ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 22

ÐåñéïäéêÞ Ýêäïóç ôïõ

ËÁÏÃÑÁÖÉÊÏÕ ÏÌÉËÏÕ ÐÏËÕÃÕÑÏÕ ¸ôïò 5ï - Ôåý÷ïò 22o

ÌÜéïò - Éïýíéïò 2004

Ðåñéå÷üìåíá Áíôß ðñïëüãïõ, ï åêäüôçò ...........................................................................................................3 1878. Ç åðáíÜóôáóç ðïõ äåí Ýãéíå, ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò .........................................................4 ÊÜðïôå óôïí Ðïëýãõñï, åðéìÝëåéá ÃéÜííç ÊáíáôÜ - ×ñßóôïõ Ãåñï÷ñßóôïõ .........................6 ¢ñùìá êïõñåßïõ (áíáìíÞóåéò), Íßêïò ÂáóéëÜêçò .................................................................12 ËÜêçò ÔåÜæçò, Ã.Ä.Ê. ................................................................................................................14 Ç æùãñÜöïò Äüìíá ÄÝëëéïõ, ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò .................................................................16 Íïóôáëãßåò. Ïé âñýóåò ôïõ Ðïëõãýñïõ, Ìáñßá ÌðïõëÜêç-Ëõðçñßäç ................................21 Ïé âäÝëëåò, ÄÞìçôñá ×áñéóôïý ................................................................................................23 «Óôïí êïýñï», ÃéÜííçò ÂáóéëÜêçò ..........................................................................................24 Ôï ðïôÜìé, ×ñÞóôïò É. ÓáñÜöçò ...............................................................................................26 Ôá íÝá ôïõ ïìßëïõ, ï åêäüôçò ...................................................................................................30

ÐåñéïäéêÞ Ýêäïóç Ëáïãñáöéêïý Ïìßëïõ Ðïëõãýñïõ ÄéáíÝìåôáé äùñåÜí ÓõíäñïìÝò ðñïáéñåôéêÝò ÅðéóôïëÝò - ÅðéôáãÝò - ÅìâÜóìáôá: Ëáïãñáöéêüò ¼ìéëïò Ðïëõãýñïõ «ãéá ôï ðåñéïäéêü ÐÏËÕÃÕÑÏÓ» 631 00 Ðïëýãõñïò e-mail: laografikos@hotmail.com

Õðåýèõíïò ýëçò ÅðéìÝëåéá êåéìÝíùí: ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò ÖéëïëïãéêÞ åðéìÝëåéá: ÁèáíÜóéïò ×ñéóôéáíüò, Öéëüëïãïò ÉäéïêôÞôçò: Ëáïãñáöéêüò ¼ìéëïò Ðïëõãýñïõ Åêäüôçò: ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò Ôçë.: 23710 24.976, Öáî: 23710 24.943 Åîþöõëëï êáé ïðéóèüöõëëï: ¸ñãá ôçò Äüìíáò ÄÝëëéïõ

Êñßíåôáé ÷ñÞóéìï íá ãíùñßæïõí ïé åíäéáöåñüìåíïé ôá åîÞò: - Êåßìåíá ðÝñáí ôùí 15 êáíïíéêþí äáêôõëïãñáöçìÝíùí óåëßäùí äåí ìðïñïýí íá äçìïóéåõèïýí.

- Óôá êåßìåíá ðïõ áðïóôÝëëïíôáé ãéá äçìïóßåõóç ðñÝðåé áðáñáéôÞôùò íá áíáãñÜöåôáé ç éäéüôçôá ôïõ óõíôÜêôç. ï ôåëåõôáßïò, åöüóïí õðïãñÜöåé, Ý÷åé ôçí åõèýíç ôùí áðüøåþí ôïõ.

- Êåßìåíá åßôå äçìïóéåýïíôáé åßôå ü÷é äåí åðéóôñÝöïíôáé.

- Óå ðåñßðôùóç ðïõ ç åñãáóßá åßíáé ãñáììÝíç óå õðïëïãéóôÞ, êáëü åßíáé íá óõíïäåýåôáé áðü ôç ó÷åôéêÞ äéóêÝôá.

- Ï ÷ñüíïò äçìïóßåõóçò åíüò êåéìÝíïõ, ðïõ Ý÷åé åãêñéèåß, äåí ðñïóäéïñßæåôáé áðü ôçí çìåñïìçíßá êáôÜèåóÞò ôïõ óôï Ðåñéïäéêü, áëëÜ áðü ôç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõ, ôçí åðéêáéñüôçôÜ ôïõ, ôç äõíáôüôçôá íá åíôá÷èåß óå ìéá åíüôçôá ê.ëð.

2

Áíôß ðñïëüãïõ ÔåëéêÜ, ìüíïí ï "ÐÏËÕÃÕÑÏÓ" áó÷ïëÞèçêå óïâáñÜ ìå ôç öåôéíÞ åðÝôåéï ôùí 150 ÷ñüíùí áðü ôçí åðáíÜóôáóç ôçò ×áëêéäéêÞò ôïõ 1854 êáé ôï óöáãéáóìü ôùí ðñïêñßôùí ôïõ Ðïëõãýñïõ, áöéåñþíïíôáò ïëüêëçñï ôï ðñïçãïýìåíï ôåý÷ïò ôïõ (Ìáñôßïõ-Áðñéëßïõ 04) óôï ìåãÜëï áõôü éóôïñéêü ãåãïíüò. Ôï ó÷üëéï "..ôï 21ï ôåý÷ïò óáò áðïôåëåß óõëëåêôéêü êåéìÞëéï..", ðïõ ìáò áðçýèõíå ï éóôïñéêüò Ãåþñãéïò ×. ×éïíßäçò, Þôáí ãéá ìáò ç êáëýôåñç åðéâñÜâåõóç. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ åïñôáóìïý ôçò "Åêáôïíôáåôçñßäáò" ôïí Éïýíéï ôïõ 1954 óôïí Ðïëýãõñï, ï åêðñüóùðïò ôçò êõâÝñíçóçò õðïõñãüò ÅèíéêÞò Áìýíçò Ðáíáãéþôçò Êáíåëëüðïõëïò åß÷å ðåé ìåôáîý Üëëùí: "...Äåí åßíáé ãíùóôáß åéò üëçí ôçí ÅëëÜäá áé ìáñôõñéêáß óåëßäåò êáé áé äïêéìáóßáé ôçò Âïñ. ÅëëÜäïò êáé åéäéêüôåñïí ôçò ×áëêéäéêÞò, ôçò ïðïßáò ôéìþìåí... Åßíáé áíÜãêç üèåí, üðùò ç äéäáóêïìÝíç åéò ôá ó÷ïëåßá éóôïñßá óõìðëçñùèÞ äéÜ íá ãíùñßóç êáé ï Íüôïò ôçí éóôïñßáí ôïõ ÂïññÜ. Ï ÂïññÜò ãíùñßæåé ôá ãåãïíüôá ðïõ åóçìåéþèçóáí åéò ôïí Íüôïí åíþ ï Íüôïò ïõäÝí ãíùñßæåé ðåñß ÂïññÜ..."... ...Êáé ðþò íá ãíùñßæåé ï Íüôïò ôçí éóôïñßá ôïõ ÂïññÜ, üôáí åìåßò ïé ßäéïé åëÜ÷éóôá åíäéáöåñüìáóôå ãé´ áõôÞí.

ÊáôÜ ôá Üëëá, Þñèå ç ¢íïéîç, ìå ôç ìáãåßá ôùí ëïõëïõäéþí, ôï ôñáãïýäé ôïõ áçäïíéïý êÜôù óôï ñÝìá, ôï íõ÷ôåñéíü Üñùìá ôïõ ãéáóåìéïý êáé ôïõò ðñþôïõò Ýñùôåò íá åîõöáßíïíôáé ôéò ðñþôåò áðïãåõìáôéíÝò þñåò óôá ðåæïýëéá ôïõ ðÜñêïõ, óôïí ðåæüäñïìï êáé óôï ðñïáýëéï ôçò åêêëçóßáò. Ï Ðïëýãõñïò áðü øçëÜ öáíôÜæåé óáí ðïëý÷ñùìç ðáéäéêÞ æùãñáöéÜ, Ýôóé âïõôçãìÝíïò ðïõ åßíáé óôïí ðñÜóéíï êÞðï ôïõ Ïé Ðïëõãõñéíïß êÜíïõí âüëôá ðñïò üëåò ôéò êáôåõèýíóåéò, ïé áðüäçìïé åðáíÝñ÷ïíôáé ìáæß ìå ôá ÷åëéäüíéá êáé ôï ðáíçãýñé ôçò ¢íïéîçò - óå ëßãï êáé ôïõ êáëïêáéñéïý - ìüëéò ðïõ Üñ÷éóå. ¹ñèå ç ¢íïéîç êé åßðáìå ôï áíïéîéÜôéêï ôåý÷ïò ìáò íá ôï ÷ñùìáôßóïõìå ìå ôïí åðéäÝîéï ÷ñùóôÞñá ôçò æùãñÜöïõ Äüìíáò ÄÝëëéïõ, íá ôï äñïóïëïãÞóïõìå ìå ôï êñýï íåñü áðü ôéò "Âñýóåò ôïõ Ðïëõãýñïõ" ôçò Ìáñßáò ÌðïõëÜêç, íá ôï áñùìáôßóïõìå ìå ôï "¢ñùìá êïõñåßïõ" ôïõ Íßêïõ ÂáóéëÜêç, íá ôï ôñáãïõäÞóïõìå ìå ôïõò üìïñöïõò óôß÷ïõò ôïõ ËÜêç ÔåÜæç. Êáëü êáëïêáßñé ëïéðüí, üóï åìåßò èá åôïéìÜæïõìå, äñïóåñü êáé êáëïêáéñéíü, ôï åðüìåíï ôåý÷ïò ìáò! Ï Åêäüôçò 3

1878. Ç åðáíÜóôáóç ðïõ äåí Ýãéíå ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò Åîáñ÷Þò ðñÝðåé íá äéåõêñéíßóïõìå üôé ç åðáíÜóôáóç ôïõ 1878 áöïñÜ ôá ãåãïíüôá ðïõ Ýëáâáí ÷þñá óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ Ïëýìðïõ, áðü ôçí áðüâáóç (16 Öåâñïõáñßïõ) ôïõ ïëéãÜñéèìïõ óþìáôïò åèåëïíôþí õðü ôïí ×áëêéäéêéþôç ÊïóìÜ Óôåñãßïõ Äïõìðéþôç, óôï Ëéôü÷ùñï, ìÝ÷ñé ôïí ôåñìáôéóìü ôùí å÷èñïðñáîéþí êáé ôçí åðéóôñïöÞ ôùí õðïëåéììÜôùí ôïõ óþìáôïò áõôïý óôçí åëåýèåñç ÅëëÜäá óôéò áñ÷Ýò ÌáÀïõ, ìåôÜ ôçí áôõ÷Þ Ýêâáóç ôçò åðáíÜóôáóçò. Ôá ãåãïíüôá ðïõ Ýëáâáí ÷þñá óôçí ðåñéï÷Þ ôçò ×áëêéäéêÞò ôçí ßäéá ðåñßïäï, ìüíï ùò ðñïåôïéìáóßá åðáíÜóôáóçò ìðïñïýí íá ÷áñáêôçñéóèïýí, ðïõ ðáñ' ïëßãïí üìùò íá åðéöÝñïõí êáôáóôñïöéêÜ áðïôåëÝóìáôá óôçí ðåñéï÷Þ, üìïéá ìå áõôÜ ôùí åðáíáóôÜóåùí ôïõ 1821 êáé 1854. Ç åðáíÜóôáóç ôïõ 1878, ïñãáíþèçêå áðü ôçí "ÅðéôñïðÞ Ìáêåäüíùí", (ðáñÝìåéíå ãíùóôÞ ùò "ÌáêåäïíéêÞ ÅðéôñïðÞ"), ðïõ óõóôÜèçêå ôï ßäéï Ýôïò áðü ðñï-

ÍéêïëÜêçò Óõêéþôçò* 4

óùðéêüôçôåò ìáêåäïíéêÞò êáôáãùãÞò ðïõ äéÝìåíáí óôçí ÁèÞíá, êáôüðéí åíôïëÞò ôçò "ÊåíôñéêÞò ÅðéôñïðÞò Áãþíá", ç ïðïßá, óå åðáöÞ ìå ôçí ÊõâÝñíçóç, ðñïåôïßìáæå êáé åðüðôåõå ôá äéÜöïñá åðáíáóôáôéêÜ êéíÞìáôá ôçò ðåñéüäïõ áõôÞò.1 Ôï áñ÷éêü ó÷Ýäéï ôçò "ÌáêåäïíéêÞò ÅðéôñïðÞò" ðñïÝâëåðå ôçí ôáõôü÷ñïíç áðïóôïëÞ åêóôñáôåõôéêþí óùìÜôùí êáé åîÝãåñóç ôùí êáôïßêùí óôéò ðåñéï÷Ýò Ïëýìðïõ, Óôñéìþíá êáé ×áëêéäéêÞò. Óôç ×áëêéäéêÞ, ôçí ðåñßïäï áõôÞ, ðáñáôçñåßôáé ðñùôüãíùñç êéíçôéêüôçôá ðïõ èõìßæåé óå ðïëëÜ ôï ðñïåðáíáóôáôéêü êëßìá ôïõ 1854. Ïé êÜôïéêïé ðåñéìÝíïõí ôï íÝï óýíèçìá ãéá íá áðïôéíÜîïõí ôïí ôïýñêéêï æõãü êáé ïé "åðáíáóôáôéêÝò åðéôñïðÝò", ðïõ óõóôÞíïíôáé óôá ðåñéóóüôåñá ÷ùñéÜ, ðñïåôïéìÜæïíôáé íá õðïäå÷èïýí ôïí åðáíáóôáôéêü óôñáôü áðü ôçí åëåýèåñç ÅëëÜäá. Ï ñùóïôïõñêéêüò ðüëåìïò åß÷å äçìéïõñãÞóåé âÜóéìåò åëðßäåò óôïõò ðïëýðáèïõò ¸ëëçíåò, áëëÜ ãñÞãïñá èá ìåôáôñÝðïíôáí óå ïñãÞ êáé áãáíÜêôçóç ìå ôç óõíèÞêç ôïõ Áã. ÓôåöÜíïõ, (19 Öåâñ. 1878). Óôçí ðñïåôïéìáóßá ôçò åðáíÜóôáóçò óôïí Ðïëýãõñï ðñùôáãùíéóôïýí ïé ÁíáóôÜóéïò Ðáðáíáóôáóßïõ éáôñüò, ÁèáíÜóéïò Ëáóðüðïõëïò äÜóêáëïò, ÉùÜííçò Ìáñêüðïõëïò, Íéêüëáïò Óõêéþôçò2, ÉùÜííçò ÐáëáìÞäçò3 äÜóêáëïò (ÅëëçíéóôÞò) êáé ÓôáìÜôçò ÊáÀñçò éáôñüò4. Åê ôùí ìåëþí ôçò "åðáíáóôáôéêÞò åðéôñïðÞò Ðïëõãýñïõ" ï ÉùÜííçò Áíôùíßïõ ÐáëáìÞäçò (1844-1889) õðÞñîå óçìáíôéêÞ ðñïóùðéêüôçôá ôçò åðï÷Þò ôïõ. Óðïýäáóå óôçí ðåñßöçìç Ó÷ïëÞ ôùí Åëëçíéóôþí óôç ÓéÜôéóôá, ÷ñçìÜôéóå åðß äéåôßá ôáìßáò ôïõ Äçìïóßïõ (Óåíôïýê-Åìßíçò) óôïí Ðïëýãõñï, åñãÜóèçêå ùò äéäÜóêáëïò-åëëçíéóôÞò óôç ÄñÜìá, Ïñìýëéá, ÂñáóôÜ, Ðïëýãõñï, üðïõ ìáèçôÝò ôïõ õðÞñîáí ïé ãíùóôïß ìåôÝðåéôá äéäÜóêáëïé, ÉùÜííçò êáé ÄÞìïò Ôñáãáíüò. Ï ÓôáìÜôçò ÊáÀñçò Þôáí éáôñüò, áíéøéüò ôïõ öéëïóüöïõ Èåüöéëïõ ÊáÀñç êáé êáôáãüôáí áðü ôçí ¢íäñï. Ç ãíùñéìßá ôïõ ìå ôïí ÉùÜííç Ôñáãáíü ôïí Ýöåñå óôïí Ðïëýãõñï, üðïõ Üóêçóå ôçí éáôñéêÞ åðß 42 ïëüêëçñá Ýôç êáé óõììåôåß÷å åíåñãÜ ó' üëïõò ôïõò áãþíåò ôùí ÅëëÞíùí ãéá åëåõèåñßá (1878, Ìáêåä. Áãþíá ê.ë.ð.). Åíþ üìùò ç åîÝãåñóç åß÷å ðñïåôïéìáóèåß ìå êÜèå ëåðôïìÝñåéá, ïé Ôïýñêïé, ðëÞñùò åíçìåñùìÝíïé ãéá ôéò åðáíáóôáôéêÝò êéíÞóåéò êáé ðñïåôïéìáóßåò óôçí ðåñéï÷Þ, êÞñõîáí ôï óôñáôéùôéêü íüìï ìå ôçí åîÞò ðñïêÞñõîç: "åðåéäÞ ôç ðñïôñïðÞ êáé åéóçãÞóåé å÷èñþí êáé êáêïâïýëùí ðáñåôçñÞèçóáí åíôüò ôçò Íïìáñ÷ßáò óçìåßá

ôéíÜ äéáôáñÜîåùò ôùí êáèåóôþôùí, äõíÜìåèá íá óõíåðÜãùìåí åðáíÜóôáóéí, ü ìç ãÝíïéôï, åêçñý÷èç ôù ãå íõí áõôïêñáôïñéêþ äéáôÜãìáôé ï óôñáôéùôéêüò íüìïò åéò ôïí êáæÜí ôçò ÊáóóÜíäñáò ìåôÜ ôùí íá÷éÝäùí áõôÞò, åéò ôçí ÷åñóüíçóïí ôïõ Áã. ¼ñïõò... Ï óôñáôéùôéêüò íüìïò Üñ÷åôáé áðü óÞìåñïí çìÝñá ÐáñáóêåõÞ 5 Éáíïõáñßïõ 1878"5. Óõã÷ñüíùò ìå ôçí åðéâïëÞ ôïõ óôñáôéùôéêïý íüìïõ êáôÝöèáóå óôç ×áëêéäéêÞ éó÷õñÞ äýíáìç óôñáôïý, åíþ äýï ðïëåìéêÜ ôïõñêéêÜ ðëïßá ðåñéðïëïýóáí ôéò áêôÝò êáé õðÝâáëáí óå áõóôçñü Ýëåã÷ï ôá äéåñ÷üìåíá ðëïßá ãéá ôï öüâï ìåôáöïñÜò ðïëåìïöïäßùí. Åðßóçò óõëëáìâÜíïíôáé ðïëëÜ ìÝëç åðáíáóôáôéêþí åðéôñïðþí ôùí ÷ùñéþí, åê ôùí ïðïßùí ïé ðéï äñáóôÞñéïé öõëáêßæïíôáé Þ åîïñßæïíôáé. Áðü åðéóôïëÞ6 ôïõ ìçôñïðïëßôç Êáóóáíäñåßáò ÊùíóôÜíôéïõ ðñïêýðôåé üôé óôá ¢äáíá ôçò Ì. Áóßáò âñßóêïíôáé åêôïðéóìÝíïé ìÝ÷ñé ôï1882 ïé ×áëêéäéêéþôåò ðáôñéþôåò, Íéêüëáïò Óõêéþôçò áðü ôïí Ðïëýãõñï, Ã. ×áôæÞò áðü ôçí Áñíáßá, Ê.ÊáñáèáíÜóçò áðü ôï ËåéâÜäé, ¢ããåëïò Æá÷áñßïõ áðü ôç ÂáñâÜñá, ÓôÝñéïò Ëåéâáäéþôçò áðü ôçí ÊáëëÜíäñá, ðáðáÄùñüèåïò áðü ôï Óôñáôþíé êáé Áãáðçôüò Ä. Áãáðçôïý áðü ôçí Ïñìýëéá7. Óôïõò áíùôÝñù åäüèç ôåëéêÜ ÷Üñç ìå ôç äéáìåóïëÜâçóç ôïõ ïéêïõìåíéêïý ðáôñéÜñ÷ç. Áõôü ôï Üäïîï ôÝëïò åß÷å ç åðïíïìáæüìåíç "åðáíÜóôáóç ôïõ1878". Ãéá äå ôéò áéôßåò ôçò áðïôõ÷ßáò ôçò Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß ðïëëÝò èåùñßåò áðü éóôïñéêïýò ôçò ðåñéüäïõ áõôÞò êáé ìåôáãåíÝóôåñïõò åñåõíçôÝò. ÄéÜóôáóç åîÜëëïõ öáßíåôáé üôé õðÞñîå êáé ìåôáîý ôùí ìåëþí ôçò "ÌáêåäïíéêÞò ÅðéôñïðÞò" åðß ôïõ èÝìáôïò áõôïý. Åßíáé áäýíáôï ðÜíôùò, áêüìá êáé óÞìåñá, íá ðñïåîïöëÞóåé êáíåßò ôï áðïôÝëåóìá ôçò åðáíÜóôáóçò, åÜí áõôÞ îåêéíïýóå óýìöùíá ìå ôï áñ÷éêü ó÷Ýäéï ôçò ÌáêåäïíéêÞò ÅðéôñïðÞò êáé ôç óõììåôï÷Þ ôçò ×áëêéäéêÞò óå áõôÞí. Áîßæåé ôÝëïò íá áíáöåñèåß óôï óçìåßï áõôü ç ìåãÜëç óõììåôï÷Þ ôùí ×áëêéäéêéùôþí óôç ìåãÜëç åðáíÜóôáóç ôïõ Ïëýìðïõ. Êáôáñ÷Þí ç ÌáêåäïíéêÞ ÅðéôñïðÞ üñéóå ôï ×áëêéäéêéþôç8 ÊïóìÜ Óô. Äïõìðéþôç "áñ÷çãü ôçò åò ¼ëõìðïí óôñáôåßáò" ìå ôï áñéèì. 2 Öåâñïõáñßïõ 1878 ðñáêôéêü ôçò: "åíôåëüìåèá ôù êõñßù ÊïóìÜ Äïõìðéþôç äéïñéæïìÝíïõ áñ÷çãïý ôçò åò ¼ëõìðïí åêóôñáôåßáò ßíá êáôáñôßóåé óþìá...". Ôï óþìá áõôü, ôï ïðïßï áðåâéâÜóèç ôç íý÷ôá ôçò 15çò ðñïò 16ç Öåâñïõáñßïõ óôçí ôïðïèåóßá ÐëÜêá Ëéôï÷þñïõ9, áðïôåëïýíôáí êáôÜ ôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôïõ áðü Ìáêåäüíåò, ìåôáîý ôùí ïðïßùí ðïëëïß ×áëêéäéêéþôåò ðïõ ìå ôçí êáôáóôñïöÞ ôïõ 1821 êáôÝöõãáí óôçí åëåýèåñç ÅëëÜäá, üðïõ åãêáôáóôÜèçêáí ìüíéìá êáé ðñïóÝöåñáí óðïõäáßåò õðçñåóßåò óôçí ðáôñßäá.10

Óçìåéþóåéò 1.ÓôÝöáíïõ Êüôóéáíïõ, Ç óõììåôï÷Þ ôçò ×áëêéäéêÞò óôçí åðáíÜóôáóç ôïõ 1878, ×ñïíéêÜ ôçò ×áëêéäéêÞò, ô. 19-20, Èåóóáëïíßêç 1970.

