Klaaspoutsma Motor magazine(12 2014) by Peter van der Zon

VERZAMELAAR • KLASSIEKER

De Honda’s van Klaas Poutsma: motoren voor het leven

Consumptiemaatschappij? Premier Rutte riep zelfs op om aankopen niet uit te stellen, om zo de economie aan te zwengelen. Aan Klaas Poutsma gaan die woorden voorbij. Hij is zeer te spreken over zijn beide Honda’s, die hij al 46 en 35 jaar bezit. Laat Rutte maar kletsen. Tekst MARCUS ROGGEVEEN Fotografie TOM HAANSTRA/TARGET PRESS

‘IK KAN MOEILIJK AFSTAND DOEN VAN DINGEN’ 52

motor magazine • 12 • 2014

KLASSIEKER • VERZAMELAAR

e hebben me zo veel plezier gegeven. Het is maar de vraag of een andere motor dat ook kan’, verklaart Klaas Poutsma waarom hij zijn beide Honda’s al zo lang in bezit heeft. Lang ja, want sinds 1968 is hij eigenaar van zijn Black Bomber en vanaf 1979 staat het kenteken van de GoldWing op zijn naam. De 69-jarige Poutsma kijkt nog maar eens naar zijn duo. Hij oogt zichtbaar tevreden en vooral dankbaar. Aan wegdoen denkt hij geen seconde. ‘Ik kan moeilijk afstand doen van dingen die ik heb.’ Lang, lang geleden zet Poutsma zijn eerste stappen in de wereld van de gemotoriseerde tweewielers. Op een bromfiets, een Batavus Super Sport uit 1959. Leuk, zo’n Batavus, maar waar hij echt vol van is, is een motorfiets. Veel informatie in de vorm van kranten of tijdschriften is er in die tijd nog niet. De enige nieuwsbron is het blad MOTOR. ‘Ik werd abonnee toen ik als vijftienjarige mijn eerste baan bij een garage kreeg. Toen kon ik het betalen.’ Het is overdreven te zeggen dat hij op de dag van de bezorging bij de brievenbus gaat posten, maar elke week wordt het blad wel van voren naar achteren gespeld. ‘Ik liet er vaak mijn eten voor staan.’ Zijn liefde voor motorfietsen zet hij om in een voorkeur voor Honda na een bezoek aan de TT van Assen in 1961. Op de fiets naar de Drentse hoofdstad en ja hoor, daar verbazen de Japanse nieuwkomers. ‘Ze vielen zo op door hun huilende geluid en die prachtige aluminium kuip.’ De liefde voor Honda is geboren en zal nooit meer weggaan…

SPLINTERNIEUWE SUPER SPORT Een paar jaar later – in 1965, om precies te zijn – wordt hij zelf de trotse eigenaar van een Honda, een CB72 Super Sport. Niet zo maar een doorsnee motorfiets, want met deze 250cctwin maakt Honda definitief naam. Even een historische toelichting: in 1958 maakt het Europese publiek voor het 54

motor magazine • 12 • 2014

eerst kennis met Honda. De fabriek showt de C71 Dream. Technisch verfijnd, maar nog wel een plompe verschijning met zijn plaatstalen frame, kleine wielen en ouderwets aandoende schommelarmvering. De entree van Honda is veelbelovend, maar nog niet verbluffend. Eind 1960 zet de fabriek dat recht met een sportversie van de Dream, de CB72 Super Sport. Met zijn ranke buizenframe, 18-inch wielen en telescoopvoorvork raakt de strak gelijnde twin de sportieve snaar van de motorliefhebbers. Technisch gezien is de Super Sport een racer voor de openbare weg: met twee carburateurs, bovenliggende nokkenassen en een onwaarschijnlijk toerental van 10.000. En die Super Sport heeft de jonge Poutsma onder zijn kont. Een spiksplinternieuwe nog wel. ‘Inmiddels zijn we bijna vijftig jaar verder en… de Super Sport is de enige motorfiets die ik ooit nieuw heb gekocht.’ Drie jaar en zo’n 50.000 kilometer leeft hij zich uit op de twin, maar een kapot big end brengt daar verandering in. Bij motorhandel Jan de Graaf in Amsterdam staat een Honda Black Bomber in de showroom. Een dikke 450cc-twin en maar een jaartje oud. De motorhandelaar is genegen de Super Sport in te ruilen, maar dan moet die technisch wel in orde zijn. ‘Dus heb ik de krukas laten reviseren en zelf het blok weer opgebouwd.’ En zo wordt Poutsma de eigenaar van de Black Bomber. We duiken nog maar weer even terug in de tijd: met respect, maar ook met hooghartigheid kijken de Europese fabrikanten naar de in 1960 uitgekomen CB72 Super Sport. Technisch knap, maar het is maar een tweeen-een-halfje. Die arrogantie straft Honda in 1965 af met de CB450, door zijn zwarte kleur al snel ‘Black Bomber’ genoemd. De CB450 is voorzien van een reeks van technische snufjes: torsiestaaf-klepvering, een dubbele nokkenas en constant-vacuümcarburateurs. Qua uiterlijk valt de gedrongen CB450 met zijn robuust ogende blok ook meteen in de smaak. Een fraai zwart wiegframe, grijze spatborden, grote duplex-

1. Een prachtig tijdsbeeld van Japanse motorfietsen uit de jaren zestig: de in de koplamp geïntegreerde toeren- en kilometerteller. 2. Het was, is en blijft een prachtig blok. En… geen spatje olie. Let ook op de plaats van de contactsleutel. In het donker is dat wel eens ‘wroeten’. 3. De GoldWing K2 uit 1977. Inmiddels 37 jaar oud en bijna 400.000 kilometer achter de kiezen. Wie doet hem dat na?

4. Poutsma vergrootte de klep van de bagageruimte. Daardoor schuiven forsere objecten – zoals klapstoeltjes – wat makkelijker naar binnen. 5. Het indrukwekkende instrumen tarium van de GoldWing. Bij het stuur een vacuüm meter, die Poutsma heeft gemonteerd om tot een lager verbruik te komen. 6. Zwart, gedrongen en snel. Inmiddels aardig op leeftijd, maar de Honda Black Bomber was midden jaren zestig wel de genadeklap voor de Engelse motorindustrie.

voorrem en een koplampunit met kilometer- en toerenteller. Hoewel ‘maar’ 450 cc zet de Black Bomber met z’n 43 pk bij 9.500 toeren en een topsnelheid van 180 kilometer per uur veel van de zwaardere Europese concurrenten voor schut. Het lachen is de Europese motorfabrikanten dan echt vergaan.

PROBEERSEL Bijna twaalf jaar lang rijdt Poutsma met veel plezier op de 450. Heel vaak vergezeld door zijn vriendin Geeske – later zijn vrouw – toert hij door binnen- en buitenland. Om

‘Ik had al voor ogen dat een Honda GoldWing de ideale zijspanmotor was’ races te bezoeken, tijdens toertochten met vrienden en op vakantie naar landen als Denemarken, Zweden, Duitsland, Oostenrijk, Italië en Joegoslavië. ‘Maar nooit bepakt als een ezel. We kozen altijd voor hotelletjes of een Zimmer frei.’ Ook zoekt hij zelf wel eens met de twin het circuit op. Bijvoorbeeld als ze in clubverband Zandvoort afhuren of voor een rondgang over Francorchamps of de Nürburgring. ‘Nooit echt in raceverband. Noem het maar sportieve ritjes.’ Hij haalt een plakboek tevoorschijn en toont een ticket uit 1970. ‘Personenkarte für eine Runde Nürburgring’ staat erop. De prijs: DM 0,50. In de jaren zeventig wordt zijn gezin verblijd met twee kinderen. Heuglijke gebeurtenissen, maar ze botsen soms wel

