Fryslân Markant - Maitiid

MAITIID

MARKANT

WINDJAMMERS NAAR HARLINGEN

FRYSLÂN BARST VAN DE ENERGIE

SKÛTSJES TUSSEN HOOGBOUW ‘WE MOETEN DIT LAND VEEL BETER VERKOPEN’

SPECIAL: VROUWEN OP DE MARITIEME ACADEMIE HOLLAND

2

MAITIID 26-27 Jopie Huisman was intens reli-

Tall Turbines en een kunstgebit Onvermoeibaar strijdt Don Quichote tegen hoge turbines, die de megawatts uit de lucht maaien. Straks staan ze voor Lemmer en nog veel meer bij de Afsluitdijk. Ze veroorzaken onrust aan de stille horizon. Maar ze bieden ook een rustgevend ritme. Dragen ze wel bij tot de CO2-reductie, zoals de gelovigen beweren? Of is dat een leugen van de windmafia?

Deze maitiideditie van Fryslân Markant bevat niet het antwoord op deze prangende vragen. Maar het gaat in dit magazine wel om de spanning tussen oud en authentiek en jeugdig en modern.

Dat kan met klassieke schepen confrontaties opleveren, en ook met kunst. Wijze mensen kennen misschien de oplossing. Menno maar eens vragen, die brengt als ooit Charon zijn gasten naar de Oerpolder. En hij grabbelt kunstgebitten uit koeienroosters.

Zo is dit nummer wederom een avontuur, zoals heel Fryslân dat in het voorjaar is, én in de zomer.

Een vreugde om het zelf (mee) te maken, dat is het.

gieus. Zijn epigonen zijn dat allemaal niet, maar de magie van gewone alledaagsheid ondergaan ze allemaal.

Jopie schilderde de onderbroek van Meuke Albertsje om… ja waarom eigenlijk?

10-11 Boegbeelden genoeg in onze tijd, maar allemaal figuurlijk. Echte boegbeelden op grote schepen zijn zeldzamer. Gelukkig worden ze nog gemaakt, een kunst op zich.

12-14-15-17 Varen op zonne-energie tijdens de Dong Energy Solar Challenge Race. Een duurzaam jacht bouwen. Debatteren over turbines.

Fryslân is wel erg energiek, op vele fronten. Het is bijna een katern.

18-19 Nog vier jaar, dan is Leeu-

Inhoud

warden Culturele Hoofdstad van Europa. Het Zweedse Umea is het nu.

Net als Leeuwarden zet deze stad in op Mienskip. Maar de Sámi kennen er acht seizoenen, terwijl wij het met vier doen. Onze correspondente doet verslag.

4-6-7 Op donderdag 3 juli gaan

22-23 Onder de rook van Drachten

in Harlingen de Tall Ships Races van start. Dat geeft veel drukte. Het kost wat om die reusachtige schepen naar de Harlinger haven te halen.

Kijken wie er meedoet? En waarom?

zie je nog een stukje Koningsdiep oftewel Alddjip. Verderop bloeit de natuur in grote schoonheid. Sake P. Roodbergen schrijft er smakelijk over.

Klaas Jansma (eindredactie)

Acquisitie en ondersteuning Eddie Ferbeek, Auke Prins Drukwerk Veldhuis Media BV (foto) Redactie: Klaas Jansma, Milja Roosjen Vormgeving Kees Klip Vormgeving/Fotografie

lijk op het Museumplein Fryslân in het Aquaverium. Een wonderlijke expositie is dat, het begin van Culturele Hoofdstad in Grou, geopend op 15 mei 2014.

30-33 Maritieme Academie 35-37 Tien IFKS-skûtsjes gaan varen van 22-24 mei op de Kralingse Plas.

Dat wordt genieten, want de kampioenen van de laatste jaren doen mee. Zo exporteert Fryslân zichzelf.

Wie hier blijft, kan van Gaastmeer worden overgezet naar de Oerpolder door Menno Sappé. Op de pagina’s 44 -47 vertelt hij over een nieuwe roeping, die van pontbaas.

NB: Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden overgenomen.

Colofon

MAITIID is de voorjaarseditie van de serie Markant Een uitgave van Uitgeverij PENN.nl Postbus 633 8901 BK Leeuwarden Tel 058 284 94 10 Fax 058 212 94 36 www.uitgeverijpenn.nl www.skutsje.nl

28-29 Jopies museum komt natuur-

AN OCEAN OF EXPERIENCE THE TALL SHIPS RACES HARLINGEN 2014

Deelnemer: Bark Europa, Nederland De EUROPA is in 1911 op de Stülcken-werft in Hamburg gebouwd onder de naam ‘Senator Brockes’. De opdracht tot de bouw kwam van de Stadstaat Hamburg. Het schip zou worden ingezet als lichtschip op de Elbe. Onder de naam ‘Elbe 3’ heeft ze eerst als lichtschip en later als reserveschip dienst gedaan.

In 1986 is het schip naar Nederland gehaald. In acht jaar tijd is het geheel omgebouwd: het ruim werd comfortabel ingericht en het schip werd getuigd als bark; een driemast schip waarvan de voorste twee masten dwars getuigd zijn.

Type: Bark (drie mast dwarsgetuigd schip Bouwjaar: 1911 Thuishaven: Scheveningen Lengte over alles: 56 meter Breedte: 7.4 meter Diepgang: 3.9 meter Hoogte: 33 meter Zeiloppervlak: 1250 m2 Motoren: 2 x 365 pk Caterpillar

’s Werelds grootste zeilschepen zetten koers naar Harlingen. Op donderdag 3 juli lopen de mooiste schepen tijdens de Sail In Parade de haven een voor een binnen. De sluizen gaan open en er barst een onvergetelijk maritiem evenement los. Parades, markten, muziek- en danspodia, straatfestival en kinderactiviteiten.

Op zondag 6 juli is het afscheid tijdens de Sail Out Parade en gaat The Young Dutch Crew beginnen aan de zeilrace van hun leven.

Van donderdag 3 tot en met zondag 6 juli laat Harlingen de hele wereld zien waar een kleine havenstad groot in kan zijn. Meer dan zeventig imposante zeilschepen maken zich in Harlingen op voor de vermaarde Tall Ships Races. Aan boord van de deel-

4

nemende schepen: ruim 1.500 jongeren die de ervaring van hun leven tegemoet gaan. Rond de zeilwedstrijd organiseert de Stichting Harlingen Sail een spetterend nautisch festijn. Het ziet er veelbelovend uit.

Voor het eerst in de geschiedenis van The Tall Ships Races is een Nederlandse havenstad aangewezen als starthaven.

Waar staan The Tall Ships Races eigenlijk voor? Het idee voor de races, waarin de grootste zeilschepen ter wereld een sportieve strijd met elkaar aangaan, dateert uit 1956. Toen namen twintig opleidingsschepen het voor het eerst tegen elkaar op, op initiatief van Bernard Morgan, advocaat te Londen. Hem stond een ‘brotherhood of the sea’ voor ogen – een verbroedering tussen zeevarenden uit alle uithoeken van de wereld door middel van een sportief festijn.

De eerste editie trok zoveel publiek, dat al snel werd besloten van The Tall Ships Races een jaarlijks evenement te maken.

‘Op donderdag 3 juli zetten we alle sluizen open’ Sindsdien worden ieder jaar speciale gasthavens geselecteerd. Het vriendschapsprincipe bleef overeind.

De Tall Ships strijden ieder jaar om de International Trophee of Friendship.

Sinds 2003 geniet het evenement de officieel erkende goede doelen status vanwege het educatieve karakter van de zeilwedstrijd voor jongeren die als stagiaire kunnen meedoen.

Voor ieder deelnemend schip geldt dat de bemanning voor minstens de helft moet bestaan uit jongeren tussen de 15 en de 25 jaar. Jaarlijks

gaan er ruim 1.500 jongeren uit meer dan 30 landen aan boord om op volle zee de ervaring van hun leven op te doen. De belangstelling onder de Nederlandse jongeren is enorm.

Als Young Dutch Crew nemen ze op vrijdag 4 juli deel aan de Crew Parade tegen het unieke historische havendecor van Harlingen. Met op de achtergrond: de zwanen van de internationale zee zeilvaart, in al hun pracht en glorie!

Want de schepen staan centraal,

Deelnemer: Oosterschelde, Nederland De ‘Oosterschelde’ is de laatste vertegenwoordiger van een grote vloot driemastschoeners die in het begin van de 20e eeuw onder Nederlandse vlag voeren. Dit grootste gerestaureerde zeilschip van Nederland is een monument voor de Nederlandse scheepsbouw en zeilende vrachtvaart op zee.

Type: Driemast-topzeilschoener Bouwjaar: 1917-1918 Restauratie: 1988 – 1992 Thuishaven: Rotterdam Lengte: 50 meter Breedte: 7.5 meter Diepgang: 3.0 meter Zeiloppervlak: 891 m2 Hoofdmotor: 6-cylinder Deutz, 360 pk

tijdens Harlingen Sail. Er komen meer dan zeventig van ’s werelds meest indrukwekkende Tall Ships deze kant uit. De wedstrijd voert vanuit Harlingen naar Fredrikstad, Bergen en Esbjerg. Er doen zowel historische als moderne schepen en jachten mee aan de race. The Tall Ships Races Harlingen hebben als motto: An Ocean of Experience. De schepen zijn zowel vooraf als tijdens het evenement te bewonderen, vol opgetuigd, geschrobd en gepoetst. De bemanning heet belangstellenden hartelijk en in vol ornaat welkom. Voor een onvergetelijke zeilervaring tijdens de diverse parades kunnen speciale arrangementen worden geboekt. Op de website staan alle schepen die vanuit Harlingen deelnemen aan The Tall Ships Races 2014 afgebeeld en beschreven.

De Stichting Harlingen Sail zet in op een maritiem feest van iedereen en voor iedereen en op een zo groot mogelijke betrokkenheid van de inwoners en ondernemers van Harlingen.

Het lijkt er op dat de organisatoren in deze opzet gaan slagen. Het spektakel begint op donderdagmorgen 3 juli met een feestelijke Sail In Parade van alle deelnemende schepen. Het wordt een adembenemend schouwspel om de indrukwekkende zeilschepen, begeleid door alles wat maar vaart, vanaf volle zee op de haven van Harlingen af te zien stevenen.

Drie dagen lang zijn de te bewonderen en presenteren de bemanningsleden zich trots aan het publiek. Er vinden demonstraties en rondleidingen plaats. Tot zondag 6 juli, dan nemen we tijdens de feestelijke Sail Out massaal en onder veel kabaal afscheid van de schepen en hun gepassioneerde bemanningsleden.

Kleurrijk feestprogramma Op vrijdag 4 en zaterdag 5 juli vindt in de stad een gezellige publieksmarkt plaats. De nadruk ligt op nautisch en watersport, met veel tweedehands scheepsbenodigdheden en boeken, maar ook ambachtelijke (streek) producten en antiek en brocante krijgen een plaats. Binnen het evenemententerrein vinden op 3 en 4 juli en op 5 en 6 juli achtereenvolgens een Haven & Offshore Beurs en een Maritiem Technische Banenbeurs plaats.

Op alle dagen kunnen bezoekers via verschillende podia genieten van muziek en theater met, uiteraard, veel nadruk op shanti-koren en bands.

Ook zijn er demonstraties te verwachten van raceboten op zonne-energie, verzorgd door Dong Energie/Solar Challenge.

Met de feestelijke themanaam ‘Klinkers komen tot leven’ vindt op zaterdag 5 juli het Straatfestival Harlingen plaats. De organisatie belooft een zeer gevarieerd, feestelijk programma met een ruim aanbod van (straat) artiesten. Door de hele stad heen worden podia opgebouwd, waar verschillende soorten muziek en shows zijn te beluisteren en te bekijken.

Overdag is er een speciaal kinderprogramma. ’s Avonds is het swingen geblazen, tot in de kleine uurtjes.

Alle voorpret is te volgen via www. thetallshipsracesharlingen2014.com en op Facebook.

Janneke Nieuwhof, Stichting Harlingen Sail

IM

www.delastoorts.com www.uitgeverijpenn.nl

5

Wokken van stellen tot gezinnen en van bedrijfsuitjes tot bruiloften

Catering we verzorgen het bij u aan huis/Bedrijf/Kantine

Afhaal heerlijke afhaal gerechten met een heerlijk prijskaartje

A la carte

speciale kantonese gerechten geserveerd aan tafel

Het is een prachtig gezicht als de Tall Ships straks

z E k E r i n d E va a r T

uitvaren uit de haven van Harlingen voor de race naar Esbjerg. Een fantastisch evenement, waar veel mensen plezier aan beleven en dat wij daarom graag steunen.

Goed dat er zoveel mensen zijn die dit soort schepen duurzaam in de vaart willen houden.

SON scheepsverzekeringen is als scheepsverzekeraar heel nauw betrokken bij de beroeps- en pleziervaart.

Niet alleen met onze goede verzekeringsproducten, maar ook met adequate adviezen, ondersteuning en snelle opvolging van schademeldingen. Duurzaamheid is dan ook een belangrijk kenmerk van onze organisatie.

Wij wensen alle deelnemers en toeschouwers van de Tall Ships Race 2014 een fantastisch evenement toe!

Telefoon + 31 (0)50-525 55 00 E-mail: info@son.nl

www.son.nl 6

DE EENDRACHT

STIMULEREN, SAMENWERKEN, DISCIPLINE, TEAMGEEST EN DOORZETTINGSVERMOGEN De Eendracht is Nederlands grootste gaffeltopzeilschoener, ook wel driemastschoener genoemd. Het schip is bijna 60 meter lang, 13 meter breed en steekt 5 meter diep. De Eendracht valt in de A-klasse schepen. Ze worden ook wel Tall Ships genoemd; de grootste zeilschepen van de wereld.

De Eendracht is gebouwd om met onervaren (jonge) mensen de zee op te gaan. Vandaar dat veiligheid voorop staat. Zo hoeft er bijvoorbeeld niet in de masten geklommen te worden.

Alle zeilhandelingen vinden plaats vanaf het dek. Hierdoor kan iedereen mee, en ook leren zeilen.

Het schip telt ruim 350 professionele, en grotendeels vrijwillige bemanningsleden, die uiteraard in kleinere teams het schip tijdens de vele reizen bemannen.

De Eendracht maakt zeilreizen voor iedereen in alle soorten en maten, vanuit thuishaven Rotterdam tot een Atlantische Oversteek. Voor jongeren en studenten organiseert de Eendracht speciale zeilreizen, stages en opleidingsreizen, want jongeren het zeezeilen laten beleven, staat voor Nederlands grootste driemastschoener centraal. Ook organiseert de Eendracht projecten zoals de ‘Maritime Experience Day’ en speciale reizen voor wie buiten de boot dreigt te vallen. Bedrijven en groepen kunnen het schip afhuren voor een besloten tocht of evenement. Mede daardoor kan de Eendracht zich blijven focussen op de doelstelling. Een bestemming naar keuze, een professionele, en grotendeels vrijwillige bemanning en smakelijke verzorging vanuit de kombuis vormen de ingrediënten voor een onvergetelijke reis.

Zeilschip Eendracht vierde vorig jaar het 75-jarige bestaan van Vereniging Het Zeilend Zeeschip. 2014 is wederom een feestelijk jaar; Zeilschip Eendracht is namelijk 25 jaar in de vaart! Op 29 augustus 1989 heeft Koningin Beatrix onder grote belang-

Faciliteiten Totaal aantal hutten Totaal aantal kooien Bemanningshutten Gastenhutten

Douches Toiletten Binnenverblijf Theetuin

23 57 10 13 hutten 7 tweepersoons 6 vierpersoons 9 10 maximaal 60 zitplaatsen maximaal 40 zitplaatsen De Eendracht heeft een zeer ruime capaciteit.

Binnen- en buitenbar

stelling de Eendracht gedoopt in de haven van Scheveningen. De afgelopen 25 jaar is het schip ingezet om jongeren actief alle aspecten van het zeezeilen te laten beleven, maar iedereen kan mee. Door het meevaren als individuele opstapper is het mogelijk de stichting te steunen om op deze manier bij te dragen aan de doelstelling waar het schip voor opgericht is.