2.Óçìåñéíïß áðüãïíïé ôïõ ÍéêïëÜêç Óõêéþôç (üðùò ôïí áðïêáëïýóáí óôïí Ðïëýãõñï) åßíáé ï ×ñÞóôïò & ÉùÜííá Ãåñï÷ñÞóôïõ, ï ÉùÜííçò & ÅëåõèÝñéïò ÌõëùíÜò, ç ÔñéáíôáöõëëéÜ Ðåôñïðïýëïõ, ï ÈùìÜò ÌðáíÜâáò êáé Üëëïé. Óýìöùíá ìå üóá èõìÜôáé êáé ìáò åßðå ï ê. ÉùÜííçò ÌõëùíÜò, ç äõíáìéêÞ óýæõãïò ôïõ Í. Óõêéþôç, ÔñéáíôáöõëëéÜ (ôïõ ãÝíïõò Åðéêïýñïõ), åðÝðëçîå ôéò ãõíáßêåò ôùí õðïëïßðùí, ðïõ ìïéñïëïãïýóáí üôáí ðëçñïöïñÞèçêáí ãéá ôç óýëëçøç êáé ôïí åêôïðéóìü ôùí óõæýãùí ôïõò óôá âÜèç ôçò Ì. Áóßáò.

3.Áè. Ôæéíßêïõ - ÊïõêïõëÞ, Ëáïãñáöéêïß Áíôßëáëïé Âåëâåíôïý, Èåóóáëïíßêç 1979.

4.Í. ÃêáñðïëÜ, Ðþò ç Ìáêåäïíßá ðáñÝìåéíåí åëëçíéêÞ, ôüì.1, Èåóóáëïíßêç 1933, óåë.108-109.

5.ÓôÝöáíïõ Áè.Êüôóéáíïõ, Ç óõììåôï÷Þ ôçò ×áëêéäéêÞò óôçí åðáíÜóôáóç ôïõ 1878, ×ñïíéêÜ ôçò ×áëêéäéêÞò, ô.19-20, Èåóóáëïíßêç 1970.

6.Âë.Óô. Êüôóéáíïõ, ï.ð.óåë.3.

7.Ï ÓôÝöáíïò Áè. Êüôóéáíïò, ëáèåìÝíá áíáöÝñåé óôï âéâëßï ôïõ ï.ð, óåë.4, ôï üíïìÜ ôïõ ùò ¢ããåëïõ Áãáðçôïý. Ùò åê ôïýôïõ ëáèåìÝíá èá ðñÝðåé íá èåùñïýíôáé êáé üëá ôá ìåôáãåíÝóôåñá äçìïóéåýìáôá ðïõ óôÞñéîáí ôçí ÝñåõíÜ ôïõò óôï ðáñáðÜíù óôïé÷åßï. Óå áäçìïóßåõôç ÷åéñüãñáöç âéïãñáößá ôïõ ¢ããåëïõ Ä. Áãáðçôïý, ðïõ óõíÝôáîå ï áäåëöüò ôïõ Öéëþôáò, áíáöÝñïíôáé ôá åîÞò äéáöùôéóôéêÜ: "Ï ¢ããåëïò Áãáðçôüò ãåííÞèçêå óôçí Ïñìýëéá ôçò ×áëêéäéêÞò ôçí 11ç Éáíïõá-

ÉùÜííçò Áíô. ÐáëáìÞäçò* 5

ñßïõ 1894 êáé Þôáí äåõôåñüôïêïò ãéïò ôïõ Äçìçôñßïõ Áãáðçôïý, ãéïõ ôïõ Áãáðçôïý Ä. Áãáðçôïý, ï ïðïßïò êáôÜ ôïí Ñùóïôïõñêéêüí ðüëåìïí ôïõ 1878 åöõëáêßóèç ìáæß ìå Üëëïõò ðáôñéþôåò áð' ôç ×áëêéäéêÞ óôï Ãåíôß-ÊïõëÝ êáé åîïñßóèç êáôüðéí óôá ¢äáíá ôçò ÌéêñÜò Áóßáò ìå ôï áéôéïëïãéêüí, üôé åíÞñãïõí íá óçêþóïõí åðáíÜóôáóéí óôç ×áëêéäéêÞ, ðñÜãìá ðïõ äåí áðåß÷å ôçò áëçèåßáò."

8.Ï ÊïóìÜò Äïõìðéþôçò ó' üëá ó÷åäüí ôá éóôïñéêÜ óõããñÜììáôá, åìöáíßæåôáé ùò ãüíïò ôçò ãíùóôÞò éóôïñéêÞò ïìþíõìçò ïéêïãÝíåéáò áðü ôá ÄïõìðéÜ ôçò ×áëêéäéêÞò. Ç áëÞèåéá üìùò åßíáé åíôåëþò äéáöïñåôéêÞ êáé ðñþôïò ôçí áðïêÜëõøå êáé äçìïóßåõóå óôï ðåñéïäéêü "ÌáêåäïíéêÞ ÆùÞ", ô.9, 1967, ï óõìðáôñéþôçò ìáò Ãéáííßêïò ÐáëáìÞäçò. Óýìöùíá ìå áõôÞí ëïéðüí, ç ìçôÝñá ôïõ Ê. Äïõìðéþôç ôïõ ãÝíïõò ÓÜëéáñç áðü ôç ÍéêÞôç, ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ áíäñüò ôçò (ïíüìáôé ÊïóìÜò åðßóçò áðü ôç ÍéêÞôç) Ýãêõïò ïýóá óôïí éóôïñïýìåíï ÊïóìÜ Äïõìðéþôç ìå ôçí êáôáóôñïöÞ ôçò ×áëêéäéêÞò ôï 1821, êáôÝöõãå óôç Óêüðåëï üðïõ ãÝííçóå. Åêåß ðáíôñåýôçêå ôïí ÁóôÝñéï Äïõìðéþôç êáé ôï íåïãÝííçôï áãïñÜêé ðÞñåüðùò óõíçèßæåôáé- ôï üíïìá ôïõ ðñáãìáôéêïý ôïõ ðáôÝñá (ÊïóìÜò) êáé ôï åðßèåôï ôïõ ðáôñéïý ôïõ (Äïõìðéþôçò). Óýìöùíá ìå ìáñôõñßåò "ðáëéþí" Íéêçôéáíþí (âë. ÃéÜííç Ä.

ÊáíáôÜ, ÐáëéÜ ÍéêÞôç,óåë.85, Èåóóáëïíßêç 2000) ï ÊïóìÜò Äïõìðéþôçò ìåôÜ ôï 1900, áðüìá÷ïò ðëÝïí, ãíùñßæïíôáò ôçí ðñáãìáôéêÞ ôïõ êáôáãùãÞ ðÞãáéíå óõ÷íÜ óôç ÍéêÞôç êáé äéÝìåíå óôï ÓáëéáñÝäéêï óðßôé ôçò ðñáãìáôéêÞò ôïõ ìçôÝñáò. Äéáôçñïýóå ìÜëéóôá áëëçëïãñáößá ãéá ìáêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ìå ôïí ÐÝôñï ÓÜëéáñç ðïõ ðÝèáíå ôï 1935 óôç ÍéêÞôç.

9.Ç ìåôáöïñÜ êáé áðïâßâáóç ôïõ óþìáôïò, Ýãéíå ìå ôá ðëïßá "¾äñá" êáé "ÂõæÜíôéï" êáé ðåñéåëÜìâáíå åèåëïíôÝò áðü ôçí ÁèÞíá, ÁôáëÜíôç, Óôõëßäá, Ëáìßá, ÓêéÜèï, Ùñåïýò êáé Îçñï÷þñé. Âë. ÌÜíèïõ Ê. ×ñéóôïöüñïõ, Ç Ïðïõíôßá Ëïêñßäá êáé ç ÁôáëÜíôç.

10.Âë á) Ãåùñãßïõ ×. ×éïíßäç, Ïé "ðÜñïéêïé" ôçò ÓêïðÝëïõ (1829) ðïõ êáôÜãïíôáí áðü ôç ×áëêéäéêÞ, ×ñïíéêÜ ôçò ×áëêéäéêÞò, ô.31-32,Èåóóáëïíßêç 1977. â) ÓôÝöáíïõ Êüôóéáíïõ, Ç óõììåôï÷Þ ôçò ×áëêéäéêÞò óôçí åðáíÜóôáóç ôïõ 1878, ×ñïíéêÜ ôçò ×áëêéäéêÞò ô.19-20, Èåóóáëïíßêç,1970, ã) Åñáôþ ÆÝëëéïõ-Ìáóôïñïêþóôá, ×áëêéäéêÞ: ÅðáíáóôÜóåéò êáôÜ ôçí ôïõñêïêñáôßá- Ìáêåäïíéêüò áãþíáò, Èåóóáëïíßêç 1996. * Ïé öùôïãñáößåò äçìïóéåýïíôáé ãéá ðñþôç öïñÜ êáé âñßóêïíôáé óôá ïéê. áñ÷åßá ôùí ÉùÜííç ÌõëùíÜ êáé ÁñåôÞò ÐáëáìÞäïõò áíôßóôïé÷á.

ÊÜðïôå óôïí Ðïëýãõñï ÅðéëïãÞ åéäÞóåùí, ôïðéêþí íÝùí, ó÷ïëßùí, ëïãïôå÷íéêþí êåéìÝíùí, óôß÷ùí, åõôñÜðåëùí êáé Üëëùí ôéíþí, ìÝóá áðü ôéò óåëßäåò ôçò åâäïìáäéáßáò åöçìåñßäáò "ÖùíÞ ôçò ×áëêéäéêÞò" ôçí ïðïßá Ýöåñå óôï öùò, ï Íéêüëáïò ×. Ãåñï÷ñÞóôïò, ãéá ðñþôç öïñÜ, ôçí ÊõñéáêÞ 20 Áðñéëßïõ 1930. ÓÞìåñá ç "Ö.ô.×." áðïôåëåß ôçí ðéï áîéüðéóôç ðçãÞ Ýñåõíáò, êáèþò óôéò óåëßäåò ôçò êáôáãñÜöïíôáé ôá óçìáíôéêüôåñá éóôïñéêÜ ãåãïíüôá ðïõ Ýëáâáí ÷þñá óôç ×áëêéäéêÞ ôïí ðñïçãïýìåíï áéþíá. Ôçí åðéìÝëåéá ôçò óôÞëçò Ý÷ïõí ïé: ÃéÜííçò ÊáíáôÜò õðåýèõíïò ôïõ ðåñéïäéêïý êáé ï ×ñßóôïò Í. Ãåñï÷ñßóôïò éäéïêôÞôçò ôïõ áñ÷åßïõ ôçò åöçìåñßäáò êáé ï Üíèñùðïò óôïí ïðïßï ïöåßëåôáé ç ýðáñîç ôïõ éóôïñéêïý áõôïý áñ÷åßïõ.

5/ 18 ÌáÀïõ 1930: ÍÅÏÓ ÅÐÉÓÔÇÌÙÍ. "Ï Ðïëýãõñïò ðñÝðåé íá åßíå ðåñÞöáíïò äéüôé ìåôáîý ôùí ëïéðþí åðéóôçìüíùí ôïõ óõãêáôáëÝãåé áðü ôéíïò êáé ôïí ê. ÓôÝöáíïí Êüôóéáíïí, üóôéò åéò ôáò åðß ðôõ÷ßù åîåôÜóåéò ôçò ÍïìéêÞò êáèþò êáé åéò ôáò ôìçìáôéêÜò áíåäåß÷èç Üñéóôïò. Åéò ôïí åêëåêôüí ôïýôïí íÝïí üóôéò ìåô' åîáéñåôéêïý æÞëïõ åðåäüèç åéò ôçí ëáôñåßáí ôùí Ìïõóþí óôçñßæïìåí ðïëý ìåãáëõôÝñáò åëðßäáò êáé åßìåèá âÝâáéïé üôé è' áíáäåßîç ü÷é ìüíïí ôïí Ðïëýãõñïí áëëÜ êáé ôçí ×áëêéäéêÞí ïëüêëçñïí". (Ïé åõ÷Ýò ôçò "Ö. ô. ×." ðïõ óõíüäåõóáí ôïí áåßìíç6

óôï ÓôÝöáíï Êüôóéáíï óôçí áñ÷Þ ôçò ðïñåßáò ôïõ, öáßíåôáé ðùò Ýðéáóáí ôüðï. Ï ìåãÜëïò áõôüò Ðïëõãõñéíüò Üíäñáò, ìåôÜ ôï ðÝñáò ôùí óðïõäþí ôïõ óôç ÍïìéêÞ Ó÷ïëÞ Áèçíþí, óõìðëÞñùóå ôéò óðïõäÝò ôïõ óôï ðáíåðéóôÞìéï ôçò Óïñâüííçò, áíåäåß÷èç êïñõöáßïò íïìéêüò êáé éóôïñéïäßöçò, äçìïóßåõóå áíáñßèìçôåò íïìéêÝò åñãáóßåò êáé éóôïñéêÝò ìåëÝôåò, åîåëÝãç âïõëåõôÞò ×áëêéäéêÞò, ôïõ áðïíåìÞèçêáí ðÜìðïëëåò ôéìçôéêÝò äéáêñßóåéò ê.ë.ð. ê.ë.ð. Ôåëåõôáßá, äþñéóå ó' üëïõò åìÜò ôçí êéíçôÞ êáé áêßíçôç ðåñéïõóßá ôïõ ôçí ïðïßá öáßíåôáé äåí îÝñïõìå ôé íá ôçí êÜíïõìå).

6/ 25 ÌáÀïõ 1930: Ç åêáôïíôáåôçñßò. "Ôçí 16çí ÌáÀïõ åíþ óõíåðëçñïýíôï åêáôüí Ýôç áðü ôçò ÅðáíáóôÜóåùò ôçò ×áëêéäéêÞò Þôéò âåâáßùò êáôåóôÜëç, ðëçí üìùò áðåôÝëåóå éóôïñéêüí óôáèìüí äéÜ ôçí åðáñ÷ßáí ôáýôçí åí ôïýôïéò ïõäåìßá ôåëåôÞ åãÝíåôï, ïõäåìßá êßíçóéò ðáñåôçñÞèç, ïõäÝí åëÝ÷èç. Ïýôå ç åêêëçóßá, ïýôå ç Íïìáñ÷ßá, ïýôå ï ÄÞìïò Ðïëõãýñïõ, ïýôå áóöáëþò êáé êáíåßò åê ôùí ÐñïÝäñùí ôùí ÊïéíïôÞôùí åíåèõìÞèç Þ åãíþñéæå ôï ìÝãá ôïýôï ãåãïíüò äéÜ íá ôåëÝóïõí Ýí áðëïýí ìíçìüóõíïí åéò ìíÞìçí åêåßíùí ïßôéíåò åõèýò ùò áíôÞ÷çóáí áé ðïëåìéêáß éá÷áß ôùí çñþùí ôçò ÐåëïðïííÞóïõ Ýóðåõóáí ðñïò ôüíùóéí ôïõ áãþíïò í' áíáðåôÜóóùóé êáé åí ×áëêéäéêÞ ôçí óçìáßáí ôçò ÅðáíáóôÜóåùò... (ÊÜôé ìáò èõìßæåé ç áíùôÝñù ðáñÜëçøç ðïõ êáôå-

ãñÜöç áðü ôç "ÖùíÞ" ðñéí áðü ðïëëÜ-ðïëëÜ ÷ñüíéá. Ôïí ðñïçãïýìåíï Áðñßëéï óõìðëçñþèçêáí 150 ÷ñüíéá áðü ôçí åðáíÜóôáóç ôçò ×áëêéäéêÞò êáé ôïí óöáãéáóìü ôùí ðñïêñßôùí ôïõ Ðïëõãýñïõ, ãéá üóïõò äåí Ýðéáóáí ôï õðïíïïýìåíï êáé ïé óåâáóôÝò Åîïõóßåò ìáò Þóáí åêêùöáíôéêÜ áðïýóåò. Ï ê. Ã. ÆùãñáöÜêçò ðñïóðÜèçóå íá óþóåé ôá ðñïó÷Þìáôá, ðëçí üìùò ìéá ôüóï ìåãÜëç åðÝôåéïò áðáéôåß êáé ôçí áíÜëïãç ìáêñï÷ñüíéá ðñïåôïéìáóßá).

9/ 15 Éïõíßïõ 1930: ÁÐÏ ÔÏ ÃÏÌÁÔÉ. Ôï ðñþôï áõôïêßíçôï. ¹ôï ç þñá 10 ð.ì. üôáí óôçí áãïñÜ ìáò ãëýóôñçóå óáí ößäé Ýíá ìáýñï öïñôÜêé êáé óôÜèçêå ìðñïóôÜ óôï êáöåíåßï ×ïñôéÜôïõ. ÓùóôÞ áðïèÝùóéò. Ïé êÜôïéêïé ìéêñïß êáé ìåãÜëïé ôñÝ÷ïõí áð' üëá ôá óçìåßá íá èáõìÜóïõí í' áðïëáýóïõí ôá óõãêïéíùíéáêü áõôü ìÝóïí, ðïõ ðïëëïß åî áõôþí ùò ôþñá ôï Þêïõïí ìüíïí ÷ùñßò íá ãíùñßæïõí ôé Þôï... ÐïëëÝò ãõíáßêåò êáé ðáéäéÜ óõíùèïýíôï ðñïò áõôü ìå ãåëáóôÜ ðñüóùðá íá ôï èùðåýóïõí, íá ôï øáýóïõí ìå ôá ÷Ýñéá ôïõò, ùò íá ìçí áñêïýóå ìüíïí ç äéÜ ôùí ïöèáëìþí ôùí áðüëáõóéò. Á. ÃÉÏÕÆÅÐÁÓ. (Ôï èÝìá äåí áöïñÜ ôïí Ðïëýãõñï, áëëÜ ôï êáôáãñÜöïõìå ãéáôß åßíáé üíôùò åíôõðùóéáêü êáé ìðïñïýí íá ôï áîéïðïéÞóïõí ïé ößëïé ìáò-óõíôÜêôåò ôïõ ðïëý êáëïý ðåñéïäéêïý "ËÏÃÏÓ ôïõ Ðïëßôç" ôïõ ÄÞìïõ ÐÁÍÁÃÉÁÓ).

1/ 27 ÌáÀïõ 1934: Ç ÁÖÉÎÉÓ ÔÏÕ ÐÑÏÅÄÑÏÕ ÔÇÓ ÊÕÂÅÑÍÇÓÅÙÓ ÅÉÓ ÔÇÍ ÈÅÓÓÁËÏÍÉÊÇÍ. (ôïõ áíôáðïêñéôïý ìáò). - Øåò áöß÷èç åéò ôçí ðüëéí ìáò ï ëáïöéëÞò Ðñüåäñïò ôçò ÊõâåñíÞóåùò ê. ÐáíáãÞò ÔóáëäÜñçò, ðñïåñ÷üìåíïò åê ÄñÜìáò, üðïõ åß÷å ìåôáâåß áåñïðïñéêþò äéÜ íá åãêáéíéÜóç ôçí íÝáí áåñïðïñéêÞí ãñáììÞí Áèçíþí - Èåóóáëïíßêçò - ÄñÜìáò. Åéò ôïí óéäçñïäñïìéêüí óôáèìüí áðü ðïëý åíùñßò Þñ÷éóáí êáôáöèÜíïíôá ðëÞèç ëáïý ßíá õðïäå÷èþóé ôïí ëáïöéëÞ ôùí Ðñüåäñïí êáé êáôÜ ôçí ïãäüçí åóðåñéíÞí Þñ÷éóáí êáôáöèÜíïõóáé êáé áé ðïëõðëçèÝóôáôïé ëáúêáß åðéôñïðáß, áé ïðïßáé åß÷áí êáôÝëèåé åíôáýèá áðü üëáò ôáò ðüëåéò êáé ôá ÷ùñéÜ ôçò Âïñåßáò ÅëëÜäïò ðñïò õðïäï÷Þí ôïõ ê. Ðñùèõðïõñãïý... ...Ðñïò õðïäï÷Þí ôïõ ê. Ðñùèõðïõñãïý áíå÷þñçóáí ÷èÝò åê ìÝñïõò ôïõ ëáïý ôçò ×áëêéäéêÞò ï ÍïìÜñ÷çò ×áëêéäéêÞò ê. Ðåñ. ÂëÜóçò, ï ê. ×ñßóôïò ×ñéóôßäçò äéêçãüñïò êáé ï ÄÞìáñ÷ïò ôçò ðüëåþò éáôñüò ê. ÉùÜí. Êüôóéáíïò".

