Jan Verheij met zijn Yamah XJ 650 turbo

4

Motor Revue 3 mei/juni 2013

Motor Revue 3 mei/juni 2013

Yamaha

Yamaha XJ 650 Turbo

5

Yamaha XJ 650 Turbo James Bond in het nette pak In de film Never say never again uit 1983 waren het matzwart gespoten Turbo’s die zowel door James Bond als de boeven bereden werden. Ze werden dwars gezet zoals je met een XT 500 zou doen (en die je in sommige scènes dan ook onder de Turbokuip terug vindt), maar het was de Turbo die in de spotlights moest. Het was immers Yamaha’s bijdrage aan de turbo-race; ‘geblazen’ motoren waren de toekomst. Het publieks-alter ego van de futuristische viercilinder was keurig afgewerkt en ontpopte zich als een kortstondig avontuur. Dus leuk en dat vond Jan Verheij (62) uit Groot Ammers ook.

Immers: begin jaren tachtig zochten alle grote fabrikanten naar vermogen in combinatie met een laag gewicht.

Morini had als eerste de knuppel in het hoenderhok gegooid met de aankondiging in 1979 van een ‘geblazen’ 500 V twin. Dat bleef bij een aankondiging, het prototype is niet in productie gegaan. Honda kwam er in 1981 daadwerkelijk overheen

6

Motor Revue 3 mei/juni 2013

met de technisch zeer geavanceerde CX 500 Turbo (met digitale injectie) en ‘onze’ Yamaha Seca was nummer drie in de race om de spotlights.

Yamaha was technisch behoudender dan Honda; zo werden de vier 30 mm carburateurs gewoon gehandhaafd. Ze werden aangeblazen door een turbo die achter, onder het blok gemonteerd zat, dus de druk ging de aangepaste

luchtfilterkast in. Teveel turbodruk wordt door de wastegate afgevoerd door de rechter uitlaatpijp, die onder normale omstandigheden niet van zich laat horen. Het ‘echte werk wordt door de linker uitlaat gedaan. Men koos voor een oersolide viercilinder lijnmotorblok (niet dat de CX van Honda zwak was), dat veel van zijn oorspronkelijke basiseigenschappen behield. Dus niet zoals

Yamaha

Voor 1983 was dit futuristisch

Motor Revue 3 mei/juni 2013

7

De heilige Boost Pressure meter begint vanaf 6000 toeren goed te werken bij Honda een hele lage ‘eigen’ compressie, waardoor er bij lage toeren weinig gebeurt, maar ook onderin rijdt een Yamaha Turbo makkelijk. Het maximum vermogen van 90 pk is te vergelijken met dat van een ‘naked’ XS 1100. Daarvoor hoeft een Seca Turbo minder gewicht mee te slepen en kan er toch een volledige toerstroomlijn gemonteerd zijn. Op papier haalt de fabriek al zijn doelstellingen, want er staat tenslotte een lichte(re) motorfiets die evenveel vermogen levert als een dikke zware jongen. Toch hoor je al een ‘maar’ aan komen als je dit leest. En die zat erin dat Yamaha er, ondanks de futuristische vormgeving van het plaatwerk, toch vooral een ‘gewone’ motor van wilde maken. Het agressieve matzwart uit de Bondfilm is in de productie vervangen door fraai grijs lakwerk, met de nodige striping en ‘graphics’.

Hij wordt er zelfs een beetje chic van. De riante stroomlijn maakt het bijna mogelijk in je nette pak te gaan rijden. De turbo-boostmeter in het dashboard (en dat is best futuristisch voor begin jaren tachtig) is dan wel weer prominent genoeg aanwezig.

Nettepakkenmotor

De XJ 650 Seca Turbo, zoals hij voluit heet, is dus ondanks dat het een uithangbord voor Yamaha moest zijn, toch een compromissenmotor geworden. En als Japanners gaan rationaliseren doen ze dat goed, vandaar dat de machine door en door goed in elkaar zit. Heel geleidelijk komt de turbo

De XJ 650 Seca Turbo, zoals hij voluit heet, is dus ondanks dat het een uithangbord voor Yamaha moest zijn, toch een compromissenmotor geworden 8

Motor Revue 3 mei/juni 2013

Yamaha

erin als je de 6000 toeren passeert.