Het zeilplan van De Eendracht

1. Bezaan 2. Grootzeil 3. Schoenerzeil 4. Boomfok 5. Binnenkluiver 6. Buitenkluiver 7. Gaffeltopzeil

www.uitgeverijpenn.nl

7

OCEAN WANDERER

Race met ons mee tijdens The Tall Ships Races 2014 van Harlingen naar Fredrikstad op driemastbark Artemis.

Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar voor jongeren tussen de 15 en 25 jaar oud.

Voor aanmelden en meer informatie: info@tallship-company.com

WWW.BARKEUROPA.COM • 010 - 281 09 90

8

www.tallship-company.com

MEUBELMAKERIJ WESTER & GALERIE KOOPMANS STIJLVOL EN UNIEK. UW BEZOEK MEER DAN WAARD. De Stripe 14 Earnewâld. www.galeriekoopmans.nl www.meubelmakerijwester.nl 0511- 529235 06 - 53727793 / 06 - 20826221

‘Fan herte wolkom’

www.uitgeverijpenn.nl

9

EEN BOEGBEELD VOOR IN HET ZICHT VAN DE HAVEN

Tijdens de Beurs Klassieke Schepen riep Isabel Eelco tijdens de openingstoespraak tot de orde.

Er werd een wedstrijd uitgeroepen voor het ontwerpen van een boegbeeld voor een echte clipper: De Stad Amsterdam. Dit was Atelier Reudenroos uit Enkhuizen op het lijf geschreven, was haar overtuiging. Het heeft haar nog aardig wat moeite gekost voordat haar vennoten enthousiast werden.

In een keet langs de kade van het Scheepvaart museum te Amsterdam wordt ze gesneden.

Het gat voor de stevenbalk wordt uitgehakt.

Isabel nam daarom het voortouw. Ze deed het onderzoek voor het boegbeeld via boeken en musea Ze heeft gesproken met verschillende mensen om tot een concept te komen. Vervolgens heeft Eelco dit idee omgezet in een ontwerptekening. Voor ze het wisten kregen ze een telefoontje dat hun ontwerp gewonnen had, temidden van 61 inzendingen.

De houtsoort waarvoor gekozen werd was teak, vanwege de duurzaamheid. Er werd een verlijmplan gemaakt waarbij rekening gehouden moest worden met de verschillende krachten die op het beeld losgelaten

10

zouden worden door de genadeloze zee. Vele boegbeelden zijn in het verleden verloren gegaan door de kracht van de oceaan. Om ervoor te zorgen dat het boegbeeld zelfs de zwaarste stormen zou kunnen doorstaan is gekozen voor een RVS binnenwerk dat als een passende schoen om de steven gevormd is.

Dit binnenwerk is met kit en tientallen houtdraadbouten in het beeld vastgezet. Demontabel en ontzettend sterk, precies naar wens van alle partijen. Er was gesproken over breekconstructies voor haar arm tot en met een rubberen arm die zwaaiend de haven in zou varen, omdat duurzaamheid voorop stond. Gelukkig is het daar niet van gekomen. Atelier Reudenroos heeft de kwetsbare vooruit stekende arm met een enorme zwaluwstaart in het lichaam verbonden, een keuze die achteraf de juiste bleek te zijn. Verder was er nog ĂŠĂŠn hindernis te nemen; de kleuring van het boegbeeld.

Na het verlijmen werd rondom het blok hout, zaagsneden gemaakt om tot de dieptes van de contour te komen, daarna sloegen ze met een hamer de resten eraf waarna de

De verlijmingen zijn goed zichtbaar.

DE STAD AMSTERDAM

Met een grote kraan wordt het boegbeeld op haar plek gehesen. contour overbleef. Nu restte nog het snijden van het beeld. De werf van de clipper vond het belangrijk dat deze werkzaamheden in Amsterdam bij het Scheepvaartmuseum zouden plaatsvinden, omdat het een project was waarbij alles zichtbaar moest zijn op de locatie waar het schip werd afgebouwd.

Na het hakken en snijden volgt het afwerken. Dit is een stadium waarbij het hele oppervlak van het beeld strak gesneden en geschuurd moet worden.

Tenslotte het beschilderen, een lastig deel van het werk omdat kleuren emoties oproepen. Het klinkt misschien vreemd, maar bij elk beeldhouwwerk nemen de besprekingen over de kleuring een hoop tijd in beslag. Vele discussies en kleurstalen passeren de revue voordat er een beslissing genomen kon worden. Uiteindelijk moet elke kleur en elk detail verantwoord worden, dan wordt het juiste resultaat bereikt.

Het boegbeeld in volle glorie.

De plaatsing van het boegbeeld was een groot spektakel omdat de Clipper al in het water lag, voor het Scheepvaartmuseum. Met een grote kraan werd ze over het schip heen getild tot ze onder de boegspriet aangepakt kon worden. Met het aandraaien van enkele bouten hing

ze veilig voor de boeg, om de bemanning de weg te wijzen over de wereldzeeĂŤn.

Eelco van Roden en Isabel Vicente, Galerie Reudenroos

www.reudenroos.nl

www.uitgeverijpenn.nl

11

#DSC14, ZONNEBOOT Deze zomer gaat het gebeuren, op 28 juni gaat de vijfde DONG Energy Solar Challenge van start. ‘s Werelds grootste zonnebootrace telt maar liefst veertig enthousiaste zonnebootteams vanuit de hele wereld. De start is in de Blauwestad. De vloot vaart vervolgens langs Groningen, Drachten, Sneek, Harlingen en finisht traditioneel in de Prinsentuin in Leeuwarden.

Voor het eerst wordt er afgeweken van de Friese Elfstedenroute.

De DONG Energy Solar Challenge luidt met de vernieuwde route een nieuwe toekomst in voor de zonnebootrace. Elementen die dit jaar zijn

‘Een race met nog meer spanning voor deelnemers en publiek. Dat is wat ik wil en daarom hebben we in 2014 een aantal nieuwe elementen.’ – Albert Bosscha – Projectdirecteur toegevoegd om de Challenge nog spannender te maken zijn de sprintcompetitie en de endurancerace in Harlingen. Op drie plaatsen zijn spectaculaire sprints te zien. Op 28 juni in Blauwestad, 2 juli in Sneek en op 4 juli tijdens The Tall Ship Ships Races in

Young Solar ‘We wilden al eens eerder meedoen aan de zonnebootrace, maar het bleek toch heel erg ingewikkeld voor onze leerlingen,’ zo vertelt Theo Nijboer, docent van het Leeuwarder Lyceum.

Daarom is speciaal voor leerlingen van middelbare scholen een nieuw side-event ontwikkeld genaamd Young Solar.

Voor dit tweedaags evenement is een speciale boot ontworpen die de scholen als bouwpakket hebben aangeschaft. De deelnemers aan Young Solar sluiten op 1 en 2 juli aan bij de internationale zonnebootrace in Sneek. Deelname aan de zonnebootrace wordt zo voor middelbare scholen een stuk eenvoudiger.

12

Harlingen. En na de Solar Challenge in Nederland gaat de onderlinge strijd door in Monaco.

De zonnebootrace is een internationaal evenement met deelnemers uit China, Indonesië, Brazilië, USA, Turkije, Duitsland, Finland, België, Polen en Nederland. In totaal strijden veertien buitenlandse teams mee, een record aantal! De teams komen van hogescholen, universiteiten en innovatieve duurzame bedrijven uit binnen- en buitenland.

‘De DONG Energy Solar Challenge is voor ons de belangrijkste competitie.’ – Gabriela Damaceno – Vento Sul Team (Brazilië) De deelnemers strijden tegen elkaar in vier verschillende klassementen, de Challengeklasses ( A en B) voor één- en twee persoonsboten, de Topklasse en de nieuwe V20-klasse. In de Topklasse is het ontwerp en het gebruik van zonnepanelen vrij. Wel wordt sinds 2010 een maximum vermogen gesteld van 1750 Watt per uur. De standaardklasse maakt gebruik van de zonnepanelen van The Sun Factory, één van de hoofdsponsoren van de DONG Energy Solar Challenge. De boten in de V20 klasse zijn speciaal ontworpen door Vripack Yacht design.

In deze klasse is het de uitdaging om zich toch te onderscheiden, want het ontwerp van alle boten is hetzelfde.

RACEN VOL SPEKTAKEL! Hier moet jij bij zijn

De DONG Energy Solar Challenge is een spectaculair en innovatief evenement waar je bij moet zijn. Met dit overzicht weet je waar je moet zijn om de hypermoderne zonneboten te zien strijden voor de World Cup for Solar Power Boats!

Route #DSC14 Dag 1: Blauwestad Zaterdag 28 juni • Proloog • Sprint • Solar Beach

Dag 2: Groningen Zondag 29 juni

• Energy Valley Solar Day • Race van Blauwestad - Groningen • Solar Beach

Dag 3: Zoutkamp Maandag 30 juni

• Race van Groningen - Zoutkamp • Avondetappe naar Drachten

Dag 4: Sneek Dinsdag 1 juli

• Strukton Solar Day • Race van Drachten - Sneek • Uitreiking Strukton innovatieprijs

Dag 5: Sneek

Techniek & innovatie

Woensdag 2 juli

• Van Wijnen Solar Day

‘Twee draagvleugels in plaats van drie en we sturen door de voorste draagvleugel te draaien. Het is net als fietsen.’ Tomas te Velde, teammanager van het TU Delft Solar Boat Team.

De DONG Energy Solar Challenge draait niet alleen om racen. De laatste technische snufjes komen tijdens de zonnebootrace volop aan bod. De deelnemers verrassen de organisatie en elkaar ieder jaar weer met de laatste ontwikkelingen op vaar- en zonnetechniek. Elk jaar worden de zonneboten professioneler en gaan de snelheden omhoog. Dit maakt de Solar Challenge dan ook zo bijzonder en interessant.

Wil je altijd op de hoogte blijven van de DONG Energy Solar Challenge en haar deelnemers volg ons op FB: DONG Energy Solar Challenge en Twitter #DSC2014

• Young Solar • Massastart met endurance • Sprint • Solar Beach

en nem e j k d: kij een is-stran m o e r K mee het

!

Sola

ach r Be

op

Dag 6: Harlingen Donderdag 3 juli

• Race Sneek - Harlingen • Finish tijdens The Tall Ships Races

Dag 7: Harlingen Vrijdag 4 juli

• Sprint voor Tall Ships • Criterium door centrum

Finale dag Zaterdag 5 juli

• Race Harlingen - Leeuwarden • Finish Prinsentuin • Solar Beach

Zondag 6 juli • Solar Beach afterparty Prinsentuin Leeuwarden

www.uitgeverijpenn.nl

13

IEDEREEN DUURZAAM VAREN ENERGIENEUTRAAL VOORBEELDZEILJACHT KEERT HET TIJ

Foto: Laurens Morel

In energiebalans varen, leven en de natuur beleven. Dat is het ideaal waarmee Peter Hoefnagels, bestuurslid van Stichting Schone Golf, ruim 3 jaar geleden aan het Duurzaam Jacht begon.

Sindsdien betrekt hij iedereen die het wil horen in de doet-ie-het, of doet-ie-het-niet discussie over het Duurzaam Jacht. Het ruim 10 meter lange ontwerp van Dick Koopmans is vanaf het begin ontworpen vanuit de filosofie: alle energie die aan boord verbruikt wordt, kan daar ook worden opgewekt.

Een werkend toekomstbeeld: Energieneutrale watersport spreekt overal tot de verbeelding. Innovaties volgen elkaar in hoog tempo op, aan betrokken sponsoren heeft het Duurzaam Jacht geen gebrek en van tijd tot tijd melden zich bij Hoefnagels

14

zelfs nieuwsgierige adspirant-kopers.

‘Zo ver is het nog niet’, legt Peter uit.

‘Dit jacht kan worden opgevat als een demo; een manier om iedereen te laten zien dat duurzame watersport niet alleen mogelijk is, maar ook nieuwe gemakken met zich meebrengt.

Neem alleen al het ontbreken van motorlawaai.’

Verbruikers en opwekkers Het kernbegrip bij het duurzaam varen is de Energiebalans. Dat wil eigenlijk niets meer zeggen dan: het bewustzijn dat de energieverbruikers op het jacht in balans moeten zijn met de energie-opwekkers. Van die laatste kent de watersportwereld tal van voorbeelden. Van hoogrendements zonnepanelen tot hele simpele zaken als het opvangen van warmte uit zonlicht. In het Duurzaam Jacht wordt telkens gekozen voor opwekkers die binnen bereik liggen van

de gemiddelde watersporter. Sterker nog: die de gemiddelde watersporter misschien al aan boord heeft.

Het Duurzaam Jacht heeft een panoramische raamstrook, bijna helemaal rondom. Daardoor zal zonlicht schijnen als hij laag staat en omdat het jacht grondig wordt geïsoleerd, wordt het warm binnen. Aan boord zijn enkele vierkante meters aan zonnepanelen en in de grote mast en het kleine daartoe geplaatste achtermastje worden windmolens gemonteerd. De twee elektromotoren kunnen onder het zeilen als hydrogenerator werken doordat ze worden aangedreven door de meedraaiende schroeven. Zo wordt voldoende energie in de accu’s opgeslagen om energieneutraal te kunnen varen.

Meer nog dan varen: beleven. Ook de kombuis, de navigatieapparatuur en alle verlichting worden door groene opwekkers van energie voorzien.

Team en evenementen In het comité van aanbeveling zitten onder andere Marjan Minnesma, verkozen tot duurzaamste Nederlander, en Bouwe de Boer, de man achter de eerste Frysian Solar Race. Een tiental bevlogen vrijwilligers staat met raad en daad klaar bij bouw, communicatie, fondsenwerving en de organisatie van evenementen. Afgelopen voorjaar beleefde het project een mijlpaal met de tewaterlating van het casco in Enkhuizen, een evenement dat geïnteresseerde bezoekers, sponsoren en pers uit het hele land aantrok. Het project wordt ondersteund door 40 sponsors, voornamelijk uit de watersportsector, die tekenden voor de sponsoring van materiaal en diensten ter waarde van bijna 80.000 euro.

De website van het project, www. duurzaamjacht.nl, ziet elke maand weer hogere bezoekersaantallen. Ook aan aandacht in de nationale watersportmedia is geen gebrek. Peter: ‘Ben ik ineens een goede verkoper geworden, of klopt het idee gewoon?’

Welke van de twee het ook is, het project stoomt vooruit en de bouw staat ook nooit stil. Het ontwerp staat als een huis en dit najaar zal het interieur klaar zijn. In de nazomer komt een stuk exterieur: het plaatsen van dekbeslag, tuigage, zeilen, de laatste zonnepanelen. Is alles klaar, dan volgt de maiden voyage en vanaf 2015 gaat het jacht varen met gasten en sponsoren.

Duurzame mentaliteit De belangrijkste verbruiker aan boord

Foto: Laurens Morel is ook meteen de belangrijkste opwekker: de mens. Hoefnagels: ‘Er zijn een paar meters aan boord waardoor je als gebruiker snel ziet wat je nu eigenlijk aan energie gebruikt en wat er wordt opgewekt. Daar krijgen mensen oog voor. Je realiseert je ineens hoeveel energie plankgas varen kost, in vergelijking tot halfgas varen.

Terwijl je plankgas nog niet eens zo veel harder gaat. Met dit soort kennis krijg je er aardigheid in. Dat moet ook wel, want zoveel energie kun je niet meenemen in de accu’s. Dat heeft wel weer het voordeel dat je er bewust mee omgaat.’

‘Ik sprak laatst een keer schipper van een zeiljacht in de sluis van Lauwersoog die net uit Muiden kwam: twee dagen tegen de Noordenwind in gemotord. Hij zou naar Vlieland gaan, terwijl de wind net naar het Westen draaide en van daaruit naar IJmuiden.

Terwijl de voorspelling was dat de wind naar het zuiden zou draaien.