104/ 10 ÌáÀïõ 1936: ÊÇÑÕÎÉÓ ÃÅÍÉÊÇÓ ÁÐÅÑÃÉÁÓ. ÈÅÓ/ÍÉÊÇ, ¿ñá 5ç áðïãåõìáôéíÞ. (Ôïõ áíôáðïêñéôïý ìáò). Ç áðü çìåñþí êçñõ÷èåßóá áðåñãßá ôùí êáðíåñãáôþí åí Èåóóáëïíßêç êáé åéò Üëëáò ÌáêåäïíéêÜò ðüëåéò, ôùí ïðïßùí êõñéüôåñïí áßôçìá åßíáé ç áýîçóéò ôùí çìåñïìéóèßùí åíéó÷õèåßóá êáé äéÜ ôçò áðåñãßáò

ôùí ìéêñþí åñãáôéêþí ïñãáíþóåùí ôùí áëéåõôåñãáôþí, ôùí õöáíôïõñãþí, êáèåðëïðïéþí êáé Üëëùí ðñïóÝëáâå óÞìåñïí ôåñáóôßáí Ýêôáóéí... ÓÞìåñïí ôçí ðñùßáí åêÞñõîáí ãåíéêÞí áðåñãßáí ïé Ôñï÷éïäñïìéêïß Èåóóáëïíßêçò. Ôïýôïõò ìåô' ïëßãïí çêïëïýèçóáí áé áõôïêéíçôéóôéêáß ïñãáíþóåéò ìå óõììåôï÷Þí üëùí ôùí áõôïêéíçôéóôþí... ìå áðïôÝëåóìá ôçí ðáñÜëõóéí ðÜóçò êéíÞóåùò êáé êõêëïöïñßáò åéò ôçí ðüëéí... Åê ôçò êáèüäïõ åéò ôïí áðåñãéáêüí áãþíá ôïóïýôùí åñãáôéêþí ïñãáíþóåùí... åäçìéïõñãÞèç åí Èåóóáëïíßêç Ýêñõèìïò êáôÜóôáóéò. Åóçìåéþèçóáí áëëåðÜëëçëïé óõãêñïýóåéò ìåôáîý áóôõíïìéêþí êáé áðåñãþí ïé ïðïßáé äõóôõ÷þò õðÞñîáí êáé áéìáôçñáß. ÌÝ÷ñé ôçò óôéãìÞò áñéèìïýíôáé äÝêá íåêñïß êáé ôñéÜêïíôá ôñáõìáôßáé. Ðñï ôùí ãåãïíüôùí ôïýôùí Üôéíá ðñïõêÜëåóáí ãåíéêÞí áíáóôÜôùóéí åðåíÝâç ôï ô Óþìá Óôñáôïý åéò ÷åßñáò êáé ôïõ ïðïßïõ ðåñéÞëèåí ç êáôÜóôáóéò. ÄéåôÜ÷èç ôï êëåßóéìïí ôùí êáôáóôçìÜôùí êáé éó÷õñáß óôñáôéùôéêïß ðåñßðïëïé äéáôñÝ÷ïõí ôçí ðüëéí. Ç áðåñãßá óõíå÷ßæåôáé ìå áêáèüñéóôïí áêüìç ôçí Ýêâáóßí ôçò êáé áâÝâáéá ôá áðïôåëÝóìáôÜ ôçò. (Ðñüêåéôáé ãéá ôá ãíùóôÜ ãåãïíüôá ôïõ ÌÜç ôïõ '36, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ìåãÜëçò ðáíåñãáôéêÞò áðåñãßáò óôç Èåóóáëïíßêç. Ç áðÜíèñùðç åðÝìâáóç ôçò ÷ùñïöõëáêÞò êáé ôïõ óôñáôïý Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá: 30 íåêñïýò, ðåñéóóüôåñïõò áðü 300 ôñáõìáôßåò, ÷éëéÜäåò óõëëÞøåéò êáé åêôïðßóåéò).

5/ 28 Éïõíßïõ 1953: ÅÎÁÉÑÅÔÏÓ ÐÑÁÎÉÓ. Ï ãíùóôüò êôçìáôßáò ôçò ðüëåþò ìáò ê. ÄçìÞôñéïò ÌáñÝôçò, ðñïÝâç åéò ãåííáßáí ðñÜãìáôé äùñåÜí åê äñá÷. 23 åêá-

7

ôïììõñßùí äéÜ ôçí ôïðïèÝôçóéí Ùñïëïãßïõ åéò ôï êùäùíïóôÜóéïí ôïõ ìåãÜëïõ Ìçôñïðïëéôéêïý Íáïý ìáò. Ç "ÖùíÞ ôçò ×áëêéäéêÞò" óõã÷áßñåé ôïí ê. ÌáñÝôçí äéÜ ôçí åîáßñåôïí áõôÞí ðñÜîéí ôïõ. (Ãéá íá åêôéìÞóïõìå óÞìåñá ôï ðïóü ðïõ ðñïóÝöåñå ï ê. ÌáñÝôçò, ìðïñïýìå íá ôï óõãêñßíïõìå ìå ôçí ôéìÞ ôçò åöçìåñßäáò, ç ïðïßá áíåñ÷üôáí óôï ü÷é åõêáôáöñüíçôï ðïóüí ôùí 1.000 äñá÷ìþí Þ 3 ðåñßðïõ Åõñþ).

49/ 2 ÌáÀïõ 1954: ÐñïóÝîáôå ôçí íåïëáßáí. (ðñùôïóÝëéäï) "Ç íåïëáßá ìáò åßíáé äéåöèáñìÝíç! ðïý åßíáé ç åðï÷Þ ìáò; ðïý ï óåâáóìüò ðñïò ôïõò ãïíåßò; ðïý åßíáé ï öüâïò ôïõ èåïý; ðïý åßíáé ç åíôñïðÞ; óÞìåñïí ïé íÝïé ÷áñôïðáßæïõí, ìåèýóêïíôáé, áóåâïýí, ðåñéöñïíïýí ôçí çèéêÞí, åðáíáóôáôïýí. Ôï êáôçãïñçôÞñéïí, ïõ÷ß âåâáßùò Üäéêïí, áêïýåôáé äñéìýôáôïí, éäßá åéò ôá êáöåíåßá, ôùí ïðïßùí ôáêôéêüôáôïé èáìþíåò åßíáé óÞìåñïí ïé áíÞëéêïé êáé ôï áîéïèñÞíçôïí èÝáìÜ ôùí ðñïêáëåß ôçí óõæÞôçóéí... Ï áíÞëéêïò, ôïõ ïðïßïõ ôï ðíåýìá äåí Ý÷åé êáôáóôÞ éêáíüí áêüìç íá êáèïäçãÞ ïñèþò ôáò åíåñãåßáò ôïõ êáé ôá áðïêùëõôéêÜ áßôéá äåí Ý÷ïõí åéóÝôé ôçí äýíáìéí íá áíáêüðôïõí ôáò ïñìÜò ôïõ, ðáñáäßäåôáé åéò ôá á÷áëßíùôá ÝíóôéêôÜ ôïõ êáé ôáò åðéèõìßáò ôïõ, áöïý êáíåßò äåí öñïíôßæåé íá ôïí ðñïöõëÜîç äé' áìÝóùí Þ åììÝóùí ìÝôñùí. ÓðáôáëÜ ôï èåßïí äþñïí ôçò õãåßáò êáé ôïõ íåáíéêïý óöñßãïõò åéò ôçí äçëçôçñéþäç áôìüóöáéñáí ôùí êáöåíåßùí êáé êáèßóôáôáé åõÜëùôïí èýìá ôïõ Êïììïõíéóìïý..."

53/ 30 ÌáÀïõ 1954: ÔÁ ÅÃÊÁÉÍÉÁ ÔÏÕ ÃÇÐÅÄÏÕ. ÓÞìåñïí êáé ðñï ôçò åíÜñîåùò ôùí åðéäåßîåùí ôïõ Ãõìíáóßïõ, áßôéíåò èá ôåëåóèïýí åéò ôï Þäç áðïðåñáôùèÝí Äçìïôéêüí ÃÞðåäïí, åéò ü åãêáôáóôÜèçóáí êáé äýï ìåãÜöùíá, èá äßíïõí ôá åðßóçìá åãêáßíéá ôïýôïõ äé áãéáóìïý, ìåè' üí ï ÄÞìáñ÷ïò èá ôï ðáñáäþóç åéò ôçí õðü ôïõ Äçìïôéêïý Óõìâïõëßïõ óõóôáèåßóáí Åöïñßáí ôïõ Ãõìíáóôçñßïõ êáé äé áõôÞò åéò ôçí íåïëáßáí ôïõ Ðïëõãýñïõ.

156/ 20 ÌáÀïõ 1956: Áîßá ôùí ëáúêþí åèßìùí êáé ðáñáäüóåùí (ôïõ ê. ËÜêç ÓõñãéÜííç). ...Ðñéí áðü êÜìðïóá ÷ñüíéá, êÜðïéïé - Üìïéñïé ðÜóçò ðáéäåßáò (éóôïñßáò, áñ÷áéïëïãßáò, ôÝ÷íçò êáé ëïéðÞò åãêõêëïðáéäéêÞò ìüñöùóçò) - åðßôñïðïé, åãêëçìÜôçóáí êõñéïëåêôéêÜ óå âÜñïò ôïõ óôïëéóìïý êáé ôçò äéáêüóìçóçò ôïõ Éåñïý Íáïý Áã. ÍéêïëÜïõ. ¸âáëáí Ýíáí ãåñïìðïãéáôæÞ êáé åëáéï÷ñùìÜôéóå (ìïõíôæïýñùóå) ôï ôÝìðëï ôçò åêêëçóßáò. ÊáôÜóôñåøáí, Ýôóé, êÜôé õðÝñï÷åò æùãñáöéÝò áëçèéíÜ áñéóôïõñãÞìáôá ôÝ÷íçò - ìå ãëáóôñßôóåò ìå èáõìÜóéá ëïõëïýäéá, ðïõ Þóáí êáôÜ ìÞêïò üëïõ ôïõ êÜôù ôùí ìåãÜëùí åéêüíùí ôïõ ôÝìðëïõ. Áíïóéïýñãçìá öïâåñü. ¸ãêëçìá ðñáãìáôéêü êé áóõã÷þñçôï. Êé áõôü Ýãéíå ãéá ÷Üñç ôçò... ðñïüäïõ êáé ôïõ ìïíôåñíé8

óìïý ãéá íá... åõðñåðßóïõí ôçí åêêëçóßá. Ïé äéÜäï÷ïé ôùí "åãêëçìáôéþí" áõôþí, áìéëëþíôáé êé áõôïß ìå ôç óåéñÜ ôïõò íá õðåñâÜëïõí ôïõò ðñïêáôü÷ïõò ôïõò óå åðßäåéîç ìïíôåñíéóìïý, ìçí ôý÷åé êáé ôïõò ðïõí êáèõóôåñçìÝíïõò êáé íôåìïíôÝ. ÖñÜæïõí ëïéðüí êé áõôïß, ìå ôïé÷ïðïéßá ôéò êïëþíåò ôïõ íÜñèçêá, ãéá íá ôïí ìåôáôñÝøïõí óå áðïèÞêç ôñïößìùí, ãñáöåßï ôùí åðéôñüðùí Þ äåí îÝñù ôé Üëëï... ¢ëëç áíïóéïõñãßá óå âÜñïò ôïõ Üôõ÷ïõ áõôïý ðáëéïý êáé ùñáéïôÜôïõ Íáïý êáé ôçò üëçò åìöÜíéóÞò ôïõ, åßíáé åêåßíï ôï öñéêôü êáé êáêüãïõóôï êáôáóêåýáóìá ôçò åîþðïñôáò, ðïõ óôïß÷éóå - üðùò ëÝíå ïé ÷éïõìïñßóôåò Ðïëõãõñéíïß - "ßóéá ì' Ýíá âáðüñé"(!!).

212/ 16 Éïõíßïõ 1957: Ï ê. ÌÁÑÊÅÆÉÍÇÓ ÅÉÓ ÔÇÍ ÐÏËÉÍ ÌÁÓ. Ôçí ðáñåëèïýóáí Ôñßôçí êáé þñáí 2áí ì.ì. åðåóêÝöèç ôçí ðüëéí ìáò ï áñ÷çãüò ôïõ êüììáôïò ôùí ðñïïäåõôéêþí ê. Ó. Ìáñêåæßíçò, ãåíüìåíïò äåêôüò, ðáñÜ ôï áêáôÜëëçëïí ôçò þñáò, õðü ôùí ößëùí ôïõ êáé ðïëëþí Üëëùí êáôïßêùí ôïõ Ðïëõãýñïõ. Ï ê. Ìáñêåæßíçò... åîåöþíçóå ëüãïí åíþðéïí ðõêíïôÜôïõ áêñïáôçñßïõ... ÉäéáéôÝñùò Ýèéîå ôï åíäéáöÝñïí ôçí ðåñéöÝñåéÜí ìáò ãåùñãéêüí èÝìá. ÌåôÜ ôïí ëüãïí ôïõ ôù ðáñåôÝèç ãåýìá õðü ôùí ößëùí ôïõ, áíå÷þñçóå äå ìåôÜ ôáýôá äéÜ Èåóóáëéíßêçí êáé Êéëêßò.

264/ 15 Éïõíßïõ 1958: Ï ÐÑÙÔÏÓ ÁÍÔÉÐÑÏÅÄÑÏÓ ÔÇÓ ÂÏÕËÇÓ. Ï âïõëåõôÞò ôïõ Íïìïý ìáò ê. Âáóßëåéïò Âáóéëéêüò åîåëÝãç á´ áíôéðñüåäñïò ôçò ÂïõëÞò. Ç ðñïóãåíïìÝíç åéò áõôüí ôéìÞ áíôáíáêëÜ åéò ôçí ×áëêéäéêÞí. Äåí åßíáé äå ç ðñþôç öïñÜ êáè' Þí åôéìÞèç ï Íïìüò ìáò åí ôù ðñïóþðù ôïõ ê. Âáóéëéêïý, äïèÝíôïò üôé åéò ôçí ðñïçãïõìÝíçí ÂïõëÞí åß÷åí åêëåãÞ â´ áíôéðñüåäñïò áõôÞò, áëëÜ êáé Õðïõñãüò äéåôÝëåóåí...

Óôïí ÐÏËÕÃÕÑÏ ôçò ÔÅ×ÍÇÓ êáé ôïõ ÐÏËÉÔÉÓÌÏÕ Ï Ðïëýãõñïò, åäþ êáé ëßãá ÷ñüíéá, äéáíýåé ðåñßïäï ðïëéôéóôéêÞò áíáãÝííçóçò. Ïé ðïëéôéóôéêïß öïñåßò áõîÜíïíôáé êáé ðëçèýíïíôáé êáé ðáñáêïëïõèïýìå åêäçëþóåéò ðïõ ïýôå öáíôáæüìáóôáí ðñéí áðü ëßãá ÷ñüíéá. Åõ÷üìáóôå ç ðïñåßá áõôÞ íá Ý÷åé äéÜñêåéá êáé íá ìçí åðéóôñÝøïõìå ðïôÝ óôéò ìßæåñåò çìÝñåò ôïõ ðáñåëèüíôïò. ÂÉÂËÉÏÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ: Ôñåéò ðïëý óçìáíôéêÝò åêäüóåéò, ìå éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí ãéá ôïí ôüðï ìáò, Ýêáíáí ôçí åìöÜíéóÞ ôïõò óôéò áñ÷Ýò ôïõ Ýôïõò êáé ðñïêÜëåóáí ôï åíäéáöÝñïí ôùí âéâëéüöéëùí ôçò ðüëçò ìáò.

-Ôçí Ôñßôç 20 Éáíïõáñßïõ, óôï ÅðéìåëçôÞñéï ×áëêéäéêÞò, ï ðñüåäñïò ôïõ ÓõíäÝóìïõ Ìåôáëëåõôéêþí Åðé÷åéñÞóåùí ÅëëÜäïò Ãéþñãïò ÃåùñãéÜäçò êáé ï áñ÷éôÝêôïíáò ÃéÜííçò ÁéêáôåñéíÜñçò ðáñïõóßáóáí ôï âéâëßï ôïõ Ãéþñãïõ ÌáèéïõäÜêç, "Ç ðÝôñá ðïõ Üëëáîå ôïí ôüðï", Èåóóáëïíßêç 2003, ôùí åêäüóåùí Ê. ÓöáêéáíÜêç. ¸íá ðïëý êáëü âéâëßï, áöïý ï óõããñáöÝáò, ðÝñá áðü ôçí åðéóôçìïíéêÞ êáé éóôïñéêÞ ðáñïõóßáóç ôùí ìåôáëëåßùí ôçò ×áëêéäéêÞò, êáôÜöåñå íá ðåñÜóåé êáé ôçí áíèñþðéíç äéÜóôáóç, óå Ýíá èÝìá ðïõ äåí ðñïäéáèÝôåé êáé ôüóï åõ÷Üñéóôá ôï ìÝóï áíáãíþóôç ..."Ðïëýöåñíç ×áëêéäéêÞ, ...ìáêÜñé íá 'ìïõí ðïéçôÞò ãéá íá óïõ ãñÜøù ðéï ãëõêÜ áõôü ðïõ íéþèù êáé ãéá íá ìçí æçëåýù ôïí Êáââáäßá ðïõ ðñéí áðü Üëëïõò Ýãñáøå ãéá ôïõò êÜâïõò ôçò ÃåñáêéíÞò êáé ôï Óôñáôþíé...". ¸ôóé îåêéíÜåé ôïí ðñüëïãü ôïõ ï óõããñáöÝáò êáé äéêáéþíåé óå ìåãÜëï âáèìü ôç äéáðßóôùóÞ ìáò áõôÞ.

-Ôçí ÐáñáóêåõÞ 23 Éáíïõáñßïõ, óôï âéâëéïðùëåßï ÉÁÍÏÓ ôçò Èåóóáëïíßêçò, ï "äéêüò ìáò" ÌÜñéïò Óðçëéüðïõëïò êáé ï êáèçãçôÞò íåïåëëçíéêÞò öéëïëïãßáò ôïõ ðáíåðéóôçìßïõ Éùáííßíùí ÅñáôïóèÝíçò ÊáøùìÝíïò ðáñïõóßáóáí ôï âéâëßï ôïõ ÄçìÞôñç Íüëëá, "Áðü ôç ìéá åéêüíá óôçí Üëëç", Èåóóáëïíßêç 2003, ôùí åêäüóåùí Êáóôáíéþôç. Ï ÌÜñéïò Óðçëéüðïõëïò, üðùò ðÜíôá ãëáöõñüò êáé... áèõñüóôïìïò, ìÜãåøå ôï âéâëéüöéëï êïéíü ôçò Èåóóáëïíßêçò, äßíïíôáò ìéáí Üëëç äéÜóôáóç óôï ìõèéóôüñçìá ôïõ Íüëëá óôï ïðïßï åîéóôïñåßôáé ç æùÞ ôùí áíèñþðùí ôçò óçìåñéíÞò ÅëëÜäáò, ðïõ ìå øÝìáôá êáé åíï÷Ýò ðñïóðáèïýí íá åðéâéþóïõí ìÝóá áðü êïéíùíéêÝò áëëáãÝò ðïõ ôïõò îåðåñíïýí êáé ðïõ ôïõò åßíáé îÝíåò.

-Ôçí ÊõñéáêÞ 1 Öåâñïõáñßïõ, óôï Äçìïôéêü ÈÝáôñï Ðïëõãýñïõ, ìå ðñùôïâïõëßá ôïõ ÄÞìïõ Ðïëõãýñïõ êáé ôçò ÐáãêñÞôéáò Áäåëöüôçôáò Ìáêåäïíßáò, Ýãéíå ç ðáñïõóßáóç ôïõ âéâëßïõ ôïõ Ãéþñãïõ É. ÆùãñáöÜêç, "ÊñçôéêÜ Ôñáãïýäéá", Èåóóáëïíßêç, ÍïÝìâñéïò 2003, ôùí åêäüóåùí ÍÅÁÑ×ÏÓ. Ãéá ôï âéâëßï ìßëçóå ï óõã-

ãñáöÝáò êáé ï Ìáíþëçò ÐáðáäÜêçò, óõíôÜêôçò ôïõ ðåñéïäéêïý "ÍÅÁÑ×ÏÓ". Óôï âéâëßï áõôü, ï óõããñáöÝáò öÝñíåé óôçí åðéöÜíåéá Ýíá óðïõäáßï ïéêïãåíåéáêü èçóáõñü. Åßíáé ôï çìåñïëüãéï öõëáêÞò ôïõ èåßïõ ôïõ, Êùíóôáíôßíïõ ÆùãñáöÜêç óôçí ÊñÞôç ôïõ 1904, üðïõ ï ßäéïò êáé ïé óõãêñáôïýìåíïß ôïõ êáôáãñÜöïõí óôß÷ïõò, ìáíôéíÜäåò, éóôïñéêÜ, çñùéêÜ êáé Üëëá ôñáãïýäéá ðïõ üëá ìáæß óõíèÝôïõí "ôï öïâåñü ìáñôýñéï ôïõ Ýãêëåéóôïõ ðïõ áíáìåôñÜ ôéò ìÝñåò ôïõ, ôéò óôåñçìÝíåò åëåõèåñßåò ðßóù áðü ôá êÜãêåëá". Ðñüêåéôáé ãéá ìéá åñãáóßá Üñéóôá äïìçìÝíç - üðùò áêñéâþò ðñÝðåé íá êáôáãñÜöïíôáé ôá áðïôåëÝóìáôá ðáñüìïéùí åñãáóéþí -ôçí ïðïßá ìðïñïýí íá Ý÷ïõí ùò õðüäåéãìá üëïé ïé óýã÷ñïíïé åñåõíçôÝò. Óôçí áñ÷Þ ôçò åêäÞëùóçò ï Äéêçãïñéêüò Óýëëïãïò ×áëêéäéêÞò, äéá ôïõ ðñïÝäñïõ ôïõ ê. Èåï÷Üñç Óéþæïõ, áðÝíåéìå ôéìçôéêÞ äéÜêñéóç óôïí óõããñáöÝá ãéá ôçí ðïéçôéêÞ ôïõ óõëëïãÞ "ÖùôåéíÜ óçìÜäéá óôï ÷ñüíï". Ãéá ôçí ðïéçôéêÞ áõôÞ áðüðåéñá ôïõ Ã. ÆùãñáöÜêç èá åðáíÝëèïõìå ðñïóå÷þò. ÅÊÄÏÓÇ ÅÖÇÌÅÑÉÄÁÓ: Ï Ðïëéôéóôéêüò Óýëëïãïò ÐáëáéïêÜóôñïõ áðÝêôçóå ðñüóöáôá ôç äéêÞ ôçò öùíÞ. ÖùíÞ ìÜëéóôá "Áçäïíéïý", üðùò êáé ç åðùíõìßá ôçò ôñßìçíçò åöçìåñßäáò, "Ôá áçäüíéá", ôï ðñþôï öýëëï ôçò ïðïßáò åßäå ôï öùò ôçò äçìïóéüôçôáò ôçí ðñþôç ìÝñá ôïõ êáëïêáéñéïý ôïõ 2004. Åõ÷üìáóôå óôïõò õðåýèõíïõò ôçò Ýêäïóçò "êáëÞ äýíáìç" êáé íá åßíáé óßãïõñïé ðùò èá óôáèïýìå áñùãïß óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõò. ÈÅÁÔÑÉÊÏ ÅÑÃÁÓÔÇÑÉ ÐÏËÕÃÕÑÏÕ: Ç åìöÜíéóç ôïõ íåïúäñõèÝíôïò È.Å. Ðïëõãýñïõ, ôï öåôéíü ÷åéìþíá, Þñèå íá ôáñÜîåé ôá Þóõ÷á (ðïëéôéóôéêÜ) íåñÜ ôçò ðüëçò ìáò êáé íá ìáò îáöíéÜóåé üëïõò åõ÷Üñéóôá. Áðü ôçí åðßóçìç ðáñïõóßáóç ôïõ íÝïõ óõëëüãïõ óôéò "¸îé Âñýóåò", ìÝ÷ñé ôçí ðñþôç ðáñÜóôáóç óôï ÈÝáôñï Ðïëõãýñïõ ìå ôïõò "ÅðôÜ +äýï ìïíïëüãïõò ãéá ôïí ïõñáíü", êáôáëÜâáìå ðùò ðñüêåéôáé ãéá ìéá ðïëý óðïõäáßá êßíçóç ðïõ èá "áíåâÜóåé ôïí ðÞ÷ç", ãéá üëïõò üóïõò åìðëÝêïíôáé ìå ôá ðïëéôéóôéêÜ ðñÜãìáôá. Óôï ñüëï ôïõ åìøõ÷ùôÞ ôçò êßíçóçò áõôÞò, ï çèïðïéüò ôïõ Ê.È.Â.Å. Íßêïò Ðáíáãéùôßäçò, ï ïðïßïò ìå ôçí ðåßñá êáé ôçí áãÜðç ôïõ ãéá ôï èÝáôñï, ðéóôåýïõìå, ðùò èá åìðíåýóåé äçìéïõñãéêÜ üëïõò üóïõò áãáðïýí ôï èÝáôñï. Ðñüóöáôá ôï ÈÅÁÔÑÉÊÏ ÅÑÃÁÓÔÇÑÉ áðÝêôçóå êáé íïìéêÞ õðüóôáóç. ÌåôÜ ôéò áñ÷áéñåóßåò ôçò 3çò ÌáÀïõ 2004, ôï ðñþôï Ä. Ó. óõãêñïôÞèçêå óå óþìá ùò 9

