Skutsjekrant 2013

De enige 茅chte!

2013

Sk没tsjekrant Uitgave van PENN Communicatie Jaargang 18

Lemster broers forceren doorbraak op Joure IJskoude winst voor Sikke Heerschop Heerenveen terug bij af Delmer Los spreekt...

Sk没tsje Siete naar Huzum

www.skutsje.nl

2

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Uierzalf op de zwaarden Voor het blad Zeilen stelde Willem Karel Plet vragen over de ombouw van skûtsjes tot racemachines. Wanneer is welke vernieuwing doorgevoerd, wat was het effect? Zijn er ook flops geweest? En mogen we nog wat verwachten in de toekomst?

Beste Willem Karel Plet, heb ik gezegd. Vanaf het moment dat Friezen met skûtsjes begonnen te varen, maakten de sportiefsten die dingen sneller. Dat was in 1748 zo, in 1836 en in 1915. In dat jaar liet Sytze Jiskes Sytema een bovenmodaal wedstrijdtuig maken om mee te hardzeilen. Zijn beste tegenstanders waren overtuigd: uitgerust met een te grote tuigage.

Lemmer zette in 1958 de mast naar achteren. Lodewijk Meeter wilde in 1970 met koproer en scharnierende opsteker tegen de wind in zeilen. Dat was de grootste flop. Joure probeerde in 1974 een verschuifbaar zwaard, ook geen succes voor Hylke de Vries.

Ze hebben de zeilen van vorm en materiaal veranderd, en de masten, de stagen en wanten. Zwaarden hebben ze gestroomlijnd. En ingesmeerd met uierzalf. Wat? Ja, dat is in water het beste glijmiddel.

En wat verwachten we als ‘omsittend laach’ in de komende jaren? Nog meer kenners aan boord. Peilers die de onderwaterkaart uit hun hoofd kennen, omdat elke ondiepte remt. Advi-

seurs die weten hoe de wind draait en terug, bij welke wal. Want dat maakt anticiperen mogelijk. Schippers en fokkenisten die ter voorbereiding op de strijd met elkaar slapen, om beter te communiceren. Bemanningen op fitness, een hele winter.

Nog steeds zijn er bij de IFKS deelnemers die midden juni met hun skûtsje een weekend serieus gaan trainen, in de hoop dat het dik een maand later in de strijd mee kan doen. Dat is ijdele hoop. Zelfs een half jaar oefenen op de Hegemer Mar is geen garantie voor een goed resultaat. En een ingespeelde bemanning is wel het minste wat je van een wedstrijdschip mag verwachten. Die kant van grotere betrokkenheid en meer inzet gaat het met de Skûtsjesilerij onomkeerbaar uit.

Er staat skûtsjeliefhebbers nog heel veel moois te wachten. Terwijl het nu al zo prachtig is. Je hoeft het blad Zeilen er niet eens voor te lezen.

Klaas Jansma

Gestroomlijnde zwaarden van de Sudwesthoek.

3

‘‘Mijn winst is goed juridisch advies’’

Groenewegen Advocaten en Notarissen is gespecialiseerd in het verlenen van juridische diensten aan bedrijven, instellingen en particulieren binnen een groot aantal rechtsgebieden.

K.R. Poststraat 91 8441 EN Heerenveen

Korte lijnen en de nauwe samenwerking tussen onze advocaten en notarissen

Telefoon (0513) 65 55 55

zorgen voor onze kenmerkende effectieve en dus kostenbesparende werkwijze.

info@groenewegenadvocaten.nl

Bovendien verhoogt deze samenwerking de kwaliteit van onze dienstverlening. Of het nu

www.groenewegenwadvocaten.nl

gaat om bemiddeling bij echtscheiding of ingewikkelde zakelijke processen. Klanten een

www.groenewegennotarissen.nl

voorsprong geven: dat is Groenewegen Advocaten en Notarissen.

UW ZAAK IN VERTROUWDE HANDEN

4

Groenewegen_Adv_Skûtsjekrant.indd 1

22-02-13 12:41

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Huzum kiest skûtsje van ‘neef’ Siete De kogel is door de kerk. Huzum komt dit jaar in de SKS met een ‘nieuw’ skûtsje aan de start. Lodewijk Hzn Meeter, krijgt nu het roer in handen van de veel snellere Sûn en Wol van Siete Meeter.

Jan Sipko van der Veen, die samen met Cor van der Zee, aanvankelijk de Sûn en Wol zou sturen, zal dit jaar uitkomen op het Huzumer skûtsje in de C-klasse van de IFKS. Huzum was al lange tijd op zoek naar vervanging van hun skûtsje, gebouwd bij De Roos en Van der Meijden. Zo hebben ze recent onder meer ook de IFKS skûtsjes Driuwpôle, Jan Oebeles, De Yde en de Verwisseling, die vrij waren voor transfer, onder de loep genomen.

Met het overstappen van IFKS-schipper Siete Meeter van zijn eigen Sûn en Wol, naar het Leeuwarder SKS skûtsje, hapten de Huzumers toe.

Het schip van Siete, een jonge Buitenstvallaatster,( L 1650 N / G 4485 N) verkeert in een topconditie. Het is twee jaar geleden voorzien van een nieuw vlak, en is net als het Lemster skûtsje gestraald en behandeld met de gladde siliconencoating Hempasil X3, die de rompweerstand vermindert. Hempasil is ontwikkeld voor de zeevaart. Het schip vaart mee in de voorste regionen van de grote A-klasse, de eredivisie van de IFKS. Nu ontstaat de interessante situatie dat Siete in het SKS kampioenschap met het Leeuwarder skûtsje onder meer tegen zijn eerdere eigen skûtsje zal strijden.

De Sûn en Wol verschijnt aan de start als ‘It Doarp Huzum’.

Doarp Huzum wordt Sinnekening

Debuterend IFKS-schipper Jan van der Veen zal met het oude Doarp Huzum uitkomen. Onder een nieuwe naam. Met een knipoog naar de bijnaam Lodewijk XIV, van de eerdere schipper Lodewijk Ezn, doopt hij het skûtsje tot ‘Sinnekening’, met zeilteken XIV.

in staat zijn kennis en zijn succesvolle timing bij dit schip op zijn nageslacht over te dragen. Wanneer Van der Veen, als een outsider het schip wel aan de praat krijgt, zal dat voor veel beroering kunnen zorgen. Van der Veen is namelijk geen ervaren skûtsjeschipper. Hij stuurde nooit eerder, maar zat wel al een jaar of zes met Cor als bemanning op het voordek bij Siete. Eerder zeilde Cor ook al eens een jaar met Siete op de Tiid sil’t Leare.

‘Pake’ Lodewijk, vernuftig, strijdlustig Sinds Lodewijk Meeter in 1967 de Ebenhaëzer van Anske Idzenga van Lollum in de Harlinger haven ontdekte, zijn hij en zijn zonen jarenlang met het schip in de weer geweest.

Mee dankzij een nieuw tuig was het in 1969 het snelste van de vloot. Omdat Meeter in de eerste van de drie kampioenswedstrijden werd gediskwalificeerd, werd hij toen vierde in klassement. In 1970 en ’71 werden de Huzumers kampioen na fantastische wedstrijden.

Vele jaren nadien was Huizum nog een skûtsje om rekening mee te houden en behoorde ‘âlde Loadewyk’ tot de smaakmakers van de vloot. Tweede in 1973, ’75, ’76, ’77, en toen werd het minder. In 1986 gromde de oude leeuw nog eens

als in zijn beste dagen. Als hij toen in Sneek niet zo slecht gestart was en als negende geëindigd, was hij dat jaar nog kampioen geweest, ondanks diskwalificatie in Langweer.

In 1988, toen hij min of meer werd overvallen met een prachtig afscheid boven bij De Wildeman in Lemmer, georganiseerd door Radio Fryslân, werd hij nog vierde. Het jaar daarop begon zoon Eildert, die de glorieuze jaren niet kon doen herleven. Het maakte ‘pake’ een beetje bitter. Dat werd nog erger toen zijn kleinzoon Lodewijk Eilderts Meeter naar de achterhoede wegzakte en meestal veertiende in het klassement was.

De wijze waarop Lodewijk senior het Huzumer skûtsje aan de ‘Stichting’ had overgedragen, maakte

het voor de Vriendenclub bijna onmogelijk om een schipper buiten de Meeterfamilie te zoeken of het schip in te ruilen. Pas toen Lodewijk junior stopte, kwam er door een hersteld familieverband ruimte voor een goede oplossing. Eerst werd het nog met nieuwe schippers op het oude skûtsje geprobeerd. Maar vorig jaar zei Lodewijk van Hidzer al dat hij met dit schip niet verder wilde en dat er een ander moest komen. Daarna zijn ze zo’n beetje alle vrije schepen langs geweest, met als verrassend gevolg dat nu de ‘Sûn en Wol’ is gevonden. De ‘Jan Oebeles’, die Sikke Heerschop nog gratis had aangeboden, vonden ze bij Huizum net iets minder.

Jan van der Veen (directeur Friesche Olie- en Verfhandel) is samen met Cor van der Zee (directeur Sake Zittema Asbestsanering) al jarenlang als materiaalsponsor nauw betrokken bij de Sûn en Wol, het nieuwe Doarp Huzum. Het schipperschap op de Sinnekening zien ze als een sportief avontuur, dat vooral een zoektocht zal worden naar de vernuftige sleutel tot het succes van pake Lodewijk Meeter.

Nieuw zeilteken: Louis Quatorze

Elahuizen, 7 augustus 2012. Het Doarp Huzum (LM) voert sinds het afscheid van pake Lodewijk in 1988 vooral strijd in de achterhoede. Op de Fluesen eindigen ze achter Jaap Zwaga van Langwar als veertiende.

Het nieuwe Doarp Huzum, tot afgelopen jaar de ‘Sûn en Wol’.

De sterke gevoelens die de familie en andere achterban bij het Huzumer skûtsje heeft, laten Van der Veen en zijn duoschipper Cor van der Zee niet onberoerd. Pake Lodewijk bleek niet

5

Vaar op zeker U kunt pas ĂŠcht zorgeloos van uw schip genieten als u daarvoor een goede verzekering heeft. Door onze ruim 65 jaar ervaring in het verzekeren van pleziervaartuigen zijn wij specialisten op dit vakgebied. Wilt u een passende offerte? Bel ons, of bezoek onze website www.kuiperverzekeringen.nl.

6

Postbus 116 8440 AC Heerenveen

Tel. (0513) 61 44 44 Fax (0513 ) 62 37 42

www.kuiperverzekeringen.nl

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Winterpalaver: Bij SKS 170 nieuwe fokken nieuwe

Verschillen blijven marginaal Vier snelle skûtsjes aan de top, drie trage aan de staart. De middenmoot is en blijft het grootst. Zo is de situatie bij de SKS, nadat er voor 1,6 miljoen euro is geïnvesteerd in 170 nieuwe fokken en 106 grootzeilen. Bij de IFKS is het in de klasse A-groot niet veel anders.

Heine Deelstra, jachtontwerper en SKS-adviseur uit Gaastmeer, beseft dat gelijkwaardigheid bij oude werkschepen zijn grenzen kent. Heerenveen heeft het snelste rompmodel, gevolgd door Bolsward, Grou en Joure. Dan komen het Drachtster skûtsje en de rest. De verschillen kun je maar gedeeltelijk verhelpen door de tuigages, zelfs als je een marginaal verschil van 2% tussen snel en traag accepteert. Dat doet de SKS.

Deelstra vertelde dit vrijdag 15 februari tijdens het Winterpalaver van de Stichting Foar de Neiteam in Woudsend.

Rond 160 schippers en bemanningsleden luisterden naar hem. Deelstra overtuigde hen ervan dat volkomen gelijkwaardigheid een fictie is als je uitgaat van een zichtbare uitslag, en niet van tijdcorrectie achteraf.

Opmerkelijk is de afwezigheid van Sneek in het rijtje snelste schepen, terwijl Douwe Visser met zijn ploeg de afgelopen jaren de meeste prijzen heeft gewonnen. Dat illustreert misschien de stelling van Deelstra dat de plaats op de ranglijst voor 40% wordt bepaald door de kwaliteit van schipper en bemanning, voor 30% door de tuigage en voor 30% door de romp.

Met name aan de kwaliteit van de bemanning is bij Sneek de afgelopen jaren heel veel aandacht besteed.

Van vroeg in het voorjaar tot laat in de herfst zie je de ‘Sneker Pan’ dan ook elke zondag op de Snitser Mar paraderen.

Investeren

Bij toepassing van de resultaten uit sleepproeven blijkt dat verschillen tussen de scheepsrompen zich vooral openbaren bij heel licht weer en bij harde wind. Daartussen zijn ze gering. Dat althans geldt voor schepen die dicht rond een normlengte liggen. Kleine beurtscheepjes doen, welke compensatie je ook toepast, in het grote geweld nooit voor vol mee.

En helaas krijgen we steeds vaker met

extreem weer te maken door de opwarming van de aarde.

Er is, vertelde Deelstra, de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in nieuwe tuigages. Sinds 2000 hebben de veertien SKS-commissies 9.598 m2 fok en 11.603 m2 grootzeil aangeschaft, een waarde vertegenwoordigend van in totaal € 1.594.640,-. Dat is meer dan een ton gemiddeld per jaar.

De eigenaren bij de IFKS zullen wel zuiniger met hun materiaal zijn omgegaan dan hun zwaar gesponsorde SKS-collega’s. Maar in deze grote vloot zijn voor de zestig deelnemende skûtsjes waarschijnlijk wel anderhalf tot twee keer zoveel zeilen en fokken aangeschaft. Alleen aan tuigages voor wedstrijdskûtsjes is er, als men deze bedragen optelt, deze eeuw voor drie ton per jaar uitgegeven. En hoeveel komt erbij aan masten en zwaarden, roeren en blokken, plamuur en verf, touw- en kabelwerk?

De tonnen die ondertussen zijn besteed aan flex- en laswerk aan de verlengde schepen en het verhelpen van de soms aanzienlijke schades maken elk jaar de acht ton wel vol. ‘Mar it bliuwt amateursport’, merkte een grappenmaker op.

Grote spreiding

Jan Meppelink vertelde deze vrijdagavond in Woudsend hoe hij en zijn collega-scheepsmeters het laadvermogen van een schip bepalen. Dat gaat nog ongeveer net zo als in het potlood-tijdperk, alleen werd toen alles met de hand uitgerekend wat nu de computer doet. Maar de basis, het bepalen van de afmetingen met schietlood en duimstok, is niet wezenlijk veranderd.

Gezien de discussie binnen IFKSgelederen over het maximale tonnage was ook dit een belangwekkend onderwerp. Meppelink veroorzaakte enig rumoer toen hij in antwoord op

De zeilmakers hebben een knappe omzet gehad aan tuigages van skûtsjes en Lemsteraken. Op de foto Pierre Modderman en Jaap Jongsma (rechts) van zeilmakerij Molenaar. Jaap Jongsma zeilt al jaren met het Lemster skûtsje mee.

een vraag van Floris Bottema vertelde hoe groot de toegestane afwijking vroeger was. Die kwam uit op 5%.

Oftewel, een schip dat op 52 ton is gemeten, kan best een laadvermogen van 50 ton hebben. Omgekeerd kan het laadvermogen wel 52 ton bedragen als er 49,8 ton op de meetbrief staat. Dat plaatst alle discussies van dit moment en uit het verleden weer in een heel ander licht.

Tot slot vertoonde Age Veldboom filmpjes, voor een deel uit het Skûtsjemuseum, én vier verslagen van Omrop Fryslân uit 2012. Ze werden ademloos bekeken, maar echt wijzer werd je er pas van als je goed over de beelden nadacht.

IM

Bijvoorbeeld: is het toevallig dat Bolsward zo vaak beneden een ander uitkomt? En waarom probeert altijd wel iemand over stuurboord goed bij de boei uit te komen? Want dat laatste mislukt in de helft van de gevallen.

De top: vijf Piipsters, Lemmer (L) is gebouwd op Buitenstvalaat bij van der Werff.

7

8

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Ulbe Zwaga is terug De 52-jarige Ulbe Rienks Zwaga is terug bij het skûtsjesilen. De oud SKS-schipper start in de C-klasse van de IFKS met de ‘Oude Zeug’ van voorheen Eelke Dijkstra. Dit skûtsje werd de afgelopen twee jaar succesvol naar kampioenschappen gestuurd door Arend Wisse de Boer.

Ulbe behoorde in de jaren negentig na de dood van vader Rienk tot één van de kleurrijkste schippers binnen de SKS. Na jaren van hartstochtelijke strijd met vooral Jelle Reijenga van Lemmer werd hij in 1998 en ’99 kampioen met het Ljouwerter skûtsje. In 2002 had hij de titel ook even, maar hij werd gediskwalificeerd vanwege het

aanbrengen van versterkingen in de mast. Wegens kritiek op het SKS-bestuur werd hij voor drie jaar geschorst.

In 2007 zeilde Ulbe nog één jaar mee (zevende). Na een schermutseling met een ober op het Starteiland in de Snitser Mar, het was nog in zijn proeftijd, werd hij uitgesloten van verdere deelname bij de SKS.

Ulbe is alom erkend als een groot skûtsjesiler. Zijn uitspraak ‘traine is twifelje’ is inmiddels legendarisch.

Vele aanhangers van Leeuwarden tot Langweer streden voor zijn terugkeer.

Maar collega Douwe Visser van Sneek heeft hem een paar keer als ‘onsportief’ afgeserveerd. En de relatie met het SKS bestuur blijft ongemakkelijk.

Met Ulbes nieuwe schip de ‘Oude Zeug’ werd Eelke Dykstra in 2002 en 2003 IFKS-kampioen. In 2004 volgde diskwalificatie omdat er een staalkabel in de mast zat. Ook was er gedoe om de tonnage, die zou afwijken van het bij verlengde schepen toelaatbare maximum van 50. Kortom, de combinatie van Oude Zeug en Ulbe Zwaga belooft wat voor de liefhebbers.

Vorig jaar zagen we Ulbe schouder aan schouder bij zoon Willem op het achterdek van de Opsjitter. Nu worden heit en soan elkaars concurrenten.

Arend Wisse de Boer naar A met ‘De Griene’ Het ging net zo mooi. Arend Wisse de Boer had met zijn bemanning, in twee succesvolle jaren, de Oude Zeug weer helemaal aan de praat. Maar door tussenkomst van Ulbe Zwaga is de uitgangspositie veranderd. Ze mogen hetzelfde kunstje nu opnieuw flikken met de ‘Twee Gebroeders’, het eerdere SKS-skûtsje van Langwar.

‘Ik heb Ulbe direct gezegd dat ik het prachtig vind dat hij weer terug is.

Maar erg jammer dat hij op de Oude Zeug gaat varen…’ Arend Wisse de Boer, die stelt dat hij feitelijk samen met Hans Boersma schippert, staat dit jaar voor een dubbele uitdaging: Kan hij zich zeiltechnisch handhaven

in de eredivisie van de IFKS, in de grote A klasse? En lukt het hem om de Twee Gebroeders (‘De Griene’), waar de Zwaga’s ooit viermaal kampioenschappen mee hebben gewonnen, weer naar een ereplaats in de vloot te zeilen?

Aan de bemanning zal het niet lig-

gen. ‘Ze staan te popelen. Het skûtsje blijft van de commissie Langwar, maar we krijgen de vrije hand om het schip sneller te maken. We trainen fanatiek en gaan bij alles langs, zoals strijklatten, het toespoor, de zwaarden, etc.’ De huidige zwaarden, geen producten van Hans Boersma, krijgen van Hans een ander profiel en er wordt een hoog tuig op gezet. De zelfwerkzaamheid is groot, ze doen alles zelf, het bedrijf van Boersma is geheel tot beschikking voor het wedstrijd-skûtsje.

Voor commissie Langwar, die soms twijfelt of ze wel met hun snelste skûtsje in de SKS vaart, is er een interessante dubbele agenda. ‘In de wedstrijden van april op Langwar, bij Lemmer Ahoy en bij de Friese Hoek

kunnen we ons rechtstreeks met elkaar meten. We hebben ook besloten om regelmatig op zondag met elkaar te trainen.’

De bemanning op het skûtsje is samengesteld uit twee zeskoppige zeilpraam-bemanningen. Een tweede liefhebberij van Arend Wisse. ‘Qua wedstrijdzeilen is de praam eigenlijk veel wendbaarder en handelbaarder dan een skûtsje. Maar qua sfeer, media en publiek is skûtsjesilen aantrekkelijker.’ Hij eet nu van twee wallen.

Afgelopen jaar hadden ze een topjaar.

Hans Boersma werd kampioen 2012 met de Nije Sylpream. Arend Wisse de Boer prolongeerde zijn kampioenstitel met de Fryske Boerepream.

Gezamenlijk werden ze op het IFKSskûtsje kampioen van de B-klasse.

Met sigaret zoekt Hans de windrichting, Arend Wisse zit aan het roer.

Mastenmaker Hans Boersma

Elke dag bezig met het zeilen Hij zat vanaf 1990 als bemanningslid op het skûtsje van Heerenveen. Acht keer werden ze SKSkampioen. De afgelopen twee jaar werd hij aan boord bij Arend Wisse de Boer op de Oude Zeug, IFKS-kampioen in de C en de B-klasse.