met de motorhobby. De kinderen ‘parkeren’ bij opa en oma valt Geeske en hem steeds zwaarder. ‘Hoe graag ze ook oppas waren, je moet toch elke keer om een gunst vragen.’ Maar ze willen dolgraag doorgaan met motorrijden en dus komt het idee op van een motor met zijspan. De beide kinderen kunnen dan ook mee. Geen verplichtingen naar anderen toe, het lijkt een ideale oplossing. Maar… Poutsma zit nog wel met wat vooroordelen over zijspan rijden: een combinatie is breed en mist de beweeglijkheid van een solomachine. Bovendien vraagt het sturen met een asymmetrische driewieler nogal wat gewenning. ‘Na rijp beraad besloten we het toch te proberen.’ Het wordt in 1979 een BMW R75/5 met een Steib-zijspan. ‘Een probeersel, want ik had al voor ogen dat een Honda GoldWing de ideale zijspanmotor was. Maar ja, dat is wel meteen een hele uitgave.’ Al na enkele maanden wordt duidelijk dat zijspan rijden en de familie Poutsma uitstekend bij elkaar passen. De BMW ruimt dan meteen het veld voor een twee jaar oude GoldWing K2 uit 1977. Bij EZS – dat staat voor Engbers Zijspan Service – in Zelhem bestelt Poutsma een compleet EML-zijspan, model Sport, en een voorvork met 15-inch wielen. Hij past zelf nog een aantal verbeteringen toe aan het spatbord en monteert een beugel in de ruit. Ook komt er een bagagerek op, vooral bedoeld voor de kampeervakanties. De spuiter, ten slotte, verricht de finishing touch: een zelfde fraaie dieprode jas als de Honda. De komst van de GoldWing heeft trouwens wel gevolgen voor de Black Bomber. Die gaat op stal, letterlijk onder een paar dekens. Een plekje waar hij zestien jaar zal blijven…

TE KLEINE BAK Ruim drie jaar lang rijden ze tevreden met de combinatie rond, maar dan groeien hun twee kinderen letterlijk uit de bak. Het bedrijf EZS heeft de oplossing in huis. ‘Een zijspan motor magazine • 12 • 2014

VERZAMELAAR • KLASSIEKER

model TP. De letters staan voor TweePersoons, maar dat is wat overdreven. Voor twee volwassenen is het te krap, maar twee kinderen passen er prima in.’ Voor de montage trekt Poutsma een winter uit. Hij verandert zaken aan de verbindingsstangen en de carrosserie. Ook vergroot hij de klep van de bagageruimte en komt er een EML-wiel in. Uiteraard heeft de spuiter weer het laatste woord. Tien jaar lang beleven Klaas, Geeske en hun beide kinderen plezier aan de ritjes met de Honda-driewieler: ‘Zelfs toen mijn kinderen al wat ouder waren, gingen ze graag mee. Ze vonden het telkens een avontuur.’ Maar ja, hoe avontuurlijk ook, er komt een tijd dat kinderen hun eigen weg gaan. Dat ervaart Poutsma ook en daar zit hij… met een te grote bak tijdens z’n tochten. In een opwelling komt dan bij hem op om de combinatie te verkopen. Tenslotte heeft hij de Black Bomber nog om mee

CLUBS Motorclubs zijn blij met Klaas Poutsma, want hij is er van drie lid. Van de Klassieke Japanse Motorfietsen Vereniging (KJMV) is hij dat al sinds 1998. Sinds 2012 regelt hij voor de club de pr-zaken. Ook staat hij op de ledenlijst van de MIOS (‘Motorrijden Is Ons Streven’) uit Anna Paulowna, een club voor alle merken. ‘Vooral moderne motoren, maar jaarlijks hebben we ook een evenement voor klassieke motoren, de Ouwe Joekel Dag.’ Zijn derde club is de Nederlandse Vereniging van Zijspanrijders (NVZ). Z’n GoldWing is daar een bijzondere verschijning, want de leden rijden er vooral op modernere combinaties. Informatie: www.kjmv.nl, www.mcmios.nl, www.zijspanrijders.com.

motor magazine • 12 • 2014

uit te vliegen. De advertentie wordt gezet en een gegadigde meldt zich. Na een geslaagd proefrondje bereiken ze overeenstemming over de prijs. Maar er is nog wel één voorwaarde: de koper moet het benodigde geld nog bij elkaar scharrelen. Afgesproken wordt dat hij daarvoor een week de tijd krijgt. ‘Diezelfde avond kreeg ik het Spaans benauwd. Wat had ik in hemelsnaam gedaan? Ik was er echt beroerd van dat ik had ingestemd met de verkoop.’ De koop ongedaan maken komt echter niet in hem op. Een man een man, een woord een woord, is zijn credo. ‘Godzijdank kwam binnen die week

‘Het is geen showmodel, maar een gebruikSfiets’ het bericht dat hij het geld niet bij elkaar kreeg. Wat een opluchting, ik was zo blij!’ Het is wel duidelijk: de GoldWing gaat na deze ingrijpende gebeurtenis nooit meer de deur uit. Wel besluit Poutsma er voor Geeske een kleiner zijspan aan te hangen. De grote TP gaat de deur uit en er komt een slanker type – een EZS Rally – aan te hangen. Uiteraard wel nadat eerst weer de nodige modificaties door hem zijn aangebracht. ‘Zoals het frame, enkele bevestigingspunten en wat wijzigingen aan de carrosserie.’