åîÞò: Ðñüåäñïò Èåïëüãçò ÖïõñíáñÜêçò, Áíôéðñüåäñïò Ãéþñãïò ÄéáìáíôïõëÜêçò, Ãåí. ÃñáììáôÝáò Ìáñßá ÌÞôñïõ, Ôáìßáò Íßêïò ×áëêéÜò êáé ÌÝëç Ìáñßá ÆÞóç, ×éïíßá ÊáôåñôæÞ, Åëåõèåñßá Ðáðáëåùíßäá. Áðü ôçí ðëåõñÜ ìáò ôïõò êáëùóïñßæïõìå óôï äýóêïëï, üóï êáé åëêõóôéêü ÷þñï ôïõ ðïëéôéóìïý(;) êáé åõåëðéóôïýìå óå ìéá ãüíéìç êáé äçìéïõñãéêÞ óõíåñãáóßá. Ïé "ÅÐÔÁ + ÄÕÏ ÌÏÍÏËÏÃÏÉ ÃÉÁ ÔÏÍ ÏÕÑÁÍÏ" áðïôåëïýí óßãïõñá ôçí ðáñÜóôáóç ôçò ÷ñïíéÜò ãéá ôïí Ðïëýãõñï. Ôçí ðáñïõóßáóáí äýï öïñÝò ôá ðáéäéÜ ôïõ ÈÅÁÔÑÉÊÏÕ ÅÑÃÁÓÔÇÑÉÏÕ ÐÏËÕÃÕÑÏÕ (ÄåõôÝñá 9 êáé 16 Öåâñïõáñßïõ) óôï Äçìïôéêü ÈÝáôñï Ðïëõãýñïõ êáé ï êüóìïò ôßìçóå ìå ôçí ðáñïõóßá êáé ôç óõììåôï÷Þ ôïõ (óôç äéÜñêåéá ôçò ðáñÜóôáóçò) êáôÜ ôñüðï õðïäåéãìáôéêü. Ç ðáñÜóôáóç Üñ÷éóå ìå ôç "ÌïõóéêÞ áðüðåéñá", ìå ðëáíüäéïõò ìïõóéêïýò, ôïõò: ÓÜêç ÍôáëáìÞóéï (íôáïýëé), ÓôÝñãéï ÔñÜêá (âéïëß), Ãéþñãï ÊáôåñôæÞ (âéïëß), Áíôþíç Êùíóôáíôéíßäç (öõóáñìüíéêá), ôï "¸íá æåúìðÝêéêï ðïõ äåí..." ìå ôïí "äéêü ìáò" Óôáýñï ËïõêÜêç, ôïí "ÅöéÜëôç + Ýíá óýíèçìá ìéóü" ìå ôïí ×ñÞóôï ÊáôåñôæÞ óôïí ñüëï ôïõ íåáñïý êïõêïõëïöüñïõ êáé ôï ÉíôåñìÝäéï, "Ôï øùìß" ôïõ Ì. Óá÷ôïýñç óå áðáããåëßá ôçò ìéêñÞò ¹ëéáò Ðáíáãéùôßäïõ. Ïé "ìïíüëïãïé" óôç óõíÝ÷åéá, âáóéóìÝíïé óå êåßìåíá ôçò Ê. Ìçôñïðïýëïõ, Ã. Ìáíéþôç, Ó. ÃéáííÜôïõ êáé Á. ÍôÝìï, óõãêßíçóáí êáé êáèÞëùóáí ôïí êüóìï. Ç Íßêç ÖïõñíáñÜêç óôï "Êüëðï", ç ×éïíßá ÊáôåñôæÞ óôá "ÐñïóêëçôÞñéá", ç Ìáñßá ÆÞóç-ÊáôåñôæÞ óôéò "ÌðïìðïíéÝñåò", ï ÓÜêçò Ëåéâáäéþôçò óôï "¸íáò ðñáêôéêüò Üíèñùðïò", ç ÁëåîÜíäñá Ìáíùëïýôóïõ óôç "ÌÝëðù", ç Åëåõèåñßá Ðáðáëåùíßäá óôï "ÃêáñÜæ", ï ÁëìðÝñôï ÍôÝìï óôï "ÃñÜììá", ç ×áñïýëá ¼ñç óôïí "¸íá ñüëï ãéá êëüïõí" êáé ï Íßêïò Ðáíáãéùôßäçò óôçí "ÅðÝôåéï", ðáñïõóßáóáí ìå ôñüðï èáõìáóôü åôåñüêëçôïõò ôýðïõò áíèñþðùí, ðïõ óõíáíôïýìå êáèçìåñéíÜ ãýñù ìáò, ðïõ êé åìåßò ìðïñåß íá óõíáíôïýìå, ìá ç "øþñá" ìüíï ôïõ çèïðïéïý ìðïñåß íá öùôßóåé êáé íá åêèÝóåé. Îå÷ùñßóáìå ôï "ÃñÜììá" ôïõ ÁëìðÝñôï ÍôÝìï, (ï ßäéïò ï áðïóôïëÝáò åñìçíåýåé ôï "ñüëï" ôçò æùÞò ôïõ) ïéêïíïìéêïý ìåôáíÜóôç áðü ôçí Áëâáíßá, ï ïðïßïò ìÝóá áðü ôï ãñÜììá ðïõ óôÝëíåé óôç ìçôÝñá ôïõ îåôõëßãåé ôï äñÜìá ôùí áíèñþðùí ðïõ ôçí ðñïçãïýìåíç äåêáåôßá áðÝäñáóáí áðü ôçí ðáôñßäá ôïõò, áíôéìåôþðé10

óáí ôüóá âÜóáíá óôï äñüìï ôïõò ãéá íá öôÜóïõí ôåëéêÜ óôç "ãç ôçò åðáããåëßáò", ôçí ÅëëÜäá. Ï ìïíüëïãïò ôïõ ÁëìðÝñôï åßíáé ôüóï áëçèéíüò, ðïõ ðéóôåýïõìå ðùò ýóôåñá áðü ðïëëÜ ÷ñüíéá èá áðïôåëåß Ýíá óðÜíéï èåáôñéêü êáé éóôïñéêü íôïêïõìÝíôï. ÓõíôåëåóôÝò ôçò åîáßñåôçò áõôÞò ðáñÜóôáóçò, åêôüò ôùí çèïðïéþí êáé ìïõóéêþí ðïõ ðñïáíáöÝñáìå, Þôáí êáé ïé: Íßêïò Ðáíáãéùôßäçò (óêçíïèåóßá), ÌÝìç ÊáôåñôæÞ (óêçíéêÜ-êïóôïýìéá), ÄçìÞôñçò ËéÜìðáò (ìïõóéêÞ åðéìÝëåéá), Ìáñßá ÌÞôñïõ (åðéìÝëåéá ðñïãñÜììáôïò), Êþóôáò ×áëêéÜò (äçìéïõñãéêü áößóáò), ÃéÜííçò Óêïýñôáò (êáôáóêåõÞ óêçíéêþí), ÁóôÝñéïò ÔñÜêáò (ç÷ïëçøßá) êáé Íßêç ÖïõñíáñÜêç, ×éïíßá ÊáôåñôæÞ, Ìáñßá ÆÞóç-ÊáôåñôæÞ (ïñãÜíùóç ðáñáãùãÞò). ÐÏËÉÔÉÓÔÉÊÏÓ ÓÕËËÏÃÏÓ ÐÏËÕÃÕÑÏÕ: Áðü ôéò åêëïãÝò ôçò 25çò Éáíïõáñßïõ 2004 áíáäåß÷ôçêå ôï íÝï Ä.Ó. ôïõ Ðïëéôéóôéêïý Óõëëüãïõ Ðïëõãýñïõ ôï ïðïßï óõãêñïôÞèçêå óå óþìá ùò åîÞò: Ðñüåäñïò, Óôáìáôßá ÂïãéáôæÞ, Áíôéðñüåäñïò, ÓôÝëéïò Óôáýñïõ, Ã. ÃñáììáôÝáò, ÉöéãÝíåéá Áúâáëéþôïõ, Ôáìßáò, Ìé÷Üëçò ÌáíáæÞò êáé ìÝëç ¸ëåíá ×áëâáôæÞ, Ìáñßá ÓáñÜíôç êáé Ãéþñãïò Óôåñãéïýäçò. Óôï íÝï Ä. Ó. åõ÷üìáóôå êáëÞ äýíáìç êáé ç êáëÞ óõíåñãáóßá, ðïõ îåêéíÞóáìå, íá åîáêïëïõèÞóåé. Ôçí ÊõñéáêÞ 21 Ìáñôßïõ, ï Ðïëéôéóôéêüò Óýëëïãïò Ýêïøå ôçí ðñùôï÷ñïíéÜôéêç ðßôá ôïõ óôï ÊÝíôñï Íåüôçôáò, üðïõ ðáñáâñÝèçêáí ðáëéÜ êáé íÝá ìÝëç ôïõ óõëëüãïõ. ¾óôåñá áðü ôá åèéìïôõðéêÜ êáé ôá ó÷åôéêÜ êåñÜóìáôá, ç ïìÜäá èåÜôñïõ, ç ÷ïñùäßá ðáñáäïóéáêþí ôñáãïõäéþí, ïé ðáéäéêÝò ÷ïñåõôéêÝò ïìÜäåò êáé ç ïìÜäá Latin ðáñïõóßáóáí áðïóðÜóìáôá ôçò äïõëåéÜò ôïõò. Ìéá ðïëý üìïñöç åêäÞëùóç, óôçí ïðïßá ðáñáâñÝèçêå êáé áíôéðñïóùðåßá ôïõ Ïìßëïõ ìáò. Ç ÈÅÁÔÑÉÊÇ ÏÌÁÄÁ ôïõ Ðïëéôéóôéêïý Óõëëüãïõ Ðïëõãýñïõ, áðü 8 Ýùò 10 ÌáÀïõ óôï Äçìïôéêü ÈÝáôñï, áíÝâáóå ôï Ýñãï "Ç óðáóìÝíç óôÜìíá" ôïõ ¸ñé÷ Öïí ÊëÜéóô, óå äéáóêåõÞ êáé óêçíïèåóßá ôïõ ÌéëôéÜäç ÌáñÝôá. Ôçí ðáñÜóôáóç ðáñáêïëïýèçóáí ðïëëïß óõìðïëßôåò ìáò, áëëÜ êáé Üíèñùðïé ôïõ ÈåÜôñïõ áðü ÁèÞíá êáé Èåóóáëïíßêç, ðñïóêåêëçìÝíïé ôïõ óõëëüãïõ. Ôïõò ñüëïõò ôïõ Ýñãïõ áðÝäùóáí ìå åðéôõ÷ßá ïé: Íßêïò ÌïõôáöôóÞò (ÁäÜì), ÐÝñäéêá ÊáóóÜíç (¼íåéñï), ÂáããÝëçò Óðýñôïò (Ëß÷ô), ÌÜôá ÂïãéáôæÞ

(Ëßæá), Åõäïêßá ÔóåëÝðç (Ìáñãáñßôá), Âáóßëçò ÖáñäïãéÜííçò (ÂÜëôåñ), ×ñÞóôïò Ðáðáêùíóôáíôßíïõ (ÕðçñÝôçò), Ôæþñôæçò ÔóåëÝðçò (×áìöñßíôå), ¸ëåíá ×áëâáôæÞ êáé Óüíéá Óðýñôïõ (ÌÜñèá), ÆÜöç ÌïõôáöôóÞ (Åýá), Èåüäùñïò ×ñõóÜöçò (Ñïýìðñå÷ô), Ãñçãüñçò ×ñéóôïäïýëïõ (ÖÜéô), ×ñéóôïëéÜêïõ ÌÝíç êáé Ìáñßá ÁéêáôåñéíÜñç (Ìðñéãêßôá). Ôï Ýñãï ðáñïõóéÜóèçêå êáé óôéò ÁãñïôéêÝò ÖõëáêÝò ÊáóóÜíäñáò êáé ðñïâëÝðåôáé íá ðáñïõóéáóôåß êáé óå Üëëá ìÝñç, êáèþò õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò ðñïôÜóåéò áðü ÄÞìïõò ôçò ×áëêéäéêÞò êáé Üëëùí íïìþí ôçò Ìáêåäïíßáò. Ç ÈåáôñéêÞ ÏìÜäá ôïõ Ðïëéôéóôéêïý Óõëëüãïõ Ðïëõãýñïõ, óôçí åéêïóÜ÷ñïíç ðïñåßá ôçò, ìáò Ýöåñå óå åðáöÞ ìå ãíùóôÜ Ýñãá ôïõ åëëçíéêïý êáé îÝíïõ ñåðåñôïñßïõ, (Ôá "ìïíüðñáêôá" ôùí Óêïýñôç-ÌïõñóåëÜ, ôá "ðáíôñïëïãÞìáôá" ôïõ Í. Ãêïãêüë, "Ôï óôñáâüîõëï" ôïõ Ä. ØáèÜ ê.Ü.) ðïëëÜ áðü ôá ïðïßá ðñùôüðáé÷ôá êáé åëðßæïõìå íá åîáêïëïõèÞóåé ôç äçìéïõñãéêÞ ôçò ðïñåßá. ÁÖÉÅÑÙÌÁ óôïí ÊÙÓÔÇ ÐÁËÁÌÁ: Áðü 29/3 ìÝ÷ñé 2/4/04, ç õðåýèõíç ôçò Ó÷ïëéêÞò ÂéâëéïèÞêçò ôïõ Åíéáßïõ Ëõêåßïõ Ðïëõãýñïõ ê. ÁëÝêá Îùíßêç ïñãÜíùóå óôçí áßèïõóá åêäçëþóåùí ôïõ Ëõêåßïõ, åêäÞëùóç- áöéÝñùìá óôï ìåãÜëï ìáò ðïéçôÞ ÊùóôÞ ÐáëáìÜ, ôçí ïðïßá ðáñïõóßáóå ç ßäéá ìáæß ìå ôïí õðïä/íôÞ ôïõ Ãõìíáóßïõ Êùí/íï Éáôñïý êáé ïìÜäá ìáèçôþí, ðáñáêïëïýèçóå äå, ìå åîáéñåôéêü åíäéáöÝñïí, ïëüêëçñç ç ìáèçôéþóá íåïëáßá ôïõ Ðïëõãýñïõ. Ìéá ðïëý ðåôõ÷çìÝíç åêäÞëùóç ç ïðïßá ðëáéóéþèçêå ìå ðñïâïëÞ óëÜéôò êáé Ýêèåóç öùôïãñáößáò. Óõã÷áñçôÞñéá óôïõò äéïñãáíùôÝò êáé óôá ðáéäéÜ ôïõ Ãõìíáóßïõ-Ëõêåßïõ (ðñùéíïý êáé åóðåñéíïý) ðïõ ôçí ðáñïõóßáóáí. ÐÏËÉÔÉÓÔÉÊÏÓ ÌÁÉÏÓ: Ï ìÞíáò ÌÜéïò, åêôüò áðü ôç öýóç, åìðíÝåé, êáèþò öáßíåôáé, êáé ôïõò áíèñþðïõò ôçò ôÝ÷íçò êáé ôïõ ðïëéôéóìïý. ¸ôóé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ìÞíá áõôïý åß÷áìå ôçí åõêáéñßá íá ðáñáêïëïõèÞóïõìå ðïëëÝò êáé åíäéáöÝñïõóåò åêäçëþóåéò, üðùò: - Ôç èåáôñéêÞ ðáñÜóôáóç "Ç óðáóìÝíç óôÜìíá" ôïõ ¸ñé÷ Öïí Êëáúóô ðïõ áíÝâáóå ç ÈåáôñéêÞ ÏìÜäá ôïõ Ðïëéôéóôéêïý Óõëëüãïõ Ðïëõãýñïõ.

- Ôï áöéÝñùìá óôçí éóôïñéêÞ ìíÞìç ôçò 17çò ÌáÀïõ 1821, ðïõ ðáñïõóßáóå ìå ôçí åðùíõìßá "Äéá ëüãïõ êáé ìïõóéêÞò" ôï Èåáôñéêü ÅñãáóôÞñé Ðïëõãýñïõ êáé ç ïñ÷Þóôñá "ÍåáíéêÞ äñÜóç ãéá ôçí åéñÞíç", ìå áöçãçôÞ ôïí Íßêï Ðáíáãéùôßäç, ôçí ÊõñéáêÞ 16 ÌáÀïõ óôï Äçìïôéêü ÈÝáôñï Ðïëõãýñïõ.

- Ôç óõíáõëßá ìïõóéêÞò ìå ôßôëï "ÌïõóéêÝò äéáäñïìÝò" ðïõ ðáñïõóßáóáí óôï Äçìïôéêü ÈÝáôñï Ðïëõãýñïõ ôï ÓÜââáôï 15 ÌáÀïõ, ïé êáèçãçôÝò ôïõ Äçìïôéêïý Ùäåßïõ Ðïëõãýñïõ.

- Ôçí Ýêèåóç æùãñáöéêÞò ôïõ Ðïëõãõñéíïý ÆùãñÜöïõ ÄçìÞôñç Êõñéáößíç óôï éóüãåéï ôïõ Äçìáñ÷åßïõ áðü 14 ìÝ÷ñé 31 ÌáÀïõ. Ôï æùãñÜöï êáé ôï Ýñãï ôïõ èá ðáñïõóéÜóåé ï "Ð" óå Ýíá áðü ôá ðñïóå÷Þ ôåý÷ç ôïõ. (Ïé ôñåéò ôåëåõôáßåò åêäçëþóåéò äéïñãáíþèçêáí óôá ðëáßóéá ôùí åêäçëþóåùí ôïõ ÄÞìïõ Ðïëõãýñïõ ãéá ôïí åïñôáóìü ôçò êÞñõîçò ôçò åðáíÜóôáóçò óôç ×áëêéäéêÞ ôçí 17ç ÌáÀïõ 1821). "ÏÌÁÄÉÊÇ ÅÊÈÅÓÇ" MARIOS SPILIOPOYLOS: Ï Dmitri Vanelli, ÷ñüíéá äéáêáôå÷üìåíïò áðü ôçí åììïíÞ ôïõ íá øÜ÷íåé ãéá Ýñãá êáëëéôå÷íþí ôùí ïðïßùí ôá ïíüìáôá ïìïéÜæïõí ìå áõôü ôïõ ÌÜñéïõ Óðçëéüðïõëïõ, êáôüñèùóå ôåëéêÜ, ôçí åììïíÞ ôïõ áõôÞ íá ôçí õëïðïéÞóåé ìå ôçí Ýêèåóç SPILIOPOULOS 2004 art athina, óôï ðåñßðôåñï Á26 ôïõ Áíáôïëéêïý Áåñïäñïìßïõ Áèçíþí (ÌÜéïò 04) óôçí ïðïßá óõììåôåß÷áí: Marios Spiliopool (Áõóôñáëßá), Mary Cave (Áããëßá), Marius Spieliopchardt (Áõóôñßá), Mar-al-Spiliopak (Áßãõðôïò), Juan-Maria Spiliasguez (Éóðáíßá), Mario Spiglieri (Éôáëßá), Mario Spillioster-Smith (Ç.Ð.Á.), Mario Spilton (Ç.Ð.Á.), Mariaki Spilioyama (Éáðùíßá), Marios Spiliopoulos (Áããëßá), Mario Spiljosevic (Óåñâßá), Mars Spiliopsen (Äáíßá). Óôçí Ýêèåóç áõôÞ, ðÝñáí ôçò ìõóôçñéþäïõò áõôÞò óýìðôùóçò ôùí ïíïìÜôùí, ï ÌÜñéïò Óðçëéüðïõëïò óõììåôåß÷å øõ÷Þ ôå êáé óþìáôé, ÷ùñßò åí ôïýôïéò íá åêèÝóåé êáíÝíá Ýñãï ôïõ. "ÅîÝèåóå" üìùò åáõôüí, åñìçíåýïíôáò ï ßäéïò äéÜöïñá åéêáóôéêÜ èÝìáôá ôùí "óõíùíýìùí ôïõ", üðùò "Ðáãêüóìéïò ¸ëëçíáò" 2003, "¸ëëçíáò êáëëéôÝ÷íçò ðñïóðáèåß íá ìðåé óôï äéåèíÞ åéêáóôéêü ÷Üñôç" 2004, "Áõôïðñïóùðïãñáößá ùò ÑÞãáò" 2003 ê.ë.ð. Ï ÌÜñéïò Óðçëéüðïõëïò åÜí äåí ìáò åîÝðëçôôå êÜðïõ-êÜðïõ, ìå ôç äïõëåéÜ ôïõ êáé ôï ÷éïýìïñ ôïõ, äåí èá ôïí áíáãíùñßæáìå. Êáé áöïý ôïí áíáãíùñßæïõìå... áêüìá, èá ðåé ðùò âñßóêåôáé óå êáëü äñüìï...

11

¢ñùìá êïõñåßïõ (áíáìíÞóåéò) Íßêïò ÂáóéëÜêçò "Ôá åõôõ÷éóìÝíá ðáéäéêÜ ìïõ ÷ñüíéá îõðíïýí óáí äÜêñõ ìÝóá ìïõ, ï êáéñüò åêåßíïò Ý÷åé ðáñÝëèåé óáí ôïí êáðíü åíüò âáðïñéïý óôï ðÝëáãïò" ÁëâÜñï íôå ÊÜìðïò ÐñÜãìáôé, êÜèå öïñÜ ðïõ åðéóôñÝöù óôç ãåíÝèëéá ãç, êÜôé âïõñêþíåé Üèåëá ìÝóá ìïõ, ðïõ äåí îÝñù ðïéá óô' áëÞèåéá åßíáé ç áéôßá. Ìðïñåß íá åßíáé ôá ÷ñüíéá ðïõ Ýöõãáí, ïé Üíèñùðïé ðïõ ÷Üèçêáí, ïé åëðßäåò êáé ôá üíåéñá ðïõ Ýêáíáí öôåñÜ, ïé ðñïóüøåéò ôùí óðéôéþí ðïõ Üëëáîáí, ïé íÝåò ðïëõêáôïéêßåò ðïõ êôßóôçêáí åêåß ðïõ Þôáí êÜðïôå áìðÝëéá êáé áìõãäáëåþíåò, ïé äñüìïé ðïõ óôñþèçêáí Üóöáëôï êáé ôóéìÝíôï, ôï ðëáôÜíé ôïõ "êïõñïý" ðïõ áðïøéëþèçêå, ï "ÊáëáìÜñáò" ðïõ Ýêëåéóå, ôï åõùäéáóôü ôñéöýëëé ôïõ ðÜñêïõ ôùí "Ýîé âñýóåùí" ðïõ îáðëþíáìå íÝïé äåêáåîÜñçäåò, åñùôåõìÝíïé ìå ôçí ßäéá óõììáèÞôñéá, êáé ôï áíôéêáôÝóôçóå ôï ãêáæüí êáé ïé ðëáóôéêÝò êáñÝêëåò.