Laat je hem doorgaan, dan merk je dat de gezapige toerfiets ineens toch ballen blijkt te hebben en het gierende geluid van de turbo geeft in (ieder geval aan boord) een gevoel van spectakel. Als hij langs rijdt hoor je het niet zo. Maar omdat het inkomen van de ‘haardroger’ zo geleidelijk gaat, lijkt het alsof het niet gebeurt. En heel scherp rijden is uiteindelijk toch niet zijn ding. Nee, als je de Yamaha Turbo gebruikt waar hij goed voor is, dan rij je ingetogen en pas op rechte tussensprints laat je hem even uitwaaien. Een ‘nette-pakkenmotor’ dus. Dat past eigenlijk niet bij het hak- en zaagwerk uit de Bondfilm.

Zo ‘vierkant’ omdraaien en optrekken kán hij ook eigenlijk niet. Daar is hij te zwaar voor en ook de stuuruitslag laat zulk werk maar moeilijk toe. Vandaar dat je in sommige scenes, als je goed oplet, een XT 500 ziet onder de zwarte kuipdelen... Een Turbo van Honda kostte twee motorfietsen; bij Yamaha was je iets goedkoper uit. Honda zal uiteindelijk met de grootste moeite een dikke tachtig machines verkopen; bij Yamaha zijn het er minder. In

Omdat de rechter zo stil is is de deuk niet erg 2005 waren er nog 46 op kenteken in Nederland. In alle gevallen werd door het selecte gezelschap Turborijders veel gereden; zowel Honda- als Yamaharijders maken veel kilometers.

Yamaha’s overlevingsratio ligt hoog omdat het gewoon goede machines zijn.

Ook na een hoge kilometerstand rijden de meeste exemplaren nog. Vandaar

begin jaren tachtig zochten alle grote fabrikanten naar vermogen in combinatie met een laag gewicht

Motor Revue 3 mei/juni 2013

9

10

Motor Revue 3 mei/juni 2013

Yamaha

dat het ondanks de zeldzaamheid toch wel mogelijk is voor relatief weinig een Turbo op de kop te tikken. Dat is dan ook wat Jan Verhey deed... dacht hij. Bij een dubieuze motorhandelaar (wist hij toen niet) in de buurt kocht de eigenaar van een bouwkundig adviesbureau inzake renovatie en restauratie van oude gebouwen een op het oog mooie Yamaha.

Last met klieren

Hij had wat ‘achterstallig onderhoud’, dus hij reed niet bij aankoop. ‘Niets wat een goede servicebeurt niet kan oplossen’ was het verhaal. Nou is Jan een eerlijk mens, dus hij had ook nog consideratie met de verkoper. ‘Ik heb het sterk aan mijn geefklier, dus ik heb heel scherp onderhandeld. Dus als ik dan het deksel op mijn neus krijg, tja...’

Het bleek dat de uitlaat rondom de turbo weggerot was. En die was ook een dikke tien jaar geleden al moeilijk te vinden.

Het gegeven dat een Yamaha Turbo niet zoveel waard was kwam toch te pas, want een tweede, bont gekleurde Turbo werd alweer voor weinig aangeschaft.

Het was een USA import en die had uiteraard een nieuw kenteken. Maar ja, onderhuids was die Amerikaan veel beter dan de ‘Hollander’. Jan is – gezien zijn dagelijkse activiteiten –

Voor hedendaagse begrippen een fietsbandje geen snelle haastfiguur. Gebouwen hebben meestal geduld en zo is het ook met motorfietsen en besluiten. Logisch was het overhangen van het originele plaatwerk van de oude fiets op de importmachine en gewoon rijden met die hap. Maar ja, dat nieuwe kenteken...

En daarbij: het transplanteren van een Turbo kuip met alle techniek is óók geen gevalletje unplug, plug and play.

Je voelt hem al: het werd toch de oude motor. Het blok bleek helemaal niet zo slecht, waarmee de reputatie van

Yamaha’s overlevingsratio ligt hoog omdat het gewoon goede machines zijn.