Daarnaast won hij zelf als schipper het kampioenschap 2012 van de nije sylpream. Maar bovenal is Hans Boersma de gerespecteerde mastenbouwer uit Gorredijk.

Zijn royale werkplaats is een Walhalla voor iedere houtbewerker. Hier leeft Hans dagelijks in een geurende coctail van geschaafd hout en verse lak. Indrukwekkende lange masten voor SKS en IFKS liggen glimmend gereed voor het optuigen. Het beslag zit er net op. Aan enkele zwaarden en een gaffel wordt nog gelijmd en geschaafd. Een nieuw roer staat vers in de eerste lak.

In de met kampioenswimpels behangen kantine vertelt Hans dat houtbewerken, en zeker het mastenmaken een immer voortdurend leerproces is.

‘Net als met het zeilen, je leert nog iedere dag bij. Bij de skûtsjes draait veel om de maximale voorstagspanning.

Lemster aken hebben bij voorbeeld een bakstag, daar zetten we gewoon een holle mast op, waar je dan vervolgens ook nog allemaal electronica in kunt wegwerken. Skûtsjes moeten hun voorstagspanning volledig uit de kromming en de sterkte van de mast

halen. Ik doe dit werk nu 13 jaar. Destijds vonden we een voorstagspanning van 700 kg al heel bijzonder.

Tegenwoordig zitten onze masten op 1100/1200 kilo en gaan we richting de 1500/1600 kilo. Die ontwikkeling kost echt vele jaren.’

Hans stelt uit principe een skûtsjemast altijd samen uit losse delen van 1 soort hout, die met elkaar worden verlijmd. Zo licht en zo sterk mogelijk. Hij doet alle bewerkingen alleen, maar wanneer de onderdelenklaar liggen voor verlijming zijn er meerdere handen tegelijk nodig en komt de vaste matenploeg samen met heit Klaas.

‘Kistje bier erbij en dan maken we het samen af.’

Masten maakt hij van oregon pine uit Canada en Amerika, dat door zijn vader Klaas Boersma wordt ingekocht.

Er wordt voor gereisd, want het risico van ongezien hout inkopen is te groot.

Voor zwaarden gebruikt Boersma Afrikaans afzelia doussie hardhout.

Krimp en zwelgedrag is daarvan nihil.

‘Vroeger maakten ze zwaarden van eiken, dat was er genoeg. Maar het werkt in de buitenlucht altijd, je kunt er dus maar beter meubels van maken,

of spoorbielzen.’ Ook voor zwaarden geldt dat er regels zijn bij IFKS en SKS waar binnen naar een optimum van snelheid en levensduur wordt gezocht. ‘De grootte van een zwaard hangt vooral af van de scheepsromp.

Een sterk behaald skûtsje, zoals van Bolsward en Heerenveen, is iets minder stabiel en die hebben dus relatief wat grotere zwaarden.’

Of het nu zomer is of winter, Hans Boersma heeft een bijzonder beroep.

‘Want ik ben elke dag bezig met zeilen.’

Hans Boersma: de grootte van een zwaard hangt vooral af van de vorm van de scheepsromp.

9

Varen op een

Mississippi-schip De Frisian Queen biedt ruimte aan 40 tot 185 personen. Aan boord kunt u genieten van onze uitgebreide keuken. Het schip is uitermate geschikt voor feesten en partijen. Het is ook mogelijk om het schip te gebruiken als trouwlocatie.

Maak eens vrijblijvend een afspraak om partyschip de Frisian Queen te bekijken.

Het is zeker de moeite waard! www.frisian-queen.nl Fam. Meeter - It Stalt 1 - 8491 DV Akkrum - (0566) 650 030

10

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Theatrale verslaggever Gjalt de Jong Gjalt de Jong heeft er zin in. De kleurrijke troubadour, rasverteller en charterschipper uit Earnewâld staat voor een bijzondere uitdaging. Hij verzorgt vanaf deze zomer, als opvolger van Klaas en Sippy, het radioverslag voor Omrop Fryslân.

de wal, maar ook met een zender vanuit een snelle boot op het water. Dat vind ik ook mijn rol als verslaggever.

Ik moet verslag doen van situaties die het publiek niet kan zien. Ik heb zelf ook wedstrijden gevaren. Op het water tussen de schepen zit je er met de neus bovenop. Dan kan je spannende situaties vaak vantevoren aan zien komen. Op de dijk bij Stavoren kun je als publiek bij voorbeeld niet zien wat er bij de bovenste ton gebeurt.’

Drijvend theater

Gjalt de Jong (1971) is in de skûtsjewereld geen onbekende. Hij is een graag geziene spreker op donateursdagen, skûtsjebezitter, en was bemanningslid op skûtsjes in SKS en IFKS. Ondermeer weleens bij Pieter Brouwer op ’Heerenveen’. Afgelopen naseizoen was hij ook aan boord tijdens de SKS-wedstrijd op het Lauwersmeer.

Met zijn partner Hylkje Bruinsma woont Gjalt op dektjalk Beppe Aeltsje.

Samen bestieren ze hun bedrijf Skûtsjevaarten Grou met de skûtsjes ‘De Alve Stêden’ en ‘De Hoop op Zegen’. ‘Ik ben ruim honderd dagen per jaar onder zeil met onze eigen schepen. Maar in de wedstrijden meedoen is ‘krekt eefkes oars’ als mijn dagelijks werk.’

De afgelopen twee jaar deed Gjalt het walverslag voor de SKS, dat eerder jarenlang door Henk Doevendans werd verzorgd. ‘Ik deed dat niet vanaf

Healers komen met Skûtsjeblues In het kader van Skûtsjejier Smellingerlân heeft de zeskoppige bluesformatie Healers uit Opsterlân de Skûte fan Skelte geschreven. Het Friese nummer is in februari opgenomen op de nieuwe CD. De Healers zingen de Skûtsjeblues, vanaf de opening van het Skûtsjejier Smellingerlân op 16 maart, op de Drachtster werf Bûtenstfallaat.

De Healers zien een parallel tussen de armoe op de plantages in Zuid Amerika, de bakermat van de Blues. De ellende in Clarksdale en Greenwood in Mississippi was vergelijkbaar met de armoe op skûtsjes en in spitketen in de Drachtster veenderijen begin vorige eeuw. In de Friese Skûtsjeblues nemen ze hun publiek mee op reis door een weerbarstig leven vol tegenslag, liefde, drank en geluk.

Meer info op: www.healerside.nl

IM

De combinatie van cultuurhistorie en sport in het skûtsjesilen spreekt hem aan. Hij was enkele jaren geleden één van de initiatiefnemers om het oudste ijzeren skûtsje, ‘De Rot’ weer terug te halen naar Rottevalle.

Daarnaast verzorgt Gjalt graag muziek en theater en speelde hij mee in toneeluitvoeringen en iepenloftspullen. Zijn nieuwste project is de verbouw van zijn klipperaak (306 ton) uit 1913 tot een theaterschip met horeca voor 100 gasten. ‘Ik heb er zelf vracht mee gevaren, zoals sojaschroot en mais, maar dat kon voor mij niet meer uit. Nu hebben we besloten er een drijvend theater van te maken, waarmee we langs de elf steden kunnen varen. Met twee spudpalen kan het schip op ieder gewenste locatie voor anker gaan.’

Gjalt de Jong is voor alles graag een entertainer voor publiek. Vanaf deze zomer breidt zijn gehoor zich uit tot de luisteraars van Omrop Fryslân.

Kapitaal advies voor ‘oldtimers’ De moeder aller adviseurs was Olympisch Flying Dutchman zeiler Ulrik Jager. Hij was de eerste ‘uitheemse’ adviseur op een SKS-skûtsje en was er mede oorzaak van dat Jelle Reijenga met het Lemster skûtsje in 1986 SKS-kampioen werd. Met veel misbaar werd aanvankelijk over zijn adviseurschap gesproken. Adviseurs kwamen daarvoor namelijk alleen uit eigen gelederen, zoals de legendarische Ulbe Zwaga, die als oud-schipper zijn zonen een voor een kampioen maakte.

Tegenwoordig is het gemeengoed dat succesvolle scherpe jacht zeilers zoals Marije Faber (op de Sneker Pan) en zeiltechnische specialisten zoals zeilmaker/regenboogzeiler Harry Amsterdam uit Sneek, geliefde adviseurs zijn. Amsterdam hopt zelfs van skûtsje naar skûtsje, zowel bij IFKS (o.a. bij de IFKS kampioenen Tony Brundel (A-klasse) en gebroeders Veenema (aklein) als bij SKS. Dit jaar zit Amsterdam naast Berend Mink op het Drachtster skûtsje ’d Halve Maen. Internationale kennis vanuit de kapitaalkrachtige technologische zeilsport komt zo rechtstreeks ten goede aan de oldtimers.

Een interessant aspect voor het niet zo uniforme skûtsjesilen ontstaat: Naast de sterk toegenomen aandacht voor optimale handeling, teambuilding en leiderschapseisen van de skûtsjeschipper, wordt nu steeds duidelijker welke casco’s de meest perfecte rompsnelheid hebben.

De beste adviseurs staan op de wal, behalve bij ‘d Halve Maen, daar zit Harry Amsterdam dit jaar naast schipper Berend Mink.

Stoombeleving in het D.F.Woudagemaal Net buiten Lemmer ligt het grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld: het ir.D.F. Woudagemaal. Het uit 1920 stammende stoomgemaal staat sinds 1998 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Het Woudagemaal heeft nog altijd een taak in het waterbeheer van de provincie Fryslân. Het pompt als het volledig op stoom is, maar liefst vier miljoen liter water per minuut vanuit de Friese boezem het IJsselmeer in.

Naast het gemaal staat een nieuw en modern bezoekerscentrum, voorzien van een 3D filmzaal, een interactieve expositieruimte. Hier ontdekken en beleven jong en oud de immense kracht van stoom en water! De Panoramazaal biedt een spectaculair uitzicht over de baai van Lemmer. Op woensdag 31 juli en donderdag 1 augustus zijn hier de SKS wedstrijden skûtsjesilen te volgen!

Bezoekadres: Gemaalweg 1a,

8531 PS Lemmer Geopend: di. t/m za. 10:00 – 17:00

zo. 13:00 – 17:00 Meer info op: www.woudagemaal.nl

11

Naar de SKS wedstrijden met vernieuwde rondvaartboot "Nieuwe Liefde"

Alle SKS wedstrijddagen vertrek 10 uur uit Sneek: Oude Oppenhuizerweg 77 Voor boekingen tel.: 06-30402778 Monique Feenstra Aan boord tel.: 06-22856392 Schipper Frans Huitema Mogelijkheid opstappen nabij wedstrijdwater ( dit vooraf boeken) Plaats voor 50 pers. Vol is vol, boek op tijd. Prijs p.p. â‚Ź 15,00

Dutch Engine Service bv Scheepsvaart - Offshore - Visserij - Industrie - Motorenrevisie - Storing zoeken - Endoscopische inspecties - Service en onderhoud - In- en verkoop motoren en generatoren

Zeilmakerij Rolf de Jong

Singel 16 9001 NB Grou

12

Tel. 06 – 81133883 www.rolfzeilmakerij.nl

5

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Turfrace op karakter De Turfrace, in het kader van Smellingerlân Skûtsjejier 2013, gaf dit voorjaar een nieuwe impuls aan het traditionele skûtsjesilen. IFKSschipper Jelle Talsma won met de Jonge Jan. Hij bleef op snelheid in het gedoe met lange jaaglijnen in de boomtakken en krappe passages met tegenliggers. De race leidde tot menige stemverheffing. Maar niet eerder gaf een wedstrijd zoveel kennis prijs van welke handicaps je als beroepszeiler met vracht rond Drachten kan tegenkomen.

Niet iedere deelnemer was goed voorbereid op de vele handicaps.

Eelke Boersma zat er na afloop conditioneel flink doorheen, hij zeilde met veel te weinig mankracht voor deze zware race. Het SKS-skûtsje van Joure besloot met enige discussie zich tot een kort rakje te beperken, zonder de mast te hoeven strijken. Op de Nynke werd de motor aangeslagen. Joop Mink jr. zeilend op D’Halve Maen karakteriseert de Turfrace Drachten kernachtig: ‘In normale wedstrijden moet je vooral hard werken tijdens het zeilen, in de Turfrace was het vooral ‘bealgjen’ wanneer je niet kon zeilen.’

Joop voelde zijn spieren tot lang na het weekeinde. ‘Uiteindelijk werd het toch weer een heel serieuze competitie. Bij de keerpunten sprong er één van boord om de opdracht uit te voeren, terwijl de rest het schip keerde.

Soms was dat de schipper, maar soms ook kozen we voor de snelste loper.’ In het fanatisme werd tijdens het jagen over de wal volop geklommen en door sloten gewaad. ‘Wij zijn zelfs van een elfde naar een vierde plek opgeklommen, maar op sommige plekken was het zo smal dat je niet in kon halen en je gewoon je kans moest afwachten. Er was veel geschreeuw en geraas, maar steeds in goede sfeer. Deze race is zeker voor herhaling vatbaar. Het was perfect georganiseerd en met veel publiek.

Misschien dat wij een volgende keer, net als Jelle Talsma, nog meer vaarbomen mee moeten nemen.’ (foto’s Marten Sandburg)

IM

13

14

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Nieuws van het front Fokkendoek SKS blijft zwaarder Een voorstel van het Bolswarder skûtsje om bij de SKS net zulk dun fokkendoek toe te staan als bij de IFKS is tijdens de SKS jaarvergadering van zaterdag 2 maart verworpen. De vereiste 2/3 meerderheid werd niet bereikt. Het was ook een gedurfd voorstel. Bij de SKS is traditioneel weinig draagvlak om richtlijnen van de IFKS over te nemen. Omgekeerd gebeurt dat namelijk ook niet.

Wel wordt de zeilformule van de SKS beter inzichtelijk én controleerbaar. Dat mag ook wel, want vorige jaren maakte Kenniscentrum Jachtbouw van de NHL flinke fouten bij berekeningen voor d’Halve Maen en Langweer.

De SKS krijgt er naast hoofdsponsor Rabobank en subsponsoren Heineken, Dokkumer Vlaggencentrale en Van der Let (in natura) een nieuwe subsponsor bij: het Projectenbureau Clafis Ingenius uit Heerenveen. Dat is wéér 12.000 euro. De SKS let er nu volgens penningmeester Henk Frankema op dat ze niet te rijk wordt, anders gaat de belastingdienst moeilijk doen. Er mag één jaaromzet op de bank staan.

Afscheid en welkom bij de SKS

Oud-voorzitter Bouwe Westerdijk, oud-schipper Ype van der Meulen (Woudsend), originaliteitsmannen Eil-

dert Meeter en Piebe Wester én Leo Visser namen 2 maart afscheid. Ze hebben zich allemaal voor 0 centen uit de naden gewerkt voor het skûtsjesilen, de laatste vier vele tientallen jaren. Westerdijk (die niet aanwezig kon zijn) en Van der Meulen werden tot Lid van Verdienste benoemd.

De nieuwe Minwaerrie van de SKS krijgt drie leden, namelijk Ulbe Jeens Zwaga, Teake van der Meulen en Pieter Janszn. Brouwer. Dat zijn reële mannen die niet benauwd zijn voor een ‘sigentsje’.

Discussie herinrichting C-klasse IFKS Op de ledenvergadering van de IFKS, eveneens op 2 maart jl. bleek dat er dit jaar een forse verjonging in de vloot plaatsvindt. Tal van bekende skûtsjes komen dit jaar met een nieuwe roerganger aan de start. Dat is heel bijzonder in deze tijden van economisch verval.

Voor nogal wat deelnemers is het ‘klauwen’ om de financiën rond te krijgen. Wie zelf geen schip heeft, moet gauw duizend tot vijftienhonderd euro’s aan huur betalen, met alle bijkomende kosten. Vooral de verzekeringspremies hakken erin. De Cklasse is zeer bont van samenstelling.

Met name de nieuwkomers komen binnen op snelle schepen, waarmee de strijd in een vroeg stadium binnen C is beslist. Binnen de vloot werden

deze winter volop voors en tegens besproken rond het oude voorstel van Gerlof van Wieren, om C- en Bklasse schepen de eerste dagen van het kampioenschap rechtstreeks met elkaar te laten duelleren. Ulbe Rienksz Zwaga, die via de IFKS terugkomt bij het skûtsjesilen, vindt dat een goed idee. Zwaga wil graag winnen, maar dan wel in een veld met vele concurrenten. Onlangs gepromoveerde schippers zijn er minder blij mee, die kunnen voortijdig terugvallen naar een C-status. Het voorstel is dan ook in meerderheid weggestemd.

Klaas en Sippy illegaal erelid IFKS Skûtsjeverslaggevers Sippy Tigchelaar en Klaas Jansma zijn vorig jaar door het IFKS-bestuur niet volgens de regels tot erelid benoemd. De ledenvergadering had het eerst moeten goedkeuren. Dat merkte Robert de Jong op tijdens de IFKS-ledenvergadering, kort nadat Jansma de oorkonde onder groot applaus had ontvangen.

Voorzitter Willem Hoornstra moest de statutaire fout toegeven. Het erelidmaatschap zal de volgende ledenvergadering opnieuw op de agenda komen en in stemming worden gebracht.

Hoornstra hoopt alsnog op een positieve uitslag…

Nanotechniek op skûtsjes Als Ale Bok uit Sneek met zijn flesjes ‘nanocoating’ langs komt, moet je oppassen. Na één demonstratie ben je verkocht. Een raam hoeft niet meer gewassen, een auto niet gepoetst. En tegenwoordig smeren ze het onder de skûtsjes.

‘Nanocoating’ bestaat uit onzichtbaar kleine fracties van siliciumkristallen in een milieuvriendelijk oplosmiddel.

De moleculen zijn kleiner dan die van water of vuil, zodat die elementen zich niet aan het behandelde materiaal kunnen hechten.

Onder de romp

De in Duitsland ontwikkelde techniek verovert momenteel de wereld.

Bij Sietze Bruinsma uit Garyp deed de fabrikant vergelijkbaar spul op de glazen van de grote serre, zodat die ‘zelfreinigend’ zijn geworden. Sneu voor de glazenwasser.

Als enthousiast supporter van de Sneker Pan probeerde Ale Bok de nanocoating eens onder de romp van een schip. De SKS-skûtsjes van Langweer (‘Ut ‘e Striid’) en Drachten (‘Twee Gebroeders’) én de IFKS-skûtsjes ‘Striidber’ van Siebo Zijsling en ‘De Trije Doarpen’ van Erwin Boschma zijn er intussen mee behandeld. Ze móeten er iets lichter mee varen dan met gewoon ouderwets potlood, laat staan antifouling. En in ieder geval blijft de scheepshuid er onder het ge-

vormde slijmlaagje veel schoner mee dan anders zonder het inmiddels verboden koper of brons.

De nanocoating is veel goedkoper en gemakkelijker aan te brengen dan de alternatieven. De scheepshuid is makkelijk en snel schoon te spuiten, en de bescherming blijft dan vier jaar intact.

Taaier leven

Op zoet water vindt er na behandeling van de scheepsrompen bij normaal onderhoud geen hinderlijke baard- of algengroei meer plaats. In zout water is het leven taaier. Kennelijk bevinden zich in de zilte zee microorganismen die zich sterker aan het nano-slijmlaagje hechten. Hoe dat kan, en wat er zonder chemische bestrijding aan te doen is, wordt nog onderzocht.

Automobilisten, zegt Bok, hoeven het resultaat niet af te wachten. De nanotechniek is ideaal om ruiten minder adhesief voor water te maken en het casco voor vuil. Een groen uitgeslagen cabriodak kan tot in de naden zo waterdicht worden gemaakt dat

geen alg zich er meer kan nestelen.

Reinigen is daarna een peulenschil.

Zonder wasmiddel, zodat het ook nog eens goed is voor het milieu. En dat voor jaren achtereen.

De nieuwe techniek zal vast de wereld veroveren. Van belang is dat het nu al op onze skûtsjes wordt toegepast. Wellicht weten we over een paar jaar of leveranciers van traditionele verven en lakken daar met weer een andere vinding nog tegenop kunnen.

Wie er meer van wil weten, kan Ale Bok in Sneek bellen (06 53376 654).

Jeroen Pietersma besmeert de vlakke bodem van de ‘Ut ‘e Striid’ met nanocoating. Helaas moet er meer gebeuren om er een ‘winnaar’ van te maken

15

Een klim waard INFORMATIE-EN BEZOEKERSCENTRUM ‘TERP HEGEBEINTUM’

Leeuwarden en Groningen

Rondleidingen naar de hoogste terp van Nederland * Excursie naar kerk met verrassend interieur en unieke rouwborden * Wisselende exposities * Archeologisch steunpunt * Videopresentatie over landschap en cultuurhistorie * VVV-agentschap * Petit-restaurant met terras * Geschikte trouwlocatie Open: Nov.t/m febr. di – zo 13.00 – 17.00 uur.

Maart t/m okt. ma – za 10.00 – 17.00 uur, zon en feestdagen 12.00 – 17.00 uur.