Ìðïñåß íá åßíáé ôï Óïýðåñ ÌÜñêåô ðïõ Ýêëåéóå ôá ìéêñïìÜãáæá, ï íÝïò ðåæüäñïìïò ìå êáöåôÝñéåò, ìðáñÜêéá, øçóôáñéÝò êáé áñáãìÝíá áõôïêßíçôá. Ìðïñåß íá åßíáé ç Üãíùóôç ãéá ìÝíá íÝá ãåíéÜ êáé ï ôñüðïò ðïõ ÷áßñåôáé êáé äéáóêåäÜæåé. Áðü ôá ðáëéÜ êáôáóôÞìáôá êáé êáöåíåßá ìüíï ôï ãáëáêôïðùëåßï ôïõ Âåññïéþôç ðáñáìÝíåé, üðùò ôï Þîåñá óôï êÝíôñï ôçò ðüëçò. ÐÜíå ôá ñáöôÜäéêá, ôá ôóáãêáñÜäéêá êáé ôá êïõñåßá ðïõ Þôáí êáôÜ ìÞêïò ôïõ "äçìüóéïõ" äñüìïõ áðü ôéò "Ýîé âñýóåò" ùò ôï Äçìïôéêü Ó÷ïëåßï, óçìåñéíü Äçìáñ÷åßï. ÔÝóóåñá Þôáí ìüíï ôá êïõñåßá óôï êÝíôñï ôçò ðüëçò êáé Üëëá ôñßá, óôïõò äßðëá äñüìïõò êáé ðáñÜäñïìïõò. Ï êüóìïò ôïõ êïõñåßïõ ãéá ìáò ôá ðáéäéÜ ôüôå, Þôáí Ýíáò êüóìïò ìáãéêüò ìå ôïõò ìåãÜëïõò êáèñÝðôåò ðïõ âëÝðáìå ìÝóá ó' áõôïýò ïëüêëçñï ôï ìéêñü ìáò óþìá. ÅðÜíù óôá êïìïäßíá ìå ôï ìÜñìáñï, äßðëá óôïõò êáèñÝðôåò õðÞñ÷áí äéÜöïñá øáëßäéá, ÷ôÝíåò ãéá ôï êïýñåìá, îïõñÜöéá êáé ðéíÝëá ãéá ôï îýñéóìá, êáé äéÜöïñåò ìç÷áíÝò ðïõ Ýêáíáí ôï äéêü ìáò êåöÜëé ãïõëß êáô' åíôïëÞ ôïõ ÄéåõèõíôÞ óôï Äçìïôéêü. Óå ìéêñÜ Þ ìåãáëýôåñá ãõÜëéíá ìðïõêáëÜêéá Þôáí êëåéóìÝíá ôá ìýñá, ôá áñþìáôá êáé ïé êïëüíéåò. Åìðñüò óôïõò êáèñÝðôåò ïé ìåãÜëåò ðåñéóôñåöüìåíåò ðïëõèñüíåò êáé äéÜ÷õôï ðáíôïý ôï Üñùìá ôçò êïëüíéáò, ôï Üñùìá ôïõ êïõñåßïõ. Óôï ìåóáßï êáèñÝðôç êïýñåõå êáé îýñéæå óõíÞèùò ï éäéïêôÞôçò ôïõ ìáãáæéïý, ï áñ÷éêïõñÝáò. ÄåîéÜ ôïõ ï ðñþôïò ôç ôÜîåé êáé áñéóôåñÜ ï ìáèçôåõüìåíïò íåáñüò, ï áðïöïéôÞóáò áðü ôï äçìïôéêü ó÷ïëåßï ðïõ ãéá äéÜöïñïõò ëüãïõò äåí Þèåëå íá óõíå÷ßóåé ôéò óðïõäÝò óôï ãõìíÜóéï êáé ðÞãå íá ãßíåé êïõñÝáò ðïõ ãéá ôçí åðï÷Þ åêåßíç Þôáí Ýíá åðéêåñäÝò åðÜããåëìá ìåôÜ áðü ôïõ ñÜöôç êáé ôïõ õðïäçìáôïðïéïý. Ôá ðñþôá êïõñÝìáôá ôïõ ìáèçôåõüìåíïõ Þôáí óôá äéêÜ ìáò êåöÜëéá ìå ôç ìç÷áíÞ, üðïõ ôá ìéóÜ ìáëëéÜ ìáò ôá Ýâãáæå áðü ôçí ñßæá. ¼ôáí üìùò äåí Þóáí Üëëïé ðåëÜôåò óôï ìáãáæß, áíáëÜìâáíå ôï êïýñåìá ôï áöåíôéêü ðïõ ìáò ðñüóå÷å ðåñéóóüôåñï. ËÜäùíå ôç ìç÷áíÞ

Êïõñåßï ËåöôÝñç ÖáñäïãéÜííç 1957.

12

íá ìç "ôóéìðÜåé", Ýâáæå óå ìéá ðëáôéÜ âïýñôóá ìéá Üóðñç óêüíç êáé êáèÜñéæå ôéò ôñß÷åò ðïõ êïëëïýóáí óôï óâÝñêï êáé ôï ëáéìü.

ÓÜëôç êáé ôïõ ÃêëÜâá. ¹ôáí ôá óðßôéá ðïõ åß÷áí øçëÜ ìðáëêüíéá êáé ðáñÜèõñá êé Þôáí åýêïëï ôï óêüñðéóìá ôùí ìýñùí êáé ôùí áñùìÜôùí óôï óþìá ôïõ ×ñéóôïý êáé óôá êåöÜëéá ìáò.

ÔÝëïò äåí óçêùíüìáóôáí áð' ôçí ðïëõèñüíá, áí äåí ìáò Ýâáæå êïëüíéá ìå ôï ìåôáëëéêü ìõñïäï÷åßï ðéÝæïíôáò ìå ôï ÷Ýñé ìéá êåñáìéäß öïýóêá êé Ýðåöôå ðÜíù óôï êïõñåìÝíï êåöÜëé ç êïëüíéá óáí øéëÞ âñï÷Þ.

ÌåñéêÜ áðü áõôÜ ôá óðßôéá õðÜñ÷ïõí êáé óÞìåñá, Üëëá Ý÷ïõí áëëÜîåé ïé ðñïóüøåéò êé Üëëá êáôåäáößóôçêáí êáé êôßóôçêáí êáéíïýñéá.

Óôï óðßôé ðïõ ãõñíïýóáìå ìáò êïëÜêåõå ðïëý ç ìçôÝñá ëÝãïíôáò: ôé ùñáßï êïýñåìá! êáé áò Þôáí ôï êåöÜëé ìáò óáí ãëüìðïò. Ìáò ÷Üéäåõå êáé ìáò ìýñéæå íá äåé áí ìáò Ýâáëå ï êïõñÝáò êáé êïëüíéá. ÊÜðïéá ìÝñá, üôáí ãýñéóá áð' ôï êïýñåìá, ìïõ åßðå ðùò ìïó÷ïâïëïýóá óáí êüêêéíï ãáñýöáëëï.

Ìõñïöüñåò ãõíáßêåò õðÜñ÷ïõí êáé óÞìåñá óôçí ðüëç ìáò íá ñÜíïõí ìå ìýñá êáé áñþìáôá ôï óþìá ôïõ ×ñéóôïý, áëëÜ ôá êïõñåßá Ýêëåéóáí, Ýãéíáí êïììùôÞñéá êáé êïììþóåéò áíäñþí, ÷Üèçêáí üëá ôá ñáöôÜäéêá êáé õðïäçìáôïðïéåßá, ôá ðáëéÜ êáöåíåßá Ýãéíáí êáöÝ êáé ôá åóôéáôüñéá Goodys Þ McDonalds.

Ôï êïõñåßï åêåßíç ôçí åðï÷Þ åß÷å áñêåôÞ äïõëåéÜ äéüôé åêôüò áðü êïýñåìá ìáëëéþí Þôáí êáé ôï îýñéóìá ôùí áíäñþí êÜèå ÓÜââáôï ðïõ åðÝóôñåöáí áðü ôïõò áãñïýò, ôéò åëéÝò êáé ôá áìðÝëéá.

ÊÜèå öïñÜ ôþñá ðïõ åðéóôñÝöù óôç ãåíÝèëéá ãç, áí êáé íïéþèù ôç âáëßôóá íá ìïõ âáñáßíåé ðéï ðïëý áðü ðáëéÜ, ùóôüóï ÷áßñïìáé ðïõ âëÝðù ìéá Üëëç êáéíïýñãéá ðüëç í' áðëþíåôáé óôïõò ãýñù ëüöïõò.

Ïé ðáôåñÜäåò ìáò ôï áðüãåõìá ôïõ ÓáââÜôïõ ôï áöéÝñùíáí ãéá êïýñåìá, îýñéóìá, øáëßäéóìá êáé ðåñéðïßçóç ôïõ ìïõóôáêéïý. ¼ëïé ó÷åäüí ïé Üíäñåò ôüôå åß÷áí ìïõóôÜêé êáé ïé ìïíôÝñíïé íÝïé ôçò åðï÷Þò, ìïõóôÜêé áëëÜ ÊÜñë Ãêáßçìðë óôçí ôáéíßá "¼óá ðáßñíåé ï Üíåìïò" ìå ßóéá ÷ùñßóôñá óôï ìáëëß, ìðñéãéáíôßíç êáé äß÷ñùìï ìõôåñü óêáñðßíé.

ÅîÜëëïõ áõôüò åßíáé ï êüóìïò, âéáóôéêüò. Ç ìÝñá óþíåôáé êáé Ýñ÷åôáé ôï âñÜäõ. Óôéò ðñïóüøåéò ôùí êáôáóôçìÜôùí ïé åðéãñáöÝò íÝïí áíáâïóâÞíïõí êáé ç êáñäéÜ ìïõ óôç ãùíéÜ ôïõ äñüìïõ ðáíäï÷åßï ðïõ äéáíõêôåñåýåé....

Óôï êïõñåßï ïé ãïíåßò ìáò ìÜèáéíáí üëá ôá íÝá ôçò ìéêñÞò ìáò ðüëçò áêüìç êáé áõôÜ ôïõ Ýîù êüóìïõ!! Êáôüðéí, ðÞãáéíáí óôï êáöåíåßï ãéá Ýíá ïýæï êáé ìéá "îåñÞ" ðïõ ôï ëïõêïýìé Þôáí ôï ôñüðáéï ôçò íßêçò ðïõ ôï ðåñéìÝíáìå åìåßò ôá ðáéäéÜ óôï óðßôé ùò ãëõêéÜ ÷áñÜ. ÁõôÞ Þôáí ç åðáöÞ ìïõ ìå ôéò êïëüíéåò êáé ô' áñþìáôá áðü ôï êïõñåßï êáèþò êáé áõôÞ êáôÜ ôçí çìÝñá ôçò ðåñéöïñÜò ôïõ åðéôáößïõ ôç ÌåãÜëç ÐáñáóêåõÞ óôçí ðüëç ìáò. Ïé ãõíáßêåò ôçí çìÝñá áõôÞ øçëÜ áðü ôá ìðáëêüíéá Ýñáéíáí ôï óþìá ôïõ ×ñéóôïý êáé ôá êåöÜëéá ôùí äéåñ÷üìåíùí ÷ñéóôéáíþí ìå ìýñï êáé áñþìáôá êáèþò åðïñåýïíôï êáôçöåßò êáé ëõðçìÝíïé ìå áíáììÝíåò ëáìðÜäåò ðßóù áðü ôïí óôïëéóìÝíï ìå áíïéîéÜôéêá ëïõëïýäéá åðéôÜöéï. Ôá ðñþôá ìýñá êáé áñþìáôá êáôÜ ôçí Ýîïäï ôïõ åðéôáößïõ åê ôïõ íáïý ôá äå÷üìáóôå áðü ôéò ïéêßåò ôùí ÐáëáìçäÝùí, áñéóôåñÜ êáé äåîéÜ ôïõ äñüìïõ, óõíå÷ßæïíôáí áðü ôéò ïéêßåò ôïõ Ó÷ïéíÜ, ôïõ Âïýëãáñç, ôïõ

Óôï êïõñåßï ôïõ ÌðÜêç 1960 ðåñßðïõ.

13

ËÜêçò ÔåÜæçò Óßãïõñá äåí èá ðñùôïôõðïýóáìå åÜí ëÝãáìå ðùò, áð' üëïõò üóïõò áó÷ïëïýíôáé, êáè' ïéïíäÞðïôå ôñüðï, ì' áõôü ðïõ ïíïìÜæïõìå "óýã÷ñïíï åëëçíéêü ôñáãïýäé", ïé ëéãüôåñï ðñïâåâëçìÝíïé åßíáé ïé áó÷ïëïýìåíïé ìå ôçí ôÝ÷íç ôïõ óôß÷ïõ Þ, üðùò ôçí áðïêáëïýí êÜðïéïé ôïõ ÷þñïõ, ôçò Ýíôå÷íçò ëáúêÞò ðïßçóçò. Ïé ðåñéóóüôåñïé, åîÜëëïõ, ãíùñßæïõìå ôïí åñìçíåõôÞ åíüò êáëïý ôñáãïõäéïý, ëéãüôåñïé ôï óõíèÝôç ôïõ êé åëÜ÷éóôïé ôï óôé÷ïõñãü. Ðñïò åðáëÞèåõóç ôçò ðáñáðÜíù èåùñßáò... ìÞðùò ãíùñßæåôå, ðïéïò Ý÷åé ãñÜøåé ôïõò óôß÷ïõò ôïõ êëáóóéêïý ðëÝïí ôñáãïõäéïý "¼ìïñöÞ ìïõ Êáôåñßíá", ðïõ üëïé êÜðïôå ôñáãïõäÞóáìå êé åîáêïëïõèïýìå íá ôñáãïõäÜìå ìÝ÷ñé óÞìåñá; Óôç ×áëêéäéêÞ ôï ËÜêç ÔåÜæç ôïí ãíùñßóáìå ùò ôï óýæõãï ôçò ê. Îáíèßððçò ÊáñáèáíÜóç. Ï ËÜêçò ÔåÜæçò üìùò, åêôüò áðü ôçí éäéüôçôÜ áõôÞ, (ôïõ óõæýãïõ), õðÞñîå êáé åîáêïëïõèåß íá åßíáé Ýíáò áðü ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò óôé÷ïõñãïýò ôïõ óýã÷ñïíïõ åëëçíéêïý ôñáãïõäéïý. Êáé äåí èá ìðïñïýóå íá ìçí åßíáé, üôáí õðïãñÜöåé óôß÷ïõò ðïõ ìåëïðïßçóáí óôç óõíÝ÷åéá ìåãÜëïé ¸ëëçíåò óõíèÝôåò, üðùò ïé: Óôáýñïò ÊïõãéïõìôæÞò, ÃéÜííçò Óðáíüò, ×ñÞóôïò ÃêÜñôæïò, Ãéþñãïò ÆáìðÝôáò, ÌÜíïò ×áôæçäÜêéò êáé ôñáãïýäçóáí åîßóïõ ìåãÜëïé åêôåëåóôÝò, üðùò ïé: Ãéþñãïò ÍôáëÜñáò, Áíôþíçò ÊáëïãéÜííçò, ÄçìÞôñçò ÌçôñïðÜíïò, ÔÜíéá Ôóáíáêëßäïõ, ÌáñéíÝëá êáé Üëëïé. Ï ËÜêçò ÔåÜæçò ãåííÞèçêå óôçí ÁèÞíá ¸ëêåé ôçí êáôáãùãÞ ôïõ áðü ôï ÊéÜôï Êïñéíèßáò êáé óÞìåñá æåé óôá Í. ÌïõäáíéÜ ìáæß ìå ôç óýæõãü ôïõ Îáíèßððç êáé ôï ãéï ôïõò ôïí ÏñÝóôç. Áó÷ïëåßôáé ìåôÜ ìáíßáò ìå ôïí êÞðï ôïõ, ôýðïò åîùóôñåöÞò, íåõñéêüò êé åðßìïíïò, ôá âÜæåé ðïëëÝò öïñÝò ìå üëïõò êáé ìå üëá, äåí èá ðßóôåõá ðïôÝ - åÜí äåí ôï Þîåñá - üôé åßíáé ï óôé÷ïõñãüò ôïõ ôñáãïõäéïý "Ôï ðáñÜðïíü ìïõ" (1987) ðïõ ìå ôçí åîáßóéá ìïõóéêÞ ôïõ Óôáýñïõ ÊïõãéïõìôæÞ ôüóç ìïíáîéÜ êáé ìåëáã÷ïëßá áðïðíÝåé. Äçëþíåé èáõìáóôÞò ôçò Îáíèßððçò, áëëÜ äåí ìðïñåß íá êñýøåé ôçí ðéêñßá ôïõ - üóï êé áí ðñïóðáèåß äåí ôá êáôáöÝñíåé - ðïõ ïé ðåñéóóüôåñïé ×áëêéäéêéþôåò ôïí áíáãíùñßæïõí ùò óýæõãï ôçò Îáíèßððçò êáé ðáñáãíùñßæïõí Þ äåí ãíùñßæïõí êáèü14

ëïõ ôçí éäéüôçôÜ ôïõ ùò óôé÷ïõñãïý. Ìéá óõæÞôçóç ìáæß ôïõ Ý÷åé ðÜíôá åíäéáöÝñïí, áí êáé ôï êáêü ìå ôïõò óôé÷ïõñãïýò åßíáé üôé ôá êáëýôåñá ôá êñáôïýí ãéá ôá äéêÜ ôïõò äåöôÝñéá.

-Ðùò ãßíåôáé, Ýíáò Ýíôïíá åîùóôñåöÞò ôýðïò óáí êáé óÝíá, íá õðïãñÜöåé ó' Ýíá áðü ôá ëõñéêüôåñá ôñáãïýäéá ìáò, üðùò åßíáé "Ôï ðáñÜðïíü ìïõ".

-Ðéóôåýù üôé ïýôå åóùóôñåöÞò ïýôå åîùóôñåöÞò åßìáé. Áðëþò ôá êáêþò êåßìåíá äåí ìðïñþ íá ôá êñáôÞóù ìÝóá ìïõ. ÁõôÜ ðïõ óõìâáßíïõí üìùò ðñïóùðéêÜ óå ìÝíá êáé âëÝðù ðùò äåí Ý÷ïõí ãéáôñåéÜ, ìÝóá áðü ôá ôñáãïýäéá ìïõ ìðïñþ íá âãÜæù ôá åóþøõ÷Ü ìïõ. Ðáëéüôåñá ðïõ ôá ðñÜãìáôá Þôáí ðéï áíèñþðéíá áðåéêüíéæá ìå ôç ãñáöÞ ìïõ ôïí ôüôå ôñüðï æùÞò ìÝóá áðü üìïñöá ôñáãïýäéá. ÓÞìåñá õðÜñ÷åé ðåñßóêåøç, ðñïâëçìáôéóìüò, áðïãïÞôåõóç êáìéÜ öïñÜ ðïõ äåí îÝñù ðïý èá ìáò ïäçãÞóåé. Óßãïõñá ðÜíôùò, "Ôï ðáñÜðïíü ìïõ" óÞìåñá èá ôï Ýãñáöá åíôåëþò äéáöïñåôéêÜ.

-Ðïéïò ï ëüãïò ôçò áðï÷Þò óïõ ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá áðü ôï ðñïóêÞíéï ôç ìïõóéêÞò æùÞò; -Èåùñþ ôç óéùðÞ åîßóïõ óçìáíôéêÞ ìå ôç äçìéïõñãßá. Äåí Ý÷ù íá ðù ôßðïôá; Óéùðþ. Ôé íá ðù. Áéóßùò ç óéùðÞ ìïõ (ç êáëëéôå÷íéêÞ) Ýêëåéóå ìéá äåêáåôßá ðåñßðïõ. ÕðÜñ÷ïõí âÝâáéá óôá óõñôÜñéá ìïõ áíÝêäïôá ôñáãïýäéá êáé ðïéÞìáôá, ôá ïðïßá åêôéìþ ðÜñá ðïëý êáé èá Þèåëá - åðåéäÞ ôá åêôéìþ ðïëý - íá ìåßíïõí åêåß ðïõ åßíáé. Áðü ôç ìéá ÷áßñïìáé ðïõ âñßóêïìáé óôï ðåñéèþñéï áõôÞò ôçò öáíôáóìáãïñßáò, ðïõ åîåëßóóåôáé óôï åëëçíéêü ôñáãïýäé, áëëÜ áð' ôçí Üëëç, ìðïñåß êÜðïéá óôéãìÞ ðïõ èá èõìþóù ðïëý - ãéáôß ìüíï ìå èõìü ãßíåôáé áõôÞ ç äïõëåéÜ - íá îáíáâãþ óôç äéóêïãñáößá, ãéáôß äåí îÝñåéò ðüóï ôñáãéêü åßíáé íá ðáñáêïëïõèåßò áìÝôï÷ïò, áðü ôï ðåñéèþñéï, áíèñþðïõò ðïõ äåí Ý÷ïõí êáìßá ó÷Ýóç ìå ôçí ôÝ÷íç, íá êÜíïõí ôÝ÷íç.

-Ôá ðñþôá óïõ ôñáãïýäéá; Ìå ðïéá îåêßíçóåò ôç óôáäéïäñïìßá óïõ; -¹ôáí äýï ôñáãïýäéá ðïõ ç÷ïãñÜöçóá ôï 1953-54, óå 45Üñé äßóêï ìå ôç öùíÞ ôïõ ðïëý óçìáíôéêïý çèïðïéïý ÁëÝîç Ãåùñãßïõ, ï ïðïßïò, äõóôõ÷þò, ÷Üèçêå íùñßò. ¹ôáí ôá ôñáãïýäéá "¸ëåíá" êáé "¼ôáí âãåé ï Þëéïò". Ïýôå åãþ äåí Ý÷ù ðéá áõôü ôï äéóêÜêé, åõôõ÷þò Ý÷ù êñáôÞóåé ôá ôñáãïýäéá áõôÜ óå êÜðïéá êáóÝôá ãéá ôï áñ÷åßï ìïõ.

