar wacht even. Een oude gevel wordt overgeverfd in een andere kleur.

Dat kroningsfeest was eens maar op deze manier nooit weer. Bij het terras zien we de tak van een linde, die inmiddels omgewaaid is. Er staan auto’s op de Voorstreek die over tien jaar verouderd en over honderd jaar antiek zijn. Iemand rookt pijp, dat mag over vijf jaar niet meer in de openbare ruimte. We zien een Gouverneursplein met in de menigte zwarte Zwarte Pieten. Daar is discussie over.

‘Precies’, roept Beb verheugd. Dat iemand het snapt! Het doet hem plezier, ‘want ik ben wel wat een pleaser.’

Alles is tijdelijk, dat zul je over vier jaar wel zien. Dan is Leeuwarden Kulturele Haadstêd 2018, en daar doet-ie het voor.

PAPIER MACHÉ In het abstracte zit de verscheurdheid van tegenstellingen, liefde en oorlog beide. ‘Der Dichter einzig hat die Welt geeinigt’, dichtte Reinder Maria Rilke. ‘Und auch noch das Vernichtende wird Welt.’ Wird, niet ist.

Vandaar ook die bodybags van papier maché als doodskisten voor hemzelf en Anneke? In de grond zijn ze straks het toppunt van vergankelijkheid. Maar de dingen hangen al jaren kleurig aan de wand te pronken.

En dat is maar weinig doodskisten gegeven. Heeft dat misschien te maken met het feit dat Beb zijn bedrijf

in Wiuwert had, het dorp van de nooit vergaande lijken? We durven het niet te vragen, wel waarom de lichaamsvormige mummiverpakkingen een platte borstkas hebben. Die is voor de bloemstukken. Heeft Anke bedacht, want zij is praktisch, zegt Beb.

nog een schrijver. Anne Feddema met zijn aparte humor, dat zou wel wat zijn. Maar die weet nog nergens van, het kan ook een ander worden. ‘Liefst in het Liwwadders, met een vertaling in het Engels. Want ik houd van deze stad.’

Zestig keer

Waarom?

Beb Mulder wil een topografische atlas maken van het Leeuwarden in de jaren 2013-2018. Tien kunstwerken zijn nu gereed, er komen bij gezondheid nog vijftig bij. Die moeten dan een boek vormen. Beb Mulder zoekt

‘Het is een stad van dorpen. Zo is het ooit begonnen en die sfeer hangt hier nog steeds. Ik ben de melkboer van de buurt en de melk die ik te bieden heb, is kunst.’

MANNEN VAN STAAL De Mannen van Staal stralen uit wat ze zijn, een kleurrijk consortium van 25 artistieke vakmensen in metaalbewerking. Mannen en vrouwen met specialisaties in kunstvormen, bending, constructie en ontwerp.

DNA hekwerk met keramische bollen als cellen, Hoofddorp.

Ruudt Peters

Buigwerk: Buigwerk t.b.v. de stallen, agrarische sector. Lely Dairy

Constructie: Aquaduct Houkesloot, Sneek

Design: Life is great, ontwerp Louise Cohen

www.uitgeverijpenn.nl

39

‘Súdwest-Fryslân, eigenzinnig en bijzonder!’

Ervaar het verschil 85.000 fiere Friezen. Trots op hun 68 dorpen en zes steden.

Groots en monumentaal tussen de Afsluitdijk, Stavoren en Sneek. Verbonden door water en wegen. Met een rijk economisch verleden.

Stoere verhalen en eeuwenoude tradities. Ruimte om onbezorgd op te groeien. Land van kansen en mogelijkheden. Waar het goed leven is.

www.sudwestfryslan.nl

40

Daar waar ook hard gewerkt wordt. Ondernemers en medewerkers die samen staan voor degelijkheid en kwaliteit.

Altijd rechtdoorzee en vernieuwend. Een klasse apart.

Koeien en kerktorens. Skûtsjes, jachten en sloepen. Varen langs wuivende rietkragen over meren en kanalen. Zeilen op de schuimkoppen van het IJsselmeer. Veilige havens bieden een oprecht en warm welkom.