En dan terug naar huis want dan was de week vakantie om. Zoveel motoren achter elkaar, wil geen zeiler, en Duurzaam Jacht zou het ook niet kunnen.

Wij zouden een tripje naar Engeland hebben gepland. Dan konden we alles zeilen, op de aanlegmanoeuvre in de haven na dan. Een heerlijke vakantie dus.’

Bezig zijn terwijl je de natuur beleeft, in harmonie met de omgeving. Dát is duurzaam varen!

IM

www.uitgeverijpenn.nl

15

SCHEEPSTIMMERWERF ‘DE HOOP’ Restauratie van houten schepen Masten, zwaarden en rondhouten Betimmeringen en meubels op maat

Sinds

HL 2

Yachtcharter Turfskip

1693

Onthaasten?

www.turfskip.com

16

FRYSLÂN BARST VAN ENERGIE RUZIE OM TURBINES IS NATIONALE SPORT We sterven niet van de kou als de gaskraan dicht moet. Eén dag zon geeft immers genoeg energie voor een jaar warmte. En we hebben de wind nog. Maar daar maken we ruzie over. Tot straks, bij het volgende compromis.

Sinds minister Kamp voor oostelijk Groningen een productiebeperking afkondigde, lijkt het drukker te worden rond Friese gaslocaties. Als bij Lopper-

Jan van der Baan voorspelde het in 1990 al sum niet voldoende aardgas uit de grond komt, pompt men elders harder. De opgevoerde productie wordt daar merkbaar aan scheurende muren en brekende glazen – zoals FNP’er Jan van der Baan al voorspelde.

In de provincie Groningen krijgen ze voor alle ongerief een economische stimulans van vijftien miljoen. Dat is een fooi. Dat de overheid nooit de schade volledig vergoedt, lijkt een natuurwet. Maar wat is het alternatief als we niet koud willen zitten?

Duurzame bevingen Wat het modewoord duurzaam betekent, weet een gewoon mens niet meer. Het is als met brood. Wat gisteren als afslanker werd gepropageerd,

is nu een dikmaker. Het gas dat onze lucht schoon maakte en het land rijk, is nu vervuiler.

Op 15 en 16 augustus 2012 beefde de bodem in noordoostelijk Groningen. Er vielen scheuren in muren en gaten in vloeren. Sindsdien is het boven ‘Slochteren’ niet weer rustig geweest. Grimmig wachtten daarom begin dit jaar demonstrerende Groningers politieke bobo’s op.

Hoe anders was de stemming 55 jaar geleden, nadat in Kolham bij Slochteren een grote gasvoorraad was ontdekt. Toen deelde de noordelijke regio nog in de welvaart die het aardgas bracht. Het eerste gas uit de grond van landbouwer K.P. Boon, op een diepte van bijna 3 kilometer aangeboord, werd op 22 juli 1959 opgevangen. Drie jaar later waren tienduizenden woningen op het aardgasnet aangesloten.

Vanaf 1975 werden jaarlijks miljarden kubieke meters gas uit de poreuze bodem gehaald. Nu, veertig jaar later, verzakken dorpen boven het Slochterense gasveld. Dat houdt pas op als de gaswinning stopt. Maar vorig jaar nog is de productie verder opgevoerd. Want we willen in het westen niet afhankelijk worden van Gazprom.

Friese energie Ook zonder gas barst Fryslân van energie. Hier ligt honderd hectare boerderijdak te wachten op zonnefolie. Wetzus wint aan de Afsluitdijk elektriciteit uit het verschil tussen zout

en zoet water. En heel voorzichtig komt met steun van de provincie een nieuwe Friese energiecoöperatie van de grond. Die wordt ondertussen al weer ingehaald door locale energiecoöperaties. Die willen belangen in zonnecentrales én windturbines.

Ondernemers anticiperen erop.

Schoonmaakbedrijf Jan Vlietstra uit Franeker heeft een robot ontwikkeld om het exterieur van een Vestas-turbine op honderd meter hoogte schoon te maken. Kooi Security uit Drachten bewaakt met camerarobots in opbouw zijnde turbines in de middle of nowhere. Daar levert Whisper Power, ook uit Drachten, de generatoren voor.

‘Hou Friesland Mooi’ en ‘Platform Duurzaam Friesland’ moeten nu samen met de Friese Miljeu Federatie een integraal plan ontwikkelen voor benutting van windenergie. Zo komen de grootste tegenstanders samen.

Een haalbaar compromis lijkt te zijn dat hier geen megawindparken worden gebouwd. De turbines die er komen, moeten oude, onrendabele Lagerweytjes vervangen. En dorpen of groepen particulieren moeten er zelf belang bij hebben, want dan heb je maatschappelijk draagvlak.

Ruziemaken over windenergie is hier een nationale sport. Toch komen er hogere, machtiger turbines. Nu bij Lemmer, in de Iselmar. Straks bij de Afsluitdijk. En dan wellicht bij Heerenveen en Drachten. Wie wind zaait, zal storm oogsten. Maar wie niks doet zakt door de gasgaten in de grond.

www.uitgeverijpenn.nl

17

UMEÅ

HET LEEUWARDEN VAN ZWEDEN Het seizoen van de terugkeer Umeå ligt ruim 600 km ten noorden van Stockholm en ca. 400 km ten zuiden van de poolcirkel. Tot en met december vinden er honderden evenementen, festivals, optredens, exposities en vooral heel veel concerten (Umeå is een muzikale stad) plaats in het kader van het Culturele Hoofdstadjaar. Steeds als een nieuw Sámi-seizoen aanbreekt, wordt dit feestelijk geopend. Eind april is het de beurt aan Gijrra, het seizoen van de terugkeer. Voor meer informatie over de culturele activiteiten in 2014 zie umea2014.se/en. Op www.visitumea. se/en. op tv zie, voel ik me Zweeds,’ zegt hij lachend.

Jórgen is naar de stad gekomen voor de feestelijkheden rond de opening van het Culturele Hoofdstadjaar. Want Umeå 2014 staat voor een

Sámi hebben niet vier,maar acht seizoenen.

Sinds vorig jaar september bekend werd dat Leeuwarden is verkozen tot Europese Culturele Hoofdstad 2018, ligt het woord mienskip menigeen op de lippen bestorven. Ook al kennen ze het woord niet, hetzelfde geldt voor het Zweedse Umeå, dat dit jaar al de Europese eretitel draagt. In gezamenlijkheid werd er in het hoge noorden vorm gegeven aan het culturele jaar. En Leeuwarden en Umeå hebben meer overeenkomsten, veel meer.

groot deel in het teken van zijn volk: de Sámi, de inheemse bewoners van het uiterste noorden van Scandinavië.

Umeå wordt wel Poort naar Sápmi, het land van de Sámi, genoemd.

Het overkoepelende thema van het feestjaar is opgehangen aan de acht seizoenen waarin de Sámi het jaar onderverdelen. Elk seizoen heeft zijn eigen kenmerken, gebaseerd op de omzwervingen van de rendieren terwijl ze op zoek zijn naar het beste voedsel.

Jórgen Stenberg is rendierhouder.

Met zijn uitgebreide familie en meer dan 6000 rendieren trekt hij het hele jaar over de vlaktes en door de bergen van Noord-Zweden, het eten voor de dieren achterna. Jórgen is een Sámi, het nomadische volk dat vroeger vooral werd aangeduid met de naam Lappen. En zo voelt hij zich ook. ‘Alleen als ik Zlatan Ibrahimovic

Er zijn veel overeenkomsten tussen Umeå in het hoge noorden van Zweden en Leeuwarden in het noorden van Nederland. De ligging ver van het economische centrum van het land, de omvang, het grote aantal studenten en de levendigheid die zij met zich meebrengen, het belang van de stad voor het omringende platteland en de tweetaligheid - al hebben de

18

Stad van de Berken

Sámi het nog steeds niet voor elkaar dat ook hun naam voor de stad, Ubmeje, op de plaatsnaamborden staat.

Verschillen zijn er ook. De meest in het oog springende is dat het centrum van de Poort naar Sápmi zich qua schoonheid niet kan meten met de historische binnenstad van Ljouwert. Als gevolg van een grote stadsbrand in 1888 is het centrum van Umeå vooral modern en rechtlijnig van opzet. Er staan nog slechts enkele historische gebouwen zoals het voormalige raadhuis aan de rivier en het station in roodbruin en groen.

Maar lelijk of saai is de stad zeker niet, ook dankzij het vele groen. Want een positief gevolg van de vuurzee die duizenden dakloos maakte, is dat de stad ‘s zomers opmerkelijk groen is. Bij de wederopbouw van het centrum werden als een soort vuurschermen tienduizenden zilverwitte berken aangeplant, een boom die niet makkelijk vlam vat. De stad dankt er zijn bijnaam Stad van de Berken aan. Groen is er ook in de vorm van parken. In de korte zomer met zijn lange dagen zitten de parken, bij het stadhuis, aan de rivier, achter het station, vol met

In het voetspoor van Stieg Leeuwarden heeft beroemde zonen en dochters als Slauerhoff, Escher, Mata Hari en misdaadromanschrijver Havank.

Umeå’s beroemdste zoon is Stieg Larsson, schrijver van de wereldberoemde Millennnium-trilogie, die in 2004 overleed. In 2012 werd hij uitgeroepen tot ereburger van de stad. Er is een wandeltocht uitgezet (met kaart of app) langs de plekken waar de jonge Stieg inspiratie opdeed voor zijn latere boeken. picknickende stelletjes, moeders met spelende kinderen en gitaarspelende studenten. Want als er één ding is dat de Zweden kunnen, is het genieten van het buitenleven.

Winters decor Zomer of winter: de Zweden omarmen de buitenlucht en alles wat de natuur in dat seizoen in petto heeft.

In de zomer is dat kajakken, vlotvaren, zwemmen, vissen, wildkamperen, paardrijden, wandelen of mountainbiken, in de herfst gaan ze bessen en paddenstoelen zoeken, in de winter gebruiken ze ijs en sneeuw voor sneeuwscooteren, skieën of hondensleeën. En de sneeuw is ideaal om honderden potjes met kaarsen stevig in neer te planten. In de donkerste dagen lopen lange linten van flikkerende lichtjes over de trottoirs van het centrum. En het bevroren water van de rivier Umeälven deed in februari goede dienst als het ideale winterse decor voor de openingsceremonie van het Culturele Hoofdstadjaar. Er waren rendieren, er waren jojks, de traditionele verhalende liederen in de taal van de Sámi, en er was brandende sneeuw als symbool voor de zon die ook deze zomer weer over de stad zal schijnen. Met knallend vuurwerk en drones die in vele kleuren door de lucht dansten, werd het jaar dat het hoogtepunt van Umeå moet worden, feestelijk geopend. Rendierhouder Jórgen Stenberg genoot van het spektakel en is blij met Umeå 2014. ‘Ik vind het pure winst. Dit jaar kunnen wij onze waardevolle cultuur aan de wereld laten zien.’

Naast Umeå is Riga (Letland) de 2e Europese Culturele Hoofdstad.

Annemarie Bergfeld

leeuwarden-ljouwert

De plannen van Lwd2018 Klaar voor de overwinning!

Leeuwarden mag zich presenteren als Europese Culturele Hoofdstad, één van de meest prestigieuze en grootschalige culturele evenementen van Europa. De steden Utrecht, Den Haag, Maastricht en Eindhoven werden verslagen in deze prachtige strijd.

Het winnen van deze race heeft een impact van ongekende proporties. Friesland presenteert zich van 2014 tot 2019, met als hoogtepunt het jaar 2018, op Europees niveau met veertig grote culturele evenementen.

Elf daarvan hebben de omvang van een Elfstedentocht. In heel Europa staat Friesland in de spotlights en dat

Iepen Mienskip The title of Lwd2018 is Iepen Mienskip. Iepen is the Frisian word for ‘open’, whereas Mienskip represents our sense of community.

Lwd2018 connects different kinds of communities with each other. This is why our slogan is Criss-Crossing Communities.

brengt meer teweeg dan alleen feest en reuring. Het geeft de stad de toekomst die ze verdient en nodig heeft.

Leeuwarden 2018 laat zien wat Friesland bijzonder maakt: onze prachtige binnensteden, het unieke Waddengebied, het licht, de lucht en de ruimte van het platteland en onze Friese eigenzinnigheid. Met een artistiek veelbelovend programma laten we zien wat we Europa, vanuit ons eigen perspectief, te bieden hebben. Waar onze concurrenten Eindhoven en Maastricht vasthouden aan overbekende thema’s, zet Leeuwarden in op ‘mienskip’, gemeenschapszin, precies waar Europa nu behoefte aan heeft.

Met ‘mienskip’ als kompas presenteren we evenementen en projecten van Europees niveau rondom drie thema’s die in onze ogen van groot belang zijn voor Europa. In ons programma leggen we nieuwe verbindingen tussen cultuur en natuur, brengen we het beste van stad en platteland samen en onderzoeken we hoe eigenheid en openheid zich verhouden tot culturele diversiteit.

Oeds Westerhof Directeur Leeuwarden 2018

www.uitgeverijpenn.nl

19

DUURZAAM VERVOER

VERVOER ONDER ZEIL VAN STREEKPRODUCTEN UIT FRIESLAND NAAR DE RANDSTAD. In de winkels en op de markten is het al geruime tijd merkbaar: de belangstelling voor duurzaam geproduceerd voedsel neemt toe en de consument wordt kritischer op wat er op zijn bord terechtkomt.

Boontjes uit Kenia en Hollandse garnalen die, voordat ze in de winkel verschijnen, gepeld worden in Marokko worden verruild voor groente, vlees en zuivel uit de streek. ‘In Groot -Brittannië wordt op bepaalde producten het aantal kilometers vermeldt welke het product heeft afgelegd, zo kan de consument snel te weten komen of het product wat hij aanschaft niet over de halve wereld is vervoerd’.

Volgens initiatiefnemer Cosmo Wassenaar uit Amsterdam is er in Nederland ook ruimte voor besparing op het aantal kilometers over de weg dat een product aflegt voordat het in de schappen verschijnt. ‘Vanaf volgend jaar gaan we een begin maken met het vervoer onder zeil van bepaalde streekproducten uit Friesland naar de Randstad. De producten zijn er, het schip is er en de wil is er’. Geboren Harlinger Cosmo heeft, naast zijn baan als docent en directielid aan de Enkhuizer Zeevaartschool, tijd gevonden om contacten te leggen met een aantal enthousiaste Friese boeren en afnemers uit de Randstad.

‘Het mooie is dat we naadloos op een aantal bestaande initiatieven kunnen aansluiten. In Friesland is men bezig met het ontwikkelen van elektrisch vervoer over het water, en in Amsterdam bevoorraadt een organisatie een aantal winkels vanuit de grachten met hun elektrisch aangedreven schip’.

Voor het vervoer vanuit Friesland zal onder andere gebruik worden gemaakt van de koftjalk Tromp, welke onder beheer staat van een stichting die van plan is om vracht te gaan varen met het monumentale schip.

Op dit moment wordt er in Groningen hard gewerkt aan de Tromp. Men verwacht de tjalk dit jaar nog in te kunnen zetten.

20

De koftjalk Tromp (bron: http://www.stichtingtromp.nl en www.scheepsindex.nl)

Of er een vaste transportlijn uit dit initiatief zal komen is nog onbekend.

De zoektocht naar producenten en afnemers gaat onverminderd door.

‘Met de prijzen zoals die worden gehanteerd door vervoersbedrijven die met vrachtwagens werken is het moeilijk concurreren, op den duur hopen we de mogelijkheid aan te

kunnen bieden om een paar passagiers mee te nemen of vanuit andere plekken in Nederland meer producten mee te kunnen nemen, het blijft toch speciaal als je zakje aardappelen vanaf het platteland naar je supermarkt met een zeilschip is vervoerd!’.

Koftjalk Tromp De koftjalk Tromp die tot de eind jaren zestig zijn thuishaven had in Groningen is aangekocht door liefhebbers André Hamstra van Alertec Uitzendburo en Jelle Talsma van Scheepswerf Talsma nadat deze glorieuze tweemaster in 2002 werd afgekeurd voor de beroepsvaart.