-Ðüôå Ýãéíå ôï ðñþôï ìðáì; Ðïéï ôñáãïýäé óå êáèéÝñùóå; -Ôï ìðáì äåí Ýãéíå ðïôÝ. ÐÜíôá ðñïóðáèïýóá ç ðáñïõóßá ìïõ íá åßíáé ìåôñçìÝíç, ðÜíôá åðÝëåãá íá êÜ-

íù ëßãá ðñÜãìáôá, áëëÜ íá åßíáé ãñáììÝíá óùóôÜ êáé íá ìçí Ý÷ïõí áõôÞí ôçí áóÜöåéá, ôçí åõêïëßá êáé ôåëéêÜ ôç ÷õäáéüôçôá ðïõ åðéêñáôåß ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá. Ôï ùñáéüôåñü ìïõ ôñáãïýäé åßíáé ï óåâáóìüò ìïõ óôçí åëëçíéêÞ ãëþóóá êáé ï íïþí íïÞôù. Êáé åðåéäÞ åêôéìþ üëá ôá ôñáãïýäéá ìïõ åîßóïõ, èá óïõ áíáöÝñù, åíäåéêôéêÜ ìüíï, êÜðïéïõò áðü ôïõò äßóêïõò ìïõ, ðïõ áíôéðñïóùðåýïõí äéá÷ñïíéêÜ ôçí ðáñïõóßá ìïõ óôçí åëëçíéêÞ äéóêïãñáößá, üðùò: "ÊÜôé öôáßåé" ìå ôïí Áíôþíç ÊáëïãéÜííç (1972), "Ïé ÌÜçäåò ïé Þëéïé ìïõ" ìå ôïí Ãéþñãï ÍôáëÜñá" (1976), "Ôá óçìåñéíÜ", (ðåñéëáìâÜíåé ôï... óïõîÝ "¼ìïñöÞ ìïõ Êáôåñßíá") ìå ôïí Áíôþíç ÊáëïãéÜííç (1981), "ËáúêÝò óôéãìÝò" ìå ôïí ÄçìÞôñç ÌçôñïðÜíï (1983), "Ößëå" ìå ôçí ÔÜíéá Ôóáíáêëßäïõ (1984), "Ôá íõ÷ôÝñéá ìáò" ìå ôï ÄçìÞôñç ÌçôñïðÜíï (1986), "Óôïõò áíÞóõ÷ïõò äñüìïõò" ìå ôç Âßêõ Ìïó÷ïëéïý (1987) ê.ë.ð. ¼ëùí áõôþí ðñïçãÞèçêå ç óõíåñãáóßá ìïõ ìå ôïí Êþóôá ×áôæÞ ãéá ôïí ïðïßï Ýãñáøá ôï ôñáãïýäé "Ôá âñÜ÷éá ðÞñáí ôïí áíèü", ðïõ Þôáí áöéåñùìÝíï óôïí, åîïñéóìÝíï ôüôå óôç ÆÜôïõíá, Ìßêç ÈåïäùñÜêç. ÕðÜñ÷åé åðßóçò ç áíÝêäïôç óõíåñãáóßá ìïõ ìå ôïí ÌÜíï ×áôæçäÜêé õðü ôïí ôßôëï "12 íõ÷ôåñéíÜ ðñåëïýäéá", ç ïðïßá åëðßæù êÜðïôå íá êõêëïöïñÞóåé êáé íá ðÜñåé ôç èÝóç ðïõ ôçò áîßæåé óôçí åëëçíéêÞ äéóêïãñáößá.

-Ôá íÝá ñåýìáôá ðþò ôá âëÝðåéò; ÌÞðùò, "ðïéçôéêÞ áäåßá", Ý÷åé îåöýãåé ëßãï ôï ðñÜãìá; -Äåí ìå áðáó÷ïëïýí êáèüëïõ, ãéáôß áðëÜ êÜíïõìå Üëëç äïõëåéÜ. Áí èÝëïõí íá ìáò ðåßóïõí ïé óçìåñéíïß óôé÷ïðëüêïé, áò îåðåñÜóïõí ìå ôç äïõëåéÜ ôïõò êáé ü÷é ìå ôéò äçìüóéåò ó÷Ýóåéò Ýíáí Í. ÃêÜôóï, Ì. Åëåõèåñßïõ, Å. Ðáðáãéáííïðïýëïõ, Ê. Âßñâï ê.ë.ð. Áõôïß åßíáé ç éóôïñßá ôçò ãíÞóéáò åëëçíéêÞò óôé÷ïõñãéêÞò ôÝ÷íçò. Ïé Üëëïé åßíáé áðëÜ öáóô-öïõíô êáé öáóüí ðáñáãùãÞò óôß÷ùí. ÖõóéêÜ õðÜñ÷ïõí êáé óÞìåñá ïé öùôåéíÝò åîáéñÝóåéò, üðùò ï ìåãÜëïò ðïéçôÞò Äéïíýóçò Óáââüðïõëïò, ïé áäåëöïß Êáôóéìß÷á, ï ìåãÜëïò öéëüóïöïò Ìáíþëçò Ñáóïýëçò - óôõììÝíïò êáé ðåôáìÝíïò óáí ëåìïíüêïõðá - ôïõ ïðïßïõ áêüìá êáé ç ôñÝëá ðïõ êïõâáëÜåé áðïôåëåß ÔÝ÷íç.

÷ùñïöýëáêåò óå êëåßíïõí óôï êåëß, ìá áõôïß ðïõ Ý÷åéò óôåßëåé óôç ÂïõëÞ áð' ôá æÞôù äåí áêïýíå ôç öùíÞ óïõ. Åßóáé ¸ëëçíáò áñ÷áßïò âáóéëéÜò, ÏäõóóÝáò ðïõ ãõñßæåé óôçí ÉèÜêç, ðïëõìÞ÷áíïò ï ôüðïò ðïõ ðáôÜò, ïé ìíçóôÞñåò áð' ôçí ÊñÞôç ùò ôç ÈñÜêç. Åßóáé ¸ëëçíáò æçôéÜíïò âáóéëéÜò, áð' ôïõ ¼ìçñïõ äñáðÝôåõóåò ôçí ðÝíá êáé ïé äÝêá åíôïëÝò ðïõ êïõâáëÜò äå äéêÜóáíå áêüìá ïýôå Ýíá. ÐåñðáôÜò óå ðåäéÜäåò êáé âïõíÜ, óôç ÍåìÝá ìåèõóìÝíïò ñçôïñåýåéò, êñýâåéò ðÜíôá üôé ìÝóá óå ðïíÜ, ïé öéëüóïöïé óïõ áöÞóáíå êåíÜ, êé Ýíá Nokia êáéíïýñéï ðáæáñåýåéò. Ôåëåõôáßá, ï ËÜêçò ÔåÜæçò åðéìåëÞèçêå ôçò Ýêäïóçò ôïõ ðïëý êáëïý CD ôïõ ÄÞìïõ Ìïõäáíéþí "Áëçóìüíçôåò ðáôñßäåò", óôï ïðïßï ðåñéëáìâÜíïíôáé 20 ðáñáäïóéáêÜ ôñáãïýäéá ôçò Ì. Áóßáò, ôñáãïõäéóìÝíá ìå ôçí áíåðáíÜëçðôç öùíÞ ôçò Îáíèßððçò ÊáñáèáíÜóç. Ôï CD áõôü ï "Ð" èá ôï ðáñïõóéÜóåé åêôåíþò óå êÜðïéï áðü ôá åðüìåíá ôåý÷ç ôïõ, êáèþò ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ðïëý óçìáíôéêü ðüíçìá, ðïõ äåí Ýôõ÷å üìùò ôçò áíÜëïãçò ðñïâïëÞò ôïõëÜ÷éóôïí óôá üñéá ôïõ íïìïý ìáò. Ã.Ä.Ê.

Äåí íïìßæù ðùò õðÜñ÷åé êáëýôåñïò ôñüðïò íá êëåßóïõìå ôçí ðáñïõóßáóç åíüò ìåãÜëïõ óýã÷ñïíïõ óôé÷ïõñãïý áðü ôç äçìïóßåõóç åíüò áíÝêäïôïõ ôñáãïõäéïý ôïõ. ÐáñïõóéÜæïõìå ëïéðüí ãéá ðñþôç öïñÜ ôï ôñáãïýäé ôïõ ËÜêç ÔåÜæç "ÍåïÝëëçíåò", ðïõ áöéÝñùóå óôïí "Ð" ï ßäéïò ï äçìéïõñãüò ôïõ êáé åõ÷üìáóôå óýíôïìá íá îáíáôñáãïõäÞóïõìå ôá üìïñöá ôñáãïýäéá ôïõ. ÎåêéíÜò ìå ôçí áñ÷áßá óïõ ðëçãÞ êáé óôçí Ôñïßá èõóéÜæåéò ôï ðáéäß óïõ, 15

Ç æùãñÜöïò Äüìíá ÄÝëëéïõ ÃéÜííçò Ä. ÊáíáôÜò óåùí - äéáöïñïðïéïýíôáé åíôåëþò áðü ôçí õðüëïéðç äïõëåéÜ ôçò. Ó' áõôÜ äåí èá óõíáíôÞóåéò ôá åðßìïíá âëÝììáôá ôùí áíèñþðùí, ïýôå êáí ôïõò áíèñþðïõò. Èá ãíùñßóåéò ôç Èåóóáëïíßêç ãêñßæá, éäùìÝíç áðü ôçí ðáñáëßá ôçò, ôï åëåýèåñï ôïðßï ôçò ×áëêéäéêÞò êáé Üëëùí ðåñéï÷þí ôçò Â. ÅëëÜäáò. ¸ñãá åíôõðùóéáêÜ ãéá ôç èåìáôéêÞ êáé ÷ñùìáôéêÞ ôïõò ëéôüôçôá, ðïõ äåß÷íïõí ôï ìáêñý äñüìï ðïõ äéÞíõóå ç êáëëéôÝ÷íçò ìÝ÷ñé óÞìåñá.

Ôç Äüìíá ÄÝëëéïõ ôç ãíùñßóáìå êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò Ýñåõíáò ðïõ êÜíáìå ãéá ôïí ðáôÝñá ôçò, åðßóçò æùãñÜöï, ×ñÞóôï (Êßôóéï) ÄÝëëéï. Ç ðñþôç óõíÜíôçóç ìáæß ôçò Þôáí ìéá Ýêðëçîç. ×ùñßò êáìßá Ýðáñóç, áëëÜ ìå ðñùôüãíùñï ðÜèïò ãéá ôç æùãñáöéêÞ, áí êáé îåêßíçóå êÜðùò áñãÜ, æùãñáößæåé áóôáìÜôçôá, êõñßùò ðñüóùðá ì' åêåßíá ôá ìåãÜëá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ìÜôéá. ¼ôáí âñåèåßò óôï óðßôé ôçò - èõìßæåé ìÜëëïí ãêáëåñß ðáñÜ óðßôé - èá íéþóåéò ôï åðßìïíï âëÝììá ôïõò íá óå "êáñöþíåé" áðü êÜèå ãùíéÜ. Óßãïõñá ó' áõôü ôï óðßôé ç æùãñÜöïò äåí èá íéþèåé ðïôÝ ìïíáîéÜ. ÌÝ÷ñé óÞìåñá Ý÷åé åêèÝóåé Ýñãá ôçò óå ðåñéóóüôåñåò áðü 20 ðüëåéò áíÜ ôçí ÅëëÜäá êáé Ýñãá ôçò âñßóêïíôáé óôï Ìáêåäïíéêü Ìïõóåßï Óýã÷ñïíçò ÔÝ÷íçò, óå äçìüóéåò êáé éäéùôéêÝò óõëëïãÝò. Ç Äüìíá ÄÝëëéïõ (êáôÜ êüóìïí Íßíá) ãåííÞèçêå óôçí ÁèÞíá ôï 1954 áðü ôï 1960 æåé óôç Èåóóáëïíßêç êáé Ýëêåé ôçí êáôáãùãÞ ôçò áðü ôïí Ðïëýãõñï, êáèþò åßíáé êüñç ôïõ ãíùóôïý, êáé ùò êáëëéôÝ÷íç, ×ñÞóôïõ É. (Êßôóïõ) ÄÝëëéïõ êáé ôçò ÐáñáóêåõÞò Ãåùñãïýëá áðü ôçí "Ðüëç". Óðïýäáóå Äéáêüóìçóç êáé ÃñáöéóôéêÞ, Ó÷Ýäéï êáé ÊåñáìéêÞ êáé ùò Ãñáößóôñéá åñãÜóôçêå ãéá ðåñéóóüôåñá áðü 20 ÷ñüíéá. Èåùñåßôáé áõôïäßäáêôç ("äéá ôçò åðéöïéôÞóåùò Ýìáèá íá æùãñáößæù" ëÝåé ç ßäéá), Ý÷åé üìùò ðßóù ôçò óçìáíôéêÞ ðáñáêáôáèÞêç, ôçí ðïëý÷ñïíç åíáó÷üëçóÞ ôçò ìå ôï ó÷Ýäéï. ×ñçóéìïðïéåß áêñõëéêÜ ÷ñþìáôá êáé æùãñáößæåé óõíÞèùò óå îýëï. Ôá ôïðßá ôçò ÄÝëëéïõ - óõíÞèùò ìåãÜëùí äéáóôÜ16

Ï æùãñÜöïò Öþíçò Æïãëïðßôçò, ìå ôïí ïðïßï åðéóêåöôÞêáìå ðñüóöáôá ôï áôåëéÝ ôçò, óçìåéþíåé: "Ðñüóöáôá, ìïõ äüèçêå ç åõêáéñßá... íá åðéóêåöôþ ôï åñãáóôÞñé ôçò æùãñÜöïõ Äüìíáò ÄÝëëéïõ, ÐïëõãõñéíÞò êé áõôÞ ðñïÝëåõóçò. Èá Þèåëá íá êáôáãñÜøù áíôéêåéìåíéêÜ, ÷ùñßò äéÜèåóç êñéôéêÞ, ðïõ Üëëùóôå äåí äéêáéïýìáé, ôéò åíôõðþóåéò ìïõ áðü ôç äïõëåéÜ ôçò, ðñÜãìá ü÷é åýêïëï, äåäïìÝíçò ôçò ðïëëáðëüôçôáò ôùí èåìÜôùí êáé ôçò ðïéêéëßáò ôùí ôå÷íïôñïðéþí. Ðñþôç åíôýðùóç ç åêðëçêôéêÞ åñãáôéêüôçôá ôçò ÄÝëëéïõ. ÅêáôïíôÜäåò Ýñãá êáôáêëýæïõí áóöõêôéêÜ ôï ÷þñï. Êõñéáñ÷ïýí ïé ðñïóùðïãñáößåò, åßôå áðü ôéò ãíùóôÝò êáé ðïëõæùãñáöéóìÝíåò ìïñöÝò ôçò åëëçíéóôéêÞò êáé âõæáíôéíÞò ðåñéüäïõ, åßôå êáé ðñüóùðá ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò äïóìÝíá ìå ôñüðï åéêïíïãñáöéêü. ¼ëá áõôÜ ìå Üøïãç ôå÷íéêÞ êáé ãíþóç ôïõ õëéêïý, áëëÜ ÷ùñßò éäéáßôåñï ðñïâëçìáôéóìü. Åßíáé öáíåñüò ï åðáããåëìáôéóìüò, óõíÝðåéá ôçò ó÷Ýóçò ôçò ìå ôéò ãñáöéêÝò ôÝ÷íåò. Åðßóçò ìéá ìåãÜëç óåéñÜ áðü ôç öýóç, ôïðßá, æþá, ðïõëéÜ, ëïõëïýäéá ê.ë.ð. ÁõôÞ ç åõêïëßá åéêïíïãñÜöçóçò íïìßæù áðïðñïóáíáôüëéóå ôç æùãñÜöï áðü ôçí êáèáñÞ åéêáóôéêÞ äçìéïõñãßá, éêáíÞ ãé áõôü, âëÝðïíôáò ìéá óåéñÜ æùãñáöéêþí Ýñãùí, üðùò ôç ìåãÜëç ðñïóùðïãñáößá ôïõ ðáôÝñá ôçò, êÜðïéá ãõìíÜ êáé ôïðßá áðü ôç Èåóóáëïíßêç, ðïõ äåß÷íïõí äõíáôü-

ôçôåò äçìéïõñãßáò áîéüëïãïõ åéêáóôéêïý Ýñãïõ". Óôç æùãñáöéêÞ ìðÞêå îáöíéêÜ ôï ÷åéìþíá ôïõ '97 ýóôåñá áðü ìéá ìåãÜëç ïéêïãåíåéáêÞ ðåñéðÝôåéá. Ôá åãêáôÝëåéøå ëïéðüí êé áõôÞ üëá êé áðü ôüôå Üñ÷éóå íá æùãñáößæåé ìáíéùäþò üôé Ýâñéóêå ìðñïóôÜ ôçò. ÌÝóá óå ìéóü ÷ñüíï (áðü ôï äýóêïëï ÐÜó÷á ôïõ '97 ìÝ÷ñé ôá ×ñéóôïýãåííá ôïõ '98) æùãñÜöéóå áðßóôåõôá ðñÜãìáôá êáé ôï áðïôÝëåóìá ôçò äïõëåéÜò ôçò ðáñïõóßáóå ãéá ðñþôç öïñÜ óå ãíùóôïýò êáé ößëïõò óôï ðáôÜñé ôçò ïäïý Æåýîéäïò. Áõôü Þôáí. Ç ìåãÜëç áíôáðüêñéóç ôïõ êüóìïõ êáé ïé ðïëý êáëÝò êñéôéêÝò ôç âïÞèçóáí íá ðÜñåé ôç ìåãÜëç áðüöáóç, íá áó÷ïëçèåß óôï åîÞò áðïêëåéóôéêÜ ìå ôç æùãñáöéêÞ. "ÌÝóá áðü ôçí áíáãêáóôéêÞ åðéâïëÞ ôçò çëåêôñïíéêÞò áéóèçôéêÞò óôï ÷þñï ôçò ãñáöéóôéêÞò, îåðÞäçóå ç áíÜãêç ìïõ íá åêöñáóôþ áðïêëåéóôéêÜ ìå äéêÜ ìïõ ìÝóá. ¸ôóé, áðü ôï ÐÜó÷á ôïõ '97 äïõëåýù áóôáìÜôçôá ìÝ÷ñé ôá ×ñéóôïýãåííá 97-98 ðïõ êÜíù ôï ðñþôï ìïõ Bazaar óôï ðáôÜñé ôçò ïäïý Æåýîéäïò ôï ÖåâñïõÜñéï ôïõ '98 êáé ôçí ðñþôç ìïõ Ýêèåóç óôç Gallery ÐÑÉÓÌÁ óôç ËåéâáäéÜ, êáèïñéóôéêÜ êáé ôá äõï ãéá ôç óõíÝ÷åéá... ÐñáãìáôéêÜ, ç ÃñáöéóôéêÞ, ìéá ôÝ÷íç ãéá ìÝíá ðïëý

áãáðçìÝíç (êáé óÞìåñá êáé ðÜíôá) êÜðïéá óôéãìÞ ì' Ýðíéîå êáé ßóùò Þôáí ç þñá ìïõ íá äïêéìÜóù ôéò ìåãÜëåò äéáóôÜóåéò, ôï ÷ñþìá ê.ë.ð. Ç æùãñáöéêÞ ìå ëýôñùóå, ìå áðåëåõèÝñùóå êáé óÞìåñá áêüìç äåí êáôáëáâáßíù ðþò Ýãéíáí - èáññåßò áðü ìüíá ôïõò - ôá ðñþôá ìïõ Ýñãá. Îåêéíþíôáò, âñÝèçêá ìðñïóôÜ óôï âéâëßï ôçò ÄïîéÜäç ìå ôá ðïñôñáßôá ôïõ Öáãéïýì, ðñüóùðá áãáðçìÝíá, åíôõðùóéáêÜ ãéá ìÝíá, ôá åß÷á äåé ìéêñÞ êáé ðïôÝ äåí ôá îÝ÷áóá. Ç áíôéãñáöÞ ôïõò ìïéÜæåé íá Üöçóå Ýíôïíá óçìÜäéá óôçí ðïñåßá ìïõ...".

-Æùãñáößæåéò ôá ðÜíôá. Áðü êáñÝêëåò, ìÝ÷ñé êáèñÝöôåò êáé èáëáóóüîõëá. Ãéáôß áõôü; -Åßíáé áíÜãêç íá åêöñÜóù áñ÷éêÜ ü,ôé áéóèÜíïìáé êáé íá äçìéïõñãÞóù ãýñù ìïõ ôç äéêÞ ìïõ áéóèçôéêÞ. Æùãñáößæù óõíÞèùò ðñüóùðá, ãéáôß ÷áßñïìáé êáèþò æùíôáíåýïõí ðÜíù ó' Ýíá êïììÜôé îýëï Þ ôåëÜñï, êáèÝíá ìå ôï äéêü ôïõ îå÷ùñéóôü óåíÜñéï æùÞò, ìå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ êáé ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ. ÁëëÜ ì' áñÝóïõí êáé ôá ôïðßá, ïé åéêüíåò, üðùò áõôÞ ðïõ âñßóêåôáé óôïí êïéíü÷ñçóôï äéÜäñïìï Ýîù áðü ôï Atelier ìïõ, ðïõ ôç æùãñÜöéóá ãéá íá óêåðÜóù ìéá ðáëéÜ õãñáóßá ôïõ ôïß÷ïõ, áëëÜ óõã÷ñüíùò ìå ôç èÜëáóóá, ôéò ðÝôñåò, ôç ëõãáñéÜ êáé ôï âïõíü, íá ìå ìåôáöÝñåé óôç ÓáìïèñÜêç, êÜèå öïñÜ ðïõ áíïßãù ôçí ðüñôá ìïõ.

17

-Áðü ôïí ðáôÝñá óïõ "êüëëçóåò" êÜôé; -Ï ðáôÝñáò ìïõ ðÜíôá åß÷å êÜôé íá ðåé ãéá ôï ó÷Ýäéï êáé ôï ÷ñþìá. Áõôü ðïõ êõñßùò üìùò ìå Ýìáèå, Þôáí íá äïõëåýù ìå õðïìïíÞ êáé âáóéêÜ íá áãáðþ êáé íá ÷áßñïìáé ãé áõôü ðïõ êÜíù. Áðü ìéêñÞ äïýëåõá ìáæß ôïõ åðéæùãñáößæïíôáò ìå îõëïìðïãéÝò ôá äéêÜ ôïõ ó÷Ýäéá êáé áñãüôåñá Ýêáíá ôç ìåôáãñáöÞ ôùí êåéìÝíùí óôá âéâëßá ôïõ ("Ôï ¢ãéïí ¼ñïò", Èåóóáëïíßêç 1979 êáé "Âõæáíôéíïß êáé Ìåôáâõæáíôéíïß Íáïß ôçò ÅëëÜäïò", Èåóóáëïíßêç 1981), ìå âõæáíôéíÞ ãñáöÞ, äéáêïóìçôéêÜ êáé ó÷Ýäéá åîïëïêëÞñïõ "óôï ÷Ýñé". Ìéá åìðåéñßá, Þ êáëýôåñá Üóêçóç õðïìïíÞò, ìå êÝñäïò ôçí áãÜðç ðïõ Ý÷ù ãéá ôéò "ãñáöÝò".