Pypkedyk 4, 9173 GC Hegebeintum,tel. 0518 411783 www.hegebeintum.info/rekreaasje@planet.nl

Het hoogtepunt van Fryslân

16

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Delmer Los spreekt:

Skûtsjes, je komt er nooit Los van Delmer en Jelle Los van CMS Scheepsbouw in Leeuwarden doen sinds afgelopen jaar geheel onverwachts niet meer mee met het IFKS kampioenschap. Zijn ze na hun roemruchte IFKS-jaren genezen van het Skûtsjesilen om over te gaan tot de orde van de dag? Integendeel, zegt Delmer.

‘Skûtsjes, daar kom je nooit meer los van.’

De gebroeders Delmer en Jelle Los, de ‘Los Boys’, behoorden de afgelopen jaren met skûtsje Grutte Pier tot de smaakmakers in de IFKS vloot. Ze deden het anders, waren jong, eigenzinnig, bevlogen, en moesten als gebroeders zonder skûtsje-bloedlijnen, heel wat weerstanden in de gevestigde orde overwinnen. Vaderlijke ad-

eigen bouwer. Vergelijk het maar met onvoorwaardelijke liefde. ’ Afgelopen jaar kwam voor de Los boys een abrupt einde aan het actieve skûtsjesilen, na een geschil met de mede-eigenaar van skûtsje Grutte Pier. Die skûtsjesilerij begon 25 jaar geleden voor Delmer (38) al op zijn 13e toen hij vanuit zijn woonplaats

‘Ieder skûtsje dat ik voorbij zie varen raakt me diep in de ziel.’ viezen, ‘jullie tijd komt ooit nog wel’ en ‘nog wat te gretig’, konden ze pareren met een voortvarende opmars in de IFKS-competitie. Delmer en Jelle zagen hun gretigheid in 2010 bekroond met het IFKS kampioenschap. Tegelijkertijd bouwden de broers in dezelfde flow hun CMS scheepbouw en –restauratiewerf in Leeuwarden op.

Onvoorwaardelijk

‘De werf groeit, ondanks de crisis.

Tegelijkertijd houdt ook het Friese skûtsje ons nog altijd bezig. Ieder skûtsje dat ik voorbij zie varen raakt me diep in de ziel. Het heeft een eigen unieke vorm, een eigen honderdjarige familie- en vrachtgeschiedenis, een

Bolsward in de zomer werkte op de charterskûtsjes van Jacob Huisman.

‘Het voelde nooit als werk, we waren de hele zomer bezig met skûtsjes, tussendoor gingen we ook mee met mannen als Jacob Huisman, Gerrit en Rein Roosjen, Jan Jonker, Lolle Schakel en anderen.‘ Delmer werd bemanningslid, voer met Floris Bottema en Jeroen de Vos (Eelkje ll), en schipperde eerst met De Liefde en vanaf 2005 met de Grutte Pier. Een schip dat hij samen met Jelle en bemanning heeft opgebouwd.

‘We waren makkelijk vijftig tot zestig dagen per jaar op het water. Op de Eelkje II hebben we het echte zeilen geleerd, vaak ’s avonds na het werk

Delmer (rechts) en Jelle Los, smaakmakers in de vloot. Ze zeilden eigenzinnig, bevlogen, en moesten als gebroeders zonder skûtsje-bloedlijnen, heel wat weerstanden in de gevestigde orde overwinnen. Die passie zien ze nu terug bij de jonge schippers in vloot.

nog even met drie man het meer op, eindeloos zoeken naar het juiste evenwicht van schip, tuigage, weersomstandigheden en vaarwater’

Passie of niet

Los vindt het fascinerend: ‘er worden kapitalen geïnvesteerd, nu vraag ik me soms af, draait het er nou om wie het het mooist voor elkaar heeft, of gaat het om de echte passie….’

Groot respect heeft Delmer voor ‘jonge nieuwe schippers’ die met hart en ziel zeilen, meest op eigen kosten en die je altijd met het schip bezig ziet. Zij hebben liefde voor het skûtsje. Die zie je terug aan de top en winnen op eigen kracht. Als je wint heb je vrienden….

Delmer en Jelle Los bouwen en verbouwen vracht- en zeilschepen, waaronder SKS en IFKS wedstrijdskûtsjes, op de werf de Greuns in Leeuwarden.

Bij CMS schepen kunt u terecht voor nieuwbouw, woonschepen, reparaties, restauraties en vormwerk; van ontwerp tot afbouw.

Vijf jaar geleden zijn de gebroeders Los begonnen met een geheel nieuwe tak van hun bedrijf: het verbouwen van werk/ vrachtschepen naar luxe woonschepen. Traditionele vormen en modern ontwerp zorgen voor een spannende woonomgeving.

Op de werf in Leeuwarden met ruime werkhaven wordt gewerkt aan diverse grote scheepsprojecten.

Daarnaast kunnen de gebroeders Los sinds kort ook alle voorkomende hellingwerkzaamheden, zowel binnen als buiten voor schepen tot en met 30 meter aanbieden op hun nieuwe locatie Scheeps/ jachtwerf Wartena.

‘De Nynke had met aanpassing best mee kunnen doen’ Een van de eindredacteuren van ‘Troch de Wyn’, Klaas Jansma, heeft met eigen ogen van nabij bekeken waarom de ‘Nynke’ destijds is afgekeurd. Jansma vindt dat het oorspronkelijke ontwerp van Bouke Roorda door het oplassen van stuizen is aangepast, wat in strijd is met artikel II.4 (nu 6) van de Omschrijving Scheepsuitrusting van de IFKS. Eigenaar Karel Kuiper en scheepsontwerper ir. Niels Moerke blijven echter van mening dat de ‘Nynke’ onterecht is uitgesloten. De ‘Nynke’, in 1909 in Drachten gebouwd, heeft Kuiper in Amsterdam gevonden met een houten balk op de wellingplaat. Beide elementen zijn bij de restauratie door deze

schipper maatgevend geweest bij de renovatie en het aanbrengen van de stalen stuizen.

Klaas Jansma vond tot ieders verrassing nog enkele oude klinknagels van de originele wellingplaat, waarmee de verdenking dat klinkgaten bij de restauratie nieuw zouden zijn geboord, is ontkracht.

Hij en Karel Kuiper zijn het erover eens dat bij lichte aanpassing van de regels de ‘Nynke’ gewoon aan het skûtsjesilen zou kunnen meedoen. Ook bij andere skûtsjes zijn wel veranderingen aangebracht, die echter minder gemakkelijk aan te tonen zijn omdat daarvan vaak de originele ontwerptekeningen ontbreken.

De gaten in het achterschip, waar oorspronkelijk de wellingplaat door was vastgeklonken. Deze gaten zijn niet geboord, in het linker bovengat is nog een klinknagel te zien.

www.cmsschepen.nl

IM

17

18

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Na 150 jaar op nieuwe locatie

Skûtsjehistorie inspireert Wiersma Aan de Appelhof in Oudehaske staat een nieuw pand met het logo van Wiersma Olie en Techniek b.v. Het is in 2013 in gebruik genomen. Het skûtsje neemt er een centrale plaats in.

bouwde zijn houten schip ‘De Lastdrager’. Daarmee moesten Haitze en Pietje een snel groeiend gezin onderhouden.

In de nieuwe tijd bouwden nakomelingen een mooi bedrijf op in Scharnegoutum. Baas was toen Berend Peter Wiersma, zoon van verzetsman Gerlof Wiersma senior, die in 1905 was geboren. Die hield aan zijn verzetswerk een oorlogstrauma over.

winnaar van een akenzeilerij van de vereniging De Zevenwolden in Lemmer, in 1865. Hij was een achterneef van Haitze Wiersma. Andere familieleden, in Koudum, waren voorvaderen van de SKS-schippers Douwe, Douwe en Albert Visser. De Wiersma’s, oorspronkelijk van Abbega, deden indertijd niet aan de wedstrijdzeilerij.

Misschien waren ze daar te serieus voor.

Familie van de Vissers

Inspirerend

Al die familiezaken zijn doordrenkt met lief en leed. Haitzes eerste vrouw overleed in 1878 op 46-jarige leeftijd, waarna hij met de weduwe Jiskjen Ringnalda van Tjerkwerd trouwde.

Zij had niet alleen haar jeugdige man verloren, maar ook drie kinderen. Zo ging dat in die jaren van cholera en ontbering.

De naam Haitze komt ook voor in een andere geschiedenis. Visserman Haitze Visser van Balk was de eerste

‘We make your machinery move’, staat in de vloerbedekking geschreven. Dat doen ze niet alleen met vloeibare brandstof en smeermiddelen. Het bedrijf garandeert ook bij een groeiend aantal relaties goed onderhoud en tijdige vervanging.

Germ Wiersma vertegenwoordigt

Germ Wiersma wil in zijn bedrijf wat met die historie doen. Met dank aan een website van Rein Munniksma en skutsjehistorie.nl heeft hij al heel wat informatie bijeen gesprokkeld. Zijn zuster maakte een groot schilderij van een houten skûtsje, dat op ‘De Lastdrager’ lijkt.

‘Ek by ús giet it om ferfier en enerzjy’, zegt Wiersma. ‘En sa duorsum at se it doe diene is in prachtich foarbyld.’

Links: Germ Wiersma, de vijfde generatie.

Boven: Haitze Foppes Wiersma (1842-1918), de grondlegger.

Onder: De houten ‘Lastdrager’ voor de wal in Oosthem, de tweede plaats van domicilie.

als jonge directeur de vijfde generatie van een dynamische onderneming. Het begon met Haitze Foppes Wiersma, die op 21 mei 1864 trouwde met de boerendochter Pietje Gerlofs Syperda in IJlst. Zij stortten zich op het toen opkomende transport van terpmodder, mest en turf. Croles

Veelzijdigheid bij WSV de Zevenwolden Lemmer Volgens Wikipedia is een vereniging een verzameling mensen die zich met een bepaald doel georganiseerd heeft. Dat is bij WSV De Zevenwolden in Lemmer de beoefening en de bevordering van de watersport. Sterker nog, de Lemster watersportvereniging is van voor- tot naseizoen een draaischijf van grote wedstrijden.

De cursus vaarbewijs, een avond over dieselmotoren en een lezing over het moderne navigeren zijn genoeglijke winteravonden voor iedereen om scherp te blijven en kennis te actualiseren. Zeer nuttig. Maar de Lemsters vinden vooral wedstrijden en evenementen organiseren gewoon erg leuk.

Het hele jaar komen regionale en nationale zeilers naar Lemmer om hun krachten te meten. De wedstrijdleiding weet de natuurlijke ligging van de Lemsterbaai met de publieksdijk, het strand en de uitloop tot op het IJsselmeer goed te benutten. De nazit is gezellig, afgemeerd in de Binnenhaven van Lemmer.

Elk evenement kent inmiddels z’n eigen feest, al dan niet bij het clubgebouw van de Zevenwolden aan de Plattedijk. Een feest tijdens platbodemwedstrijden als Lemmer Ahoy of de Friese Hoek race is meest in de hal bij Sterk Trading. Na de Bokkingrace is er vaak een gezellige barbecue aan de Zijlroede.

Bundelen van kennis en kracht maakt sterker. Daarom wordt bij het jeugdzeilen veel met andere verenigingen samengewerkt. Opleiders de-

Al deze activiteiten en de vele vrijwilligers maken dat WSV de Zevenwolden na bijna 150 jaar nog altijd een bruisende vereniging is, met veel jonge mensen en veel mogelijkheden voor iedereen!

len zo hun kennis. En hoe meer kinderen aan de start komen, hoe leuker het verloop van de wedstrijdjes.

De Verenigingscompetitie, een initiatief van het Watersportverbond voor zeilverenigingen in Fryslân, is ook een mooie manier om in het seizoen een avond in de week tegen elkaar wedstrijd te zeilen in open boten op verschillende locaties.

Zeker niet onbelangrijk zijn alle vrijwilligers en leden van WSV de Zevenwolden, die de vereniging in de loop van de jaren sterk lieten groeien. In het verenigingsleven sluiten inmiddels ook niet-watergebonden activiteiten aan, variërend van een klaverjascompetitie, muziek met Shanty’s, Dwazen en Wiven, tot een auto-puzzelrit op het vaste land.

De afgelopen jaren is het clubgebouw twee keer uitgebouwd en met een boot-opslag uitgebreid. Door de gemeentelijke herindeling kreeg de vereniging de kans een bescheiden stukje ‘eigen’ jachthaven te exploiteren. De leden kunnen tegenwoordig met hun boot vlakbij het clubgebouw een vaste ligplaats van de Zevenwolden huren.

www.zevenwolden.nl

19

KAPSALON PAULINE

Wij wensen het skûtsje van Joute veel succes!

OPENINGSTIJDEN: Maandag gesloten Dinsdag 8.30 – 12.00 & 17.00 -21.00 Woensdag 8.30 – 12.00 & 19.00 – 21.00 Donderdag 8.30 – 18.00 Vrijdag 8.30 – 18.00 Zaterdag 8.00 – 12.00

Het Tolhuis, Appelwijk 11, 8501 BM Joure T. 0513 - 853 300 (Eetcafé) T. 0513 - 853 057 (Café) info@tolhuisjoure.nl, www.tolhuisjoure.nl

Woensdagavond heren knippen 13,50 euro vrijdagmiddag kinderen knippen 9,00 euro

KAPSALON PAULINE OP E ROMTE 24 8551 NX WOUDSEND TEL: 0514-59 11 40

20

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Lemster Reijenga’s samen verder op Joure

Joure forceert doorbraak Alco Reijenga (33) wordt adviseur van zijn broer Dirk Jan (36) op de ‘Oeral Thús’ van Joure. De Jousters hopen met de komst van Alco eindelijk de doorbraak te kunnen forceren naar de top drie van het SKS-Skûtsjesilen.

Dirk Jan (links) vroeg zijn broer Alco als adviseur: ‘We zitten nu al enkele jaren tegen de top aan, maar als we niet iets veranderen, zit er niet meer in.’ Foto Martin de Jong.

Na twaalf jaar verruilt Alco het exclusieve adviseurschap op het kampioensskûtsje van Heerenveen voor een rol op het achterdek van Joure.

De Lemster broers zijn weer samen, zoals het ooit ook begon. Toen aan boord bij heit Jelle op het Lemster skûtsje.

Dirk Jan en Alco zijn fanatieke skûtsjesilers, net als vader Jelle, de eerdere meervoudige SKS-kampioen met het Lemster skûtsje. ‘Wij zijn gedreven, willen altijd winnen. Dat skûtsjesilen zit diep en speelt bij ons het hele jaar. We slagen er echter niet altijd goed in anderen in dat fanatieke mee te krijgen.’ De ambities zijn groot

bij Alco. Hij heeft nu een adviseursrol, zijn (oudere) broer is de schipper. Het liefst werd hij ook zelf schipper op een SKS-skûtsje. Uiteraard is zijn liefde voor Lemmer, maar ook zeker Heerenveen, groot. ‘Lemmer is altijd al een stille wens. Maar je kunt niet in de toekomst kijken. In ieder geval moet het een skûtsje zijn uit een plaats waar ik wat mee heb. Ik zou niet overal schipper kunnen en willen worden’.

Groter en breder

Alco is vooral een Lemster. Hij werkt elke dag aan de boorden van het IJsselmeer. ‘Ik werk als KAM Coördinator bij de IJB groep in Lemmer.

Hier ben ik thuis, vanaf mijn werk kijk ik elke dag uit over het water.’ Dirk Jan is technisch coördinator in de scheepsbouw, bij Imtech Marine. Hij zwerft voor zijn werk het hele land door. De uitdaging in het Jouster skûtsje zit volgens beide heren vooral in de maat. Het skûtsje is groter dan het Piipster skûtsje van Heerenveen.

Joure is groter en breder en kan veel minder scherp varen dan een ‘Gerben van Manen’ of ‘Sneker Pan’. ‘ Maar het heeft de meeste vierkante meters zeil van de hele vloot en daar zit dus onze speelruimte. ‘

Pijnlijke gesprekken

In het najaar van 2011 heeft Dirk Jan zijn broer gevraagd. Maar Heerenveen had veel verloop in de bemanning en moest een nieuwe mast en een nieuw tuig trimmen. Alco vond dat hij Pieter niet in de steek kon laten en wilde daar niet zo bij wegstappen.

Hij zeilde in 2012 dus nog een laatste jaar op de ‘Gerben van Manen’(H).

‘Nu wordt op Lemmer al gezegd dat ik na één waardeloos jaar van Heerenveen direct van boord ga. Maar dat is niet waar. De beslissing was al een jaar eerder genomen. ’ Een lang gesprek met schipper Pieter Brouwer volgde, die relativeerde echter het afscheid. ‘Hij vond het jammer maar zei ook, de keuze is te begrijpen, hier kon je op wachten dat het eens zou gebeuren.’

Op Joure had broer Dirk Jan een minder leuk gesprek met zijn naaste adviseur Baint Kramer. Kramer heeft een grote staat van dienst op Joure, hij is een zeer ervaren wedstrijdzeiler.

Dirk Jan wil echter een doorbraak forceren met de brede skûtsje-ervaring van Alco op Lemmer, en later met Allard Syperda en Pieter Brouwer op Heerenveen. ‘We zitten nu al enkele jaren tegen de top aan, maar als we niet iets veranderen, zit er niet meer in. De resultaten zijn voor een derde afhankelijk van het schip, een derde van het materiaal en een derde van de mensen. Ik wil nu eens niet de oplossing in alleen het materiaal zoeken, maar in de mensen. Dat is vooral een stukje communicatie. En als die com-

De aansturing van de ‘Oeral Thús’ (zoals bij Elahuizen 2012), vanaf het achterdek is nu ingrijpend veranderd.

municatie perfect is, speelt dat ook door in de rest van het team. Alco en ik hebben aan een half woord genoeg.

Geen discussies. We zijn broers, dichterbij kun je het niet krijgen.’

IM

Specialist op het gebied van: ▪ Aan- en verkoop onroerend goed ▪ Agrarische bedrijfsverplaatsing in binnen- en naar het buitenland ▪ Landelijk gelegen woonobjecten ▪ Begeleiding bij onteigening ▪ Taxatie ▪ Melkquotum ▪ (Erf)pachtzaken E.A. Borgerstraat 5, 8501 NC Joure 0513-410704

Wonen en werken op het platteland. Een levensstijl apart

www.plattelandmakelaardij.nl

IFKS en SKS samen in silersopleiding IFKS en SKS werken dit jaar formeel samen in een opleiding voor jonge skûtsjesilers. Dit wordt ondersteund door de Stichting Foar de Neiteam.

De jeugd krijgt onder kundige leiding een spoedcursus skûtsjesilen inclusief skûtsjesferen en -tradities. Het eerste trainingsweekend vond plaats op de Pikmar.

De opleiding van een nieuwe generatie skûtsjesilers en – schippers was vanaf het begin een doel van de Stichting Foar de Neiteam. Van 2003 t/m 2009 is echter het meeste geld en energie gestoken in documentatie, een website en veel boeken. Nu, in 2013, begint het praktische werk.

Foar de Neiteam is in samenwerking met het Skûtsjemuseum en schipper Age Veldboom eerder ook al begonnen met een leskist en lesprogramma voor scholieren van de basisscholen.

Even wennen

Zowel bij de SKS als bij de IFKS waren de afgelopen jaren verschillende initiatieven gaande voor een opleidingsprogramma, voor de eigen jeugd. Hoewel beide organisaties zich graag voorstaan op bescherming van hun eigen identiteit, stuurde De Neiteam aan op een gezamenlijke jeugdopleiding. Met name bij de SKS moest even aan dat idee worden gewend, vertelt Neiteam bestuurder Frits Jansen. ´Maar de Stichting Foar de Neiteam is voor alle skûtsjesilers. Een jeugdopleiding

vanuit de Stichting kan dus niet exclusief voor de ‘bloedgroep SKS’ worden aangewend.´ Beide organisaties werken via een tweetal bruggehoofden. Bij de IFKS zijn Lisette Brundel, (de naamgeefster van IFKS-kampioensschip Lytse Lies) en Wietse Bandstra de contactpersonen voor de achterban. Alco Reijenga en Jon Visser zijn namens de Vereniging Schippers en Bemanningsleden (VSB) van de SKS in actie. Afgelopen najaar is in het weekend van 28 en 29 september al een eerste gezamenlijke lichting jeugdzeilers ingewijd in de historie en traditie, met een reis door de tijd, door Gjalt de Jong. Gevolgd door wedstrijdtheorie en -praktijk.

Op de Pikmar werd techniek en tactiek getraind met GWS-Schouwen, beschikbaar gesteld door leden van de Vereniging van GWS-Schouwen (www.grouwsterwatersport.nl), waarbinnen een aantal skûtsjesilers actief is. De keuze is bewust gemaakt voor de schouwen, omdat deze platbodems mooi aansluiten bij het zeilen op skûtsjes. ‘s Ochtends werd vooraf

In de opleiding komen wedstrijdtheorie, cultuur en boothandeling samen.

op ‘De Vrouwe Nieske’, het volgschip van het Ljouwerter SKS-skûtsje, theorieles gegeven door Harmen Brouwer en Eildert Klaasz Meeter. Er werd onder meer aandacht besteed aan een aantal typische regels binnen het wedstrijdzeilen met skûtsjes en

aan de specifieke boothandeling op platbodems.