De Tromp is ondergebracht in de Stichting Tromp met als doel het schip geheel in originele staat te restaureren. Door het werkleerproject van Stichting Tromp vinden werkzoekenden een betere aansluiting op de arbeidsmarkt. De restauratie van de Tromp vindt plaats op Droogdok Groningen.

EXCLUSIEVE BOTEN KOOP JE BIJ...

Bij Prins van Oranje in Heeg vind je een unieke collectie klassieke motorjachten zowel nieuw als gebruikt.

WIJ ZIJN DEALER VAN:

• Rapsody Yachts • Zarro sloepen & loungeboten • Rhea Marine motorboten

www.prinsvanoranje.nl T 0515 444 550 It Bûtlân 10 - Heeg

VERKOOP JONG GEBRUIKTE WERFSCHEPEN | ONDERHOUD & WINTERSTALLING | OVERDEKTE SHOWROOM (3000 M2)

www.uitgeverijpenn.nl

21

ALDDJIP, EEN KONINKLIJKE BEEK DOOR SAKE P. ROODBERGEN

Door oostelijk Fryslân ten zuiden van Drachten stroomt traag een van de mooiste beken van de provincie: het Alddjip, voorheen Koningsdiep. Op de grond lijkt het een nietig, rustiek watertje.

Vanuit de lucht markeert het de provinciale grensstreek.

Misschien voer Bonifatius hier in 754 langs op weg naar zijn dood bij Dokkum. Dit wás een verkeersader, die noordelijk Fryslân verbond met zuidelijke treken.

Dennis Worst en Jeroen Zomer hebben in 2011 het beekdal uitgebreid onderzocht. Hun bevindingen zijn integraal op het internet te lezen (google koningsdiep dennis jeroen).

Dat in een heel grijs verleden hier al jagers rondtrokken, die vuurstenen werktuigen achterlieten, was al vrij lang bekend. Maar hoe in elke cultiveringsfase vanaf de elfde eeuw mensen hun sporen achterlieten, is

22

verrassend om te lezen.

Net zo verrassend is ook de natuur, die op sommige plaatsen nauwelijks is aangetast en op andere in alle glorie herleeft.

Het Koningsdiep Net ten zuiden van Beetsterzwaag meandert hij traag door de Friese lânsdouwen. Koninklijk beheerst. Van de hoge gronden van het Drents plateau naar de lage, natte wereld van de vroegere Middelzee achter Raerd, het Koningsdiep. Streekbewoners gebruiken liever de intiemere naam Alddjip. En halverwege, bij Akkrum, spreken we van Boorne en Kromme Knillis. Kijkend naar het westen liggen rechts de lage landen die eertijds ’s winters overstroomden en wat meegevoerde klei als mest vasthielden.

En links de hogere gronden met de bossen met eiken en beuken. Daar, aan die hoge en droge kant, was het dat de allereerste bewoners van deze

streken hun eenvoudige tijdelijke kampement opsloegen. En kijkend naar de kilometer-brede bedding van het Koningsdiep, keken ze uit over hun jachtgebied. Op tweehonderd meter hapt een sprong reeën wat in het malse gras; vroeger normale jachtbuit, nu gekoesterd als schaar-

se natuur. Lage ronde wilgenbosjes vormen kleine en grotere eilanden in de vlakke groene wereld. Een duidelijke glooiing in het terrein markeert de overgang naar de oeverwal, tot waar het water zijn loop kerfde in het dekzand. Daar is de begroeiing volslagen anders. Oude eiken op de wallen tonen het bodemverschil. Een boomleeuwerik in de allereerste zomereik laat zijn lied horen en vertoont zijn liefdes-act. In een lijn die de hoek van het achterlijk van een skûtsje nauwkeurig nabootst zeilt hij met zijn luide roep ieuw-ieuw-ieuw naar het gras, pikt wat op en drentelt half-verborgen in de vegetatie, en stijgt vervolgens weer op naar de hoogste kruin, zijn vaste zang-post, voor de herhaling van zijn kunst. Dieper het bos in klinken de zuivere tonen van de voorjaarszangers fitis en tjiftjaf dat onverhoeds wordt overstemd door het doordringende gehamer van de

grote bonte specht. Het markante klie- scheiden. Een halve meter boven het klie-klie verraadt zijn aanwezigheid als dode bruine eikenblad langs de boshij van zoek-boom wisselt. Elders klinkt paadjes vliegt het eerste geel-geringin de verte de melodieuze jodelzang de bonte zandoogje zijn vroege terrivan de wulp, de allergrootste van de toriumvlucht. Dit is de allermooiste tijd weidevogels. In het grote bodemnest van het jaar, met de mooiste klanken liggen nu de vier grote groene eieren. en de mooiste beelden. Fryslân in het Een scholekster landt op een hekpaal voorjaar, op een plek die historisch en scheldt naar een concurrent. De gezien bij uitstek als Fries kan worden lage landen links naar de beek hebgezien. De plek waar bos en beek ben een blauwgrijze weerschijn; het elkaar nog altijd raken, waar droogte zijn graslanden die beelden oproeen nattigheid elkaar aanvullen. Waar pen van de befaamde blauwgraslanalle menselijke bewoning van Fryslân den. De gele spikkels zijn de bloeiwijze begon. van de dotterbloem, icoon van het voorjaar, op afstand Kieviten en PLevieren nauwelijks te onderscheiden van de al even gele paardenLjiPPen en WiLsters bloemen. Over de velden ligt een lichte zweem, het is de zee Het boek Kieviten en Plevieren, Ljippen en Wilsters is het resultaat van pinksterbloemen die nu van een gezamenlijk project met overal in bloei staan, tot zelfs enkele tientallen medewerkers. langs de greppels van de oude Deze medewerkers zijn mensen van diverse pluimage: van ‘gewone’ greide. Ook in de luwte tusliefhebbers tot wetenschappers sen de houtwallen op de wat zoals Albert Beintema, Theunis hogere bosgronden bloeit deze Piersma en de Engelse bioloog en Steppekievit-kenner Robert Sheldon. voorjaarssoort. Op afstand is, Ze zwierven over de hele wereld vlak boven de voorjaarsbloemet als doel het in de natuurlijke men, het vrolijke gefladder van biotoop opsporen, observeren en - zo mogelijk - fotograferen van tientallen witachtige vlinders bepaalde soorten uit de vogelfamilie te zien. Dichterbij, staande van de plevierachtigen. Het resultaat Kieviten en Plevieren is een verzameling avontuurlijke, midden tussen de weelde van Ljippen en Wilsters persoonlijke, enthousiasmerende pinksterbloemenbloei, zijn soor(red. Sake P. Roodbergen) én informatieve verhalen, tot uit de 304 blz. geb. full-colour ten als de grotere citroenvlinder verste uithoeken van de wereld. Met ISBN 978 90 8185 217 3 prachtige foto’s, waaronder van de en het klein geaderd witje te bekende fotograaf Jan van de Kam. herkennen. En die nóg kleinePrijs € 25,00 re, met zijn opvallende oranje vleugeltip doet zijn naam eer • Bestel het boek in de www.wijdemeer.nl aan, het oranjetipje. Het vrouwwebshop van Wijdemeer of tje mist de vlammende oranje via bestel@wijdemeer.nl Wijdemeer vleugeltip en is alleen maar • Ook te koop in de (internet-) Westersingel 24 door de groenige onderzijde boekhandel 8913 CL Leeuwarden van het kleine witje te onder-

www.uitgeverijpenn.nl

23

NAAR EEN WADDENEILAND… … MET JE EIGEN SCHIP?

veel fijner als je een beetje weet wat je te wachten staat. Later hebben we een aantal cursussen gevolgd, bij ScheepsWijs. Heel praktijkgericht: het bood ons de basis om met meer vertrouwen en beter beslissingen te kunnen nemen.”

Meer informatie: www.scheepswijs.nl Tekst: Marianne van der Linden Copyright: ScheepsWijs

Naar een Waddeneiland varen is een droom van veel schippers met een eigen boot. De Waddenzee is een uitdagend vaargebied, met smalle kronkelende geulen en eb en vloed.

De Tall Ships hebben aan het begin van hun race direct een bijzonder stukje vaarwater voor de boeg! Maar doordat de Waddeneilanden beschutting geven van deining en golven van de Noordzee kun je hier ook met een kleiner schip mooie tochten varen.

Zeegaten Enige voorbereiding is wel van belang om te weten wat je te wachten staat. Vooral de zeegaten verdienen respect van de schipper. De stroming is daar sterker dan op zee en de diepe geul wordt begrensd door hoge harde zandbanken. Deining van zee komt hier de Waddenzee in en kan veranderen in brekende golven. De naam ‘Stortemelk’ (in het zeegat van Terschelling) zegt al iets over het ‘witte water’ waar je mee te maken kunt krijgen bij onstuimig weer.

Beschutte routes Met een schip met weinig diepgang komen de routes over wantijen en

24

droogvallende ondiepten binnen handbereik. Het Wad is hier beschut en de stroming is er minder sterk: ideaal voor kleinere schepen. Voor deze routes moet je wel eerst een berekening maken om erachter te komen in welke tijd je de ondiepten kunt passeren.

De eilanden Texel, Vlieland en Terschelling zijn bereikbaar over diep water. Ameland is alleen over zee bereikbaar voor schepen met veel diepgang en de geul naar de haven van Schiermonnikoog is ‘droogvallend’: alleen rond hoogwater is deze haven bereikbaar.

Handboek en cursussen Wilt u meer weten over het varen op de Waddenzee met uw eigen schip, dan is het zojuist uitgekomen ‘Handboek Varen op de Waddenzee’ van Waddenvaarschool ‘ScheepsWijs’ een aanrader. ScheepsWijs geeft ook theoriecursussen en u kunt met een instructeur op uw eigen schip naar een Waddeneiland varen.

Uit de praktijk “Wij zijn de eerste keer met ons zeiljacht zelf het Wad opgegaan.

We hebben veel geleerd en toch zouden we het niemand aanraden.

Het Wad is zo veranderlijk en het is

10 TIPS VOOR HET VAREN OP DE WADDENZEE 1. Vaar met een betrouwbaar schip.

2. Zorg dat je je schip goed kent en dat windkracht 6 geen probleem is (de wind op de Waddenzee is meestal sterker dan op de Friese Meren en het IJsselmeer).

3. Neem de tijd voor je eerste tocht op het Wad: kies een dag met weinig wind en goed zicht.

4. Bekijk de route van te voren. Hoe ver is het? Zijn er ondiepten?

5. Schat de stroming in. Probeer stroom mee te varen: a. Op de langste trajecten b. Als je moet opkruisen 6. Voorkom ‘wind-tegen-stroom’ vanaf windkracht 5. De golven worden dan steil en onrustig.

7. Zorg dat je altijd weet waar je bent.

Breng het beeld van de kaart en de omgeving met elkaar in verband: tonnen, vuurtorens, opvallende ondiepten, enz.

8. Kijk veel om je heen. Let op naderende veerboten, vissers en charterschepen. Ook weersveranderingen kondigen zich vaak al ver van te voren aan.

9. Kijk ook achter je om tijdig te herkennen of de stroming je dwars wegzet.

10.Respecteer de natuur.

LEMSTERAKEN IN ZUIDERBUREN OUDE GLORIE HERLEEFT Tussen de modernste huizen in de uitbreidingswijk pronken klassieke schepen. ‘Twee Provinciën’ heet de werf, omdat de vroegere eigenaar Max Demmer, Groninger van afkomst, met een Friezin getrouwd was. Nu zwaaien Sytze en Greta Kooi er de scepter.

Het ziet er keurig, bijna verstild uit aan de Zwemmer 1. Mooie jachten, vooral klassieke, en een hefinstallatie om ze uit het water te takelen. Er zijn royale loodsen om binnen aan boten te werken. Dít zoek je niet tussen de nieuwste huizen van Leeuwarden, ook al grenst de Zwemmer hier, achter de brug, aan de Nauwe Greuns.

De grond was er immers altijd veel te duur voor zulke bedrijvigheid. En leveren milieu en Hinderwet geen problemen op?

Gekoesterd plekje De 51-jarige Sytze Kooi kon hier samen met vrouw Greta en zonen Sipke en Folkert neerstrijken omdat hun Yachtcharter aan het Ges in Sneek goed was verkocht. Hun liefde ligt bij platbodems. De‘Sulis’ ‘Sulis’ is het pronkjuweeltje van de vloot die hier afgemeerd ligt. Er liggen ook schepen bij waar Friese ogen aan moeten wennen, maar ze hebben allemaal karakter.

‘Proberen of het hier lukt’ lukt’, is de inzet

van Kooi voor 2014, het jaar waarin het Leeuwarder skûtsje zijn honderdjarig bestaan viert. Het bedrijfsspectrum is er veelkleurig genoeg voor, met winterstalling, ligplaatsen, geriefelijke ruimte voor doe het zelf onderhoud én vooral verhuur. Een deel van de platbodemvloot onder handelsnaam Sailcharter Friesland vanuit deze locatie verhuurd.

‘De gemeente Leeuwarden wil hier ruimte voor watersport houden’, verklaart Sytze Kooi het feit dat een projectontwikkelaar niet met deze grond aan de haal is gegaan. En hinderproblemen zijn te voorkomen als je

lawaaiige bedrijvigheid mijdt en het milieu niet belast. Dan vinden omwonenden zo’n bedrijf geen probleem.

Integendeel, ze genieten ervan nu het uit desolate staat is herrezen.

Zo is dit een door de buren gekoesterd plekje, waar een fatsoenlijk ondernemer meer dan welkom is.

Meer promotion Een vraag is of de klanten daar ook zo over denken, de huurders vooral. Tot nog toe konden ze voor een Lemsteraak of een ander klassiek jacht van Kooi onder andere in Makkum terecht. Vandaar zit je zó op de Iselmar. Dat is mooi bij vaarbaar weer.

Maar als het hard waait en regent is een locatie tussen de stad en de Alde Feanen aantrekkelijker. En is het niet heel aardig om een reis naar de Duitse Wadden te beginnen met een rustig tripje van Leeuwarden naar Dokkumer Nieuwezijlen?

Er moet, is Koois overtuiging, meer aan promotion voor dit gebied worden gedaan. En de faciliteiten kunnen ook beter. Dan is het volle rendement te halen uit de Staandemast route, die bij wijze van spreken naast de deur ligt. Volgend jaar weten we of het is aangeslagen.

www.detweeprovincien.nl

www.uitgeverijpenn.nl

25

JOPIE HUISMAN SCHILDER VAN HET MEDEDOGEN Het Jopie Huisman Museum is gewijd aan het werk en de filosofie van de Friese autodidacte schilder Jopie Huisman.

Van jongsaf aan tekende en schilderde Jopie zijn eigen wereld; de mensen en de natuur rond Workum, het stadje waar hij geboren was en opgroeide. Vanaf 1974 wordt zijn werk gekenmerkt door de heel eigen, ongeëvenaard fijne penseelvoering, waar hij zo beroemd mee is geworden.

De handel in lompen en metalen vormde zijn belangrijkste bron van inspiratie. Hij was gefascineerd door de kooplui en de menselijke achtergrond van de weggegooide spullen die zij meebrachten. De combinatie van zijn techniek en het indringende verhaal achter zijn werk, spreekt een groot publiek zeer aan. In 1986 werd een aanzienlijk deel van zijn oeuvre ondergebracht in een eigen museum.

Jopie werd als Jotje Huisman geboren in 1922 in Workum, de plaats die hij als zijn thuishaven beschouwde en die voor hem, zeker in de periode voor de oorlog, het paradijs op aarde was, zoals hij het vaak omschreef. Met name de Holle Mar en de Workumerwaard waren zijn favoriete plekken.

Hij was veel in de natuur, waar hij zijn passie vissen volop kon uitoefenen.

