Online identiteit

Ik post, dus ik ben! Femke Gilson

Online identiteit slaat op alles wat online over jou terug te vinden valt (MEDIAWIJS, 2014). Het is een persoonlijk beeld dat de internetgebruiker kenmerkt en in principe zelf onder controle kan houden. Het heeft een vrijwillig aspect, omdat je zelf bepaalt wat je wilt delen op het internet (CHILDFOCUS, 2019).Samenhangend aan die online identiteit is de online reputatie, ook wel e-reputatie genoemd. Alles wat online over jou verschijnt, creëert een imago over wie je al dan niet bent. Daarom is het belangrijk dat je weet welke informatie over jou beschikbaar is op het internet, hoe je jouw imago kan verbeteren en hoe je jezelf het best kan profileren.

Bij het plaatsen van een foto op sociale media denk je vaak zorgvuldig na over hoe je er op de foto uitziet. Welke boodschap wil je meegeven en welke tekst of hashtags vind je hierbij toepasselijk? Waarom doe je dat eigenlijk? Sociale media bepalen hoe jouw omgeving naar jou kijkt. Jouw geposte foto’s zeggen onmiddellijk iets over jou als persoon en bepalen hoe de wereld naar je kijkt. Het vormt met andere woorden jouw (digitale) identiteit: hoe wil ik mezelf naar de buitenwereld profileren, wie wil ik zijn? Dit beeld kan je zelf vormgeven en sturen aan de hand van de zaken die je online deelt.

Personal branding

Wat je deelt, kan een heel belangrijke (eerste) indruk geven. Als mens sta je dus beter stil bij wat je online plaatst en wat beter niet. Internetposts zijn vaak permanent en daarom moeilijk te verwijderen. Zo zal die ene feestfoto ongetwijfeld een geweldige herinnering bij je oproepen, maar waarschijnlijk een minder goede indruk geven bij jouw toekomstige werkgever. In dit geval kan het een tip zijn om jouw sociale media-accounts als ‘product’ of ‘merk’ te beschouwen. Je stelt jezelf als het ware te koop via online kanalen. Hoe wil je dat de andere jou percipieert? Op die basis kan je rationeler beslissen over wat je al dan niet online plaatst (BARTEN, z.d.).

Waanideeën

Iedereen heeft een online identiteit. Toch zijn er enkele mensen die hier intensiever mee bezig zijn. Vele mediagebruikers, voornamelijk influencers, geven hun volgers bewust inkijk in hun leven. Wat valt daarbij op? Hun leven lijkt perfect te zijn. Hierin schuilt echter een gevaar. Online identiteit, en bijgevolg jouw online reputatie, is een illusie die de mens zelf creëert. Het is geen feitelijke representatie van de werkelijkheid. Door het delen van deze perfecte ‘waanideeën’ leggen influencers immense druk op de schouders van hun jonge volgers. Jongeren voelen hierdoor de nood om te presteren, iets van hun leven te maken, de wereld te ontdekken, net als hun idool. Hun leven lijkt plots saai. De angst ontstaat om dingen te missen in het leven. Dit fenomeen wordt ook wel “fear of missing out”, kortweg FOMO genoemd. Verder roepen apps als Instagram gevoelens van onvolmaaktheid op. Volgers merken veel meer lichamelijke imperfecties op in vergelijking met hun idolen. Hun zelfbeeld krijgt dus een flinke deuk. (BVB, 2019) Tegelijkertijd duikt er een tegenbeweging op. Zo verschijnen er steeds meer posts om o.a. ‘body-positivity’ te promoten. Ook zien we niet steeds gelukkige gezichten op onze tijdlijn. Een emotionele post met bijpassende huilfoto komt steeds vaker voor.

The millenials

Populaire media-accounts beïnvloeden niet enkel het zelfbeeld van gebruikers in zowel positieve als negatieve zin. De beïnvloeding gaat zelfs nog een

Wat is mediawijsheid?

stap verder! Voor het eerst óóit hebben we een generatie wiens identiteit voornamelijk digitaal gevormd werd: de millenials.

Dat is voornamelijk te danken aan YouTube. Het videoplatform heeft hun collectief audiovisueel geheugen vormgegeven (GRYMONPREZ, 2019).

YouTube is het kanaal bij uitstek om grappige fragmenten terug te vinden of je favoriete vlogs te bekijken. Het platform bestaat intussen al 15 jaar en vormt een immense mediatheek. Maar het helpt ook om jouw identiteit vorm te geven. De millenials, meer dan wie dan ook, delen niet enkel zelfgemaakte content, maar gebruiken video’s van anderen om nieuwe vaardigheden te ontwikkelen: je leert er koken, tekenen of een muziekinstrument bespelen. Op YouTube vind je steeds iemand die jou helpt ergens beter in te worden.

Catfishing

Zoals eerder vermeld, is jouw online identiteit een fictieve representatie van de werkelijkheid waar je zelf controle over hebt. Daar schuilt echter een tweede gevaar. Het zorgt namelijk voor de mogelijkheid om je voor te doen als iemand die je eigenlijk niet bent. Je kan een valse identiteit aannemen of iemands identiteit overnemen. We noemen dit ook wel een nep-identiteit of catfishing. De ‘catfish’ streeft ernaar een relatie met zijn nietsvermoedende gesprekspartner te bekomen.

Over dit fenomeen maakte Amerikaan Nev Schulman tot op de dag van vandaag een tvreeks genaamd ‘Catfish’. Samen met zijn co-host helpt hij deze valse identiteiten te ontmaskeren.

Hoewel over de betrouwbaarheid van het programma gediscussieerd kan worden, toont het duidelijk aan dat je nooit zeker weet wie aan de andere kant van het scherm zit.

Squeeze

Om jongeren tussen 10 en 13 jaar bewust te maken van de gevolgen (en de gevaren) van welke informatie je al dan niet op het internet plaatst, ontwikkelde JES vzw (2018) een spel, genaamd Squeeze. Squeeze bestaat uit 4 apps: CONNECT en DATA (beide simulaties van sociale media-kanalen), CREATE (een app om beats en vlogs te maken) en PLAY (een app die 3 games bevat). JES wil met het spel inspelen op enkele belangrijke aspecten van online gedrag: kansspelen, pestgedrag, reclame, spam en verdachte interacties.

De jongeren testen de app gedurende een half uur uit, waarna ze een persoonlijk rapport ontvangen: ze krijgen 3 scores die aangeven in welke mate ze informatie op het platform hebben geraadpleegd.

De app is bedoeld als vorm van educatie, waarbij de leerkracht of ouder in gesprek kan gaan of kan reflecteren over de ervaringen en dilemma’s over online identiteit en sociale media. De app is zeer laagdrempelig en zet jonge tieners aan om kritisch na te denken over hun online burgerschap (JES, 2018).

Gulden regels

Online identiteit heeft als grote voordeel dat je jezelf kan profileren. Echter overweeg je jouw keuzes best zeer goed. Alles wat online staat, kan openbaar worden gemaakt en voor andere doeleinden worden gebruikt. Zelfs de inhoud die je op een privé-account plaatst, loopt gevaar toch openbaar te komen wanneer iemand deze inhoud kopieert en verspreidt.

Hou dus goed in het achterhoofd: ‘Eenmaal op het internet, altijd op het internet!’ (CHILD FOCUS, 2019)