Koude start

Zij die geen zeilervaring hadden kregen een begeleider mee in de schouw. Menig andere ‘ervaren zeiler’

had dat ook wel gewild. Het waaide hard met vlagen van een dikke 5 Bft. In deze eerste opleidingsdag kwamen alle aspecten van het skûtsjesilen aan bod, dus ook het omslaan. Eén GWSSchouw kapseisde en moest geborgen worden.

21

Sneek

22

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Heerenveen terug bij af Eerlijk gezegd was zijn gevoel vanaf vorig voorjaar al niet goed. Pieter Brouwer (Heerenveen) had zijn 4,8 vierkante meter doek ingeleverd en moest erg wennen aan het stugge nieuwe zeildoek. Maar het wende niet. ‘We moeten dit jaar helemaal opnieuw beginnen.’

De ‘Gerben van Manen’, grossiert in kampioenstitels (16 keer!) maar kwam

er afgelopen jaar niet aan te pas. Tot verbijstering van vriend en vijand. ‘Ik

heb na het kampioenschap een paar rotweken gehad’, vertelt schipper Pieter Brouwer. ‘Je gaat twijfelen aan jezelf omdat je je schip op een plek ziet liggen waar die niet hoort. Ook al moesten we 4,8 vierkante meter doek inleveren, je wilt wel mee blijven doen aan de strijd. En dat was afgelopen jaar niet het geval. Bij harde wind, zoals op Elahuizen ging het nog wel. Maar bij wat stiller weer kwam het schip na het draaien niet

weer op gang. We deden niet mee, er was maar één de baas, en dat was Douwe Visser. De hele vloot is dichter bij elkaar gekomen, behalve Douwe Visser, die lag met een onvoorstelbaar

Lauwersmeer

Ondanks de twijfel heeft Brouwer het seizoen gelouterd afgesloten. De Roekoepolle en de SKS-wedstrijd op het Lauwersmeer (twee keer tweede) in het najaar werden een enorme opsteker. Met het reservetuig, een ingekort ploechjesylzeil uit 2003, deed de Gerben van Manen weer mee en kon weer scherp aan de wind.

‘..dan ga je ook bij jezelf zoeken…’ groot verschil, van 18 punten, voor op nummer twee.’

Terug naar Heerenveen. Volgens Brouwer is in het voorjaar van 2012 een verkeerde keus gemaakt. Volgens de nieuwe SKS-zeilformule moest de schaar in het doek van de ‘Gerben van Manen’. Er moest maar liefst 4,8 vierkante meter worden ingeleverd.

Twee nieuwe tuigen aanschaffen, voor licht en voor zwaar weer werd te kostbaar. Dus werd heel pragmatisch één allround tuig voor licht én zwaar weer besteld. En van het nieuwste stugge zeildoek. ‘We hadden achteraf vanaf het begin al moeite dat stugge doek er perfect op te zetten.

Dat komt ook omdat we altijd zachter doek gewend waren. Het resultaat met dit ‘betontúch’ viel ons tegen. Het kon niet aan de zwaarden en mast liggen, die waren het jaar eerder al eens vernieuwd. Dan ga je ook bij jezelf zoeken, het zou ook aan mij kunnen liggen.‘

‘Ik heb grote bewondering voor zeilmaker De Vries, de maker van het zeil.

Die stond helemaal open voor ons probleem. Ze hebben het hele zeil teruggenomen om een nieuwe te maken, die iets dieper is. Een zeil om tot windkracht 4 te gebruiken. Bij hardere wind doen we de oude er weer op.’

Het is nog een hele uitdaging het schip er op tijd bij te krijgen. Nooit eerder zijn binnen een jaar vijf ervaren bemanningsleden gestopt. Vrijwel het hele voordek, behalve zoon Harmen, is nieuw. ‘Dat moet eerst weer een geöliede machine worden. En het nieuwe zeil is op z’n vroegst pas vanaf eind april beschikbaar. Ik ben al acht jaar schipper op Heerenveen en daarvoor zat ik aan de fok bij broer Tjitte. Voor het eerst moeten we weer helemaal opnieuw beginnen.’

Jacob de Hoop

Heerenveen worstelde het hele kampioenschap met het nieuwe stugge ‘betontúch’.

Klompkesilen, ‘oanfiterjen’ sinds 1907 Het waterrijke gebied van de Prinsehof met daarin de plaatsen Grou, Earnewâld, Aldegea, Warten en Wergea is van oudsher het centrum van wedstrijdzeilen op smal water. Al generaties lang strijdt men hier om de eer van de ‘snelste zeiler’.

Om ook bij de jeugd al vroeg belangstelling voor het zeilen te wekken, organiseerde men in deze contreien al meer dan een eeuw het klompke- of skipkesilen.

Bouwpakket van de symmetrische klomp.

Van oude klompen werden zeilbootjes gemaakt en daarmee werden zeilwedstrijden gehouden.

Grou heeft wat deze wedstrijden betreft een rijke traditie: Reeds in 1907 werd tijdens een ledenvergadering van de zeilvereniging ‘Lyts Frisia’ voorgesteld een dergelijke wedstrijd te organiseren om ‘troch ’t hâlden fan berneskipke sylderij ek by de bern de syldersnocht oan te fiterjen’.

Oorspronkelijk werd er alleen met klompen gevaren, later werden de bootjes in verschillende klassen verdeeld, waaronder ook verschillende miniatuurscheepjes. In navolging van de Friese traditie werden ook op andere plaatsen bootjes gebouwd: Amsterdam aan de Zaan en langs de IJssel.

Lag de nadruk in Fryslân op het goed functioneren van de boot, er moest immers zo snel mogelijk worden gezeild, elders besteedde men veel zorg aan het uiterlijk en werden

de scheepjes veelal tentoongesteld.

Kampioen Tjalda

IM

Het klompkesilen is een traditie, die nog volop in stand wordt gehouden.

Vanaf 2000 wordt er jaarlijks een Fries kampioenschap georganiseerd door de Stichting Klompkesilen. Tjalda van Klink uit Wons was dit jaar op zaterdag 29 juni de beste klompkesiler bij de Iepen Fryske Kampioenskippen in Gaastmeer. Ze won vóór Maartje Smids uit Hindeloopen en Stein Fraza uit Woudsend de Friese titel.

Speciaal voor de zeilwedstrijden is een symmetrische klomp ontwikkeld die noch links, noch rechts is. En er worden bouwpakketten samengesteld. Deze bouwpakketten zijn te koop bij Scherjon’s klompenmakerij in Noardburgum of via de webshop op www.klompen-scherjon.nl/webshop.

23

Restaurant Galamadammen een unieke locatie aan het Friese water

“De advocaat voor al uw aanvaringen�

Willemskade 7 8911 AW Leeuwarden Postbus 2610 8901 AC Leeuwarden

T F E

058 212 1464 058 213 3025 vandersluis@vandersluisvanderzeekalmijn.nl

www.vandersluisvanderzeekalmijn.nl

24

Galamadammen 1-4 8723 CE Koudum Tel. (0514) 521346 E-mail info@galamadammen.nl www.galamadammen.nl

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Steeds exotischer ploechjesilers Een skûtsje boven water houden is kostbaar.

Betalende ploechjesilers worden daarom warm onthaald. Charterondernemers bieden steeds exotischer arrangementen aan, zowel aan boord als op de wal, om ze te blijven behagen. Routes strekken zich uit tot de Amsterdamse grachten en op steeds meer skûtsjes kan zonder gêne aan boord worden geplast.

mando’s van de schipper laten ze zich graag welgevallen.

Een nieuw aangeboorde doelgroep is wat milder. Relaxt zitten ze casual gekleed borrelend aan boord van ‘opengewerkte’ lounge skûtsjes. Je ziet ze van Galamadammen, Fluessen en Hegemermar (vloot van eerdere IFKS-schipper Jacob Huisman) Sneek (IFKS a-klein-kampioen 2012, Arnold Veenema, en Johannes en Gerrit de Vries) tot Grou en Earnewâld (Halve Maen-schipper Berend Mink/ Sytse Brouwer).

Een beetje lounge-skûtsje is voorzien van een ruim en fris toilet, stromend water, radio/cd-speler, koelkast en bar met beerenburg en bittergarnituur. Er kan koffie en thee worden gezet bij de Friese Oranjekoek. Kortom alles wat een dagje zeilen leuk maakt is aan boord. En de gasten zitten op de waterlijn in het ruim, uit de wind, op banken, de een nog meer lounge en zacht, dan de ander. Het uitzicht vrij rondom, vanonder de giek.

Ongemakkelijk initiatief

Kampioen a-klein Arnold Veenema (Sn) in de zeeslag bij Sloten. Op dit schip zeilt de IFKS-schipper ook tochten en wedstrijden met sportieve ploechjesilers. Op het vorige wedstrijdskûtsje, gerieflijk ingericht met bar en toilet, vaart hij met lounge-gasten

De ploechjesilers aller tijden houden van een Spartaanse aanpak. Ze moeten duiken voor de giek, krijgen in de

gangboorden het water tot aan de oksels en trekken zich dikke blaren aan de grootschoot. Korte strenge com-

Op de silersagenda staan steeds meer grote zeilwedstrijden voor skûtsjes. Langwar, Lemmer Ahoy, Friese Hoek en dit jaar ook de De Slach om Heech zijn meerdaagse evenementen. Rosalie Brundel van de Klassieke Rederij in Gaastmeer werkt samen met Floriaan Zwart van Uit-Zeilen. Zij verzorgen complete vloten voor grote groepen.

Rosalie waardeert de initiatieven en wil graag meedoen. Maar ze vindt de timing ook ongemakkelijk. ‘In hetzelfde weekend van de ‘Slach om Heech’ hebben wij bij voorbeeld ook klanten die een vloot skûtsjes reserveren.

Het aantal meerdaagse zeilevenementen in Fryslân groeit.

Juist in de zomermaanden, moet je het verdienen met gasten. Het is een kostbaar evenement als je een heel weekend zeilt, terwijl je die dagen ook met betalende gasten had kunnen varen.’

Rosalie geeft aan dat er de afgelopen jaren een rijke variatie is ontwikkeld in het ploechjesilen. Het vraagt een flexibele opstelling van de skûtsje-eigenaren. Haar tegenwoordige netwerken reiken van Gaastmeer tot Loosdrecht en Haarlem, van hotels en salonboten langs de Amsterdamse grachten, tot camping De Kuilart in Koudum, van skûtsjes en Lemster aken tot fietsen in Gaasterland. ‘Deze markt is altijd in beweging.’

Verdichting aan boord

De meest noordelijkste chartervloot van skûtsjes, ligt bij Annage in Earnewâld. Cathrienus Herrema heeft bij Annage een vloot van zeven skûtsjes en daarnaast noch zeilpramen en andere oudhollandse schepen. De eerdere IFKS-schipper Cathrienus hoeft niet

met zijn vloot van Earnewâld naar De Kaag, maar is op een andere manier gaan meebewegen met de veranderende vraag. ‘Sinds het economisch wat slechter in Nederland gaat, laten met name de grotere groepen het wat afweten. ’ Annage kan op twee skûtsjes de gasten nu laten inschuiven. Op een gangbaar skûtsje mogen voor de scheepvaart inspectie maximaal 12 gasten mee aan boord. Voor groepen van bijvoorbeeld 18 personen betekent dit dat ze twee skûtsjes met schipper nodig zijn. ‘Twee van onze skûtsjes zijn goedgekeurd voor maximaal 25 gasten aan boord. Daarmee komen we op een aantrekkelijk tarief per persoon en kunnen we meer klanten op maat bedienen.’ En qua luxe is er ook wat veranderd in Earnewâld.

Net als op de lounge skûtsjes elders, is er ook een echt toilet aan boord van de skûtsjes Wylde Wytsing en Dikke Otter.

Twisten rond zeilformule De schippersvergadering van de IFKS heeft dit voorjaar in Heeg wéér geen besluit genomen over een nieuwe zeilformule. Alle schippers willen wel een goede rating voor een eerlijke strijd.

Maar het lijkt een niet te nemen horde. De onderlinge verschillen in de vloot van ruim 60 skûtsjes zijn te groot.

Bij de SKS, met slechts 14 skûtsjes, weten ze als geen ander hoe formule aanpassingen tot ophef kunnen leiden. De verfijning van de formule uit 2000 leidde in 2010 tot een nieuwe zeilberekening waarover nog steeds de meningen verdeeld zijn. Kosten nog moeite zijn gespaard. Via het Velocity Prediction Program werden nieuwe zeiloppervlakten vastgesteld.

Naast de afmetingen van de skûtsjes, is bij de berekening ook het gewicht, de rompvorm en de weerstand verwerkt. Er kwam van alles aan te pas: windtunnels, stabiliteitsproeven en sleepproeven. En voor elk skûtsje een nieuw lijnenplan. Voor iedere zeilvoering geldt een vast silhouet.

Van de snelste skûtsjes moesten met name Heerenveen en Bolsward stevig zeilcapaciteit inleveren. Leeuwarden, Drachten en Earnewâld kregen de minste aanpassingen opgelegd. Afgelopen jaar, de hele vloot was op orde, bleek dat de rangorde inderdaad iets verschoven was. De Halve Maen mag eindelijk wat meer zeil voeren en klom op in het klassement (6e).

De notoire kampioen Heerenveen kreeg de grootste klappen (9e), maar hoopt zich dit jaar te herstellen. Uiteindelijk behoren Bolsward, Grou en Sneek nog steeds overtuigend tot de snelsten. Sterker nog, Sneek is bij de nieuwe zeilformule nog verder uitgelopen op de rest van de vloot (18 punten verschil met nr 2, Grou) en werd ‘gewoon’ weer kampioen.

Johannes de Vries

Een belangrijk pijnpunt bij de IFKS is het onderlinge verschil in gewicht binnen de grote vloot skûtsjes. Zeker als er een motor is ingebouwd, zijn de schepen veel zwaarder dan ze ooit zijn gebouwd. Andere, met een buitenboord motor, zijn juist lichter gemaakt. Dat is bijna niet te vertalen in een eerlijke tuigageformule voor allen. Scheidend schipper Johannes de Vries doet al 27 jaar mee in de middenmoot van de IFKS. ‘Een paar jaar geleden werden we uit het water gelicht. De Lege Wâlden en de Oude Zeug waren het zwaarst, toen kwa-

De onderlinge gewichtverschillen in de IFKS zijn groot. De Lege Wâlden is één van de zwaarste skûtsjes in de IFKS-vloot. In dezelfde klasse varen skûtsjes die de helft lichter zijn.

men wij: we wogen 21,5 ton. Vergelijk dat eens met de Lytse Lies, die woog slechts zo rond de 11 ton.’

Volgens IFKS-schipper Sikke Heerschop blijken de gewichtsverschillen meer dan gedacht de snelheidsverschillen te bepalen, terwijl gewicht nu niet in de IFKS formule is verwerkt.

Een ander heikel probleem is het laadvermogen. Dat is volgens de huidige IFKS-regels niet eenduidig vastgesteld. Frits Jansen van Stichting

Foar de Neiteam pleit om in nieuwe regelgeving meer uit te gaan van de bedoeling van gemaakte afspraken.

Het bestuur van de schippersvergadering wil rustig de tijd nemen om deze discussies te laten rijpen. Daarmee zal er geleidelijk wel een oplossing voor veel vragen in beeld komen.

Johannes de Vries hoeft er niet langer over na te denken. ‘Als je dan toch wat wilt, kun je beter gewoon de nieuwe SKS formule aanhouden.’ Daar raakt

De Vries echter een pijnlijke optie, die jaarlijks in elke ledenvergadering weleens voorbij komt. Want welke skûtsje-organisatie is leidend? Terwijl de SKS geen zeildikte van de IFKS wil overnemen, laten IFKS-schippers zich niet graag leiden door een SKS formule. Ieder zijn trots.

25

friese onroerend goed maatschappij bv end goed maatschappij bv friese onroerend goed maat Spanjaardslaan 127 8913 AR Leeuwarden T - (058) 215 87 31 F - (058) 216 47 10 E - vanderzee@fogm.nl

Koop Verkoop Verhuur

Spuit en schilderwerk Om uw schip weer een mooi uiterlijk te geven met een optimale bescherming brengen wij professionele epoxy plamuur- en verfsystemen aan van gerenommeerde merken.

Industrieterrein LEMSTERHOEK Schardijk 2 | 8531 XL LEMMER Tel. + 31 (0) 514 53 3910 Mob.+ 31 (0) 614 73 9415 E-mail. info@lemsterhoek.nl

http://lemsterhoek.nl

Betere en veiligere doorstroom in Stavoren De capaciteit van de Johan Frisosluis in Stavoren is te klein voor het aantal boten dat van het IJsselmeer Frysl芒n in vaart, en andersom. De uitbreiding van de sluis maakt een einde aan de lange wachttijden en voorkomt onveilige situaties bij stevige zuidwestelijke wind.

In het vaarseizoen van 2014 is de uitbreiding klaar en is een snellere en veiligere doorstroom, 贸贸k bij stevige wind, gegarandeerd. Wij wensen u een behouden vaart.

26

www.ballast-nedam.nl

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Sikke Heerschop wint ijskoud Langwar Langwar kijkt terug op een kleurrijke start van het zeilseizoen op 13 en 14 april jl. Bij dit eerste lustrum kwam veel publiek en met Sikke Heerschop was er een verrassende winnaar op ijskoud water. Titelverdediger Henk Regts werd tweede.

Van de Zwaga’s wist alleen de jongste, Willem, zich in de top tien te nestelen op het thuiswater.

De grootste klap maakte wedstrijdleider Sieb Bandstra, met een val in zijn schip. Gebutst en gehavend kwam hij de eerste dag door. Bij het palaver op zondagochtend in café het Wapen van Langweer kon hij weer op eigen benen staan en verontschuldigde hij zich bij zijn schippersvolk voor

de rommelige starts op zaterdag. ‘Ik had er door de smak mijn kop niet goed bij.’

Achteraf is daarmee ook de dynamiek te verklaren bij de start zaterdag van de snelste skûtsjes. Na een halve route bleek dat er enige miscommunicatie was tussen de boeien-uitleg-

Ulbe Zwaga (links, met pompebladen) legt het in Langwar af tegen zijn zoon Willem (Z). Erik Jonker (Jr) wordt zesde en kan dit jaar dus vol vertrouwen weer in de grote A-klasse uitkomen.

De Emanuël op één oor

gers en het startschip. De wedstrijd werd afgebroken met een algehele terugroep voor een tweede start.

Die tweede start werd massaal vals, waarop wederom een algehele terugroep volgde. Op het skûtsje van Eastermar, die qua snelheid dit jaar weer lijkt herboren, was de derde start geen succes. Twee keer lagen ze mooi voorin, de derde start volgde zo snel dat de mannen te laat terug waren bij het startschip, om andermaal opnieuw als eersten te startlijn over te gaan. Vanuit de achterhoede wisten ze zich in de wedstrijd nog terug te vechten naar uiteindelijk een zesde positie. ’s Middags werden ze derde.

Ook op de Ut en Thus met scheidend schipper Henk Regts en toekomstig schipper Floriaan Zwart, kijken ze met gemengde gevoelens terug op het uiteindelijke resultaat.

Regts verdedigde de titel van vorig jaar. Misschien had er toch meer ingezeten. Zaterdagochtend pakten ze na drie keer starten ook de derde keer snel een mooie voorsprong op de rest van het veld. Sikke Heerschop

lag derde. ’s Middags werd zeker zo spannend. Ze werden tweede achter Brundel. De titel lag in het verschiet.

Minder scherp

Zondag begon voor Regts echter slecht, met een aanvaring, nog voor de startlijn, met Sleat. Een trage start volgde, een inhaalrace vanaf de zevende positie was hard nodig. Toch werden ze tweede in het klassement.

Merijn Olsthoorn leek ’s ochtends in de kleine finale minder scherp. Bij het palaver had Bandstra gewaarschuwd voor het ijskoude water. ‘Het is bewolkt en er staat een dikke windkracht vier, maar zodra de zon erdoor komt, volgt er een forse klap wind.’ En zo geschiedde. Bij de lage wal werd in de voorlaatste ronde op de Emanuël te weinig meegevierd toen de zon doorbrak met harde windvlagen: Levensgevaarlijk boven de beruchte ondieptes van Langwar. Nadat het zwaard aan de grond liep was het op slag gebeurd, het schip sloeg om en maakte zelfs een draai van nog eens 180 graden om haar as.

Het meest verrassend was wellicht de langverwachte herintrede van Ulbe Rienks Zwaga in het skûtsjesilen.

Slechts onopvallend voer deze bij leven al legendarische kleinzoon van de nog legendarischer naamgenoot, een vlakke strijd in de middenmoot van de kleine finale. Hier werd Froukje Meijer met de van averij herstelde Jonge Jasper onbedreigd eerste. Langwar had op het thuiswater van de Zwaga’s wellicht meer verwacht. Jaap Zwaga verdween met het SKS-skûtsje Ut’e Striid in het klassement op een 12e positie, nog achter de jonge Jilles Bandstra. Alleen Willem, de zoon van Ulbe redde de Zwaga-eer, door zijn Opsjitter naar een 7e positie te sturen.

Uitslag: 1 Sikke Heerschop, 2 Henk Regts, 3 Tony Brundel, 4 Geale Tadema, 5 Jeroen de Vos, 6 Erik Jonker, 7 Willem Zwaga, 8 Paul de Koe, 9 Kees Hermsen, 10 Arende Wisse de Boer.

Meer info: www.skutsjesilenlangwar.nl, www.utenthus.nl , www.eastermar.nl en Facebook skûtsjesilen Langwar.

Praamzeilen, ‘minstens zo leuk als skûtsjesilen’ Bij veel mensen wellicht niet bekend, maar in Fryslân zeilen tussen de 50 en 60 originele geklonken pramen en ongeveer 40 daarvan zijn aangesloten bij de vereniging “De Fryske Boerepream”. Doelstelling van de vereniging is het in standhouden van dit stukje maritieme geschiedenis van Fryslân.

Pramen werden in de 1e helft van de vorige eeuw gebruikt door boeren die vaak kleine stukjes weiland hadden die alleen over water bereikbaar waren.

Alles wat een boer had te vervoeren ging met de praam, zoals koeien, mest, hooi en gras. In de bouwhoek van Friesland werd graan, groenten, bieten en aardappelen met de praam vervoerd, maar ook turf en terpaarde.

Omdat een praam een platbodem is en dus geen kiel heeft, konden deze pramen vanwege de geringe diepgang door heel ondiepe slootjes varen.

Sinds in de 50er jaren van de vorige eeuw middels ruilverkaveling de meeste weilanden via nieuw aan-

gelegde wegen bereikbaar werden, waren de pramen niet meer nodig en werden verkocht voor oud ijzer of als onderschip voor een motorboot of woonboot.

Opsporen

Gelukkig worden de laatste jaren steeds meer originele pramen opgespoord, gerestaureerd en zeilklaar gemaakt. Ten opzichte van een skûtsje zijn de kosten aanzienlijk minder en het zeilen met een praam is volgens sommige praamzeilers ‘minstens zo leuk’. Veel praamzeilers verhuren zichzelf en hun praam om met gasten te zeilen, deels om wat van de gemaakte kosten terug te krijgen, maar ook om hun zeilplezier te delen met anderen.

Activiteiten

De belangrijkste activiteit van de vereniging is het organiseren van een Friese zeilcompetitie, verdeeld over 3 weekenden. In totaal worden 15 wedstrijden gezeild om het Fries Kampioenschap.

Twee van deze weekends zijn achter de rug, het slotweekend met 5 wedstrijden wordt gezeild op de Terkaplester Poel op zaterdag 21 en zondag 22 september.

Daarvoor is zaterdag 24 augustus in Oudega (Zwf) een wedstrijd buiten de competitie om. Deze wedstrijd is vanaf de wal zeer goed te volgen.

Tot slot is een Pramen-Aanbrengrace in voorbereiding, op 20 oktober, voorafgaand aan de jubilerende 40e editie van de Strontrace WorkumWarmond. Waarschijnlijk starten de pramen in Bolsward Wie meer wil weten, kijk op: www.defryskeboerepream.nl

Voorafgaand aan de 40ste editie van de Strontrace wordt een pramen-aanbrengrace georganiseerd.

Foto Anita de Jong.

27

F. VISSER Telefoon: 06-209 06 131

Voor al uw gebakken en gerookte vis, Zoute haring, Vers van het mes!!!

Maandag: Jumbo Kollum • Dinsdag: SPAR Damwoude Woensdag: Buitenpost • Donderdag: Garyp Vrijdag: Maartensplein Kollum • Zaterdag: SPAR Dokkum

Ook in 2014 weer te Kollum: Fries Kampioenschap Drakenbootrace Kijk voor foto’s en uitslagen 2013 op: www.drakenbootfestivalkollum.nl

Garage en Bedrijfsdeuren

www.bdjmontage.nl

28

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Noortje brengt beroering Anne Wil Boterman is op de ‘Oant Moarn’ haar schipper Wouter Egas opgevolgd, nadat ze vorig jaar ook al eens voor hem het roer had waargenomen. Met Jitske Visser op de ‘Swan’, Froukje Meijer op de snelle ‘Jonge Jasper’ en Noortje Goedhart zijn er nu al vier vrouwelijke schippers in de IFKS-vloot.

Noortje Goedhart vindt die opmars van dames erg leuk, maar wil dan ook volwaardig in de competitie meetellen. Ze komt nu aan de start met De Yde. ‘Vorig jaar begonnen we op de Gerrit Ynze met een oud zeil uit 1998, onder het schip een vaste schroef en erbovenop een mast waarvan anderen zeiden: Je hoeft het zeil niet te laten vieren, die mast is zo slap, die doet het zelf wel.’

‘De Yde’ heeft ze samen met vrienden, een deel van de bemanning en wat collega’s gekocht van Lolle Schakel. Een mooi schip in een puike conditie. ‘Een enorme vooruitgang. Het is vooral dit jaar een grote uitdaging met al die snelle sche-

pen, maar ons doel is om uit de Cklasse te komen.’

Wietse schuift door

Wietse Bandstra, die afgelopen zomer met ‘De Yde’ glansrijk promoveerde naar de grote A-klasse, moest door de interruptie van Noortje Goedhart op zoek naar een nieuw skûtsje.

Het wordt de ‘Singelier’. Schipper Henk Keizer maakt ruimte voor Wietse, de jongste schipper in de vloot.

Keizer blijft aan boord als adviseur.

Daarnaast verwacht Wietse ook dat zijn vader, de eerdere IFKS-kampioen Age Bandstra, wel eens mee zal gaan. De jonge schipper ziet grote kansen met de Singelier. De ‘Singelier’ komt net als ‘De Yde’ van de Gro-

bij de wedstrijden op Langwar heb ik de tweede dag Henk vervangen aan het roer van de ‘Singelier’, we werden in die grote vloot mooi zevende.’

Gerrit Ynze naar Koos

Nu Noortje Goedhart de ‘Gerrit Ynze’ weer vrij geeft, kan Koos Lamme het schip gaan huren. Koos, die eerder de ‘Opsjitter’ naar Willem Zwaga zag gaan, moest deze winter na een kortstondig weerzien opnieuw afscheid nemen van de ‘Verwisseling’, het schip waarmee hij 25 jaar eerder debuteerde in de IFKS met zijn broer Sippe.

De ‘Verwisseling’ is deze winter gekocht door Strontracewinnaar Bas Krom, die net als Tim Roosgeurius (‘Driuwpolle’) en Jaap Hofstee (nieuwe ‘Swarte Wief’) van de a-klein overstapt naar de C-klasse.

Lamme, die al vaker uitkwam op skûtsjes van de chartervloot van Jacob Huisman, komt nu met de sierlijke Piipster ‘Gerrit Ynze’ uit in de B-klasse. Noortje kon met dit schip geen potten breken. Dit fraai gelijnde skûtsje had haar beste tijd rond het jaar 2001, maar toen was het ook op en top getrimd.

‘je hoeft het zeil niet te laten vieren’

De overstap van Noortje Goedhart naar ‘De Yde’ bracht een tombola van wisselingen teweeg.

ninger Barkmeijerwerf in Briltil. Toch is er een verschil. ’Op ‘De Yde’ moesten we het vooral van licht weer hebben.

Dit schip is zwaarder en stabieler en kan veel meer wind verstouwen. Nu komt het er voor ons echt op aan en moeten we ons zowel bij zwaar, als bij licht weer waar kunnen maken. Maar ik geloof er wel in. Vorig jaar in april,

Grutte Pier in poule des doods

De ‘Grutte Pier’ krijgt een nieuwe schipper: Lucas Bouma. Het schip van Sikke Heerschop, waarop de Gebroeders Los in 2011 kampioen werden, wordt dus geen ‘vrouwenskûtsje zonder mannen’. Bouma start in de C klasse van de IFKS, hij is veekoopman en woont in Sneek.

Het kampioensskûtsje ‘Grutte Pier’ lag in 2012 ontheemd voor de kant omdat Heerschop alle zakelijke banden met de Los Boys had verbroken. Het IFKSbestuur wilde niet in een bemiddelende rol treden. De vrouwen die zich meldden om het schip te bemannen, zien er nu toch een beetje tegenop. Begrijpelijk, want de C klasse is dit jaar een poule des doods met o.a. de ‘Oude Zeug’, ‘Verwisseling’, ‘Driuwpôlle’, ‘De Yde’ en ook het Huzumer SKS skûtsje ‘Sinnekening’.

Bovendien heeft Johannes de Vries (B-Klasse) na 25 jaar besloten dat het tijd wordt om het roer aan zijn zoon over te dragen.

Daarmee is skûtsje Gerrit de Vries ook nieuwkomer in de C-klasse.

Drakenbootspektakel op Kollumer Kanaal Vanaf 2013 wordt ieder jaar op het Kollumer Kanaal in Kollum de Friese Kampioenschappen Drakenbootrace georganiseerd. Kollumerland c.a. haalt daarmee een sportief watersportfestival naar Fryslân, dat ook elders in Nederland snel opgang maakt. De festivaldagen waren deze zomer op 21 en 22 juni.

met volledige bemanning kan een snelheid bereiken van ongeveer 17 km per uur.

Chinees

Kollumerland c.a. biedt de toerist normaal gesproken rustig vaarwater aan de voet van het Nationaal Park Lauwersmeer en wordt geroemd om haar rust en ruimte. Behalve tijdens het festival. Drakenboten zijn 12,5 meter lang en ruim 1 meter breed. De ranke boot is versierd met een drakenkop en -staart, en is beschilderd met drakenschubben. Voorop de boot staat een stoeltje met een grote trom voor de trommelaar. Een drakenbootteam bestaat uit 16 peddelaars en 1 trommelaar. De peddelaars zitten met zijn tweeën naast elkaar op de bankjes

in de boot. De gecertificeerde stuurman staat achter op de boot met een stuurpeddel.

Het tempo en ritme wordt bepaald door de voorste 2 peddelaars. De trommelaar slaat op het tempo van de voorste twee peddelaars op de trom. De andere peddelaars moeten dit ritme volgen. Dat maakt van het drakenbootvaren dan ook een echte teamsport. Bij wedstrijden wordt gevaren over afstanden van 250, 500 of 1.000 meter. In Kollum wordt 200 tot 250 meter gevaren. Een drakenboot

Het drakenbootvaren is een eeuwenoude, Chinese sport, meer dan 2000 jaar geleden ontstaan als vruchtbaarheidsritueel voor de gewassen. De race werd gehouden om de aandacht van alle natuurlijke tegenslagen af te leiden en als aanmoediging voor de regen, die nodig was voor voorspoed. Het object van hun aanbidding was de draak, het meest vereerde dier uit de Chinese dierenriem, traditioneel een symbool voor water.

In Nederland werd de drakenbootsport in 1989 leven ingeblazen, tijdens SAIL Amsterdam. Er bestaan ongeveer 10 officiële Nederlandse wedstrijdteams die deelnemen in de strijd om het Nederlandse Kampioenschap en de bekercompetitie. Maar ook reizen zij de hele wereld over, om mee te doen aan internationale toernooien in Europa, Amerika, Azië, Australië, Zuid-Afrika, etc. Een aantal officiële wedstrijdteams heeft grote sponsoren achter zich staan, zoals

Ballast Nedam en KLM. Daarnaast worden in steeds meer steden en dorpen drakenbootraces en drakenbootfestivals georganiseerd. Enkele daarvan zijn zelfs zo snel gegroeid, dat zij zich nu tot de grootste drakenbootfestivals van Europa mogen rekenen. Het opzwepende geluid van de trommels, de kleurrijke boten, supporters en de feestelijke activiteiten aan wal maken een drakenbootrace tot een boeiend schouwspel. (Bron o.a. drakenbootfestival.nl)

Meer info: www.drakenbootfestivalkollum.nl Foto’s: Gemeente Kollumerland c.a.

29

Friesland Beweegt Kom in beweging met de actiefste stichting van Fryslân

Dat er in Fryslân veel leuks georganiseerd wordt is natuurlijk bekend. Ruim 1500 organisatoren en vele vrijwilligers vullen FrieslandAgenda.nl met wekelijks meer dan 400 activiteiten. Friesland Beweegt heeft hier de eindredactie van en voegt er zelf een aantal, heel bijzondere evenementen aan toe.

Zo kwamen er in 2009 een aantal wandelaars naar initiatiefnemer Eric Lansu toe, met de vraag of het mogelijk was om het traject van de Strand5- en -6Daagse naar de Waddeneilanden door te zetten. Inmiddels is deze Eilandvijfdaagse uitgegroeid naar een evenement van formaat. Elke zomer varen twaalf schepen uit de bruine vloot een grote groep wandelaars en fietsers naar de vijf Nederlandse Waddeneilanden en daar is iedere dag een uitdagende route voor ze uitgezet.

Friesland Beweegt evenementen

16 t/m 23 Augustus - Eilandvijfdaagse Een hele week met een vloot historische zeilschepen naar de Waddeneilanden. Een onvergetelijke wandel- of fietsvakantie in eigen land. Wie zin heeft en al op het eiland is, mag ook één dag meelopen.

S���� �� pa�

En daar is het niet bij gebleven, samen met zo’n 70 vrijwilligers organiseert de stichting nu steeds meer evenementen die het mooiste van Friesland laten zien. Daarnaast is zij met raad en daad betrokken bij vele andere organisaties die Friesland zo levendig maken. Uiteraard kunnen we hierbij alle hulp gebruiken. Dus kom in actie en help ons Friesland in beweging krijgen...

7 September - Millenniumtocht Een prachtige wandel- of fietstocht door de verrassende Friese landschappen rond IJlst. De finish is op het gezellige 2015FESTIVAL met muziek, markt en kinderactiviteiten. Deelname is gratis, of laat je sponsoren voor The Hunger Project.

Ac��e� �...

Ook in 2014 worden er door Friesland Beweegt weer vele evenementen georganiseerd. Wat dacht je bijvoorbeeld van de wandel-kampeertocht van Lauwersmeer tot Zuiderzee, de Friese Merentocht, The Milk Story en het Wandelen voor KiKa?

G�wo�� ���� ...

a d en ing g n 3 a 201Heechspan al ti es f at

Strai, Heeg 9m

N

e

na io at

27

It juli,

le

He

v

lj er i F

sk iden

an M p e

i

i at t fes

ja 5 2 e

�

M�������mto�h�

ar

ip

k ee k w k Snee

dw est- F

dw est- F

Welkom in de unieke gemeente Súdwest-Fryslân!

lân

Zes van de elf Friese steden: Bolsward, Hindeloopen, IJlst, Sneek, Stavoren en Workum. Je wandelt hier langs vele monumenten en bewondert beschermde stads- of dorpsgezichten. Op en langs het water geniet je van de watersport op de Friese Meren en langs de IJsselmeerkust. Je hoort de Friese taal. Je proeft van traditionele sporten als skûtsjesilen, kaatsen of fierljeppen. Je voelt de historie. In Súdwest-Fryslân word je één met de Friezen, hun prachtige steden/dorpen, natuur, landschap en water. Kom dit beleven.

Voo

eleven!

r

ys

lân

e Zo v

Zo veel te beleven! eb

www.gemeentesudwestfryslan.nl

Sú

r

ys

Sú

m 3 t/

30

E�l�n���jfd�ag�

Meer informatie over de stichting en haar activiteiten op www.FrieslandBeweegt.nl V�� L����r ����� �� Z�i�� ����

nee ustus, S 78 8 aug e

�� �1-S �e� � ag� F�et�4d�

1 t/m 4 Augustus - 11-Steden Fiets4daagse De tocht der fietstochten als meerdaags evenement. Geschikt voor alles wat op het fietspad thuishoort, van Oma- tot Ligfiets, van Tandem tot E-Bike.

Een bijzondere, toeristische fietsroute voor wie meer dan 200 km op één dag wat te veel van het goede is.

de

r w a t wi l s

De bemanning 1 Schipper

2 Adviseur

3 Schotenman

Hij is verantwoordelijk voor

Hij of zij adviseert de schip-

Aan het grootschoot staan

het schip en zijn bemanning.

per en coacht soms een deel

de sterkste mannen.

De meeste schippers staan

van de bemanning. Hij let op

Ze trekken en vieren bij

aan het helmhout, maar dat

de taktiek.

elke manoeuvre. Onver-

is geen verplichting.

De schipper is aanspreekpunt en leider. Het hangt van zijn stijl af hoe hij dat invult. Daarin spelen ook eigenaar en bemanning een belangrijke rol. Sommige schippers zijn integraal verantwoordelijk. Anderen stellen alleen het team samen.

moeibaar, loyaal, dienend.

De adviseur hoeft zelf niet te sturen. Hij kijkt selectief naar dingen die van groot belang zijn. Soms is dat de wind, soms de concurrentie. De goede adviseur ziet hoe de bemanning functioneert. En hoe het tuig erbij staat. Maar hij handelt zelf niet om te corrigeren.

De schotenman trekt en houdt het grootschoot vast. Hij geleidt de giek naar een beheerste gijp. Met zijn assistent vormt hij een eenheid. Commando’s ‘oan’ en ‘los’ zijn meer ter aanmoediging dan als opdracht. Want de schotenman weet zelf wat hij moet doen. Liefst zwijgend.

4 2e Schotenman

5 Roefmeester

6 BB Zwaard

Hij vormt een eenheid met

De roefmeester brengt

De zwaardenman of vrouw

zijn schotenman.

drinken rond, reikt gereed-

houdt het lijzwaard op

Maar hij is diens helper.

[L 1006 N/L 1946 N], Woudsend diepte. Aan de stok van de schap‘Driuwpôlle’ aan en belegt voort-

Samen temmen ze de wind

durend tientallen meters Eigenaar: Kees Jonker te Woudsend

peiler leest hij die.

in 100 vierkante meter zeil.

schoot.

Tonnage: 42 Lengte: 20,25 Breedte: 3,52 Holte: 1,21 Diepgang: -

Werf: De Roos en Van der Meijden, Leeuwarden Bouwjaar: 1906 Opdrachtgever: Daan Wassenaar te Franeker

De tweede schotenman verdubbelt de menskracht aan het grootschoot. Hij trekt als de eerste man trekt, laat los als er gevierd moet worden. Kracht is zijn kapitaal, doorzetten zijn credo. Op tactisch vernuft wordt dit bemanningslid niet geselecteerd.

Voorheen: ‘Vrijheid’,‘NieuweAls Zorg’, Nieuwe’gaat, (De drie Haringen), ‘Frijheid’, ‘Lytse Loes’ Het is de laagste functie aan boord, ranjajongen of meisje. het‘Hollandse schip overstag wordt lijzwaard loef en loefzwaard Vorige eigenaar: Andries Smit te Wartena, Beers te Leeuwarden, Jan Bakker te Enkhuizen, Maar hij of zij maakt het verschil tussen Jappie orde en chaos.te HijStavoren, weet Jan lij. Die wisseling is kritisch. Het zwaard preciesenopJacques het juisBandstra Schoen te Grootebroek, Sietse Ronnermoet te Ureterp welke zonnebril de schipper verkiest, welke wanten de schoten- te moment op of neer. Een zwaard dat de grond raakt, remt het Karst te Sneek bij IFKS nodig is, schip. Dan dreigt het om te slaan. Pijnlijk, want de zwaardenman. Hij laaft de dorstigen. En als er bacoZeilt of sokkentang heeft hij die voor het grijpen. Letterlijk. man zit op het laagste punt.

7 SB Zwaard

8 Peiler

9 Lierenman

Geen schip is symmetrisch.

De peiler meet de diepte

Tussen hals, schoothoek,

Meestal is de stuurboords-

met de slagaard of peilstok.

nok en piek wordt het zeil

kant iets hoger dan bak-

Aan de schaalverdeling

gespannen. De lierenman

boord.

kunnen zwaardenman en

bewaakt de hoogte, ook

schipper zien hoe diep het is.

van de fok.

Met het zwaard rem je voor de start. Dat is essentieel voor een goede positie. De zwaardenman bekrachtigt de nieuwe koers na de wending. De stuurboordskant is de gevaarlijkste. Want stuurboord wijkt voor bakboord. Opletten dus.

De meetnotitie v L 1946 N. Op het mom vervaardiging, heette ‘Driuwpôlle’ nog ‘Nieu

De goede peiler kent het vaarwater. Hij weet waar hij zijn stok moet hanteren. Dat gaat ritmisch, in een vloeiende beweging.

Op de peilstok zijn in wit en rood halve voeten (14,2 cm) of decimeters aangegeven. Bij bijna windstil weer duwt de peiler het schip stiekem vooruit.

Hijsen, strijken. Slagje hoger, tandje lager. Strakker, losser, ‘halzje’ en ‘yn ‘e gij’. Wakkert de wind aan, dan moet de nok zakken.

En als bovenin een gaffelbek of val knapt, takelt de lierenman het lenigste bemanningslid omhoog. Hij staat, ook letterlijk, centraal op het schip.