Hij tekende reeds op jonge leeftijd en werd later plateelschilder in een aardewerkfabriek in Workum. Workum en de Workumers waren in de beginjaren zijn voornaamste onderwerpen.

De mensen die hij portretteerde waren niet de notabelen van de stad, maar ‘gewone’ mensen, zonder status en opsmuk.

Met een partner (Jan Welles) had Jopie korte tijd een aardewerkatelier, maar dat werd geen succes. Jopie wierp zich, eerst samen met zijn broer en later alleen, op de handel in lompen en oudijzer. In de tussentijd tekende en schilderde hij. Hij kreeg hierin geen les, maar leerde het zichzelf.

Daarmee is hij een echt voorbeeld van een autodidact.

26

Hij verhuisde in 1959 naar Franeker en later naar Herbayum. Hier schilderde hij zijn meest bekende werk, zoals het Roodbaaien hemd, De schatten van oude Jouke, Weggeworpen lappenpop en de Jas van Jelmer.

In 1973 scheidde hij van zijn vrouw.

In zijn verdriet stortte hij zich met heel zijn wezen op het schilderen. Jopie wilde zijn onderwerp precies zo schilderen zoals het daar lag, al kostte het hem maanden tijd. Hij bereikte een steeds hogere graad van perfectie, maar wat vooral aansprak was zijn filosofie, waarin hij het verworpene, het weggegooide in zijn kunstwerken een nieuwe waarde gaf en waarin veel mensen zich herkenden. Zijn authentieke kijk op het leven bleef ook bij de media niet onopgemerkt. Er zijn in de loop der jaren talloze televisieportretten over hem gemaakt en hij was een graag geziene gast in menig talkshow. Ook voor de bezoekersaantallen van het museum had dit grote gevolgen. In de beginjaren kwam het regelmatig voor dat in een jaar tijd meer dan 100.000 mensen het museum kwamen bezoeken. Tegenwoordig schommelt dat aantal rond de 45.000, nog steeds een respectabel aantal voor een museum dat aan 1 kunstenaar gewijd is. Jopie Huisman overleed in 2000.

MooiZooi!

Jopie Huisman inspireert kunstenaars met een beperking 22.02.2014 – 04.01.2015

Het Jopie Huisman Museum in Workum is gewijd aan het werk en het leven van de Friese autodidacte schilder Jopie Huisman (1922-2000).

De Stichting Jopie Huisman Museum werd in 1986 opgericht met als doel het exposeren van het werk en het uitdragen van de filosofie van deze bijzondere kunstenaar.

Amerpoort ondersteunt 2200 mensen met een verstandelijke beperking in de provincies Utrecht, Flevoland en in ’t Gooi. Amerpoort heeft ruim 2400 medewerkers en meer dan 650 vrijwilligers.

De broek van meuke Albertje, 1974 – pentekening en waterverf Noard 6, Workum | www.jopiehuismanmuseum.nl

‘DE BROEK VAN MEUKE ALBERTJE’

Een berg versleten hoeden, een weggegooide pop, afgetrapte voetbalschoenen. De Friese kunstenaar Jopie Huisman schilderde met grote passie het alledaagse en verworpene. Op deze wijze creëerde hij krachtige kunstwerken die het waardeloze opnieuw waarde gaven.

Kunstenaars van atelier Jans Pakhuys (onderdeel van zorgorganisatie Amerpoort) lieten zich door deze werkwijze inspireren en gingen even in de schoenen van Jopie Huisman staan. Het resultaat is de tentoonstelling MooiZooi!, een collectie van ruim 65 kleurrijke, humoristische en ontroerende kunstwerken waarin het alledaagse centraal staat.

MooiZooi! is vanaf 22 februari een jaar lang te zien in het Jopie Huisman Museum in Workum.

De kunstenaars van Amerpoort gebruikten doek, karton, maar ook gebruiksvoorwerpen als een stoel, een koffer en servies als ondergrond voor of als onderdeel van hun werken.

Naast de kunstwerken is bij de tentoonstelling een korte documentaire over de kunstenaars te zien. In het ‘verhalenkabinet’ van het museum kunt u luisteren naar het verhaal van drie kunstenaars en een verhaal van Jopie Huisman zelf, ingesproken door zijn zoon Pepy Huisman.

HET MOOISTE WERK VAN JOPIE HUISMAN Ze lapte haar onderbroek eindeloos op, want voor weggooien was ze te zuinig. De laatste lapjes waren van een afwijkende kleur. Toen leefde haar man niet meer. Niemand zag haar toen immers meer in haar onderbroek.

Een vod was het, zoals Jopie Huismans vader er duizenden van door zijn handen heeft gehad. Jopie bewaarde het groffe breiwerk van recht en averecht voor de eeuwigheid door het minutieus te schilderen. Want er is een ontroerend menselijk verhaal aan de ‘broek van Meuke Albertje’ verbonden. En het kledingstuk bewijst in zijn schamelheid dat het aller-waardelooste door de hand van de meester tot heerlijkheid kan worden verheven.

Zoals wij mogen verwachten van onze Schepper, in de woorden van Jopie.

www.uitgeverijpenn.nl

27

VOOR SLOEPEN, RUN MUSEUMPLEIN FRYSLÂN, MET VIJFTIG DINGEN

Aald Hylpen in originele Hylper klederdracht, te bewonderen in Museum Hindeloopen.

Een belslide uit Allingawier, fuiken uit Warten, een skûtsjeroer uit Sneek. In het Aquaverium staat een supergrote zaal vol antieke dingen. Ze maken deel uit van Museumplein Fryslân. Dat staat in het Aquaverium in Grou.

Het wordt een overzichtelijke presentatie van wat er museaal in Fryslân te beleven is. Daarmee is het als ‘elk-

weervoorziening’ een aanwinst voor het Friese toerisme, én heel interessant voor de eigen bevolking. Want je kunt hier buiten en binnen volop de cultuurhistorie beleven. Zo liggen er wrakken voor de deur en komt er een museumschip in de haven. Binnen krijg je via een internetverbinding toegang tot Tresoar, en je ziet wat het Skûtsjemuseum te bieden heeft. Ook die instellingen doen namelijk mee.

Het idee is gelanceerd en uitgewerkt door Klaas Jansma van PENN Communicatie. Hij had van het Aquaverium opdracht gekregen om de bezoekersstroom op te peppen én de functie van dit mooie complex in Grou te verbreden. Elke donderdag van de maand is er nu een PENN-petear met spannende gasten. En het MuseaMuseum is de klap op de vuurpijl, dat tot en met het jaar van de Culturele Hoofdstad 2018 kan worden uitgebouwd.

Gedeputeerde Jannewietske de Vries zal het Museumplein Fryslân op 15 mei a.s. openen. Van bakker Lenos

uit Heerenveen komt de oranjekoek, ooit uitgeroepen tot de lekkerste van Fryslân. ‘s Middags komen vanaf 15 uur specialisten ‘van Egypte tot Petersburg’ hun lekkernijen voor een proeverij aanbieden. In dit geval wordt Egypte bij Buitenpost bedoeld en Petersburg tussen Donkerbroek en Klein Groningen, vlak bij Moskou. In Egypte wordt zeer exclusieve Friese wijn geteeld onder de merknaam Frysling, vandaar.

Met de scootmobiel Friese musea staan vrijwel allemaal aan of vlak bij een vaarweg. Op het Vlechtmuseum in Noordwolde na vaar je er met sloep of boot en soms met de kruiser zo naar toe. Daarom past het Museumplein Fryslân in het Aquaverium. Je kunt allerlei vaarroutes van Grou tot Harlingen ontwerpen.

Maar iemand bedacht ook een scootmobielroute langs musea. Die is er in Fryslân, en waarschijnlijk in de hele wereld, nog niet. De route zal, gezien het dagelijks toenemend aantal scootmobiels, in een behoefte voorzien. Dat geldt ook voor de elektrische fiets-route, die wat langer is dan de gewone fietsroute, belooft zeer interessant te worden.

De initiatiefnemers zijn verrast door het grote enthousiasme onder de potentiële deelnemers. ‘Wy hoegden

28

NERS, SCOOTMOBIELS mar in pear oer de streek te lûken’ lûken’, zegt Aafke Haagsma van PENN Communicatie. ‘De measten diene daliks spontaan mei.’ Zeer te spreken zijn alle partijen over de vlotte medewerking van Meindert Seffinga van het Fries Scheepvaartmuseum, Geart de Vries van Historisch Centrum Leeuwarden en de combinatie Volkssterrenwacht en Streekmuseum uit Burgum. De laatste komt met een bijzondere telescoop, de andere twee dachten direct al actief mee.

Maar uiterst plezierig was ook het contact met de meeste andere musea. ‘Wy hawwe op ’t lêst sels sizze moatten: stop foarlopich. Oars koene wy it even net oan’.

Digitale pleinen Museumplein Fryslân wil zich aansluiten bij Friesland Wonderland Wonderland, dat het afgelopen jaar sterk is verbreed en uitgebreid. Bauke Folkertsma van deze webeditie vol informatie over dorpen en musea is al even enthousiast. ‘Mei ús programma kinne wy maklik rûtes meitsje foar mei de boat en op ‘e wei.’ Het is de bedoeling dat het plaatselijk (horeca)bedrijfsleven hier op in speelt.

Beheerder Jouke Brander van het Aquaverium ziet nog veel meer mogelijkheden. ‘As wy de loop der goed yn krije, wol ik hjir alle tongersdeis moai wat drokte yn it Aquaverium sjen te krijen’ krijen’, zegt hij. Wat dat betreft heeft de geplaagde Grouster

accommodatie eindelijk het tij mee.

Want Grou ligt nu aan de zuidgrens van de gemeente Leeuwarden, dat zich voorbereidt op de status van Culturele Hoofdstad in 2018.

Je hoeft niet te vragen of daar in het Museumplein Fryslân rekening mee wordt gehouden. ‘Dit binne fansels allegear spearpunten’, zegt Klaas Jansma. ‘Wetter, kultuerhistoarje, mienskip en fernijing, en dat allegear yn de gemeente Ljouwert.’

Dat kan inderdaad niet mooier.

www.uitgeverijpenn.nl

29

MARITIEME ACADEMIE HO De Maritieme Academie Holland is hĂŠt samenwerkingsverband van maritieme opleidingen in IJmuiden, Amsterdam, Sneek, Harlingen, Leeuwarden, Terschelling en Delfzijl.

Doe je een beroepsopleiding, dan kun je binnen de academie naadloos doorstromen naar de verschillende niveaus in voorbereidend, middelbaar en hoger onderwijs. Voor professionals en bedrijven hebben we een ruim aanbod van cursussen en trainingen op maat.

Opleidingen, cursussen, trainingen en onderzoek De Maritieme Academie Holland is thuis in de vakgebieden binnenvaart, havenlogistiek, zeevaart, maritieme techniek (jacht- en scheepsbouw) en ocean technology. We beschikken over hoogwaardige voorzieningen zoals simulatoren en opleidingsschepen.

Van scholier tot professional, van matroos tot onderzoeker, van 12 tot 70 jaar: de Maritieme Academie Holland vergroot je wereld.

Binnenvaart Havenlogistiek Maritieme Techniek

Ocean Technology Scheeps- jachtbouw Zeevaart

maritiemeacademieholland.nl/aanmelden vmbo | IJmuiden - Harlingen Binnenvaart Havenlogistiek

mbo | IJmuiden - Harlingen - Sneek - Delfzijl Binnenvaart Havenlogistiek Maritieme Techniek (Scheeps- jachtbouw) Zeevaart

hbo

| Amsterdam - Leeuwarden - Terschelling

Maritieme Techniek (Scheepsbouw) Ocean Technology Zeevaart

MEER WETEN OVER CURSUSSEN, TRAININGEN, CONSULTANCY OF ONDERZOEK? Kijk op maritiemeacademieholland.nl

water vergroot je wereld 30

maritiemeacademieholland.nl

AANMELDEN Reserveer tijdig je opleidingsplek via

LLAND vergroot je wereld

STUURMAN MASSET GAAT ZEILEN ‘JE MOET JE MANNETJE STAAN’

Week op week af stuurt de 23-jarige Angelique Masset samen met vriend Andrei Uta de tanker ‘Hartelstroom’. Maar bij Harlingen zeilt ze in juli tien dagen tijdens The Tall Ship Races op de Tecla.

Eindelijk op zee.

Angelique heeft de kapiteinspapieren na de opleiding Binnenvaart in IJmuiden en specialisatie in Harlingen.

Nu aan boord is ze stuurman op een schip van 90 meter lengte. De ‘Hartelstroom’ vaart in het grensgebied van Nederland en België en natuurlijk Rotterdam en Amsterdam met benzine voor Argos. De maximale belading is 2170 ton.

Een vrouw in de mannenwereld? ‘Dat is het altijd nog wel een beetje, ja. Soms kijken ze toch wat vreemd naar je, vooral in het begin. En wij hebben geregeld Roemeense matrozen, omdat mijn schoonmoeder ook Roemeense is.

Die moeten er helemaal aan wennen. Je moet als vrouw aan boord je mannetje staan. En duidelijk laten merken: ík ben de baas.’

Maar is het niet zwaar? ‘Die trossen… Dat was in het begin wennen. Maar het is toch vooral een handigheidje, goed met het spul omgaan. Dan komt het minder op kracht aan. En oefenen hè, daar word je sterker van in je armen.’

Liefde voor het vak Angelique komt uit Geertruidenberg. Anders dan veel collega’s is ze niet opgegroeid als schippersdochter, maar

komt ze van de wal. ‘Ik zat veel in de waterscouting. Dat had mijn liefde, alles wat met water te maken heeft. Dus toen ik op de vmbo moest kiezen, werd het de Maritieme Academie Holland.’

Angelique had vmbo-tl (mavo) richting Economie dus was het voor haar wel te doen. Eerst de opleiding met de vaarjaren voor stuurman. En dan tenslotte de afronding met een opleiding ondernemerschap voor de kapiteinspapieren in Harlingen. Het afronden van de vaarjaren duurt uiteraard langer als je in een rooster week op-week af mee draait.

Zij vond het allemaal erg interessant. Veel stof is ook aantoonbaar nuttig om te leren. Dat begint al met de meest basale dingen als dat rood aan boord bakboord is en groen stuurboord. Angelique vond het dus best te doen. Dat gold, merkte ze, niet voor iedereen op haar opleiding. ‘Zestien jaar is best wel vroeg om een beroep te kiezen. En feitelijk doe je dat bij een beroepsopleiding.

Als het ook vakinhoudelijk pittig wordt haakte er soms wel eens iemand af op die leeftijd.’ Maar Angelique vond het bere-interessant, ook door de bbl-structuur: werkend leren.

Drie weken varen, één week geconcentreerd naar school, en dan de toets.

‘In IJmuiden woonde ik in een gastgezin. Dat vonden mijn ouders een geruststellende gedachte, en ik vind het eigenlijk ook wel verstandig voor een jonge meid van zestien. Geertruidenberg is toch nog altijd een dorp. Maar die mensen lieten me vrij. En in Harlingen, waar ik het laatste jaar studeerde, woonde ik in een hotel.

www.uitgeverijpenn.nl

31

Het Stadslogement Harlingen Wijnaldum, heel aardige mensen. Ik had mijn waterkoker en een televisie op mijn kamer, meer had ik eigenlijk niet nodig.’

Wat wennen moest Het leven aan boord wijkt op een aantal punten af van het leven aan de wal. Vooral Angelique, die dus niet in een schippersgezin is opgegroeid, merkte dat van het begin. ‘Je bent een volle week onderweg, dus je mist nogal eens een feestje bij een verjaardag. En als iemand ziek wordt, kun je niet zomaar even op bezoek gaan. Je leeft dan toch een beetje op een eiland, een eigen wereld. Dat was wel wennen ja.’

Daar staat tegenover dat schippers onder elkaar een grote familie vormen. Er wordt heel wat afgeouwehoerd (‘in positieve zin’) op kanaal 77: leuke gesprekjes tussen mensen die in menig opzicht elkaars lotgenoten zijn.

Met het vak zelf had Angelique niet zo veel moeite. Eerst is het een hele uitdaging natuurlijk, zo’n machtig schip te beheersen.