-Óå ðïëëïýò ðßíáêÝò óïõ õðÜñ÷ïõí êåßìåíá, óôß÷ïé, ðïéÞìáôá ê.ë.ð.

-Åßíáé óôß÷ïé áãáðçìÝíùí ðïéçôþí, áëëÜ êáé äéêÜ ìïõ, óõìðëçñùìáôéêÜ Þ åðåîçãçìáôéêÜ-ðñïóäéïñéóôéêÜ ôçò åéêüíáò. Ôï êåßìåíï äßíåé ìéá åðéðëÝïí êßíçóç óôï Ýñãï. Óå ðñï÷ùñÜåé ëßãï ðáñáðÝñá.

18

-Ç äïõëåéÜ óïõ ðïý êáôáôÜóóåôáé; -Ðñïôéìþ íá ìÝíù áíÝíôá÷ôç, Ýîù áðü ïìÜäåò, êáíüíåò êáé öïñìáëéóìïýò. Ç äïõëåéÜ ìïõ Üëëùóôå áðü ìüíç ôçò åßíáé éêáíïðïéçôéêÜ öëýáñç. Ç êñéôéêüò ôÝ÷íçò Èïýëç Ìéóéñëüãëïõ Ý÷åé ãñÜøåé ðáëáéüôåñá ãéá ôç äïõëåéÜ ôçò Äüìíáò: "Ï êáëëéôÝ÷íçò äåí åßíáé ðïôÝ ìüíïò ôïõ. Åßíáé ðÜíôá ìáæß ìå ôéò ìïñöÝò ðïõ äçìéïõñãåß, ôá ó÷ÞìáôÜ ôïõ, ôéò ãñáììÝò êáé ôá ÷ñþìáôÜ ôïõ. Óôçí ðåñßðôùóç ôçò Äüìíáò ÄÝëëéïõ áõôü éó÷ýåé ëßãï ðáñáðÜíù, áöïý ïé ìïñöÝò ôçò åßíáé êõñßùò Üíèñùðïé, êïñßôóéá êáé áãüñéá, Üíäñåò êáé ãõíáßêåò, ðïõ ùò ìïôßâï äåí áðïôåëïýí äåõôåñåýïí óôïé÷åßï ìéáò óýíèåóçò, áëëÜ êõñéáñ÷ïýí ðñïêëçôéêÜ óôç æùãñáöéêÞ åðéöÜíåéá. Ðñüóùðá, èñáýóìáôá ðñïóþðùí Þ ïëüóùìá ðïñôñÝôá ãßíïíôáé ôï Ýíäõìá áêáôÝñãáóôùí, öõóéêþí óõíÞèùò õëéêþí (ðÝôñá, îýëï, áëëÜ êáé åöçìåñßäåò ê.á.), ðïõ åðéôåßíïõí ôçí áìåóüôçôá ôçò Ýêöñáóçò. Êáé ÷ñçóôéêÜ áêüìç áíôéêåßìåíá - êáñÝêëåò, êáóÝëåò ê.Ü. - ìåôáðëÜèïíôáé ãïçôåõôéêÜ óå êáëëéôå÷íÞìáôá, ðïõ öÝ-

19

ñïõí öáíåñÜ ôá óçìÜäéá ôçò ÷åéñïôå÷íßáò. Ï êüóìïò ôçò æùãñáöéêÞò ôçò, ðÜíôá áíáãíùñßóéìïò êáé êáôáíïçôüò, äçìéïõñãåß ôï äéêü ôïõ éäßùìá, ðïõ êáôÜãåôáé ôüóï áðü ôç ëáúêÞ êáé ôç âõæáíôéíÞ ôÝ÷íç, üóï êáé áðü Ýíáí öáíôáóôéêü, ðñïóùðéêü ìïñöéêü ÷þñï. Êé åêåß åßíáé ðïõ åíäéáöÝñåé ç æùãñáöéêÞ ôçò ÄÝëëéïõ óôï Ýñãï ôçò óõíáíôþíôáé ìõóôéêÜ ðïëëÜ êïììÜôéá ôçò Éóôïñßáò. Ç ðñïúóôïñéêÞ ôÝ÷íç ìÝóá áðü ôï êõêëáäéêü áãáëìáôßäéï, ïé áñ÷áúêïß êáé êëáóóéêïß êïýñïé êáé êüñåò, ç ôÝ÷íç ôùí Öáãéïýì, ç âõæáíôéíÞ áãéïãñáößá, ç ëáúêÞ åéêïíïãñáößá âñßóêïõí Ýíá êïéíü ôüðï óõíÜíôçóçò ÷ùñßò êáìéÜ åðéôÞäåõóç. Óôá êáèçëùôéêÜ ìÜôéá ôùí ðñïóþðùí, óôá âáèéÜ êáé äéáðåñáóôéêÜ

20

ôïõò âëÝììáôá, óõíáíôþíôáé ïé âõæáíôéíïß êáé ëáúêïß ìÜóôïñåò, ï Êüíôïãëïõ êáé ï Åããïíüðïõëïò, ïé æùãñÜöïé ôçò Áéãýðôïõ, ç ãñáöéóôéêÞ êáé ç äéáöÞìéóç. ¼ëá åðáíÝñ÷ïíôáé óôï óÞìåñá, óå ìéá ÷áñïýìåíç, áëëÜ êáé ìåëáã÷ïëéêÞ Üëëïôå æùãñáöéêÞ, ðïõ áíáöÝñåôáé Üìåóá óôï äéá÷ñïíéêü èÝìá, ôïí Üíèñùðï...". ÓÞìåñá ç Äüìíá ÄÝëëéïõ åîáêïëïõèåß íá æåé êáé íá åñãÜæåôáé åðß ôçò ïäïý Æåýîéäïò, óôç Èåóóáëïíßêç. Áí êáé Ýöõãå áðü ôï ãíùóôü ðáôÜñé, ôï óðßôé ôçò åîáêïëïõèåß íá åßíáé Ýíá áðÝñáíôï åñãáóôÞñéï æùãñáöéêÞò. Ðáñáãùãéêüôáôç êáèþò åßíáé, äåí õðÜñ÷åé ìÝñïò áæùãñÜöéóôï ïýôå ãéá íá êáèßóåéò. Êáé áí ðÜíå üëá êáëÜ, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ êáëïêáéñéïý, èá Ý÷ïõìå ôçí åõêáéñßá íá äïýìå ôç äïõëåéÜ ôçò, ãéá ðñþôç öïñÜ, óôïí Ðïëýãõñï.

Íïóôáëãßåò. Ïé âñýóåò ôïõ Ðïëõãýñïõ Ìáñßá ÌðïõëÜêç-Ëõðçñßäç ÄéáâÜæïíôáò óÞìåñá, ãéá ìéá áêüìá öïñÜ ôçí åñãáóßá ôïõ áåßìíçóôïõ Óô. Êüôóéáíïõ, ìå ôïí ôßôëï "¸íá ôáîßäé óôç ×áëêéäéêÞ óôá 1869" óôáìÜôçóá óôçí ðáñÜãñáöï ðïõ áíáöÝñåôáé óôïí "Ðïëýãåñï" (Ðïëýãõñï óÞìåñá) .Êáé ôïí ðåñéãñÜöåé "...ëßáí ä' åõÜåñïí ôõã÷Üíåé êáé õãéåéíüí ôï êëßìá êáôÝ÷åé ôï åéñçìÝíïí ÷ùñßïí, ðáíôá÷üèåí êáôáñäåõüìåíïí õðü áðåéñáñßèìùí ñõÜêùí åî á÷áíþí ìåí êáé áðïôüìùí öáñÜããùí êáôáññåüíôùí, äéáõãÝò äå êáé ãëõêý ôï ýäùñ áõôþí ðáñå÷üíôùí..." ÁõôïóôéãìÞò âñÝèçêá ìå ìßá óôÜìíá óôï ÷Ýñé êáé êáôçöüñéóá áðü ôï óðßôé ìïõ ðñïò ôá "Ìð'ãéÜäéá", üðùò Ýëåãáí ôéò "¸îé Âñýóåò", ãéá íá ôç ãåìßóù áð' áõôü ôï êñýï êáé äéáõãÝò ýäùñ, ðïõ Ýôñå÷å áóôáìÜôçôá íý÷ôá êáé ìÝñá, áðü ôï 1882, êáé ðëçììõñßæïíôáò ôç âáèéÜ ãïýñíá îå÷ýíïíôáí êåëáñéóôü êáé ðéï êÜôù ó÷çìÜôéæå Ýíáí ìéêñü êáôáññÜ÷ôç. Ðñéí üìùò öèÜóù ìÝ÷ñé åêåß -åßíáé áñêåôüò ï äñüìïòóêÝöèçêá ðùò, åðåéäÞ êáìéÜ ÷ñïíéêÞ ðåñßïäïò äåí ìïéÜæåé ìå ôçí Üëëç êáé ðùò üëá áëëÜæïõí çìÝñá ìå ôçí çìÝñá, áêïëïõèþíôáò ôï äñüìï ôçò ðñïüäïõ êáé ôá ðáëéÜ ÷Üíïíôáé ðáñáóõñìÝíá óôá âáèéÜ ðåëÜãç ôïõ ÷ñüíïõ, ìÞðùò Ýðñåðå íá öùôïãñáöÞóù ìå ôá ãñáöüìåíÜ ìïõ ëßãá áðü åêåßíá ðïõ êÜðïôå Þôáí æùíôáíü ðáñüí êáé óçìÜäåøáí ôç æùÞ ìáò. Íáé! ÐÞñá ôçí áðüöáóç íá ðåñéãñÜøù ôéò âñýóåò ôïõ Ðïëõãýñïõ. ÁõôÝò ðïõ Þôáí ìÝóá êáé Ýîù áðü ôçí ðüëç êáé Þôáí ãíùóôÝò óáí ðçãÝò êáé ü÷é óáí ÄçìïôéêÝò Âñýóåò ðïõ ýäñåõáí ôçí ðüëç. Êáé áí êÜðïéåò áð' áõôÝò îå÷Üóù, ðáñáêáëþ óôï åðüìåíï ôåý÷ïò ôïõ ðåñéïäéêïý, äéïñèþóôå ìå. ¸ôóé èá Ý÷ïõìå ìßá ïëïêëçñùìÝíç êáôáãñáöÞ ôùí ðçãþí ôïõ ðáíÝìïñöïõ áõôïý ôüðïõ. Óáí áíçëéþôéóóá è' áñ÷ßóù ðñþôá áð' "ÍôÝë' ôïõ Ìð'ãéÜä" (ÄÝëëéïõ Âñýóç). Âñéóêüôáí óôïí áíÞëéï ìá÷áëÜ, óå ìéá ìéêñÞ ðëáôåßá ðïõ ó÷çìáôßæïíôáí áðü ôá óðßôéá ôïõ Ößëéððá ÄÝëëéïõ, ôï ùñáßï óðßôé ôïõ ×áñáìÞ êáé Üëëùí. Ó' áõôÞ ôç Âñýóç Ýôñå÷áí áäéÜêïðá äõï "ôóïõëíÜñéá" êñýï íåñü êáé ôñïöïäïôïýóáí üëç ôç ãåéôïíéÜ êáèþò êáé ôïõò ðåñáóôéêïýò îÝíïõò ðïõ Ýðéíáí íåñü êáé ðüôéæáí ôá æþá ôïõò. Áõôü ðïõ îå÷ýëéæå áð' ôç ãïýñíá ðüôéæå ìéá ðåíôÜìïñöç êáñõäéÜ ðïõ âñéóêüôáí óôç ìÝóç ôçò ðëáôåßáò. Óôïí êïñìü ôçò Ýäåíáí ôá æþá êáé ôá ðåôÜëùíå ï ìðÜñìðá Ößëéððáò. Åäþ ãéíüôáí ïé óõíïéêéáêÝò åêäçëþóåéò êáé Þôáí óçìåßï áíáöïñÜò ãéá íá ðñïóáíáôïëéóôåß ï îÝíïò êáé íá âñåé êÜðïéï óðßôé, üôáí äåí åß÷áí ïíïìáóßá ïé äñüìïé.

Ôï ùñáßï óðßôé "×áñáìÞ" ãêñåìßóôçêå ãéá ôç äéÜíïéîç ôïõ äñüìïõ. Ç êáñõäéÜ ÷ùñßò äåýôåñç óêÝøç êüðçêå. Ç âñýóç óôÝñåøå êáé ç ìéêñÞ ðëáôåßá ðïõ Ýìïéáæå ìå óáëïíÜêé, ãéáôß êáèüôáí ïé ãåßôïíåò óôéò ðüñôåò êáé êïõâÝíôéáæáí (óïõìðïýñ'æáí), äåí õðÜñ÷åé ðéá, ðáñÜ óáí áíÜìíçóç. ÊÜôù áðü Ýíá ðáíýøçëï ÊáñáãÜôóé, Ýëåãå ôï ôñáãïýäé ôçò ìéá ìéêñÞ âñõóïýëá, ðïõ Ýðáéñíå ôï üíïìÜ ôçò áðü ôï äÝíôñï ôéò ñßæåò ôïõ ïðïßïõ ðüôéæå êáé ôï øÞëùíå êáé óôá êëáäéÜ ôïõ öþëéáæáí áìÝôñçôá ðïõëéÜ. ¹ôáí "ôïõ ÊáñáãÜôó'" Þ "ôó' Ìðïõãéáôæßíáò ç âñýó'", åðåéäÞ ãåéôüíåõå ìå ôï ðáñáêåßìåíï óðßôé. Áð' áõôÞ ðáßñíáìå íåñü íá âñÜóïõìå ôá üóðñéá, ãéáôß ëÝãáí üôé Þôáí ðéï ìáëáêü. Êáé ðñÜãìáôé ãýñù áð' áõôÞ ôç âñõóïýëá õðÞñ÷å Üóðñï ÷þìá (ìÝëáãêáò). Ì' áõôü ôá ðáéäéÜ ôçò ãåéôïíéÜò ðëÜèáìå ÷ùìÜôéíåò ìðßëéåò, ôá "êïõúíÜêéá", üðùò ôéò ëÝãáìå.. Ôéò îåñáßíáìå óôïí Þëéï êáé ðáßæáìå ì' áõôÝò ãéáôß äåí åß÷áìå ÷ñÞìáôá íá áãïñÜóïõìå ìðßëéåò ôïõ åìðïñßïõ. Ðéï êÜôù õðÞñ÷å ðïôßóôñá ãéá ôá æþá êáé Ýíá ãñáöéêü ãåöõñÜêé.Ôþñá, ìüíï ô' áçäüíé, ÷ùñßò ôç óõíïäåßá ôçò âñõóïýëáò, êåëáçäåß ôçí Üíïéîç êé áíôß íá ðáßæïõí ðáéäéÜ óôïí ßóêéï ôïõ äÝíôñïõ, åßíáé ðáñêáñéóìÝíá êÜðïéá áõôïêßíçôá êáé ôßðïôå äåí öáíåñþíåé, ðùò êÜðïôå åêåß õðÞñ÷å íåñü. ÊñïõóôÜëù ðÜçóå ãéá íåñü óå êñïõóôáëÝíéá âñýóç. Óôïí ßóêéï-ßóêéï ðÞãáéíå, óôçí Üêñéá óôï ðïôÜìé ËåâÝíôçò ôçí áíôÜìùóå êáé ôçí êáëçìåñßæåé: -ÊáëçìÝñá ÊñïõóôÜëù ìïõ-Êáëþò ìïõ ôïí ëåâÝíôç.

-ÊñïõóôÜëù ôé ìå êÜêéùóåò êáé ì' Ý÷åéò êáêéùìÝíï; ËåâÝíôç ì' äå óå êÜêéùóá, äå ó' Ý÷ù êáêéùìÝíï. Ìå êÜêéùóáí ôá ëüãéá óïõ, ôá ëüãéá ôçò êáñäéÜò óïõ Ðïý ðÜçóåò êáé ðáéíÝèçêåò ó' üëá ôá ðáëéêÜñéá: "Í' ÊñïõóôÜëù åãþ ôç ößëçóá, ôçí Ý÷ù öéëçìÝíç"... Êáé äåí Þôáí ìßá ç êñïõóôáëÝíéá âñýóç ðïõ ðÞãáéíáí ôá êïñßôóéá ôïõ Ðïëõãýñïõ ãéá íåñü. ¹ôáí "Ýîé". Ïé "¸îé Âñýóåò" êåëáçäïýóáí ôç æùÞ êáé ôïí Ýñùôá.

21

12-5-1924 "Ô´ ÄÝëëéïõ ç âñýó´". Äéáêñßíïíôáé áðü áñéóôåñÜ: ×ñéóôüö. Âåññïéþôçò, ÁëÝî. ËéÜëéïò, Íéêüë. ÊïõãéïõìôæÞò, Ìïñöïýëá Ó÷ïéíÜ, Ößëéððïò ÄÝëëéïò, Íéê. ÑáãéÜò.

¸êñõâáí øéèýñïõò êáé ìõóôéêÜ êáé ôñáãïõäïýóáí ôï áéþíéï ôñáãïýäé ôçò áãÜðçò óôéò íÝåò êáé ôïõò íÝïõò ðïõ ðÞãáéíáí íá ðéïýí íåñü êáé íá ãåìßóïõí ôá ëáÀíéá, êáèçìåñéíÜ êáé óôïí "ÊëÞäùíá". ¼ðïéïò Ýðéíå íåñü áðü áõôÝò, Ýìåíå ãéá ðÜíôá óôïí Ðïëýãõñï, Ýëåãáí. Äåí Þôáí ôï íåñü ðïõ ôïí êñáôïýóå. ¹ôáí ç ïìïñöéÜ ðïõ ôñéãýñéæå ôçí ðåñéï÷Þ, Þôáí ôá èåüñáôá ðëáôÜíéá, Þôáí ïé áíïéîéÜôéêåò íý÷ôåò, ÷ëéáñÝò êáé íïôéóìÝíåò áð' ôçí åîÜôìéóç ôùí íåñþí. ¹ôáí ôï ìåãÜëï êßôñéíï öåããÜñé ðïõ ãåëïýóå óôïí ïõñáíü. Ôï ßäéï öåããÜñé óå üëïõò ôïõò ôüðïõò, áëëÜ óå êÜèå ôüðï êáé êÜèå êáñäéÜ ìïíáäéêü êáé áìïßñáóôï. Ôï ðáëçêÜñé Ýðáéñíå ô' Üëïãü ôïõ êáé ðÞãáéíå íá ôï ðïôßóåé. Ç êüñç Ýðáéñíå ôï óôáìíß êáé ðÞãáéíå íá ôï ãåìßóåé. Åêåß ãéíüôáí ôï óôáýñùìá. Êé åêåß ìÝóá óôá ìÜôéá ôçò Ýâëåðå ôï äõíáôü ìÞíõìá, ôï ìÞíõìá ôçò áãÜðçò. Ðáñáðáôïýóå, Ýóðáíå ôç óôÜìíá êáé ôñáãïõäïýóå: -ÌÜíá ìïõ ðáñáðÜôçóá êáé ôï óôáìíß ôï ôóÜêéóá -Äåí åßíáé ðáñáðÜôçìá, ìïí' åßíáé åñùôïôóÜêéóìá. Ôïí ðåñßãõñü ôïõò, ïé ðñüóêïðïé, åß÷áí äéáêïóìßóåé ìå æùãñáöéÝò êáé åß÷áí ãñÜøåé ôï "Áßåí áñéóôåýåéí" óáí ðñïôñïðÞ óå üëïõò íá åßíáé ðÜíôá Üñéóôïé. Êáé ôþñá; Ôßðïôå. Ï ðëÜôáíïò êëáßåé ôï ôáßñé ôïõ ðïõ ôï Ýêïøå ç Ä.Å.Ç. ãéá íá ðåñÜóåé áðü åêåß óþíåé êáé êáëÜ ôá óýñìáôÜ ôçò. Äåí ôïõò åßðå êáíÝíáò ìç, äåí ôïõò ñþôçóå êáíÝíáò ãéáôß; ¼ðùò äåí ôïõò ñùôÜåé êáé ôþñá ãéáôß ÷ñçóéìïðïéïýí ôï êïñìß ôïõ ðëÜôáíïõ ãéá íá êáëëÞóïõí ôéò áããåëßåò èáíÜôïõ, ãéáôß êüâïõí äÝíôñá íá êÜíïõí ÷þñï ãéá óôÜèìåõóç áõôïêéíÞôùí. Ç ðçãÞ óôÝñåøå, ëßãï íåñü ôçò ýäñåõóçò ôñáãïõäÜåé ôçí ðáëéÜ äüîá. Ïé æùãñáöéÝò óâÞóáíå, ïé æùãñÜöïé ôåëåéþóáíå; Êé áí íáé, äåí ôåëåßùóå ï áóâÝóôçò. Êáé ôï ðåñßóåõìá ôïõ íåñïý äåí ðïôßæåé ðéá ôçí ëáãêáäéÜ ìå ôéò ðáíýøçëåò ëåýêåò êáé ÷Üèçêå ôï ðÝôñéíï ãåöýñé ðïõ ìïõ æÞôçóå ìéá öïñÜ Ýíáò äçìïóéïãñÜöïò íá ôïõ äåßîù ðïý åßíáé. Ôþñá, áí ðëçóéÜóåéò ôéò âñõóïýëåò, ßóùò óïõ øéèõñßóïõí êÜðïéá áð' ôá ðáëéÜ ìõóôéêÜ.