Ook na een hoge kilometerstand rijden de meeste exemplaren nog

Onder het blok zit de turbo verstopt Motor Revue 3 mei/juni 2013

11

de XJ viercilinderrreeks weer eens waargemaakt werd. Alles wat beter was van de donormotor werd over gezet en de rest vond een nieuwe baas. Dat is eigenlijk een zeldzame gebeurtenis, want Verhey heeft ook last met zijn verkoopklier. Maar goed, er stond nu een goed rijdbare Yamaha Turbo, waarmee heel wat Lek- En Graafstroomritten van de KJMV (meestal in september) zijn vóórgereden.

Op de weg

Niet lang voordat wij de geneugten van het Turborijden op Yamaha gingen proeven mocht onze restaurateur (van stenen én ijzer dus) kennis maken

met een vervelend aspect van het klassieker rijden. Een onverlaat in een bus lette niet op toen Jan hem voorbij reed en kwam toch naar links. Dáár lag de fraaie Yamaha, op zijn linkerkant, maar met een deukje van het aantikken in de rechter uitlaat. Jan ging niet hard, dus de schuifschade was nog te overzien. Maar ja, de verzekerings expert had het uiteraard over een oude motor: dus weinig waard. Vijf tientjes was wel genoeg, was het aanvankelijke oordeel. ‘Ho even, 6000,- is de schade’, was het weerwoord. Het werd een debat met als uitkomst een typisch Hollands compromis: 2750,-. Als we in de winterse kou gaan testrijden is

De cilinder linksonder is de waste gate 12

Motor Revue 3 mei/juni 2013

Jan de eerste om ons erop te wijzen dat we eromheen moeten kijken dat de kuip iets scheef staat. En ja, het is zo. Maar je moet goed kijken, dus het herstelwerk – uiteraard in eigen beheer – is goed gedaan. En ja, de motor rijdt uitstekend. Je kunt merken dat hij regelmatig ingezet wordt; alles gaat soepel. Natuurlijk zoek ik weer het fluitende geluid op van de turbo, maar al heen en weer rijdend voor de foto’s bedenk ik me dat je eigenlijk heel goed ingetogen kunt rijden op deze spectakelmachine. Járen geleden had ik al eens een vergelijktest gemaakt met alle Turbo’s die op de markt zijn, waarbij vooral hard gereden werd. Dus

Motor Revue 3 mei/juni 2013

13

Yamaha

ik zocht nu naar punten van herkenning. gebruiken? Het is dus helemaal niet zo in een notendop de Yamaha Turbo. Als Het is dus gewoon een comfortabele gek dat Verhey helemaal verknocht is een soort ‘epiloog’ kunnen we nog even toermotor, maar wel eentje die de aan het Japanse wonder. Gebruikt in melden dat al in 1985 zowel Yamaha als Suzuki laten zien dat je aandacht ten volle waard is.

Je zit prinsheerlijk rechtop en Teveel turbodruk wordt door helemaal geen turbo nodig hebt om een lichte, sterke en uit de wind. Je moet bedenken de wastegate afgevoerd door betrouwbare motor te bouwen: dat je terug in de tijd gaat qua de FZ 750 en de GSXR 750 remmen en scherp sturen, de rechter uitlaatpijp, die sterker en lichter. Maar maar alles is wel heerlijk in onder normale omstandigheden zijn dat is geschiedenis. Het korte balans. Het karakter, wat er niet van zich laat horen turbotijdperk is er niet minder bij een Honda Turbo van af leuk door. En Jan maak je de spettert, is hier heel ingetogen stiekem toch ook aanwezig. Als je je als de ‘verkeerde’ filmsetting; desondanks pis niet lauw... fijnproever opstelt, vind je hier een heel toch maar mooi dat het gebeurd is, in fijn maatje voor zondagse toerritten. de techniekrace niet de winnaar, lang Tekst: Cok van den Heuvel En je hebt ‘ech wel’ iets bijzonders bij ondergewaardeerd; toch zeer rijdbaar Foto’s: Nick Kuijpers je. Laat Jan hem daar nu precies voor en ondertussen ook begerenswaardig: