Automatyka 4/2020

TEMAT NUMERU Pomiary procesowe i transmisja danych CENA 15,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 24

SPRZĘT I APARATURA 46

WYDARZENIA 66

Ireneusz Borowski Dessault Systémes

Sterowniki programowalne

Sieć Badawcza Łukasiewicz

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

6LPSOLąHG 0RWLRQ 6HULHV ®DWZH SR]\FMRQRZDQLH

3RGεF] L SUDFXM

6LPSOLąHG 0RWLRQ 6HULHV εF]\ SURVWRW» SQHXPDW\NL ] ]DOHWDPL DXWRPDW\]DFML HOHNWU\F]QHM =LQWHJURZDQH QDS»G\ WHJR W\SX Vµ GRVNRQDε DOWHUQDW\Zµ GOD W\FK ZV]\VWNLFK XÒ\WNRZQLNÈZ NWÈU]\ V]XNDMµ UR]ZLµ]DÆ HOHNWU\F]Q\FK GR EDUG]R SURVW\FK ]DGDÆ UXFKX L SR]\FMRQRZDQLD DOH EH] VNRPSOLNRZDQHJR XUXFKDPLDQLD Z\PDJDQHJR Z SU]\SDGNX WUDG\F\MQ\FK QDS»GÈZ HOHNWU\F]Q\FK 1LH PD SRWU]HE\ VWRVRZDQLD ÒDGQHJR RSURJUDPRZDQLD SRQLHZDÒ REVÎXJD RSLHUD VL» QD ]DVDG]LH dSOXJ DQG ZRUNp &\IURZH :HMÏFLD :\MÏFLD RUD] ,2 /LQN Vµ ]DZV]H ]LQWHJURZDQH SURGXNW SRVLDGD RED W\S\ VWHURZDQLD Z VWDQGDUG]LH :L»FHM LQIRUPDFML ZZZ IHVWR SO VPV

4/2020

Kompleksowe wsparcie dla firm w zakresie technologii szybkiego prototypowania i nowoczesnej produkcji

Produkcja jednostkowa, małoseryjna oraz przygotowanie narzędzi do produkcji wielkoseryjnej

Tworzenie cyfrowych magazynów dla części zamiennych na potrzeby szybkiej produkcji na żądanie

Tworzenie dokumentacji cyfrowej 3D na podstawie geometrii części zużytych lub na podstawie wytycznych konstruktorskich

Dostęp „od ręki” do części lub podzespołów unikatowych, zindywidualizowanych nieprodukowanych lub trudno dostępnych, dzięki technikom przemysłowego druku 3D

Pełna realizacja projektów „od koncepcji do produkcji” na bazie nowoczesnych metod projektowania, symulacji komputerowych oraz optymalnych technik wytwarzania

Bezkontaktowa kontrola jakości lub poziomu zużycia części – budowanie map odchyłek geometrycznych od wzorców (np. modeli CAD).

Tworzenie kompletnej dokumentacji produkcyjnej – odtwarzanie części zużytych; inżynieria odwrotna

PIAP design Laboratorium Szybkiego Prototypowania i Obliczeń Numerycznych Al. Jerozolimskie 202 02-486 Warszawa

e-mail: design@piap.pl www.design.piap.pl/kontakt

Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP

Pełne wsp parcie eksperckie „od pom mysłu u do pro odukcji” Dotacje oraz refundacja kosztów poniesionych na B+R D Pozyskiwanie ie i roz ozliczanie ozl li funduszy polssk kiich ora r z europejskich na rozwó wójj fir wó firmy m w zakresie produktów i usłu uss ug D Re Real aliz izac iz acjja projektów B+R oraz badań aplika ac ka k acyjn nych refundowanych przez dotacje zewnętrzne pr D Kreowanie pomysłów ukierunkowanych na pozysk po o sk kanie dotacji na rozwój

Dopasowane do potrzeb firmy szkolenia, studia przypadków i warsztaty D Stud dia przy ypad yp padkó ad dków kó ów w zakressie pro roje jekt je ekt ktowan nia ora r z do obo boru ru o opt ptym ymallne ej t ch te c nologiii wytw wytw wy war arza arza zani nia a D Szzko k le leni leni nia a w za akr kres e ie efe es f kt fe ktyw ywne yw y n g ne go o wyk ykor y orrzyst zy tan zy ania a pot otencj cjjałłu p prze pr z my ze mysł ysłow oweg eg go drruku uk ku 3D 3D o ora razz skanow ow o wania 3D w fir firmi m e ja ako n nar arzę ar zędz zę dzii do do redukcj cjji ko k sszztó tów w prod pr od o duk kcji cjji i ut u rz r ym yman ania ruc u hu u D Do D radz dzztw wo w zakr za ak es esie ie eo odt d wa dt warrz rzan rzan aniia i pro odu d kc kcjij czę zęśc ścii za z mi m ennych ych h, twor orze or z ni ze na lub lu b od o tw twarz arrza za ia do zani doku kument ntac acjijji tech hniczn zn nejj wy ymag ym agan ganej ejj do p prod du uk kcjji na różn ró żn ną skal sk kal a ę – rre edukc kcja jja kos osztów zakup ak kup upu pu czzęś ęści ci/p ci / od odze z sp ze poł ołów łów zam mie ienn nnyc ych, h, ziind ndyw ywid yw w dua ualilizo zowa wany nych ch h lub u tru tru rudn dno o dosttęp pny ych

Projektowanie oraz inżynieria odwrotna D Kompleksow o a realizacja projektów od analizy koncep pcjji pr p od oduk uktu tu,, poprzez dobór technologii wytwarzania aż po sk kalowalną l ną p prod duk kcjję D Nieniszcząca bezkontaktowa kontrola wy ymi m arowa i geom omet e ry r czna wyrobów, partii produkcyjnych oraz zamienn nik ików ów D Tworzenie kompleksowej produkccyj yjne nej doku kumentacji ji 3D D na podstaw wie technik skanowania obiektów/czzęś ęścii rrze zecz czyw ywisty ych (w tym zu zuży żyty t ch)

Symulacje komputerowe – optymalizacja D Redukc k ja zuż użycia mat ater e ia i łó ów or oraz az m mas asy y cz częś ęści ęś ci przy y zach chow owan niu iu ich ch zał ałoż ożon o ej on wytr wy trzy zy ymałości i funk n cj cjonallno nośc ści Opty tymali liza zacj cja a czzęś ęści ci zzgo godn dnie ie e z wym ymag aganiami dotyczącymi ich pracy oraz D Op funk fu nk kcj cjon onal alno nośc ści, i, w tym ta ak k że w wym ymag aganiami co do parametrów produkcji D Komp ple leks k ow ks owa a – ko k mp put uter erow owa – an anal aliza a za ach chow ow wan ania ia cczę zęśc ścii w od odwz w orowanych warunkach rzzeczy ywi wist sttyc ych h (n (np p. tter p. ermi er micz cznych, obciążen niowych, h dy dyna nami micz czny nych c )

Elastyczna produkcja – przemysłowy druk 3D D Prod oduk ukcj cja mo mode deli li,, pr pro otot oty ypów ów,, narzędzi oraz pr prod o uk uktó ów końc końc ko ńcow owyc ow ycch z sz szerok kie iejj ga gamy y matter eria i łów: ia w: p polimery, kompozyty, me meta ale, stop py metali D Proj ojek jekty kty i p produ du ukc kcja zin kcja ndy dyw widu d alizowana, małoseryj yjna yj a oraz przygotowa pr ani nie do nie do pro rodu d kc kcji ji wielk ie elk lkos o er os eryj y ne yj nejj – dobó ór od dpowi w edni edni ed n ch technik k prod prrod odu ukcjii ukcj D Prod duk ukcj cja cj a częś ęści ci g gotowych do bezpo p średniego o monttażu lub b uż użyc ycia yc ia;; ia prrot otot oty ypów oraz narzędzi; modeli pokazzowych lu ub mo modeli do o badań erg er gono go nomi miii i testów funkcjonalnośści c

OD REDAKCJI

Drodzy Czytelnicy, Ostatnie tygodnie to wyjątkowo trudny czas – rozlewająca się po Polsce i świecie epidemia koronawirusa juş radykalnie zmieniła nasze şycie.

Wydaje się, şe równieş przez najblişsze tygodnie, a moşe nawet miesiące, wysiłki będą koncentrować się na tym, aby chronić zdrowie naszych bliskich.

Nie wiemy dziś ani my, ani nikt, kiedy nasze şycie wróci do pełnej normalności.

Chcemy jednak Państwa zapewnić, şe w tym trudnym czasie – my dziennikarze miesięcznika branşowego AUTOMATYKA i serwisu internetowego www AutomatykaOnline cały czas będziemy przygotowywać dla Państwa jak najlepsze, sprawdzone i rzetelne informacje. Bo w naszym rozumieniu nasza praca, to – szczególnie w tak trudnych momentach – równieş słuşba społeczeństwu, przemysłowi i gospodarce. Dołoşymy starań, abyście byli jak najlepiej poinformowani o wszystkich nowoczesnych rozwiązaniach oraz waşnych wydarzeniach. Równieş w kwestii epidemii, a dokładniej walki z nią.

Pracujemy zdalnie, chroniąc pracowników i ich rodziny. Mamy takşe do czynienia z ograniczoną aktywnością zawodową naszych pracowników, kontrahentów, autorów i dystrybutorów.

BÄ…dĹşmy solidarni, bÄ…dĹşmy Ĺźyczliwi, bÄ…dĹşmy razem. Tylko w ten sposĂłb przetrwamy razem ten trudny czas, a nasza wspĂłlnota stanie siÄ™ jeszcze silniejsza.

Mimo trudnego czasu przekazujemy naszym Czytelnikom materiały w niezmienionym układzie.

GorÄ…co zapraszam do lektury!

4

AUTOMATYKA

WIEDZA I PRAKTYKA

DLA INŻYNIERÓW I MENEDŻERÓW

ZAMÓW PRENUMERATĘ

WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL/AUTOMATYKA

SPIS TREŚCI REDAKTOR NACZELNA Małgorzata Kaliczyńska tel. 22 874 01 46 e-mail: mkaliczynska@piap.pl

Z BRANŻY

REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska

ROZMOWA

REDAKCJA TEMATYCZNA Sylwia Batorska WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Agnieszka Staniszewska, Marcin Zawisza, Damian Żabicki SEKRETARZ REDAKCJI Urszula Chojnacka tel. 22 874 01 85 e-mail: uchojnacka@piap.pl MARKETING I REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek – menedżer tel. 22 874 01 91 e-mail: jgorska@piap.pl Sylwia Batorska tel. 22 874 00 60 e-mail: sbatorska@piap.pl

8

PRODUKTY

16

24

Chmura napędem nowoczesnych technologii Rozmowa z Ireneuszem Borowskim, Country Manager Poland w firmie Dassault Systèmes

TEMAT NUMERU Pomiary procesowe i transmisja danych

28

Transmisja bezprzewodowa w pomiarach temperatury

36

Transmisja danych w sterownikach PLC Unitronics

39

Jak połączyć I/O z systemami IT lub chmurą?

40

Usprawnione zarządzanie procesem produkcyjnym dzięki chmurze

42

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Sterowniki programowalne

46

Sterowniki PLC i panele HMI firmy Fatek Polska

56

PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Elżbieta Walczak tel. 22 874 03 51 e-mail: ewalczak@piap.pl SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska KOREKTA Ewa Markowska, Elżbieta Walczak DRUK Zakłady Graficzne „Taurus” Roszkowscy Sp. z o.o.

Nakład: 4000 egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 874 01 46, fax 22 874 02 20 e-mail: automatyka@piap.pl www.AutomatykaOnline.pl WYDAWCA Sieć Badawcza ŁUKASIEWICZ – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.

6

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów promocyjnych.

24

CHMURA NAPĘDEM NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII Jak rewolucjonizować technologicznie firmę, by nie stracić z oczu pracowników i ich rozwoju? Co zrobić, by w obliczu niespodziewanego kryzysu, jak pandemia koronawirusa, nie utracić płynności operacyjnej? Dlaczego warto postawić na chmurę i rozwiązania typu platforma 3DEXPERIENCE? Odpowiedzi na te pytania udziela Ireneusz Borowski, Country Manager Poland w firmie Dassault Systèmes.

AUTOMATYKA

SPIS S PIS T TREŚCI REŚCI

28

POMIARY PROCESOWE I TRANSMISJA DANYCH Liczne pomiary wielkości elektrycznych i nieelektrycznych są powszechnie wykonywane na potrzeby realizowania procesów produkcyjnych. Od ich dokładności w dużej mierze zależy jakość wytwarzanych wyrobów. Z kolei transmisja danych jest niezbędna do wymiany danych między poszczególnymi urządzeniami systemów automatyki i sterowania.

PRAWO I NORMY Utwory techniczne – szczególna kategoria dzieł chronionych prawem autorskim

58

RYNEK Uszczelki GN 2181 do narożników

60

Łatwe pozycjonowanie

62

WYDARZENIA Sieć Badawcza Łukasiewicz świętuje pierwsze urodziny

66

BIBLIOTEKA

68

WSPÓŁPRACA

69

LUDZIE Marcin Kubat, Water & Wastewater Badger Meter Europa GmbH 4/2020

46

STEROWNIKI PROGRAMOWALNE Roboty przemysłowe stały się wiodącymi urządzeniami wielu linii technologicznych.

Nic w tym dziwnego, bowiem dzięki nim zwiększa się bezpieczeństwo pracy oraz poprawiana jest wydajność produkcji przy osiąganej jednocześnie wysokiej jakości produktu. Z kolei manipulatory wspomagają procesy produkcyjne i logistyczne.

70 7

Z BRANĹťY

DR HAB. INŝ. PIOTR SZYNKARCZYK PONOWNIE DYREKTOREM ŠUKASIEWICZ – PIAP Prezes Centrum Šukasiewicz Piotr Dardziński powołał z dniem 1 kwietnia 2020 r. na pięcioletnią kadencję dotychczasowego dyrektora Sieci Badawczej Šukasiewicz – Przemysłowego Instytutu Automatyki i Pomiarów PIAP dr. hab. inş. Piotra Szynkarczyka. Celem na kadencję 2020–2025, jaki stawia przed sobą dyrektor, jest m.in. zwiększenie potencjału i integracja Instytutu z Siecią Badawczą Šukasiewicz, budowa rozpoznawalności marki Šukasiewicz – PIAP, a takşe współpraca z klientami i wzrost dochodów z obecnych i nowych rynków.

Dr hab. inş. Piotr Szynkarczyk to ekspert do spraw bezzałogowych pojazdów lądowych w zastosowaniach wojskowych i robotów mobilnych w zastosowaniach cywilnych oraz jeden z głównych konstruktorów pierwszych polskich robotów pirotechnicznych – Inspector i Expert.

Dyrektor Šukasiewicz – PIAP jest teş specjalistą ds. innowacyjności zarówno w sferze teoretycznej, jak i praktycznego zasto-

sowania oraz komercjalizacji osiągnięć naukowych. Ma doświadczenie i osiąga sukcesy w pozyskiwaniu środków na finansowanie badań oraz w realizacji i nadzorze prac B+R i wdroşeniowych, czego dowodem są liczne transfery powstałych w Instytucie technologii do gospodarki i świata biznesu, m.in. w zakresie robotyki mobilnej, jak i automatyki oraz robotyki w przemyśle. Po raz pierwszy na stanowisko dyrektora Šukasiewicz – PIAP został wybrany w 2015 r. w drodze postępowania konkursowego. Do dziś podległe mu zespoły wyprodukowały, wypromowały i sprzedały blisko 300 robotów mobilnych do zastosowań specjalnych do róşnych krajów na całym świecie.

DANFOSS: REKORDOWE ZYSKI I NOWE INWESTYCJE Firma Danfoss w 2019 r. zwiększyła sprzedaş o 3%, osiągając poziom 6,3 mld euro.

Zysk operacyjny (EBITA) zwiększył się o 6% – do 771 mln euro przy marşy EBITA na poziomie 12,3%. To najwyşszy w historii firmy poziom zysku operacyjnego. Przepływ gotówki z działalności operacyjnej wzrósł o 17%, osiągając poziom 789 mln euro.

W 2019 r. Danfoss kontynuował zakrojone na szeroką skalę inwestycje w nowe, innowacyjne rozwiązania. Wydatki na innowacje wzrosły o 7%, co odpowiadało 4,3% wielkości sprzedaşy. W celu dalszego wzmocnienia poszczególnych segmentów biznesowych Danfoss nabył w zeszłym roku cztery firmy.

Te strategicznie zaplanowane zakupy wzbogaciły portfolio

o nowe technologie słuşące np. elektryfikacji autobusów, samochodów cięşarowych, pojazdów pozadrogowych oraz jednostek pływających, jak równieş te związane z rozwiązaniami bazującymi na sztucznej inteligencji wspomagającymi optymalizację systemów grzewczych w budynkach oraz sieciach elektrociepłowniczych. Ponadto w ostatnim czasie Danfoss zawarł porozumienie gwarantujące mu nabycie Eaton Hydraulics, dzięki czemu ma stać się światowym liderem w obszarze hydrauliki mobilnej i przemysłowej, który jest jedną z głównych gałęzi działalności firmy Danfoss.

( )

PASCAL DALOZ NOWYM DYREKTOREM DS. OPERACYJNYCH W DASSAULT SYSTĂˆMES 50-letni Pascal Daloz zostaĹ‚ powoĹ‚any na stanowisko dyrektora ds. operacyjnych Dassault Systèmes.

Jest to nowe stanowisko, stworzone w celu rozszerzenia i wzmocnienia pozycji nowego pokolenia liderów i wspierania strategicznego rozwoju firmy w najblişszych latach. Pascal Daloz nadal pozostaje dyrektorem finansowym Dassault Systèmes, którą to funkcję pełni od 2018 r.

Jako dyrektor ds. operacyjnych Pascal Daloz będzie kierował Komitetem Wykonawczym ds. Operacyjnych (Executive Operations Committee), tj. nową jednostką organizacyjną, wspierającą ambitne dąşenie spółki do wprowadzania inno8

wacji w dziedzinach takich jak biotechnologia i ochrona zdrowia, niektóre gałęzie produkcji przemysłowej, infrastruktura czy rozwój miast. Będzie teş koordynował proces decyzyjny na poziomie operacyjnym dla wszystkich strategicznych obszarów przedsiębiorstwa, w tym dla platformy 3DEXPERIENCE i 11 marek, współpracy z przemysłem, obecności firmy na świecie, HR i administracji.

Pascal Daloz pracuje w Dassault Systèmes od 2001 r. Ma ponad 20-letnie doświadczenie w zarządzaniu strategiami i innowacjami technologicznymi. Karierę zawodową rozpoczął w 1992 r. jako konsultant ds. technologii i analityk technologii wspierających sprzedaş w Credit Suisse. Ukończył École des Mines de Paris w Paryşu. W 2010 r. otrzymał nagrodę Hermès de l’Innovation za zasługi w organizowaniu relacji w miejscu pracy.

! " #

$%&'

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

VARROC LIGHTING SYSTEMS URUCHOMIŠZAKŠAD PRODUKCYJNY W NIEMCZECH Firma Varroc Lighting Systems, światowy lider w produkcji zewnętrznego oświetlenia dla przemysłu motoryzacyjnego, ponownie inwestuje na polskim rynku. Po otwarciu centrum badawczo-rozwojowego w Krakowie w 2019 r. firma otworzyła w Niemcach nowy zakład specjalizujący się w produkcji lamp przednich. Dzięki uruchomieniu fabryki w regionie powstanie ponad 350 nowych miejsc pracy. – Inwestycja w nową fabrykę to kolejny krok w globalnym rozwoju naszej firmy, który pozwoli nam utrzymać konkurencyjność w branşy. Strategiczne połoşenie zakładu w regionie lubelskim, który jest zapleczem wykwalifikowanych pracowników, pozwoli na dalsze dostarczanie naszym klientom innowacyjnych produktów wysokiej jakości w konkurencyjnej cenie – mówi Stephane Vedie, prezes i CEO Varroc Lighting Systems.

Nowa fabryka, wybudowana zgodnie z koncepcją Przemysłu 4.0, spełnia najwyşsze standardy w logistyce produkcji, automatyzacji i bezpieczeństwie. Całkowita powierzchnia zakładu wyposaşonego w maszyny wtryskowe, lakiernię, napylarki do metalizowania i linie montaşowe to 25 000 m2. W nowym zakładzie będą produkowane wszelkiego typu lampy

przednie, a roczna wydajność produkcyjna to 3 600 000 sztuk.

Jedną z największych innowacji w nowym zakładzie jest tzw.

Wirtualna Fabryka, która została opracowana przez inşynierów Varroc. Program ten pozwoli wzmocnić system komunikacji on-line w procesie produkcji, w czasie rzeczywistym.

* +

R E K L A M A

PR EL EKC J E

|

W Y S TA W C Y

|

W A R S Z TAT Y

// KONFERENCJE TECHNICZNE % !" #$"% &! '( ') $& *+ ', #+ )-'( ".+/ % %"! )' # 0 #','1"+2 ' 3-$"% ," !1#+!. #+! 4$ 4!1/ % +! ,+! 2 . )'(!.10 (' ,(-'5!#+ , # ', #$"% !"%#'*'6++/ % )- &$ (' '- $ #+ ,+!( $ + )- $ # .*!) $"% +#5$#+!-3,7

//

! "

" " " //

#

$

"

//

% & ' ( " //

) " $

" " " " !

//

//

//

//

Z BRANĹťY

DANE BEZ OPĂ“ĹšNIEĹƒ DZIĘKI MODELOM ANALITYCZNYM Jak wynika z ubiegĹ‚orocznego badania „Gotowość firm produkcyjnych do wdroĹźenia rozwiÄ…zaĹ„ PrzemysĹ‚u 4.0â€?, aş 73% Ĺ›rednich firm wytwĂłrczych dziaĹ‚ajÄ…cych w Polsce rÄ™cznie wprowadza do systemu dane dotyczÄ…ce produkcji. Brak aktualnych informacji o postÄ™pie produkcji czy awarii maszyn uniemoĹźliwia szybkÄ… reakcjÄ™, wprowadzenie stosownych zmian w harmonogramie i utrudnia terminowÄ… realizacjÄ™ zamĂłwieĹ„. Systemy wykorzystujÄ…ce modele analityczne automatycznie przetwarzajÄ… informacje pochodzÄ…ce z wielu ĹşrĂłdeĹ‚ m.in. urzÄ…dzeĹ„ Internetu rzeczy, jak rĂłwnieĹź dane wprowadzane przez inĹźynierĂłw lub pra-

cowników technicznych. Rozwiązania klasy Manufacturing Analytics umoşliwiają m.in. określenie efektywności wykorzystania maszyn i urządzeń, automatyzację i optymalizację dystrybucji zapasów czy zarządzanie procesem zamówień.

Przykładem jest branşa wytwórcza, gdzie niezwykle istotne jest odpowiednie przewidywanie zapotrzebowania na surowce, co pozwala uniknąć nadmiernego zatowarowania i zamroşenia kapitału. Systemy analityczne (firmy SAS) w procesie produkcji wykorzystuje m.in. firma NestlÊ, określając na tej podstawie lokalne zapotrzebowanie na określone produkty i tworząc plany produkcyjne. Narzędzia umoşliwiają równieş tworzenie prognoz produkcyjnych w oparciu o lokalne uwarunkowania, uwzględniając kontekst makroekonomiczny czy informacje dotyczące wydarzeń specjalnych, takich jak imprezy kulturalne oraz sportowe.

" " - ) . / &

NOWA STRATEGIA DASSAULT SYSTĂˆMES Firma Dassault Systèmes ogĹ‚osiĹ‚a strategiÄ™ na kolejne lata, ukierunkowanÄ… na zmianÄ™ metod leczenia oraz poprawÄ™ jakoĹ›ci Ĺźycia dziÄ™ki wykorzystaniu cyfrowych kopii bliĹşniaczych ciaĹ‚a ludzkiego. Wirtualne kopie bliĹşniacze sÄ…Â kluczem do zwiÄ™kszenia innowacyjnoĹ›ci w medycynie i opiece zdrowotnej. DziÄ™ki nim naukowcy, lekarze, chirurdzy i inni specjaliĹ›ci bÄ™dÄ… mogli lepiej zrozumieć procesy zachodzÄ…ce w ciele ludzkim, a takĹźe modelować zmiany, analizować informacje, testować rozwiÄ…zania oraz bezpiecznie leczyć z precyzjÄ… i skutecznoĹ›ciÄ… spotykanymi dotychczas w takich branĹźach, jak lotnictwo, motoryzacja czy sektor budowlany.

Wirtualne kopie bliźniacze stworzone dzięki moşliwościom platformy 3DEXPERIENCE pozwalają zintegrować modelowanie, symulację, dane i współpracę. Platforma ta zapewnia prze-

strzeń do współp ra c y między takimi dziedzinami, jak biotechnologia, badania materiałowe i informatyka, pozwalając na tworzenie „şywych� modeli wirtualnych w oparciu o dane z moşliwością konfigurowania i symulowania.

Specjaliści, badacze, lekarze, a nawet pacjenci mogą zwizualizować, przetestować, poznać i przewidzieć m.in. takie kwestie, jak wpływ leków lub zabiegów chirurgicznych na konkretne schorzenie pacjenta, jeszcze przed rozpoczęciem leczenia.

! " #

COROBOTICS DYSTRYBUTOREM ROKU HANWHA ROBOTICS Firma CoRobotics została uhonorowana tytułem Dystrybutor Roku HANWHA Robotics.

Wyróşnienie zostało wręczone w czasie dorocznych HANWHA Robotics Partner Days 2020 we Frankfurcie. Nagrodę z rąk ChongSung Ra, wiceprezesa Hanwha Precision Machinery i Szefa dywizji Robotyki odebrał prezes CoRobotics Radosław Matiakowski. W czasie ceremonii przedstawiciele firmy CoRobotics zaprezentowali w formie prezentacji podsumowanie działań na polskim rynku w 2019 r. W spotkaniu uczestniczyło prawie 200 osób, w tym 29 dystrybutorów HANWHA Robotics z całej Europy oraz kilkanaście

10

firm dostarczających rozwiązania do robotów HCR, m.in. chwytaki, czujniki siły, systemy wizyjne i oprogramowanie. Jak podkreślali uczestnicy spotkanie było doskonałą okazją do wymiany doświadczeń związanych ze stosowaniem kobotów w róşnorodnych aplikacjach.

CoRobotics jest wyłącznym dystrybutorem robotów współpracujących HCR w Polsce. Odpowiada za wsparcie techniczne, szkolenia, sprzedaş, sieć partnerską, doradztwo i serwis. Wspólnie z partnerami dostarcza kompleksowe rozwiązania z zakresu Przemysłu 4.0 dla polskich przedsiębiorstw.

# , &

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

W DANII POWSTANIE NAJWIĘKSZY NA ŚWIECIE HUB DLA KOBOTÓW Mobile Industrial Robots (MiR) i Universal Robots (UR), dwaj flagowi producenci duńskiego przemysłu robotycznego, będą współdzielić 32 000 m2 w nowym hubie dla kobotów w mieście Odense, sercu szybko rozwijającego się klastra robotyki w Danii. Dzięki wsparciu finansowemu Teradyne, amerykańskiej spółki-matki, MiR i UR kupiły teren pod zabudowę o powierzchni 50 000 m2 i zainwestują w budowę potężnego hubu dla kobotów 36 mln dolarów. Teren pod budowę hubu znajduje się w przemysłowej dzielnicy Odense, w pobliżu obecnej siedziby UR, która stanie się częścią nowego centrum. Obie firmy będą nadal działały jako odrębne podmioty, tworząc wspólnie środowisko dla przyciągnięcia nowych pracowników i ułatwienia dalszego wzrostu.

– MiR i UR, dostarczając rozwiązania do automatyzacji firmom każdej wielkości, przewodzą światowej rewolucji w zakresie robotów współpracujących. Teradyne będzie

nadal intensywnie inwestować w rozwój nowych produktów, rozwiązań i kanałów sprzedaży. Nowy obiekt jest kluczowym elementem naszej strategii rozwoju. W Danii znaleźliśmy coś wyjątkowego. Połączenie innowacyjnego wzornictwa przemysłowego z praktycznym wyczuciem biznesowym stworzyło idealną kompozycję dla tej rozwijającej się branży – mówi Mark Jagiela, prezes i dyrektor generalny Teradyne. Do tej pory Teradyne zainwestowało już ponad pół miliarda dolarów w dwie duńskie firmy robotyczne.

0 +

, &

DANFOSS STAWIA NA KOBIETY W najbliższych pięciu latach liczba kobiet na stanowiskach przywódczych w Danfoss ma wzrosnąć o 50%. W tej chwili kobiety stanowią ponad jedną trzecią kadry pracowniczej, ale tylko 20% w gronie liderów. Wdrażany obecnie plan ma sprawić, że w 2022 r. będą stanowiły 25% pracowników na stanowiskach przywódczych, a w 2025 r.

– 30%. – W świecie, w którym około połowa ludności to kobiety, właściwym jest, aby taki stan rzeczy odzwierciedlało zatrudnienie. Różnorodność, w szerokim pojęciu i na każdym szczeblu w hierarchii firmy, jest bardzo ważnym czynnikiem pozwalającym na tworzenie jak najlepszych rozwiązań dla naszych klientów oraz sprawiającym, że Danfoss pozostaje wspaniałym

miejscem pracy oferującym możliwości awansu – podkreśla Kim Fausing, CEO w firmie Danfoss.

Firma skoncentruje się na zatrzymywaniu utalentowanych kobiet i ich rozwoju.

Danfoss chce docierać do nich już na etapie studiów, przez staże, pracę dla studentów, plany mentoringowe itp. Do kobiet biorących udział w programach rozwoju talentów przypisane zostaną osoby z wyższej kadry managerskiej, które będą pomagały im się rozwijać. Częścią planu rozwoju zawodowego każdego żeńskiego pracownika Danfoss będzie też coaching kariery, a każdy z liderów w firmie będzie przeszkolony w zakresie realizacji nowego planu.

( )

10 NOWYCH ROBOTÓW W SZEREGACH BLÅKLÄDERA Szwedzki producent wysokiej jakości odzieży roboczej, firma Blåkläder, która w Polsce zadebiutowała w 2019 r., realizuje trzecią inwestycję we w pełni zautomatyzowane rozwiązanie logistyczne – system AutoStore obsługiwany przez roboty.

AutoStore to system efektywnego składowania oraz kompletacji zamówień, przypominający wielki zestaw klocków, w tym przypadku pudełek. Tworzą one kolumny, które z kolei tworzą siatkę. Po jej górnej powierzchni poruszają się roboty, których zadaniem jest pobieranie pudełek z zawartością wskazaną 4/2020

przez personel oraz ich dostarczanie do bramki kompletacyjnej. Blåkläder zaczął wykorzystywać AutoStore w 2016 r., jako jedna z pierwszych firm w Szwecji. Postępujący proces międzynarodowej ekspansji i coraz liczniejsze grono odbiorców skłoniły producenta do kolejnej inwestycji w AutoStore.

Główny magazyn w Svenljunga zyskał kolejnych 10 robotów, co ma zapewnić utrzymanie szybkiej i sprawnej obsługi zamówień klientów.

Blåkläder produkuje odzież przystosowaną do pracy nawet w najtrudniejszych warunkach – od niewielkich warsztatów, po miejsca typu kopalnie czy platformy wiertnicze. W Polsce marka zadebiutowała w 2019 r., rozszerzając w ten sposób zasięg działania już do 16 krajów.

1 2

$ .

11

Z BRANŻY

TECHNOLOGIA WSPIERA CHINY W WALCE Z COVID-19 Firma Dassault Systèmes rozpoczęła współpracę z chińską organizacją Central-South Architectural Design Institute (CSADI).

Rozwiązania firmy pomagają tworzyć symulacje i zapobiegać rozprzestrzenianiu się patogenów – oprogramowanie do symulacji SIMULIA XFlow jest używane w największym chińskim szpitalu modułowym Leishenshan w chińskim Wuhan przeznaczonym do walki z COVID-19, który powstał w zaledwie 14 dni.

W obliczu panującego kryzysu podejście wykorzystujące bazującą na chmurze platformę współpracy 3D zastępuje dotychczasowy i nieefektywny system oparty na dokumentach.

Jednym z kluczowych założeń projektu CSADI było zapobieżenie skażeniu sąsiadujących środowisk, a zwłaszcza zminimalizowanie prawdopodobieństwa wystąpienia zakażeń krzyżowych w budynku szpitala oraz wpływu na zewnętrzne społeczności i otoczenie. W tym celu firma Dassault Systè-

mes przekazała CSADI oprogramowanie SIMULIA XFlow, bazujące na platformie 3DEXPERIENCE, które umożliwia m.in. symulowanie obiegu płynów wewnątrz i na zewnątrz oraz symulację rozprzestrzeniania się wirusa za pośrednictwem systemów wentylacyjnych. Oprogramowanie pomoże także w symulowaniu wpływu emisji szpitalnych na otoczenie, co w perspektywie pomoże w projektowaniu kolejnych szpitali modułowych i doborze ich lokalizacji.

! " #

$%&'

ROBOT W SŁUŻBIE WALKI Z KORONAWIRUSEM Wraz z pojawieniem się pandemii koronawirusa, firmy na całym świecie stanęły w obliczu nowych wyzwań. Z myślą o osobach, które muszą wykonywać obowiązki z siedziby danej organizacji firma Weegree wzbogaciła swojego robota humanoidalnego Pepper o nowe funkcjonalności.

Robot-recepcjonista, pracujący już od dawna w siedzibie opolskiej agencji pracy Weegree, wita interesariuszy, umożliwia skontaktowanie się z wybranymi pracownikami, a kiedy dana osoba wychodzi z biura, żegna się z nią i informuje o przewidywanej pogodzie na następne godziny.

W związku z pandemią firma postanowiła rozszerzyć jego funkcje. Obecnie, po wprowadzonej aktualizacji, robot zaraz po przywitaniu prosi interesariusza o umycie rąk płynem do dezynfekcji umieszczonym w widocznym miejscu na biurku recepcji.

Następnie zaleca sprawdzenie temperatury przy użyciu bezdotykowego termometru, a po jej zmierzeniu – informuje, czy mieści się ona w normie. Jeśli odpowiedź jest pozytywna, prosi o założenie maski ochronnej, a następnie ponowną dezynfekcję rąk. Dopiero po wykonaniu wszystkich wymienionych czynności dana osoba może wejść do biura danej firmy i spotkać się z jej pracownikami.

3

SKUTECZNA STERYLIZACJA OBSZARÓW WYSOKIEGO RYZYKA ZAKAŻENIA W zaledwie tydzień specjaliści firm Siemens i Aucma opracowali robota dezynfekującego do walki z koronawirusem.

Walidacja projektu obejmowała testy produktu i zbieranie opinii od użytkowników. Głównym założeniem było stworzenie prostego w obsłudze robota, który byłby przystosowany do pracy w różnych warunkach użytkowania. Większość robotów dezynfekujących dostępnych na rynku jest napędza-

na benzyną lub energią elektryczną. Ponieważ tankowanie robotów w miejscu pracy nie jest ekologiczne ani wygodne, postanowiono opracować robota elektrycznego.

Robot z dwoma dyszami do opryskiwania, zasilany baterią litową, może dezynfekować od 20 000 m2 do 36 000 m2 powierzchni w ciągu godziny pracy. Obrotowa kamera zamontowana na jego szczycie przesyła filmy i informacje w czasie rzeczywistym do operatora, który zdalnie steruje maszyną.

Aby umożliwić robotom łatwe poruszanie się na różnych nawierzchniach, zespół zastosował podwozie gąsienicowe zamiast kół, co znacząco poprawia zdolność do pokonywania przeszkód i wjazdu na wzniesienia.

W pierwszej kolejności roboty, których głównym zadaniem będzie sterylizacja obszarów wysokiego ryzyka zakażenia, trafią do chińskich szpitali, a następnie szkół, biur, zakładów produkcyjnych i innych miejsc publicznych.

" %

12

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

DIGITALIZACJA PRZEMYSŁU W STATYSTYKACH W świecie, w którym dane są nierzadko cenniejsze od dóbr materialnych, umiejętne ich wykorzystanie i wyciągnięcie odpowiednich wniosków może przyczynić się do poprawy wydajności zakładu, ograniczenia liczby usterek oraz zwiększenia liczby powracających klientów. Tymczasem 97% danych gromadzonych przez urządzenia pomiarowe pozostaje niewykorzystanych, a około 87% firm w ogóle nie uwzględnia w rozwoju możliwości, jakie daje cyfryzacja.

Według szacunków ilość danych na świecie zwiększy się 10-krotnie w ciągu zaledwie dziewięciu lat. Tak duży wolumen wygenerują nie tylko ludzie, ale w coraz większym stopniu także czujniki i aparatura kontrolno-pomiarowa. Informacje pozyskane wprost z linii produkcyjnej mogą znacząco usprawnić konserwację predykcyjną oraz przyczynić się

do realnych oszczędności i optymalizacji produkcji. Wykorzystując dane zbierane w czasie rzeczywistym, można wykryć nieefektywne czynności i natychmiast je przerwać. Dzięki ciągłemu monitoringowi parametrów urządzenia, możliwe jest wprowadzenie konserwacji predykcyjnej i lepsze planowanie przestojów. Więcej informacji na temat możliwości, jakie daje Przemysł 4.0 i IIoT można znaleźć na stronie www.processpioneers.com/pl/przemyslowy-internet-rzeczy.

!

4 '

MECHANIZM ISM WESPRZE MISJĘ ESA Firma Sener Polska zakończyła testy funkcjonalne prototypu mechanizmu wyboru instrumentów (ISM) do sondy ATHENA Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA).

Celem misji ATHENA, jednej z największych misji ESA, będzie zbadanie powstawania galaktyk i czarnych dziur.

Sonda to ogromny, 12-metrowy teleskop rentgenowski.

Zaprojektowany przez inżynierów Sener Polska mechanizm ISM służy do zmiany pozycji lustra teleskopu, tak aby wiązka promieni trafiała do jednego z dwóch instrumentów nauko-

wych. Testy funkcjonalne potwierdziły, że urządzenie działa we właściwy sposób, nadaje się do dalszego rozwoju i może zostać wykorzystane w misji kosmicznej. Przy realizacji projektu Sener Polska współpracował z 38 polskimi partnerami i instytutami badawczymi, które odpowiadały m.in. za produkcję komponentów i urządzeń. – Największe wyzwania inżynieryjne wynikają z wielkości lustra – ma ono ponad 2 m średnicy i waży ponad tonę. W trakcie startu nasz mechanizm będzie musiał wytrzymać przeciążenie nawet 15 g. Podczas jego projektowania wykorzystaliśmy innowacyjne rozwiązanie Sener – urządzenie jest heksapodem, czyli strukturą, która wykorzystuje sześć siłowników do precyzyjnego poruszania lustrem w wielu płaszczyznach – mówi Katarzyna Okulska-Gawlik, kierownik projektu w Sener Polska.

"

COVID CHALLENGE, CZYLI INŻYNIERSKA POMOC DLA ZDROWIA Centrum Informacji Kryzysowej Centrum Badań Kosmicznych PAN i firma Planet Partners, która od wielu lat wspiera zawody robotyczne ERC współorganizują akcję pod nazwą Covid Challenge. Akcja jest skierowana do młodych naukowców, studentów i innowacyjnych przedsiębiorców chcących wykorzystać swoją wiedzę i doświadczenie do wsparcia polskiej służby zdrowia w walce z epidemią koronawirusa. Narzędzia, nad których stworzeniem będą pracować uczestnicy akcji, mają być odpowiedzią na zapotrzebowanie zgłoszone przez sam personel medyczny. Na liście najpilniejszych potrzeb stworzonej przez medyków znalazły się m.in. uproszczony respirator, narzę-

4/2020

dzie do masowej terapii tlenowej, lepszy system nagłośnienia do kombinezonów ochronnych i innowacyjny sposób zabezpieczania karetek pogotowia.

Pierwszym etapem akcji wsparcia jest rejestracja zainteresowanych uczestników na stronie internetowej i zebranie ich pomysłów na rozwiązanie jednego lub więcej problemów z bazy. W drugim etapie najlepiej rokujące zgłoszenia trafią na Giełdę Pomysłów i zostaną zaprezentowane docelowym użytkownikom oraz podmiotom mogącym zapewnić wsparcie w ich realizacji. Zgłoszenie można zarejestrować na stronie www.covidchallenge.pl.

13

Z BRANŻY

AUTOMATYCZNE KONFEKCJONOWANIE PRZEWODÓW Firma Ripploh wprowadziła pełną automatyzację konfekcjonowania przewodów za pomocą Rittal Wire Terminal.

Nowa maszyna w ciągu jednej ośmiogodzinnej zmiany może wykonać 1500 przewodów, ponieważ od chwili rozpoczęcia zadania nie jest potrzebne żadne działanie operatora. Rano pracownik może odebrać przewody z maszyny i od razu przystąpić do okablowywania.

Rittal Wire. W porównaniu ze starym rozwiązaniem wydajność konfekcjonowania przewodów wzrasta czterokrotnie,

a ponadto obsługa maszyny nie wymaga ciągłej obecności pracownika. Można określić sekwencję – czyli kolejność, w jakiej przewody są konfekcjonowane i układane na szynach. Taka funkcjonalność jest bardzo ważna dla efektywności okablowywania. Jeżeli np. realizowana jest mała seria dziesięciu szaf sterowniczych, to można dobrać kolejność tak, aby pracownik układał ten sam przewód we wszystkich szafach po kolei.

Każdy pracownik w Ripploh otrzymuje iPada, za pośrednictwem którego są przekazywane zadania i wszystkie niezbędne informacje. Szafy sterownicze, skompletowane komponenty, a także magazynki z wykonanymi przez Wire Terminal przewodami, są opatrzone kodami QR. Pracownik skanuje kod QR za pomocą tabletu i może realizować zamówienie.

,

PRODUKCJA AUT ELEKTRYCZNYCH VOLKSWAGENA ZE WSPARCIEM FIRMY SIEMENS Pierwszy samochód elektryczny marki Volkswagen nowej generacji powstanie z wykorzystaniem rozwiązań z zakresu automatyki oferowanych przez firmę Siemens. Siemens wspiera firmę Volkswagen, wyposażając jej zakłady w Zwickau w sprzęt niezbędny do produkcji samochodów elektrycznych. Spółka zmodernizowała już dwie linie produkcyjne oraz pomogła w opracowaniu standardu automatyzacji obowiązującego przy masowej produkcji szeregu różnych modeli samochodów. Volkswagen zamierza produkować w 2025 r. półtora miliona pojazdów elektrycznych rocznie. Aby osiągnąć tak wysoki poziom produkcji masowej, jej zakłady w Zwickau zostaną gruntownie zmodernizowane do końca 2020 r. Digitali-

zacja procesów produkcji pozwoli fabryce sprostać wyzwaniom e-mobilności.

Pierwsza z dwóch linii, które mają działać w zakładach nadwozi i montażu końcowego została już uruchomiona, a produkcja ruszyła. Druga linia znajduje się obecnie na etapie przygotowań, a jej rozruch jest planowany na jesień 2020 r. Technologia firmy Siemens, która została wykorzystana na obu liniach, obejmuje takie rozwiązania, jak TIA Portal (Totally Integrated Automation), sterowniki serii Simatic, panele sterownicze HMI (Human Machine Interface) oraz przemysłowe komputery PC.

" %

EMERSON PRZEJĄŁ AMERICAN GOVERNOR COMPANY Firma Emerson sfinalizowała przejęcie American Governor Company, dostawcy technologii i usług w zakresie sterowania turbinami hydroelektrycznymi. Przejęcie wzmacnia możliwości Emersona w zakresie energetyki wodnej i zwiększając zdolności firmy do wspomagania przedsiębiorstw użyteczności publicznej w dostarczaniu energii z OZE. Systemy spółki American Governor rozszerzą technologię automatyzacji Ovation firmy Emerson, programowalnych sterowników RX3i oraz systemów monitorowania i ochrony stanu urządzeń, a także bezpieczeństwa cybernetycznego i symulacji. To odpowiedź na potrzeby przemysłu energetycznego, który w coraz większym stopniu poszukuje możliwości wprowadzenia cyfrowych rozwiązań.

Amerykańskie przedsiębiorstwo dysponuje specjalistyczną wiedzą, która obejmuje najstarsze mechaniczne i najnowsze

14

cyfrowe rozwiązania kontroli turbin wodnych.

Firma zlokalizowana w pobliżu Filadelfii obsługuje ponad 1500 elektrowni wodnych na całym świecie. Emerson dostarczył dotąd cyfrowe technologie kontroli tysiącom elektrowni na całym świecie. Jego rozwiązania odpowiadają za zarządzenie produkcją łącznie ponad 1,3 mln MW energii elektrycznej.

!%

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

CYFROWE KONSULTACJE IGUS Obecnie, gdy d rz w i wielu przedsiębiorstw zostały zamknięte, firma igus oferuje wirtualną wizytę – wskazówki dotyczące montażu, analizy projektów, wizyty na miejscu maszyny, a także interaktywne prezentacje on-line dla konstruktorów, kupujących i innych zainteresowanych.

Wirtualne konsultacje firmy igus mogą być udostępniane przez różne kanały cyfrowe, zgodnie z wymaganiami – za pośrednictwem smartfona, udostępniania pulpitu lub czatu. Specjaliści motion plastics są również dostępni za pośrednictwem klasycznych kanałów komunikacji, takich jak e-mail oraz telefon.

WIRTUALNE SZKOLENIA FESTO Polski oddział Festo Didactic ogłosił wprowadzenie i n te ra kt y w n y c h szkoleń i kursów, jako szybkiego i skutecznego sposobu zbudowania odpowiednich umiejętności oraz kwalifikacji kadry.

Dzięki interaktywnym szkoleniom Festo Didactic przedsiębiorstwa będą mogły zapewnić swoim pracownikom fachową wiedzę i umiejętności, korzystając z pełnego zakresu interaktywnych szkoleń i kursów e-learningowych. Do wyboru są szkolenia dotyczące podstawy pneumatyki, elektropneumatyki, nowoczesnej hydrauliki oraz elektrohydrauliki.

5

R E K L A M A

4/2020

15

PRODUKTY

KOMPONENTY PHOENIX CONTACT W OFERCIE FIRMY CONRAD Firma Conrad rozbudowała ofertę komponentów o kolejne produkty Phoenix Contact – urządzenia PLCnext Technology, zasilacze serii UNO, TRIO i QUINT POWER I dwa switche Industrial Ethernet firmy Phoenix Contact.

PLCnext to połączenie otwartej platformy sterowania, modułowego oprogramowania programistycznego oraz systemowej integracji z chmurą. Zapewnia spójność danych nawet w przypadku języków wysokiego poziomu, a także szybką i łatwą inte-

grację oprogramowania open source, aplikacji i nowoczesnych technologii. Zasilacze QUINT, TRIO i UNO zapewniają aplikacjom moc niezbędną do maksymalizacji dostępności systemu. Zasilacze jedno- i trójfazowe QUINT POWER mogą szybko i niezawodnie wyzwalać standardowe wyłączniki zasilania. Uszkodzone ścieżki prądowe są odłączane selektywnie, podczas gdy podstawowe elementy instalacji nadal pracują. Niezarządzane switche Industrial Ethernet – FL SWITCH SFNB 5TX i FL SWITCH SFNB 8TX – mają różne wykonania, są wyposażone w standardowe funkcje i zmienną liczbę portów. Dzięki wysokiej odporności na zakłócenia, wytrzymałej metalowej obudowie i szerokiemu zakresowi temperatury pracy nadają się do zastosowań przemysłowych i pracy ciągłej.

#

NOWA WERSJA OPROGRAMOWANIA SIMCENTER STAR-CCM+ Siemens Digital Industries Software oferuje nową wersję oprogramowania Simcenter STAR-CCM+, rozwiązania symulacyjnego i testowego, które pomaga firmom optymalizować proces projektowania. Rozwiązanie zapewnia kompleksowy system „cyfrowego bliźniaka”, pomagającego przeprowadzać symulacje, których wyniki praktycznie pokrywają się z rzeczywistością. W tej wersji wprowadzono nowy rodzaj równoległej siatki wielościennej (polyhedral), której głównym zadaniem jest szybsze i wydajniejsze przygotowanie modelu do obliczeń, a także rozwiązanie adaptacyjnego udoskonalania siatki (AMR). Najnowsza wersja zawiera również automatyczną kontrolę solwera, co ma na celu skrócenie czasu obliczeń, przez kontrolę krzywej zbieżności obliczeń.

Kolejne udogodnienie to funkcja wirtualnej rzeczywistości (VR) opartej na współpracy z kodem CFD, która usprawnia

zespołową interpretację wyników obliczeń.

Najnowsza wersja Simcenter STAR-CCM+ ma całkowicie przeprojektowaną równoległą siatkę wielościenną nowej generacji. Wykorzystując przetwarzanie równoległe, siatki powstają do 30 razy szybciej niż w przypadku tradycyjnych metod, zapewniając jej spójność niezależnie od liczby użytych rdzeni.

" %

ENKODER MAGNETYCZNY Z INTERFEJSEM DRIVE-CLIQ Absolutny enkoder magnetyczny BML serii SGA dobrze sprawdza się w zastosowaniach wymagających dużej dokładności bezwzględnej przy określaniu położenia i osiągnięcia skrajnego punktu zakresu ruchu (end-of-travel). Dzięki interfejsowi Drive-Cliq system pomiarowy Balluff można łatwo zintegrować z kontrolerami produkcji Siemens. Firma Siemens oferuje niezbędne certyfikaty.

Instalacja plug and play ułatwia podłączenie do układu napędowego. Kontroler automatycznie wykrywa czujnik i jego podstawowe ustawienia. Czujnik zapewnia bardzo dużą ela-

16

styczność, ponieważ dopuszczalne jest odseparowanie i ponowne połączenie z taśmą. Umożliwia to tworzenie prostych i ekonomicznych rozwiązań do wymagających aplikacji z zakresu automatyzacji i budowy obrabiarek, zwłaszcza maszyn specjalistycznych.

System jest oparty na pomiarze magnetycznym, toteż jest niewrażliwy na zmiany temperatury, brud (np. kurz i olej) oraz zużycie mechaniczne. Dzięki małogabarytowej konstrukcji może być łatwo integrowany z istniejącymi aplikacjami, nawet w ciasnych przestrzeniach montażowych. Duża szerokość szczeliny odczytu – 1,3 mm – ułatwia instalację. Diody LED do sygnalizacji statusu i wbudowane funkcje diagnostyczne zapewniają niezawodne działanie i bardziej wydajną konserwację.

. /

AUTOMATYKA

PRODUKTY

EDS-2000 – WYJÄ„TKOWO MAĹ E SWITCHE NA SZYNĘ FIRMY MOXA Niedawno w ofercie firmy Moxa pojawiĹ‚a siÄ™ nowa seria switchy niezarzÄ…dzalnych na szynÄ™ DIN – EDS-2000. Wymiary switcha sÄ…Â porĂłwnywalne z wymiarami karty kredytowej – urzÄ…dzenie bez problemu mieĹ›ci siÄ™ w kieszeni spodni.

Przemysłowa seria przełączników EDS-2000 to następca popularnych urządzeń EDS-205 oraz EDS-208. Urządzenia tej serii mają pięć lub osiem miedzianych portów 10/100M, które idealnie nadają się do zastosowań wymagających najprostszych połączeń Ethernet w instalacjach przemysłowych o niewielkim naraşeniu na uszkodzenie. Opcjonalnie urządzenie moşe być wyposaşone w port światłowodowy ze złączem SC lub ST. EDS-2000 umoşliwia włączanie obsługi kolejkowania ruchu (QoS) oraz ochronę przed burzą broadcastową (BSP) za pomocą przełączników DIP na obudowie. Seria EDS-2000, która umoşliwia montaş na szynie DIN ma pojedyncze wejście zasilania 12/24/48 V DC i wytrzymałość EMI/EMC. Urządzenia z tej rodziny mogą pracować w temperaturowym zakresie

FAULHABER A DOSTAWY SPRZĘTU MEDYCZNEGO

pracy od –10 °C do +60 °C, a wybrane modele (z oznaczeniem „-T � w nazwie) w rozszerzonym zakresie od –40 °C do +75 °C. Najwaşniejsze parametry serii EDS-2000: małe wymiary idealne do większości maszyn i szaf, konfiguracja QoS i BSP za pomocą przełącznika DIP, duşa odporność na EMC, łatwy montaş na szynie DIN, obsługa 10/100BaseTX/FX i szeroki zakres temperatury pracy. Urządzenia są dostępne w obudowie metalowej – EDS-2005-EL i EDS-2008-EL oraz plastikowej – EDS-2005-ELP oraz EDS-2008-ELP.

ELMARK AUTOMATYKA SA

6 7 % 89 :;<:8; 3

6 == 88> 8? >8- == 88@ ?? =; ) / == 88> 8? >9 <%

% A % 6 %6.

6 % 6 %6.

KOMPUTER BTC14 BOX THIN CLIENT Komputery przemysĹ&#x201A;owe box thin client firmy Pepperl+Fuchs to nowa generacja niezawodnych i wytrzymaĹ&#x201A;ych mechanicznie komputerĂłw przeznaczonych do wizualizacji danych procesowych. ZostaĹ&#x201A;y zaprojektowane specjalnie do pracy w trudnych warunkach Ĺ&#x203A;rodowiskowych oraz do pracy ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ej 24/7 w instalacjach przemysĹ&#x201A;owych.

Pandemia koronawirusa spowodowaĹ&#x201A;a zwiÄ&#x2122;kszenie zapotrzebowanie na sprzÄ&#x2122;t medyczny, w tym wentylatorĂłw, kamer na podczerwieĹ&#x201E; do pomiaru temperatury ciaĹ&#x201A;a, automatycznej analizy prĂłbek oraz systemĂłw laboratoryjnych. Systemy napÄ&#x2122;dowe FAULHABER zapewniajÄ&#x2026; niezawodne dziaĹ&#x201A;anie sprzÄ&#x2122;tu uĹźywanego do tych istotnych zastosowaĹ&#x201E;.

Firma FAULHABER nadÄ&#x2026;Ĺźa za bieĹźÄ&#x2026;cÄ&#x2026; sytuacjÄ&#x2026; i robi wszystko, aby nadal prowadziÄ&#x2021; dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w czasie pandemii koronawirusa oraz dostarczaÄ&#x2021; klientom systemy napÄ&#x2122;dowe. Wszystkie dziaĹ&#x201A;ania majÄ&#x2026; na celu ochronÄ&#x2122; pracownikĂłw oraz kontynuowanie dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci produkcyjnej i operacyjnej, a tym samym zapewnienie staĹ&#x201A;ej dostawy najwaĹźniejszego sprzÄ&#x2122;tu medycznego.

LiniÄ&#x2122; produktowÄ&#x2026; Thin Client uzupeĹ&#x201A;nia innowacyjne narzÄ&#x2122;dzie VisuNet Control Center, umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce wydajne i scentralizowane zarzÄ&#x2026;dzanie wszystkimi urzÄ&#x2026;dzeniami z zainstalowanym oprogramowaniem firmware RM Shell 5: od komputerĂłw BTC na stanowiskach dyspozytorskich i stacji roboczych sterujÄ&#x2026;cych produkcjÄ&#x2026; po zdalne monitory pracujÄ&#x2026;ce w strefach zagroĹźonych wybuchem Ex 1/21.

FAULHABER

6. .. <) D 6 %

4/2020

17

PRODUKTY

ZASILACZE DC O REGULOWANYM NAPIĘCIU I WZMOCNIONEJ IZOLACJI Nowa seria TRI przetwornic DC/DC o regulowanym wysokim napięciu firmy TRACO Power to najnowsza propozycja w ofercie RS Components.

Przetwornice z serii TRI są przeznaczone głównie dla inżynierów elektroników projektujących urządzenia IT do zastosowań przemysłowych i transportowych oraz w oprzyrządowaniu. Filtr wewnętrzny zapewnia zgodność z normą kompatybilności elektromagnetycznej urządzeń PN-EN 55032 w zastosowaniach przemysłowych.

Seria obejmuje pięć wariantów mocy: 3,5 W, 6 W, 10 W, 15 W i 20 W. Trzy pierwsze warianty w kompaktowych obudowach DIP-24 o wymiarach 1,25″ × 0,80″ × 0,40″ zapewniają

regulowaną izolację wejść/wyjść 7071 V DC i maksymalną izolację 9000 V DC nawet przez sekundę. Warianty o mocy 15 W i 20 W, o wymiarach 2″ × 1″, zapewniają izolację wejść/ wyjść 5940 V DC oraz izolację maksymalną 8000 V DC do sekundy. Wszystkie mają napięcie robocze 1000 V AC RMS oraz odporność na stany przejściowe sygnału współbieżnego (dv/dt) 15 kV/µs.

Inne cechy serii TRI to niski pobór mocy bez obciążenia (od 96–192 mW w przypadku wariantu 3,5 W do 240–480 mW w przypadku wersji 20 W), wysoka sprawność (do 90%) oraz ochrona przed przeciążeniem, przepięciem i zwarciem. Średni czas bezawaryjnej pracy to ponad milion godzin.

," # %.

PRECYZYJNY DOBÓR NAPĘDÓW ON-LINE Narzędzie FAULHABER Drive Selection Tool (www.faulhaber.com/ en/driveselection) ułatwia precyzyjne dobranie napędu Faulhaber do projektu. To idealne rozwiązanie dla konstruktorów i inżynierów aplikacji. Do szybkiego dobrania odpowiedniego rozwiązania wymagana jest tylko niewielka liczba informacji, np. prędkość obrotowa i moment obrotowy. Proponowane napędy są pokazywane w postaci wygodnej do czytania listy, zawierającej najważniejsze parametry. Przy użyciu inteligentnego filtra możliwe jest dalsze zawężenie wyboru, aż do znalezienia najlepiej dopasowanego napędu. Dostępna jest funkcja porównywania maksymalnie trzech napędów, przedstawiająca wyczerpujące dane produktów w postaci tabeli. Jeżeli określona seria silnika bądź seria zespołu silnika z przekład-

nią spełnia już wymagane kryteria, można ją wybrać z góry, a rozwiązanie zostanie obliczone na podstawie wymaganych osiągów. Aplikacja FAULHABER Drive Selection Tool uwzględnia w obliczeniach także zmiany charakterystyki elektrycznej spowodowane wpływami termicznymi (nagrzewaniem).

. /

SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA DLA AUTOMATYKI BUDYNKOWEJ ABB poszerza ofertę systemów automatyki budynkowej o ABB-secure@home, system zapewniający kompleksowe rozwiązania w zakresie ochrony domu, można łatwo zintegrować z ABB-free@home. Bezprzewodowy system ABB-secure@home wykorzystuje najnowocześniejsze czujniki, w tym podczerwieni, rejestrujące każdy ruch, a także monitorujące drzwi i okna. Czujniki bezpieczeństwa można podzielić na zdefiniowane lub zindywidualizowane i aktywować je zgodnie z potrzebami klienta. Najnowsza szyfrowana technologia bezprzewodowa z komunikacją dwukierunkową pozwala zmaksymalizować ochronę systemu. Współpracując z ABB-free@home, jednost-

18

ka centralna secure@home może być używana do zarządzania i monitorowania wszystkimi funkcjami bezpieczeństwa i ochrony budynku, w tym ustawiania i wyłączania alarmu włamaniowego za pomocą panelu ABB-WelcomeTouch lub zdalnie za pośrednictwem portalu MyBuildings.

Instalowanie i uruchamianie systemu ABB-secure@home jest proste i intuicyjne. Dzięki odpornym na zakłócenia, profesjonalnym urządzeniom bezprzewodowym nie narusza wykończenia ścian. Umożliwia łatwe zarządzanie za pomocą inteligentnej jednostki centralnej, pilota, smartfona lub tabletu.

11

AUTOMATYKA

PRODUKTY

TRZY NOWE OPCJE 3DEXPERIENCE WORKS Firma Dassault Systèmes wprowadziĹ&#x201A;a nowÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; w ramach 3DEXPERIENCE WORKS â&#x20AC;&#x201C; wersje Standard, Professional i Premium obejmujÄ&#x2026; znany interfejs SOLIDWORKS podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czony i zarzÄ&#x2026;dzany przez platformÄ&#x2122; 3DEXPERIENCE. DziÄ&#x2122;ki temu poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu klienci SOLIDWORKS korzystajÄ&#x2026; z tych samych aplikacji desktopowych, na ktĂłrych od lat polegajÄ&#x2026; przy projektowaniu i opracowywaniu nowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dla klientĂłw, jednoczeĹ&#x203A;nie korzystajÄ&#x2026;c z zalet platformy cyfrowej: ulepszonej wspĂłĹ&#x201A;pracy, wbudowanego i Ĺ&#x201A;atwego w obsĹ&#x201A;udze zarzÄ&#x2026;dzania danymi, automatycznej aktualizacji oprogramowania oraz elastycznego dostÄ&#x2122;pu do najnowszych danych projektowych dostÄ&#x2122;pnych w jednym miejscu.

Wszystkie trzy nowe oferty obejmujÄ&#x2026; takĹźe aplikacje projektowe SOLIDWORKS 3D Creator i 3D Sculptor â&#x20AC;&#x201C; aplikacje do projektowania nowej generacji, ktĂłre dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; w dowolnej przeglÄ&#x2026;darce, umoĹźliwiajÄ&#x2026;c uĹźytkownikom wybĂłr spoĹ&#x203A;rĂłd dziesiÄ&#x2026;tek aplikacji 3DEXPERIENCE WORKS. â&#x20AC;&#x201C; Na platformie 3DEXPERIENCE wszystko i wszyscy zaangaĹźowani w procesy koncepcyjne, projektowe, symulacyjne, produkcyjne, sprzedaĹźowe i serwisowe sÄ&#x2026; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeni i zintegrowani w jednej ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ej pÄ&#x2122;tli â&#x20AC;&#x201C; podkreĹ&#x203A;la Gian Paolo Bassi, CEO, SOLIDWORKS, Dassault Systèmes.

WIELOZADANIOWA DRUKARKA MOBILNA

4ZEROBOX â&#x20AC;&#x201C; WSZECHSTRONNY MODUĹ ROZWOJOWY IIOT

Firma Zebra Technologies wprowadziĹ&#x201A;a na rynek drukarkÄ&#x2122; mobilnÄ&#x2026; ZQ210. UrzÄ&#x2026;dzenie zostaĹ&#x201A;o zaprojektowane z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o branĹźy transportu i logistyki, handlu detalicznego i hotelarstwa. DziÄ&#x2122;ki obsĹ&#x201A;udze wielu rodzajĂłw materiaĹ&#x201A;Ăłw eksploatacyjnych nowa drukarka jest jednÄ&#x2026; z niewielu mobilnych drukarek w swojej klasie, ktĂłra drukuje zarĂłwno paragony, jak i etykiety.

Pracownik moĹźe Ĺ&#x201A;atwo wymieniÄ&#x2021; wykorzystywany materiaĹ&#x201A; eksploatacyjny. Nowa drukarka moĹźe rĂłwnieĹź obsĹ&#x201A;ugiwaÄ&#x2021; materiaĹ&#x201A;y bezpodkĹ&#x201A;adowe (Linerless), ktĂłre nie majÄ&#x2026; papieru podkĹ&#x201A;adowego, a specjalny klej umoĹźliwiajÄ&#x2026;cy Ĺ&#x201A;atwe odklejenie od etykiet znajdujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; pod spodem. Ĺ atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obsĹ&#x201A;ugi pozwala pracownikom na Ĺ&#x201A;adowanie baterii drukarki w podróşy, w pojeĹşdzie lub z przenoĹ&#x203A;nego power banku z funkcjÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;adowania przez USB. UrzÄ&#x2026;dzenie jest wyposaĹźone w Bluetooth 4 i Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; NFC Tap-to-Pair z systemem Android, dziÄ&#x2122;ki czemu personel operacyjny moĹźe Ĺ&#x201A;atwo podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; urzÄ&#x2026;dzenie do sieci.

Czarno-biaĹ&#x201A;y wyĹ&#x203A;wietlacz OLED (organiczna dioda elektroluminescencyjna) umoĹźliwia szybkÄ&#x2026; interakcjÄ&#x2122; z drukarkÄ&#x2026;, dostarczajÄ&#x2026;c uĹźytkownikom cennych informacji, ktĂłre pomogÄ&#x2026; zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; operacyjnÄ&#x2026;.

! " #

$%&'-

G & I D

! " #

$%&'

Portfolio firmy RS Components zostaĹ&#x201A;o rozszerzone o urzÄ&#x2026;dzenie 4ZeroBox IIoT wĹ&#x201A;oskiego producenta TOI (Things on Internet) â&#x20AC;&#x201C; komponent sprzÄ&#x2122;towy platformy 4ZeroPlatform firmy TOI (systemu gromadzenia, przetwarzania i raportowania danych typu plug & play opracowanego w celu optymalizacji inteligentnych procesĂłw produkcji i utrzymania ruchu w fabrykach w ramach koncepcji PrzemysĹ&#x201A;u 4.0). ModuĹ&#x201A; integruje czujniki, siĹ&#x201A;owniki i usĹ&#x201A;ugi w chmurze z nowymi i starszymi urzÄ&#x2026;dzeniami klasy przemysĹ&#x201A;owej. MoĹźna go zamontowaÄ&#x2021; w starszych i nowoczesnych urzÄ&#x2026;dzeniach przemysĹ&#x201A;owych, co umoĹźliwia szybkÄ&#x2026; integracjÄ&#x2122; z czujnikami, siĹ&#x201A;ownikami i usĹ&#x201A;ugami w chmurze. UrzÄ&#x2026;dzenie bazuje na mikrokontrolerze 2,4 GHz Espressif Systems ESP32 z pamiÄ&#x2122;ciÄ&#x2026; flash 4 MB i jest dostarczane w obudowie do montaĹźu na szynie DIN z przemysĹ&#x201A;owymi kanaĹ&#x201A;ami czujnikĂłw i obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2026; Wi-Fi, Bluetooth, Ethernet, LoRa, CAN, RS-485, RS-232, kart SD, JTAG, I2C i SPI. 4ZeroBox moĹźna rozszerzyÄ&#x2021;, korzystajÄ&#x2026;c z setek pĹ&#x201A;ytek click board MikroElektronika, za poĹ&#x203A;rednictwem dwĂłch wbudowanych gniazd MikroBus. Pakiet 4ZeroBox zawiera licencjÄ&#x2122; premium na oprogramowanie Zerynth Virtual Machine, dziÄ&#x2122;ki czemu moĹźna go zaprogramowaÄ&#x2021; w jÄ&#x2122;zyku Python lub hybrydowym jÄ&#x2122;zyku C/Python. Oprogramowanie Zerynth zawiera kompilator, debugger i edytor, a takĹźe samouczki i przykĹ&#x201A;adowe projekty uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026;ce naukÄ&#x2122;.

," # %.

4/2020

19

PRODUKTY

MIERNIK PARAMETRÓW SIECI ND25 Miernik ND25 z protokołem BACnet IP, wprowadzony niedawno na rynek przez firmę Lumel, został opracowany z myślą o systemach automatyki budynkowej. Jest przeznaczony do pomiarów w sieciach trójfazowych 3-/4-przewodowych oraz jednofazowych, a pola jego zastosowań to przede wszystkim systemy monitoringu, kontroli i rozliczania energii.

Urządzenie umożliwia pomiar 85 parametrów, THD i harmonicznych do 31. Dwa wyjścia mogą być zaprogramowane jako wyjście impulsowe do monitorowania zużycia energii, alarmowe, licznik i przekaźnik RTC. Miernik ma też wyjście binarne, zegar czasu rzeczywistego, interfejs USB do konfiguracji urządzenia i pobierania danych z archiwum oraz podświetlany wyświetlacz LCD. Konfigurowalne ekrany użytkownika umoż-

liwiają zaprogramowanie 28 niezależnych ekranów.

Archiwum pomiarów – pamięć wewnętrzna 8 MB – obejmuje rejestrację zdarzeń, archiwizację w czasie i pamięć profilu obciążenia. Zapewniony jest zdalny dostęp do mierzonych parametrów przez RS-485 (Modbus RTU) lub złącze Ethernet (Modbus TCP/IP lub BACnet IP).

K %

INTERFEJS HMI Z POTENCJAŁEM PLC Kompaktowy programowalny sterownik SMI200 firmy akYtec GmbH może być używany jako interfejs HMI obok wydajnego PLC lub jako mały lokalny sterownik kompaktowy + HMI, w połączeniu z modułami rozszerzającymi. Dzięki cylindrycznej konstrukcji może być łatwo zintegrowany ze standardowym otworem montażowym 22,5 mm w szafie lub na drzwiach szafy sterowniczej. Nie ma potrzeby otwierania drzwi szafy sterowniczej w celu obsługi jednostki głów-

nej lub odczytu parametrów na wyświetlaczu. SMI200 nie ma wejść i wyjść cyfrowych/analogowych, ale ma interfejs RS-485. Ponadto możliwy jest samodzielny wybór punktów dostępu I/O. System sterowania z SMI200 jako jednostką podstawową może być w razie potrzeby rozbudowany. Za pośrednictwem interfejsu Modbus RS-485 do panelu można podłączyć dowolną kombinację maksymalnie 16 modułów I/O. SMI200 może działać jako master lub slave. Za pomocą sterownika można przesyłać dane sieciowe do usługi w chmurze, pod warunkiem, że karta RS-485 na Ethernet/Wi-Fi została zintegrowana z istniejącą siecią Modbus. Urządzenie wyposażone jest w dwuwierszowy wyświetlacz LCD, interfejs microUSB oraz zegar czasu rzeczywistego.

JD

4

$%&'

ENKODERY W WYKONANIU HEAVYDUTY Enkodery inkrementalne POG 10 HeavyDuty marki Baumer, zamontowane w kolejce górskiej Helix – największej tego typu konstrukcji na terenie Europy, która jest zlokalizowana w göteborskim parku rozrywki Liseberg – monitorują prędkość obrotową napędu wagoników podczas przejazdu na pomost startowy. Przed rozpoczęciem przejażdżki pasażerowie muszą zostać wciągnięci na położony na wysokości 41 m pomost startowy.

Za doprowadzenie wagoników na pozycję startu odpowiadają regulowane napędy asynchroniczne o mocy 315 kW. Prędkość napędową rejestruje oryginalny enkoder HeavyDuty POG 10.

Technologia HeavyDuty modelu POG10 dzięki swoim specyficznym właściwościom gwarantuje niezawodną pracę w wymagających warun-

20

kach otoczenia. Ścianki wykonywanych techniką odlewu ciśnieniowego korpusów są masywne i odpowiednio duże, a dzięki odpornej na skręcanie konstrukcji mają wyjątkowo dużą wytrzymałość zmęczeniową i wstrząsową. Obustronne ułożyskowanie 1/4 wału enkodera wraz z metalową tarczą inkrementalną zapewnia bardzo duży nadmiar mocy, a duża odporność na siły osiowe i promieniowe bardzo długi czas eksploatacji. Uszczelnienie ma stopień ochrony IP66 oraz IP67, a temperatura pracy może sięgać +95 °C. Izolowane elektrycznie podpory chronią łożyska kulkowe enkoderów przed przebiciami, co sprawia, że środek smarny nie traci swojej skuteczności.

. /

AUTOMATYKA

PRODUKTY

MONTAĹť POMP ZÄ&#x2DC;BATYCH CKD Z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o sytuacji, gdy pompa zÄ&#x2122;bata pracujÄ&#x2026;ca w maszynie ulegĹ&#x201A;a awarii i trzeba szybko znaleĹşÄ&#x2021; zamiennik, firma Bosch Rexroth opracowaĹ&#x201A;a tzw. program CKD. Gwarantuje on speĹ&#x201A;nienie wymagaĹ&#x201E; klientĂłw w zakresie krĂłtkich terminĂłw dostaw, wysokiej elastycznoĹ&#x203A;ci i bardzo szybkiej dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci pomp zÄ&#x2122;batych o zazÄ&#x2122;bieniu zewnÄ&#x2122;trznym. CKD to to moduĹ&#x201A;owy system montaĹźu pomp zÄ&#x2122;batych o zazÄ&#x2122;bieniu zewnÄ&#x2122;trznym obejmujÄ&#x2026;cy pompy serii AZPF i ich akcesoria. Zestaw jest przeznaczony dla certyfikowanych partnerĂłw Bosch Rexroth. W oparciu o jednostkÄ&#x2122; bazowÄ&#x2026; wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; standardowych pomp, a takĹźe pompy tandemowe i potrĂłjne moĹźna zamontowaÄ&#x2021; bardzo szybko, wymieniajÄ&#x2026;c koĹ&#x201A;nierz pompy, waĹ&#x201A;ek lub pokrywÄ&#x2122; tylna jednostki zÄ&#x2122;batej.

Do wyboru sÄ&#x2026; róşne opcje: wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; nominalna â&#x20AC;&#x201C; 22 ccm/obr.; obroty prawe lub lewe, waĹ&#x201A; typu: C, R, H, N, F; koĹ&#x201A;nierz pompy: C, P, T, B, R, O, M; typy przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy: 20, 30, 12; uszczelnienie: M, K; pokrywa tylna: H. W przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci planowane jest rozszerzenie portfolio o pompy serii B o wielkoĹ&#x203A;ciach nominalnych 1â&#x20AC;&#x201C;7,1 ccm/obr.

1 D , / D

TERMOWIZYJNY SYSTEM KONTROLI BUDYNKĂ&#x201C;W Firma FLIR Systems wprowadziĹ&#x201A;a termowizyjny system kontroli budynkĂłw FLIR MR277, ktĂłry jest poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniem kamery termowizyjnej i higrometru. DziÄ&#x2122;ki niemy uzyskuje siÄ&#x2122; peĹ&#x201A;ny obraz ze zdjÄ&#x2122;ciami termowizyjnymi pokazujÄ&#x2026;cymi szczegĂłĹ&#x201A;y z zakresu widzialnego. UĹ&#x201A;atwia to szybkÄ&#x2026; identyfikacjÄ&#x2122; wilgoci, nieszczelnoĹ&#x203A;ci i luk w izolacji.

FLIR MR277 zostaĹ&#x201A; zaprojektowany dla profesjonalistĂłw zajmujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; renowacjÄ&#x2026; i zarzÄ&#x2026;dzaniem budynkami. Oferuje funkcje niezbÄ&#x2122;dne do identyfikowania, diagnozowania i dokumentowania problemĂłw z wilgociÄ&#x2026; i elewacjÄ&#x2026; budynku. Czujnik termowizyjny FLIR Lepton wspomaga ukĹ&#x201A;ad IGM (Infrared Guided Measurement) i umoĹźliwia szybkie, nieinwazyjne wykrycie wilgoci. Inspektorzy mogÄ&#x2026; nastÄ&#x2122;pnie usprawniÄ&#x2021; prace nad diagnozÄ&#x2026; i dokumentacjÄ&#x2026;, korzystajÄ&#x2026;c z wbudowanego interfejsu Bluetooth, aby poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; siÄ&#x2122; poprzez Meterlink z urzÄ&#x2026;dzeniem mobilnym z zainstalowanÄ&#x2026; aplikacjÄ&#x2026; FLIR Tools.

Pozwala to na natychmiastowe przesyĹ&#x201A;anie pomiarĂłw i zdjÄ&#x2122;Ä&#x2021; z miejsca pracy w celu Ĺ&#x201A;atwego opracowania peĹ&#x201A;nych raportĂłw i udostÄ&#x2122;pnienia ich klientom.

5

" %

4/2020

NOWY KOBOT W RODZINIE KASSOW ROBOTS KR1410 DuĹ&#x201E;ski producent robotĂłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych, firma Kassow Robots, w poĹ&#x201A;owie marca dodaĹ&#x201A;a nowy model do swojego portfolio. KR 1410 ma zasiÄ&#x2122;g 1,4 m i Ĺ&#x201A;adownoĹ&#x203A;Ä&#x2021; do 10 kg.

Jest to najdĹ&#x201A;uĹźszy na Ĺ&#x203A;wiecie kobot o udĹşwigu 10 kg w peĹ&#x201A;nym zakresie ruchĂłw. RĂłwnoczeĹ&#x203A;nie, jak reszta rodziny Kassow Robots, jest najszybszym na rynku we wszystkich siedmiu osiach (do 225 º/s).

Nowy KR 1410, tak jak pozostaĹ&#x201A;e, oprĂłcz przycisku free-drive na nadgarstku posiada rĂłwnieĹź trzy porty komunikacyjne, w tym Ethernet, ktĂłry pozwala zastosowaÄ&#x2021; systemy wizyjne bez prowadzenia na zewnÄ&#x2026;trz dodatkowego okablowania.

Rodzina produktĂłw Kassow Robots obejmuje teraz cztery siedmioosiowe koboty: KR 810 (osiÄ&#x2026;ga 850 mm/Ĺ&#x201A;adownoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 10 kg), KR 1205 (1200 mm/5 kg), KR 1805 (1800 mm/5 kg) i KR 1410 (1400 mm /10 kg). Polskim dystrybutorem Kassow Robots jest katowicka firma beboq robotics.

& & M &

R E K L A M A

PRODUKTY

OPROGRAMOWANIE SIMCENTER STAR-CCM+ Siemens Digital Industries Software wprowadziĹ&#x201A; nowÄ&#x2026; wersjÄ&#x2122; oprogramowania Simcenter STAR-CCM+, ktĂłre jest czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciÄ&#x2026; portfolio Simcenter. To rozwiÄ&#x2026;zanie symulacyjne i testowe, ktĂłre pomaga firmom optymalizowaÄ&#x2021; proces projektowania.

Najnowsza wersja Simcenter STAR-CCM+ zawiera udoskonalenia majÄ&#x2026;ce na celu zwiÄ&#x2122;kszenie dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ci i skrĂłcenie czasu symulacji, a takĹźe usprawnienie wspĂłĹ&#x201A;pracy. Zapewnia kompleksowy system â&#x20AC;&#x17E;cyfrowego bliĹşniakaâ&#x20AC;?, pomagajÄ&#x2026;cego przeprowadzaÄ&#x2021; symulacje, ktĂłrych wyniki praktycznie pokrywajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; z rzeczywistoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;. W tej wersji firma Siemens wprowadza nowy rodzaj rĂłwnolegĹ&#x201A;ej siatki wieloĹ&#x203A;ciennej (polyhedral), ktĂłrej gĹ&#x201A;Ăłwnym zadaniem jest szybsze i wydajniejsze przygotowanie modelu do obliczeĹ&#x201E;, a takĹźe

pierwsze w branĹźy rozwiÄ&#x2026;zanie adaptacyjnego udoskonalania siatki (AMR). Najnowsza wersja zawiera rĂłwnieĹź automatycznÄ&#x2026; kontrolÄ&#x2122; solwera, co ma na celu skrĂłcenie czasu obliczeĹ&#x201E;, poprzez kontrolÄ&#x2122; krzywej zbieĹźnoĹ&#x203A;ci obliczeĹ&#x201E;, a takĹźe pierwszÄ&#x2026; w branĹźy funkcjÄ&#x2122; wirtualnej rzeczywistoĹ&#x203A;ci (VR) opartej na wspĂłĹ&#x201A;pracy z kodem CFD, ktĂłra usprawnia zespoĹ&#x201A;owÄ&#x2026; interpretacjÄ&#x2122; wynikĂłw obliczeĹ&#x201E;. Automatyczna kontrola solwera znacznie poprawia Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uĹźytkowania oraz niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; procesu obliczeniowego. Zapewnia to szybsze osiÄ&#x2026;ganie rozwiÄ&#x2026;zania, zapewniajÄ&#x2026;c uĹźytkownikom dodatkowe przyspieszenie obliczeĹ&#x201E; przepĹ&#x201A;ywĂłw CFD od poczÄ&#x2026;tku uĹźytkowania rozwiÄ&#x2026;zania.Â

" %

ZARZÄ&#x201E;DZALNE SWITCHE SIECIOWE Firma Antaira Technologies oferuje nowe modele przemysĹ&#x201A;owych switchĂłw 10 GB: LMP-1002G-10G-SFP, LMP-1002G-10-SFP-24 i LMX-1002G-10G-SFP. ZnajdujÄ&#x2026; one zastosowanie w automatyce przemysĹ&#x201A;owej, energetyce, systemach monitoringu, gospodarce wodno-Ĺ&#x203A;ciekowej, przemyĹ&#x203A;le wydobywczym i transporcie. MoĹźna je montowaÄ&#x2021; na szynie DIN lub na Ĺ&#x203A;cianie. CharakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; duĹźÄ&#x2026; szybkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i zasiÄ&#x2122;giem transmisji oraz dĹ&#x201A;ugim czasem bezawaryjnej pracy.

Switche LMX-1002G-10G-SFP mogÄ&#x2026; obsĹ&#x201A;ugiwaÄ&#x2021; istniejÄ&#x2026;ce Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cza z zainstalowanymi moduĹ&#x201A;ami SFP 1000 Mbps i bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; dziaĹ&#x201A;aÄ&#x2021; z tÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, gdy szybsze moduĹ&#x201A;y SFP zostanÄ&#x2026; umieszczone na obu koĹ&#x201E;cach Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodu. Ĺ Ä&#x2026;cze moĹźna później zaktualizowaÄ&#x2021; do prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci 10 Gbpss, co umoĹźliwia migracjÄ&#x2122; z prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci 1 do 10 Gbps bez koniecznoĹ&#x203A;ci wymia-

ny wszystkich switchĂłw jednoczeĹ&#x203A;nie.

Model LMP-1002G-10G-SFP moĹźe dostarczyÄ&#x2021; do obciÄ&#x2026;Ĺźenia maksymalnÄ&#x2026; moc wynoszÄ&#x2026;cÄ&#x2026; do 30 W na port i zawiera dwa sloty SFP+, ktĂłre mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; z szybkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; 1000 Mbps lub 10 Gbps. Model LMP-1002G-10G-SFP-24 nadaje siÄ&#x2122; do zastosowaĹ&#x201E; tam, gdzie preferowane jest stosowanie niĹźszych napiÄ&#x2122;Ä&#x2021; zasilania, np. 24 V. Jego zakres dopuszczalnych napiÄ&#x2122;Ä&#x2021; zasilania rozciÄ&#x2026;ga siÄ&#x2122; od 12 do 55 V DC (w modelu LMP-1002G-10G-SFP jest to 48-55 V DC). Nowe switche firmy Antaira sÄ&#x2026; w peĹ&#x201A;ni zarzÄ&#x2026;dzane (Light Layer 3).

I D

PLATFORMA INTELIGENTNEJ AUTOMATYZACJI FLEXEDGE Firma Red Lion Controls uruchomiĹ&#x201A;a platformÄ&#x2122; inteligentnej automatyzacji FlexEdge. System oferuje duĹźÄ&#x2026; wszechstronnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w Ĺ&#x203A;rodowiskach edge computing, a jego Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uĹźycia zapewnia wzrost wydajnoĹ&#x203A;ci dziÄ&#x2122;ki inicjatywom transformacji cyfrowej. ModuĹ&#x201A;owa konstrukcja oraz intuicyjne oprogramowanie FlexEdge umoĹźliwiajÄ&#x2026; jego szybkie i Ĺ&#x201A;atwe wdraĹźanie w wielu aplikacjach, przy zapewnieniu ich niezawodnej pracy. Nowa platforma uzyskaĹ&#x201A;a certyfikaty pozwalajÄ&#x2026;ce na zastosowania w przemyĹ&#x203A;le wydobywczym, gospodarce wodno-Ĺ&#x203A;ciekowej, transporcie morskim, strefach zagroĹźonych wybuchem oraz w systemach automatyki przemysĹ&#x201A;owej.

22

Zaprojektowana dla klientĂłw przemysĹ&#x201A;owych o róşnych wymaganiach moduĹ&#x201A;owa architektura FlexEdge oferuje róşne opcje komunikacji przewodowej i bezprzewodowej.

FlexEdge jest rozwiÄ&#x2026;zaniem maĹ&#x201A;ogabarytowym, stanowiÄ&#x2026;cym platformÄ&#x2122; pozwalajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; na szybkie dostosowanie do potrzeb aplikacji. Oferuje zaawansowane funkcje sieciowe i zaawansowane funkcje automatyki, w tym konwersjÄ&#x2122; protokoĹ&#x201A;Ăłw; wirtualne interfejsy HMI, zaawansowany serwer WWW z obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2026; Bootstrap, JavaScript i CSS, rejestrowanie danych i zdarzeĹ&#x201E; oraz Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; z chmurÄ&#x2026;.

DziÄ&#x2122;ki FlexEdge, klienci mogÄ&#x2026; bezproblemowo podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czaÄ&#x2021; nowe i istniejÄ&#x2026;ce urzÄ&#x2026;dzenia, skracajÄ&#x2026;c caĹ&#x201A;kowity czas przestojĂłw oraz zapewniajÄ&#x2026;c odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na przyszĹ&#x201A;e wyzwania i skalowalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na poziomie nigdy wczeĹ&#x203A;niej niespotykanym w Ĺ&#x203A;rodowiskach edge computing.

. /

AUTOMATYKA

PRODUKTY

KARTA TIMATE ZMIERZY TEMPERATURĘ Firma Timate dodała do swojej karty czujnik, za pomocą którego pracownicy mogą mierzyć temperaturę. Dzięki tej funkcji, przy zwiększonych zagrożeniach mikrobiologicznych, pracodawca na bieżąco monitoruje stan zdrowia zatrudnionych osób i jest w stanie szybko reagować, jeśli wirus pojawi się w jego firmie.

Klientami Timate są w głównie duże zakłady produkcyjne i firmy logistyczne. Przedsiębiorstwa, które nie zdecydowały się na przerwanie pracy codzienne, za zgodą pracowników, mierzą im temperaturę.

Pomiar temperatury nie musi być czasochłonny. Czujnik w karcie Timate działający na podczerwień pozwala na wykonanie go w prosty i szybki sposób – kartę przykłada się do czoła i po chwili na jej ekranie wyświetla się wynik.

W ekstremalnych sytuacjach zagrożenia epidemiologicznego wyniki pomiaru mogą być na żądanie pracodawcy od razu przesyłane do systemu. Jeśli nie mieszczą się w normie, osoba, u której zanotowano podwyższony wynik będzie od razu izolowana od całej reszty personelu.

Karty z czujnikami temperatury są już opcjonalnym wyposażeniem karty, a oferta skierowana jest zarówno do firm, które już używają Timate, jak i do tych zainteresowanych zakupem systemu.

I %

THINKTOP V50 I V70 Z JĘZYKIEM IO-LINK Alfa Laval ThinkTop IO-Link ulepszyć komunikację między zaworami higienicznymi a układami automatyki Industry 4.0. Protokół komunikacyjny point-to-point IO-Link łączy czujniki i elementy wykonawcze – niezależnie od rodzaju sieci – z układami automatyki. Umożliwia to wymianę danych w czasie rzeczywistym, poprawiając diagnostykę oraz upraszczając konfigurowanie i sterowanie systemem. ThinkTop IO-Link doskonale nadaje się do wykorzystania w przemyśle mleczarskim, spożywczym, napojowym, farmaceutycznym oraz kosmetycznym i chemii gospodarczej.

ThinkTop IO-Link zapewnia szybszy montaż dzięki wygodnym złączom M12 oraz automatycznej rejestracji długości skoku zaworu i umożliwia przypisanie priorytetu do zapisu danych krytycznych. Zapewnia większą elastyczność dzięki możliwości zmiany danych i parametrów procesu ze zdalnego układu automatyki oraz łatwiejszą codzienną obsługę dzięki ulepszonemu przechowywaniu danych, dostępności i analizom. Wyraźnie widoczne diody LED z konfigurowalnymi kolorami i funkcją migania ułatwiają identyfikację zaworów w układzie automatyki przemysłowej. Czyszczenie zaworów może być realizowane za pomocą przełączania między standardowym programem opartym na czasie a czyszczeniem impulsowym „burst”.

SCHUNK ROZSZERZA ASORTYMENT PLUG & WORK DLA UNIVERSAL ROBOTS Firma SCHUNK powiększyła porfolio plug & work dla Universal Robots o czuły chwytak o długim skoku do zautomatyzowanego załadunku obrabiarek. Systemy modułowe End-of-Arm firmy Schunk przeznaczone dla Universal Robots umożliwiają indywidualną i szybką automatyzację zadań związanych z obsługą i montażem. Modułowy system zawiera czujniki siły / momentu obrotowego, systemy wymiany i szeroką gamę chwytaków. Komponenty przygotowane są do mechanicznego i elektrycznego bezpośredniego połączenia z robotami UR wielkości 3, 5 i 10. Obecnie portfolio plug & work dla Universal Robots to aż 36 możliwości kombinacji.

Dla robotów o niewielkiej wadze z serii CB i e-series od Universal Robots SCHUNK po raz pierwszy oferuje niezawodny mechatroniczny chwytak o długim skoku do załadunku obrabiarki, który umożliwia stosowanie zmiennych sił chwytania rzędu 50 N do 600 N z dowolnie programowanym skokiem o wielkości 42,5 mm na palec.

Dzięki chwytakowi w systemie plug & work firma Schunk wyznacza nowy standard pod względem elastyczności, siły i funkcjonalności dla ramion robotów Universal Robots, w środowiskach czystych i zanieczyszczonych. Oferujący chwytanie siłowe inteligentny chwytak obsługuje naprzemiennie i niezawodnie różne części o wadze do 3 kg, w tym detale cienkie lub wrażliwe na odkształcenie.

"#'07

R E K L A M A

4/2020

23

ROZMOWA

Chmura

napÄ&#x2122;dem nowoczesnych technologii Q

T V D

W %X- &

V

.

D

T Y # & V- &

&

.

- T . % -

V . [ . T TY (

. V

D% X

\ . . ) % >(!] !, !7#!Y * .

.

1 - #

W % (

" ^% 6

24

AUTOMATYKA

ROZMOWA

Fot. Dassault Systèmes

Rynek cloud computing w Polsce w ostatnich latach odnotowuje 30% wzrosty. Co stoi za sukcesem chmury obliczeniowej?

Chmura zapewnia wszystko, co jest potrzebne firmom do przeprowadzenia transformacji cyfrowej: dużą elastyczność, łatwy dostęp w każdym momencie, z każdego miejsca i urządzenia, a także natychmiastową dostępność zaawansowanego oprogramowania bez powiązanego z nim sprzętu. Przede wszystkim jednak gwarantuje prostotę działania. Można powiedzieć, że chmura jest dziś podstawowym motorem napędowym trendów w technologii cyfrowej, takich jak mobilność, Internet Rzeczy czy analityka wielkich zbiorów danych.

Powszechne „obłaskawienie” chmury wydaje się jednak wciąż być przyszłością, szczególnie wśród mniejszych firm. Czy cloud computing to rozwiązanie tylko dla dużych graczy, czy sprawdza się również w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw?

Chmura w pewien sposób „demokratyzuje” technologie, udostępniając je także mniejszym firmom i start-upom. Dla małych firm chmura jest idealnym rozwiązaniem. Coś, co wymagało kosztownej – zarówno do zbudowania, jak i utrzymania – infrastruktury jest zamieniane na model oparty na wynajmie, więc unikamy kosztów inwestycyjnych. Firmy wykorzystują to oprogramowanie wtedy, gdy naprawdę go potrzebują. Przykładowo, by dokonać symulacji, trzeba mieć zaawansowany i mocny hardware.

Technologie chmurowe pozwalają na wynajęcie go tylko na czas symulacji, co jest ważne szczególnie dla małych start-upów, które korzystają z niego najwyżej kilka razy w roku. W tym przypadku duże firmy są nawet w trudniejszej sytuacji, bo mają co prawda oprogramowanie, które umożliwia wykorzystywanie wielu z tych funkcji, ale w sposób niezintegrowany. Dlatego czasem trudno im przejść na rozwiązania chmurowe i rozwinąć pełen potencjał innowacyjności.

Warto też zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię. Zarówno duże organizacje, jak i firmy z sektora MŚP mierzą 4/2020

się dziś z podobnymi wyzwaniami: problemy stają się coraz bardziej złożone, wymagają szybkiej reakcji oraz łączenia wiedzy i umiejętności różnych osób lub działów. W cyfrowej rzeczywistości tradycyjny model pracy, gdzie wszystkie zespoły działały jako odrębne zbiory osób, już się nie sprawdza. Odpowiedzią na nowe wyzwania jest solidna platforma, która zapewni wszystkim interesariuszom dostęp do jednej wersji danych, jedynego źródła prawdy (Single Source of Truth) w czasie rzeczywistym.

W jaki sposób chmura staje się siłą napędzającą innowacje?

Chmura z pewnością nie jest już tylko prostym zamiennikiem dotychczasowych systemów, fizycznie zainstalowanych w firmie. Przedsiębiorstwa, które zainwestowały w cloud computing, są elastyczne pod względem zakupu zasobów informatycznych, mogą szybko zwiększać, a w razie potrzeby także

sportowe czy dostawcze. Proszę sobie wyobrazić, jak ogromnym ułatwieniem było połączenie w wirtualnej sieci projektantów, inżynierów, architektów systemów, analityków biznesowych oraz specjalistów od marketingu.

Na przykładzie Canoo można zobaczyć pełen potencjał zastosowania platformy 3DEXPERIENCE w chmurze: inżynierowie i wszyscy pracownicy firmy, niezależnie od lokalizacji, mają dostęp do jednego modelu produktu.

Zespoły pracowników mogą współpracować nad powstawaniem koncepcji, tworząc trójwymiarowe modele w świecie wirtualnym, a inżynierowie mogą ten model dopracowywać. W ten sposób eliminujemy ryzyko, że zaangażowane strony zaczną pracować z różnymi wersjami projektu lub że dojdzie do utraty informacji, ponieważ jeden z członków zespołu zapomni utworzyć kopię zapasową.

To jednak nie wszystko – oferujemy narzędzia, które pozwalają na stworze-

W CYFROWEJ RZECZYWISTOŚCI TRADYCYJNY MODEL PRACY, GDZIE WSZYSTKIE ZESPOŁY DZIAŁAŁY JAKO ODRĘBNE ZBIORY OSÓB, JUŻ SIĘ NIE SPRAWDZA. zmniejszać zdolności produkcyjne oraz minimalizować wydatki inwestycyjne.

Chmura przynosi innowatorom także wiele innych korzyści, jak choćby poprawa integralności danych czy umożliwienie współpracy osób związanych z projektem, często pracujących w odległych lokalizacjach.

Jak to wygląda w praktyce?

Podam przykład naszego klienta z branży e-mobilności. Podczas tegorocznych targów CES na stoisku Dassault Systèmes swoje rozwiązanie zaprezentował start-up Canoo z Los Angeles. Na bazie naszej platformy 3DEXPERIENCE w chmurze w niespełna dwa lata zaprojektował pierwszy fizyczny prototyp pojazdu bazującego na konstrukcji deskorolki. Na standardowym „podwoziu” można montować różne moduły i systemy, a więc efektem końcowym może być np. auto

nie „wirtualnego bliźniaka” i symulowanie zachowania produktu w świecie rzeczywistym. Dzięki temu np. eliminuje się konieczność przeprowadzania fizycznych testów. Takie działania przynoszą firmom ogromne oszczędności czasu i finansów.

Wydaje się, że optymalizacja kosztów to – obok zwiększania innowacyjności – jeden z głównych powodów wprowadzania nowych technologii.

Niektóre przedsiębiorstwa wprowadzają nowe technologie w celu zredukowania zatrudnienia, a przez to i kosztów pracy. Jednak bezrefleksyjna wymiana człowieka na technologię oznacza, że kapitał ludzki organizacji pozostaje słabo rozwinięty. Takie działanie generuje oszczędności krótkoterminowe, ale w dłuższej perspektywie może okazać się, że firma nie rozwija się w sposób 25

ROZMOWA

IRENEUSZ BOROWSKI Absolwent Politechniki Warszawskiej.

Od poczÄ&#x2026;tku kariery zawodowej zajmowaĹ&#x201A; siÄ&#x2122; sprzedaĹźÄ&#x2026; i wprowadzaniem nowych produktĂłw na rynek, a od ponad 20 lat jest zwiÄ&#x2026;zany z branĹźÄ&#x2026; nowoczesnych technologii informatycznych dla przemysĹ&#x201A;u.

KarierÄ&#x2122; zawodowÄ&#x2026; rozpoczÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; w 1998 r. w firmie Autor. Później doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyĹ&#x201A; do CNS Solutions jako Account Manager i Special Program Manager. W latach 2000â&#x20AC;&#x201C; 2008 pracowaĹ&#x201A; w Premium Technology, zajmujÄ&#x2026;c m.in. stanowiska Project Managera, zastÄ&#x2122;pcy dyrektora handlowego i dyrektora dziaĹ&#x201A;u. Na poczÄ&#x2026;tku 2000 r. zaczÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; wprowadzaÄ&#x2021; na rynek unikalne rozwiÄ&#x2026;zania do monitorowania danych dla maszyn NC. ByĹ&#x201A; rĂłwnieĹź odpowiedzialny za wprowadzenie i sprzedaĹź rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; do programowania robotĂłw off-line.

12 lat temu doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyĹ&#x201A; do zespoĹ&#x201A;u firmy Dassault Systèmes, w ktĂłrej obecnie, jako Country Manager Poland, jest odpowiedzialny za wzmocnienie lokalnej obecnoĹ&#x203A;ci i rozszerzenie pozycji rynkowej Dassault Systèmes w Polsce.

Zajmuje siÄ&#x2122; takĹźe wspieraniem klientĂłw Dassault Systèmes w transformacji cyfrowej oraz rozwojem biznesu w Czechach, SĹ&#x201A;owacji i na WÄ&#x2122;grzech.

Przez kilkanaĹ&#x203A;cie lat pracy znacznie rozwinÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; lokalny kanaĹ&#x201A; partnerski firmy, co zaowocowaĹ&#x201A;o trzykrotnym wzrostem przychodĂłw Dassault Systèmes w Polsce.

Prywatnie Ireneusz Borowski lubi fotografowaÄ&#x2021; przyrodÄ&#x2122; podczas gĂłrskich wycieczek z rodzinÄ&#x2026;, a ze wzglÄ&#x2122;du na syna, ktĂłry jest mĹ&#x201A;odym piĹ&#x201A;karzem, zaczÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; pasjonowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź piĹ&#x201A;kÄ&#x2026; noĹźnÄ&#x2026;.

26

zrĂłwnowaĹźony. Trzeba wyraĹşnie podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, Ĺźe transformacja cyfrowa nie sprowadza siÄ&#x2122; wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie do automatyzacji i robotyzacji istniejÄ&#x2026;cych procesĂłw, ale wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z radykalnÄ&#x2026; przebudowÄ&#x2026; modeli biznesowych oraz wykorzystaniem caĹ&#x201A;ego spektrum dostÄ&#x2122;pnych obecnie technologii i rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, jak IoT, AI czy zaawansowana analityka. To poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie stwarza ogromne moĹźliwoĹ&#x203A;ci dla pracownikĂłw. WĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie tÄ&#x2122;dy prowadzi droga do sukcesu organizacji.

WyraĹşnie widaÄ&#x2021; to na przykĹ&#x201A;adzie róşnych przedsiÄ&#x2122;biorstw, z ktĂłrymi Dassault Systèmes wspĂłĹ&#x201A;pracuje. Tylko firmy koncentrujÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; na technologii idÄ&#x2026;cej w parze z wykwalifikowanÄ&#x2026; kadrÄ&#x2026;, z powodzeniem wprowadzajÄ&#x2026; innowacje. Jest to moĹźliwe, poniewaĹź pracownicy dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; w odmienny sposĂłb, tworzÄ&#x2026; nowe zespoĹ&#x201A;y i w rezultacie generujÄ&#x2026; nowe pomysĹ&#x201A;y. Dodatkowo wdroĹźenie nowej technologii jest najskuteczniejsze, jeĹ&#x203A;li jest ona strategicznie dostosowana do modelu biznesowego firmy i stanowi integralnÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; strategii korporacyjnej, ktĂłra znajduje takĹźe odzwierciedlenie w programie rozwoju kompetencji pracownikĂłw.

JeĹ&#x203A;li te czynniki zostanÄ&#x2026; wziÄ&#x2122;te pod uwagÄ&#x2122;, organizacja i jej pracownicy bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; kulturowo przygotowani do zaakceptowania postÄ&#x2122;pu technologicznego. W efekcie bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; korzystaÄ&#x2021; z wydajnoĹ&#x203A;ci i innowacyjnoĹ&#x203A;ci, jakie oferuje technologia udostÄ&#x2122;pniana w chmurze.

CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; odbiorcĂłw podchodzi z rezerwÄ&#x2026; do przechowywania danych w chmurach obliczeniowych, obawiajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; o ich bezpieczeĹ&#x201E;stwo.

Na ile takie obawy sÄ&#x2026; uzasadnione?

Jak pokazuje praktyka, tradycyjna infrastruktura niesie za sobÄ&#x2026; duĹźo wiÄ&#x2122;ksze zagroĹźenia niĹź chmura. PrzykĹ&#x201A;adem sÄ&#x2026; problemy z niedostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; systemĂłw w wyniku atakĂłw ransomware czy awarie na duĹźÄ&#x2026; skalÄ&#x2122;, ktĂłre dotknÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y wiele firm.

W Dassault Systèmes zastosowaliĹ&#x203A;my koncepcjÄ&#x2122; dogĹ&#x201A;Ä&#x2122;bnej ochrony (Security in Depth) w oferowanych rozwiÄ&#x2026;zaniach chmurowych. Ma ona na celu zapewnienie dobrze kontrolowanych warstw bezpieczeĹ&#x201E;stwa ze szczegĂłlnym naciskiem na dogĹ&#x201A;Ä&#x2122;bnÄ&#x2026; ochronÄ&#x2122;. Ta koncepcja bazuje na sto-

sowaniu kilku niezaleĹźnych mechanizmĂłw w celu ograniczania wszelkich czynnikĂłw ryzyka. Niezablokowanie wrogiego dziaĹ&#x201A;ania przez jeden mechanizm nie stworzy zatem zagroĹźenia, poniewaĹź dziaĹ&#x201A;anie to zostanie nastÄ&#x2122;pnie zablokowane przez inny.

DziĹ&#x203A;, w obliczu pandemii COVID-19, chmura nabiera nowego, rosnÄ&#x2026;cego znaczenia â&#x20AC;&#x201C; uĹ&#x201A;atwia firmom utrzymanie podstawowej funkcjonalnoĹ&#x203A;ci, jakÄ&#x2026; jest ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; operacyjna.

Zdecydowanie tak. Stoimy obecnie w obliczu bezprecedensowego kryzysu, ale biznes musi trwaÄ&#x2021;. Pandemia i wynikajÄ&#x2026;ce z niej konsekwencje skĹ&#x201A;oniĹ&#x201A;y wiele firm do poszukiwania drogi do szybkiej transformacji procesĂłw, aby ich zespoĹ&#x201A;y mogĹ&#x201A;y produktywnie pracowaÄ&#x2021; z domu. NaszÄ&#x2026; odpowiedziÄ&#x2026; jest 3DEXPERIENCE w chmurze.

RozwiÄ&#x2026;zanie zapewnia usĹ&#x201A;ugi typu â&#x20AC;&#x17E;wszystko w jednymâ&#x20AC;? â&#x20AC;&#x201C; oprogramowanie jako usĹ&#x201A;ugÄ&#x2122;, platformÄ&#x2122; jako usĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; i infrastrukturÄ&#x2122; jako usĹ&#x201A;ugÄ&#x2122;.

JesteĹ&#x203A;my w staĹ&#x201A;ym kontakcie z naszymi klientami, wiÄ&#x2122;c wiemy, jak radzÄ&#x2026; sobie w tym trudnym czasie. Podam przykĹ&#x201A;ad dwĂłch firm, ktĂłre ostatnio podzieliĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; swoimi doĹ&#x203A;wiadczeniami.

Pierwsza z nich, CadMakers â&#x20AC;&#x201C; firma inĹźynierska zajmujÄ&#x2026;ca siÄ&#x2122; dostarczaniem poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; cyfrowych dla przemysĹ&#x201A;u budowlanego i produkcyjnego â&#x20AC;&#x201C; wykorzystuje 3DEXPERIENCE w chmurze jako podstawowe narzÄ&#x2122;dzie do tworzenia plikĂłw CAD/VDC. PoniewaĹź platforma 3DEXPERIENCE zapewnia wspĂłlne Ĺ&#x203A;rodowisko danych dla wszystkich aplikacji, ich zespĂłĹ&#x201A; jest w stanie pĹ&#x201A;ynnie wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021; z dowolnego miejsca. Inny przykĹ&#x201A;ad pochodzi z branĹźy lotniczej. To firma Elixir Aircraft, ktĂłra wykorzystuje naszÄ&#x2026; platformÄ&#x2122; do pracy nad projektem lekkiego samolotu. WspĂłĹ&#x201A;praca jej zespoĹ&#x201A;Ăłw, niezaleĹźnie od lokalizacji, pozostaĹ&#x201A;a niezaburzona. To pokrzepiajÄ&#x2026;ce informacje, pokazujÄ&#x2026;ce, Ĺźe nawet w trudnym czasie spoĹ&#x201A;ecznego dystansowania siÄ&#x2122;, wciÄ&#x2026;Ĺź jesteĹ&#x203A;my w stanie efektywnie wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021;. , %

Urszula Chojnacka 0I* I_

AUTOMATYKA

NAJLEPSI

Redakcja AUTOMATYKA Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Marketing tel. 22 87 40 191, 22 87 40 060 e-mail: automatyka@piap.pl www.AutomatykaOnline.pl/Automatyka

www.AutomatykaOnline.pl

TEMAT NUMERU

Pomiary procesowe i transmisja danych K . %

[

trycznych i nieelektrycznych \ . D

na potrzeby realizowania procesĂłw produkcyjnych. Od ich [

f T %

f T [V D

wyrobĂłw. Z kolei transmisja da D T &X

% D % X . % \ % %

automatyki i sterowania.

Fot.

28

P

omiary, jakie sÄ&#x2026; stosowane w przemyĹ&#x203A;le, stanowiÄ&#x2026; bardzo obszerne zagadnienie. Odpowiednie rozwiÄ&#x2026;zanie jest dobierane w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od specyfiki procesĂłw technologicznych zakĹ&#x201A;adu produkcyjnego. Warto przyjrzeÄ&#x2021; siÄ&#x2122; nieco bliĹźej pomiarom temperatury, przepĹ&#x201A;ywu i poziomu.

W systemach transmisji danych kluczowÄ&#x2026; rolÄ&#x2122; odgrywa odpowiednie dopasowanie sygnaĹ&#x201A;Ăłw w ramach pracujÄ&#x2026;cych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; z uwzglÄ&#x2122;dnieniem wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwych standardĂłw komunikacyjnych i protokoĹ&#x201A;Ăłw transmisji.

Coraz wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; uwagÄ&#x2122; przywiÄ&#x2026;zuje siÄ&#x2122; do bezpieczeĹ&#x201E;stwa danych przesyĹ&#x201A;anych w ramach urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; automatyki i sterowania. Warto podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, Ĺźe pierwsze cyberataki na systemy SCADA miaĹ&#x201A;y miejsce juĹź w latach 80.

Sieci Ethernet, ktĂłre sÄ&#x2026; nieodzownym elementem systemĂłw sterowania, bardzo czÄ&#x2122;sto majÄ&#x2026; styk z Internetem, w ktĂłrym nie brakuje szkodliwego oprogramowania powstaĹ&#x201A;ego z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o atakach na systemy sterowania.

Pomiar temperatury W praktyce przemysĹ&#x201A;owej pomiar temperatury moĹźe byÄ&#x2021; wykonywany na wiele sposobĂłw z wykorzystaniem róşnych metod. UwzglÄ&#x2122;dniajÄ&#x2026;c interakcje zachodzÄ&#x2026;ce miÄ&#x2122;dzy badanym obiektem pomiarowym a czujnikiem pomiarowym trzeba przede wszystkim mieÄ&#x2021; na uwadze pomiar dotykowy (pomiar kontaktowy). W takim rozwiÄ&#x2026;zaniu czujnik (termometr) ma styk z obiektem, ktĂłrego temperatura jest mierzona. Natomiast pomiar bezdotykowy (pomiar bezkontaktowy) bazuje na

3 ) K % D % " T %6 6 T

. % %. % D

D6 ( X T T & q %

. % v T T

.

T D . % D- %

. %

. T

T

D T6 ". Xf T\ %

.

\ T

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU oraz gĹ&#x201A;owicy przeznaczonej do instalacji przetwornika. DziÄ&#x2122;ki stoĹźkowej lub zwÄ&#x2122;Ĺźonej koĹ&#x201E;cĂłwce z taĹ&#x203A;mÄ&#x2026; termoprzewodzÄ&#x2026;cÄ&#x2026; zapewniona jest szybka odpowiedĹş pomiarowa. GĹ&#x201A;owicÄ&#x2122; najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej wytwarza siÄ&#x2122; ze stali, aluminium lub tworzywa sztucznego.

Warto rĂłwnieĹź wspomnieÄ&#x2021; o wymiennym wkĹ&#x201A;adzie z izolacjÄ&#x2026; mineralnÄ&#x2026; instalowanÄ&#x2026; wewnÄ&#x2026;trz osĹ&#x201A;ony. W efekcie moĹźna wymieniaÄ&#x2021; i walidowaÄ&#x2021; czujnik bez przerywania procesu.

Termoelementy (termoogniwa, termopary, ogniwa termoelektryczne) sÄ&#x2026; elementami obwodu elektrycznego, ktĂłrych budowa bazuje na zastosowaniu dwĂłch róşnych materiaĹ&#x201A;Ăłw. Zasada dziaĹ&#x201A;ania termoelementu opiera siÄ&#x2122; na zjawisku Seebecka, zachodzÄ&#x2026;cego na styku materiaĹ&#x201A;Ăłw. Jako najwaĹźniejsze zalety termoelementĂłw naleĹźy wymieniÄ&#x2021; przede wszystkim brak zewnÄ&#x2122;trznego zasilania, niewielkie wymiary, maĹ&#x201A;Ä&#x2026; bezwĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czasowÄ&#x2026;, niskÄ&#x2026; pojemnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; cieplnÄ&#x2026;, wysoki poziom niezawodnoĹ&#x203A;ci oraz dobrÄ&#x2026; liniowoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Z kolei wĹ&#x203A;rĂłd wad wymienia siÄ&#x2122; nietrwaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza pomiarowego. Szkodliwym zjawiskiem moĹźe byÄ&#x2021; przepĹ&#x201A;yw prÄ&#x2026;du poza obwodem termopary, gdzie zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze nie ma izolacji. Izolacja w duĹźej mierze przyczynia siÄ&#x2122; do wyeliminowania tego zjawiska, ale wydĹ&#x201A;uĹźany jest czas reakcji termoelementu na zmianÄ&#x2122; temperatury.

MĂłwiÄ&#x2026;c o czujnikach temperatury trzeba uwzglÄ&#x2122;dniÄ&#x2021; wyroby takich producentĂłw, jak chociaĹźby firmy Czaki, Balluff, Guenther, ifm Electronic, Limatherm Sensor, Titec, Wika.

W zakresie bardziej zaawansowanych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pomiarowych warto zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122; na przetworniki temperatury, ktĂłre przetwarzajÄ&#x2026; sygnaĹ&#x201A;y pomiarowe zebrane przez czujniki na sygnaĹ&#x201A; standardowy. Nowoczesne urzÄ&#x2026;dzenia tego typu wykorzystujÄ&#x2026; technologie cyfrowe. Bogata funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pozwala np. na linearyzowanie czujnika w stosunku do termometru, co przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na zwiÄ&#x2122;kszenie dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ci pomiarowej. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od wersji urzÄ&#x2026;dzenia dobierany jest odpo-

I x>x

% % . %

%

& . % D %- ! 4'

4/2020

R E K L A M A

5 6 D - K % D % " - ! 4'

pomiarze parametrĂłw promieniowania elektromagnetycznego emitowanego przez rozgrzane ciaĹ&#x201A;o. Mierzona jest m.in. dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; fal lub iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; energii, jakÄ&#x2026; emituje obiekt.

W kontekĹ&#x203A;cie wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci fizycznych czujnika pomiarowego wykorzystuje siÄ&#x2122; zjawisko odksztaĹ&#x201A;cenia bimetali oraz wytwarzania napiÄ&#x2122;cia elektrycznego na styku dwĂłch metali (termoelement) w róşnych temperaturach. OprĂłcz tego wykorzystywane jest zjawisko zmiany rezystancji elementu (termistor), zmiany parametrĂłw zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza pĂłĹ&#x201A;przewodnikowego (termometr diodowy), zmiany objÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ci cieczy, gazu lub dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci ciaĹ&#x201A;a staĹ&#x201A;ego (termometr, termometr cieczowy) oraz parametrĂłw promieniowania cieplnego ciaĹ&#x201A;a (np. pirometr).

Najprostsze czujniki temperatury najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej wykonywane sÄ&#x2026; z platyny lub niklu. Zazwyczaj sÄ&#x2026; to urzÄ&#x2026;dzenia rezystancyjne. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od potrzeb dobiera siÄ&#x2122; czujniki przewodowe, pĹ&#x201A;aszczowe (rezystancyjne i termoelektryczne) oraz gĹ&#x201A;owicowe.

Niejednokrotnie zastosowanie znajdujÄ&#x2026; termometry rezystancyjne.

Typowe urzÄ&#x2026;dzenie tego typu skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z czujnika pomiarowego z osĹ&#x201A;onÄ&#x2026;

29

TEMAT NUMERU PRODUCENT

FLEXIM

FCI

TRICOR

Typ

FLUXUS F/G721

ST100

TRICOR TCM

Rodzaj

ultradĹşwiÄ&#x2122;kowy

masowy

masowy

Zakres pomiarowy

0,01â&#x20AC;&#x201C;35 m/s (w wersji XLF moĹźliwy pomiar nawet poniĹźej 0,01 m/s)

0,07â&#x20AC;&#x201C;172 Nm/s

3â&#x20AC;&#x201C;230 000 kg/h

Zakres temperatury

ciecz: od â&#x20AC;&#x201C;40 °C do +200 °C; od â&#x20AC;&#x201C;190 °C do +600 °C (w technologii WaveInjector) gaz: od â&#x20AC;&#x201C;40 °C do +100 °C

â&#x20AC;&#x201C;40 °C do +450 °C

do 200 °C

DokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pomiaru

przy braku zakĹ&#x201A;ĂłceĹ&#x201E; ze strony aplikacji: 0,35% odczytu Âą0,01 m/s; ciecz: 1,2% odczytu Âą0,01 m/s; gaz: 1â&#x20AC;&#x201C;3% odczytu Âą0,01 m/s; w przypadku kalibracji przeprowadzanej na obiekcie 0,5% odczytu Âą0,01 m/s

Âą0,75% odczytu + 0,5% peĹ&#x201A;nej skali powtarzalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;: 0,5% odczytu zakresowoĹ&#x203A;Ä&#x2021;: 2:1 do 1000:1

0,1% aktualnej wartoĹ&#x203A;ci (ciecze); 0,5% aktualnej wartoĹ&#x203A;ci (gazy); powtarzalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;: Âą0,05% aktualnej wartoĹ&#x203A;ci (ciecze) Âą0,25% aktualnej wartoĹ&#x203A;ci (gazy)

Ĺ&#x161;rednice rurociÄ&#x2026;gĂłw

ciecz: 6â&#x20AC;&#x201C;6500 mm (bez ograniczenia gruboĹ&#x203A;ci Ĺ&#x203A;cianki) gaz: 10â&#x20AC;&#x201C;2100 mm (do 35 mm gruboĹ&#x203A;ci Ĺ&#x203A;ciany)

brak danych

od DN15 do DN150

CiĹ&#x203A;nienie

ciecz: bez ograniczeĹ&#x201E; gaz: > 4 bar w rurociÄ&#x2026;gach stalowych, < 1 bar dla rurociÄ&#x2026;gĂłw z tworzywa

do 69 bar

do 1050 bar

ProtokoĹ&#x201A;y komunikacyjne

HART, Modbus RTU, Foundation Fieldbus, Profibus PA, BACnet

3 Ă&#x2014; 4â&#x20AC;&#x201C;20 mA z HART Modbus RS-485, Profibus PA, Foundation Fieldbus, czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ciowe lub impulsowe 0â&#x20AC;&#x201C;1Â kHz lub 0â&#x20AC;&#x201C;10 kHz port USB (serwis)

2 analogowe 4â&#x20AC;&#x201C;20 mA, impulsowe, HART, Modbus RTU

G . D . . %

wiedni sygnaĹ&#x201A; wyjĹ&#x203A;ciowy przetwornika.

NajczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej sÄ&#x2026; to sygnaĹ&#x201A;y analogowe (np. sygnaĹ&#x201A; prÄ&#x2026;dowy 4â&#x20AC;&#x201C;20Â mA) oraz sygnaĹ&#x201A;y cyfrowe bazujÄ&#x2026;ce na standardowych protokoĹ&#x201A;ach komunikacyjnych.

Jednym z przykĹ&#x201A;adĂłw programowalnych przetwornikĂłw temperatury jest AR580 firmy APAR. UrzÄ&#x2026;dzenie charakteryzuje siÄ&#x2122; liniowym przetwarzaniem mierzonej temperatury na sygnaĹ&#x201A; prÄ&#x2026;dowy lub napiÄ&#x2122;ciowy. MoĹźliwe jest stosowanie wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; termorezystancyjnych (Pt 100) oraz termoelementowych (J, K, S, N, E) z automatycznÄ&#x2026; lub 30

staĹ&#x201A;Ä&#x2026; kompensacjÄ&#x2026; temperatury spoiny odniesienia. WyjĹ&#x203A;cie stanowi sygnaĹ&#x201A; prÄ&#x2026;dowy (4â&#x20AC;&#x201C;20 mA) oraz napiÄ&#x2122;ciowy 0â&#x20AC;&#x201C;10Â V bez separacji galwanicznej ukĹ&#x201A;adĂłw wejĹ&#x203A;cia/wyjĹ&#x203A;cia. Obudowa jest przystosowana do montaĹźu na listwie TS35 (szyna DIN).

Pomiar poziomu W praktyce pomiar poziomu medium bardzo czÄ&#x2122;sto wykorzystuje pomiar odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci lub dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci. ZaleĹźnie od aplikacji zakres pomiarowy wynosi od kilku centymetrĂłw do kilkudziesiÄ&#x2122;ciu

metrĂłw. Pomiar poziomu wykonuje siÄ&#x2122; m.in. na potrzeby pomiarĂłw cieczy w silosach czy zasobnikach.

ZarĂłwno w odniesieniu do cieczy, jak i materiaĹ&#x201A;Ăłw sypkich wyróşnia siÄ&#x2122; trzy metody polegajÄ&#x2026;ce na pomiarze czasu przelotu: radarowÄ&#x2026;, ultradĹşwiÄ&#x2122;kowÄ&#x2026; oraz tzw. radar prowadzÄ&#x2026;cy.

W kaĹźdej z nich nadajnik wysyĹ&#x201A;a impulsy elektromagnetyczne lub falÄ&#x2122; ultradĹşwiÄ&#x2122;kowÄ&#x2026;, ktĂłre po odbiciu od powierzchni cieczy/materiaĹ&#x201A;Ăłw sypkich docierajÄ&#x2026; do odbiornika. MierzÄ&#x2026;c czas przelotu wiÄ&#x2026;zki oraz mnoĹźÄ&#x2026;c go przez AUTOMATYKA

5 6 ! 4'

TEMAT NUMERU VORTEK

ELIS

M23

FLONET FN10/FN20

wirowy

elektromagnetyczny

dla cieczy: 0,3â&#x20AC;&#x201C;9 m/s gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;Ä&#x2021;: do 2500 kg/m3

dla cieczy: 0,1â&#x20AC;&#x201C;10 m/s

â&#x20AC;&#x201C;200â&#x20AC;&#x201C;400 °C

do 70 °C â&#x20AC;&#x201C; wykĹ&#x201A;adzina gumowa 150 °C â&#x20AC;&#x201C; wykĹ&#x201A;adzina teflonowa

pomiaru przepĹ&#x201A;ywu objÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ciowego: dla cieczy Âą1,2% wskazaĹ&#x201E;, dla gazĂłw i pary Âą1,5% wskazaĹ&#x201E;; pomiaru temperatury: Âą1 °C; pomiaru ciĹ&#x203A;nienia: Âą0,3% zakresu wyznaczania gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;ci: dla cieczy Âą0,3% wskazaĹ&#x201E;, dla gazĂłw i pary Âą0,5% wskazaĹ&#x201E; powtarzalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;: dla pomiaru przepĹ&#x201A;ywu objÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ciowego: Âą0,1% wskazaĹ&#x201E;; dla pomiaru przepĹ&#x201A;ywu masowego: Âą0,2% wskazaĹ&#x201E;; dla pomiaru temperatury: Âą0,1 °C; dla pomiaru ciĹ&#x203A;nienia: Âą0,05% zakresu; dla wyznaczania gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;ci: Âą0,1% wskazaĹ&#x201E;

¹0,5% odczytu ¹0,2% odczytu (w przypadku kalibracji zaawansowanej)

od DN50

brak danych

do 100 bar (na specjalne Ĺźyczenie do 275 bar)

brak danych

1 lub 3 analogowe, 1 lub 3 alarmowe, impulsowe, HART lub Modbus RTU

analogowe: 1 Ă&#x2014; 0/4â&#x20AC;&#x201C;20 mA, impulsowe, czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ciowe, HART

prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; propagacji fali, przetwornik okreĹ&#x203A;la odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; miÄ&#x2122;dzy nadajnikiem a powierzchniÄ&#x2026; medium. Po uwzglÄ&#x2122;dnieniu wysokoĹ&#x203A;ci zbiornika, moĹźna Ĺ&#x201A;atwo obliczyÄ&#x2021; rzeczywisty poziom zgromadzonego w nim materiaĹ&#x201A;u.

W ekstremalnych warunkach procesowych (wysoka temperatura i/lub ciĹ&#x203A;nienie, Ĺ&#x203A;rodowisko agresywne chemicznie itd.) stosowane sÄ&#x2026; przyrzÄ&#x2026;dy radiometryczne. W odniesieniu do cieczy zastosowanie znajduje metoda pojemnoĹ&#x203A;ciowa oraz metoda hydrostatyczna. Stosowane sÄ&#x2026; teĹź przyrzÄ&#x2026;dy z 4/2020

serwosterowaniem. W przypadku materiaĹ&#x201A;Ăłw sypkich uwzglÄ&#x2122;dnia siÄ&#x2122; natomiast metody elektromechaniczne.

Z powyĹźszych metod warto przyjrzeÄ&#x2021; siÄ&#x2122; bliĹźej przyrzÄ&#x2026;dom z serwosterowaniem czyli przetwornikom ze sterowaniem nadÄ&#x2026;Ĺźnym. Zasada pomiaru jest nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ca. Podczas opuszczania czujnika pĹ&#x201A;ywakowego, wraz z zetkniÄ&#x2122;ciem czujnika z cieczÄ&#x2026;, zmniejsza siÄ&#x2122; jego ciÄ&#x2122;Ĺźar w efekcie dziaĹ&#x201A;ania siĹ&#x201A;y wyporu. Tym samym zmienia siÄ&#x2122; moment obrotowy mechanizmu ze sprzÄ&#x2122;Ĺźeniem, co jest wykrywane np.

przez czujnik Hallâ&#x20AC;&#x2122;a. SygnaĹ&#x201A; proporcjonalny do pozycji czujnika trafia do ukĹ&#x201A;adu sterowania silnikiem. Wraz ze zmianÄ&#x2026; poziomu cieczy zmienia siÄ&#x2122; pozycja pĹ&#x201A;ywaka regulowana przez silnik napÄ&#x2122;dowy. W oparciu o dokĹ&#x201A;adnÄ&#x2026; analizÄ&#x2122; ruchu obrotowego bÄ&#x2122;bna linkowego wyznaczany jest poziom cieczy. Taka metoda pomiaru cechuje siÄ&#x2122; przede wszystkim wielofunkcyjnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; oraz odpornoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; na zmiany gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;ci i prÄ&#x2122;ĹźnoĹ&#x203A;ci par w zbiornikach wysokociĹ&#x203A;nieniowych. Jest to metoda bardzo dokĹ&#x201A;adna.

Sondy radarowe Micropilot FMR52 z oferty firmy Endress+Hauser znajdujÄ&#x2026; zastosowanie przy pomiarze poziomu w zbiornikach magazynowych, buforowych, a takĹźe procesowych z mieszadĹ&#x201A;ami i nagrzewnicami.

Zbiorniki te mogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; wzburzonÄ&#x2026; ciecz, zapylenie i wysokÄ&#x2026; temperaturÄ&#x2122;. Funkcja Heartbeat Technology pozwala weryfikowaÄ&#x2021; stan i rozszerzaÄ&#x2021; diagnostykÄ&#x2122; bez demontaĹźu ze zbiornika. Tym sposobem jest wiÄ&#x2122;c moĹźliwe automatyczne czyszczenie, suszenie lub chĹ&#x201A;odzenie anteny oraz wykrywanie i gaszenie piany.

Pomiar przepĹ&#x201A;ywu Pomiar przepĹ&#x201A;ywu jest realizowany przez przepĹ&#x201A;ywomierze mierzÄ&#x2026;ce strumieĹ&#x201E; objÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ci lub masy. PrzepĹ&#x201A;ywomierze, jakie znajdujÄ&#x2026; zastosowanie w przemyĹ&#x203A;le, zazwyczaj mierzÄ&#x2026; przepĹ&#x201A;yw cieczy, nieco rzadziej gazĂłw. PrzyrzÄ&#x2026;dy pomiarowe sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do pomiaru przepĹ&#x201A;ywu dzieli siÄ&#x2122; na

% 3 {:: ! 4'

.

. . %

%

. % %

f %

. W

. .

% T % f

31

TEMAT NUMERU

$ %% .

5 $;:

kompaktowy przetwornik

&

. %

) -

X [ -

T

\ . % . %

- % . D-

& -

! 4'

trzy grupy uwzglÄ&#x2122;dniajÄ&#x2026;c zjawiska fizyczne wykorzystywane podczas pomiaru.

Mowa tu o oddziaĹ&#x201A;ywaniu mechanicznym, zjawisku falowym (przepĹ&#x201A;ywomierze ultradĹşwiÄ&#x2122;kowe) oraz optycznym (efekt Dopplera). Zastosowanie znajdujÄ&#x2026; rĂłwnieĹź urzÄ&#x2026;dzenia, ktĂłre wykorzystujÄ&#x2026; pole elektromagnetyczne, bazujÄ&#x2026;ce na prawie indukcji elektromagnetycznej Faradaya.

PomijajÄ&#x2026;c kwestiÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; mechanicznych warto wspomnieÄ&#x2021; o przepĹ&#x201A;ywomierzach masowych (Coriolisa).

Ich cechÄ&#x2026; jest wykonywanie pomiaru z duĹźÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; bez wzglÄ&#x2122;du na profil przepĹ&#x201A;ywu medium. Mierzy siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź lepkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i strumieĹ&#x201E; masy. Warto wspomnieÄ&#x2021; o uniwersalnej zasadzie pomiaru zarĂłwno dla gazĂłw jak i cieczy, bez wzglÄ&#x2122;du na wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci fizyczne produktu. Dla prawidĹ&#x201A;owej pracy przepĹ&#x201A;ywomierzy masowych nie jest wymagany prosty odcinek instalacji. MontaĹź przepĹ&#x201A;ywomierza Coriolisa jest taĹ&#x201E;szy w porĂłwnaniu z wdroĹźeniem systemu wagowego. WadÄ&#x2026; takich urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jest utrudniona kalibracja. Ponadto rura, na ktĂłrej zamontowany jest przepĹ&#x201A;ywomierz, musi byÄ&#x2021; caĹ&#x201A;kowicie wypeĹ&#x201A;niona cieczÄ&#x2026;. PrzepĹ&#x201A;ywomierze masowe niejednokrotnie majÄ&#x2026; problemy z pomiarami przepĹ&#x201A;ywu cieczy, w ktĂłrych obecne sÄ&#x2026; pÄ&#x2122;cherzyki gazu.

CharakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź ograniczonÄ&#x2026; odpowiedziÄ&#x2026; dynamicznÄ&#x2026;.

Niejednokrotnie zastosowanie znajdujÄ&#x2026; termiczne przepĹ&#x201A;ywomierze masowe. MierzÄ&#x2026; one prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przepĹ&#x201A;ywu medium wykorzystujÄ&#x2026;c zmianÄ&#x2122; w ogrzewaniu lub pobieraniu ciepĹ&#x201A;a na skutek przepĹ&#x201A;ywu medium.

W termicznych przepĹ&#x201A;ywomierzach 32

masowych medium opĹ&#x201A;ywa czujniki.

MiÄ&#x2122;dzy nimi znajduje siÄ&#x2122; grzaĹ&#x201A;ka. Jeden z czujnikĂłw ma za zadanie monitorowanie temperatury materiaĹ&#x201A;u.

Drugi czujnik jest podgrzewany przez medium opĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026;ce grzaĹ&#x201A;kÄ&#x2122;. PrzepĹ&#x201A;yw oblicza siÄ&#x2122; w oparciu o róşnicÄ&#x2122; temperatury czujnikĂłw. NaleĹźy podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, Ĺźe moc grzaĹ&#x201A;ki jest wartoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; staĹ&#x201A;Ä&#x2026;.

Inna metoda zakĹ&#x201A;ada zmiennÄ&#x2026; moc grzaĹ&#x201A;ki, ktĂłra utrzymuje staĹ&#x201A;Ä&#x2026; róşnicÄ&#x2122; temperatur. W takim rozwiÄ&#x2026;zaniu prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przepĹ&#x201A;ywu jest okreĹ&#x203A;lana z uwzglÄ&#x2122;dnieniem mocy grzaĹ&#x201A;ki. Termiczne przepĹ&#x201A;ywomierze masowe cechujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; przede wszystkim wysokim poziomem czuĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci i dobrÄ&#x2026; dynamikÄ&#x2026; pomiarowÄ&#x2026;. Ponadto urzÄ&#x2026;dzenia tego typu nie majÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci ruchomych, a spadek ciĹ&#x203A;nienia jest niewielki. WadÄ&#x2026; termicznych przepĹ&#x201A;ywomierzy masowych przede wszystkim jest bardzo czÄ&#x2122;ste zawyĹźanie wynikĂłw pomiarĂłw w przypadku mediĂłw o duĹźej wilgotnoĹ&#x203A;ci. Chodzi tutaj o sytuacjÄ&#x2122;, kiedy na czujniku pomiarowym skondensuje siÄ&#x2122; woda. IstotnÄ&#x2026; wadÄ&#x2026; takich urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jest ograniczenie gĂłrnego zakresu przez limit energii ogrzewajÄ&#x2026;cej czujnik. Bardzo czÄ&#x2122;sto zwraca siÄ&#x2122; uwagÄ&#x2122; na niskÄ&#x2026; odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na dziaĹ&#x201A;anie zanieczyszczeĹ&#x201E;, jakie pochodzÄ&#x2026; od mierzonego medium.

DuĹźym uznaniem w aplikacjach przemysĹ&#x201A;owych cieszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; przepĹ&#x201A;ywomierze wirowe. BazujÄ&#x2026; one na pomiarze iloĹ&#x203A;ci medium, jaka przepĹ&#x201A;ywa przez okreĹ&#x203A;lonÄ&#x2026; powierzchniÄ&#x2122;.

Powierzchnia ta jest prostopadĹ&#x201A;a do kierunku przepĹ&#x201A;ywu medium. Wykorzystuje siÄ&#x2122; tu Ĺ&#x203A;cieĹźkÄ&#x2122; wirowÄ&#x2026; Karmana, ktĂłra opisuje zjawisko powstawania wirĂłw za ciaĹ&#x201A;em nieopĹ&#x201A;ywowym.

% . . % !!88x

Introl

[ - . %

. .

>:;x"

)

!%

PrzepĹ&#x201A;ywomierze wirowe majÄ&#x2026; przegrodÄ&#x2122; umieszczonÄ&#x2026; w strudze przepĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026;cego pĹ&#x201A;ynu. Przegroda generuje zawirowania odrywajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; naprzemiennie od bokĂłw przegrody.

Te z kolei sÄ&#x2026; unoszone wraz ze strumieniem. CzÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; odrywania wirĂłw jest wprost proporcjonalna do Ĺ&#x203A;redniej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci przepĹ&#x201A;ywu bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cej strumieniem objÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ci. Wraz z odrywaniem wirĂłw obie strony przegrody powodujÄ&#x2026; naprzemienne chwilowe pola niskiego ciĹ&#x203A;nienia. Pola te wykrywa czujnik znajdujÄ&#x2026;cy siÄ&#x2122; za przegrodÄ&#x2026;. Zadaniem czujnika jest teĹź zliczanie pola ciĹ&#x203A;nienia oraz generowanie liniowego sygnaĹ&#x201A;u cyfrowego, ktĂłry ma wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; proporcjonalnÄ&#x2026; do prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci przepĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026;cego pĹ&#x201A;ynu.

ZaletÄ&#x2026; przepĹ&#x201A;ywomierzy wirowych jest wysoki poziom dynamiki pomiaru. Istotna jest znaczna stabilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dĹ&#x201A;ugoterminowa przy jednoczesnym wyeliminowaniu zjawiska pĹ&#x201A;yniÄ&#x2122;cia zera â&#x20AC;&#x201C; na skutek duĹźej stabilnoĹ&#x203A;ci.

Na system pomiarowy nie wpĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026; zmiany ciĹ&#x203A;nienia, temperatury i lepkoĹ&#x203A;ci. DziÄ&#x2122;ki uniwersalnoĹ&#x203A;ci pomiarowej przepĹ&#x201A;ywomierze wirowe wykorzystywane sÄ&#x2026; do pomiaru gazĂłw pary i cieczy. WadÄ&#x2026; przepĹ&#x201A;ywomierzy wirowych jest bardzo maĹ&#x201A;a czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; odrywania wirĂłw w rurociÄ&#x2026;gach o duĹźych przekrojach, a takĹźe niska odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na deformacje prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci.

KolejnÄ&#x2026; grupÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sÄ&#x2026; przepĹ&#x201A;ywomierze turbinowe. BazujÄ&#x2026; one na AUTOMATYKA

5 6 ! 4' -

- !%

TEMAT NUMERU

zjawisku liniowej zależności prędkości obrotowej wirnika w stosunku do objętościowego natężenia przepływu.

W przypadku niewielkiej wartości natężenia przepływu zastosowanie znajdują przepływomierze skrzydełkowe z wirnikiem prostopadłym do kierunku przepływu płynu. Jeżeli natężenia przepływu są większe, wykorzystuje się łopatki śrubowe obracane wokół osi przepływu.

Wiele aplikacji przemysłowych wykorzystuje przepływomierze ultradźwiękowe. Ich istotą jest pomiar prędkości przepływu medium przez powierzchnię prostopadłą do kierunku przepływu. Przepływomierze ultradźwiękowe bazują na pomiarze różnicy czasu przejścia fali ultradźwiękowej wywołanej efektem Dopplera.

Fala emitowana jest na przemian między dwoma czujnikami znajdującymi się na rurociągu. W momencie zatrzymania przepływu czas przejścia fali w dwóch kierunkach będzie jednakowy. Z kolei wraz z rozejściem się fali przeciwnie w odniesieniu do płynącej cieczy, zmniejsza się prędkość propagacji zgodnie z ruchem cieczy. Różnica czasów przejścia mierzona przez przepływomierz jest proporcjonalna do prędkości cieczy w rurociągu.

Uwzględniając profil i pole przekroju poprzecznego rury można wyznaczyć objętość strumienia.

Jako zaletę przepływomierzy ultradźwiękowych należy wymienić 4/2020

przede wszystkim pomiar bezkontaktowy. Takie rozwiązanie szczególnie dobrze sprawdzi się w przypadku pomiarów cieczy silnie agresywnych lub cieczy o dużym ciśnieniu. Ponadto urządzenia charakteryzują się znaczną trwałością. Można je też montować w instalacjach już istniejących. Przy montażu systemu pomiarowego nie ma potrzeby zatrzymywania procesu.

Przepływomierze ultradźwiękowe nie powodują spadku ciśnienia w instalacji.

Następną grupą urządzeń są przepływomierze elektromagnetyczne.

Mierzą one prędkość przepływu medium przez określoną powierzchnię, która jest prostopadła do kierunku pola magnetycznego. Wykorzystywane jest tu zjawisko indukcji elektromagnetycznej Faradaya. Lepkość, temperatura, gęstość i ciśnienie produktu nie wpływają na wynik pomiaru. Metodą elektromagnetyczną można mierzyć ciecze o wysokim poziomie koncentracji ciał stałych. Są to przede wszystkim szlamy kopalniane i masy celulozowe.

Ze względu na to, że przepływomierze elektromagnetyczne nie mają części ruchomych, nie dochodzi do spadków ciśnienia w instalacji. Charakterystyczna jest duża dynamika pomiaru, stabilność w czasie i niezawodność.

Urządzenia serii CoriolisMaster FCB400 firmy ABB to kompaktowe przepływomierze masowe. Urządzenia te cechują się przede wszystkim niskim spadkiem ciśnienia, intuicyjnym wyświetlaczem oraz wymianą danych poprzez protokół HART. W przepływomierzu przewiduje się nawet pięć wejść/wyjść modułowych.

Opcjonalnie może być zamontowana karta typu plug-in. Oprogramowanie jest automatycznie aktualizowane.

Zastosowany czujnik cechuje się rozbudowaną pamięcią a w razie potrzeby szybką wymianą elektroniki.

Obsługę wykonuje się poprzez przezroczystą szybkę dzięki przyciskom pojemnościowym.

Termiczny przepływomierz masowy EE771 z oferty firmy Introl znajduje zastosowanie przede wszystkim przy pomiarze przepływu w rurociągach.

Stosowany jest do pomiaru zużycia sprężonego powietrza, helu, azotu, argonu, CO2 i innych gazów niepalnych oraz niepowodujących korozji.

Urządzenie mierzy przepływ objętościowy w warunkach normalnych zgodnie z normą DIN 1343. Mierzony jest nie tylko standardowy przepływ objętościowy ale i przepływ masowy oraz temperatura. Przyrząd ma wbu-

33

TEMAT NUMERU

BezpieczeĹ&#x201E;stwo przemysĹ&#x201A;owych systemĂłw danych

% . % %

;>::-

!%

dowany licznik zuĹźycia gazu. Do dyspozycji sÄ&#x2026; dwa wyjĹ&#x203A;cia sygnaĹ&#x201A;u, ktĂłre w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od aplikacji moĹźna konfigurowaÄ&#x2021; jako analogowe (prÄ&#x2026;dowe lub napiÄ&#x2122;ciowe) albo jako wyjĹ&#x203A;cia przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czajÄ&#x2026;ce lub impulsowe do pomiaru zuĹźycia.

Wieloparametrowe przepĹ&#x201A;ywomierze wirowe firmy HEINRICHS mierzÄ&#x2026; przepĹ&#x201A;yw cieczy o niskich lepkoĹ&#x203A;ciach, a takĹźe pary wodnej i gazĂłw. Do wyboru jest wersja przeznaczona do montaĹźu na istniejÄ&#x2026;cym rurociÄ&#x2026;gu (typ DVE) oraz jako wstawka rurowa (typ DVH). Czujnik pomiarowy moĹźe byÄ&#x2021; wyposaĹźony w elementy pomiarowe takie jak piezoelektryczny czujnik prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci przepĹ&#x201A;ywu medium â&#x20AC;&#x201C; czujnik podstawowy, czujnik temperatury Pt 100 oraz czujnik ciĹ&#x203A;nienia absolutnego medium. Inne przykĹ&#x201A;ady przepĹ&#x201A;ywomierzy to Fluxus (firmy Flexim), ST100 (firmy FCI), Tricor TCM (firmy Tricor), M23 (firmy Vortek), FLONET FN10/FN20 (firmy Elis).

34

Nie ma wÄ&#x2026;tpliwoĹ&#x203A;ci co do tego, Ĺźe przemysĹ&#x201A;owe systemy sterowania znacznie odbiegajÄ&#x2026; od sieci teleinformatycznych w wykonaniu standardowym. PociÄ&#x2026;ga to za sobÄ&#x2026; wdroĹźenie nieco innych zaĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E;, zarĂłwno w stosunku do zasobĂłw informacji, jak i ich przesyĹ&#x201A;ania. Bardzo czÄ&#x2122;sto do przemysĹ&#x201A;owych systemĂłw sterowania podchodzi siÄ&#x2122; jak do Ĺ&#x201A;atwego celu w zakresie cyberatakĂłw. Wynika to stÄ&#x2026;d, Ĺźe zastosowanie nietypowych, a do tego separowanych protokoĹ&#x201A;Ăłw transmisji danych, jest trudne do rozszyfrowania. StÄ&#x2026;d teĹź sprzÄ&#x2122;tu uĹźywanego w systemach sterowania nie wyposaĹźa siÄ&#x2122; w odpowiednie zabezpieczenia. Do tego bez problemu moĹźna znaleĹşÄ&#x2021; wirusa lub zĹ&#x201A;oĹ&#x203A;liwe oprogramowanie infekujÄ&#x2026;ce sterowniki PLC lub urzÄ&#x2026;dzenia przeznaczone do transmisji danych, ktĂłre pracujÄ&#x2026; w standardzie RTU. Za szybkim rozwojem systemĂłw przesyĹ&#x201A;u danych idzie szereg moĹźliwoĹ&#x203A;ci dla cyberprzestÄ&#x2122;pcĂłw. Jeszcze caĹ&#x201A;kiem niedawno dane w ramach infrastruktury przemysĹ&#x201A;owej byĹ&#x201A;y wymieniane w oparciu o porty szeregowe z krĂłtkimi poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniami. Wykorzystywano rĂłwnieĹź sieci typu SDH/PDH. Do takich rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, w porĂłwnaniu z zaawansowanymi protokoĹ&#x201A;ami transmisyjnymi, trudno siÄ&#x2122; wĹ&#x201A;amaÄ&#x2021;. Ponadto bardzo czÄ&#x2122;sto nowoczesne systemy automatyki zazÄ&#x2122;biajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; z róşnego typu sieciami korporacyjnymi czy biurowymi. W efekcie coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej zastosowanie znajduje ta sama infrastruktura sprzÄ&#x2122;towa â&#x20AC;&#x201C; serwery i sieci.

Na uwagÄ&#x2122; zasĹ&#x201A;uguje dynamiczny rozwĂłj systemĂłw takich jak MES, ERP, CMMS czy SAP. Konieczne okazujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wiÄ&#x2122;c kolejne punkty pozwalajÄ&#x2026;ce na styk takich systemĂłw z przemysĹ&#x201A;owymi systemami sterowania. Niejednokrotnie systemy korporacyjne i przemysĹ&#x201A;owe systemy sterowa-

nia obejmuje taka sama polityka bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Jednak z racji róşnych zagroĹźeĹ&#x201E; powinny byÄ&#x2021; uwzglÄ&#x2122;dnione róşne wymagania. Dodatkowo na ataki naraĹźony jest przesyĹ&#x201A; danych miÄ&#x2122;dzy urzÄ&#x2026;dzeniami rozproszonymi.

NaleĹźy uwzglÄ&#x2122;dniÄ&#x2021; szereg wymagaĹ&#x201E; w zakresie bezpieczeĹ&#x201E;stwa w odniesieniu do urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; RTU, ktĂłre sÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czone sieciami wewnÄ&#x2122;trznymi i zewnÄ&#x2122;trznymi. Mowa tu przede wszystkim o publicznych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciach infrastruktury sieciowej, a takĹźe moduĹ&#x201A;ach komunikacyjnych RTU. Rozbudowane urzÄ&#x2026;dzenia RTU niejednokrotnie cechujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; zaawansowanymi moĹźliwoĹ&#x203A;ciami zbliĹźonymi do funkcjonalnoĹ&#x203A;ci komputerĂłw. Do tego proces wymiany danych z innymi systemami bazuje na sieciach i protokoĹ&#x201A;ach IP. SÄ&#x2026; to kolejne elementy, ktĂłre mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; naraĹźone na cyberataki.

Co prawda, redundancja przyczynia siÄ&#x2122; do zwiÄ&#x2122;kszenia bezpieczeĹ&#x201E;stwa aplikacji pod wzglÄ&#x2122;dem stabilnoĹ&#x203A;ci i ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci pracy, to jednak powstajÄ&#x2026; dodatkowe obiekty (np. serwery), ktĂłre mogÄ&#x2026; staÄ&#x2021; siÄ&#x2122; celem cyberatakĂłw.

Za punkty newralgiczne uznaje siÄ&#x2122; wszelkie bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy, jakie niejednokrotnie powstajÄ&#x2026; podczas wdroĹźenia systemu oraz bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy w konfiguracji. Na zmniejszenie odpornoĹ&#x203A;ci na zagroĹźenia wpĹ&#x201A;yw majÄ&#x2026; usterki w pracy sprzÄ&#x2122;tu i oprogramowania. Typowe cyberataki bardzo czÄ&#x2122;sto przybierajÄ&#x2026; formÄ&#x2122; DDoS oraz exploitĂłw skutkujÄ&#x2026;cych przejÄ&#x2122;ciem kontroli nad systemami.

Wszystko to przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na implementowanie odpowiednich zabezpieczeĹ&#x201E; w urzÄ&#x2026;dzeniach automatyki przemysĹ&#x201A;owej. W protokoĹ&#x201A;ach

. % %

#

5

!%

AUTOMATYKA

5 6 !% - $ D

TEMAT NUMERU

komunikacyjnych implementuje siÄ&#x2122; zabezpieczenia DNP3.0, SNMPv3, TLS, centralnÄ&#x2026; autoryzacjÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; RADIUS czy IPSec VPN (tryb tunelowy). Ponadto monitoruje siÄ&#x2122; aktywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uĹźytkownikĂłw za pomocÄ&#x2026; logowania zdarzeĹ&#x201E; â&#x20AC;&#x201C; logowanie uĹźytkownika (zdalne i lokalne), wylogowanie rÄ&#x2122;czne/po czasie, wymianÄ&#x2122; firmware itd. NaleĹźy teĹź pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021; o prostych, a jakĹźe skutecznych narzÄ&#x2122;dziach takich jak odpowiednia siĹ&#x201A;a hasĹ&#x201A;a.

Kluczowe miejsce zajmuje wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwa konfiguracja oprogramowania przez Bootstrap, czyli proste pierwsze uruchomienie. Warto zautomatyzowaÄ&#x2021; aktualizacjÄ&#x2122; oprogramowania.

W przypadku zdalnego zarzÄ&#x2026;dzania konfiguracjÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; trzeba zadbaÄ&#x2021; o zaufane ĹşrĂłdĹ&#x201A;o. WaĹźne jest aktualizowanie kluczy i certyfikatĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Przydatnym rozwiÄ&#x2026;zaniem jest funkcja pozwalajÄ&#x2026;ca na wycofanie zmian przez przywrĂłcenie wczeĹ&#x203A;niejszej wersji.

Kluczowe miejsce zajmuje tzw. hardening, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cy zabezpieczeniem systemu przez redukowanie elementĂłw do niezbÄ&#x2122;dnego minimum. Chodzi tutaj o interfejsy oraz otwarte porty sieciowe. Warto zadbaÄ&#x2021; o blokady dostÄ&#x2122;pu w przypadku przekroczenia czasu trwania sesji, dezaktywacjÄ&#x2122; niepotrzebnych uĹźytkownikĂłw czy usuwanie nieuĹźywanych funkcji. Bardzo czÄ&#x2122;sto usuwa siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź moduĹ&#x201A;y programĂłw, ktĂłre nie sÄ&#x2026; uĹźywane.

Konwertery CRS-xxx z oferty firmy Mikronika umoĹźliwiajÄ&#x2026; komunikacjÄ&#x2122; w sieciach wykorzystujÄ&#x2026;cych protokĂłĹ&#x201A; PPM2 w standardzie CAN-BUS/RS485. UrzÄ&#x2026;dzenia konwertujÄ&#x2026; protokoĹ&#x201A;y szeregowe na standard magistrali CAN-BUS. Konwerter ma trzy porty komunikacyjne RSB (RS-485), CAN i RSA (RS-232). Port RSB i CAN sĹ&#x201A;uĹźy do komunikacji z systemem nadrzÄ&#x2122;dnym.

W warstwie komunikacyjnej port wykorzystuje protokĂłĹ&#x201A; CAN-BUS i PPM2.

Port RSA sĹ&#x201A;uĹźy jedynie do diagnozowania poprawnoĹ&#x203A;ci pracy urzÄ&#x2026;dzenia.

Switch Itrusion Detection System/ Intrusion Prevention System/DPI SCADA Firewall z oferty firmy Tekniska ma dwa porty Gigabit Ethernet do ochrony sieci OT. UrzÄ&#x2026;dzenie pracuje 4/2020

w dwĂłch trybach IDS/TAP â&#x20AC;&#x201C; urzÄ&#x2026;dzenie monitoruje ruch w sieci i przekazuje informacje do urzÄ&#x2026;dzenia nadrzÄ&#x2122;dnego przez port mgmt (management) oraz IPS / In Line â&#x20AC;&#x201C; jako SCADA Firewall. UrzÄ&#x2026;dzenie wpiÄ&#x2122;te szeregowo w liniÄ&#x2122; komunikacyjnÄ&#x2026; analizuje ruch sieciowy i aktywnie podejmuje dziaĹ&#x201A;ania wg zadanych reguĹ&#x201A;. Do dyspozycji sÄ&#x2026; dwa porty RJ45 Gigabit Ethernet (1000BaseT) przeznaczone do pracy jako IDS 2 Ă&#x2014; TAP lub jako IPS 1 Ă&#x2014; In line pair z bypassâ&#x20AC;&#x2122;em zabezpieczajÄ&#x2026;cym.

OprĂłcz tego przewidziano jeden port RJ45 mgmt oraz dwa porty USB. Konwerter ADAM-4572 z oferty firmy Advantech obsĹ&#x201A;uguje interfejs 10/100 Base-T (RJ45) i protokĂłĹ&#x201A; TCP/RTU/ASCII. Interfejs szeregowy moĹźe pracowaÄ&#x2021; w standardzie RS-232 (Rx, Tx, Gnd), RS-422 (Rx+, Rx-, Tx+, Tx-) oraz RS-485 (Data+, Data-). PrÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; transmisji na Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czu szeregowym wynosi do 921,6 kbps. ZĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze portu szeregowego i zasilania bazuje na zaciskowym terminalu Ĺ&#x203A;rubowym. Konwerter jest zasilany napiÄ&#x2122;ciem 10â&#x20AC;&#x201C;30 V DC. Konfiguracja urzÄ&#x2026;dzenia odbywa siÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; oprogramowania Advantech EKI Device Configuration Utility.

pĹ&#x201A;ywomierze, ktĂłre znajdujÄ&#x2026; zastosowanie w przemyĹ&#x203A;le, zazwyczaj mierzÄ&#x2026; przepĹ&#x201A;yw cieczy a nieco rzadziej gazĂłw.

PrzyrzÄ&#x2026;dy pomiarowe sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do pomiaru przepĹ&#x201A;ywu dzieli siÄ&#x2122; na trzy grupy uwzglÄ&#x2122;dniajÄ&#x2026;c zjawisko fizyczne, jakie jest wykorzystywane przy pomiarze.

Podsumowanie W ramach podsumowania naleĹźy podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, Ĺźe w zakresie bardziej zaawansowanych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pomiarowych na uwagÄ&#x2122; zasĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026; przetworniki temperatury, ktĂłre przetwarzajÄ&#x2026; sygnaĹ&#x201A;y pomiarowe zebrane przez czujniki na sygnaĹ&#x201A; standardowy. Nowoczesne urzÄ&#x2026;dzenia tego typu to urzÄ&#x2026;dzenia cyfrowe. Bogata funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pozwala m.in. na linearyzowanie czujnika w stosunku do termometru, co przekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; na zwiÄ&#x2122;kszenie dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ci pomiarowej.

W praktyce pomiar poziomu medium bardzo czÄ&#x2122;sto przybiera postaÄ&#x2021; pomiaru odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci lub dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci. ZaleĹźnie od aplikacji zakres pomiarowy wynosi od kilku centymetrĂłw do kilkudziesiÄ&#x2122;ciu metrĂłw. Pomiar poziomu odbywa siÄ&#x2122; m.in. na potrzeby pomiarĂłw cieczy w silosach lub zasobnikach.

Do pomiaru przepĹ&#x201A;ywu wykorzystuje siÄ&#x2122; przepĹ&#x201A;ywomierze mierzÄ&#x2026;ce strumieĹ&#x201E; objÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ci lub masy. Prze-

Czujniki temperatury oferowane przez $ D

X & [V

f

[V . . . %

Nie ma wÄ&#x2026;tpliwoĹ&#x203A;ci co do tego, Ĺźe przemysĹ&#x201A;owe systemy sterowania odbiegajÄ&#x2026; od sieci teleinformatycznych w wykonaniu standardowym. PociÄ&#x2026;ga to za sobÄ&#x2026; wdroĹźenie nieco innych zaĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E;, zarĂłwno w stosunku do zasobĂłw informacji jak i ich przesyĹ&#x201A;ania.

Bardzo czÄ&#x2122;sto do przemysĹ&#x201A;owych systemĂłw sterowania podchodzi siÄ&#x2122; jak do Ĺ&#x201A;atwego celu cyberatakĂłw. Z reguĹ&#x201A;y jest to skutkiem tego, Ĺźe zastosowanie nietypowych, a do tego separowanych protokoĹ&#x201A;Ăłw transmisji danych, jest trudne do rozszyfrowania. StÄ&#x2026;d teĹź sprzÄ&#x2122;tu uĹźywanego w systemach sterowania nie wyposaĹźa siÄ&#x2122; w odpowiednie zabezpieczenia.

35

TEMAT NUMERU

Transmisja bezprzewodowa w pomiarach temperatury Firma Guenther Polska wspie \

% D % {6:- X T\ % f [

. % %. 6

T

radycyjne podejĹ&#x203A;cie do pomiarĂłw temperatury w przemyĹ&#x203A;le oparte jest na wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwie dobranym do warunkĂłw procesowych czujniku temperatury (termoparowym lub rezystancyjnym) oraz jego poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu przewodem z kolejnymi urzÄ&#x2026;dzeniami do wskazania, kontroli, regulacji czy rejestracji.

IstniejÄ&#x2026; jednak obiekty, w ktĂłrych prowadzenie pomiarĂłw tÄ&#x2026; metodÄ&#x2026; jest utrudnione lub wrÄ&#x2122;cz niemoĹźliwe. Dla takich aplikacji firma Guenther Polska oferuje kompleksowe rozwiÄ&#x2026;zanie pomiaru temperatury oparte na bezprzewodowej transmisji sygnaĹ&#x201A;u z czujnika do odbiornika.

Cyfryzacja Wykorzystanie moĹźliwoĹ&#x203A;ci cyfrowej transformacji jest obecnie w centrum uwagi strategii biznesowych. Daje szan36

P R O M O C J A

sÄ&#x2122; na zwiÄ&#x2122;kszenie rocznej wartoĹ&#x203A;ci ekonomicznej o 17 mln euro w skali Ĺ&#x203A;wiatowej we wszystkich branĹźach, z czego udziaĹ&#x201A; obiektĂłw przemysĹ&#x201A;owych stanowi ponad 25% tej wartoĹ&#x203A;ci. Analiza oparta na badaniach IDC (International Data Corporation) z grudnia 2019 r., koncentrujÄ&#x2026;ca siÄ&#x2122; na wpĹ&#x201A;ywie technologii cyfrowej, obejmuje caĹ&#x201A;y Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuch wartoĹ&#x203A;ci. Transformacja skĹ&#x201A;ania producentĂłw do ponownego przemyĹ&#x203A;lenia strategii technologicznych i wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia do niej akceleratorĂłw innowacji, takich jak Internet Rzeczy. CzÄ&#x2122;stym wyzwaniem, przed ktĂłrym stojÄ&#x2026; organizacje niescyfryzowane, wciÄ&#x2026;Ĺź pozostaje bazowanie w caĹ&#x201A;ym przedsiÄ&#x2122;biorstwie na realizacji róşnych procesĂłw rÄ&#x2122;cznie i w formie papierowej. Tymczasem cyfryzacja tych procesĂłw przynosi wiele natychmiastowych korzyĹ&#x203A;ci biznesowych.

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU CiÄ&#x2026;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; produkcji

5 6 $ D

KaĹźdego dnia Ĺ&#x203A;rodowiska przemysĹ&#x201A;owe sÄ&#x2026; dotkniÄ&#x2122;te awariami i przerwami w procesie produkcyjnym. Dotyczy to przede wszystkim sprzÄ&#x2122;tu wykorzystywanego do powtarzalnych zadaĹ&#x201E; dla ogromnego wolumenu produkcyjnego.

Opóźnienie produkcji z powodu przymusowej przerwy na konserwacjÄ&#x2122; moĹźe zagroziÄ&#x2021; realizacji wyznaczonych celĂłw produkcyjnych, doprowadziÄ&#x2021; do wzrostu kosztĂłw operacyjnych i niedotrzymania terminĂłw. Dlatego wszystkie branĹźe dÄ&#x2026;ĹźÄ&#x2026; do osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cia bardziej rentownego poziomu wydajnoĹ&#x203A;ci i wprowadzajÄ&#x2026; do systemĂłw utrzymania ruchu innowacje, ktĂłre pomagajÄ&#x2026; zmniejszyÄ&#x2021; liczbÄ&#x2122; interwencji w trakcie procesu produkcyjnego i zapewniajÄ&#x2026; utrzymanie prawidĹ&#x201A;owego funkcjonowania jednostek produkcyjnych.

Wraz z pojawieniem siÄ&#x2122; koncepcji PrzemysĹ&#x201A;u 4.0 utrzymanie ruchu w przemyĹ&#x203A;le przeszĹ&#x201A;o rewolucjÄ&#x2122;. Implementacja inteligentnych systemĂłw zintegrowanych z procesem przemysĹ&#x201A;owym pozwoliĹ&#x201A;a wykorzystaÄ&#x2021; dane operacyjne otaczajÄ&#x2026;ce Ĺ&#x203A;rodowisko przemysĹ&#x201A;owe i wpĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;Ä&#x2021; na etapy produkcyjne, czyniÄ&#x2026;c je bardziej proaktywnymi. Konserwacja uwzglÄ&#x2122;dnia dziĹ&#x203A; nowe metody i zĹ&#x201A;oĹźone aspekty wynikajÄ&#x2026;ce z tej zmiany, tak jak ma to miejsce w przypadku konserwacji predykcyjnej.

T . .

Guenther Polska

Priorytety strategiczne digitalizacji produkcji i zastosowania Internetu Rzeczy to: â&#x20AC;˘ optymalizacja Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cucha dostaw, â&#x20AC;˘ inteligentna produkcja, â&#x20AC;˘ innowacje produktowe, â&#x20AC;˘ poprawa doĹ&#x203A;wiadczeĹ&#x201E; klienta / obsĹ&#x201A;uga terenowa.

Predykcja w utrzymaniu ruchu W przypadku konserwacji predykcyjnej interwencja oparta jest na wskazaniach wynikajÄ&#x2026;cych z monitorowania sprzÄ&#x2122;tu w celu uruchomienia dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; zapobiegawczych, ktĂłre zapewniÄ&#x2026; prawidĹ&#x201A;owe funkcjonowanie zakĹ&#x201A;adu przemysĹ&#x201A;owego. Konsekwentne dziaĹ&#x201A;ania pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; jako Ĺ&#x203A;rodki zapobiegawcze, a nie jako Ĺ&#x203A;rodki naprawcze wynikajÄ&#x2026;ce z nieoczekiwanych zdarzeĹ&#x201E;,

ktĂłre juĹź doprowadziĹ&#x201A;y do przerwania Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cucha produkcji, wzrostu kosztĂłw operacyjnych i kosztĂłw utrzymania.

Konserwacja predykcyjna ma zalety obejmujÄ&#x2026;ce caĹ&#x201A;y system przemysĹ&#x201A;owy.

NaleĹźÄ&#x2026; do nich: â&#x20AC;˘ zmniejszenie czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci przestojĂłw maszyn, â&#x20AC;˘ obniĹźenie liczby nieoczekiwanych interwencji, â&#x20AC;˘ wydĹ&#x201A;uĹźenie ĹźywotnoĹ&#x203A;ci sprzÄ&#x2122;tu, â&#x20AC;˘ niĹźsze koszty konserwacji, â&#x20AC;˘ poprawa wydajnoĹ&#x203A;ci, â&#x20AC;˘ zwiÄ&#x2122;kszenie bezpieczeĹ&#x201E;stwa w miejscu pracy, â&#x20AC;˘ redukcja kosztĂłw operacyjnych zakĹ&#x201A;adu przemysĹ&#x201A;owego.

Internet Rzeczy usprawnia konserwacjÄ&#x2122; predykcyjnÄ&#x2026;. Jego koncepcja technologiczna jest powiÄ&#x2026;zana z PrzemysĹ&#x201A;em 4.0 w zakresie wykorzystania danych produkcyjnych do niezawodnego monitorowania systemu produkcyjnego. Status procesu produkcyjnego i infrastruktury wymaga monitorowania zmiennych majÄ&#x2026;cych wpĹ&#x201A;yw na ten proces, m.in. temperatury, przewodnoĹ&#x203A;ci, pH, wibracji, przepĹ&#x201A;ywu, wilgotnoĹ&#x203A;ci, poziomu i ciĹ&#x203A;nienia. Ĺ&#x161;rodowisko przemysĹ&#x201A;owe zmienia siÄ&#x2122; dziĹ&#x203A; szybciej niĹź kiedykolwiek wczeĹ&#x203A;niej. Technologie cyfrowe, takie jak chmura, urzÄ&#x2026;dzenia mobilne, duĹźe zbiory danych i analizy oraz Internet Rzeczy, sÄ&#x2026; motorem transformacji branĹźy.

% T\

& . \

D

4/2020

37

TEMAT NUMERU Transmisja bezprzewodowa Firma Tekon Electronics opracowaĹ&#x201A;a system bezprzewodowy PLUS, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cy digitalizacjÄ&#x2122; procesu przez stworzenie wielostandardowej i wielozakĹ&#x201A;adowej przemysĹ&#x201A;owej sieci bezprzewodowej. PrzekĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; to na wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; wiedzÄ&#x2122; na temat danych i pola zastosowaĹ&#x201E; przemysĹ&#x201A;owych.

To kompletne rozwiÄ&#x2026;zanie, oferowane na polskim rynku przez firmÄ&#x2122; Guenther Polska, umoĹźliwia zbieranie danych z czujnikĂłw polowych â&#x20AC;&#x201C; m.in. w zakresie pomiaru temperatury â&#x20AC;&#x201C; w celu uzyskania wielowymiarowej wiedzy na temat procesu. Pozwala to zapobiegaÄ&#x2021; nieefektywnoĹ&#x203A;ci produkcji oraz wdraĹźaÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;rodki majÄ&#x2026;ce na celu zwiÄ&#x2122;kszenie wydajnoĹ&#x203A;ci procesu produkcyjnego i ograniczenie przestojĂłw.

Seria urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; do transmisji danych, a przede wszystkim bezprzewodowy przetwornik PLUS TWP-4AI4DI1UT, to rozwiÄ&#x2026;zania technologiczne, ktĂłre gwarantujÄ&#x2026; monitorowanie czterech wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; analogowych 4â&#x20AC;&#x201C;20 mA / 0â&#x20AC;&#x201C;10 V, czterech wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; cyfrowych i jednego uniwersalnego wejĹ&#x203A;cia temperatury. Zapewnia to bezpiecznÄ&#x2026; komunikacjÄ&#x2122; przez szyfrowanie danych, bez koniecznoĹ&#x203A;ci stosowania kompleksowego rozwiÄ&#x2026;zania wykorzystujÄ&#x2026;cego okablowanie do nawiÄ&#x2026;zania komunikacji.

OprĂłcz wspomnianego przetwornika wielowejĹ&#x203A;ciowego, Guenther Polska oferuje przetwornik serii TWPH-1UT przeznaczony do montaĹźu w gĹ&#x201A;owicach czujnikĂłw temperatury. W ten sposĂłb firma, jako uznany w Polsce producent

& .

% f

T

temperatury

czujników temperatury, odpowiada na potrzeby rynku.

OfertÄ&#x2122; firmy Guenther Polska uzupeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026; elementy elektroniczne w postaci urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; do transmisji bezprzewodowej, ktĂłre umoĹźliwiajÄ&#x2026; zabudowÄ&#x2122; dostosowanÄ&#x2026; do danej aplikacji, gdzie prowadzenie tras kablowych jest zbyt kosztowne lub niemoĹźliwe. Innym zastosowaniem wymienionych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sÄ&#x2026; aplikacje mobilne, w ktĂłrych zasilanie poszczegĂłlnych elementĂłw aparatury pomiarowej byĹ&#x201A;oby nierealne.

Dane gromadzone w trakcie pomiarĂłw sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne on-line w czasie rzeczywistym, co pozwala na konsultacjÄ&#x2122; i zdalnÄ&#x2026; analizÄ&#x2122; za poĹ&#x203A;rednictwem platformy Tekon IoT. W PrzemyĹ&#x203A;le 4.0, okreĹ&#x203A;lanym rĂłwnieĹź jako â&#x20AC;&#x17E;czwarta rewolucja przemysĹ&#x201A;owaâ&#x20AC;?, wraz z pojawieniem siÄ&#x2122; nowych technologii powstaĹ&#x201A;y nowe procesy konserwacji, ktĂłre przyczyniĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; do przeformuĹ&#x201A;owania wczeĹ&#x203A;niejszych metod. PostÄ&#x2122;p pozwoliĹ&#x201A; wykorzystaÄ&#x2021; kompilacjÄ&#x2122; danych do skutecznego radzenia sobie z trudnoĹ&#x203A;ciami zwiÄ&#x2026;zanymi z pracÄ&#x2026; maszyn i linii produkcyjnych, a procedury konserwacji przeĹ&#x201A;oĹźyĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; na zwiÄ&#x2122;kszenie dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ci sprzÄ&#x2122;tu w zakĹ&#x201A;adach przemysĹ&#x201A;owych i lepszÄ&#x2026; kontrolÄ&#x2122; kosztĂłw tych procesĂłw.

GUENTHER POLSKA Sp. z o.o.

6 3 ={ 1 ;;<:?; ( X

6 8x >;= 8: 8:- 8x >;= 8: 8= ) / 8x >;= 8: 8x <%

& A D 6 %6.

6 D 6 %6.

. ) % I . %

%

38

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

Transmisja danychÂ

w sterownikach PLC Unitronics Podczas projektowania sys % \ . \ \ -

D D

.

projektant stoi przed wybo %

T \ T\ T . %- T

. D .

% T D-

% \ V . [V

& . .

D6

& T

T

\V .

X

sterowniki serii Unistream izra T W % 0 6

Kamil Kucharek

S

terowniki serii Unistream jako jedne z niewielu obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026; wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; protokoĹ&#x201A;Ăłw komunikacyjnych stosowanych w przemyĹ&#x203A;le. OprĂłcz najpopularniejszych protokoĹ&#x201A;Ăłw Modbus TCP/IP oraz RTU w standardzie znajdziemy rĂłwnieş EtherNet/IP, CANopen oraz CANlayer2. Dodatkowo uĹźytkownik moĹźe stworzyÄ&#x2021; wĹ&#x201A;asnÄ&#x2026; ramkÄ&#x2122; komunikacyjnÄ&#x2026;. Ponadto sterowniki obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026; MQTT, czyli lekki, niezawodny (szyfrowany SSL) i nieobciÄ&#x2026;ĹźajÄ&#x2026;cy Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cza protokĂłĹ&#x201A; oparty na wzorcu Publish-Subscribe, ktĂłry jest najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej stosowany do zbierania danych pomiarowych pochodzÄ&#x2026;cych z wielu rozproszonych na obiekcie czujnikĂłw.Â

Ĺ atwe zarzÄ&#x2026;dzanie i diagnostyka ObsĹ&#x201A;uga SNMP w wersji 3 (z uwierzytelnieniem) upraszcza zarzÄ&#x2026;dzanie urzÄ&#x2026;dzeniami sieciowymi (routery, switche, komputery, drukarki), co jest szczegĂłlnie istotne przy diagnozowaniu bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw sieci. W bardziej rozbudowanych procesach najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej do zbierania danych w jednym miejscu sĹ&#x201A;uĹźy system SCADA, ktĂłry dziÄ&#x2122;ki wspieranemu przez sterownik standardowi OPC UA bezproblemowo odczyta z niego dane procesowe. Osoby nadzorujÄ&#x2026;ce mniejsze systemy mogÄ&#x2026; natomiast widzieÄ&#x2021; wizualizacjÄ&#x2122; procesu i zebrane dane zarĂłwno na ekranie HMI sterownika, jak i â&#x20AC;&#x201C; przez dostÄ&#x2122;p zdalny i dziÄ&#x2122;ki obsĹ&#x201A;udze VNC i Webserwera â&#x20AC;&#x201C; na telefonie czy komputerze. Sterowniki Unistream umoĹźliwiajÄ&#x2026; rĂłwnieĹź wymianÄ&#x2122; informacji z bazÄ&#x2026; SQL, obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; GSM/GPRS oraz wysyĹ&#x201A;anie maili.Â

Wsparcie techniczne i know-how

5 6 $ D - ! % % $ D - ! % %

Firma Elmark Automatyka z siedzibÄ&#x2026; w Warszawie dostarcza sprawdzone rozwiÄ&#x2026;zania z dziedziny automatyki przemysĹ&#x201A;owej, zapewnia pomoc technicznÄ&#x2026; przed- i posprzedaĹźowÄ&#x2026;, a takĹźe oferuje wĹ&#x201A;asny serwis urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. Zapraszamy do wspĂłĹ&#x201A;pracy: elmark@elmark.com.pl.

ELMARK AUTOMATYKA SA

6 7 % 89- :;<:8; 3

6 == 88> 8? >8- == 88@ ?? =; ) == 88> 8? >9 <%

% A % 6 %6.

6 % 6 %6. Â

4/2020

P R O M O C J A

39

TEMAT NUMERU

Jak poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; I/O z systemami IT lub chmurÄ&#x2026;?

Integracja sieci OT z systema% I

T % . % [

jest coraz powszechniejsza,

\ %

\ %

[ ta OT, takim jak sterowniki PLC

. Â&#x2026;*6 * . \

na te wyzwania jest system ID / {;>: W % / 6

A

by zapewniÄ&#x2021; lepsze poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie z systemami nadrzÄ&#x2122;dnymi, sterowniki PLC, wyspy I/O i inne urzÄ&#x2026;dzenia tego typu sÄ&#x2026; wyposaĹźane w coraz to nowsze funkcje i protokoĹ&#x201A;y.

Jednak czasami wbudowana funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; moĹźe byÄ&#x2021; niewystarczajÄ&#x2026;ca lub wrÄ&#x2122;cz stanowiÄ&#x2021; ograniczenie dla projektanta czy integratora.

Sterowniki i moduĹ&#x201A;y I/O

Sterowniki i urzÄ&#x2026;dzenia I/O sÄ&#x2026; czÄ&#x2122;sto wykorzystywane w róşnych gaĹ&#x201A;Ä&#x2122;ziach przemysĹ&#x201A;u. Sterowniki moĹźna zwykle programowaÄ&#x2021; w jÄ&#x2122;zykach graficznych, takich jak jÄ&#x2122;zyk drabinkowy, lub tek-

Procesor NXP i.MX7D 1 GHz PamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; operacyjna 512 MB DDR3 Zasilanie system Power: 12â&#x20AC;&#x201C;48 V DC; Field Power: 12/24 V DC PamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; masowa wbudowane 8 GB, moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rozszerzenia za pomocÄ&#x2026; microSD Maksymalna liczba moduĹ&#x201A;Ăłw IO 32 MontaĹź szyna DIN â&#x20AC;&#x201C; montaĹź/demontaĹź bez narzÄ&#x2122;dzi Zakres temperatury otoczenia od â&#x20AC;&#x201C;40 °C do +75 °C Zasilanie napiÄ&#x2122;cie: 12â&#x20AC;&#x201C;48 VDC, pobierany prÄ&#x2026;d: 2A@12 V DC System operacyjny MIL â&#x20AC;&#x201C; Moxa Industrial Linux, secure boot, Realtime(PREEMPT_RT) Szyfrowanie ModuĹ&#x201A; TPM JÄ&#x2122;zyki programowania C/C++, Python Wbudowane oprogramowanie SDK dla Azure, AWS, Alibaba, AWS, biblioteki serwera OPC UA Komunikacja 2 Ă&#x2014; Ethernet, 1 Ă&#x2014; RS-232/422/485 Parametry systemu ioThinx 4530

40

P R O M O C J A

stowych, np. jÄ&#x2122;zyk strukturalny. WiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; tych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej oferuje pewnÄ&#x2026; skoĹ&#x201E;czonÄ&#x2026;, nierozszerzalnÄ&#x2026; listÄ&#x2122; wspieranych funkcji i protokoĹ&#x201A;Ăłw.

Problem pojawia siÄ&#x2122;, gdy uĹźytkownik chce je rozbudowaÄ&#x2021; o niestandardowÄ&#x2026; funkcjÄ&#x2122;, np. dopisaÄ&#x2021; wsparcie technologii obsĹ&#x201A;ugiwanej przez nowy system nadrzÄ&#x2122;dny. JednÄ&#x2026; z opcji jest wymiana sterownika na inny model wspierajÄ&#x2026;cy wybranÄ&#x2026; technologiÄ&#x2122;, jednak nie zawsze jest to moĹźliwe i opĹ&#x201A;acalne kosztowo.

ZaĹ&#x201A;óşmy, Ĺźe wdroĹźone nowe oprogramowanie monitorujÄ&#x2026;ce zasoby przedsiÄ&#x2122;biorstwa ma nietypowy sposĂłb wymiany danych, ktĂłry nie jest wspierany przez Ĺźaden dostÄ&#x2122;pny w sprzedaĹźy sterownik PLC. Co moĹźna zrobiÄ&#x2021; w takiej sytuacji? ZakupiÄ&#x2021; komputer przemysĹ&#x201A;owy, ktĂłry peĹ&#x201A;niĹ&#x201A;by funkcjÄ&#x2122; tĹ&#x201A;umacza miÄ&#x2122;dzy sterownikiem a systemem? Nie jest to najbardziej eleganckie rozwiÄ&#x2026;zanie, a jednoczeĹ&#x203A;nie dochodzi dodatkowe urzÄ&#x2026;dzenie do oprogramowania i utrzymywania. Firma Moxa proponuje bardzo ciekawe rozwiÄ&#x2026;zanie tego i podobnych problemĂłw â&#x20AC;&#x201C; system ioThinx 4530.

ioThinx 4530 System ioThinx 4530 moĹźna w skrĂłcie opisaÄ&#x2021; jako poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie komputera przemysĹ&#x201A;owego z systemem Linux i moduĹ&#x201A;owego systemu wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Zapewnia to znacznie wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; niĹź wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; standardowych sterownikĂłw, moduĹ&#x201A;Ăłw IO czy komputerĂłw przemysĹ&#x201A;owych. UrzÄ&#x2026;dzenie ma ponadto ciekawÄ&#x2026; specyfikacjÄ&#x2122;, przedstawionÄ&#x2026; w tabeli.

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

5 6 ! % %

MoĹźliwoĹ&#x203A;ci wykorzystania DziÄ&#x2122;ki duĹźej elastycznoĹ&#x203A;ci system ioThinx 4530 Ĺ&#x203A;wietnie sprawdzi siÄ&#x2122; w róşnych zastosowaniach â&#x20AC;&#x201C; przykĹ&#x201A;adowo zamiast wdraĹźaÄ&#x2021; rozwiÄ&#x2026;zania typu WebHMI + oddzielny moduĹ&#x201A; I/O wystarczy uĹźyÄ&#x2021; ioThinx 4533 ze skonfigurowanÄ&#x2026; aplikacjÄ&#x2026; NodeRED. Aplikacje, w ktĂłrych wymagane jest zbieranie stanĂłw z maszyny â&#x20AC;&#x201C; np. z czujnikĂłw dwustanowych, czujnikĂłw temperatury i innych czujnikĂłw z interfejsem 4â&#x20AC;&#x201C;20 mA lub 0â&#x20AC;&#x201C;10 V/ â&#x20AC;&#x201C;10 do 10 V â&#x20AC;&#x201C; przy wiÄ&#x2122;kszej liczbie sygnaĹ&#x201A;Ăłw stwarzajÄ&#x2026; problemy. ioThinx 4533 jest kompaktowy â&#x20AC;&#x201C; nawet przy duĹźej liczbie sygnaĹ&#x201A;Ăłw, a dziÄ&#x2122;ki sporej mocy obliczeniowej, jak na urzÄ&#x2026;dzenie tego typu, moĹźe wstÄ&#x2122;pnie przetwarzaÄ&#x2021; dane i udostÄ&#x2122;pniaÄ&#x2021; je systemom nadrzÄ&#x2122;dnym, IT lub wysyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; je do chmury. DziÄ&#x2122;ki stosunkowo szybkiemu procesorowi i moĹźliwoĹ&#x203A;ci uruchamiania aplikacji w trybie â&#x20AC;&#x17E;Real Timeâ&#x20AC;?, urzÄ&#x2026;dzenie moĹźe nie tylko zbieraÄ&#x2021; dane z czujnikĂłw, ale teĹź sterowaÄ&#x2021; procesami. Oznacza to, Ĺźe czas wykona-

nia kodu sterujÄ&#x2026;cego wyjĹ&#x203A;ciami jest zdeterminowany i przewidywalny, co jest kluczowe przy sterowaniu, szczegĂłlnie ze wzglÄ&#x2122;dĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa i przewidywalnoĹ&#x203A;ci procesu produkcyjnego.

UrzÄ&#x2026;dzenie moĹźe byÄ&#x2021; wyposaĹźone w wyjĹ&#x203A;cia cyfrowe, przekaĹşnikowe i analogowe. InnÄ&#x2026; znaczÄ&#x2026;cÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; jest â&#x20AC;&#x17E;recyklingâ&#x20AC;? kodu przy wdraĹźaniu w róşnych aplikacjach. PrzykĹ&#x201A;adowo, jeĹ&#x203A;li w przeszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci podobna aplikacja byĹ&#x201A;a juĹź realizowana, ale zwiÄ&#x2122;kszyĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; skala dziaĹ&#x201A;ania (np. maszyna do obrĂłbki CNC jest wiÄ&#x2122;ksza), moĹźna znacznie szybciej skoĹ&#x201E;czyÄ&#x2021; projekt, poniewaĹź nie rozpoczyna siÄ&#x2122; pracy od zera. Po-

nadto nawet jeĹ&#x203A;li brakuje jakiejĹ&#x203A; funkcji czy protokoĹ&#x201A;u, system Linux umoĹźliwia dosyÄ&#x2021; proste instalowanie dodatkowych pakietĂłw w celu uzupeĹ&#x201A;nienia luki, a bogata spoĹ&#x201A;ecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; uĹ&#x201A;atwi wdroĹźenie i rozwiÄ&#x2026;zywanie ewentualnych problemĂłw konfiguracyjnych.

ELMARK AUTOMATYKA SA

6 7 % 89- :;<:8; 3

6 == 88> 8? >8- == 88@ ?? =; ) == 88> 8? >9 <%

% A % 6 %6.

6 % 6 %6.

R E K L A M A

TEMAT NUMERU

Usprawnione zarzÄ&#x2026;dzanie

procesem produkcyjnym dziÄ&#x2122;ki chmurze 3

% [

. T

.

T\

f& % D

\ .

- X. \ \

f . 6 3

% [ % D

. - f X [V q

?8Â&#x2039;v T

.

6 ( X

) . T

D% % f % V

X TX6 T ) % T

\ & D-

D

%

% ) -

& X D6

W

raz z pojawieniem siÄ&#x2122; w latach 80. urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; z komunikacjÄ&#x2026; 4â&#x20AC;&#x201C;20 mA wzbogaconÄ&#x2026; o HART, a takĹźe opartych na magistrali Fieldbus, w przemyĹ&#x203A;le doszĹ&#x201A;o do zwrotu w dostÄ&#x2122;pie do informacji o prowadzonym procesie. ProtokoĹ&#x201A;y komunikacji cyfrowej umoĹźliwiĹ&#x201A;y urzÄ&#x2026;dzeniom dostarczanie czegoĹ&#x203A; wiÄ&#x2122;cej niĹź tylko sygnaĹ&#x201A;u procesowego. Wiedza o stanie urzÄ&#x2026;dzenia czy bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dach staĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; peĹ&#x201A;niejsza, a byĹ&#x201A; to jedynie przedsmak tego, co o procesie i jego skĹ&#x201A;adowych moĹźemy dowiedzieÄ&#x2021; siÄ&#x2122; obecnie.

Firma Endress+Hauser szacuje, Ĺźe spoĹ&#x203A;rĂłd 40 milionĂłw urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jej produkcji dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cych na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie 90% to inteligentne urzÄ&#x2026;dzenia cyfrowe. MogÄ&#x2026; one dostarczaÄ&#x2021; ogromnej iloĹ&#x203A;ci informacji i sÄ&#x2026; wykorzystywane przez szereg systemĂłw oraz aplikacji IIoT, sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cych m.in. do utrzymania ruchu, zarzÄ&#x2026;dzania zasobami, kontroli zapasĂłw, zarzÄ&#x2026;dzania produkcjÄ&#x2026; (MES) czy pomocnych w planowaniu zasobĂłw przedsiÄ&#x2122;biorstwa (ERP). Aktualnie gĹ&#x201A;Ăłwnym problemem nie jest wiÄ&#x2122;c dostÄ&#x2122;p do informacji, ale to, jak nimi zarzÄ&#x2026;dzaÄ&#x2021;.

Konsekwencje nadmiaru informacji W ocenie Endress+Hauser 97% danych, ze wzglÄ&#x2122;du na ich ogromnÄ&#x2026; iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; i trudnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w zarzÄ&#x2026;dzaniu nimi, nie jest wykorzystywanych w ogĂłle. Systemy automatyki przetwarzajÄ&#x2026; jedynie informacje o wartoĹ&#x203A;ciach niezbÄ&#x2122;dnych do sterowania, takich jak przepĹ&#x201A;yw, ciĹ&#x203A;nienie, 42

P R O M O C J A

temperatura czy poziom, ignorujÄ&#x2026;c informacje o stanie urzÄ&#x2026;dzenia czy dane diagnostyczne. Dobrze ilustruje to nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cy przykĹ&#x201A;ad: jeĹ&#x203A;li pojedyncze urzÄ&#x2026;dzenie, np. przepĹ&#x201A;ywomierz Coriolisa, dostarcza kilkadziesiÄ&#x2026;t pozycji statusu i informacji diagnostycznych, a w jednym zakĹ&#x201A;adzie pracuje kilka tysiÄ&#x2122;cy podobnych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, to system musi poradziÄ&#x2021; sobie z ogromnÄ&#x2026; iloĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; danych uzyskiwanych w czasie rzeczywistym.

Remedium na problem z przetwarzaniem danych GĹ&#x201A;Ăłwni producenci urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pomiarowych doskonale zdajÄ&#x2026; sobie sprawÄ&#x2122; ze wspomnianego problemu i wprowadzajÄ&#x2026; na rynek rozwiÄ&#x2026;zania umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce pozyskiwanie danych z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; przez bramki komunikacyjne (Edge Device), a nastÄ&#x2122;pnie udostÄ&#x2122;pnianie ich przy uĹźyciu oprogramowania IIoT â&#x20AC;&#x201C; bez angaĹźowania systemu automatyki.

RzuÄ&#x2021;my okiem na to, co kryje siÄ&#x2122; za tym rozwiÄ&#x2026;zaniem.

UrzÄ&#x2026;dzenia pomiarowe â&#x20AC;&#x17E;smartâ&#x20AC;? generujÄ&#x2026; wiele róşnych statusĂłw i funkcji.

Dla przykĹ&#x201A;adu przepĹ&#x201A;ywomierz masowy Endress+Hauser Proline Promass moĹźe wykrywaÄ&#x2021;: zapowietrzenie medium, wibracje (spowodowane kawitacjÄ&#x2026;), obrastanie, korozjÄ&#x2122; oraz niehomogenicznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; mediĂłw â&#x20AC;&#x201C; w sumie 125 róşnych problemĂłw i zdarzeĹ&#x201E;, ktĂłre mogÄ&#x2026; zaistnieÄ&#x2021; w zakĹ&#x201A;adzie produkcyjnym. Gdy dojdzie do ktĂłregoĹ&#x203A; z nich, przepĹ&#x201A;ywomierz wygeneruje odpowiedni komunikat (szczegĂłĹ&#x201A;y podano w tabeli).

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU Mimo Ĺźe z punktu widzenia systemu automatyki najbardziej interesujÄ&#x2026;ce sÄ&#x2026; zmierzone wartoĹ&#x203A;ci oraz alarmy, oprogramowanie IIoT moĹźe otrzymywaÄ&#x2021; takĹźe informacje o ostrzeĹźeniach oraz aktualnych danych diagnostycznych.

Wiele urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pomiarowych ma wbudowanÄ&#x2026; diagnostykÄ&#x2122; wskazujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; na problemy z elektronikÄ&#x2026; czy podzespoĹ&#x201A;ami. PrzepĹ&#x201A;ywomierz Coriolisa moĹźe np. monitorowaÄ&#x2021; czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i tĹ&#x201A;umienie oscylacji, temperaturÄ&#x2122;, asymetriÄ&#x2122; i wzmocnienie sygnaĹ&#x201A;u. Zmiany tych parametrĂłw wskazujÄ&#x2026; na potencjalne problemy.

ChociaĹź funkcje diagnostyczne urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; oferowanych przez róşnych producentĂłw róşniÄ&#x2026; siÄ&#x2122; od siebie, kaĹźde urzÄ&#x2026;dzenie pomiarowe monitoruje parametry wewnÄ&#x2122;trzne, obserwuje zmiany i diagnozuje problemy. Aby dokonaÄ&#x2021; dalszej, pogĹ&#x201A;Ä&#x2122;bionej analizy, niezbÄ&#x2122;dne jest zaawansowane oprogramowanie umieszczone na serwerze, do ktĂłrego powinny trafiaÄ&#x2021; dane statusowe i diagnostyczne. W wielu przypadkach transmisja tych danych jest realizowana z uĹźyciem architektury systemu automatyki, ktĂłry cyklicznie odpytuje kaĹźde z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, a nastÄ&#x2122;pnie przechowuje otrzymane informacje w bazie danych.

Gdy zachodzi taka potrzeba, oprogramowanie siÄ&#x2122;ga do tych danych i na ich podstawie przygotowuje analizÄ&#x2122;.

To rozwiÄ&#x2026;zanie ma jednak sporo niedoskonaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci. NajwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; bolÄ&#x2026;czkÄ&#x2026; jest transmisja duĹźej iloĹ&#x203A;ci danych poza tymi Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;le procesowymi. Sporym wyzwaniem jest rĂłwnieĹź ich przechowywanie w bazach danych umieszczonych na lokalnych serwerach, ktĂłre

majÄ&#x2026; ograniczonÄ&#x2026; pojemnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Praca na tej samej bazie danych przez system sterowania oraz system nadzoru niejednokrotnie powoduje powstawanie duĹźych opóźnieĹ&#x201E; w komunikacji.

Lepszym rozwiÄ&#x2026;zaniem â&#x20AC;&#x201C; oferowanym obecnie przez gĹ&#x201A;Ăłwnych producentĂłw przyrzÄ&#x2026;dĂłw pomiarowych â&#x20AC;&#x201C; jest dostarczenie wszystkich danych z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obiektowych do oprogramowania dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cego w chmurze, z pominiÄ&#x2122;ciem istniejÄ&#x2026;cego systemu automatyki.

Komunikacja z urzÄ&#x2026;dzeniami obiektowymi Ponad 30 milionĂłw cyfrowych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pomiarowych zamontowanych obecnie na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie jest wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych do systemu automatyki za poĹ&#x203A;rednictwem takich protokoĹ&#x201A;Ăłw jak: Profibus, 4â&#x20AC;&#x201C;20 mA z HART, WirelessHART, EtherNet/IP i kilku innych. W wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci przypadkĂłw sygnaĹ&#x201A; jest ostatecznie przesyĹ&#x201A;any miÄ&#x2122;dzy sterownikami sieciÄ&#x2026; Ethernet, z ktĂłrej dane mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; pozyskiwane przez specjalne bramki typu Edge Device. UrzÄ&#x2026;dzenie Edge Device jest zaprogramowane tak, aby wydobywaÄ&#x2021; dane z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych do sieci i przesyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; je do oprogramowania dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cego w chmurze.

Edge Device moĹźna rĂłwnieĹź zainstalowaÄ&#x2021; w mniejszym systemie, ktĂłry nie musi byÄ&#x2021; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czony do sieci Ethernet.

W takim obiekcie wystarczy podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; kaĹźde z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obiektowych do pobliskiej bramki, ktĂłra przeczyta wszystkie informacje diagnostyczne i przeĹ&#x203A;le je do chmury. JeĹźeli urzÄ&#x2026;dzenia pomiarowe pracujÄ&#x2026; w sieci Ethernet, naleĹźy

wybraÄ&#x2021; odpowiedniÄ&#x2026; bramkÄ&#x2122;, ktĂłra moĹźe komunikowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z chmurÄ&#x2026;.

Endress+Hauser podejmuje decyzjÄ&#x2122; o wyborze bramki na podstawie liczby urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, ktĂłre majÄ&#x2026; byÄ&#x2021; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone do chmury. Dla aplikacji, w ktĂłrych pracujÄ&#x2026; setki urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pomiarowych, przeznaczona jest zaawansowana bramka z szybkÄ&#x2026; transmisjÄ&#x2026; danych. W aplikacjach z jednym czy kilkoma urzÄ&#x2026;dzeniami moĹźna wybraÄ&#x2021; duĹźo prostsze oraz wolniejsze rozwiÄ&#x2026;zanie. Transmisja ta przebiega jednokierunkowo z urzÄ&#x2026;dzenia do chmury, co jest szczegĂłlnie istotne w kontekĹ&#x203A;cie bezpieczeĹ&#x201E;stwa poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia i przesyĹ&#x201A;anych danych.

Ĺťycie w chmurze Najlepsi producenci przyrzÄ&#x2026;dĂłw pomiarowych dostarczajÄ&#x2026; dedykowane oprogramowanie, ktĂłre wykorzystuje dane z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obiektowych do diagnozowania problemĂłw, planowania czynnoĹ&#x203A;ci konserwacyjnych, analizowania procesĂłw oraz przewidywania problemĂłw.

Oprogramowanie Endress+Hauser umieszczone w chmurze skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z moduĹ&#x201A;Ăłw realizujÄ&#x2026;cych zĹ&#x201A;oĹźone funkcje.

Diagnostyka urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; NarzÄ&#x2122;dzie wbudowane w nowoczesne urzÄ&#x2026;dzenie pomiarowe monitoruje jego stan i warunki procesu oraz zapewnia dane potrzebne do dalszej analizy. Aby zagwarantowaÄ&#x2021; uĹźytkownikom dostÄ&#x2122;p do tych danych, Endress+Hauser wyposaĹźa swoje urzÄ&#x2026;dzenia w Heartbeat Technology, realizujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; trzy funkcje: monitoring on-line, diagnostykÄ&#x2122; i weryfikacjÄ&#x2122;.

KOD BĹ Ä&#x2DC;DU

BĹ Ä&#x201E;D

CZYNNOĹ&#x161;Ä&#x2020; DO WYKONANIA

TYP ALARMU

843

Limit procesu

SprawdĹş warunki procesu

Alarm

962

CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowo wypeĹ&#x201A;niona rura

SprawdĹş

OstrzeĹźenie

910

Brak drgaĹ&#x201E; rur pomiarowych

SprawdĹş konfiguracjÄ&#x2122; wejĹ&#x203A;cia SprawdĹş urzÄ&#x2026;dzenie zewnÄ&#x2122;trzne lub warunki procesu

Alarm

912

Medium niehomogeniczne

SprawdĹş warunki procesu ZwiÄ&#x2122;ksz ciĹ&#x203A;nienie procesowe

OstrzeĹźenia

913

Medium nieodpowiednie

SprawdĹş warunki procesu SprawdĹş czujnik

Alarm

948

Za duĹźe przesuniÄ&#x2122;cie drgaĹ&#x201E; rur pomiarowych

SprawdĹş warunki procesu

OstrzeĹźenie

I . & X -

% \ & V

. . . % q . \ ! 4' v

4/2020

43

TEMAT NUMERU PoĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z chmurÄ&#x2026;

44

3

% . % \ & V

\ \ 6 3 T\

. % I

historycznych, lokalizacjÄ&#x2122; punktu pomiarowego na mapie oraz ustawienie powiadomieĹ&#x201E; o zdarzeniach.

Pierwsze kroki WdroĹźenie opisanego rodzaju systemu moĹźe wydawaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; trudne, jednak warto zapoznaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z kilkoma argumentami przemawiajÄ&#x2026;cymi za podjÄ&#x2122;ciem takiej decyzji.

W pierwszym kroku wdroĹźenia wszystkie przyrzÄ&#x2026;dy muszÄ&#x2026; zostaÄ&#x2021; zidentyfikowane i wprowadzone do systemu, wraz z instrukcjami obsĹ&#x201A;ugi, kodami bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw, informacjami diagnostycznymi i innymi istotnymi danymi. Zwykle odbywa siÄ&#x2122; to podczas pierwszej analizy wszystkich zasobĂłw w zakĹ&#x201A;adzie. Na szczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;cie nowoczesne urzÄ&#x2026;dzenia sÄ&#x2026; zazwyczaj identyfikowane za pomocÄ&#x2026; kodĂłw kreskowych lub QR, ktĂłre moĹźna zeskanowaÄ&#x2021; przy uĹźyciu bezpĹ&#x201A;atnej aplikacji Netilion Scanner. DziÄ&#x2122;ki niej urzÄ&#x2026;dzenia zostanÄ&#x2026; automatycznie przypisane do konta. NastÄ&#x2122;pnie niezbÄ&#x2122;dne dane, jak dokumentacja techniczno-ruchowa czy protokoĹ&#x201A;y kalibracji, zostanÄ&#x2026; automatycznie pobrane z bazy danych.

Nie jest konieczne wykupywanie pakietu pĹ&#x201A;atnego. WiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; producentĂłw zapewnia â&#x20AC;&#x17E;zestaw startowyâ&#x20AC;?, ktĂłry pozwala zakĹ&#x201A;adowi sprawdziÄ&#x2021;

tÄ&#x2122; koncepcjÄ&#x2122; w praktyce. PrzykĹ&#x201A;adowo Endress+Hauser oferuje bezpĹ&#x201A;atnÄ&#x2026; wersjÄ&#x2122; prĂłbnÄ&#x2026; dla maksymalnie 15 urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; z pakietem aplikacji, w ktĂłrym docelowo moĹźna podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; nawet 500 urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

Podsumowanie Nowoczesna aparatura pomiarowa dostarcza wiele informacji na temat jej wĹ&#x201A;asnej kondycji i monitorowanego procesu, ale niewiele zakĹ&#x201A;adĂłw korzysta z tych danych. Obecnie czoĹ&#x201A;owi producenci przyrzÄ&#x2026;dĂłw oferujÄ&#x2026; rozwiÄ&#x2026;zania sprzÄ&#x2122;towe i programowe, ktĂłre przekazujÄ&#x2026; wszystkie dostÄ&#x2122;pne dane przez aplikacje, w celu dokonania analizy i wdroĹźenia dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; naprawczych.

CzÄ&#x2122;sto dane te sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne w smartfonie, co poprawia komfort uĹźywania tego typu rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;.

5 6 !

4 '

PrzesyĹ&#x201A;anie danych z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obiektowych do aplikacji w chmurze jest realizowane przez istniejÄ&#x2026;cÄ&#x2026; sieÄ&#x2021; Ethernet lub bezpoĹ&#x203A;rednio z uĹźyciem odpowiednich bramek komunikacyjnych (Edge Device). W Endress+Hauser jest to moĹźliwe dziÄ&#x2122;ki Netilion Connect, w skĹ&#x201A;ad ktĂłrego wchodzÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzenia brzegowe Edge Device oraz interfejs API, zapewniajÄ&#x2026;cy szybkÄ&#x2026; wymianÄ&#x2122; danych miÄ&#x2122;dzy bazami danych.

Interfejs API umoĹźliwia poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie w prosty sposĂłb chmury z innÄ&#x2026; chmurÄ&#x2026; (cloud-to-cloud) lub chmury z aplikacjami (cloud-to-app). DziÄ&#x2122;ki temu klient moĹźe korzystaÄ&#x2021; z danych gromadzonych w chmurze Netilion Cloud, uĹźywajÄ&#x2026;c aplikacji oferowanych przez Endress+Hauser lub aplikacji umieszczonych w chmurze klienta.

Netilion bazuje na platformie technologicznej typu open source, ktĂłra jest powszechnie stosowana w branĹźy IT i â&#x20AC;&#x201C; podobnie jak ekosystemy innych dostawcĂłw â&#x20AC;&#x201C; oferuje nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ce funkcje: â&#x20AC;˘ Netilion Analytics â&#x20AC;&#x201C; przetwarza dane pochodzÄ&#x2026;ce z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, oceniajÄ&#x2026;c ich stan przewiduje problemy mogÄ&#x2026;ce pojawiÄ&#x2021; siÄ&#x2122; w pracy urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, ustala harmonogramy konserwacji itp. â&#x20AC;˘ Netilion Health â&#x20AC;&#x201C; analizuje dane z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pomiarowych, aby ustaliÄ&#x2021;, czy proces staje siÄ&#x2122; trudniejszy do sterowania, czy coĹ&#x203A; go zakĹ&#x201A;Ăłca lub czy konieczne sÄ&#x2026; zmiany.

Stacje uzdatniania wody mogÄ&#x2026; np. monitorowaÄ&#x2021; jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wody powierzchniowej. â&#x20AC;˘ Netilion Library â&#x20AC;&#x201C; sĹ&#x201A;uĹźby utrzymania ruchu potrzebujÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pu do instrukcji obsĹ&#x201A;ugi urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, sposobĂłw rozwiÄ&#x2026;zywania problemĂłw i innych materiaĹ&#x201A;Ăłw opisujÄ&#x2026;cych przyrzÄ&#x2026;dy.

Oprogramowanie biblioteczne rejestruje wszystkie istotne informacje i udostÄ&#x2122;pnia je operatorom na şÄ&#x2026;danie. â&#x20AC;˘ Netilion Value â&#x20AC;&#x201C; pozwala na odczyt wartoĹ&#x203A;ci mierzonych z podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pomiarowych.

Gotowy interfejs umoĹźliwia ich wizualizacjÄ&#x2122; na ekranie monitora lub smartfona. Oprogramowanie pozwala rĂłwnieĹź na analizÄ&#x2122; danych

! "# $ %

6 3 xx ;x<xx9 3

6 8x 88> :: ::- ) /6 4{@ 8x 88> :: 9:

<%

) 6.

A 6 % 6.

6 6 %

AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

Sterowniki programowalne I & V & T

. % - % .

D

& % . D

. % D

K#6 *& \

f T & f -

D f D- T

% D

% D % 6 & ' ( ) *+

46

Z

acznijmy od definicji samego sterownika programowalnego. Sterownik programowalny to elektroniczne lub elektryczne urzÄ&#x2026;dzenie, ktĂłrego sposĂłb funkcjonowania umoĹźliwia jego przeprogramowanie w caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci lub czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowo, tak aby zmieniÄ&#x2021; lub zmodyfikowaÄ&#x2021; realizowane przez sterownik zadania. Praktycznie do poczÄ&#x2026;tku lat 70. XX wieku wszystkie stosowane w przemyĹ&#x203A;le ukĹ&#x201A;ady sterowania, zarĂłwno te wykonywane w tradycyjnej technice przekaĹşnikowo-stycznikowej, jak i te nowoczeĹ&#x203A;niejsze zbudowane na tranzystorach i tyrystorach, byĹ&#x201A;y konstruowane jako sztywna sieÄ&#x2021; logiczna, a rolÄ&#x2122; programu speĹ&#x201A;niaĹ&#x201A;o po prostu odpowiednie okablowanie miÄ&#x2122;dzy stycznikami, przekaĹşnikami i innymi elementami obwodu, dziÄ&#x2122;ki czemu moĹźna byĹ&#x201A;o realizowaÄ&#x2021; i dostosowywaÄ&#x2021; (zmieniajÄ&#x2026;c miejsca podpiÄ&#x2122;cia kabli, tzw. programowanie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniowe) funkcje sterownika do aktualnych potrzeb.

Na przeĹ&#x201A;omie lat 60. i 70. nastÄ&#x2026;piĹ&#x201A; gwaĹ&#x201A;towny rozwĂłj technik mikroprocesorowych, ktĂłry przeĹ&#x201A;oĹźyĹ&#x201A; siÄ&#x2122; bezpoĹ&#x203A;rednio na rozwĂłj systemĂłw autoP R O M O C J A

matyki przemysĹ&#x201A;owej. Mikroprocesory i ukĹ&#x201A;ady cyfrowe zaczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y na masowÄ&#x2026; skalÄ&#x2122; trafiaÄ&#x2021; do systemĂłw sterowania.

Prace nad pierwszym sterownikiem programowalnym PLC (Programmable Logic Controllers), rozpoczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y siÄ&#x2122; w 1968 r. Wtedy to w firmie General Motors grupa inĹźynierĂłw pod kierunkiem Udo Struga rozpoczÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a prace projektowe nad nowÄ&#x2026; generacjÄ&#x2026; sterownikĂłw, ktĂłre charakteryzowaĹ&#x201A;yby siÄ&#x2122; Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; programowania i przeprogramowania, a takĹźe Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; utrzymania w ruchu produkcyjnym z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; ich naprawy i rozbudowy realizowanÄ&#x2026; przez wymianÄ&#x2122; lub dodanie zainstalowanych moduĹ&#x201A;Ăłw.

Prace nad pierwszym sterownikiem programowalnym prowadzone byĹ&#x201A;y w Stanach Zjednoczonych rĂłwnolegle przez piÄ&#x2122;Ä&#x2021; firm: Bedford Associates, General Motors, International Instruments, Digital Equipment Corporation i Struthers-Dunn Systems Division.

Zaprezentowany w 1969 r. pierwszy na Ĺ&#x203A;wiecie sterownik programowalny o nazwie Modicon 084 wykorzystywaĹ&#x201A; skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; siÄ&#x2122; z elementĂłw dyskretnych jednostkÄ&#x2122; centralnÄ&#x2026;, miaĹ&#x201A; pamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY o pojemności 4 kB oraz obsługiwał do 128 wejść i wyjść. Urządzenie miało masę, bagatela, 46 kg.

W 1970 r. na wystawie obrabiarek w Chicago przedstawiono bazujący na tym sterowniku pierwszy na świecie system sterowania, działający na zasadzie cyklicznego obiegu pamięci programu. Co ciekawe, w 1974 r., w dostępnych wówczas sterownikach pojawiły się zupełnie nowe, nieznane wcześniej funkcje. Wprowadzono do nich liczniki, układy odliczające upływ czasu (tzw. timery) oraz możliwość wykonywania prostych obliczeń. Do konstrukcji sterowników programowalnych zaczęto też używać mikroprocesorów, eliminując w ten sposób potrzebę konstruowania własnej jednostki centralnej.

W 1977 r. firma Allen-Bradley Corporation do budowy sterownika programowalnego zastosowała system mikroprocesorowy Intel 8080, a w 1980 r. w systemie sterownika zastosowano inteligentne moduły obiektowe, wprowadzono funkcje komunikacyjne i możliwość programowania z poziomu mikrokomputera. Tak narodziły się znane nam sterowniki PLC.

PODSTAWOWE ZADANIA STEROWNIKA PLC • zbieranie danych pomiarowych za pośrednictwem modułów wejściowych z analogowych i dyskretnych czujników pomiarowych, • transmisja danych za pomocą modułów i łącz komunikacyjnych, • realizacja programów na podstawie przyjętych parametrów i uzyskanych danych o sterowanym procesie lub maszynie, • generowanie sygnałów sterujących zgodnie z wynikami obliczeń tych programów i przekazanie ich za pośrednictwem modułów wyjściowych do elementów i urządzeń wykonawczych, • realizacja funkcji diagnostyki programowej i sprzętowej.

a także pozwala na dopasowanie ich do współpracy z zewnętrznymi sygnałami o określonych w danym procesie parametrach fizycznych.

Dzięki możliwości integracji sterowników PLC z nadrzędnymi komputerowymi systemami zarządzania produkcją i komputerami przemysłowymi, można też w znaczącym stopniu rozszerzyć funkcjonalność współczesnych systemów automatyki nie tylko do samego sterowania procesem technologicznym, ale również do diagnostyki procesu i realizowanej „w locie” optymalizacji produkcji.

Rodzaje sterowników

5 6 & D

Sterowniki PLC Z dzisiejszego punktu widzenia, sterownik PLC jest uniwersalnym urządzeniem mikroprocesorowym o znacznie uproszczonej, w stosunku do komputera przemysłowego, konstrukcji – o których szerzej za chwilę. Głównym zadaniem sterowników PLC jest realizacja zaprogramowanych algorytmów sterowania w czasie rzeczywistym, na podstawie analizy sygnałów wejściowych.

Po ich przetworzeniu sterownik generuje odpowiednie wyjściowe sygnały sterujące i przekazuje je do zewnętrznych elementów wykonawczych, tak aby uzyskać odpowiedni efekt w sterowanym procesie.

Sterowniki PLC charakteryzują się dużą uniwersalnością i funkcjonalnością, które pozwalają na realizację praktycznie dowolnych, nawet najbardziej skomplikowanych algorytmów sterujących. Modułowa konstrukcja pozwala nie tylko na łatwą wymianę uszkodzonych elementów, ale również na łatwe dopasowanie konfiguracji sprzętowej i możliwość jej późniejszej rozbudowy, 4/2020

Ze względu na ogromną liczbę dostępnych sterowników PLC wybór odpowiedniego modelu nie jest łatwy.

Proces ten należy zacząć od analizy wymagań procesu technologicznego lub konstruowanej maszyny. Obecnie na świecie istnieje kilkudziesięciu czołowych producentów tego typu urządzeń, oferujących sterowniki programowalne o różnych możliwościach i odmiennej funkcjonalności. W celu zapewnienia kompatybilności między różnymi modelami sterowników pochodzących od jednego producenta, przyjęto koncepcję rodzin sterowników, w których umieszczono wszystkie sterowniki charakteryzujące się zbliżonymi możliwościami i funkcjonalnością. Dzięki temu znacznie łatwiej dobrać jest odpowiedni sprzęt, stosownie do wielkości projektowanego systemu sterowania. Poszczególne modele sterowników wchodzące w skład rodziny charakteryzują sie następującymi, wspólnymi cechami: • mogą być programowane za pomocą tego samego pakietu progra-

mowego przy użyciu tego samego języka programowania; • mają takie same zmienne programowe oraz podobną strukturę modułów rozszerzeń; • istnieje możliwość bezproblemowego przenoszenia programów między poszczególnymi modelami sterowników w ramach rodziny.

Jednym z podstawowych kryteriów podziału sterowników w obrębie rodziny jest ich wielkość, która utożsamiana jest obecnie przede wszystkim z liczbą obsługiwanych wejść i wyjść oraz ich modułową konstrukcją. Współczesne sterowniki PLC można podzielić na: • kompaktowe, składające się z jednego modułu, nanosterowniki mają do 32 wejść/wyjść lub 128 wejść/ wyjść w przypadku mikrosterowników; • modułowe małe, składające się z kilku modułów, obsługują do 200 wejść/wyjść; • modułowe średnie, zawierają mocniejsze mikroprocesory, mają do 400 wejść/wyjść; • modułowe duże, mają największe jednostki arytmetyczno-logiczne, mają ponad 400 wejść/wyjść; • rozproszone, mają sterownik centralny, który komunikuje się za pomocą sieci z pozostałymi modułami rozproszonymi.

Stosowana w PLC pamięć zależy od producenta i potencjalnych zastosowań. Niemniej trudno obecnie znaleźć sterownik, który miałby mniej niż 128–256 kB, a standardem są rozwiązania o znacznie większej pamięci.

Sterowniki PLC można też podzielić, biorąc pod uwagę ich cechy konstrukcyjne. Przede wszystkim chodzi tu o rodzaj obudowy oraz możliwości instala47

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

,- / 0 " D % & %.

K# Â&#x152;xÂ?

cji dodatkowych moduĹ&#x201A;Ăłw rozszerzeĹ&#x201E;.

WedĹ&#x201A;ug tych kryteriĂłw spotkaÄ&#x2021; moĹźna sterowniki nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cych typĂłw: â&#x20AC;˘ sterowniki bez obudowy (Open Frame), ktĂłre stosowane sÄ&#x2026; jako tzw. wbudowane systemy sterowania klasy embedded (Embedded Control System). Tego typu sterowniki przeznaczone sÄ&#x2026; do montaĹźu wewnÄ&#x2026;trz maszyn i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;; â&#x20AC;˘ sterowniki kompaktowe, to sterowniki o stosunkowo prostej budowie i niewielkich wymiarach. Ich konstrukcja zawiera zamkniÄ&#x2122;ty w jednej obudowie zasilacz, jednostkÄ&#x2122; centralnÄ&#x2026; (procesor z pamiÄ&#x2122;ciÄ&#x2026;) oraz moduĹ&#x201A;y wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;; â&#x20AC;˘ kompaktowe z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; rozbudowy oferujÄ&#x2026;ce opcjÄ&#x2122; instalowania dodatkowych moduĹ&#x201A;Ăłw rozszerzeĹ&#x201E;; â&#x20AC;˘ sterowniki moduĹ&#x201A;owe â&#x20AC;&#x201C; stosowane w systemach automatyki sterujÄ&#x2026;cych liniami technologicznymi i produkcyjnymi. SÄ&#x2026; najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej produkowane w postaci Ĺ&#x203A;rednich oraz duĹźych sterownikĂłw oraz charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; elastycznÄ&#x2026; konstrukcjÄ&#x2026;, w ktĂłrej wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci funkcjonalne definiowane sÄ&#x2026; przez uĹźytkownika przez dobĂłr odpowiednich moduĹ&#x201A;Ăłw. Do dyspozycji sÄ&#x2026; takie moduĹ&#x201A;y, jak jednostki centralne, moduĹ&#x201A;y wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;, moduĹ&#x201A;y komunikacyjne, a takĹźe moduĹ&#x201A;y specjalne np. sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;ce do komunikacji z rozrzuconymi na duĹźej przestrzeni urzÄ&#x2026;dzeniami Internetu Rzeczy; â&#x20AC;˘ sterowniki zintegrowane z panelem operatorskim. Tutaj w obudowie panelu operatorskiego z ekranem LCD, 48

dotykowym, bÄ&#x2026;dĹş wyposaĹźonym w klawiaturÄ&#x2122;, znajduje siÄ&#x2122; jednostka centralna z interfejsami komunikacyjnymi oraz moduĹ&#x201A;y wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Sterowniki moduĹ&#x201A;owe i kompaktowe Sterowniki kompaktowe sÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeniami najmniejszymi i najtaĹ&#x201E;szymi, przez co stosowanymi gĹ&#x201A;Ăłwnie do sterowania niezbyt skomplikowanymi urzÄ&#x2026;dzeniami, czy instalacjami automatyki przemysĹ&#x201A;owej. Stosowane w nich wyjĹ&#x203A;cia i wejĹ&#x203A;cia to poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia cyfrowe, bardzo rzadko wyposaĹźone sÄ&#x2026; w wejĹ&#x203A;cia i wyjĹ&#x203A;cia analogowe. Co wiÄ&#x2122;cej, charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; sztywnÄ&#x2026;, okreĹ&#x203A;lonÄ&#x2026; przez producenta budowÄ&#x2026;. Nie da siÄ&#x2122; wiÄ&#x2122;c ich, z wyjÄ&#x2026;tkiem modeli rozszerzalnych, rozbudowaÄ&#x2021; o dodatkowe moduĹ&#x201A;y, a jeĹ&#x203A;li juĹź to o bardzo proste funkcjonalnoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; np. moduĹ&#x201A; komunikacyjny, czy zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza analogowe.

Sterowniki kompaktowe sÄ&#x2026; produkowane w wersjach zasilanych napiÄ&#x2122;ciem przemiennym AC 230 V, lub napiÄ&#x2122;ciem staĹ&#x201A;ym DC 24 V. W tym pierwszym przypadku sterownik wyposaĹźony jest w wewnÄ&#x2122;trzny zasilacz napiÄ&#x2122;cia staĹ&#x201A;ego, ktĂłry zasila elektronikÄ&#x2122; sterownika. Gdy sterownik jest przystosowany do zasilania napiÄ&#x2122;ciem staĹ&#x201A;ym, stosuje siÄ&#x2122; wĂłwczas osobny zewnÄ&#x2122;trzny zasilacz, chyba, Ĺźe w szafce sterowniczej doprowadzone jest napiÄ&#x2122;cie staĹ&#x201A;e o wartoĹ&#x203A;ci 24 V. JeĹ&#x203A;li chodzi o sterowniki rozszerzalne, to dostÄ&#x2122;pne moduĹ&#x201A;y rozszerzeĹ&#x201E; doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czane sÄ&#x2026; bezpoĹ&#x203A;rednio do magistrali sterownika. Liczba doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanych moduĹ&#x201A;Ăłw jest ograniczona i Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;le okreĹ&#x203A;lona przez moĹźliwoĹ&#x203A;ci adresowania w sterowniku. Mimo to wielu inĹźynierĂłw uwaĹźa, Ĺźe zaciera siÄ&#x2122; granica miÄ&#x2122;dzy sterownikami kompaktowymi i moduĹ&#x201A;owymi.

Co wiÄ&#x2122;cej, w wielu przypadkach, choÄ&#x2021; oczywiĹ&#x203A;cie nie wszystkich, okreĹ&#x203A;lona jest teĹź kolejnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; lub miejsce, na ktĂłrym moĹźna umieĹ&#x203A;ciÄ&#x2021; moduĹ&#x201A; rozszerzenia okreĹ&#x203A;lonego rodzaju, np. najbliĹźej sterownika musi znajdowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; moduĹ&#x201A; komunikacyjny, dalej moduĹ&#x201A;y z wejĹ&#x203A;ciami i wyjĹ&#x203A;ciami analogowymi itp.

PrzejdĹşmy do typowych sterownikĂłw. Jak wspomniano, sterowniki moduĹ&#x201A;owe, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od potrzeb, moĹźna doĹ&#x203A;Ä&#x2021; swobodnie konfigurowaÄ&#x2021;, wyposaĹźajÄ&#x2026;c je w dodatkowe moduĹ&#x201A;y â&#x20AC;&#x201C; stÄ&#x2026;d nazwa. Ich budowa charakteryzuje siÄ&#x2122; tym, Ĺźe kaĹźdy z elementĂłw sterownika jest oddzielnym moduĹ&#x201A;em. ZarĂłwno zasilacz, procesor, czÄ&#x2122;sto i dodatkowa pamiÄ&#x2122;Ä&#x2021;, jak i elementy opcjonalne sÄ&#x2026; oddzielnymi

,- / 1 % ) T

% K#

AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY modułami. Spotkać tu można dwa rodzaje konstrukcji sterowników modułowych. Pierwsza w postaci elektronicznych płytek montowanych w specjalnych obudowach w sztywną podstawę ze złączami, które, tak jak w wypadku serwerów, nazywane są obudowami typu rack. Obudowa taka pozwala na zamontowanie od dwóch do nawet kilkunastu modułów.

Druga to szereg łączonych ze sobą oddzielnych obudów, zawierających różne moduły, przystosowane do montażu na szynie DIN. Każdy moduł jest wyposażony w magistralę komunikacyjną, a łączenie poszczególnych modułów odbywa się za pośrednictwem złącza magistrali. Liczba modułów, jaką można podłączyć w jednej kasecie, jest ograniczona zwykle do 8, 16, 32 lub 64 modułów. Gdy zachodzi potrzeba zainstalowania większej liczby modułów, trzeba zastosować kasetę rozszerzającą i połączyć z kasetą centralną wykorzystując moduły interfejsowe.

Modułowe sterowniki PLC średniej wielkości, biorąc pod uwagę liczbę wejść i wyjść, są najbardziej popularnymi i najczęściej stosowanymi w przemyśle sterownikami programowalnymi. Umożliwiają budowę zarówno zcentralizowanych, jak i rozproszonych systemów sterowania. Stosowane są głównie do sterowania procesami technologicznymi i produkcyjnymi, a także logistycznymi (zautomatyzowane magazyny), a nieco rzadziej rozbudowanymi centrami obróbczymi.

Podstawowa konfiguracja sterownika modułowego zawiera następujące elementy funkcjonalne: • zasilacz; • jednostka centralna; • moduł wejść cyfrowych; • moduł wyjść cyfrowych; • moduł wejść analogowych; • moduł wyjść analogowych; • moduły komunikacyjne; • moduły specjalne.

Zaletą sterowników modułowych jest to, że można je dowolnie łączyć, modyfikować czy rozszerzać wraz ze wzrostem wymagań odnośnie układu sterowania. Rozszerzanie czy modyfikacja polega po prostu na dołączeniu dedykowanego modułu do sterownika, zwiększającego jego funkcje oraz liczbę wejść i wyjść.

Można też, jeśli zajdzie taka potrzeba dołączyć dodatkowe jednostki sterujące czy moduły komunikacyjne, a także moduły wejść-wyjść, zarówno cyfrowych, jak i analogowych. Z praktyki przemysłowej wynika, że modułowe sterowniki PLC najczęściej rozbudowywane są o następujące rozdaje rozszerzeń: • moduł pozycjonowania osi (APM); • moduł szybkich liczników (HSC); • moduł wejściowy dla czujników temperatury; • moduł do pomiaru energii; • moduł komunikacji z siecią Ethernet, w tym bezprzewodowy Wi-Fi; • moduł regulatora PID; • moduł sterowania silnikami krokowymi (z wysokoczęstotliwościowymi wyjściami, generującymi szybkie impulsy prostokątne).

Jak widać, sterowniki modułowe mogą sterować bardzo złożonymi procesami produkcyjnymi. Wyposażone są w dość dużą pamięć, z możliwością rozszerzenia, a także w znacznie 4/2020

szybsze jednostki centralne pozwalające sprawnie przetwarzać złożone algorytmy.

Oprócz wymienionych typów sterowników programowalnych, warto zwrócić uwagę na fakt, że na rynku dostępne są również małe sterowniki logiczne określane mianem przekaźników programowalnych lub inteligentnych przekaźników. Są to bardzo proste, kompaktowe urządzenia sterujące o ograniczonych możliwościach ich programowania, które obsługują dosłownie kilka wejść i wyjść. Ich główną zaletą jest bardzo niska cena, jednak w wielu prostych zastosowaniach idealnie mogą zastąpić droższe sterowniki PLC. Zakres zastosowań tych sterowników obejmuje zwykle typowe aplikacje sterowania układów napędowych oraz systemy bezpieczeństwa, które związane są najczęściej z zamknięciem osłon roboczych maszyn, a także aplikacje sterujące urządzeniami tzw. automatyki domowej (inteligentny dom).

Jednostka centralna Głównym elementem każdego sterownika, niezależnie od tego, czy jest to sterownik kompaktowy, czy modułowy, jest jednostka centralna, czyli CPU (Central Processing Unit).

Do dwóch głównych zadań CPU zaliczyć należy realizację programu sterującego użytkownika oraz zarządzanie pracą całego urządzenia. Ponadto jednostka centralna realizuje obsługę modułów rozszerzeń, komunikację z programatorem lub komputerem nadrzędnym oraz opcjonalnie komuR E K L A M A

49

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

PRODUCENT

GENERAL ELECTRIC/ EMERSON

FATEK

LENZE

OMRON

Model/Rodzina

seria PACSystems

seria FBs

3200 C

seria NX

We/Wy binarne

tak

tak

tak

tak

We/Wy analogowe

tak

tak

tak

tak

Zakres adresĂłw We/Wy dla moduĹ&#x201A;Ăłw

32Â 768 (do 72 moduĹ&#x201A;Ăłw)

do 32 moduĹ&#x201A;Ăłw i 255 wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;

do 64 moduĹ&#x201A;Ăłw

512â&#x20AC;&#x201C;32 768*

WydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;

1,1 GHz (Intel Atom)

0,33 ËŹs

1 ËŹs (Intel Atom, 1,46â&#x20AC;&#x201C;1,91 GHz)

0,37â&#x20AC;&#x201C;3,2 ns */**

PamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; gĹ&#x201A;Ăłwna (maks.)

2-64 MB*

brak danych

1 GB

512 kBâ&#x20AC;&#x201C;4 MB*

PamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; dodatkowa

brak danych

brak danych

128 MB (karta SD)

80â&#x20AC;&#x201C;256 MB*

ModuĹ&#x201A; Safety/Fail-Safety

tak*

brak danych

tak

tak*

FunkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; HMI

nie

tak*

tak

nie

Komunikacja wbudowana

RS-232, RS-485, Ethernet, USB, opcjonalnie: Profinet, Profibus DP, Genius, DeviceNet

RS-232, RS-485, Ethernet, GSM, CANOpen, ZigBee*

Ethernet, USB, EtherCAT, CANopen, Profibus RS-232, RS-485

Ethernet 100BASE-TX, EtherCAT, TCP/IP, I/O Link, USB, RS-422

Â&#x17D;

f [

% Â&#x2026;% - Â&#x17D;Â&#x17D;

. T & T

0 3 & %

% D

K# X. D

. %

q .

D X. D

D 333

. Â&#x2026; & v

nikacjÄ&#x2122; z innymi elementami systemu sterowania.

Obecnie jednostkÄ&#x2026; centralnÄ&#x2026; sterownika jest standardowy procesor lub czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej ukĹ&#x201A;ad typu SoC (System on Chip), bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cy de facto kompletnym pod wzglÄ&#x2122;dem funkcjonalnym komputerem zamkniÄ&#x2122;tym w jednym ukĹ&#x201A;adzie scalonym. OczywiĹ&#x203A;cie, szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dziaĹ&#x201A;ania sterownika, od ktĂłrej zaleĹźy szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przetwarzania programu uĹźytkownika zaleĹźy od wydajnoĹ&#x203A;ci procesora. NaleĹźy jednak pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;, Ĺźe parametrem charakteryzujÄ&#x2026;cym

szybkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; jednostki centralnej sterownika nie jest jego wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obliczeniowa w operacjach na sekundÄ&#x2122;, ale czas cyklu programowego, ktĂłry wyraĹźa liczbÄ&#x2122; wykonanych instrukcji przypadajÄ&#x2026;cych na jednostkÄ&#x2122; czasu, np. 1000 instrukcji bitowych wykonanych w trakcie 1 ms.

Istotnymi parametrami charakteryzujÄ&#x2026;cymi sterowniki PLC sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź maksymalna liczba obsĹ&#x201A;ugiwanych zmiennych We/Wy, maksymalna liczba moduĹ&#x201A;Ăłw rozszerzeĹ&#x201E;, moĹźliwoĹ&#x203A;ci komunikacyjne i rodzaje obsĹ&#x201A;ugiwa-

nych sieci, np. Ethernet, Profibus DP, DeviceNet, moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; korzystania z funkcji specjalnych, np. operacji zmiennoprzecinkowych itp.

Wady i zalety Sterowniki PLC charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wieloma zaletami, ktĂłre sprawiĹ&#x201A;y, Ĺźe rozpowszechniĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; w systemach automatyki przemysĹ&#x201A;owej. W porĂłwnaniu z systemami bazujÄ&#x2026;cymi na ukĹ&#x201A;adach przekaĹşnikowych, zmiany algorytmu dziaĹ&#x201A;ania nie wymagajÄ&#x2026; zmian w okablowaniu.

Wszystkie operacje, takie jak realiza-

Inicjalizacja sterownika

Odczyt sygnaĹ&#x201A;Ăłw wejĹ&#x203A;ciowych sterownika

Autodiagnostyka

Wykonanie programu uĹźytkownika

Zapis sygnaĹ&#x201A;Ăłw wyjĹ&#x203A;ciowych sterownika

ObsĹ&#x201A;uga komunikacji

,- / 2 #

.

K#

50

AUTOMATYKA

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY

PHOENIX CONTACT

PILZ

SABUR

SCHNEIDER ELECTRIC

SIEMENS

UNITRONICS

seria PLCnext

seria PSSuniversal

seria PCD2

seria Modicon

seria SIMATIC S7

seria UniStream

tak

tak

tak

tak

tak

tak

tak

tak

tak

tak

tak

tak

8192

do 64 modułów

do 60 modułów

do 14 modułów

1024–16 384*

2048 (do 16 modułów)

800 MHz (2 x Cortex A9)

brak danych

0,1–0,8 ˬs

0,3 ms

0,085–0,01 ˬs */**

0,13 ˬs (400 MHz)

512 MB

132 MB*

3 MB

72 MB

125 kB – 30 MB*

1 MB

brak danych

128 MB (karta SD)

128 MB

128 MB – 16 GB *

4 MB – 4 GB*

brak danych

tak*

tak

brak danych

nie

tak

nie

nie

nie

nie

nie

tak*

tak

Ethernet, Profinet

Profinet, Profibus DP, Ethernet*

Ethernet TCP/IP, USB, RS-485, Profibus DP, Profi-S-Net

RS-232, RS-485, USB, Ethernet, EtherNet/IP, Modbus*

Ethernet 100BASE-TX, Profinet, Modbus TCP-IP, Profibus

CANbus, RS-485

cja i ocena funkcji zliczania, czasu, czy ocena różnych stanów powiązań, jest wykonywana wewnątrz sterownika.

Program obsługujący sterownik PLC można skopiować i używać wiele razy, a także łatwo można go modyfikować.

Programowalne sterowniki PLC wymagają też znacznie mniej prac związanych z montażem. Mniejsze są też koszty wdrożenia, przez co wszystkie projekty mogą być realizowane w krótszym czasie. Kolejną zaletą jest zdalna diagnostyka i konserwacja, które mogą być realizowane praktycznie z dowolnego miejsca w firmie, a w przypadku sterowników podłączonych do firmowej sieci Ethernet, z dowolnego miejsca na ziemi. Sterowniki PLC charakteryzują się niskim zużyciem energii oraz bardzo wysoką niezawodnością w porównaniu do układów przekaźnikowych.

Sterowniki PLC w zasadzie pozbawione są istotnych wad. W dzisiejszych czasach, jedną z takich wad może być jedynie zbyt mała elastyczność, w stosunku do możliwości komputerów przemysłowych, które mogą wykonywać znacznie szerszy wachlarz zadań, 4/2020

zarówno związanych ze sterowaniem, pomiarami, jak i komunikacją oraz transmisją danych. Są jednak istotnie tańsze od komputerów przemysłowych, których po prostu nie ma sensu stosować w niezbyt skomplikowanych aplikacjach, gdzie idealnie sprawdzają się sterowniki PLC. Sterowniki PLC są na tyle tanie, zwłaszcza proste modele kompaktowe, w tym najmniejsze nanosterowniki, że w przypadku instalacji przemysłowej, koszt takiego sterownika nie stanowi znaczącego udziału w całkowitym koszcie przedsięwzięcia.

Zasada działania sterownika PLC Sterownik programowalny realizuje przewidziany algorytm działania, który jest zapisany w jego pamięci w postaci programu użytkownika. Program ten składa się z ciągu rozkazów sterujących pracą urządzenia i składających się z operacji definiujących rodzaj wykonywanych funkcji oraz argumentów, które określają sygnały wejściowe i wyjściowe sterownika powiązane ze sobą funkcjami logicznymi. W odróżnieniu od klasycznych systemów komputero-

wych sterowniki programowalne pracują według określonego cyklu, który przedstawiony jest na ilustracji 3.

Podstawową zasadą pracy sterowników jest praca cykliczna, a w cyklu pracy sterownika PLC można wyróżnić kilka charakterystycznych etapów, które są powtarzane w nieskończonej pętli. W pętli tej sterownik wykonuje, jedna za drugą, pojedyncze instrukcje dokładnie w takiej kolejności, w jakiej zapisane zostały w programie.

W fazie inicjalizacji sterownik testuje poprawność działania swoich obwodów wewnętrznych i sprawdza poprawność konfiguracji sprzętowej wszystkich podzespołów i modułów rozszerzeń. Następnie, na początku każdego cyklu odczytywany jest obraz stanu wejść sterownika i stany te są zapisywane w specjalnym obszarze pamięci, zwanym obrazem wejść procesu.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że odczyt wejść sterownika jest wykonywany tylko na początku cyklu pracy sterownika, co oznacza, że jeżeli sygnały wejściowe ulegną zmianie, to zmiany te będą uwzględnione dopiero w następnym cyklu pracy sterownika.

51

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY PRODUCENT

ASTRAADA

EATON

Model/Rodzina

seria One ECC2000

seria Easy Control

We/Wy binarne

4â&#x20AC;&#x201C;16/4â&#x20AC;&#x201C;16*

24/16*

We/Wy analogowe

2â&#x20AC;&#x201C;12/2â&#x20AC;&#x201C;6*

4/4*

PamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; RAM

128/256 kB*

256 kB

WydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;

800 MHz (procesor Freescale i.MX6 lub ARM)

0,3 Âľs

Sygnalizacja

diody LED

ekran LCD

Komunikacja

USB, Modbus, CANopen, EtherCAT, Profinet, EtherNet/IP, BACnet, OPCÂ UA, RS-232, RS-485*

Ethernet, CANopen, easyNET

MontaĹź

szyna DIN

szyna DIN

Â&#x17D;

[

%

1 3 & %

%. D

K# X. D

. %

q .

D X. D

D 333

. Â&#x2026; & v

NastÄ&#x2122;pnym etapem jest faza wykonania programu uĹźytkownika.

Podczas niej przetwarzane sÄ&#x2026; kolejno instrukcje programu sterujÄ&#x2026;cego, na podstawie ktĂłrych sterownik wykonuje odpowiednie dziaĹ&#x201A;ania i zapisuje wyniki obliczeĹ&#x201E; w pamiÄ&#x2122;ci danych. Po wykonaniu wszystkich rozkazĂłw i okreĹ&#x203A;leniu (wyliczeniu) aktualnego dla danej sytuacji stanu wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;, sterownik wpisuje stany wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; do specjalnego obszaru pamiÄ&#x2122;ci nazywanego obrazem wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; procesu PIO (Process-Image Output).

Istotne jest to, Ĺźe w odróşnieniu od komputerĂłw przemysĹ&#x201A;owych, sterownik PLC nie ma moĹźliwoĹ&#x203A;ci wykonania dwĂłch rozkazĂłw jednoczeĹ&#x203A;nie â&#x20AC;&#x201C; pracuje jedynie w trybie sekwencyjnym, jedna instrukcja po drugiej.

Dlatego teĹź, tworzÄ&#x2026;c program naleĹźy koniecznie uwzglÄ&#x2122;dniÄ&#x2021; odpowiedniÄ&#x2026; kolejnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obrĂłbki sygnaĹ&#x201A;Ăłw oraz pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021; o tym, Ĺźe przypisanie wartoĹ&#x203A;ci do danej zmiennej wyjĹ&#x203A;ciowej powinno wystÄ&#x2122;powaÄ&#x2021; tylko w jednym miejscu programu, gdyĹź ostateczna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; tej zmiennej bÄ&#x2122;dzie zaleĹźaĹ&#x201A;a tylko i wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cz-

TRYBY PRACY STEROWNIKA Tryb wykonywania programu (RUN) â&#x20AC;&#x201C; podstawowy tryb pracy sterownika realizowany podczas normalnej pracy, w trakcie ktĂłrej realizowany jest program uĹźytkownika. W tym trybie realizowane sÄ&#x2026; wszystkie fazy cyklu pracy sterownika. W tym czasie zablokowana jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; modyfikacji lub wgrania nowego programu.

Tryb zatrzymania sterownika (STOP) â&#x20AC;&#x201C; jest to tryb, w ktĂłrym sterownik nie realizuje programu sterowania, ale jest gotowy do zrealizowania poleceĹ&#x201E; pochodzÄ&#x2026;cych z programatora lub nadrzÄ&#x2122;dnego komputera sterujÄ&#x2026;cego. To w tym trybie moĹźliwa jest modyfikacja lub podmiana programu uĹźytkownika oraz bezpoĹ&#x203A;rednie sterowanie wyjĹ&#x203A;ciami sterownika, przez wymuszanie odpowiednich stanĂłw logicznych, co jest konieczne do weryfikacji poprawnoĹ&#x203A;ci wgrywanego, modyfikowanego lub przygotowywanego oprogramowania.

Tryb monitorowania (MONITOR) â&#x20AC;&#x201C; tryb ten pozwala na realizacjÄ&#x2122; programu uĹźytkownika i na jednoczesny dostÄ&#x2122;p do pamiÄ&#x2122;ci. DziÄ&#x2122;ki temu moĹźna przetestowaÄ&#x2021; poprawnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dziaĹ&#x201A;ania aplikacji, Ĺ&#x203A;ledzÄ&#x2026;c zawartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zmiennych i wymuszajÄ&#x2026;c stany logiczne na wyjĹ&#x203A;ciach sterownika. W trybie tym moĹźliwa jest edycja wszystkich obszarĂłw pamiÄ&#x2122;ci sterownika, w tym zmiana wartoĹ&#x203A;ci timerĂłw, licznikĂłw, pamiÄ&#x2122;ci, We/Wy, rejestrĂłw itp.

52

nie od ostatnio wykonanej instrukcji przypisania.

W fazie zapisu sygnaĹ&#x201A;Ăłw wyjĹ&#x203A;ciowych pobierane sÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;ci stanu wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; z obszaru pamiÄ&#x2122;ci PIO i zapisywane do fizycznych portĂłw wyjĹ&#x203A;ciowych sterownika. W wyniku tej operacji wyjĹ&#x203A;cia sterownika zostajÄ&#x2026; uaktualnione i przyjmujÄ&#x2026; wartoĹ&#x203A;ci obliczone na podstawie algorytmu programu sterujÄ&#x2026;cego, wykonanego w danym cyklu pracy sterownika. Innymi sĹ&#x201A;owy, na tym etapie sterownik odpowiednio wysterowuje wyjĹ&#x203A;cia, ktĂłre sterujÄ&#x2026; elementami wykonawczymi naszego systemu automatyki.

Kolejnym etapem cyklu pracy sterownika jest obsĹ&#x201A;uga komunikacji.

Na tym etapie nastÄ&#x2122;puje wymiana danych miÄ&#x2122;dzy zewnÄ&#x2122;trznymi elementami systemu sterowania, takimi jak inne sterowniki PLC, panele operatorskie czy komputery przemysĹ&#x201A;owe. Warto zwrĂłciÄ&#x2021; uwagÄ&#x2122; na fakt, Ĺźe to wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie w tej fazie odbywa sie rĂłwnieĹź programowanie sterownika i zaĹ&#x201A;adowanie nowego programu. Odbywa siÄ&#x2122; to zazwyczaj po uprzednim zatrzymaniu jego pracy, czyli przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu go w tryb STOP â&#x20AC;&#x201C; patrz ramka â&#x20AC;&#x17E;Tryby pracy sterownikaâ&#x20AC;?.

Ostatnim etapem cyklu pracy sterownika PLC jest faza autodiagnostyki. WÂ fazie tej sterownik przeprowadza kontrolÄ&#x2122; poprawnoĹ&#x203A;ci swojego dziaĹ&#x201A;ania. Sprawdzane sÄ&#x2026;Â m.in.: wartoĹ&#x203A;ci napiÄ&#x2122;Ä&#x2021; systemu AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY EL-PIAST

MITSUBISHI

SABUR

ELP11R

seria MELSEC FX

seria PCD3

12/8

8â&#x20AC;&#x201C;32/8â&#x20AC;&#x201C;32*

20/20

3/4

2/1

4/2

96 kB

64 tys. krokĂłw

512 kB

72 MHz (Cortex M3)

0,21â&#x20AC;&#x201C;0,42 s

bd. (32-bit RISC)

ekran LCD

diody LED/ekran LCD*

diody LED

USB, HMI, Modbus, BACnet, Ethernet*

Ethernet, USB, RS-485*

USB, RS-485 dla Profi-S-Net oraz Ethernet

szyna DIN

szyna DIN

szyna DIN

zasilania, stan baterii podtrzymujÄ&#x2026;cej zawartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pamiÄ&#x2122;ci, rejestr bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw systemowych, prawidĹ&#x201A;owoĹ&#x203A;Ä&#x2021; funkcjonowania obwodĂłw elektrycznych wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/ wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; itp. Na podstawie testĂłw zostaje uaktualniony status sterownika, ktĂłry jest wyĹ&#x203A;wietlany na panelu czoĹ&#x201A;owym sterownika, albo za pomocÄ&#x2026; diod LED, bÄ&#x2026;dĹş za pomocÄ&#x2026; wyĹ&#x203A;wietlacza LCD, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od modelu sterownika.

JeĹźeli wykryte zostajÄ&#x2026; bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy krytyczne, praca sterownika jest zatrzymana, a wszystkie wyjĹ&#x203A;cia sÄ&#x2026; automatycznie wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czane. DziÄ&#x2122;ki temu zapobiec moĹźna niekontrolowanemu zaĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu zewnÄ&#x2122;trznych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; wykonawczych.

Programowanie NiewÄ&#x2026;tpliwie najwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; sterownikĂłw PLC jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ich programowania. Nie bÄ&#x2122;dziemy tu szczegĂłĹ&#x201A;owo omawiaÄ&#x2021; metod programowania sterownikĂłw PLC, ale warto wspomnieÄ&#x2021;, Ĺźe zagadnienia zwiÄ&#x2026;zane ze wspĂłĹ&#x201A;czesnym programowaniem sterownikĂłw PLC, a w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci jÄ&#x2122;zykĂłw programowanie zostaĹ&#x201A;y znormalizowane w specyfikacjach MiÄ&#x2122;dzynarodowej Komisji Elektrotechniki (IEC â&#x20AC;&#x201C; International Electrotechnical Commission) z grupy oznaczonej numerem IEC 1131 â&#x20AC;&#x17E;Programmable Controllers, ktĂłre od 1998 r. zmieniĹ&#x201A;y oznaczenie na IEC 61131.

4/2020

Warto wspomnieÄ&#x2021;, Ĺźe pierwsze sterowniki PLC byĹ&#x201A;y programowane za pomocÄ&#x2026; specjalnych programatorĂłw, wyposaĹźonych w klawiaturÄ&#x2122; i prosty wyĹ&#x203A;wietlacz. Algorytm sterowania rozkĹ&#x201A;adany byĹ&#x201A; na elementarne instrukcje, ktĂłre byĹ&#x201A;y kolejno wprowadzane do pamiÄ&#x2122;ci sterownika. Obecnie, do konfiguracji, parametryzacji i programowania sterownikĂłw PLC wykorzystuje siÄ&#x2122; komputery, tablety a nawet smartfony wyposaĹźone w odpowiedniÄ&#x2026; aplikacjÄ&#x2122;, a sama transmisja danych do kontrolera realizowana jest za poĹ&#x203A;rednictwem firmowej sieci LAN i Ethernet.

Firmy produkujÄ&#x2026;ce sterowniki programowalne dostarczajÄ&#x2026; zwykle wraz z nimi Ĺ&#x203A;rodowisko programistyczne, ktĂłre pozwala przygotowywaÄ&#x2021; oprogramowanie sterownika w jednym lub kilku jÄ&#x2122;zykach programowania.

JÄ&#x2122;zyki te sÄ&#x2026; zwykle mniej lub bardziej dokĹ&#x201A;adnÄ&#x2026; implementacjÄ&#x2026; zaleceĹ&#x201E; normy IEC 61131-3, ktĂłra to norma dzieli jÄ&#x2122;zyki programowania sterownikĂłw PLC na dwie gĹ&#x201A;Ăłwne grupy â&#x20AC;&#x201C; jÄ&#x2122;zyki tekstowe oraz jÄ&#x2122;zyki graficzne â&#x20AC;&#x201C; patrz: Ilustracja 4.

Do grupy jÄ&#x2122;zykĂłw tekstowych zalicza siÄ&#x2122;: â&#x20AC;˘ IL (Instruction List) â&#x20AC;&#x201C; lista instrukcji, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;ca rodzajem asemblera, a wiÄ&#x2122;c jÄ&#x2122;zyka programowania niskiego poziomu skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;cy sie z zestawu instrukcji logicznych i arytmetycznych, funkcji czasowych i licznikowych, operacji porĂłwnania i transferu danych. Nazwy i sposĂłb wywoĹ&#x201A;ania poszczegĂłlnych instrukcji zaleĹźna jest od producenta i typu sterownika. JÄ&#x2122;zyk IL jest rzadko stosowany do zapisu caĹ&#x201A;ego algorytmu

,- / 3 *

.

TX . %

K#

% !# 9xx>x<> Â&#x152;xÂ?

53

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

â&#x20AC;&#x201A;W PRAKTYCE JÄ&#x2DC;ZYK SFC SĹ UĹťY DO BUDOWANIA NADRZÄ&#x2DC;DNEJ STRUKTURY PROGRAMU, A SZCZEGĂ&#x201C;Ĺ OWE ZADANIA STEROWANIA PRZYGOTOWUJE SIÄ&#x2DC; ZA POMOCÄ&#x201E; WYMIENIONYCH JÄ&#x2DC;ZYKĂ&#x201C;W PROGRAMOWANIA STEROWNIKĂ&#x201C;W PLC. sterowania, niemniej wykorzystuje siÄ&#x2122; go do programowania zĹ&#x201A;oĹźonych algorytmĂłw obliczeniowych, ktĂłre dziÄ&#x2122;ki temu szybciej sÄ&#x2026; wykonywane przez procesor sterownika. â&#x20AC;˘ ST (Structured Text) â&#x20AC;&#x201C; tekst strukturalny. Jest to jÄ&#x2122;zyk wyĹźszego poziomu zbliĹźony swojÄ&#x2026; strukturÄ&#x2026; do Pascala. Kod jest bardzo czytelny i zwiÄ&#x2122;zĹ&#x201A;y, chÄ&#x2122;tnie jest wiÄ&#x2122;c wykorzystywany do programowania sterownikĂłw PLC, niemniej programy napisane w jÄ&#x2122;zyku ST po skompilowaniu dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; wolniej od zakodowanych w IL oraz wymagajÄ&#x2026; wiÄ&#x2122;cej zasobĂłw systemowych, w tym pamiÄ&#x2122;ci operacyjnej.

JeĹ&#x203A;li chodzi o jÄ&#x2122;zyki graficzne to mamy do czynienia z dwoma jÄ&#x2122;zykami: â&#x20AC;˘ LD (Ladder Diagram) â&#x20AC;&#x201C; schemat drabinkowy, zbliĹźony do klasycznego technicznego rysunku elektrycznego. JÄ&#x2122;zyk ten bazuje na symbolach schematĂłw elektrycznych ukĹ&#x201A;adĂłw sterowania wykonanych w technice stykowo-przekaĹşnikowej. Podstawowymi symbolami sÄ&#x2026; styki przedstawiajÄ&#x2026;ce wartoĹ&#x203A;ci logiczne sygnaĹ&#x201A;Ăłw wejĹ&#x203A;ciowych i zmiennych logicznych oraz dwustanowe wyjĹ&#x203A;cia, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;ce odzwierciedleniem cewek przekaĹşnika, ktĂłre sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026; do wysterowania wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; dyskretnych oraz przypisania wartoĹ&#x203A;ci logicznych.

W schematach drabinkowych korzysta siÄ&#x2122; teĹź z blokĂłw funkcyjnych opisujÄ&#x2026;cych liczniki, timery, komparatory, operacje arytmetyczne itp. â&#x20AC;˘ FBD (Function Block Diagram) â&#x20AC;&#x201C; diagram blokĂłw funkcyjnych, ktĂłre wzorowane sÄ&#x2026; na schematach ideowych stosowanych w elektronice, opisujÄ&#x2026;cych przepĹ&#x201A;yw sygnaĹ&#x201A;Ăłw i topologie poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E; cyfrowych ukĹ&#x201A;adĂłw scalonych. GĹ&#x201A;Ăłwnymi 54

elementami w jÄ&#x2122;zyku FBD sÄ&#x2026; bloki i elementy sterujÄ&#x2026;ce, ktĂłre poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone sÄ&#x2026; miÄ&#x2122;dzy sobÄ&#x2026; liniami. Realizacja programu w jÄ&#x2122;zyku FBD bazuje na przepĹ&#x201A;ywie sygnaĹ&#x201A;Ăłw, ktĂłrych dziaĹ&#x201A;anie definiuje topologia obwodu.

OprĂłcz tego, norma IEC 61131-3 definiuje jÄ&#x2122;zyk SFC (Sequential Function Chart) czyli sekwencyjny ciÄ&#x2026;g blokĂłw bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cy sekwencjÄ&#x2026; blokĂłw programowych z warunkami przejĹ&#x203A;cia. Wykorzystuje siÄ&#x2122; go do zapisu kolejnoĹ&#x203A;ci wykonywanych dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; w duĹźych, skomplikowanych sekwencyjnych ukĹ&#x201A;adach sterowania. SFC opisuje poszczegĂłlne zadania sterowania w sposĂłb graficzny, za pomocÄ&#x2026; skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;cej siÄ&#x2122; z krokĂłw i warunkĂłw przejĹ&#x203A;Ä&#x2021; miÄ&#x2122;dzy tymi krokami sieci. W praktyce jÄ&#x2122;zyk SFC sĹ&#x201A;uĹźy do budowania nadrzÄ&#x2122;dnej struktury programu, a szczegĂłĹ&#x201A;owe zadania sterowania przygotowuje siÄ&#x2122; za pomocÄ&#x2026; wymienionych jÄ&#x2122;zykĂłw programowania sterownikĂłw PLC. Warto teĹź wspomnieÄ&#x2021;, Ĺźe konkretne Ĺ&#x203A;rodowiska programistyczne i pakiety SDK do programowania sterownikĂłw PLC sÄ&#x2026; produktem firm wytwarzajÄ&#x2026;cych sterowniki albo niezaleĹźnych firm informatycznych. Te ostatnie radzÄ&#x2026; sobie z programowaniem wielu rodzin sterownikĂłw PLC pochodzÄ&#x2026;cych od róşnych, czoĹ&#x201A;owych producentĂłw, dlatego teĹź bardzo chÄ&#x2122;tnie wykorzystywane sÄ&#x2026; w praktyce przemysĹ&#x201A;owej.

Komputery przemysĹ&#x201A;owe Industrial PC (IPC) Na koniec warto poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;ciÄ&#x2021; kilka sĹ&#x201A;Ăłw komputerom przemysĹ&#x201A;owym. Komputery te, najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;ce miniaturowymi pecetami, ktĂłre to zaprojektowano do pracy w trudnych warunkach przemysĹ&#x201A;owych, peĹ&#x201A;niÄ&#x2026; funkcje elementĂłw nadrzÄ&#x2122;dnych i uzupeĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;-

cych w systemach sterowania. W systemach automatyki wykorzystuje siÄ&#x2122; je przede wszystkim jako urzÄ&#x2026;dzenia do zarzÄ&#x2026;dzania rozproszonÄ&#x2026; sieciÄ&#x2026; sterownikĂłw PLC, ktĂłre zbierajÄ&#x2026;, przetwarzajÄ&#x2026; i historyzujÄ&#x2026; dane, zarzÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026; produkcjÄ&#x2026; i odpowiadajÄ&#x2026; za jej optymalizacjÄ&#x2122;.

Za ich pomocÄ&#x2026; moĹźna teĹź zdalnie przeprogramowaÄ&#x2021; sterowniki PLC. Czasami mogÄ&#x2026; teĹź zastÄ&#x2026;piÄ&#x2021; sterowniki w sytuacji, gdy wymagana jest wiÄ&#x2122;ksza moc obliczeniowa lub sterowanie wymaga znacznie wiÄ&#x2122;kszej elastycznoĹ&#x203A;ci pracy, np. w odpowiedzi na stale zmieniajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; warunki lub czÄ&#x2122;sto pojawiajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; nieprzewidziane zdarzenia.

W takiej sytuacji tradycyjny sterownik PLC jest po prostu bezradny. Komputery IPC sprawdzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; tam, gdzie poszczegĂłlne cykle pracy sterowania sÄ&#x2026; zmienne w czasie i zaleĹźÄ&#x2026; od okolicznoĹ&#x203A;ci zewnÄ&#x2122;trznych. Na bazie komputerĂłw przemysĹ&#x201A;owych buduje siÄ&#x2122; teĹź systemy automatyki przemysĹ&#x201A;owej, gdzie wymagana jest wizualizacja procesĂłw i przebiegu pracy, ale to juĹź temat na oddzielny artykuĹ&#x201A;. & ' ( ) *+ Bibliografia 1. Marcin Pawlak; Sterowniki Programowalne; Politechnika WrocĹ&#x201A;awska 2010 2. Andrzej Ruda, Remigiusz OlesiĹ&#x201E;ski; Sterowniki programowalne PLC; SEP COSIW 2003 3. Norma PN-EN 61131-1 Sterowniki programowalne â&#x20AC;&#x201C; Postanowienia ogĂłlne 4. Norma PN-EN 61131-2 Sterowniki programowalne â&#x20AC;&#x201C; Wymagania i badania czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci sprzÄ&#x2122;towej 5. Norma PN-EN 61131-3 Sterowniki programowalne â&#x20AC;&#x201C; JÄ&#x2122;zyki programowania 6. Norma PN-EN 61131-4 Sterowniki programowalne â&#x20AC;&#x201C; WskazĂłwki dla uĹźytkownika 7. Norma PN-EN 61131-5 Sterowniki programowalne â&#x20AC;&#x201C; Komunikacja 8. Norma PN-EN 61131-7 Sterowniki programowalne â&#x20AC;&#x201C; Programowanie zbiorĂłw rozmytych 9. Norma PN-EN 61131-8 Sterowniki programowalne â&#x20AC;&#x201C; WskazĂłwki do implementacji jÄ&#x2122;zykĂłw programowania 10. Tadeusz Legierski, Jerzy Kasprzyk, Janusz WyrwaĹ&#x201A;, Janusz Hajda; Programowanie sterownikĂłw PLC; Wydawnictwo Pracowni Komputerowej Jacka Skalmierskiego 1998 AUTOMATYKA

PIAP โ NOWY WYMIAR ROBOTYZACJI

Odkryj nowy wymiar robotyzacji Twojej produkcji z PIAP

Kompleksowa realizacja projektรณw

Zaawansowane zaplecze projektowo-wytwรณrcze

Renomowani dostawcy

Nowoczesne Centrum Szkoleniowe

Ponad

automatyki i robotyki

Serwis gwarancyjny i pogwarancyjny

Ponad 200 robotรณw

!

! "

# " Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 8740 194, 22 8740 442

marketing@piap.pl www.przemysl.piap.pl

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

Sterowniki PLC i panele HMI firmy Fatek Polska 5

T W T %

& % D

K#

T T [ .

. D ' % 5

. % 6 5 % T% T X %. \ & \

-

. % . & . X -

.

%. -

f

D

%

f 6 3 X [V ) D \

T X.

X

% -

T

&

. .

D

& 6

F

irma Fatek Polska ma w ofercie kilka serii sterowników PLC i paneli operatorskich HMI.

Sterowniki serii FBs Seria FBs to zaawansowane sterowniki z wejĹ&#x203A;ciami i wyjĹ&#x203A;ciami róşnicowymi, pracujÄ&#x2026;ce z czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; do 920 kHz i obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026;ce do czterech osi. Idealnie sprawdzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w sterowaniu silnikami krokowymi oraz serwonapÄ&#x2122;dami, w ktĂłrych wymagane jest szybkie sterowanie poĹ&#x201A;oĹźeniem waĹ&#x201A;u oraz wysoka dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. MoĹźliwe jest uruchamianie krokowe, ktĂłre znaczÄ&#x2026;co uĹ&#x201A;atwia programowanie oraz zwiÄ&#x2122;kszenie czytelnoĹ&#x203A;ci programu. Sterowniki serii FBs majÄ&#x2026; wiele rozszerzeĹ&#x201E;, w tym moduĹ&#x201A;y z wejĹ&#x203A;ciami lub wyjĹ&#x203A;ciami analogowymi, moduĹ&#x201A;y temperatu-

$ 4 5 (6&

56

P R O M O C J A

rowe (moĹźna podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; osiem typĂłw termopar oraz czujniki rezystancyjne Pt 100, Pt 1000, NTC), moduĹ&#x201A;y wagowe oraz moduĹ&#x201A;y do potencjometru.

Sterownik moĹźna rozbudowaÄ&#x2021; o porty komunikacyjne, m.in. Ethernet, RS-485, GSM, CANopen, dodatkowe porty RS-232 pozwalajÄ&#x2026;ce na komunikacjÄ&#x2122; przez Fatek protocol, Modbus (ASCII/RTU/TCP-IP) i EtherCAT.

Sterowniki serii B1 Seria B1 to przeznaczone do mniejszych aplikacji sterowniki umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce pracÄ&#x2122; z czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; do 50 kHz dla wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Montowane na odwrocie HMI zapewniajÄ&#x2026; jeszcze bardziej stabilnÄ&#x2026; komunikacjÄ&#x2122; oraz oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; miejsca. UrzÄ&#x2026;dzenia mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; rozszerzone o moduĹ&#x201A;y zapewniajÄ&#x2026;ce do 128 punktĂłw cyfrowych, moduĹ&#x201A;y wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; analogowych oraz moduĹ&#x201A;y temperaturowe. Dodatkowe moduĹ&#x201A;y

AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY pozwalajÄ&#x2026; na rozbudowanie sterownika o porty RS-485, Ethernet i dodatkowe porty RS-232. MajÄ&#x2026; wbudowany zegar czasu rzeczywistego (RTC).

Sterowniki serii B1z, przeznaczone do maĹ&#x201A;ych aplikacji, takĹźe umoĹźliwiajÄ&#x2026; pracÄ&#x2122; z czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; do 50 kHz wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;. WyposaĹźone sÄ&#x2026; tylko w wejĹ&#x203A;cia i wyjĹ&#x203A;cia cyfrowe i nie sÄ&#x2026; rozszerzalne.

MajÄ&#x2026; wbudowane porty RS-232 oraz RS-485 pozwalajÄ&#x2026;ce na komunikacjÄ&#x2122; przez protokĂłĹ&#x201A; Fatek oraz Modbus ASCI/RTU. MogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; od 10 do 60 punktĂłw cyfrowych. Do programowania sĹ&#x201A;uĹźy darmowe oprogramowanie WinProladder.

5 6 5

Panele serii P5 Panele HMI serii P5 marki Fatek to wysokiej jakoĹ&#x203A;ci produkty, ktĂłre dziÄ&#x2122;ki swej funkcjonalnoĹ&#x203A;ci idealnie sprawdzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w wizualizacji procesĂłw przemysĹ&#x201A;owych. UmoĹźliwiajÄ&#x2026; podglÄ&#x2026;d programu sterownika oraz import tagĂłw z PLC. WyposaĹźone w funkcjÄ&#x2122; Pass Through pozwalajÄ&#x2026; na progra-

mowanie sterownika PLC przez panel.

HMI ze zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czem Ethernet zapewnia dodatkowe funkcje, takie jak serwer FTP, komunikacja przez VNC czy opcja SMTP (Simple Mail Transfer Protocol), dziÄ&#x2122;ki ktĂłrej otrzymuje siÄ&#x2122; w wiadomoĹ&#x203A;ci e-mail informacje o stanie maszyny.

Panele tej serii mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; jako master lub slave w sieci zakĹ&#x201A;adowej, sterujÄ&#x2026;c innymi urzÄ&#x2026;dzeniami. Dodatkowo firma Fatek Polska udostÄ&#x2122;pnia bezpĹ&#x201A;atne oprogramowanie do tworze-

nia wizualizacji oraz oferuje specjalnÄ&#x2026; wersjÄ&#x2122; sterownikĂłw HB1 montowanych z drugiej strony HMI. $ 4 5 (6&

D <D

FATEK POLSKA

6 ;>> >=? ?=x <%

% A) .

6.

6) .

6.

R E K L A M A

WYDARZENIA

2020

29 wrzeĹ&#x203A;nia 1 paĹşdziernika 2020

29 wrzeĹ&#x203A;nia 1 paĹşdziernika 2020

3 - 4 czerwca 2020 CLEANING expo

OILexpo Targi OlejĂłw, SmarĂłw i PĹ&#x201A;ynĂłw Technologicznych dla PrzemysĹ&#x201A;u

MiÄ&#x2122;dzynarodowe Targi Obrabiarek, NarzÄ&#x2122;dzi i Technologii ObrĂłbki

Targi Utrzymania CzystoĹ&#x203A;ci

-

-

-

www.oilexpo.pl

www.toolex.pl

www.cleaningexpo.pl

29 wrzeĹ&#x203A;nia 1 paĹşdziernika 2020

w Ruchu Salon Ĺ oĹźysk i ElementĂłw NapÄ&#x2122;dowych -

www.przemyslwruchu.pl

29 wrzeĹ&#x203A;nia 1 paĹşdziernika 2020 TOOLEX dla Automotive Salon Automatyzacji dla Automotive -

www.toolexautomotive.pl

Expo Silesia Sp. z o.o. | ul. Braci Mieroszewskich 124 | 41-219 Sosnowiec | www.exposilesia.pl | +48 32 78 87 596 | exposilesia@exposilesia.pl 4/2020 57

PRAWO I NORMY

DR ALEKSANDRA AULEYTNER

. -

" )

3 [

T

( % G

.6 6

DR MARCIN JAN STÄ&#x2DC;PIEĹ&#x192;

3 [

T

( % G

.6 6

Utwory techniczne â&#x20AC;&#x201C; szczegĂłlna kategoria dzieĹ&#x201A; chronionych prawem autorskim Prawo autorskie intuicyjnie koT T

D \

artystycznych czy literackich.

I f T

.

- T f

Â?% X

.

X- f .

. [

% [ \

D

[ % T- Â?& T

. T6 G & %

Â? Â&#x2018;

X

V

- &

V X

z dziedziny techniki. Przyznanie D

.

% % [

D T

& X & . 6

7 T

& T . \ -

% T\ %

% D T

T

[ 6 I . \

T T\ 6

P

rawo autorskie zna wiele przykĹ&#x201A;adĂłw dzieĹ&#x201A; o charakterze technicznym, ktĂłre obejmuje ochronÄ&#x2026;.

Co to sÄ&#x2026; utwory techniczne?

Na przykĹ&#x201A;adzie polskiej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych moĹźna wyróşniÄ&#x2021; takie utwory technicz58

ne, jak kartograficzne, architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne, urbanistyczne oraz programy komputerowe. Ustawa wprost wymienia powyĹźsze przykĹ&#x201A;ady utworĂłw jako objÄ&#x2122;te ochronÄ&#x2026;, ale nie jest to wyliczenie wyczerpujÄ&#x2026;ce. Na gruncie orzecznictwa ochronÄ&#x2026; prawa autorskiego obejmowano m.in. analizy, modele, instrukcje obsĹ&#x201A;ugi, plany, projekty, rysunki techniczne, szkice czy zarysy. Z kolei w literaturze naukowej podejmuje siÄ&#x2122; prĂłby wyróşnienia cech dzieĹ&#x201A; technicznych.

PrzewaĹźnie wskazuje siÄ&#x2122;, Ĺźe temat i przedmiot tych dzieĹ&#x201A; jest z gĂłry ustalony, przewidywalny lub powtarzalny.

Tworzone sÄ&#x2026; one w oparciu o wiedzÄ&#x2122; specjalistycznÄ&#x2026;, w granicach obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cych reguĹ&#x201A; techniki i technologii oraz opierajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na istniejÄ&#x2026;cym dorobku naukowym lub wykorzystujÄ&#x2026; zjawiska Ĺ&#x203A;wiata naturalnego.

Jak zauwaĹźyĹ&#x201A; SÄ&#x2026;d NajwyĹźszy, tym, co odróşnia utwory techniczne od utworĂłw artystycznych czy literackich jest okolicznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, Ĺźe utwory techniczne odnoszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do obiektywnie istniejÄ&#x2026;cego, a nie tworzonego (imaginowanego) stanu rzeczy. Na tej podstawie utwory techniczne wraz z utworami naukowymi okreĹ&#x203A;la siÄ&#x2122; mianem utworĂłw â&#x20AC;&#x17E;niefikcjonalnychâ&#x20AC;?, zarazem bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;cych w opozycji do utworĂłw â&#x20AC;&#x17E;fikcjonalnychâ&#x20AC;?, do ktĂłrych naleĹźÄ&#x2026; utwory artystyczne i literackie.

Rzeczywista ochrona To wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie silny zwiÄ&#x2026;zek utworĂłw technicznych ze zjawiskami obiektywnymi stanowi gĹ&#x201A;Ăłwny punkt sprzeciwu wobec uznania dzieĹ&#x201A; technicznych za utwory prawa autorskiego. PodkreĹ&#x203A;la siÄ&#x2122; bowiem, Ĺźe dzieĹ&#x201A;a uwarunkowane czynnikami istniejÄ&#x2026;cymi niezaleĹźnymi od ich twĂłrcy nie zasĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026; na ochronÄ&#x2122;. O ile naleĹźy zgodziÄ&#x2021; siÄ&#x2122; ze stanowiskiem, Ĺźe zjawiska istniejÄ&#x2026;ce obiektywnie nie podlegajÄ&#x2026; ochronie prawa autorskiego (naleĹźÄ&#x2026; do nich m.in. odkrycia naukowe, idee, procedury, metody i zasady dziaĹ&#x201A;ania, koncepcje czy wzory matematyczne), o tyle tworzenie dzieĹ&#x201A; technicznych nie sprowadza siÄ&#x2122; wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie do biernego inkorporowania takich zjawisk. Proces ten niejednokrotnie wymaga znacznego wysiĹ&#x201A;ku intelektualnego oraz umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ci kreacyjnych twĂłrcy-technika.

Przedmiotem ochrony prawa autorskiego sÄ&#x2026; rezultaty dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci intelektualnej czĹ&#x201A;owieka, ktĂłrÄ&#x2026; cechuje twĂłrczy i indywidualny charakter. Taki charakter dzieĹ&#x201A;a moĹźe przejawiaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; w sposobie prezentacji lub ujÄ&#x2122;ciu zjawisk obiektywnie istniejÄ&#x2026;cych. Co ciekawe, nie jest to domenÄ&#x2026; tylko utworĂłw technicznych czy naukowych, lecz rĂłwnieĹź niektĂłrych rodzajĂłw dzieĹ&#x201A; artystycznych, np. Landartu, czyli kierunku w sztuce polegajÄ&#x2026;cego na wykorzystaAUTOMATYKA

PRAWO I NORMY niu obiektywnie istniejących przedmiotów natury lub zjawisk naturalnych.

Tym samym oparcie się na obiektywnie istniejących regułach nie wyklucza automatycznie uznania danego artefaktu za utwór. Fakt, że dzieła techniczne w znacznym stopniu uwarunkowane są elementami niechronionymi nie oznacza, że zakres indywidualnej swobody twórczej w ich przypadku nie będzie występować. Wystarczy, że układ takich elementów będzie przejawiać twórczy charakter, aby przyznać twórcy takiego dzieła prawa autorskie.

Zakres swobody twórczej Na tym tle ujawnia się specyfika utworów technicznych w porównaniu do innych kategorii utworów. Otóż każdy rezultat działalności intelektualnej człowieka ma swoją treść i formę. O ile w przypadku utworów fikcjonalnych przedmiotem kreacji twórcy może być treść i forma dzieła, o tyle w przypadku utworów technicznych przedmiotem kreacji będzie jedynie forma dzieła. Treść utworów technicznych zasadniczo zdeterminowana będzie czynnikami obiektywnymi, jak postępowanie zgodnie z wymogami danej dziedziny techniki czy wiedzy specjalistycznej. To bowiem decyduje o ich użytkowym lub praktycznym znaczeniu. Natomiast prezentacja treści utworu, czyli jego forma, w dużym stopniu zależeć będzie od swobodnego ujęcia twórcy. Tym samym, nawet jeżeli treścią utworu technicznego będzie analiza materiału badawczego, sposób prezentacji tej analizy może być przedmiotem ochrony prawa autorskiego.

Posługując się powyższym przykładem, można dodać, że ochroną można objąć nawet kilka analiz tych samych materiałów badawczych, o ile sposób prezentacji każdej analizy jest efektem twórczej i indywidualnej kreacji jej autora. Co więcej, jeżeli sposób prezentacji jest podobny, ale jest wynikiem kreacji kilku autorów działających niezależnie, to analizy takie mogą być odrębnymi przedmiotami ochrony prawa autorskiego. Wówczas mamy do czynienia z tzw. twórczością paralelną, czyli taką, gdzie co najmniej dwa utwory są do sobie podobne (lub nawet takie same), ale nie są efektem plagiatu, naśladownictwa czy powielania, lecz powstały w wy4/2020

TEN SAM REZULTAT DZIAŁALNOŚCI INTELEKTUALNEJ MOŻE PODLEGAĆ OCHRONIE ZARÓWNO NA GRUNCIE PRAWA AUTORSKIEGO, JAK I PRAWA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ. niku odrębnych procesów twórczych.

Tym samym każdy z nich zasługuje na odrębną ochronę. Mając na uwadze, że dzieła techniczne cechuje powtarzalność, w przypadku tej kategorii utworów szczególnie często będziemy mieć do czynienia z twórczością paralelną.

Ochrona utworów w postaci nieukończonej Proces powstawania utworów technicznych cechuje się dużą złożonością.

Specyfika analizowanej materii może wymagać dużego nakładu czasu. Należy zauważyć, że ochronie prawa autorskiego podlegają nie tylko utwory gotowe. Objęte ochroną są również utwory, które mają postać nieukończoną, o ile tylko już na danym etapie tworzenia poddają się percepcji zmysłowej osób innych niż twórca. Tym samym zarysy, szkice lub plany, które nie przybrały jeszcze postaci gotowego dzieła, mogą kwalifikować się do ochrony prawnoautorskiej.

Występowanie w dziełach technicznych obok siebie elementów niechronionych oraz chronionych, będących przedmiotem kreacji twórcy, nie pozostaje bez znaczenia dla ochrony tych utworów jako całości. Otóż wykorzystanie elementów niechronionych w innych dziełach co do zasady nie będzie naruszać praw twórców dzieła technicznego. Nie sposób bowiem przyznać wyłączności na mocy prawa autorskiego tym twórcom do zawartych w ich dziełach idei, koncepcji matematycznych, procedur czy metod działania.

Ingerencja w dzieło Inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku korzystania z elementów cudzego dzieła w sposób, który polega na ingerencji w to dzieło, np. zmianie lub opracowaniach cudzego dzieła.

Co do zasady wprowadzanie zmian do dzieła wymaga zgody twórcy, ale

modyfikacja elementów niechronionych nie będzie wymagała takiej zgody (np. w odniesieniu do poprawiania błędów w obliczeniach). W pewnych przypadkach jednak ingerencja w elementy niechronione dzieła może wymagać zgody twórcy. Z takim przypadkiem możemy mieć do czynienia, gdy twórca dzieła technicznego nadaje mu formę w sposób właściwy tylko dla niego, niejako „odciskając na dziele swoją osobowość”. Próby usunięcia takich cech dzieła – np. z powołaniem się na to, że nie przyczyniają się do jego użyteczności, a zatem są zbędne – mogą być potraktowane jako próba pozbawienia dzieła cech osobowości twórcy. Taka zmiana będzie w konsekwencji wymagała zgody twórcy.

Utwory techniczne a własność przemysłowa Prawo autorskie rzadko kojarzy się z ochroną rezultatów działalności intelektualnej człowieka z dziedziny techniki. Dla tych rezultatów właściwego źródła ochrony doszukuje się przeważnie w prawie własności przemysłowej. Podejście takie jest trafne jedynie połowicznie. Ochrona na gruncie tych dwóch dziedzin prawa – autorskiego i własności przemysłowej – nie wyklucza się. Ten sam rezultat działalności intelektualnej może podlegać ochronie zarówno na gruncie prawa autorskiego, jak i prawa własności przemysłowej.

Co istotne, prawo autorskie takie rezultaty chroni z większą intensywnością.

O ile dla przyznania ochrony na gruncie prawa własności przemysłowej zasadniczo konieczne jest dokonanie rejestracji danego rezultatu, o tyle na gruncie prawa autorskiego ochrona rezultatu powstaje z mocy prawa i już na etapie tworzenia dzieła. dr Aleksandra Auleytner & ( 7 8% *+ 59

RYNEK

Uszczelki GN 2181 do naroşników 5 % !

4$ .

)

f

$7 =x@x6 7 .

% T [V .

X D

D

% 6

N

owe profesjonalne produkty do uszczelnienia naroĹźnikĂłw, oferowane przez firmÄ&#x2122; Elesa+Ganter, sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne od rÄ&#x2122;ki. â&#x20AC;&#x201C; JesteĹ&#x203A;my firmÄ&#x2026;, ktĂłra na co dzieĹ&#x201E; wspĂłĹ&#x201A;pracuje z klientami i stara siÄ&#x2122; wprowadzaÄ&#x2021; do swojej oferty produkty, ktĂłre w realny sposĂłb rozwiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026; ich problemy techniczne. WĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie z tego powodu wprowadzamy do oferty nowy produkt â&#x20AC;&#x201C; uszczelki do naroĹźnikĂłw GN 2181, ktĂłre idealnie uzupeĹ&#x201A;niĹ&#x201A;y liniÄ&#x2122; osĹ&#x201A;on i uszczelek krawÄ&#x2122;dziowych â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi Filip Granowski, dyrektor zarzÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026;cy Elesa+Ganter Polska.  Jeszcze do niedawna w ofercie Elesa+Ganter dostÄ&#x2122;pne byĹ&#x201A;y jedynie uszczelki oraz osĹ&#x201A;ony krawÄ&#x2122;dzi w formie profili, ktĂłre sÄ&#x2026; oferowane w sprzedaĹźy na metry i docina siÄ&#x2122; je na şÄ&#x2026;danÄ&#x2026; dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, a nastÄ&#x2122;pnie nakĹ&#x201A;ada na krawÄ&#x2122;dĹş. Niestety, w sytuacjach, w ktĂł-

rych promieĹ&#x201E; giÄ&#x2122;cia miÄ&#x2122;dzy Ĺ&#x203A;ciankami obudowy jest bardzo maĹ&#x201A;y lub Ĺ&#x203A;cianki sÄ&#x2026; spawane i tworzÄ&#x2026; kÄ&#x2026;t prosty, naĹ&#x201A;oĹźenie uszczelki byĹ&#x201A;o niemal niemoĹźliwe.

Nawet jeĹźeli udaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; siĹ&#x201A;owo wcisnÄ&#x2026;Ä&#x2021; uszczelkÄ&#x2122;, to efektem byĹ&#x201A;o wybrzuszanie siÄ&#x2122; profilu uszczelniajÄ&#x2026;cego (fot. 1).

Taka sytuacja mogĹ&#x201A;a nie tylko powodowaÄ&#x2021; zsuwanie siÄ&#x2122; uszczelki, ale psuĹ&#x201A;a rĂłwnieĹź estetykÄ&#x2122;. Dodatkowo skutkowaĹ&#x201A;a brakiem szczelnoĹ&#x203A;ci, poniewaĹź po zamkniÄ&#x2122;ciu pokrywy uszczelka przylegaĹ&#x201A;a gĹ&#x201A;Ăłwnie w naroĹźnikach, a nie na caĹ&#x201A;ym obwodzie.

Innym sposobem byĹ&#x201A;o docinanie uszczelek pod kÄ&#x2026;tem i Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenie w naroĹźnikach. ByĹ&#x201A;o to rĂłwnieĹź nieskuteczne, gdyĹź precyzyjne dociÄ&#x2122;cie zbrojonych profili gumowych czy późniejsze ich poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie byĹ&#x201A;o bardzo czasochĹ&#x201A;onne i czÄ&#x2122;sto nie zapewniaĹ&#x201A;o oczekiwanej szczelnoĹ&#x203A;ci.

Fot. 1. 0

X $7 =x@: X . \ % . %

60

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

RYNEK

Fot. 2. ( X.

f $7 =x@x

RozwiÄ&#x2026;zaniem opisanego problemu jest nowy produkt â&#x20AC;&#x201C; uszczelki krawÄ&#x2122;dziowe Elesa+Ganter zawulkanizowane pod kÄ&#x2026;tem 90° GN 2181 (fot. 1).

Produkt powstaĹ&#x201A; na bazie koncepcji maksymalnego uproszczenia wykonania profesjonalnego uszczelnienia, przy jednoczesnym zachowaniu peĹ&#x201A;nej funkcjonalnoĹ&#x203A;ci.

Wykonanie uszczelnienia sprowadza siÄ&#x2122; do doboru czterech naroĹźnikĂłw GN 2181, z odpowiedniÄ&#x2026; dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; na odcinkach prostych oraz

skrĂłceniu ich, tak aby suma po danej stronie odpowiadaĹ&#x201A;a dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci uszczelnianej krawÄ&#x2122;dzi. NastÄ&#x2122;pnym krokiem jest zaĹ&#x201A;oĹźenie naroĹźnikĂłw i sklejenie ich koĹ&#x201E;cĂłwek klejem do gumy. JeĹźeli konkretna pokrywa lub osĹ&#x201A;ona nie wymaga najwyĹźszego stopnia szczelnoĹ&#x203A;ci, wtedy klejenie koĹ&#x201E;cĂłwek moĹźna pominÄ&#x2026;Ä&#x2021;. W przypadku uszczelniania dĹ&#x201A;ugich krawÄ&#x2122;dzi miÄ&#x2122;dzy naroĹźnikami umieszcza siÄ&#x2122; zwykĹ&#x201A;Ä&#x2026; uszczelkÄ&#x2122; krawÄ&#x2122;dziowÄ&#x2026; GN 2180, ktĂłra stanowi pewnego rodzaju Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznik.

W przypadku produkcji seryjnej Elesa+Ganter moĹźe wykonaÄ&#x2021; kompletnÄ&#x2026;, zamkniÄ&#x2122;tÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x17E;ramkÄ&#x2122;â&#x20AC;? uszczelniajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; wykonanÄ&#x2026; na wymiar zgodnie ze specyfikacjÄ&#x2026; zamawiajÄ&#x2026;cego. Jest to rozwiÄ&#x2026;zanie bardzo wygodne, poniewaĹź gwarantuje zachowanie wysokiego stopnia szczelnoĹ&#x203A;ci przy maksymalnym uproszczeniu procesu montaĹźu uszczelki.

Aktualnie naroĹźniki uszczelniajÄ&#x2026;ce GN 2181 sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne z profilem uszczelniajÄ&#x2026;cym, wykonanym z NBR lub EPDM dla gruboĹ&#x203A;ci Ĺ&#x203A;cianki od 1 mm do 3,5 mm.

Jak przedstawiono na fot. 2, uszczelnienie moĹźe byÄ&#x2021; umiejscowione z boku lub z gĂłry, zaĹ&#x203A; odcinki proste w naroĹźnikach sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne w czterech dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ciach, od 160 mm do 630 mm.

Opisywane naroĹźniki GN 2181 oraz profile uszczelniajÄ&#x2026;ce GN 2180 w wersji, w ktĂłrej profil uszczelniajÄ&#x2026;cy jest wykonany z EPDM, majÄ&#x2026; certyfikaty w zakresie bezpieczeĹ&#x201E;stwa palnoĹ&#x203A;ci tworzyw sztucznych UL 50 i UL 94-HB.

5 6 !

4$

ELESA+GANTER Polska Sp. z o.o.

6 " {= " - :;<;::

6 == 8>8 8: {8 <%

.A < 6 %6.

6 < 6 %6.

Fot. 3.

0

f $7 =x@x

4/2020

61

RYNEK

Ĺ atwe pozycjonowanie " %.

W

" \

. X . %

% % T

T6

G .X

. \ \

\

D f -

T\ \

D

& . D

D

. T -

& %.

D % D

T D .X

D6

NAJWAĹťNIEJSZE CECHY SIMPLIFIED MOTION SERIES â&#x20AC;˘ uproszczona funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dla prostych aplikacji, â&#x20AC;˘ szeroka oferta dostÄ&#x2122;pnych napÄ&#x2122;dĂłw, â&#x20AC;˘ zintegrowane sterowniki silnikĂłw, ktĂłre eliminujÄ&#x2026; potrzebÄ&#x2122; zastosowania szafki sterowniczej, â&#x20AC;˘ szybkie i proste uruchamianie bez oprogramowania, bez specjalistycznej wiedzy, â&#x20AC;˘ cyfrowe wejĹ&#x203A;cia/wyjĹ&#x203A;cia lub IO-Link zintegrowane jako standard.

62

W

 przypadku Simplified Motion Series nie ma koniecznoĹ&#x203A;ci stosowania Ĺźadnego oprogramowania, poniewaĹź obsĹ&#x201A;uga opiera siÄ&#x2122; na zasadzie plug & work. Cyfrowe wejĹ&#x203A;cia/wyjĹ&#x203A;cia oraz IO-Link sÄ&#x2026; zawsze zintegrowane â&#x20AC;&#x201C; produkt ma w standardzie oba typy sterowania.

Integracja Simplified Motion Series nie wymaga dodatkowych komponentĂłw, poniewaĹź wszystkie niezbÄ&#x2122;dne elementy elektroniczne i moduĹ&#x201A;y sÄ&#x2026; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone w zintegrowanym napÄ&#x2122;dzie. Kompletne rozwiÄ&#x2026;zanie jest przystosowane do prostych ruchĂłw miÄ&#x2122;dzy dwoma mechanicznymi poĹ&#x201A;oĹźeniami koĹ&#x201E;cowymi, z zachowaniem zoptymalizowanej charakterystyki dziaĹ&#x201A;ania, Ĺ&#x201A;agodnie amortyzowanego wysuwania i cofania do poĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; koĹ&#x201E;cowych oraz uproszczonych funkcji wciskania i Ĺ&#x203A;ciskania. W standardzie jest zintegrowana sygnalizacja o poĹ&#x201A;oĹźeniu koĹ&#x201E;cowym, dziÄ&#x2122;ki czemu nie sÄ&#x2026; wymagane Ĺźadne zewnÄ&#x2122;trzne czujniki. Nie ma koniecznoĹ&#x203A;ci stosowania dodatkowych komponentĂłw do instalacji w szafce sterowniczej, poniewaĹź urzÄ&#x2026;dzenie jest montowane bezpoĹ&#x203A;rednio w maszynie.

Prostota Ta elektryczna alternatywa dla bardzo prostych zadaĹ&#x201E; ruchu i pozycjonowania nie wymaga typowego, nierzadko skomplikowanego procesu uruchamiania, stosowanego w przypadku tradycyjnych systemĂłw napÄ&#x2122;dĂłw elektrycznych. Simplified Motion Series uruchamia siÄ&#x2122; szybko i prosto bez oprogramowania, komputera lub dodatkowego osprzÄ&#x2122;tu, poniewaĹź wszystkie parametry moĹźna ustawiÄ&#x2021; rÄ&#x2122;cznie bezpoĹ&#x203A;rednio na napÄ&#x2122;dzie.

PrzeglÄ&#x2026;d produktĂłw Simplified Motion Series Simplified Motion Series skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z liniowych i obrotowych napÄ&#x2122;dĂłw elektromechanicznych z prostym i zoptymalizowanym pod kÄ&#x2026;tem aplikacji poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniem silnika i napÄ&#x2122;dĂłw serwo, ktĂłre tworzÄ&#x2026; tzw. zintegrowany napÄ&#x2122;d.

NapÄ&#x2122;dy z serii ELGS NapÄ&#x2122;d ze Ĺ&#x203A;rubÄ&#x2026; ELGS-BS ELGS-BS to bardzo kompaktowy, ekonomiczny napÄ&#x2122;d ze Ĺ&#x203A;rubÄ&#x2026; i z precyzyjnym oraz wytrzymaĹ&#x201A;ym prowadzeniem na Ĺ&#x201A;oĹźyskach kulkowych. DostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; trzy wielkoĹ&#x203A;ci dla obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E; do 20 kg przy maksymalnym skoku 800 mm.

7 .X

[ &\

!K$"<1"

7 .X

. %

X& % !K$"<I1

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

RYNEK

Q % !$""

"

! #"

7 .X !K$!

. % X& %

NapÄ&#x2122;d z paskiem zÄ&#x2122;batym ELGS-TB ELGS-TB to niezwykle ekonomiczny i trwaĹ&#x201A;y napÄ&#x2122;d z paskiem zÄ&#x2122;batym i z wytrzymaĹ&#x201A;ym prowadzeniem na Ĺ&#x201A;oĹźyskach kulkowych. DostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; dwie wielkoĹ&#x203A;ci dla prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci do 1,3 m/s przy maksymalnym skoku 2000 mm.

WspĂłlne cechy ELGS-BS i ELGS-TB â&#x20AC;˘ zamocowana na staĹ&#x201A;e osĹ&#x201A;ona ze stali szlachetnej zabezpieczajÄ&#x2026;ca prowadnicÄ&#x2122; i pasek zÄ&#x2122;baty/Ĺ&#x203A;rubÄ&#x2122;, â&#x20AC;˘ unikalny system montaĹźowy typu â&#x20AC;&#x17E;one-size-downâ&#x20AC;? do mocowania ze sobÄ&#x2026; oraz z jednostkÄ&#x2026; mini EGSS, â&#x20AC;˘ opcjonalnie: przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze podciĹ&#x203A;nienia dla zmniejszenia emisji czÄ&#x2026;stek staĹ&#x201A;ych z napÄ&#x2122;du do systemu, â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obrotu silnika 4 Ă&#x2014; 90° i zmiany jego poĹ&#x201A;oĹźenia w dowolnym momencie.

5 6 5

Jednostka mini EGSS Mocna i wytrzymaĹ&#x201A;a jednostka mini wyposaĹźona w pĹ&#x201A;ynnie pracujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; Ĺ&#x203A;rubÄ&#x2122; jest bardzo ekonomicznym i kompletnym rozwiÄ&#x2026;zaniem do pionowych ruchĂłw w osi Z lub ruchĂłw liniowych z prowadzeniem w kaĹźdej pozycji montaĹźu.

Kluczowe cechy: â&#x20AC;˘ trzy wielkoĹ&#x203A;ci z maksymalnym skokiem 200 mm, â&#x20AC;˘ elektryczny napÄ&#x2122;d obrotowy ERMS, ktĂłry moĹźe byÄ&#x2021; montowany bezpoĹ&#x203A;rednio bez potrzeby uĹźycia adapterĂłw, â&#x20AC;˘ opcjonalnie: moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia sprÄ&#x2122;Ĺźonego powietrza, co zapobiega przedostawaniu siÄ&#x2122; zanieczyszczeĹ&#x201E; i wilgoci z i do otoczenia, â&#x20AC;˘ unikalny system montaĹźowy typu â&#x20AC;&#x17E;one-size-downâ&#x20AC;? w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z napÄ&#x2122;dem z paskiem zÄ&#x2122;batym i napÄ&#x2122;dem ze Ĺ&#x203A;rubÄ&#x2026; ELGS-BS/-TB, 4/2020

â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obrotu silnika 4 Ă&#x2014; 90° i zmiany jego poĹ&#x201A;oĹźenia w dowolnym momencie.

â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obrotu silnika 4 Ă&#x2014; 90° i zmiany jego poĹ&#x201A;oĹźenia w dowolnym momencie.

SiĹ&#x201A;ownik elektryczny EPCS

NapÄ&#x2122;dy ELGE z paskiem zÄ&#x2122;batym

SiĹ&#x201A;ownik EPCS moĹźe byÄ&#x2021; wykorzystywany do pojedynczych ruchĂłw liniowych w kaĹźdej pozycji montaĹźu, a pĹ&#x201A;ynnie pracujÄ&#x2026;cy napÄ&#x2122;d ze Ĺ&#x203A;rubÄ&#x2026; tocznÄ&#x2026; zapewnia precyzyjne i szybkie pozycjonowanie. SiĹ&#x201A;ownik elektryczny jest bardzo ekonomicznym i kompletnym rozwiÄ&#x2026;zaniem, ktĂłre doskonale sprawdza siÄ&#x2122; w wielu aplikacjach, jak pozycjonowanie lub Ĺ&#x203A;ciskanie, dystrybucja, sortowanie lub wyrzucanie oraz jako oĹ&#x203A; Z w systemach manipulacyjnych.

Kluczowe cechy: â&#x20AC;˘ trzy wielkoĹ&#x203A;ci z maksymalnym skokiem 500 mm, â&#x20AC;˘ prosta i ekonomiczna sygnalizacja poĹ&#x201A;oĹźenia wykorzystujÄ&#x2026;ca czujnik zbliĹźeniowy, â&#x20AC;˘ opcjonalnie: moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia sprÄ&#x2122;Ĺźonego powietrza, co zapobiega przedostawaniu siÄ&#x2122; zanieczyszczeĹ&#x201E; i wilgoci z i do otoczenia, â&#x20AC;˘ unikalny system montaĹźowy typu â&#x20AC;&#x17E;one-size-downâ&#x20AC;? w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z napÄ&#x2122;dem z paskiem zÄ&#x2122;batym i napÄ&#x2122;dem ze Ĺ&#x203A;rubÄ&#x2026; ELGS-BS/-TB,

7 .X &

!, "

NapÄ&#x2122;dy z paskiem zÄ&#x2122;batym majÄ&#x2026; bardzo dobrÄ&#x2026; charakterystykÄ&#x2122; ruchowÄ&#x2026; dziÄ&#x2122;ki prowadzeniu na Ĺ&#x201A;oĹźyskach kulkowych.

To kompletne rozwiÄ&#x2026;zanie o zoptymalizowanej konstrukcji w atrakcyjnej cenie jest doskonaĹ&#x201A;ym i ekonomicznym wyborem dla bardzo prostych zadaĹ&#x201E; o stosunkowo niewielkich wymaganiach w zakresie obciÄ&#x2026;Ĺźenia mechanicznego, dynamiki pracy i precyzji oraz otoczenia.

Kluczowe cechy: â&#x20AC;˘ ĹźywotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; mechaniczna przy peĹ&#x201A;nym obciÄ&#x2026;Ĺźeniu minimum 5000 km, â&#x20AC;˘ opcjonalna sygnalizacja poĹ&#x201A;oĹźeĹ&#x201E; koĹ&#x201E;cowych z czujnikami zbliĹźeniowymi, â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; montaĹźu silnika po obu stronach, nad lub pod, a takĹźe obrotu silnika 4 Ă&#x2014; 90° i zmiany jego poĹ&#x201A;oĹźenia w dowolnym momencie.

NapÄ&#x2122;d obrotowy ERMS NapÄ&#x2122;d obrotowy ERMS jest atrakcyjnym cenowo rozwiÄ&#x2026;zaniem dla prostych zadaĹ&#x201E; obracania, ale moĹźe byÄ&#x2021; rĂłwnieĹź wykorzystywany w zastosowaniach z wiÄ&#x2122;kszym obciÄ&#x2026;Ĺźeniem. DziÄ&#x2122;ki obrotowej pĹ&#x201A;ycie ze sztywnymi, precyzyjnymi i bezluzowymi Ĺ&#x201A;oĹźyskami kulkowymi napÄ&#x2122;d moĹźe przenosiÄ&#x2021; duĹźe siĹ&#x201A;y oraz momenty.

Kluczowe cechy: â&#x20AC;˘ dwie wielkoĹ&#x203A;ci 25 i 32 z kÄ&#x2026;tem obrotu 90° i 180°, â&#x20AC;˘ uszczelniony otwĂłr przelotowy umoĹźliwiajÄ&#x2026;cy doprowadzenie zasilania lub przewodĂłw, â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bezpoĹ&#x203A;rednio Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czenia napÄ&#x2122;du z elektrycznymi jednostkami mini EGSL, EGSC oraz EGSS. 63

RYNEK

W celu uruchomienia wystarczy ustawiÄ&#x2021; wszystkie istotne parametry bezpoĹ&#x203A;rednio na napÄ&#x2122;dzie: â&#x20AC;˘ prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ruchu â&#x20AC;&#x17E;wysuwaniaâ&#x20AC;? i â&#x20AC;&#x17E;cofaniaâ&#x20AC;?, â&#x20AC;˘ zadana siĹ&#x201A;a w poĹ&#x201A;oĹźeniu â&#x20AC;&#x17E;wysuwaniaâ&#x20AC;?, â&#x20AC;˘ ustawianie referencyjnego poĹ&#x201A;oĹźenia koĹ&#x201E;cowego, â&#x20AC;˘ ustawianie poĹ&#x201A;oĹźenia â&#x20AC;&#x17E;Rozpocznij ruch z kontrolÄ&#x2026; siĹ&#x201A;yâ&#x20AC;?, â&#x20AC;˘ sterowanie rÄ&#x2122;czne.

PrzyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza elektryczne za pomocÄ&#x2026; wtyczki M12: â&#x20AC;˘ zasilanie (4-pin): zasilanie silnika, â&#x20AC;˘ logika (8-pin): sygnaĹ&#x201A; sterujÄ&#x2026;cy, sygnaĹ&#x201A; czujnika i zasilanie zintegrowanej elektroniki.

Dodatkowe, rozszerzone funkcje sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne za poĹ&#x203A;rednictwem IO-Link: zdalne ustawianie parametrĂłw ruchu, funkcja kopiowania i tworzenia backupu, funkcje odczytu istotnych parametrĂłw procesu.

Funkcje Simplified Motion Series

PodĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie i uruchomienie zintegrowanego napÄ&#x2122;du

V

B

A*

L

. W

D % X % . f % %

% . X [ \

V

A*

C

B L

Simplified Motion Series jest sterowany przez cyfrowe wejĹ&#x203A;cia/wyjĹ&#x203A;cia lub IO-Link. Oba typy sterowania sÄ&#x2026; zintegrowane jako standard. Sterowanie za pomocÄ&#x2026; cyfrowych wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; jest bardzo proste i odbywa siÄ&#x2122; na podobnej zasadzie, jak sterowanie zaworem pneumatycznym. Alternatywne poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie za pomocÄ&#x2026; IO-Link zapewnia bardzo elastyczne sterowanie, jak rĂłwnieĹź funkcje dodatkowe.

Sygnalizacja poĹ&#x201A;oĹźenia koĹ&#x201E;cowego jest zintegrowana w standardzie, a jej funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; odpowiada konwencjonalnemu czujnikowi zbliĹźeniowemu.

Uruchamianie jest szybkie i proste â&#x20AC;&#x201C; nie ma koniecznoĹ&#x203A;ci stosowania Ĺźadnego oprogramowania, komputerĂłw czy innych akcesoriĂłw, poniewaĹź wszystkie parametry moĹźna regulowaÄ&#x2021; rÄ&#x2122;cznie bezpoĹ&#x203A;rednio na napÄ&#x2122;dzie.

FESTO Sp. z o.o. , . W

D

. D ) T

[

. X [ \

\

Â?3 Â&#x2018;

Â? Â&#x2018;

Â&#x17D;

) T . f

1

. T

#

. T . X .

\ \

64

Q 6 3

6

8 :;<:?: ,

6 == 8xx {x :: ) / == 8xx {x := <%

) Â&#x2019;.

A) 6 % 6) 6 %

AUTOMATYKA

WYDARZENIA WYDARZENIA

SieÄ&#x2021; Badawcza Ĺ ukasiewicz Ĺ&#x203A;wiÄ&#x2122;tuje pierwsze urodziny x

=:=: 6 " V 1

& D

. \ X 6

I T\ >; - [

D T

6 " V . \ @:::

.

{{:

&

xx .

D % D6

S

ieÄ&#x2021; Badawcza Ĺ ukasiewicz koncentruje siÄ&#x2122; na tworzeniu innowacyjnych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dla mikro, maĹ&#x201A;ych, Ĺ&#x203A;rednich i duĹźych przedsiÄ&#x2122;biorcĂłw oraz startupĂłw.

Misja i cele Celem dziaĹ&#x201A;ania Sieci jest stworzenie odpowiedzi na wyzwanie biznesowe róşnego typu. Aby temu sprostaÄ&#x2021;, w ciÄ&#x2026;gu ostatnich 12 miesiÄ&#x2122;cy Ĺ ukasiewicz zbudowaĹ&#x201A; portfel projektĂłw, ktĂłry liczy 780 pozycji, ujednoliciĹ&#x201A; teĹź mechanizmy zarzÄ&#x2026;dzania infrastrukturÄ&#x2026; badawczÄ&#x2026;, finansami, zasobami ludzkimi i prawami do wĹ&#x201A;asnoĹ&#x203A;ci intelektualnej w instytutach wchodzÄ&#x2026;cych w skĹ&#x201A;ad Sieci.

Do obszarĂłw badawczo-rozwojowych Sieci naleĹźÄ&#x2026; transformacja cyfrowa, inteligentna mobilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, zdrowie, zrĂłwnowaĹźona gospodarka i energia.

Wsparcie i wspĂłĹ&#x201A;praca z biznesem SieÄ&#x2021; Badawcza Ĺ ukasiewicz ma ponad 3700 urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; badawczych, z czego 497 to urzÄ&#x2026;dzenia unikatowe w skali kraju.

66

Dysponuje teĹź najwiÄ&#x2122;kszym w kraju zapleczem technologicznym â&#x20AC;&#x201C; 440 nowoczesnymi laboratoriami. MoĹźe z nich skorzystaÄ&#x2021; â&#x20AC;&#x201C; podobnie jak z wiedzy blisko 5000 naukowcĂłw â&#x20AC;&#x201C; na potrzeby rozwoju swojego biznesu kaĹźdy przedsiÄ&#x2122;biorca. Schemat wspĂłĹ&#x201A;pracy Sieci z biznesem opiera siÄ&#x2122; na kilku prostych krokach: â&#x20AC;˘ wypeĹ&#x201A;nienie formularza, w ktĂłrym biznes rzuca wyzwanie Ĺ ukasiewiczowi, â&#x20AC;˘ opracowanie przez instytuty Sieci rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; i stworzenie bazy tych, ktĂłre sÄ&#x2026; rekomendowane, â&#x20AC;˘ wybĂłr przez ekspertĂłw najlepszych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; i przedstawienie ich biznesowi, â&#x20AC;˘ podpisanie umowy i realizacja projektu na warunkach wspĂłlnie uzgodnionych przez Ĺ ukasiewicza i biznes.

Formularz dostÄ&#x2122;pny jest na stronie internetowej: lukasiewicz.gov.pl/biznes.

Ĺ ukasiewicz â&#x20AC;&#x201C; PIAP Jednym z instytutĂłw, ktĂłry na mocy ustawy z 21 lutego 2019 r. zostaĹ&#x201A; wĹ&#x201A;Ä&#x2026;AUTOMATYKA

WYDARZENIA czony do sieci jest PrzemysĹ&#x201A;owy Instytut Automatyki i PomiarĂłw PIAP. 1 kwietnia 2019 r. instytut przyjÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; nazwÄ&#x2122; SieÄ&#x2021; Badawcza Ĺ ukasiewicz â&#x20AC;&#x201C; PrzemysĹ&#x201A;owy Instytut Automatyki i PomiarĂłw PIAP, w skrĂłcie Ĺ ukasiewicz â&#x20AC;&#x201C; PIAP. W tym roku nastÄ&#x2026;piĹ&#x201A;a kolejna zmiana â&#x20AC;&#x201C; w lutym instytut rozpoczÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; wdraĹźanie odĹ&#x203A;wieĹźonej identyfikacji wizualnej opartej na nowym znaku firmowym. â&#x20AC;&#x201C; PIAP, jako podmiot obecny na polskim rynku od ponad 50 lat, ma bogate doĹ&#x203A;wiadczenie i cieszy siÄ&#x2122; zaufaniem swoich klientĂłw. DziÄ&#x2122;ki temu moĹźe aktywnie wspieraÄ&#x2021; SieÄ&#x2021; BadawczÄ&#x2026; Ĺ ukasiewicz w dziaĹ&#x201A;aniach na rzecz rozwoju polskiej gospodarki, w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci w takich obszarach jak transformacja cyfrowa i inteligentna mobilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. JednoczeĹ&#x203A;nie integracja PIAP z SieciÄ&#x2026; otwiera przed nami nowe moĹźliwoĹ&#x203A;ci wzrostu potencjaĹ&#x201A;u, a takĹźe wzrostu osiÄ&#x2026;ganych dochodĂłw ze wspĂłĹ&#x201A;pracy z obecnymi i nowymi klientami â&#x20AC;&#x201C; mĂłwi dr hab. inĹź. Piotr Szynkarczyk, dyrektor Sieci Badawczej Ĺ ukasiewicz â&#x20AC;&#x201C; PrzemysĹ&#x201A;owego Instytutu Automatyki i PomiarĂłw PIAP. Ĺ ukasiewicz â&#x20AC;&#x201C; PIAP uczestniczy w pracach Grupy Badawczej Transformacja Cyfrowa i Grupy Badawczej Inteligentna MobilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. JednoczeĹ&#x203A;nie instytut wspiera SieÄ&#x2021; swoimi kompetencjami z zakresu szeroko rozumianej robotyki, ktĂłre dotyczÄ&#x2026; takich obszarĂłw jak:

4/2020

â&#x20AC;˘ produkcja robotĂłw mobilnych do zastosowaĹ&#x201E; specjalnych, chroniÄ&#x2026;cych ludzkie zdrowie i şycie (roboty Ĺ ukasiewicz â&#x20AC;&#x201C; PIAP eksportowane sÄ&#x2026; do 22 krajĂłw na Ĺ&#x203A;wiecie) â&#x20AC;˘ robotyka dla gĂłrnictwa, energetyki, rolnictwa, medycyny, a takĹźe dla zastosowaĹ&#x201E; zwiÄ&#x2026;zanych z przestrzeniÄ&#x2026; kosmicznÄ&#x2026;, â&#x20AC;˘ automatyzacja i robotyzacja procesĂłw przemysĹ&#x201A;owych oraz inne zaawansowane technologicznie rozwiÄ&#x2026;zania dla bezpieczeĹ&#x201E;stwa i przemysĹ&#x201A;u.

W obliczu walki z koronawirusem W zwiÄ&#x2026;zku z ogĂłlnoĹ&#x203A;wiatowÄ&#x2026; pandemiÄ&#x2026; koronawirusa SARS-CoV-2 pierwsza rocznica powoĹ&#x201A;ania Sieci Badawczej Ĺ ukasiewicz obchodzona jest w trybie kryzysowym. Naukowcy z instytutĂłw naleĹźÄ&#x2026;cych do Sieci, w tym Ĺ ukasiewicz â&#x20AC;&#x201C; PIAP, angaĹźujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w opracowanie rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; pomocnych w walce z rozprzestrzenianiem

siÄ&#x2122; pandemii, a takĹźe takich, ktĂłre bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; stanowiÄ&#x2021; wsparcie dla polskiej gospodarki i przedsiÄ&#x2122;biorstw. WĹ&#x203A;rĂłd nich sÄ&#x2026; m.in. projekty i deklaracje dotyczÄ&#x2026;ce: â&#x20AC;˘ opracowania szczepionki przeciwko wirusowi SARS-CoV-2, â&#x20AC;˘ produkcji urzÄ&#x2026;dzenia umoĹźliwiajÄ&#x2026;cego niezaleĹźnÄ&#x2026; wentylacjÄ&#x2122; dwĂłch pacjentĂłw za pomocÄ&#x2026; jednego respiratora, â&#x20AC;˘ uruchomienia produkcji maseczek jednorazowych, â&#x20AC;˘ produkcji w technologii 3D przyĹ&#x201A;bic ochronnych dla lekarzy i pielÄ&#x2122;gniarek oraz produkcji elementĂłw respiratorĂłw, â&#x20AC;˘ wytworzenia akcesoriĂłw do otwierania klamek, pozwalajÄ&#x2026;cych na unikniÄ&#x2122;cie kontaktu z brudnymi/zakaĹźonymi przedmiotami w sklepie, autobusie i innych obiektach uĹźytecznoĹ&#x203A;ci publicznej. Â

67

BIBLIOTEKA JAK MYĹ&#x161;LÄ&#x201E; INTELIGENTNE MASZYNY Sean Gerrish Wydawnictwo Naukowe PWN 4& = 1>1>? /8 @B= 1D> ? % = 8

W ksiÄ&#x2026;Ĺźce zawarto ciekawy, a przy tym bardzo przystÄ&#x2122;pny przeglÄ&#x2026;d przeĹ&#x201A;omowych odkryÄ&#x2021; w obszarze sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego, ktĂłre uczyniĹ&#x201A;y dzisiejsze maszyny tak inteligentnymi. OmĂłwione przykĹ&#x201A;ady odnoszÄ&#x2026; siÄ&#x2122; nie tylko do obszaru rozrywki, ale rĂłwnieĹź do praktycznych aplikacji, na ktĂłre czeka wspĂłĹ&#x201A;czesna cywilizacja. Autor opisuje m.in. architekturÄ&#x2122; oprogramowania, ktĂłra pozwala samochodom autonomicznym pozostaÄ&#x2021; na drodze i poruszaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; po zatĹ&#x201A;oczonym Ĺ&#x203A;rodowisku miejskim. Warto dowiedzieÄ&#x2021; siÄ&#x2122;, jak programiĹ&#x203A;ci trenowali komputery, aby wykonywaĹ&#x201A;y okreĹ&#x203A;lone czynnoĹ&#x203A;ci, oferujÄ&#x2026;c im smakoĹ&#x201A;yki.

PochĹ&#x201A;aniaczy seriali telewizyjnych zainteresuje zapewne konkurs serwisu Netflix z nagrodÄ&#x2026; w wysokoĹ&#x203A;ci miliona dolarĂłw na lepszy silnik rekomendacji. Komputery nie opanowaĹ&#x201A;y jeszcze wielu umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ci. EntuzjaĹ&#x203A;ci nauki i technologii uznajÄ&#x2026; tÄ&#x2122; ksiÄ&#x2026;ĹźkÄ&#x2122; za niezbÄ&#x2122;dny przewodnik po przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci, w ktĂłrej maszyny mogÄ&#x2026; przechytrzyÄ&#x2021; ludzi.

WYTWARZANIE I ZASTOSOWANIE ROZPYLONEJ CIECZY X& " * Q ? 7* 4 4 * Wydawnictwo Naukowe PWN, WNT 4& = 1>0D? /8 @B= V>3 4? % = 8

Rozpylanie cieczy jest jednym z najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej realizowanych procesĂłw w róşnych dziedzinach Ĺźycia i gospodarki, poczÄ&#x2026;wszy od domowego natrysku, a skoĹ&#x201E;czywszy na schĹ&#x201A;adzaczu rdzeni w elektrowni atomowej. Z tym wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; wzrost zapotrzebowania na wiedzÄ&#x2122; dotyczÄ&#x2026;cÄ&#x2026; sposobĂłw wytwarzania rozpylonej cieczy, wykorzystywania jej w praktyce oraz zastosowania nowoczesnych rozpylaczy i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; rozpylajÄ&#x2026;cych. KsiÄ&#x2026;Ĺźka ta, ze wzglÄ&#x2122;du na sposĂłb ujÄ&#x2122;cia tematu, stanowi unikatowÄ&#x2026; pozycjÄ&#x2122; w piĹ&#x203A;miennictwie z dziedziny rozpylania cieczy i konstrukcji rozpylaczy. MoĹźe posĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; studentom wielu róşnych kierunkĂłw studiĂłw na uczelniach technicznych, akademiach rolniczych, takich jak energetyka, transport, mechanika, budowa maszyn, inĹźynieria chemiczna i procesowa, inĹźynieria i ochrona Ĺ&#x203A;rodowiska, ogrodnictwo, rolnictwo i gospodarka leĹ&#x203A;na, technologia ĹźywnoĹ&#x203A;ci i Ĺźywienie czĹ&#x201A;owieka.

POJAZDY AUTONOMICZNE I SYSTEMY TRANSPORTU AUTONOMICZNEGO I & * JQ + ? , * ? ( */ $ ? & */ J * *% ? $ 4 (

Wydawnictwo Naukowe PWN 4& = 1>1>? /8 @B= 2V> ? % = 8

Pojazdy autonomiczne i systemy transportu autonomicznego wpisujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w ideÄ&#x2122; PrzemysĹ&#x201A;u 4.0 â&#x20AC;&#x201C; bazujÄ&#x2026; na technologii XXI w. W ksiÄ&#x2026;Ĺźce znajdziemy charakterystyki pojazdĂłw autonomicznych o róşnym poziomie autonomizacji, prezentacjÄ&#x2122; systemĂłw PRT, APM oraz systemĂłw hybrydowych. Poznamy rĂłwnieĹź technologie informatyczne (software i hardware) stosowane w tego typu pojazdach i systemach transportu, sztucznÄ&#x2026; inteligencjÄ&#x2122; i gĹ&#x201A;Ä&#x2122;bokie uczenie maszynowe, stosowane ukĹ&#x201A;ady sensoryczne czy ukĹ&#x201A;ady HMI. Nie zabraknie rĂłwnieĹź informacji dotyczÄ&#x2026;cych niezwykle waĹźnych problemĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa systemĂłw autonomicznych. Autorzy â&#x20AC;&#x201C; cenieni znawcy tematu, miÄ&#x2122;dzynarodowi konsultanci tej nowej technologii, a zarazem wykĹ&#x201A;adowcy Politechniki Warszawskiej, przedstawiajÄ&#x2026; tÄ&#x2122; nowoczesnÄ&#x2026; tematykÄ&#x2122; w sposĂłb arcyciekawy, poparty ilustracjami i przykĹ&#x201A;adami. *.

f6

68

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA

AUTOMATYKAONLINE TEL. 504 126 618, WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL ......................................................................................................65

AXON MEDIA GROUP TEL. 533 344 700, WWW.AXONMEDIA.PL ............................................................................................................................ 9

PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.ELDAR.BIZ ..................................................................................................................................... 23

ELESA+GANTER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 22 737 70 47, WWW.ELESA-GANTER.PL .........................................................................................................60–61

ELMARK AUTOMATYKA SA TEL. 22 541 84 65, WWW.ELMARK.COM.PL ........................................................................................ 17, 21, 39, 40–41

ENDRESS+HAUSER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 71 773 00 00, WWW.PL.ENDRESS.COM ........................................................................................42–44, IV OKŁ.

CENTRUM TARGOWO-KONFERENCYJNE EXPO SILESIA TEL. 32 78 87 596, WWW.EXPOSILESIA.PL ........................................................................................................................ 57

FATEK POLSKA SP. Z O.O. TEL. +48 533 329 921, WWW.FATEKPOLSKA.PL .......................................................................................... 49, 56–57

FESTO SP. Z O.O. TEL. 22 711 42 71, WWW.FESTO.PL ...................................................................................................................I OKŁ., 62–64

GUENTHER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 71 352 70 70, WWW.GUENTHER.COM.PL .............................................................................................. 29, 36–38

SIEĆ BADAWCZA ŁUKASIEWICZ – PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP TEL. 22 874 00 00, WWW.PIAP.PL ............................................................................................................................. 15, 45, 55

SIEĆ BADAWCZA ŁUKASIEWICZ – PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP, PIAP DESIGN TEL. 22 874 01 94, WWW.DESIGN.PIAP.PL ............................................................................................................. II OKŁ., 3

4/2020

69

LUDZIE

STANOWISKO: European Sales Manager – Water & Wastewater FIRMA: Badger Meter Europa GmbH

Marcin Kubat M

arcin Kubat, rocznik 1981, a b s o l w e n t Te c h n i k u m Łączności w Gliwicach, następnie Politechniki Śląskiej na kierunku Zarządzanie i Inżynieria Produkcji. Karierę zawodową rozpoczął w 2003 r. Od samego początku związany jest z firmą Badger Meter Europa GmbH, w której zatrudniony był na stanowisku przedstawiciela krajowego, a następnie w 2017 r. zatrudniony bezpośrednio przez firmę Badger Meter na stanowisku menedżera sprzedaży

70

– Europa Wschodnia i kraje bałtyckie. W 2020 r. awans na menedżera sprzedaży – rynek wody i ścieków w Europie. Badger Meter Europa GmbH to spółka całkowicie podległa amerykańskiemu producentowi przepływomierzy i zaworów regulacyjnych Badger Meter Inc. Firma istnieje na rynku światowym od 1905 r. W ofercie firmy znajduje się szereg różnego rodzaju technologii pomiarowych m.in. przepływomierze elektromagnetyczne, ultradźwiękowe, turbinowe, owal-

no-zębate, o zmiennym przekroju, różnicy ciśnień, masowe, testery do diagnostyki układów hydrauliki siłowej oraz zawory regulacyjne.

Urządzenia te znajdują zastosowanie we wszystkich gałęziach przemysłu. Rolą Marcina Kubata jest utrzymywanie kontaktów z dotychczasowymi klientami, wsparcie techniczne, nawiązywanie nowych kontaktów oraz dbanie o relacje z nimi. Prowadzi również szkolenia z zakresu technologii pomiarowych, które są w ofercie firmy.

AUTOMATYKA

P L A N W Y DAW N I C Z Y 2 0 2 0 ( D R U G I E P Ó Ł R O C Z E ) WYDANIE

TEMAT NUMERU

ARTYKUŁ PRZEGLĄDOWY

NADSYŁANIE MATERIAŁÓW

5/2020

Systemy wizyjne, kamery termowizyjne

Elektromobilność

05.04.2020

6/2020

Przemysł 4.0 – cyfrowa transformacja przemysłu

Inteligentne systemy transportowe

07.05.2020

7-8/2020

Kontrola jakości produkcji

Aparatura kontrolno-pomiarowa

05.07.2020

9/2020

Produkty dla sieci niskiego napięcia

Systemy sterowania – falowniki i serwonapędy

05.08.2020

10/2020

Zarządzanie produkcją i energią

Czujniki optyczne i zbliżeniowe

05.09.2020

11/2020

Automatyka budynkowa

Osprzęt sieciowy i komunikacyjny

05.10.2020

12/2020

Programowanie robotów przemysłowych

Komputery i platformy przemysłowe, stacje operatorskie

05.11.2020

:LHP\ Å«H SRWU]HEXMHV] U]HWHOQHJR SDUWQHUD NWyU\ ZHVSU]H &LÄ&#x152; IDFKRZø ZLHG]ø L GRÅ&#x2039;ZLDGF]HQLHP

WIEDZA

2WU]\PXMHV] ZVSDUFLH QDV]\FK LQū\QLHUyZ RUD] LQQRZDF\MQH SURGXNW\ L UR]ZLø]DQLD GRVWRVRZDQH GR 7ZRLFK SRWU]HE

â&#x20AC;¢

!

"#

$ $ " $

â&#x20AC;¢ " "! % ! "

&!

! !

% $ $ &

â&#x20AC;¢ ' ! ()* " ! ! + ,- ! ! %

.

â&#x20AC;¢ / "

$ " " 0* 1-

! !

"!

www.pl.endress.com/fwr30