‘Súdwesthoek ’ [L 1566 N/L 2325 N/G 4499 N/GN 634], ‘It Doarp Huzum’ [L Stavoren 1255 N/G 4559 N], Huizum

Vanaf 1968 zeilt ‘It Doarp Huzum’ bij de SKS Eigenaar: Stichting Vriendenclub it Huzumer Skûtsje Eigenaar: Stichting Skûtsje Súdwesthoek Werf: De Roos en Van der Meijden, Leeuwarden Bouwjaar: 1911 Werf: Barkmeijer, Stroobos Bouwjaar: 1923 Tonnage: 45 Lengte: 19,48 Breedte: 3,64 Holte: 1,17 Diepgang: Rekening scheepsmetingdienst voor ‘Hoop op Welvaart’.

12deVoorhouder, 10Tonnage: Fokkenist 111,10 2e Fokkenist 50 Lengte: 19,48 Breedte: 3,87 Holte: 0,43 Uitkijk DeDiepgang: fokkenist stuurt0,38 het schip De fokkenist heeft een Anske Idzenga te Lollum Opdrachtgever: Voorheen: ‘Ebenhaëzer’,‘Deo Juvania’,‘Eben Haëzer’ te Rijperkerk De voorhouder houdt de en Opdrachtgever: bedient de fok. Bij veel Gebrs. Jetse en Harmen Zuidemasterke assistent nodig.

Vorige eigenaar: Rinse Beers te Leeuwarden, J. Deinum te Harlingen, Voorheen: ‘Hoop op Welvaart’ reil-bende op het voorschip wind vangt hij de vlagen. die kanMeeter doorhalen Lodewijk te Leeuwarden Vorige eigenaar: Eildert Meeter te Canada, Johan Iemand en Simon Zeilt bijvan SKS in bedwang. Hij levert extra Is het is, dan ‘melkt’ hij Leie, Simon van der Meulen en Age en borgen.

En die bij het derstilMeulen te Alde Bandstra kracht aan het fokkenteam.

Leie, Age Bandstra te Stavoren, Ulbe Rienkszlaveren Zwagadetefok bak houdt. aantedeAlde fokkenschoot.

Koufurderrige en Wim van Dalen te Koufurderrige. bijofde SKS. Sommige schippers hebben een aparte uitkijk voorop. Maar bij De fokkenist regeert het voordek. HijZeilt bepaalt de fokkeloet Eerste en tweede fokkenist vormen een twee-eenheid.

gebruikt moet worden. Onder zijn leiding wordt onderweg een Beiden weten dat de eerste een kunstenaar is en de tweede een Jetze en Harm Zuidema waren de eerste eigenaren van de ‘Hoop op Welvaart’ [L 1566 N], fok vervangen door een kleiner of groter exemplaar. Hij ziet het vakman. De eerste is degelijk, de tweede oersterk. Samen zijn ze een skûtsje dat Eildert Meeter wel wilde hebben. Eildert was een broer van Lodewijk Meeals een aanvaring dreigt, of opsturen verstandig is of afvallen. lenig, als het hakkenblok bij ‘ree’ over de overloop roetst. ter, en bijna nog hartstochtelijker liefhebber. Toch verdween hij naar Canada. Maar Eildert Dat communiceert hij, met een blik. bleek vaak eigenaar van een skûtsje in de vrij onoverzichtelijke handel die via de familie Meeter in Hempens liep.

een ingesnoeide bemanning combineert de voorhouder dit werk met ondersteuning van de fokkenisten. Die hebben het zwaar als het harder dan kracht 3 waait. De voorhouder-uitkijk weet hoe lang de opsteker is, wat wel kan en wat niet.

Eildert Meeter verkocht de ‘Hoop op Welvaart’ en via de gebroeders Johan en Simon van der Meulen uit Oude Leije nam Age Bandstra uit Stavoren het skûtsje over. Hij is geen schipper van komaf, en toch is de naam Bandstra intussen gevestigd als een schippersfamilie. Het gezin bestond uit negen kinderen, heit werkte bij de visafslag of de bakker. Age en zijn broers Jappie, Siep en Pieter zijn van grote invloed geweest op de ontwikkeling en uitbouw van de IFKS-organisatie vanaf 1982.

Age zelf werd met de ‘Hoop op Welvaart’ vier keer kampioen: in 1984, ’86, ’91 en ‘92. Hij heeft zijn schip verkocht aan Ulbe Rienksz Zwaga, de pakesizzer van de ’grote’ Ulbe Zwaga.

In 2003 nam de Súdwesthoek het skûtsje over. Het moest wel een klein stukje ingekort worden om weer bij de SKS toegelaten te worden. Meindert de Groot bleef nog een paar jaar schipper. Zoon Auke nam het helmhout in 2007 over van zijn vader.

31

32

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Duizend jaar Woudsend Tussen Sleatemer en Hegemer Mar ligt een uniek dorp met stads karakter. Dit Woudsend (Wâldsein), met 1400 inwoners, is een toeristische blauwdruk van wat Friese watersportbedrijven, Friese historie en Friese cultuur met elkaar verbindt. Het bruisende watersportdorp, met eigen skûtsjes van SKS en IFKS als kroonjuwelen voor de wal, kent een rijk verleden en heden van economische bloei.

Van oorsprong is Woudsend een agrarische nederzetting die zich na het jaar 1000 ontwikkelde tot een zelfstandig dorp. In 1337 werd er een klooster van de paters der Carmelieten gesticht. Op dezelfde plek werd later de Nederlands hervormde kerk (thans SOW-kerk) De Karmel gebouwd.

Handel, scheepvaart en nijverheid kwamen er in de 18e en 19e eeuw

houtzaagmolen, die kunnen worden bezichtigd. Van de vier kerken, waaronder de imposante R.K. St. Michaëlkerk, worden in twee nog diensten gehouden.

Het oude centrum (beschermd dorpsgezicht) getuigt van de oude glorie met aan de Eewal vroegere koopmanshuizen en in de Midstraat en omgeving de historische winkelpanden. Pas veel later, zo rond de jaDe Noorderwerf (18e eeuw) waar o.a. vissersaken werden gebouwd).

de grootste sloepenbouwers van Nederland Makma, Antaris en Maril. En 75 procent van alle Polyvalken en ook de Fox 22 komt uit Woudsend. ‘ In Woudsend zijn verder diverse casco bouwers, timmer- en installatie bedrijven actief. Er worden zeiljachten (Breehorn) geproduceerd en in een drietal droogdokken worden door Kuipers offshore schepen gebouwd.

‘Verder kun je op zeven locaties diverse boten huren, van motor tot zeil, van klein tot groot.’

100 jaar oud skûtsje De Vosseleane (naam ontleend aan dominee Vos) in circa 1935. Hieraan ‘vastgeplakt’ zit het huidige industrieterrein.

tot bloei want het dorp lag aan een belangrijke handelsroute van de toenmalige Zuiderzee naar o.a. Sneek en verder Friesland in. Het was de thuishaven voor meer dan 25 schepen.

Het dorp had scheepstimmerwerven, mast- en zeilmakerijen, leerlooierijen, houtzaagmolens, een touwslagerij en een korenmolen. Als enige dorp in Fryslân heeft Woudsend nog steeds twee werkende molens, een koren- en

ren ‘60/’70 van de 20e eeuw ontstond er een enorme uitbreiding aan de oostkant van Woudsend; in het dorp genoemd ‘oer de brêge’.

Lars van den Berg van de ondernemersvereniging vertelt hoe de watersportgebonden bedrijvigheid sindsdien een grote vlucht heeft genomen. ‘Er zijn hier 2.000 ligplaatsen en 12.000 vierkante meter overdekte winterstalling. Je kunt hier terecht bij

Het dorp is een trekpleister voor watersporters en toeristen. Het zorgt voor veel bedrijvigheid en levendigheid. Met name in de zomer, rond het skûtsjesilen van SKS en IFKS. Vorig jaar werd het 100-jarig bestaan gevierd van het Woudsender SKS-skûtsje ‘Klaas van der Meulen’.

Er is een kleurrijk jubileumboek van verschenen. Schipper Klaas deed in 1965 voor het eerst mee in de SKSzeilerij, toen droeg het skûtsje nog de naam van zijn vader Keimpe. Zijn drie zoons, Keimpe, Teake en Ype zijn

De werf van Wieger Annes Visser waar in de 18e eeuw o.a. smak- en kofschepen werden gebouwd die op Rusland voeren door de Sont en vandaar vaak vracht mee terugnamen naar Frankrijk.

daarna schipper geweest. Keimpe werd kampioen in 1985 en Teake in 1989 en 1991. Ype, die in 2012 voor het laatst stuurde, haalde enkele dagoverwinningen, de mooiste was de thuiswedstrijd in 2006. Vanaf dit jaar zit kleinzoon Teake Klaas van der Meulen aan het roer. (zie fotokader)

Plannen

plan komen er in dit ‘stadje’ onder andere nog extra passantenplaatsen bij de Rakken en in het dorp. De panden van ASR (ooit het bekende Woudsend Verzekeringen) krijgen een nieuwe functie als woonzorgcentrum.

Meer info: Woudsendonline en Historische Kring Woudsend

Tot begin 2011 maakte Woudsend deel uit van de gemeente Wymbritseradeel en had van al die dorpen toch wel het meest stadse karakter. In het kader van het provinciale Master-

Nieuwe generatie aan het roer van ‘Wâldsein’ Teake Klaas van der Meulen (33) is de nieuwe schipper op het SKSskûtsje van Wâldsein. De opvolging is volgens traditie binnen de familie voor decennia geregeld. De vorige generatie van Keimpe, Teake en Ype voer drie termijnen van dertien jaar. Teake Klaas heeft met drie neven vier periodes van elk acht jaar afgesproken, een afspraak in goede harmonie ‘Ja hoor, dat hebben we gewoon bij ons thuis zo samen overlegd. Ik ben met Klaas, Mark en Auke al vele jaren als bemanning aan boord. We gaan de komende 32 jaar elk een periode van acht jaar volmaken.

De laatste van ons kan dan op zijn 64ste stoppen.’ Klaas en Mark zijn

zonen van de meest recente schipper Ype van der Meulen, Auke de Groot is achterneef in de vrouwelijke lijn en Teake Klaas is een zoon van Teake van der Meulen. Teake Klaas is overdag schipper op een kraanschip van het eigen familiebedrijf Van der Meulen Woudsend BV. Wat de mannen gemeen hebben met elkaar en met het skûtsje is dat ze graag veel wind krijgen te verstouwen. ‘Wij houden wel van wat actie.’ Ze voelen een breed gedragen steun vanuit het dorp voor het ruim honderdjarige skûtsje, toch maakt Teake Klaas zich geen illusies over kampioenstitels. ‘We trainen elke donderdag op de Hegemer Mar. Dit jaar met een nieuw zeil. Nu eerst maar eens kijken of we uit de dubbele cijfers kunnen blijven.’

De oude en de jonge generatie van Woudsend, kijkt vol onbegrip naar het gedrag van Jappie Meeter (Leeuwarden) in de wedstrijd van Earnewâld.

33

VRIJE SCHIPPERS KOZEN HUN EIGEN OPKIKKER: SCHIPPERBITTER. RUIG EN ONGEWIS, ZOALS OOK DE GRIMMIGE STRIJD MET WIND EN WATER IS.

www.schipperbitter.nl

9010211_SB_1/4ADV_SKS_123X183.indd 1

34

GENIET, MAAR DRINK MET MATE

2/15/11 1:29 PM

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

De prijs van skûtsjes keldert Skûtsjes zijn de laatste jaren wel 25% goedkoper geworden. Maar als een gerespecteerde kenner belangstellend naar een skûtsje wijst, stuwt de prijs opwaarts. Een bij De Piip gebouwde, blijft vooralsnog onbetaalbaar. Maar met dank aan de crisis is er sinds 2008 een prijsval die nieuwe kopers aantrekt.

Age Bandstra was in 1991 en 1992 de niet te evenaren IFKS kampioen met zijn skûtsje Hoop op Welvaart (L1566N) het jaar daarop verkocht hij het schip voor het toen astronomische bedrag van zo’n 185.000 gulden aan Ulbe Zwaga, die er in 1994 in de C-klasse weer kampioen mee werd. En dit was niet eens een schip van De Piip, maar een Barkmeijer uit Stroobos. Sinds 2003 vaart dit skûtsje voor de Súdwesthoek bij de SKS. En Gerrit Roosjen verkocht de Oeral Thús voor 195.000 gulden aan Joure, dat waren topprijzen.

De Drie Gebroeders, een schip van Barkmeijer Dokkum, ook een A-klasse IFKS-schip, werd een paar jaar eerder in 1990 voor ‘slechts’ 65.000 gulden verhandeld. Terwijl Irma Joustra in datzelfde jaar voor 60.000 gulden de veel minder snelle Ambulant op haar naam kreeg. Dezelfde Drie Gebroeders lag in 2001 voor 105.000 euro te koop en dat was geen ongewone prijs.

Het was een opgaande tijd. In de loop van de jaren ’80 en vooral de jaren ’90 van de vorige eeuw rezen de prijzen voor skûtsjes de pan uit. Met name de succesvolle IFKS-Bedrijvencompetitie, onder de bezielende leiding van Sieb Bandstra, had een aanzuigende werking op sponsoren.

Sommige schippers waren met hun persoonlijke flair en aangeboren

gastheerschap zeer bedreven in het contracteren van sponsoren. Friese skûtsjeschippers sloten vriendschap met de hoogstbetaalde ceo’s uit het nationale bedrijfsleven en bankwezen.

Voor een vorstelijke dag zeilen met de sponsor plus relaties kon soms al een groot deel van de opbouw van een casco worden betaald.

Het skûtsje werd drager van een nieuw soort broodwinning, bovendien sportief en cultureel verantwoord. De daarmee gepaard gaande economische opwaardering van de oude skûtsjes was een leuke bijvangst.

Crisis is kans

Sinds het omvallen van Lehman Brot-hers in september 2008 is de wereld ook in Fryslân veranderd.

Het ploechjesilen met bedrijven liep langzaam wat terug, de lucratieve bedrijvencompetitie stopte en de hoofdsponsor Pro Sport van de IFKS beëindigde haar contract. Daarmee veranderde voor veel schippers het skûtsjesilen als een kleine bron van inkomsten tot een kostbare vorm van topsport. De steeds hogere eisen aan het tuig, de snelsten vernieuwen om de drie á vier jaar, komen nu vooral voor eigen rekening.

Voor particuliere eigenaren is dat bijna niet op te brengen. IFKS-schipper Koos Lamme, een structurele

huurder van IFKS-wedstrijdskûtsjes, signaleert steeds meer financiering met crowdfunding in de skûtsjesilerij. ‘Door je skûtsje te binden aan een gemeenschap die achter je staat, kun je samen de kosten dragen. Feitelijk gebeurt dat al sinds jaar en dag in de SKS, waar skûtsjes zijn gekoppeld aan een regio of plaatsnaam.

Succesvolle recente voorbeelden bij de IFKS zijn onder meer de jongens uit de Tijnje met ‘t Swarte Wief en de mensen van het Abbegeaster skûtsje.

Zij slagen erin een actieve achterban te mobiliseren, die financieel en met praktische medewerking het schip in de vaart houdt. In Tijnje stromen ze dit jaar zelfs door, met een ‘nieuw’ skûtsje, de Jonge Willem, vanuit a-klein, naar de competitie in de grote klasses.‘ Het is een wonder dat de enorme vloot van zo´n zestig skûtsjes ondanks de crisis nog gewoon ieder jaar op en top aan de start verschijnt.

Sinds het begin van de kredietcrisis is het gemiddelde skûtsje een kwart in waarde gedaald. In 2012 verkocht Paul de Koe de Opsjitter voor 75.000 euro, inclusief het complete tuig. Dit snelle schip, met groot potentieel voor een titel, had naar verwachting voor de crisis makkelijk een ton of meer op kunnen brengen. De Trije Doarpen (a-klein) van Erwin Boschma lag deze winter zelfs voor 50.000 euro te koop. En wie Marktplaats volgt weet dat je tegenwoordig ook voor minder soms al een authentiek in Fryslân gebouwd skûtsje op de kop kunt tikken.

Vorm en afkomst is bepalend Toen Rienk Ulbesz Zwaga destijds het Leeuwarder SKS skûtsje kocht, ruilde hij dat tegen een Belse (Belgische) Spits. De eerdere IFKSschipper Peter de Koe stelt dat moeilijk is na te gaan wat werkelijk voor skûtsjes wordt betaald. Naast een fysiek geldbedrag wordt vaak tegelijk in de deal ook materiaal tegen elkaar uitgeruild.

‘Voor het kale casco van de Hoop op Zegen heb ik in 1991 5000 gulden betaald, plus een kruiser, die we geruild hebben.’ De huidige waarde van de snelle Hoop op Zegen (Aklasse IFKS) is moeilijk te schatten, want die staat niet te koop. De Koe geeft aan dat de waarde van een schip hoofdzakelijk wordt bepaald door vorm en afkomst. ‘Het model kun je niet veranderen. Vooral van bepaalde bouwers, zoals van De Piip maakt het model het skûtsje uniek en onbetaalbaar. De waarde van het tuig kun je bij een verkoop gerust op nul zetten. Iedere schipper wil daar toch zelf invulling aan geven. Bovendien is het tuig bij ver-

koop vaak al enkele jaren oud en dus aan vernieuwing toe.’

Ook de staat van onderhoud is volgens De Koe van slechts geringe invloed op de prijs. De onderhoudstoestand van de mast en de zwaarden zijn nog wel van belang. Zij zijn bepalend voor je onderhoudskosten op de middelkorte termijn. Voor nieuwe zwaarden kom je al snel op prijzen rond de twaalfduizend euro, terwijl een mast makkelijk vijftien- tot zestienduizend euro kost.

De waarde van adviseurs, vaak oude schippers, die met kennersoog kunnen zien of een skûtsje snel is, of niet, is volgens De Koe heel relatief. ‘Ik herinner mij nog de koop voor 50.000 gulden, in 1991, van de Verandering, door Sint Bekkema. Er werd alom hoog over opgegeven.

Hij kocht weliswaar een lege bak, maar de oude ‘omke’ Tjitte Brouwer van het Heerenveenster skûtsje wist het zeker, met dit schip kon je kampioen worden… Het is helaas voor Sint niet gebeurd.’

Jacob de Hoop

Het eerdere IFKS-kampioens-skûtsje Hoop op Welvaart komt tegenwoordig uit in de SKS, voor de Sudwesthoek.

De Hoop op Zegen met roerganger Paul de Koe.

35

• B RAN D S TO F FE N • S M E E RM I D D ELE N /V E T TE N • K I WA G E K E UR D E TA N KS • M I L I E UKUN D IG A DV I E S • P O M P E Q UI PME N T

Ruim 50 watersportverkooppunten in Noord Nederland.

Veenema Olie, Sneek, tel: 0515-420151

www.veenemaolie.nl

Frysk_BinneenHans_123x88.pdf

1

14-05-13

14:50

Boekhâlding, belesting-, en advyskantoar

Dé coatingspecialist voor jachtschilders • POLYESTER • HOUT • STAAL C

In boekhâlding foar in goed bestjoer fan jo ûndernimming

M

Y

Boekhâlding

CM Omzetbelesting

MY

CY

Inkomstenbelesting

CMY Vennootschapsbelesting

K

EXLUSIEF dealer Noord Nederland van Dealer van o.a.

AQUAcoating

Lettertype Calisto MT Regular

AQUA coating • Zeilmakerstraat 12 • 8601 WT Sneek • Tel. 0515-411141 • Fax. 0515-460954 • www.aquacoating.com

36

Loonbelesting

Jaarrekening

Bedrijfsadvys

Binne Visser

Riperwei 56 8406 AK Tijnje 06 - 130 74 789 b.visser@cijfermeester.nl Mear as allinne sifers

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

100 jarige Sneker Pan pakt groots uit Het skûtsje De Sneker Pan, SKS Kampioen 2012, bestaat in 2013 honderd jaar. Om dit te vieren kwam Stichting De Sneker Pan samen met toneelgezelschap Teater Snits in juni met een groots openlucht spektakel aan de boorden van de Snitser Mar. Als je een ijsmuts op had, was het vrijdagavond 31 mei helemaal niet koud bij de Snitser Mar. Er stond bij de première van het Iepenloftspul een stevige noordwester. Maar die deerde niet omdat het spektakel rond ‘de Drie Gebroeders’ hartverwarmend was. Er kon gelachen worden en gehuild. Drie

verhaallijnen liepen in tempo door elkaar heen. Desondanks waren ze goed te volgen.

Het openluchtspel Drie Gebroeders is een voorstelling over het harde schippersbestaan anno 1913. Schipper Gjalt kocht in 1913 de ‘Drie Gebroeders’ met een lening waar een

Overzicht van het Panteater met het skûtsje Doeke van Martena centraal in het decor. Foto: Wiepke Wierda Fotografie

vrouw van ‘net earlik hûndert punten’ bij geleverd werd. Hij kreeg een ‘hok fol bern’ en had ook nog heel wat in het wild rondlopen.