Na verloop van tijd wordt heel veel van de dagelijkse bezigheden een deel van de routine. Al moet je altijd alert blijven. ‘We hebben een automatische piloot, zeker. Maar je moet er zelf wel voortdurend bij zijn, want af en toe gebeuren er toch onverwachte dingen. En bij bochten, nee, je kunt niet even wat anders gaan doen.’

Dat houdt het levendig. En het mooie is, na die week dag op dag af is er de vrije week, waarin Angelique en Andrei alle tijd voor zichzelf en voor elkaar hebben.

MaritiemeTechniek Scheepsbouw

Discipline De Maritieme Academie Holland biedt prachtige opleidingen, is de ervaring van Angelique. Het is ook best te doen, maar het vraagt wel een bepaalde instelling van de student. ‘Omdat je veel onder het werk leert, moet je in de gaten houden dat je het hele programma afwerkt.

Gemotiveerd blijven, niet verslappen.’

Het is een vorm van competentiegericht leren, dat inmiddels op alle mbo en hbo opleidingen landelijk ingevoerd is. ‘Je leert eerst de theorie en dan moet je het in praktijk brengen. Daarna moet de schipper je katern aftekenen als je het voldoende beheerst.’ Zelf je katernen bijhouden dus, per keer één taak bewust uitvoeren, en dan naar de volgende. ‘Dat vraagt toch een bepaalde discipline. Want je mag van de schipper niet verwachten dat hij dat voor een studerend medewerker in de gaten houdt.’

Als je het zo doet, is de opleiding rijk aan allerlei theoretische en praktische aspecten, zegt Angelique. En ondertussen leer je van alles wat, dat zowel in de binnenvaart als aan de wal nuttig is.

Bij The Tall Ship Races Harlingen duikt Angelique deze zomer terug in haar oude liefde, de zeilvaart. Het was haar droom om op een groot schip een zeereis te maken. De vorige keer zat het er niet in, omdat ze dan eerst nog een dure cursus zou moeten volgen. Nu ze alle papieren van de Maritieme Academie heeft, waaronder Basic Safety, kan ze zonder moeite als bemanningslid mee aan boord van de Tecla. ‘Ik wil dit een keer meemaken. Het is nu mijn kans. En ik grijp ‘m.’

Binnen de Maritieme Academie Holland word je opgeleid voor een sector met goede carrièremogelijkheden. De academie beschikt over unieke opleidingsfaciliteiten zoals hypermoderne opleidingsschepen voor de zeevaart met oefentochten op de Rijn, Maas, Waddenzee of het IJsselmeer.

Aan wal zijn diverse opleidingslocaties voorzien van brug- en machinekamersimulatoren. In IJmuiden en Harlingen zijn binnenvaartsimulatoren om te oefenen met situaties die je op het water tegenkomt. Daarnaast hebben we in Sneek een scheepswerf voor de jachtbouw. De Maritieme Academie Holland beschikt over een ruim netwerk van stageplaatsen waar je maritiemnautische vaardigheden van de scheepvaart ontwikkelt, of de maritiemtechnische kennis van de scheepsbouw in de praktijk leert toepassen. Op meerdere schoollocaties ga je in hightech practicalabs aan de slag zodat je tijdens je studie thuis raakt in de nieuwste maritieme technieken.

Meer weten? Kijk voor open dagen op:

maritiemeacademieholland.nl/opendag 32

‘ALS JE VAN AVONTUUR HOUDT…’ DE DROOM VAN KAYLEE PLUMSTEAD

Pittige studie, leuke praktijk

Eén reisje op het IJsselmeer was genoeg. Kaylee Plumstead wist wat ze wilde in het leven. Met een groot bakbeest de wereldzeeën over.

Kaylee vindt zichzelf vooral een vrouw van de praktijk. De theorie vindt ze pittig. ‘Een boel theorie’ heeft ze momenteel. Eerst alle kennis van motoren dóórworstelen. Ze moet de geheimen doorgronden van stabiliteit. Recente ongevallen, bijvoorbeeld met een Zuidkoreaanse veerboot, hebben duidelijk gemaakt hoe belangrijk dit aspect is. Maar om het te leren moet je vlot kunnen omgaan met dynamische wiskunde.

‘Als er iemand in de opleiding wil switchen naar een andere mbo-opleiding is dat in de eerste periode’, zegt Kaylee. ‘Daarna is het een enkeling want dan heb je al zoveel geïnvesteerd, dan ga je wel door.’ De beloning komt steeds dichterbij, en wordt ook aantrekkelijker. Zo beleeft Kaylee geweldige momenten in de simulator, waarbij de praktijk wel heel dichtbij komt. Al gaat er niets boven de realiteit zelf.

‘Het is fantastisch om met een multihul van 155 meter lang en 28 meter breed een lange reis over de oceanen te maken. Er zijn geen twee dagen gelijk. Als je ertegen kunt om af en toe op jezelf te staan, bestaat er niks mooiers.’

Twintig jaar is ze inmiddels. Met drie jaren pittige opleiding achter de rug én vijf maanden stage op de Diamant weet ze of haar droom puur romantisch of reëel was. Het is ’t laatste. Zonder aarzelen gooit ze de promotionele slagzin eruit: ‘Als je van avontuur houdt en voor jezelf kunt opkomen, is dit het mooiste beroep.’ Dat is: stuurman alle schepen en de opleiding is mbo niveau 4.

Vooral het manoeuvreren in havens vindt ze geweldig, omdat daarbij allerlei variabelen van te voren berekend moeten worden. Dat komt heel precies. ‘Je hebt wel een loods aan boord, maar de kapitein is de baas en die blijft verantwoordelijk. En daarmee ook de stuurlieden.’

Op de ‘Diamant’ heeft Kaylee het meegemaakt, op een reis van vijf maanden met Russische officieren, een Estlandse en Filipijnse matrozen. ‘Dan moet je wel eens sterk in je schoenen staan. En van je af bijten. Je kunt heel eenzaam zijn als vrouw tussen zoveel mannen. Maar als je daar tegen kunt, is het een machtige ervaring.’

Maritieme Academie Holland De Ruijterkade 7 | 13e etage 1013 AA Amsterdam telefoon +31 (0)20 626 93 25 www.maritiemeacademieholland.nl info@maritiemeacademieholland.nl www.uitgeverijpenn.nl

33

Zeilmakerij Rolf de Jong Singel 16 9001 XP Grou Tel. 06 – 81133883

w w w. r o l f z e i l m a k e r i j . n l

Houtbouw en Houthandel Talen

Wetterkant 19 8401 GC Gorredijk

info@houtbouw-talen.nl 0513-688861

34

Optwizel 99 9286 EC TWIJZEL 06 - 558 38 502

www.jdv-catering.nl

- Bruiloften - Recepties - Paardensportevenementen - Motorsport evenementen - Autosport evenementen - Warme- en koude buffetten

DE MOOISTE TUIN VAN ROTTERDAM ZEILEN OP DE KRALINGSE PLAS

Café-restaurant De Tuin is vanwege haar waanzinnige ligging een van de mooiste plekken van Rotterdam. Gelegen direct aan de Kralingse Plas en aan de rand van het Kralingse bos.

Het etablissement huist in een klassieke villa uit 1867 met daaraan vast een later bijgebouwde glazen serre met een geweldig uitzicht over de Kralingse Plas. Bij De Tuin kan men terecht voor brunch, lunch, high tea, borrel, diner of zomaar een drankje. Bovendien zijn er wekelijks optredens van bands of dj’s. Zodra het weer het toelaat, stroomt het populaire terras vol, zowel de tafeltjes als de uitnodigende loungebanken aan de waterkant. De Tuin heeft een eigen aanlegsteiger en is dus ook per boot goed bereikbaar.

Tijdens Skûtsjesilen Holland van 22 t/m 24 mei 2014 bezetten de bezoekers hier een ‘gouden plakje’.

DJ’s zetten iedere zondagavond hun beste beentje voor en laten de fundamenten van De Tuin trillen. De entree voor deze avond is gratis.

De keuken is elke dag geopend van 10:00 uur tot 22:00 uur, van prikkelende borrelhappen tot aan de uitgebreide en gevarieerde dinerkaart.

Van buffetten tot aan een barbecue menu.

De Tuin is uitermate geschikt voor bedrijfs feesten, huwelijken etc. http://www.restaurantdetuin.nl

Live @ De Tuin Sinds de invoering in het najaar van 1998 is het een traditie. Spetterende

www.uitgeverijpenn.nl

35

SKÛTSJES OP DE KRA Nauw water, droog, windflappen tussen hoogbouw door.

Het wordt een bijzondere skûtsjesilerij op de Kralingse Plas.

Maar Rosalie Brundel en haar schippers hebben er zin in.

10 meter 50 meter

Poadium 9 x 4 meter Poadium boat 9 x 4 meter

Horeca

Tekening: Heine Deelstra (Gaastmeer Yacht Design)

Horeca

Ponton 42 x 42 meter

Diepte 1,5 meter

Pagodetinte 5 x 5 meter 25 meter

Diepte 1 meter

Yngong Paddock/VIP

Produksje Rescueponton

25 meter

Organisaasje

Diepte 0 meter

Seil eksposysje

Yntree 2

Horeca

Hearlik iten

Horeca Plaszoom

Horeca

Yntree 1

Calamiteitenroute

Rosalie Brundel.

Stichting “De Wind in de zeilen” - Plaszoom 354 - 3062 CL Rotterdam - info@dewindindezeilen.nl

Tien IFKS-schippers zullen meedoen aan een Rotterdams zeilspektakel op 22 tm. 24 mei. Daar zijn vijf kampioenen bij van de laatste jaren. Sikke Heerschop, Ton Brundel, Sieb Meijer (en Froukje niet), Jelle Talsma en Jeroen de Vos gaan voor de prijs. De anderen zijn oud-schipper Peter de Koe, Martijn Fakkeldij met de Dicky van der Werf, Wytse Heerschop met de Woeste Anne, Dirk Hengst met de Yde en Floriaan Zwart met de Ut en Thús.

Bedrijven sponsoren de Regatta, die is opgezet door de Rotterdamse Stichting Wind in de Zeilen. De Klassieke Zeilvaart, het bedrijf van Rosalie Brundel uit Gaastmeer, heeft de praktische organisatie van de zeilerij.

Maar zeker zo ingewikkeld als het hardzeilen van tien skûtsjes is accommodatie voor het publiek.

Ponton voor publiek De Kralingse Plas is een klein watertje, dat aan de ene kant wordt omsloten door horecabedrijven en een mooi park en aan de stadse kant door hoge bebouwing. Het lijkt ruim genoeg voor een mooie wedstrijd, maar een deel ervan is te droog om er

36

De ‘Wylde Wytse’ en ‘It Doarp Eastermar’ tijdens de opening van het watersportseizoen op 13 april j.l.

Tekening: Hans van Weel - MeXaM Events

LINGSE PLAS

Foto: Rosaline Rotterdam.

De ‘Lytse Lies’ van Tony Brundel op de Langwarder Wielen afgelopen zondag 13 april tijdens de opening van het seizoen 2014. Foto’s Kees Klip. met skûtsjes op te varen. Een praam zou er nog in de problemen kunnen komen.

Het vaarbare deel is nauwelijks één kilometer bij een kilometer. Bij een wilde start in de wind ben je na twee, drie slagen al bij de bovenste boei.

Dat zal dus een heel gedrang worden, zeker omdat de vijf kampioenen absoluut voor de prijs gaan en ook nog rekening moeten houden met mindere goden.

Het compacte karakter wordt nog versterkt door de bouw van een ponton voor het publiek. Dat is 2000 vierkante meter groot; het lijkt heel wat, maar snelle rekenaars zien dat het niet meer is dan 40 bij 50 meter. Dat is weinig meer dan een boerenerfje.

Het ponton zal worden afgemeerd tussen de restaurants ‘De Tuin van de Vier Windstreken’ en ‘Minang Kabau’.

Daar is overdekt plaats voor VIPS, die samen met betaalde (of betalende) gasten aan boord een flink bedrag waard moeten zijn.

Culturele Hoofdstad Zeilliefhebber Jan van Seumeren liep al lang met het idee van een Rotterdams-Fries zeilfeest rond. Hij heeft de schaapjes op het droge na het

verkopen van zijn bedrijf Mammoet en bedenkt daarom leuke en spannende dingen. Zo werkt hij nu aan plannen om offshore olieplatforms die straks afgeschreven zijn, op betaalbare wijze van zee te verwijderen. De Brent Spar heeft indertijd aan de olieindustrie geleerd hoe het niet moet.

Van Seumeren weet van de berging van de Koersk dat een onmogelijke operatie mogelijk kan worden. Dat pakt hij nu groots aan.

In minder spectaculaire vorm geldt dit voor het zeilen met skûtsjes op zo’n kleine plas. Als dit lukt, komen straks veel meer locaties voor zo’n festijn in aanmerking. De skûtsjeschippers willen wel, want behalve een leuk avontuur kan het dankzij de gasten ook nog een paar centen opleveren.

In dit geval krijgt het evenement een officieel tintje, doordat het wordt gekoppeld aan de aanwijzing tot Culturele Hoofdstad 2018 van Leeuwarden. Volgens de nieuwste agendavoorstellen van de Europese Unie zal dit op 21 mei moeten gebeuren.

Daarom neemt de Leeuwarder burgemeester Ferd Crone de CH-vlag in ontvangst van zijn Rotterdamse collega Ahmed Aboutaleb. De Maasstad was in 2001 de Europese Culturele

Hoofdstad, de laatste Nederlandse stad die deze titel mocht voeren.

Veel gedoe Rosalie Brundel heeft er nooit twijfel over laten bestaan dat de organisatie de nodige hoofdbrekens kost.

Het verkrijgen van alle vergunningen was al een toer. En dan moest er ook nog eens voor tienduizenden euro’s scheepsruimte ‘verkocht’ worden. Dat is wel eens makkelijker geweest. En in Rotterdam leek men over sommige essentiële zaken wat lichter te denken dan men hier gewend is. Wat ook zijn voordelen kan hebben, natuurlijk.

Maar op 10 april, anderhalve maand voor de dead line, berichtte Rosalie dat de organisatie en de verkoop ‘eindelijk erg goed’ gingen.

Die dag mailde ze een AD rond met een royaal artikel over het festijn. Dat is mooi, want verder hebben zij en Martijn Fakkeldij drukte genoeg met hun eigen bedrijf in Gaastmeer, dat ze net van Ton en Hetty hebben overgenomen.

‘De Friezen komen’ is in Rotterdam al weer een gevleugelde uitdrukking.

Hopelijk krijgt het in week 21 een positieve betekenis.

www.uitgeverijpenn.nl

37

MANNEN VAN STAAL De Mannen van Staal stralen uit wat ze zijn, een kleurrijk consortium van 25 artistieke vakmensen in metaalbewerking. Mannen en vrouwen met specialisaties in kunstvormen, bending, constructie en ontwerp.

Grondleggers zijn de techneut Theunis en zijn vrouw Lize Bakker. Ze begonnen in 1985 in de eerdere smederij van Bakker senior in Winsum met Bakker Metaalbewerking.

Met dank aan de economische dip in 2005 besloten ze het inmiddels te Leeuwarden gevestigde constructiebedrijf op te schalen naar vier richtingen: Art, Bending, Construction en Design (ABCD). Zo formeerden de metaalbewerkers een artistieke koppeling van ambachtelijk constructieen restauratiewerk aan kunst en design voor breed publiek. De Mannen van Staal hebben de afgelopen jaren een spoor van design achtergelaten

in kunstwerken, maar ook in tuinhekjes en trappen, passend gemaakte ontwerpen voor de omgeving, in de stijl van de klant. Er wordt samengewerkt met artiesten, kunstenaars en ook worden eigen design in de markt gezet, zoals de tuinmeubellijn Life is Great van ontwerper Louise Cohen, met meervoudige toepassingen van zonnestroom tot haardvuur.