WEINIG PECH Inmiddels bezit de Schagenaar de GoldWing 35 jaar. In die periode heeft hij er 389.000 kilometer mee gereden. Op een haar na dus tienmaal de wereld rond. In die jaren heeft hij wel een aantal veranderingen aangebracht, onder andere een

1. Zo zijn Klaas en Geeske al bijna tien keer de aarde rond geweest. Is dat knap of niet? 2. Ongerestaureerd, nog altijd dezelfde diepzwarte jas en op de schokbrekers en dempers na helemaal origineel. Een passend bordje is: ‘Nooit te koop’. 3. Poutsma is een pietjeprecies. Het frame en de bevestigingspunten van de EZS Rallybak waren niet naar zijn zin. Na een winter denken en lassen was hij wel tevreden.

4. De slanke EZS Rally is de derde bak die aan de GoldWing hangt. Het is de ‘living room’ voor Geeske. 5. Een zijspancombinatie is asymmetrisch. Dat betekent ‘werken’ in elke bocht. 6. Niet tot het gaatje, maar wel degelijk sportief. 7. Voor één keer zelf in de bak.

vacuümmeter voor een zuiniger rijgedrag, een aanpassing van de kilometerteller in verband met de kleinere wielen en een verstevigd balhoofd. ‘Ook kwamen er in het voorwiel twee GoldWing-schijven in plaats van de enkele verchroomde schijf. Die remde echt ondermaats.’ Zonder dat hij de Honda wil ophemelen, is in al die tijd het aantal pechgevallen beperkt gebleven. Hij heeft onderweg wel eens de vacuümcarburateurs schoon moeten maken en ook zocht hij wel eens een parkeerplaats op om de contactpunten bij te vijlen. ‘Om die reden heb ik er ook twee keer elektronische ontsteking op gemonteerd. Maar op vakantie leverde dat problemen op, zodat ik onderweg de basisplaat met contactpuntjes maar weer monteerde.’ Tweemaal echter moest er een sleepdienst aan te pas komen. ‘In beide gevallen ging het om een kapotte band. Ik werd toen een keer thuis gebracht en op vakantie in Duitsland brachten ze ons naar een motorzaak.’ De Honda Black Bomber bezit hij inmiddels 46 jaar. Hoewel de twin tussen 1980 en 1996 voornamelijk op stal stond, heeft hij inmiddels wel zo’n 190.000 kilometer achter de kiezen. ‘Maar dat is niet officieel, want vroeger ging er wel eens een teller kapot. Als de wijzer van links naar rechts vloog, wist je dat het weer zo ver was.’ Net als aan de GoldWing verricht Poutsma het onderhoud aan de Bomber zelf. Slechts eenmaal liep dat verkeerd af. Na een reparatie ging de motor bij de start onbedoeld onbelast volgas draaien. Het duurde maar enkele seconden, maar kostte wel een zuiger. Opmerkelijk is dat de twin nog z’n originele lak heeft. Niet origineel zijn de schokbrekers en de uitlaten. Die zijn van het model K1. ‘In de oude kwamen steeds maar gaatjes, maar originele dempers waren niet te vinden. De Girlingschokbrekers zaten er al op toen ik deze motor kocht.’ Natuurlijk zijn er na 46 jaar gebruikssporen te zien, maar

dat deert de Schagenaar niet: ‘Het is geen showmodel, maar een gebruiksfiets.’

NOG EEN HONDA? Wie zo trouw is aan zijn motoren, heeft eigenlijk maar één wens: zo lang mogelijk bij elkaar blijven. ‘Alleen als ik het lichamelijk niet meer aankan of als het “om den brode” moet, zal ik afscheid van ze moeten nemen.’ Duidelijke taal, maar… krijgen ze misschien nog eens gezelschap van een andere motorfiets? Poutsma heeft wel eens als zijspanmotor gedacht aan het eerste model van de Pan-European. ‘Technisch gezien steengoed en onverwoestbaar. Maar helaas is de techniek achter plastic verborgen.’ Een andere kandidaat is de Honda CB72 Super Sport. ‘Dat was in 1965 mijn eerste motor. Ja, die wil ik nog wel eens hebben.’ Als dat zou lukken, wordt het meteen de oudste van de drie. Een grappige gedachte.

motor magazine • 12 • 2014