De tweede verhaallijn was Dicky van der Werff, met Joop Doevendans de held van de Sneker Pan. Beiden hebben in Sneek de skûtsjecultuur opgebouwd en gedragen. Het eerbetoon aan hem eindigde in een pijnlijke scène over een huldiging waarin hem de dood van zijn dochter, schoonzoon en drie kleinkinderen werd aangezegd. Dat had iets verfijnder gekund.

Derde hoofdpersoon was de schipper van nu, die een kruising leek van Douwe Visser en Ulbe Zwaga. Hij móest kampioen worden. En daarom moest de ‘Drie Gebroeders’ worden verlengd.

Meesterlijke Iepenlofttheater-grapjes hadden regisseur Wiesje Jansma en schrijver Bouke Oldenhof bedacht, of misschien iemand die de entourage verrijkte. De verlenging was een chirurgische operatie. Een wedstrijd, mooi verslagen door een vlotte verslaggever, was op schaal, dus overzichtelijk. Een prachtig idee ook voor een zomers vervolg, met jeugd.

Het wasrek als stiekem speelplekje voor verliefden, het mét de scènes toenemend aantal kinderen van Gjalt en Aaltsje, de val in het water van Gjalts dochter, het vervagend onder de golven verdwijnen van Dicky van der Werff: prachtig! En ach, dan accepteerde je best dat sponsor Joustra nadrukkelijk aanwezig was.

Het leven van Dicky van der Werff begint als vondeling.

Foto: Wiepke Wierda Fotografie

IM

Opleiding Maritieme Techniek bij ROC Friese Poort Nederland is een uniek land; geen land ter wereld biedt zo veel verschillende mogelijkheden om te genieten van het water. Maar er gebeurt veel meer dan alleen maar recreatie op het water.

Nederland is toonaangevend in de scheeps- en jachtbouw.

Het maritieme bedrijfsleven zit te springen om technisch goed opgeleide vakmensen en ingenieurs. De sector is aan het vergrijzen, dus er zijn volop kansen voor jonge professionals met een maritieme technische opleiding. In samenwerking met de brancheverenigingen uit de scheepsbouw (Scheepsbouw Nederland), jachtbouw (HISWA), waterbouw (Vereniging van Waterbouwers) en offshore-industrie (IRO) heeft ROC Friese Poort een maritiem technische opleiding ontwikkeld op mbo-niveau: Maritieme Techniek/ Scheeps- en Jachtbouwkundige..

Viertal uitstroommogelijkheden

De BOL opleiding begint met een brede basis waarin je kennismaakt met de verschillende maritieme uitstroomrichtingen. De opleiding kent vier uitstroomrichtingen: scheepselektronicus, jachtbouwkundige, offshore-technicus en scheepsbouwkundige. Tijdens de opleiding loop je stage bij erkende leerbedrijven zodat je het vak echt in de praktijk leert. De ontwikkeling van Maritieme

techniek / Scheeps- en Jachtbouwkundige is mede tot stand gekomen door de kennisinput van verschillende bedrijven zoals Vripack uit Sneek. Hiermee is de opleiding verzekerd van een optimale aansluiting tussen theorie en praktijk. Naast deze niveau 4 opleidingen biedt ROC Friese Poort nog andere maritieme technische opleidingen aan: Scheeps- en Jachtbouw (niveau 2 en 3) en Watersportindustrie (niveau 2, 3 en 4)

vele andere watersportbedrijven. De MBO opleiding Maritieme Techniek van ROC Friese Poort sluit aan op de HBO opleiding aan de NHL Hogeschool.

Nederlandse maritieme bedrijven opereren veelal op internationaal niveau en worden regelmatig ingeschakeld om ergens ter wereld hun kennis en kunde in te zetten. Het is een boeiende en bloeiende sector die zich ook in minder economische tijden goed staande weet te houden. www.rocfriesepoort.nl/maritiem

ROC Friese Poort geeft de praktijkgerichte vakken, zoals cascobouw op bedrijventerrein ’t Ges in Sneek.

Praktijkles op ’t Ges

Maritieme Techniek wordt gegeven bij ROC Friese Poort in Sneek. Op de vestiging aan de Harste krijgen de studenten vooral de theoretische vakken zoals shipconstructor tekenen, wiskunde, natuurkunde, theoretische scheeps- en jachtbouw, sterkteleer, stabiliteitsleer en hydrostatica. Voor de praktijkgerichte vakken zoals scheepsmetaalbewerken, cascobouw, composiet, motoren en (in de nabije toekomst) jachtschilderwerk gaan de studenten naar de speciaal ingerichte loods op bedrijventerrein ’t Ges in Sneek. Een prachtige locatie omringd door water en natuurlijk de

37

38

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Smellingerlân Skûtsjejier 2013

Drachten één jaar skûtsjestad Klaas Jansma

Een boek, een expositie in Museum Drachten, een zeer geslaagde Turfrace in april, een 30-merentocht, platbodemwedstrijden eind augustus en op 6 en 7 september een theaterstuk bij de Roordawerf. De wereld zal weten dat 2013 voor Smallingerland het jaar van de skûtsjes is. Er gebeurt van alles.

Het Drachtster skûtsje ‘Twee Gebroeders’ werd in 1913 gebouwd op de beroemde Piipster werf van de Gebroeders Roorda. Bouke, de ontwerper, was geniaal. Alle snelste schepen in beide skûtsjevloten zijn op deze familiewerf aan de Drachtster Vaart gebouwd.Ook het huidige Philipsskûtsje, officieel ‘d’Halve Maen’ en vroeger ‘Woeste Oane’, komt van deze werf. Met de huidige gewichtige schipper Berend Mink doet het na de jongste verlenging met 17 centimeter vooraan in de middenmoot mee.

Een eindje verderop lag het Buitenste Verlaat, oftewel Bûtenstfallaat.

Daar werkten sinds jaar en dag leden van de familie Van der Werff. Het plekje is er, achter de jachthaven, nóg. En een Van der Werff, Haiko, werkt aan de restauratie van een skûtsje, de ‘Jonge Trijntje’, later ‘Risico’.

Er waren op nog drie andere plekken in Drachten scheepswerven, met de bekendste aan de Langewyk. Ook

daar werkte en woonde een Van der Werff, uit de familie die gerust een scheepsbouwersdynastie genoemd mag worden. Telgen uit dit geslacht zaten overal in Fryslân.

Over water

Smallingerland is groot en rijk geworden door de turfgraverij, -handel en –transport. De naam ‘De Veenhoop’ herinnert er nog aan. De lichte grond die overbleef is geschikt gemaakt als goede weidegrond met terpmodder uit andere delen van Fryslân. Ook daar werden skûtsjes voor gebouwd.

Maar Drachten lag ook aan een kruising van belangrijke waterwegen, met het Oerterper Fallaat als kering voor het hoge Opsterlandse water. Daar bij die sluis werd wel eens gevochten, als Drachtsters de sluis dicht en Oerterpers hem open wilden hebben.

Daarlangs voeren de beurtschepen, waarvan de snelste bij dit Verlaat

De ‘Twee Gebroeders’ en d’ Halve Maen.

domicilie hadden. Geregeld wonnen de Van der Meeren en andere schippers de prijzen bij het zeilen voor vracht- en beurtschepen. De mooiste schuitjes lieten ze in Joure bouwen, bij Eeltje Holtrop van der Zee.

Rottevalle, Oudega

De Van der Veenen die ooit op het huidige Drachtster skûtsje voeren, hadden domicilie in Rottevalle. In Oudega woonde een bekend beurt-

schippersgeslacht, de familie Welling.

Daar herinnert heden ten dage nog een schippersbar aan. Opeinde werd op het grote vaarwater aangesloten via een verbinding met De Leien.

Als je een eeuw en twintig jaar teruggaat in de tijd, was Drachten bijna het warmkloppend maritieme centrum van heel Fryslân. Bijna zou hierlangs dan ook de grote vaarweg worden gegraven die zich moest splitsen in de richting van Stad Groningen en

de Drentse Venen. Maar Opsterland, nog altijd boos vanwege dat water bij het Verlaat, gooide roet in het eten en maakte gemene zaak met Smilde.

Zo jaagt het ene verhaal het andere. Het komt, met dat van de huidige wedstrijden, de nieuwe mensen op oude schepen, de prachtige verhalen van vroeger en nu, opnieuw tot leven.

Skûtsjejier 2013, dat is een mooi jaar voor Smallingerland.

E-boek over skûtsjejier Speciaal voor Smellingerlân Skûtsjejier 2013 wordt een e-book bijgehouden met allerlei wetenswaardigheden. Daar hoort ook een documentair historisch deel bij.

11

Iedereen zijn fu

10

or ouwOp zeil en mot n boot met een inb voor het eerst ee er

ek In 1894 verscheen r later had een Sn het water. Drie jaa r urtschip. Tien jaa kerosinemotor op be erd ise tor mo een ge urtschepen meer be beurtschipper al de ilen ze en vrijwel ge daarna werden er innen. gebouwd. skûtsjebouw nog beg est de hausse in de l sterker vee ook s Toen, in 1907, mo wa hij , t alleen goedkoper Windkracht was nie Industriemotoren van ns-, Kromhout- en klein dan de Siemens-, Bro en aan boord van een tor mo die en nam dien ven Bo in.

0. e mt 191 r voo veel rui gewoond werd, te kken schippers hun scheepje, waarop ook len, boomden of tro zei den kon t nie k, de kloet. Het Als ze sto rke ste een deden ze met dan in Groningen s schip. Dat bomen der An d. wel jagen genoem rden gebruikt. paa g trekken werd ook ini we l Fryslân maar hee t nodig, voor nie en r, werden daarvoor in duu t te s die paardenkrach wa ijk jnl chi ars Wa tsjes. water: de veelal kleine skû wat nieuws op het er vanuit Drachten am kw 5 192 dat min of meer een Rond tje, boo tor mo in bezitt was een kle de opdrukker . Da de eerste opdrukker t het skûtsje. Een van eest zijn. gew a sm ter eenheid vormde me Pie rs ing zou Ale Woute ters in deze omgev en het geplof van de overal op de water zeil Al gauw hoorde je nog uitsluitend op Schippers die zich en. tor mo rt. ker soo ruk opd rvende oorden tot een uitste voortbewogen, beh

nctie Aan boord heerst de schipper, de manag er van zijn bemann relatie roerganger-fo ing. De kkenist is essentiee l. Met minieme geb moeten ze elkaar ver aren staan. Want als de fokkenist wat anders dan de man aan het wil helmhout, is het sch ip niet te sturen.

Iedereen heeft op een wedstrijdskû tsje een eigen fun De laagste in ran ctie. g is de roefmee ster, meestal de aan boord. Hij mo jongste et de lange einde n van het groots netjes neerlegge choot n, zodat zonder knopen gevierd worden. Daarbov kan en zit de peiler, die stiekem meeduw er geen wind is. t als Aan zijn peilstok zien de zwaarde (of –vrouwen) ho nmannen e diep het is, dus of ze hun zwaard optrekken of nie moeten t. Dat zwaard ge eft de weerstand schip nodig heeft die het om vooruit te ga an en niet opzij.

Bij de mast staat de lierenman, die goed in de gaten houdt of het zeil strak genoeg sta at. Meestal moet het overstag gaan er na een tandje bij of een tandje af. Wa geen schip is zu nt iver symmetrisch . Het bouwen wa handwerk. s immers De sterkste mann en zitten bij de fok bij het grootschoo en vooral achterop t. Zij moeten trekk , en en vieren, ‘oa ‘los’. En ze moete n’ en n zich vooral nie t te veel met de bemoeien. Dat do taktiek et de adviseur we l.

12

d wijze van n de werelSm allingerland bij Centrum va s wa en led ge . Hier werkten jaar

ereld Ruim honderd Friese waterw hippers, die ntrum van de onden veel sc spreken het ce wo r hie s, er uw en. bo dd sje ha ût ’ sk en de beste ans Welvar aansluiniging ‘Landm d Drachten de ha 93 hun eigen vere 18 In . de er grond t nd da ra ve om ist Maar de tijd wateren gem toen er en Drentse was. Er kwam op ko te ij ting op Groning vr t lhtster Vaart nie k langs Appe ac dij Dr rre de Go f gs na lan va os. ar het zuiden ob na r tro te -S wa lle ar rti va ste een er Koot s en het oosten ov ing in Nij Beet scha en naar ook de turfwinn nd in het en to sta ld op s, hie er ig nt wi Toevall twee strenge l bij De na sti op tig el gs ijw an vr t he omgeving . Daarna werd . en ef ing ble om je str elt nk veen en over n victualiënwi ar nog wel ee eente tot in de m ge le he Veenhoop, wa ze r water’ in de en Oudega ble Toch bleef ‘ove valle, Opeinde en. Pas in de ste weg. Rotte er be vo de en 20 he 19 or jaren pers do anleg (Wâldwaar veel schip lingen, wegena ven plaatsen or ruilverkave orbroken. do do rd on we g tro sti pa de jaren ze vaarten het ou n watersport e va g ies Fr pin m de or wei) en de grijke troef vo lan den. Honbe ste n be ee s te aan Nu skûtsje daar aandacht d, het om uw ed bo go ge ’ t rs vormen, is he ee Gebroede ‘Tw de schip t rd he we ed en gle derd jaar geled ee jaar eerder ster skûtsje. Tw t. En zie eens ht ar ac va Dr n se ge en idi hu ilipsm dat nu met Ph n. van de helling ze h manifestere zic ze ig gd inwoner van de hoe jeu ts op zijn, als tro st be je ag Daar m gemeente.

39

Fam. K v/d Zweep Postbus 95, 9000 AB Grou Tel: 06 53 50 80 80

www.rondvaartengrou.nl

Rederij van der Zweep Rondvaarten Grou SKS-skûtsjesilen Vertrek uit: Grou vanaf de Hellinghaven / Volmaweg.

Datum: Dag: Plaats: Vertrek: 20 juli zaterdag Grou 11.00u 22 juli maandag Veenhoop 11.00u 23 juli dinsdag Eernewoude 11.00u 24 juli woensdag Terherne 11.30u 25 juli donderdag Langweer 10.30u 26 juli vrijdag Elahuizen 10.00u 27 juli zaterdag Stavoren 10.00u 29 juli maandag Woudsend 10.00u 31 juli woensdag Lemmer 10.00u 1 augustus donderdag Lemmer 10.00u 2 augustus vrijdag Sneek 10.30u * kinderen t/m 12 jaar respectievelijk € 6,00 en € 7,50

Prijs p.p.*: € 12,50 € 12,50 € 12,50 € 12,50 € 12,50 € 15,00 € 15,00 € 15,00 € 15,00 € 15,00 € 15,00

IFKS-skûtsjesilen Afvaarten in de wedstrijdplaats (centrum) Datum: Dag: Plaats: Vertrek: 6 augustus dinsdag Heeg 13.30u 7 augustus woensdag Sloten 13.30u 8 augustus donderdag Echternerbrug 13.30u 9 augustus vrijdag Lemmer 13.30u * kinderen t/m 12 jaar € 6,-

Prijs p.p.: € 10,00 € 10,00 € 10,00 € 10,00

Reserveren: tel: 06-53 50 80 80 Prinsenhoftocht iedere donderdag en zondag in Juli en Augustus : vertrek 14.00 u terug 16.00 u.

40

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Silersagenda 2013 15 juli - 21 juli

Grouster Skûtsjewike

18 juli Pikmar, Grou Praamzeilen om de

Preamsyl Puts gevolgd door

muzikale praamzeiltocht www.skutsjesilen.nl 20 juli - 2 augustus SKS Kampioenschap www.skutsjesilen.nl 2,3 en 4 augustus Heeg, 37e Regionale

Friese Reünie van platbodems www.friesereunie.nl 3 - 10 augustus

IFKS kampioenschap www.ifk s.nl

4 augustus Stavoren, Benefiet Skûtsjesilen

Serious Request www.facebook.com/SeriousSkutsjesilen 3 - 8 augustus Snitser Mar, Sneekweek www.sneekweek.nl 24 augustus Aldegea, Fryske Boerepream www.defryskeboerepream.nl 24 en 25 augustus Wiide Ie en Aldegea, Zeilevenementen

Ronde en Platbodemjachten www.skutsjejier.nl 29 aug. -1 sept.

Snitser Mar, NK Pampus www.pampusclub.nl

5, 6, 7 en 8 sept.

Snitser Mar, NK Regenboog www.regenboogclub.nl 7 september SKS Amateurswedstrijden (Snitsermar) www.skutsjesilen.nl 7 september Dokkum-Lauwerszee

zeilpraam regatta www.admiraliteitsdagen.nl

Foto’s: Arthur Smeets.

40 jaar Strontrace en Beurtveer In de Friese herfstvakantie vertrekken dit jaar voor de veertigste keer een veertigtal klippers, tjalken en skûtsjes voor de wedstrijden van de traditionele Strontrace en het Beurtveer.

Veertig jaar jagend en zeulend over de ringvaarten van Holland, rennend naar de telefooncellen in de oude Zuiderzeesteden, bomend op de Zuiderzee in dichte mist of volledig dichtgereefd over een stormachtig IJsselmeer. De Strontrace en het Beurtveer smelten traditie en zeilerij inéén op de meest spectaculaire manier.

Ook dit jaar zal de havenkom en de dijk van Workum gevuld worden door de wedstrijdvaarders, de traditionele vissers, de ambachtelijke herfstmarkt, de schippersmuziek en nog veel meer.

20,21,22 september Symposium Smellingerlân,

‘Van skûtsje tot containerschip’

Meevaren

21 en 22 september Terherne, Fryske Boerepream www.defryskeboerepream.nl 21 en 22 september Langwar, Nije Sylpream

www.denijesylpream.nl 21 en 22 september Lauwersoog windsurfen

NK Freestyle, en NK Formula/ Slalom 5 en 6 oktober Lemmer, Friesehoek race www.zevenwolden.nl 12 oktober Hegemermar, Slotwedstrijd IFKS www.ifks.nl 19 oktober Snitsermar en Poelen,Roekoepôlerace www.sneekweek.nl 18 - 26 oktober Strontrace (start 21 oktober) /

visserijdagen Workum – Warmond www.strontraceworkum.nl en www.zeilvracht.nl 20 oktober Pramenrace Bolsward/Workum

www.defryskeboerepream.nl

veelheid gedroogde koemest uit de mestfabriek van Workum. Zodra de stront is afgeleverd in Warmond is nog maar de halve wedstrijd gevaren. Degene die als eerste weer de lijnen vastknoopt in Workum wint de Strontrace.

Traditie

De Strontrace en het Beurtveer zijn door Reid de Jong die in vuurwachterstoren van Workum woont, in het leven geroepen. Bovenaan staat natuurlijk winnen, maar de wedstrijden worden gevaren onder het motto ‘een oefening onder zeil’. De Strontrace legt de traditionele route af waarop de Friese stront naar de Bollenstreek in Holland werd gebracht tot ver in de eerste helft van de twintigste eeuw. De deelnemende schepen doen dit anno nu met een symbolische hoe-

Tegelijkertijd varen de tientallen deelnemende schepen van het Beurtveer op een tactische manier tussen de oude Zuiderzeesteden. Hierbij moeten ze een aantal verplichte havens alswel een paar facultatieve havens aandoen. Ook hier geldt dat alles op wind- en spierkracht moet gebeuren. Met grote schippermanskunsten parkeren de schippers hun grote tjalken en klippers in de kleine havens. Meevaren kan! De hele race of slechts één traject. Het Enkhuizer Openluchtmuseum stelt het oude café beschikbaar als wachtplaats voor beurtvaarders. Aanmelden via: info@zeilvracht.nl Voor de thuisblijvers is er gedurende de week in Workum genoeg te doen. De Visserijdagen brengen verse vis naar de havenkom, die keurmeester Doede Bleeker ter plekke veilt. Of u bezoekt de ambachtelijke herfstmarkt op de woensdag. De wedstrijden zijn via Track&Trace op www.zeilvracht.nl te volgen.

Willem Plet

IM

41

Postbus 633 8901 BK Leeuwarden Tel 058 284 94 10 www.penn.nl info@penn.nl

42

Fotografie Marten Sandburg Kees Klip Vormgeving/Fotografie Ontwerp/vormgeving Kees Klip Vormgeving/Fotografie Websites www.skutsje.nl www.penn.nl

Redactie Klaas Jansma Jacob de Hoop (hoofdredactie)

Acquisitie Wiesje Lemsma (co枚rdinatie) Eddie Ferbeek MilesMedia Ruurd Leegstra Hendrik Leegstra Auke Prins tel. 058 - 284 80 20

Druk RODI media ISSN 1874-0073 NB: Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen.

Colofon

De Sk没tsjekrant is een uitgave van

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

Advertorial Tijhuis in Ingenieurs – Zijsling en Zonen Aannemersbedrijf BV Bundeling baggerwerk Het starteiland Sneek, het kloppend hart van de Sneekweek en de vele zeilwedstrijden op het Sneekermeer. Dit jaar wordt het eiland flink op de schop genomen. Met vernieuwde voorzieningen op de wal worden de gasten optimaal ontvangen. De vaardiepte wordt echter steeds ondieper. Hierdoor laat de gemeente Súdwest-Fryslân in samenwerking met stichting ‘Skarsweagen’ de havens baggeren. De enige manier om hier te komen is over het water. Met 550 ligplaatsen zijn de havens een verzamelplaats voor overnachtende watertoeristen. Onderhoud van het watersysteem is dan ook van groot belang voor de watersport in en om het Sneekermeer.

Tijhuis Ingenieurs BV uit Heerenveen werkt samen met de gemeente aan een optimale aanpak van dit baggerwerk. ‘Samen met aannemer Zijsling en Zonen uit Jutrijp zoeken wij naar kansen in efficiëntie en bundeling van werken. Met de praktische kennis van Zijsling, ons eigen netwerk en kennis van regels en voorwaarden is dat hier ook weer gelukt’, aldus Hendrik Brandsma van Tijhuis Ingenieurs. Siebo Zijsling weet al snel of de baggerspecie in zijn beunbak geschikt is voor hergebruik of niet. ‘De bagger in dit deel van het Sneekermeer is prima geschikt, mooie grond na het indrogen. Goed te gebruiken voor grondwerk’.

Het baggerwerk moet voor het drukke vaarseizoen afgerond worden. Met dit uitgangspunt is eind 2012 begonnen met de voorbereiding van het baggerwerk. Na een waterbodemonderzoek blijkt de bagger geschikt voor verwerking op de kant. Op een toeristisch eiland is dit geen optie. Hiervoor heeft Tijhuis Ingenieurs gezocht naar een optimale verwerking van de vrijkomende bagger. In totaal gaat het om 10.000 m³. Een deel is licht verontreinigd en wordt afgevoerd naar een depot. De rest van de bagger wordt in een kadeproject van Wetterskip Fryslân aan de Houkesleat verwerkt. De bagger wordt in depot gezet en na indrogen verwerkt in de kade. Een winst waarbij stortkosten in depot en vervoerskosten worden uitgespaard.

Het werk grenst aan het Natura-2000 gebied Sneekermeer. De provincie Fryslân stelt scherpe voorwaarden aan het behoud van de natuurwaarden. Het afstemmen van de uitvoeringsperiode en de voorwaarden uit het natuurbeleid is een lastig en tijdrovend traject. Tijhuis heeft bij de provincie Fryslân contact met de juiste mensen en kan zo snel handelen. Daarnaast wordt altijd gezocht naar een praktijk gerichte oplossing.

(foto’s Meindert van Dijk / Jetze Genee)

‘Mooi dat we dit voorjaar toch kunnen baggeren en deze zomer een schone haven op kunnen leveren’, aldus Anton Terpstra van gemeente Súdwest-Fryslân. Terpstra heeft vertrouwen in de tandem Tijhuis – Zijsling. Beide partijen hebben inmiddels ruime ervaring met werk aan het Friese watersysteem. Voor gemeenten, waterschap en provincie maar ook voor recreatieschap de Marrekrite. Zijsling en Zonen BV is thuis in baggeren van vaarten, geulen en havens. Tijhuis Ingenieurs is een toonaangevend ingenieursbureau op het gebied van regionaal waterbeheer in Nederland. De oplossingen van Tijhuis Ingenieurs staan dicht bij de praktijk en zijn direct uitvoerbaar. Voor ieder knelpunt in water, bagger of kadewerk kunt u contact met hen opnemen.

Tijhuis Ingenieurs BV De Ynfeart 7 -203 8447 GM HEERENVEEN 0513-618080 / 06 295 30749 j.genee@tijhuisingenieurs.nl

Aannemersbedrijf Zijsling en Zonen B.V. Riperwei 3 8623 XR Jutrijp 0515 424603 info@zijslingbv.nl

Over Gebo: lnzicht in uitzicht Heeft u ramen met rubber of aluminium profielen en is het niet naar wens? Maak dan kennis met Gebo te Almere! Wellicht is uw schip voorzien van beglazing met rubber profiel. Als eigenaar ontkomt u er dan niet aan om deze ooit te moeten vervangen.

Rubber is onderhevig aan een verouderingsproces wat zich uit in uitharding en scheurvorming met lekkage tot gevolg. U herkent ook vast de zwarte strepen op uw opbouw!

Heeft u ramen met aluminium profielen en u bent niet helemaal tevreden en ondervindt u problemen als lekkage of condensvorming?

Maak dan kennis met Gebo Marine Glazing uit Almere.

Ramen met aluminium profielen zijn niet meer weg te denken bij nieuwbouw- of refitprojecten, immers uw schip krijgt dan niet alleen een moderne uitstraling. U wilt ook een duurzame investering en comfort. lnmiddels zijn er vele leveranciers op de markt actief met helaas grote kwaliteitsverschillen. Welke leverancier is nu voor u de juiste keuze?

De enige naam die aan al uw wensen voldoet op het gebied van scheepsbeglazing is Gebo. Naast topkwaliteit, biedt Gebo

als geen ander inzicht in een goed uitzicht.

Gebo ontwerpt en produceert al meer dan 50 jaar uitsluitend op basis van veiligheid, duurzaamheid en functionaliteit en kan dit combineren met een fraaie vormgeving en maatwerkoplossingen.

Techniek en duurzaamheid Als eigenaar wilt u de juiste keuze en een duurzame beslissing maken bij het selecteren van een leverancier voor uw beglazingsproducten. Waar dient u dan op te letten? Het meest belangrijk is toch wel de fabricage van de aluminium profielen.

Elk aluminium profiel zal een of meerdere delingen hebben. Vele leveranciers kiezen er omwille van kostbesparende redenen voor om deze delingen "koud” te verbinden door middel van blokjes en boutjes in combinatie met het afkitten.

Doch hiermee is geen absolute waterdichtheid gegarandeerd en bovendien dient u zelf elk jaar de kit te controleren en zo nodig moet u opnieuw afkitten!

Gebo onderscheidt zich in de markt door alle verbindingen in de aluminium profielen te verbinden volgens een uniek procédé.

Dit noemt Gebo "hard solderen". Alleen dit

nauwluisterende proces geeft u volledige zekerheid en de garantie dat het frame 100% waterdicht is en enorm sterk. Voor nu en in de toekomst. Geen zorgen of kans op lekkage met waterschade als gevolg.

Montage Verder is de wijze van montage in uw schip erg belangrijk, Wij leggen u graag uit waarom: Veelal geschiedt de montage van ramen in het schip middels een klemsysteem op basis van losse klemblokjes en zogenoemde puntboutjes. Ervaring geeft dat dit als onpraktisch en arbeidsintensief wordt ervaren en in een later stadium nazorg behoeft.

Bovendien kan er tijdens de montage vervorming optreden waardoor er een grote kans op lekkage ontstaat. Zeker in combinatie met de "koude verbindingen" waardoor het frame aanzienlijk minder sterk is.

Gebo kan de kwaliteit en uitstraling waarborgen omdat er gewerkt wordt met hoogwaardige aluminium profielen in combinatie met vakkundig personeel.

Afgelopen jaren is er door Gebo veel geïnvesteerd in bewerkingsmachines en ontwerpprogramma's waardoor er erg veel mogelijk is. Gebo produceert naast vaste ramen ook (deels) klapramen, schuiframen en (elektrisch aangedreven) zakramen.

Gebo is u natuurlijk niet alleen bekend van de ramen. Op welk schip zijn geen luiken of patrijspoorten van Gebo gemonteerd? Daarnaast heeft Gebo ook een groot assortiment in deuren, als instap, schuif of klap.

Gebo kiest omwille van bovenstaande redenen voor een volledig tegenframe welke als klemlijst fungeert. Bijkomend voordeel is dat een klemlijst ook volledig geïsoleerd kan worden en de binnenzijde van uw schip fraai afgewerkt is.

Ervaar Gebo In elke willekeurige haven kunt u schepen vinden welke zijn gesierd met Gebo beglazing. Soms meer dan 30 jaar oud en nog steeds absoluut in goede staat verkerend.

Mocht de schipper aan boord zijn, vraag dan eens naar zijn ervaring of kom langs in onze showroom te AImere en bespreek met ons uw wensen. Een goed schip verdient Gebo en een schipper verdient een veilig uitzicht!

Vormgeving Ramen krijgen steeds modernere vormen.

Voor het zelfde geld heeft u originele GEBO Marine beglazing!

GEBO skips beglêzing, it moaiste op it Fryske wetter!

Op jo skip nei fansels...

MARINE GLAZING

Foar it selfde jild hawwe jo ek GEBO ruten yn jo skip!

GEBO Marine Glazing B.V. Almere • www.gebo.com • info@gebo.com • 036-521 1212

43

Leeuwarden en Groningen

Het Woudagemaal, uniek in de wereld Ontdek de kracht van stoom in het bezoekerscentrum en beleef het mee in 3D. De rondleiding voert je langs de fascinerende techniek van het grootste, nog in werking zijnde stoomgemaal ter wereld. Een indrukwekkende kathedraal van stoom gebouwd in de architectuur van de Amsterdamse School. Dat móet je gezien hebben. Oog in oog met de beschermende kracht tegen het water.

Zonder het Woudagemaal zag Nederland er heel anders uit!

- Spannende 3D-film

- Technisch hoogstandje

- Educatieve activiteiten

- Gezellige koffie- en theeschenkerij

- Leuke speurtocht

- Unesco Werelderfgoed

- Prachtige architectuur - Verkozen tot Leukste uitje van Friesland 2013

Openingstijden

O N T D E K D E K R A C H T VA N

dinsdag t/m zaterdag

10.00 - 17.00 uur

zondag

13.00 - 17.00 uur

Zie voor openingstijden tijdens feest- en bijzondere dagen op www.woudagemaal.nl

ER

ELD

ER FG

O

E

D

W

Bezoekadres: Gemaalweg 1a, 8531 PS Lemmer

•

•

United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization

GE

I

N

RI

TA

E

MO

E R LD H

44

N D I AL

WO

BEZOEK HET GROOTSTE NOG WERKENDE STOOMGEMAAL TER WERELD

•

PA T R I M

O

Ir. D.F. Woudagemaal Werelderfgoed sinds 1998

Magistrale beleving van stoom, architectuur en water

Skûtsjekrant 2013

w w w. s ku t s j e . n l

SKS skûtsjevloot 2013 & uitslag 2012 2012

Schipper 2013

Skûtsje

Plaats

1

Douwe Visser Jzn.

De Sneker Pan

Snits

2

Douwe Azn Visser

Doarp Grou

Grou

3

Pieter Eildertszn. Meeter

Bolsward

Boalsert

4

Gerhard Pietersma

Twee Gebroeders

Earnewâld

5

Dirk Jan Reijenga

Oeral Thús

De Jouwer

6

Berend Mink

d’ Halve Maen

Drachten

7

Johannes Meeter

Lemster Skûtsje

De Lemmer

8

Albert Visser Jzn.

Twee Gebroeders

Drachten

9

Pieter Sietseszn. Brouwer

Gerben van Manen

It Hearrenfean

10

Teake Klaas van der Meulen

Klaas van der Meulen

Wâldsein

11

Siete Eildertszn. Meeter

Rienk Ulbesz

Ljouwert

12

Auke de Groot

Súdwesthoek

Starum

13

Jaap Lzn Zwaga

Ut’e Striid

Langwar

14

Lodewijk Hzn Meeter

It Doarp Huzum

Huzum

Klassering

Zeilteken

Wedstrijddata 2013 Zaterdag 20 juli 2013

Grou Maandag 22 juli 2013

De Veenhoop Dindag 23 juli 2013

Earnewâld Woensdag 24 juli 2013

Terherne Donderdag 25 juli 2013

Langweer IM

Vrijdag 26 juli 2013

Elahuizen Zaterdag 27 juli 2013

Stavoren Maandag 29 juli 2013

Wouds end Woensdag 31 juli 2013

Lemmer Donderdag 1 augustus 2013

Lemmer Vrijdag 2 augustus 2013

Sneek

45

Pallet Recycling Friesland Onbetwist uw pallet specialist!

In- en verkoop van alle soorten en maten pallets, contante betaling mogelijk.

De beste prijs/ kwaliteit verhouding.

Pallets uit voorraad leverbaar dus een snelle levering gegarandeerd.

Herenweg 88, 8536 TV, Oosterzee (FR) aan de A6 afslag 18, Tel. 0514-541404/ 06-53570121 Fax. 0514-541044

www.palletrecyclingfriesland.nl, info@palletrecyclingfriesland.nl

De kunst van schilderen

Voor al uw laswerk, maar ook hekwerken, tuinhaarden en inbraakwerende raam tralies.

www.peterart.nl

Schilderwerk . Houtrotreparatie . Renovatie . Coating

Alles voor u ontworpen en op maat gemaakt.

Peter Van Der Vecht Het Brekkense Wiel 74, Lemmer 06 – 20 84 30 25, info@peterart.nl

Peter Schram Tuinhaarden en Sierhekwerk Showtuin Peter Schram Bosruiter 35, Lemmer Bel voor een afspraak: Telefoon: 06-13447533 Email: info@peter-schram.nl | Website: www.peter-schram.nl

Jongboom Rietdekker is een bedrijf met maar liefst 35 jaar ervaring in dit prachtige oude ambacht.

Dit staat voor kwaliteit, betrouwbaarheid en vakmanschap.

Het gebruik van de beste materialen, gecombineerd met bovengenoemde eigenschappen, staat garant voor een uitmuntend eindproduct .

Naast het rietdekken doen we tevens de volgende werkzaamheden:

North-Line 42

Onze online watersportverzekering met een zeer scherpe premie en uitgebreide voorwaarden, kunt u voortaan zelf online berekenen. De verzekering is vervolgens zelf aan te vragen en te wijzigen en schade kunt u online aanmelden. Uiteraard kunt u altijd Hiemstra Financiële Diensten bellen voor vragen, hulp of advies.

De pleziervaartuigen verzekering van Hiemstra Financiële Diensten kunt u dus zelf regelen met op de achtergrond hulp van onze experts!

Ervaar zelf hoe makkelijk u een premie berekent en kijk op voor Nederland, België en Duitsland

www.goedkopebootverzekering.nl 46

• • • • •

timmerwerkzaamheden onderhoud renovatie plaatsen van dakramen leveren en plaatsen uilenborden

Voor meer informatie kunt u altijd contact opnemen via de mail: info@jongboomrietdekker.nl Telefonisch bereikbaar onder nummer: 06 -12353833

www.jongboomrietdekker.nl

Eelke Boersma Hoop op Zegen Leeuwarden

Niek Verhoeff Elisabeth Sneek

Jeroen Weijts Rust na Arbeid Leiden

Ron Syperda Trije Doarpen Oudega (W)

Tsjibbe v.d. Veer Hoop & Vertrouwen Elahuizen

Sietse Broersma Avontuur Heeg

Koos van Drunen Hoop doet Leven Nij Beets

Johan van der Meulen Engelina Smeltekop Earnewâld

Barry Hofman Noarderling Stavoren

Sikke Tichelaar Stad Harlingen Harlingen

Jochem v.d. Vaart (jr) Nooit Volmaakt Lemmer

Arnold Veenema Hoop op Welvaart Sneek

Rutger Boonstra Doeke van Martena Sneek

André Wiersma Nieuwe Zorg Earnewâld

Sjoerd Kleinhuis Lytse Earnewâldster Earnewâld

Pieter Jansma Twa Famkes Drachten

2013

SCHIPPERS VAN DE IFKS Overgestapt

Arend Wisse de Boer (A-klasse) ¢ van Oude Zeug naar Twee Gebroeders Wietse Bandstra (A-klasse) ¢ van De Yde naar Singelier Koos Lamme (B-klasse) ¢ van Verwisseling naar Gerrit Ynze Bas Krom (C-Klasse) ¢ van Elisabeth naar Verwisseling Noortje Goedhart (C-klasse) ¢ van Gerrit Ynze naar De Yde Tim Roosgeurius (C-klasse) ¢ van Doeke van Martena naar Wâldwiif (voorheen Driuwpôlle) Jaap Hofstee (C-klasse) ¢ van oude naar nieuwe It Swarte Wief (voorheen Jonge Willem)

Nieuwe deelnemers

Anne Wil Boterman (C-klasse) ¢ Oant Moarn Lucas Bouma (C-Klasse) ¢ Grutte Pier Gerrit de Vries (C-Klasse) ¢ Gerrit de Vries Ron Syperda (a-klein) ¢ Trije Doarpen Niek Verhoeff (a-klein) ¢ Elisabeth Rutger Boonstra (a-klein) ¢ Doeke van Martena Jeroen Weijts (a-klein) ¢ Rust na Arbeid Jan Sipko van der Veen (C-Klasse) ¢ Sinnekening (voorheen SKS-it Doarp Huzum)

Terug van weggeweest

Jitske Visser (C-Klasse) ¢ Swan van Donia Ulbe Rienksz Zwaga (C-klasse) ¢ Oude Zeug Johan van der Meulen (a-klein) ¢ Engeline Smeltekop

Wedstrijddata en starttijden Kampioenschap 2013 Zaterdag 3 augustus- Hindeloopen Maandag 5 augustus- Stavoren Dinsdag 6 augustus- Heeg Woensdag 7 augustus- Sloten Donderdag 8 augustus- Echtenerbrug Vrijdag 9 augustus-Lemmer Zaterdag 10 augustus- Lemmer

Cees Riezebos Nooit Volmaakt Hindeloopen

Gerrit de Vries Gerrit de Vries Sneek

Anne Wil Boterman Oant Moarn Akkrum

Henk Frankena It Abbegeaster skûtsje Abbegea

Tim Roosgeurius Wâldwiif Kootstertille

Jitske Visser Swan van Donia Langweer

Jan S. v.d. Veen Sinnekening Leeuwarden

Lucas Bouma Grutte Pier Sneek

Ulbe Rienksz Zwaga Oude Zeug Langweer

Noortje Goedhart De Yde Mantgum

Bas Krom Verwisseling Sneek

Jaap Hofstee It Swarte Wief Tijnje

Michael Boxum Galamadammen Galamadammen

C-klasse

Starttijden kampioenschap B-klasse: 09.50 C-klasse: 10.00 a-klein: 12.00 uur A-klasse: 14.10 uur Slotdag IFKS Zaterdag 12 oktober-Heeg

Meer info: www.ifks.nl

a-klein

Kees Hermsen Ulbe Zwaga Amsterdam

Remy de Boer De Eenvoud Harlingen

Paul de Koe Hoop op Zegen Heerenveen

Willem Prins De Lege Wâlden Terherne

Bouke v.d. Vaart Goede Verwachting Lemmer

Sint Bekkema De Verandering Boornbergum

Jilles Bandstra Lonneke Stavoren

Froukje Meijer Jonge Jasper Franeker

Koos Lamme Gerrit Ynze Lemmer

Jan Overwijk Twee Gebroeders Oppenhuizen

Floris Bottema Harmonie Bolsward

Wiebe Leenstra Hoop op Zegen Gaastmeer

Willem Zwaga Opsjitter Langweer

Hilbrand de Vries Stêd Sleat Sloten

Klaas Kuperus De Zes Gebroeders Makkum

Merijn Olsthoorn Emanuel Lemmer

Tony Brundel Lytse Lies Gaastmeer

Kees van der Kooij Zeldenrust Woudsend

Arend Wisse de Boer Twee Gebroeders Langweer

Michiel Kalsbeek Raerder Roek Raerd

Erik Jonker Jonge Rein Wytgaard

Romke de Jong Grytsje Obes Koudum

Robert de Jong Frisia Lemmer

Wietse Bandstra Singelier Stavoren

Henk Regts Ut en Thús Nij Beets

Sikke Heerschop Wylde Wytse Rotterdam

Freddy v.d. Heide Drie Gebroeders Grou

Jelle Talsma De Jonge Jan Warten

Geale Tadema it Doarp Eastermar Eastermar

Jeroen de Vos Eelkje II Elahuizen

Walter de Vries Goede Verwachting Sloten

Siebo Zijsling Striidber IJlst

Kampioenen van 2012 A-klasse 1. Lytse Lies - Tony Brundel (Gaastmeer) 2. De Jonge Jan - Jelle Talsma (Warten) 3. Ut en Thús - Henk Regts (Nij Beets) a-klein 1. Hoop op Welvaart - Arnold Veenema (Sneek) 2. Avontuur - Sietse Broersma (Heeg) 3. Engelina Smeltekop - Rinze Herrema (Earnewâld) B-klasse 1. Oude Zeug - Arend Wisse de Boer (Gorredijk) 2. De Yde - Wietse Bandstra (Parrega) 3. Frisia - Robert de Jong (Lemmer) C-klasse 1. Jonge Jasper - Froukje Osinga-Meijer (Franeker) 2. Emanuel - Merijn Olsthoorn (Lemmer) 3. Opsjitter - Willem Ulbesz Zwaga (Langweer)

B-klasse

A-klasse

47

Rabobank en Interpolis samen sterk

als trotse hoofdsponsors van de SKS

Samen het SKS Sk没tsjesilen verder brengen De Rabobank gelooft dat je samen meer bereikt dan alleen. Daarom staan wij vanaf de start tot aan de finish achter het SKS Sk没tsjesilen. En dat doen we niet eenmalig, maar structureel. Pas dan komt het SKS Sk没tsjesilen verder.

www.skutsjesilen.nl/rabobank Samen sterker. Dat is het idee van co枚peratief bankieren.

48