De Mannen van Staal maken het liefst iets dat afwijkt of zelfs onmogelijk lijkt. Zoals kunstenaars ook altijd bezig blijven met nieuwe vormen en ontwerpen.

Meer inspiratie en webshop is te zien op de artistieke website www.mannenvanstaal.nl zie ook pagina 44-47

Art: Elastisch Perspectief te Barendrecht Buigwerk: Afscheidingen voor stalinrichting Constructie: Restauratie Amerikaanse windmolen Design: Wandbeplating met trappen

WARTEN BIEDT MEER JACHTHAVEN IN HET OFFENSIEF Vijftig vrije plaatsen zijn er deze winter. Dat is nog geen tien procent van de 630 ligplaatsen in de jachthaven van Warten. Toch verontrust het havenmeester Gerard Schermer een beetje.

‘Wy moatte mear oan ‘e wei timmerje’, is Schermers vaste overtuiging. De oude watersporter met een ligplaats voor het leven is een uitstervend ras.

Zeer gewaardeerd, dat wel. En de vier medewerkers van Jachthaven Warten willen er ook alles aan doen om de groep senioren te faciliteren. Maar uiteindelijk moet het van de doorstroming en de nieuwe aanwas komen.

De jeugd heeft een ander, dynamischer leefpatroon, merkt Schermer elke dag. Zelf is hij net boven de zestig en opgegroeid in Grou. Dus weet hij wat vroeger, rond 1970, normaal was voor hem en zijn leeftijdgenoten.

38

Diehards die elke vrijdag nog voor het avondeten aan boord springen, zijn er nauwelijks meer. De generatie van nu heeft veel meer verplichtingen én mogelijkheden tot vermaak. Daar moet de bootjeswereld mee concurreren. ‘Wy sille ús op dy feroarings ynstelle’, zegt Schermer. Dat betekent een tweesporenbeleid. Aan de ene kant ouderen vasthouden, aan de andere de jongeren werven.

korte wandeling te bereiken, beschikt over een veelheid aan toeristische voorzieningen.

Alle partijen die belang hebben bij bloeiende watersport in dit gebied, kunnen elkaar beter steunen. Daar horen de verenigingen voor Doarpsbelang bij. En natuurlijk particuliere bedrijven, zoals de scheepsmakelaar en de werkplaats op het eigen jachthaventerrein.

Meer samen

Klaas Jansma

Warten wil best een initiatief nemen, maar kan het niet alleen. De dorpen in de prachtige vierhoek tussen Drachten, Grou, Wergea, Warten en Earnewâld kunnen beter samenwerken om bijdetijdse bezoekers te verwennen. Elk dorp heeft zijn eigen kwaliteiten. Wergea heeft meer middenstand, Warten twee restaurants.

En Earnewâld, met het pontje en een

MINDER BRAAF, JONGER PUBLIEK

Camping it Soal Workum Fryslân

www.itsoal.com

Boot Ferien Fryslân Ultsje de Vries Leeuwarderstraatweg 117 NL 8441 PK Heerenveen info@bootferienfryslan.de 0613 771 575

www.bootvakantiefryslan.nl

Jachthaven it Soal

www.itsoal.com Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw

Stienstra & Van der Wal-IJlst

Ook kunt u bij ons terecht voor: • Remmings- en geleidewerken • Stalen damwanden • Haven aanleg en steigerwerk • Houtleverantie • Diverse typen walbeschoeiingen • Houten bruggen Voor informatie en/of een vrijblijvende offerte kunt u altijd contact met ons opnemen.

S&W

it & kwalite iligheid Waar ve samengaan nauw

rd

certificee

VCA ge

Gerard Schermer van Jachthaven Wartena gooit er vlak voor zijn pensionering de beuk nog in met een sterke mediacampagne. ‘Niks mis met senioren’, zegt hij. ‘Maar voor de toekomst hebben we meer jeugd nodig.’ Dat vraagt een andere benadering dan degelijk en kwalitatief. Het moet spannend zijn en ruimte bieden voor eigen initiatief.

Na het uitgeven van de eerste duizenden euro’s advertentiegeld maakt Schermer de eerste balans op. ‘We hebben er wel klanten bij gekregen’, zegt hij. ‘Maar toch vooral 45-plussers.’ Daarmee is het doel nog niet helemaal bereikt.

Maar misschien moet het even rijpen.

Trend of toeval?

Workum Fryslân

ISO en

De crisis in de watersport is voorbij. Botenbouwers spelen met nieuwe concepten en een actieve benadering in op een jong, sportief publiek. Dat werkt. Nu zijn de jachthavens aan de beurt.

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw Stienstra & Van der Wal Rogmolewei 6, 8651 EP IJlst Tel. 0515-533243, Fax 0515-531362 info@stienstra-vanderwal.nl www.stienstra-vanderwal.nl

Volgens pessimisten is het een trend dat de jeugd afhaakt bij de watersport. Het hoort bij deze tijd. Optimisten zien het als een samenloop van omstandigheden. Ineens blijken huizen te duur gekocht, willen banken niet meer financieren en zijn banen onzeker.

Dan koop je even geen boot voor tigduizend euro.

Maar die honderden polyvalken dan die bij één spatje regen ongebruikt voor de wal liggen omdat jongeren geen ongerief wensen?

‘De meeste jongeren dénken dat ze geen traditionele zeilsport willen’, zegt Karin Veldhuizen, creatief directeur van Watersportcamping Heeg. ‘Maar ze willen wel vermaak op en aan het water.

Daar moeten we op inspelen.’

Zij wijst op het grote succes van de kites langs de Iselmarkust, op snelle motorbootjes die ineens heel populair zijn, op de vele jongeren aan boord van skûtsjes. Als alle vreugde maar niet gesmoord wordt in ge- en verboden. Tip van Karin: noem de mast een paal en laat de meiden paaldansen.

Dan zien ze het bootje met heel andere ogen.

Niet zo braaf Het mag wat minder braaf, vindt zelfs de 71-jarige Menno Sappé, die elders in dit magazine aan het woord komt. Helaas begrijpen wethouders en gedeputeerden dat niet altijd. Die denken dat we met ruimte en rust in Fryslân álle leeftijdsgroepen kunnen veroveren, moppert Kees Alberts van Ottenhome. ‘Wat we nodig hebben is actie en dynamiek. Dan komt de jeugd en dan bloeit het toerisme!’

En de senioren? Die kunnen veel langer, wel tot voorbij hun tachtigste, blijven varen als de voorzieningen en de dienstverlening erop afgestemd zijn. ‘Even een touwtje aanpakken, het opstapje wat minder hoog – zulke details’, heeft Schermer inmiddels ervaren.

www.uitgeverijpenn.nl

39

Andries Planting Tegelzetbedrijf Doraweg 12 8531 PW Lemmer mail: info@andriesplanting.nl mob: 0653133124

Open van 19 april t/m 28 september 2014 op zaterdag en zondag van 13.30 - 17.00 uur (en Pinkstermaandag 2 juni)

Vakantie aan het water op het mooiste stukje Friesland Familie Ykema Nummer 11 8613 JH Sandfirden Tel. 0515 - 469 444

www.campingykema.nl

SCHEEPS TIMMERBEDRIJF

Prins

Nieuwbouw en restauratie houten boten betimmeringen, masten, roeren, zwaarden

Bouwer van het Houten Skรปtsje E n i g g a b u r r e n 1 9 , 8 7 1 1 H P Wo r k u m

tel 0515 - 541 831 โ ข gsm. 06 - 53 17 72 43

40

DOOR GOLVEN VERZWOLGEN VOORPUBLICATIE RON COUWENHOVEN Atze de Groot uit Akkrum werkte zich vanaf 1862 op de ijsbanen op tot een fenomeen. De schipper was een nogal ruige figuur, die een paar keer wegens vechtpartijen met justitie in aanraking kwam. Hij stond bekend als Reade Atze vanwege zijn rode haar.

Op 3 november 1882 verscheen een triest bericht in vrijwel alle Nederlandse kranten: ‘Te Akkrum is het treurige bericht ontvangen dat de bekende Friese hardrijder Atze de Groot en zijn vader die samen op de Zuiderzee voeren, een graf in de golven hebben gevonden.’

Atze was 39 jaar oud toen het ongeluk in een vliegende storm onder het eiland Wieringen gebeurde. Zijn vader was 64. De aangifte van de dood van Pieter Atzes de Groot vond pas op 4 december plaats onder de simpele vermelding: ‘Overleden te Wieringen.’ Kennelijk was zijn lichaam kort daarvoor gevonden. Van Atze ontbreekt elk spoor in de overlijdensregisters.

Wat zich had afgespeeld is verteld door Jan Lageveen, een visser uit Medemblik. Hij zocht net als Reade Atze en zijn vader beschutting onder de kust van het eiland. Zijn 90-jarige dochter vertelde veel later: ‘Vader

Houtgravure van E.Vermorcken van de hardrijderij voor mannen die op 15 januari 1838 in Leeuwarden werd gehouden. Atze Geerts Atsma, toen 52 jaar, was één van de deelnemers. heeft het er vaak over gehad. (…)

Er stond een zware storm en hij ging vlak bij de dijk van Wieringen voor anker. Daar lag ook het schip van De Groot te ‘rijen’ op de golven. De storm nam meer en meer in hevigheid toe en het houten schip van Atze klapte hevig op de hoge golven, tot het plotseling lek sloeg. Mijn vader zag de paniek aan boord; hoe Atze in de mast klom en zijn eigen vader ook nog halverwege de mast hees, doch het schip zonk en beiden zijn jammerlijk verdronken, hoewel Atze een goed zwemmer was. Alleen de herdershond van Atze bereikte de wal.’

De goudgeschilderde mastbol van het schip van de familie De Groot spoelde aan op Wieringen. (…) Deze stille getuige van de tragische dood van één van Frieslands bekendste hardrijders uit de negentiende eeuw is nu ondergebracht in de Oudheidkamer van Medemblik.

Hardzeiler en hardrijder

Klaas Hanje werd 19 december 1890 Fries kampioen bij de beroepsrijders.

Een andere beroemdheid op het ijs was Klaas Hanje. Hij werd op 6 maart 1867 in Akkrum geboren als zoon van schippersknecht Jouke Abes Hanje en Maaike Uiltjes Postma. Jouke kwam oorspronkelijk uit Irnsum, waar

zijn vader kleermaker was, maar werd later zelfstandig schipper. Hij zou ook hardrijder worden. Dus vreemd was het niet dat zijn zoon ook zijn geluk op de kortebanen ging zoeken. Dat deed hij met buitengewoon succes, want in de harde winter van 18901891 won hij liefst 1500 gulden en was hij veruit de snelste rijder.

Vader Jouke Hanje was trouwens ook als schipper een man die graag aan wedstrijden deelnam. Zo won hij in 1867 in Harlingen de tweede prijs van vijfentwintig gulden. Op 1 juni 1876 werd hij er derde tijdens zeilwedstrijden ter gelegenheid van het grote Piusfeest. In de grote klasse bij de vrachtschepen streed hij mee met zijn tjalk ‘Broedertrouw’ en won een Nederlandse vlag. Op 6 juli 1885 werd hij met hetzelfde schip tweede tijdens wedstrijden op de Zuiderzee bij Amsterdam, die door de Koninklijke Nederlandsche Zeil- en Roeivereniging waren uitgeschreven. Hij won toen 40 gulden. Bij Lemmer won hij toen op 9 september de eerste prijs van zestig gulden.

De combinatie hardzeiler-hardrijder kwam in die tijd vaak voor, tot op het hoogste niveau.

www.uitgeverijpenn.nl

41

CULINAIRE TOPPERS Wijn & cultuurhoeve THABOR

06 465 289 26

Wijn & cultuurhoeve THABOR is een bedrijf met wijnbouw, een schapenhouderij, maar ook een prachtige plek om bijeen te komen in de Glazen Zaal of te verblijven op de landelijke camping.

Daarnaast ligt er een rijke cultuurhistorie op deze plek met het Thabor klooster, opgericht door ĂŠĂŠn van de weinige ridders die Friesland kende, namelijk Rienck Bockema. Hij heeft het klooster opgericht in 1406. Het verloor in 1572 haar functie.

In dat jaar werden alle kloosters opgeheven door de Provinciale Staten. De hoeve is altijd blijven bestaan.

Karin Idzenga en Auke de Jong hebben de melkveehouderij omgezet van een melkveehouderijbedrijf naar een wijn & cultuurhoeve, waar rust, ruimte en kwaliteit centraal staan. Dit seizoen worden de eerste wijnen gepresenteerd. Van de drie rassen worden 2 wijnen gemaakt. Het tussenresultaat, de mostwijnen, is inmiddels geproefd en er zullen twee mooie volle wijnen worden gebotteld. De eerste wijn is vol, fris fruitig en droog en de tweede wijn is mooi vol en rond en wordt een klein beetje zoet gehouden.

Thaborwei 10 8633 WS Ysbrechtum 06 465 289 26 info@wijnencultuurhoevethabor.nl www.wijnencultuurhoevethabor.nl

Stornebrink, Stornebrink,keurslager keurslager Zuidkade Zuidkade34, 34,Drachten Drachten Tel. 0512-512285 Tel. 0512-512285 www.stornebrink.keurslager.nl www.stornebrink.keurslager.nl

nebrink, keurslager

34, Drachten 12285 nebrink.keurslager.nl

42

Stornebrink, keurslager Zuidkade 34, Drachten Tel. 0512-512285 www.stornebrink.keurslager.nl

VAN FRIESE BODEM

KEUKENGEREI MET EEN VERHAAL VERBORGEN GEHEIMEN UIT DE KEUKENKAST

In het museaal gedeelte van De Landskeuken staat keukengerei dat handgemaakt is. Een vernuftig ambachtsman of een boerin of meid maakte het met materiaal dat ze voorhanden had.

Zo maakten ze intensief en zwaar keukenwerk lichter.

Er zijn veel vondsten gedaan in beerputten en pronkkeukens. Dit keukengerei is al aardig in beeld. Als men weet waarvoor dit gerei bestemd was, had het ook een naam. In diverse musea en officiële bronnen is het te zien, of beschreven en afgebeeld.

Weinig aandacht is echter tot nog toe besteed aan keukengerei dat min of meer provisorisch gemaakt is van restmateriaal dat rondom het boerenerf te vinden was. Schaars zijn de bronnen die hierover verhalen.

Bij inventaris- en boedel beschrijvingen is er weinig over geschreven. Keukengerei dat ambachtelijk gemaakt is, heeft vaak verborgen verhalen.

Alleen de maker weet waarvoor het gebruikt is. Van dit keukengerei werd de samenstelling en het gebruik meestal mondeling overgedragen.

Inmiddels is er een kleine collectie foto’s verzameld met de ontwikkeling van de ‘keukenmechanisatie’ over de jaren.

Roerstok, rasp en putschep Bedenk dat men in vroegere plattelandskeukens doorgaans kookte voor

zeer grote gezinnen. Dat gold overal.

In verschillende regionale keukens kwam dan ook vergelijkbaar keuken gerei voor. Zo werden in de meeste provincies tijdens de novemberslacht roerstokken gebruikt. Deze werden altijd gemaakt van de top van een dennenboom, juist om zijn specifieke kenmerken. In veel noordelijke landen, maar ook in Afrika ,vind je deze roerstokken. Toch zijn ze nooit beschreven als keukengerei. In het noorden van het land werden ze gewoon roerstokken genoemd, in Brabant bloedstukskes.

Lege conservenblikken werden platgeslagen en met een smidsspijker werden er driekante gaatjes in geslagen, verankerd in een houten kistje, om te dienen als aardappel, kaas of nootmuskaatrasp. Hiervan bestaan diverse unieke voorbeelden.

Emaille soeplepels waarvan stukjes emaille waren verdwenen door het veelvuldig gebruik werden gebruikt als putschepje en of ramen mee na te spoelen.

Jute zakken werden gebruikt om bakkers-broodovens nat te houden en vloeren te dweilen.

Op het eerste gezicht oogt zo’n verzameling niet spectaculair: gebruikte gardes, pollepels en roerstokken van dennenboomtoppen, en kaasraspen van oude conservenblikken. Maar als de verzameling wordt gepresenteerd in een onopgepoetste opstelling, met de vraag om te reageren op wat men ziet, is het een attractie, goed voor actie.

het marsepeinen varkentje, de speculaasvormpjes en de vetpotten.

Die bonte verzameling verhalen maakt de plattelandskeuken interessant. Wie de tijd neemt om ernaar te luisteren, ziet veel meer dan oude rommel. Het zijn allemaal menselijke verhalen.

Door over te dragen, te rubriceren en te publiceren, en op lokaal, nationaal en internationaal niveau het bewustzijn te verhogen van het culinair erfgoed.

Het Nederlands Centrum voor Volkscultuur, de landelijke instelling voor volkscultuur en immaterieel erfgoed, heeft De Landskeuken inmiddels op de lijst gezet van het Immaterieel Erfgoed. Op 6 juli 2014 tijdens de Nationale weckmarkt is er een feestelijke presentatie.

Op deze dag is in het kader van dit onsterfelijk keukengerei een expositie- en een taxatie georganiseerd. U bent van harte welkom mét of zonder oude spulletjes. Deskundigen proberen samen met u het verhaal achter de dingen boven water te krijgen.

Tijd: vanaf 11:00 tot 17:00 uur Plaats: Mensingerweg 3, Roden.

06 83272405

Carolina Verhoeven Landskeuken

Onvergetelijke verhalen De Landskeuken haalt onvergetelijke tradities uit de Nederlandse volkskeuken weer uit de kast. Dat is waardevol voor de cultuurhistorie, want traditie heeft naast een praktische ook een symbolische waarde.

Achter elk voorwerp gaat een bijzonder verhaal schuil. Dat geldt voor de weckpotten van de Franse legerkok François Appert en de Duitse familie Weck. En voor de klont boter in een groothoefblad, de varkensblazen,

www.uitgeverijpenn.nl

43

GOEDE MENSEN, WAARDIG WERK PACK & ZO STIMULEERT ‘MEEDOEN’ Wat ze kunnen: secuur inpakken.

Monteren. Goed autorijden. Perfect rondbrengen. Netjes afleveren. Henk Visser praat nóóit over beperkingen, maar altijd over mogelijkheden. Tevreden medewerkers vormen het bewijs dat zijn stelling klopt.

Het bedrijf Pack & Zo met vestigingen in Drachten en Franeker groeit in de drukke markt van verpakking, verspreiding en distributie. Ze distribueren ook dit blad, en zie hoe keurig het gebeurt. Henk Visser bestiert dit bijzondere bedrijf, wat vooral opvalt door serieuze aandacht voor de medewerker.

Visser heeft zijn roots in de sociale werkvoorziening en de zorg.

‘Ons denken maakt de laatste jaren een omslag door’, signaleert Visser.

‘Jarenlang hebben we in de zorg en ook bij de sociale werkvoorziening gedacht in termen van ‘beperkingen’.

Daarin werd uitgedrukt in welke mate mensen niet voor vol zouden kunnen meedoen.’

Het accent ligt nu anders. ‘ Wíj hebben het over mógelijkheden. Wat kun je wél, daar gaat het om. Die omslag in denken levert verrassende resultaten op.’

Werkplezier loont Iedereen heeft recht op een waardig bestaan. Sommigen hebben een steuntje nodig om zich in de jungle van de moderne samenleving te

handhaven. Dat kan tijdelijk zijn tot levenslang. En statisch is het nooit, want wat vandaag niet kon is misschien morgen mogelijk, en omgekeerd. Bij integratie van diverse soorten mensen in één bedrijf is opleiding en ontwikkeling dan ook essentieel.

‘Vroeger schreven we mensen af die niet volwaardig konden meedoen,’ legt Henk Visser uit. ‘Ze kregen wél geld, maar geen eerlijke kansen.’

Daardoor was de uitdaging om zelf actief mee te doen, beperkt. Het werd eerder ontmoedigd, waardoor men makkelijk in een negatieve spiraal kwam.

Dat maakte de verzorgingsstaat onbetaalbaar, en was een belediging voor de mensen die graag mee wilden doen. ‘Werk is zó belangrijk. Voor sociale contacten, ritme in het leven, de uitdaging om je talenten te benutten en uit te bouwen. Zelfrespect door respect van anderen, dat is het beste medicijn.’

Dit principe staat centraal bij Pack & Zo. ‘Mensen hebben daardoor plezier in hun werk. En dat lóónt. Voor hen, maar ook voor ons.’

Samen in één netwerk Reïntegratiebedrijven en onderwijs- en zorginstellingen hebben al frequent contact met de bijzondere werkplaatsen in Drachten en Franeker.

Ze vertrouwen er graag pupillen aan toe, omdat daar tijd en energie wordt gestoken in een goede begeleiding.

Verrassend is de positieve reactie uit

de markt. Steeds meer inpak- en distributiewerk van bedrijven wordt aan Pack & Zo uitbesteed. Dat inspireert tot uitbreiding naar andere disciplines, zoals het ‘verkoop klaarmaken’ van gebruikte fietsen, houtbewerking en glas- en gevelreiniging.

‘Onze markt groeit van alle kanten’, zegt Henk Visser. ‘Want daar moet het toch van komen.’ Dat is ook de reden waarom hij steeds meer tijd vrij maakt voor contacten met bestaande klanten, én acquisitie voor nieuwe.

Zo ontstaat in de Friese regio een hecht netwerk, waar de medewerker met zijn specifieke mogelijkheden (‘we zeggen nóóit beperkingen’) centraal staat. Het is maatschappelijk verantwoord ondernemen in optima forma. Met tevreden klanten, gemotiveerd personeel én een bevredigend resultaat.

ALS HET OM UITBESTEDEN GAAT Pack & Zo is een organisatie die zich richt op het assembleren, in- en verpakken van diverse producten in opdracht van derden

Werk en dagbesteding zijn bij ons elkaars verlengde

44

De Boeg 10a 9206 BB Drachten Voltastraat 6 8801 PL Franeker

0512 510500

www.packenzo.nl

Menno’s ‘Boppeslach’.

MENNO IS WEER LOS DE PONTBAAS VAN DE OERPOLDER

Tekst: Klaas Jansma Foto’s: Kees Klip

‘Pas op, je kunt niet overall met zo’n scootmobiel rijden!’ roept hij met zijn stentorstem. ‘Als je over een koeienrooster hobbelt, trilt zó je kunstgebit eruit.’ De mensen denken niet na, wil Menno Sappé zeggen. Daardoor gaan te veel dingen mis.

Menno woont met Marion op zijn woonboot ‘Boppeslach’ in de wijde wereld tussen Gaastmeer en It Heidenskip, tussen de Gastmer en de Oerpolder zeg maar. Hij is er pontbaas, sinds de Griekse oudheid al een eerzaam beroep. Want bracht Menno’s Griekse collega Charon over de Styx niet de overledenen naar het dodenrijk?

Het zal hem worst wezen. Menno Sappé, 71, houdt het met de levenden. Hij geniet elke dag, van de prachtige luchten boven het Friese land, de wijde verten, de ontelbare vogels en het immense groen dat bijna zeer aan je ogen doet. ‘Als je het zien wilt, is dit het mooiste paradijs op aarde’, zegt hij in een mengeling van Fries en Nederlands, desnoods Duits of Engels.

Voor een muntje, net zo goedkoop als indertijd zijn Griekse collega, brengt Menno je er over de Inthiemasloot naar toe, naar de Oerpolder van Hylke Speerstra. En als je daar genoeg van de stilte hebt of in Workum Jopie Huisman hebt bezocht, haalt hij

je er net zo goedkoop weer vandaan.

Te gereformeerd?

Menno heeft met zijn brede levenservaring een heldere kijk op het toerisme als rijke inkomstenbron van dit gewest. ‘We moeten onze gasten meer verwennen’, zegt hij. ‘Wat is dat nou voor onzin dat hier op zondag alles dicht moet zijn. Mogen de mensen dan niet een vers broodje halen? Of zijn we te gereformeerd of zo?’

Goed begrijpen, Menno heeft niks tegen gereformeerden. Maar het doet hem pijn als hij ziet dat gasten met geld in de pocket op de mooiste dagen van het jaar ronddwalen zonder het uit te geven. Zoals hij zich over

veel meer zaken verbaast die best anders konden als mensen met enig gezag hun verstand gebruikten.

‘We moeten dit land veel beter verkopen’, roept hij met luide stem.

‘Ze vinden het prachtig! Maar als ze hier de eerste keer komen, moet je ze wel de weg wijzen. Kijk, daar ligt It Heidenskip. Dat is de Oerpolder, waar Hylke Speerstra zo’n prachtig boek over geschreven heeft. Maar als je dat niet hebt gelezen, weet je niet wat er in Brânburren allemaal is gebeurd.

Dat moet je de mensen vertellen.’

Menno Sappé vertélt, met graagte.

Onstuitbaar rolt de woordenstroom uit zijn mond, met een volume dat gehoorapparaten overbodig maakt.

www.uitgeverijpenn.nl

45

Beleef uw verleden in het INFORMATIE- EN BEZOEKERSCENTRUM ‘TERP HEGEBEINTUM’ - Met rondleidingen in de kerk op de hoogste terp van Nederland.

- Informatie archeologische terpvondsten.

- Kennis nemen van de geschiedenis van de gemeente Ferwerderadiel in het Documentatiecentrum.

- Petit-restaurant met terras.

Aan vaarwater tussen Sloten en Slotermeer!

Meer info? www.campingdejerden.nl

* Kamperen * Recreëren * Genieten

Mode van o.a.

Bandolera,Yoek en Malvin Lingerie voor iedere buste

Vissersburen 84, Lemmer www.ladyshopyvonne.nl

BED AND BREAKFAST LUTJE LOLLUM Lutje Lollum 1 8801 PW Franeker 0031(0)517391184 0031(0)610628652

www.bedandbreakfastlutjelollum.nl 46

Franekerweg 6 Franeker/Dongjum 0031(0)517-394342

www.oppeklincke.nl

De vitaliteit spat hem van het gelaat.

Dat komt van Marion, weten zijn vrienden, en dat zijn er veel. Want die jonge vrouw heeft hem de levensvitaminen gegeven waar een man van 71 behoefte aan heeft. Zij werkt nog, en hij dus ook.

stuurmandje kabouter Plop reed hij elke dag de passantenhaven over, een witte pet op zijn hoofd. Rond half zeven ‘s avonds, dat vonden ze machtig. Peuters stonden hem op te wachten, studenten reageerden enthousiast. Op Menno’s manier gebeurde dat, met een blije lach en een vrolijk woord.

Dat hij veroordeeld was tot slaapnachtjes van amper vier uren, stoorde hem kennelijk niet. Veel belangrijker

veel te lichtzinnig mee omgaan. ‘We moeten zuiniger zijn op het vrije uitzicht, géén windparken voor de kust.’

Over de Fryslân promotion van officiële instanties: ‘Waar zijn we mee bézig. Is het nu echt zo moeilijk om te bedenken waar je toeristen mee kunt trekken? Daar hoef je geen miljoenen voor uit te geven. Wees vriendelijk en gastvrij, geef ze een onsje meer dan ze verwachten, en je hebt altijd tevreden klanten.’

was de wetenschap dat Langweer in no time opknapte en van een ‘ruige bende’ een voorbeeldig, kindvriendelijk watersportdorp werd. En wie er niet tegen kon dat de havenmeester zelf om half vier zijn vriendin van dertien van boord haalde, moest zijn heil maar elders zoeken.

En over simpele dingen als koeienroosters. ‘Komt meneer Janssen bij me, hij zegt Menno, nou is het niet best, nu is mijn ondergebit uit mijn mond gerammeld op zo’n rottig rooster. Ik heb op mijn knieën gelegen om dat gebit weer tussen de roosters uit te peuteren. Daar moet een wegbeheerder toch rekening mee houden.’

Nee, Menno zal de mensen nooit zat worden, daarvoor houdt hij te veel van zijn tweebenige medeschepselen. Maar hij kan wel eens genoeg krijgen van de domheid van hooggeplaatsten, die veel meer geleerd hebben dan hij, maar minder weten.

Gelukkig is er die pont, op het mooiste plekje van de wereld. En zijn er de duizenden fietsers, wandelaars en renners die hij tussen de zeilbootjes door mag overzetten voor een luttel bedragje.

‘Ze zeggen wel eens: ik wil wel met je ruilen Menno. Dan zeg ik: je moet nog even wachten, kom volgend jaar maar weer.’

Levenskunstenaar In 1996 begon voor Menno Sappé een nieuw leven. Hij was als varkensboer failliet gegaan, had in Joure een prachtig schoonmaakbedrijf opgebouwd, leuke kinderen zien opgroeien en zijn vrouw door een scheiding verloren. Eigenlijk hoefde hij niks meer te doen. Golfen misschien.

Maar Langweer zat toentertijd in zak en as, als meer Friese watersportdorpen. Rumoerige jeugd uit de grote stad kwam lol en herrie trappen, waardoor ouderen vluchtten. De jachthaven werd een soort Sodom en Gomorra. De havenmeester liep er gillend weg, hij kon niet meer tegen het geteisem. Dat zorgde er ook nog eens voor dat de passantenhaven zonder gemeentesteun failliet zou gaan.

Menno Sappé sloot een pachtcontract met de gemeente en begon op zijn manier de problemen op te lossen. Hij was een echte levenskunstenaar, die de mensen liet merken hoeveel hij van hen hield. Met een infantiele ‘muziekfiets’ met in het

Menno Sappé, de pontbaas Terwijl Nederland zuchtte onder hooliganisme en vandalisme, reinigde Menno Sappé met eigen handen de passantenhaven en de bijbehorende camping van jeugdig onkruid. Hij, in de vijftig en geslaagd ondernemer, deed dat met ware zelfverloochening. Als een malle Pietje met een witte marinierspet op fietste hij over het terrein, een vriend van alle kinderen.

Dat het werkte, is een wonder. De verklaring moet Menno’s liefde zijn, voor het Friese land en de mensen die de moeite nemen om het te bezoeken.

De mensen ‘zat’ ‘Menno is de mensen zat’ , schreef Trouw toen hij in 2008 op 65-jarige leeftijd ontslag nam. Zo was het niet.

Menno wilde tijd voor zijn nieuwe vrouw Marion, die hem sprankelende energie gaf. Maar binnen twee jaar raakte hij, mét haar, betrokken in een nieuw avontuur: de pont van Gaastmeer. Daar kregen ze in 2010 een eigen aanlegplaats op een mooi stil plekje bij de pont.. En terwijl Menno’s opvolgster Minke Adema overspannen raakte in Langweer, toeterde hij zijn wijsheden weer onbeschroomd in het rond.

Over het Friese landschap, waar we

www.uitgeverijpenn.nl

47

‘Súdwest-Fryslân, eigenzinnig en bijzonder!’

Ervaar het verschil 85.000 fiere Friezen. Trots op hun 68 dorpen en zes steden.

Groots en monumentaal tussen de Afsluitdijk, Stavoren en Sneek. Verbonden door water en wegen. Met een rijk economisch verleden.

Stoere verhalen en eeuwenoude tradities. Ruimte om onbezorgd op te groeien. Land van kansen en mogelijkheden. Waar het goed leven is.

Daar waar ook hard gewerkt wordt. Ondernemers en medewerkers die samen staan voor degelijkheid en kwaliteit.

Altijd rechtdoorzee en vernieuwend. Een klasse apart.

Koeien en kerktorens. Skûtsjes, jachten en sloepen. Varen langs wuivende rietkragen over meren en kanalen. Zeilen op de schuimkoppen van het IJsselmeer. Veilige havens bieden een oprecht en warm welkom.

www.sudwestfryslan.nl

De nieuwe euro 6 range Bitgum Alddyk 16 9044 MN Bitgum Tel.: 058 253 15 45

48

Heerenveen Tinweg 13 8445 PD Heerenveen Tel.: 0513 63 21 21

Volvo Trucks. Driving Progress