22

Óå... êïóìéêÞ èÝóç "ô' Êïõñïý ôïõ Ìð'ãéÜä'"Þ "ôïõ Êïõñïý ôïõ ðëáôÜí'".ÕðÜñ÷åé êáé óÞìåñá ìéá îåñÞ ãïýñíá ãéá íá ìáñôõñåß ôï ìåãáëåßï ôçò áäéáöïñßáò. Äåí îÝñù ðïéþí. Åíþ ôüôå... Ýôñå÷å íåñü, íåñü ðïëý êáé êñýï ðïõ ÷ñçóßìåõå, åêôüò ôùí Üëëùí êáé íá ðáãþíïõí ôá êáñðïýæéá ôïõ åóôéáôïñßïõ "ÊáëáìÜñáò" ðïõ âñßóêïíôáí óôï ðáñáêåßìåíï êôßóìá êáé Þôáí êé áõôü Ýíá áðü ôá óôïëßäéá ôïõ Ðïëõãýñïõ. Ðüóá Üêïõóáí êáé ðüóá îÝñïõí ïé ðëÜôáíïé áõôïß ðïõ âñßóêïíôáé åôïéìïèÜíáôïé óôï óçìåßï áõôü! Óôïí áõëüãõñï ìéáò ùñáéüôáôçò Ýðáõëçò, Þôáí ç âñýóç ôçò ×ñõóÞò ÄÝëëéïõ. ÁõôÞ Ýëåãáí ðùò Þôáí éäéùôéêÞ, üìùò Þôáí óôç äéÜèåóç üëùí. Ôï íåñü ôçò äåí Þôáí Üöèïíï êáé êñýï, üìùò ç êáôáóêåõÞ ôçò Þôáí ðïëý ùñáßá. ÈõìÜìáé Ýíá êáëíôåñßìé ìå Üóðñåò ðÝôñåò, ìéá ðÝôñéíç ãïýñíá êáé äõï ëéïíôáñÜêéá ãéá óôüëéóìá. Ôç óêßáæáí õøçëÜ ðåýêá óôïí ßóêéï ôùí ïðïßùí ç ðïëý üìïñöç êõñßá ×ñõóÞ êáèüôáí êáé äéÜâáæå. Ôñáâïýóå ðÜíôá ôçí ðñïóï÷Þ ìáò ôï óçìåßï áõôü, üôáí êÜíáìå ðåñßðáôï. ÓÞìåñá óôç èÝóç ôüóï ôçò âñýóçò, üóï êáé ôçò Ýðáõëçò õðÜñ÷åé ìéá ôåñÜóôéá ðïëõêáôïéêßá. Ðçãáßíïíôáò ðñïò ôá ìíÞìáôá, õðÞñ÷å ìéá ìéêñÞ âñõóïýëá "ô' Áú-Ãéþñ". Åîõðçñåôïýóå ôéò áíÜãêåò ôïõ íåêñïôáöåßïõ, áëëÜ êáé ôç óõíïéêßá "Ë'âÜä'" (ËåéâÜäé). Êé áõôÞ åß÷å êñýï íåñü. Ôá ðëáôÜíéá ðïõ ðüôéæå, ôá ìåãÜëùóå êáëÜ, åßíáé êáëÜ ñéæùìÝíá êáé õðÜñ÷ïõí óÞìåñá. Ôï íåñü èÜöôçêå ìáæß ìå ôüóïõò Üëëïõò ðïõ ìÝôñçóå íá ðåñíïýí áðü åêåß êáé íá ïäåýïõí ðñïò ôçí áéþíéá êáôïéêßá ôïõò. Óôá "Ìðïõéáôæßä'êá" Þôáí ç "Ðáëé-ìðãéÜäá". Äåí îÝñù ãéáôß ôçí Ýëåãáí Ýôóé. ºóùò ãéáôß ï ãýñù ÷þñïò äåí Þôáí ðåñéðïéçìÝíïò, ãéáôß åß÷å ëÜóðåò êáé ìéá ãïýñíá ðáëéÜ. Ìðïñåß üìùò íá Þôáí êáé ðáëéüôåñç áð' ôéò Üëëåò. Åäþ óõíáíôéüíôáí ïé ãåéôüíéóóåò, ìÜèáéíáí ôá íÝá ôïõ ÷ùñéïý, îÝâãáæáí ôç ìðïõãÜäá, êïðÜíéæáí ôïõò ôóïëéÜäåò (êïõñåëïýäåò) êáé ôá óêåðÜóìáôá. Äåí îÝñù áí õðÜñ÷åé êÜôé áð' áõôÞ. Äßðëá Þôáí êáé ôï "Ìðãéáäïýä'". Ìéá óôåñåììÝíç âñýóç, áêüìá áðü ôá ÷ñüíéá åêåßíá õðÞñ÷å óôï ðßóù êÜôù Üêñï ôïõ éåñïý ôçò åêêëçóßáò ôïõ Áãßïõ ÍéêïëÜïõ. Ãýñù áð' ôïí Ðïëýãõñï, óå ìáêñõíþôåñåò áðïóôÜóåéò, ìÝóá óôá ëáãêÜäéá êáé ðÜíù óôï âïõíü õðÞñ÷áí ðïëëÝò äñïóåñÝò ðçãÝò. Óå ùñáßá ôïðßá ðïõ ðÞãáéíå åêåß ï êüóìïò ãéá äéáóêÝäáóç. Óôçí "Ðáíáãßá", üðïõ óÞìåñá õðÜñ÷åé âñýóç ðïõ ôñïöïäïôåßôáé áð' ôï õäñáãùãåßï, áð' ô' áíïé÷ôÜ óôüìáôá äõï ëéïíôáñéþí, Ýôñå÷å ôüóï íåñü ðïõ äåí ìðïñïýóåò íá ðëçóéÜóåéò ãéá íá ðéåßò. Êáôñáêõëïýóå óôï ðëáêüóôñùôï êáé ðüôéæå ôá ðëáôÜíéá, áëëÜ êáé ôïõò êïíôéíïýò ìðáêôóÝäåò ìå ôá êçðåõôéêÜ. Óôïõò ãýñù èÜìíïõò öýôñùíáí áãñéïëïýëïõäá ðïõ óêüñðéæáí ôï ëå-

ðôü ôïõò ìýñï êáé Þôáí üëç ç ðëÜóç óå êáèçìåñéíü ãéïñôÜóé. Ðüóåò ìáèçôéêÝò åêäñïìÝò, ðüóåò ÐñùôïìáãéÝò êáé óå ðüóá ðáíçãýñéá äåí óôÞèçêáí åêåß ÷ïñïß ôñéêïýâåñôïé! Ôé íá ðñùôïèõìçèþ; Ôïõ ÔóéëíÞôçñïõ, ôïõ Ëïýê', ô' Ðáðáëåùíßäá ôïõ ËéöêÜä', ô' Óôáõñïý ôïõ ìðãéÜä', ôïõ Ôó'êáëÜ, ô' Î'ëüãïõñíá ðïõ Ýóêõâåò íá ðéåéò íåñü êáé ìåèïýóåò áð' ôçí åõùäéÜ ôùí ëïõëïõäéþí ðïõ ôç óôüëéæáí; Ô' Ðáðá÷ñÞóô ôïõ ìðãéÜä', ô' ØáèÜ ôïõ íéñü, ô' Óðáíïý ôç âñýó', ô' Ôóïõëíáñïýäá. Íáé ôüóåò ðïëëÝò. ¢ëëåò ðüôéæáí ôïõò îõëïêüðïõò, Üëëåò ôïõò êõíçãïýò, Üëëåò ôïõò åñãÜôåò ðïõ ðåñðáôþíôáò ãýñéæáí áð' ôïí

èåñéóìü, ôï îåðÜôùìá (îå÷Ýñóùìá) ôï ìÜæåìá ôçò åëéÜò. Ôïõò óôñáôïêüðïõò. Ôþñá, êé áí õðÜñ÷ïõí ðçãÝò åßíáé ìüíåò, ÷ùñßò ðáñÝåò, ÷ùñßò ìåèýóéá, ÷ùñßò ÓÜôõñïõò, ÷ùñßò Íýìöåò. Äåí ãñÜöïíôáé ðéá ôñáãïýäéá ãé' áõôÝò, äåí óôáõñþíåé (óõíáíôÜ) ï íéüò ôçí áãÜðç ôïõ ó' áõôÝò. Óôç âñýóç ðáñáöýëáãá ì' Ýíá ëáìðñü öåããÜñé, ãéá íá ðåñÜó' ç áãÜðç ìïõ íá ôçí êáëçóðåñßóù: -ÊáëçóðÝñá ëåâÝíôç ìïõ-Êáëþò ôçí ôçí êïíôïýëá.

-ÌÞðùò óå êáêïöÜíçêå ðïõ ó' Ý÷ù ðåé êïíôïýëá; Êïíôüò åßí' êé ï âáóéëéêüò ôç ìõñùäéÜ ôçí Ý÷åé.

Ïé âäÝëëåò ÄÞìçôñá ×áñéóôïý Ôï ÷Ýñé Ýìðáéíå áñãÜ óôç ìåãÜëç ìðïõêÜëá ìå ôï öáñäý ëáéìü, Üñðáæå ìå ðñïóï÷Þ Ýíá áð' ôá âáèõðñÜóéíá óêïõëÞêéá ðïõ êïëõìðïýóáí óôï íåñü êáé ôï Ýâáæå ðÜíù óôï ôõìðáíéóìÝíï êáé ìáõñéóìÝíï ðüäé. Ôï êñáôïýóå åêåß êÜðïéá äåõôåñüëåðôá ìÝ÷ñé áõôü íá êïëëÞóåé ìå ôïõò ìõæçôÞñåò ôïõ óôï äÝñìá, íá ôï ôñõðÞóåé ìå ôá äüíôéá ôïõ êáé í' áñ÷ßóåé íá ñïõöÜ ôï "óêïôùìÝíï" áßìá. ¸ðåéôá ôï ÷Ýñé îáíÜìðáéíå óôï ìðïõêÜëé êé Üñðáæå êé Üëëï óêïõëÞêé âÜæïíôÜò ôï êé áõôü íá êïëëÞóåé äßðëá óôï ðñïçãïýìåíï êé ýóôåñá êé Üëëï êé Üëëï ìÝ÷ñé íá ôåëåéþóïõí üëá êé Þôáí ðåñßðïõ ìéá íôïõæßíá üëá ìáæß. Ïé ëáßìáñãåò âäÝëëåò, ãéáôß âäÝëëåò Þôáí åêåßíá ôá áçäéáóôéêÜ êáé ãëïéþäç óêïõëÞêéá ôçò ãõÜëáò, ãáíôæùìÝíåò ãåñÜ óôï ðüäé ñïýöçîáí ðïëý ãñÞãïñá ôï áßìá ðïõ åß÷å ðñïÝëèåé áðü ôï ÷ôýðçìá êáé êáèþò ôï ñïõöïýóáí ôá "äá÷ôõëßäéá" ðïõ åß÷áí ôñéãýñù áð' ôï óþìá ôïõò åîáöáíßóôçêáí, ôï äÝñìá ôïõò ôÝíôùóå êé ï üãêïò ôïõò äéðëáóéÜóôçêå. ¼ôáí ðëÝïí äå ÷ùñïýóå Üëëï áßìá óôï óôïìÜ÷é ôïõò îåêüëëçóáí ìüíåò ôïõò êé Ýðåóáí êÜôù. Ôüôå ðÜëé ôï ßäéï ÷Ýñé, ìå óéãïõñéÜ êáé óôáèåñüôçôá, ôéò ðÞñå ìßá ìßá êé áöïý ôéò âïýôçîå óôç óôÜ÷ôç, ôéò áíÜãêáóå ðéÝæïíôÜò ôéò íá îåñÜóïõí üëï ôï áßìá ãéáôß áëëéþò, ëÝåé, èá øïöïýóáí. Êé áöïý Ýãéíå êé áõôü ôéò îáíÜâáëå óôç ìåãÜëç ìðïõêÜëá ìå ôï öáñäý ëáéìü, üðïõ èá Ýìåíáí ìÝ÷ñé íá åðéóôñÝøïõí óôï öõóéêü ôïõò ðåñéâÜëëïí Þ ìÝ÷ñé íá îáíá÷ñçóéìïðïéçèïýí ðáñïìïßùò. Êé ýóôåñá áð' üëá áõôÜ ðáóðáëßóôçêå ëßãç óêüíç ôïõ êáöÝ ðÜíù óôá óçìÜäéá ðïõ Üöçóáí ôá äüíôéá ôïõò êé Ýíá "óéäåñÝíéïò" áêïýóôçêå áð' ôï óôüìá ôçò "ðñáêôéêÞò". ÊáèéóìÝíç óáí Üãáëìá óå ìéáí Üêñç êáé ðñïóÝ÷ïíôáò íá ìçí êÜíù ôïí ðáñáìéêñü èüñõâï, Ýëåã÷á ôçí áíÜóá ìïõ êé Ýðíéãá ôï âÞ÷á ìïõ ãéá íá ôï ðåôý÷ù áõôü,

ðáñáêïëïõèïýóá ìå äÝïò áõôÞ ôç äéáäéêáóßá ðïõ Ýìïéáæå ìáãéêÞ éåñïôåëåóôßá óôá ðáéäéêÜ ìïõ ìÜôéá. Äåí Þôáí üìùò ðáñÜ Ýíá áêüìá ãéáôñïóüöé, ìéá ôåëåõôáßá åëðßäá ãéáôñåéÜò ãéá ôï ðïíåìÝíï êáé ôáëáéðùñçìÝíï ðüäé ôïõ ðáôÝñá ìïõ, ï ïðïßïò, ùò Ýíáò Üëëïò Ïéäßðïäáò áð' ôï ìåãÜëï ðñÞîéìï, åß÷å äïêéìÜóåé Üöïâá êáé ÷ùñßò íá ðïëõóêåöôåß üëá ôá ãéáôñïóüöéá ðïõ ôïõ åß÷áí óõóôÞóåé, üôáí ìåôÜ áðü ìéá èåñáðåßá ìå öÜñìáêá ðïõ Ýêáíå, äåí åß÷å äåé áðïôÝëåóìá. ÈõìÜìáé åêåßíç ôçí ðåñßïäï, ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá óôï óðßôé õðÞñ÷áí ðåñßåñãåò ìõñïõäéÝò áð' ôá åîßóïõ ðåñßåñãá õëéêÜ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáí ãéá ôá ãéáôñïóüöéá, üðùò áëáôéóìÝíá êñåììýäéá ìå êáèáñü ïéíüðíåõìá, "ðéêñáããïõñïýäéá", ðïëôïðïéçìÝíá óêáèÜñéá, æåóôáìÝíï êáôñÜìé, ðñïæýìé, æåóôü åëáéüëáäï. Êé üëá áõôÜ óå ìéá åðï÷Þ ðïõ ï Üíèñùðïò åß÷å Þäç ðáôÞóåé ôï ðüäé ôïõ óôï öåããÜñé êé ç ôå÷íïëïãßá êáé ôá Ýñãá áõôÞò åß÷áí Þäç ìðåé óôá íïéêïêõñéÜ êé åß÷áí êÜíåé åõêïëüôåñç ôç æùÞ ôùí áíèñþðùí, ìéëÜù ãéá ôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ '70. Ç ôåëåõôáßá óõìâïõëÞ ðïõ ìáò äüèçêå üôáí üëá ôá ðñïçãïýìåíá äåí åðÝöåñáí ôï ðïèçôü áðïôÝëåóìá Þôáí ãéá áöáßìáîç ìå âäÝëëåò, öôÜíåé âÝâáéá íá âñßóêáìå. ÊéíçôïðïéÞèçêå ôüôå üëïò ï ìç÷áíéóìüò ôùí ößëùí êáé ôùí ãíùóôþí ðïõ èá ìðïñïýóáí íá ìáò ðñïìçèåýóïõí áõôÜ ôá "èáõìáôïõñãÜ" óêïõëÞêéá êé ýóôåñá áðü êÜðïéåò ìÝñåò íá êÜðïéá áð' áõôÜ ìÝóá óå ìéá ãõÜëá êáôåõèåßáí áð' ôçí "áãéïìáìßôéêç ìðÜñá" óôá ÷Ýñéá ôçò ãñéá-Áíèßôóáò ðïõ Þôáí ç ìüíç ðïõ Þîåñå íá ôéò "âÜæåé". ÔåëéêÜ ïé âäÝëëåò Ýêáíáí ôç äïõëåéÜ ôïõò ãéáôß óýíôïìá ôï ðüäé îåðñÞóôçêå êé Ýöõãå ï ðüíïò. Óå ìÝíá Ýìåéíå ðïëý Ýíôïíç ç áíÜìíçóç üëùí áõôþí ôá ïðïßá êÜðïéá ÷ñüíéá áñãüôåñá ìïéñáßá ôá óõó÷Ýôéóá ìå ôï áãáðï÷üñôáñï êáé ôï óåñíéêïâüôáíï ðïõ áíáöÝñåé ï ìåãÜëïò Êáñêáâßôóáò óôï "ÆçôéÜíï" ôïõ.

23

" Óôïí êïýñï"

1

ÃéÜííçò ÂáóéëÜêçò Óôïí Ðïëýãõñï, åêåßíá ôá ÷ñüíéá ïé Ðïëõãõñ'íïß, Üë'íïé Þôáí æåõãáñÜôïé2, Üë'íïé Þôáí êôçíïôñüöïé, åß÷áí êáé ìåëßóóéá êáé êïõêïýëéá. Ï Ðïëýãõñïò åßíáé ÷ôéóìÝíïò øçëÜ, ìÝóá óôá âïõíÜ áëëÜ êáé ìå êÜìðï ðïõ áðëþíåôáé ßóá ìå ôç èÜëáóóá. Áðü ôéò ðéï øçëÝò âïõíïêïñöÝò ôïõ óôï ×ïíôñïâïýíé êáé ôïí ÔóïõêáëÜ, ìÝ÷ñé ôï ÄéïíõóéÜô'êï ôï ìýëï êáé ôçí Áëüñô'3 ðÝôñá óôïí Ëåýêï áëëÜ êáé ùò ôá ÔóáÀñéá êáé ôá Ôñßêïñöá, ìÝñïò ðïëý, ôüðïò åõëïãçìÝíïò, ôüðïò ìå ðïëëÜ ðëÜãéá, ìå ðïëëïýò åëáéþíåò, ìå âïóêïôüðéá, ìå êéóëÜäåò4, ôüðïò ìå ðïëëÜ íåñÜ, ìå ðïôéóôÞñéá, ìå ìð'ãÜäéá öôéáãìÝíá ìå ìåñÜêé, ãéá íá ìðïñïýí ïé Üíèñùðïé íá îåäéøïýí êáé íá ðïôßæïõí ôá æþá ôïõò. Ó´ áõôüí ôï ôüðï, ôñÜöçêáí ðïëëÜ æþá, ðñüâáôá, ãßäéá, ãåëÜäéá, ßóá ìå ïãäüíôá ÷éëéÜäåò õðÞñ÷áí åêåßíá ôá ÷ñüíéá. Ôï ÷åéìþíá óôá ÷åéìáäéÜ, ôï êáëïêáßñé óôï âïõíü êáé Üéíôå ðÜëé. Ðïëëïß Ðïëõãõñ'íïß ìå ôá ìåãÜëá êïðÜäéá ðÞãáéíáí êáé ó´ Üëëá ìÝñç, óôçí ÎÜíèç, óôç Íéãñßôá, óôçí ÊáóóÜíäñá êáé áëëïý. Ìá ðñéí í' áëëÜîïõí êéóëÜ, üðùò Ýëåãáí ðáëéÜ, ô' Áãßïõ Êùíóôáíôßíïõ ô' áíôÜìùìá óôïí Êïýñï. Åêåß è' áíôáìþóïõí üëïé ìáæß ãéá íá êïõñÝøïõí ôá ðñüâáôá, ôá ãßäéá. Åêåß

óôïí Êïýñï ïé êáëýôåñïé øáëéäÜäåò èá öêéÜóïõí ôá øáëßäéá óôïõò ÊïõãéùíÜäåò5, ãéá íá ìç óôïìþíïõí6 ôá øáëßäéá. Åêåß óôïí Êïýñï Üëëïò íá êÜìåé ôï âïõæïêïýñåìá7, Üëëïò ôï êïëïêïýñåìá8, Üëëïò íá öêéÜóåé ôò öïýñêåò, íá äåèïýí ôá ãßäéá êé øáëäÜäåò íá ôá ëáéìïêïõñÝøïõí ôá ðñüâáôá, íá äåèïýí ãéá íá âñÜó' ç ìáëüñêïò9, íá êïõñåýíôé åõêïëüôåñá. "Èåë' ãåñÜ øáëßäéá ôï êïýñåìá", Ýëåãáí ïé ðáëíïß. Óôïí Êïýñï ôá æ'ãïýñéá10 ôá 'öêéáíáí óáìáñÜêéá êáé ôá ôñáúÜ ôá ðåñÞöáíá ôá Ýêáìíáí øáë'äÜôá, Ýôó´ ôá 'ëåãáí. Íá îáëáöñþóïõí ôá êïðÜäéá áð' ôï ìáëëß, íá âüóêïõí êáëýôåñá, í´ áñìÝãíôé åõêïëüôåñá, íá ðáí óôï óôáëü11 ðéï Þóõ÷á. Åêåß óôïí Êïýñï èá öêéÜó'í ïé ã'íáßêåò ôï ôóïìðÜíéêï óôç ìðáêñÜôóá, íá øÞó'í ô' áñíß, íá öêéÜó'í ôï ñæüãáëï, åêåß í' áêïõóôïýí ïé ãêÜéíôåò ìå ôá êáëÜ ôá ôñáãïýäéá. Íá ìáæù÷ôåß ôï ìáëëß, áëëïý ôï ìáýñï, áëëïý ôï Üóðñï íá ôï âñáó'í ïé ã'íáßêåò óôï êáæÜíé, íá ôï óôåãíþó'í, íá îå÷ùñßó'í ôá ðëïêÜñéá12, íá ôï ãñÜí'13 ôï ìáëëß êáé íá ôï ëáíáñßó'í. ÌåôÜ óôç ñüêá êáé óô' áäñÜ÷ô' ìå ôï óöõíôßë'. Íá öôéÜî'í ïé ã'íáßêåò áð' ôï ìáëëß ô'ò ìáëëßíåò, ôá óê'öïýíéá, ôá ãñßæéíá14 ôá óôáõñùôÜ15 êáé ôï íôïõëáìÜ16 ãéá ôá'ò Ü-

Óå "êïýñï" ôçò äåêáåôßáò ôïõ ´20. ¼ñèéïé: Áíô. ÌðáíÜâáò, Áí. ÄåëÞìðáóç, Áéê. ÄåëÞìðáóç, Áñã. ÄåëÞìðáóçò, Íßêïò ÐáíÝëçò, Áíôþíçò Ó÷ïéíÜò, ÁííÝôá ÄåëÞìðáóç, Äçì. Ó÷ïéíÜò, Ãåþñ. Ãêïëüçò, Ãåþñ. ÁìðáñÜò. ÊÜôù: Ãå´ñù. ÄåëÞìðáóçò, ÉùÜí. ÄåëÞìðáóçò, Ìé÷. Óôéâá÷ôÜñçò, Óïößá ÄåëÞìðáóç, Ìáñã. ÊáëáúôæÞò.

24

íôñåò, ôá õöáíôÜ ôá ìïäÜôá êáé ôá ðáíßô'êá, ôá êáëïðáíßóéá17, ôá ìïíïêëïíßóéá18 ôá ÷ñÝìéá, ô'ò êÜðåò, ô'ò êáñðÝôåò, ôá ìðåë'íôÝíéá êáé ôá áãíïíÝñáíôæá ôá ìáî'ëÜñéá. Áð' ô'í ôñß÷á Ýöôéáíáí ôá óáÀóìáôá19, ô'ò ôñïõâÜäåò, ôá äéóÜêéá20, ôá ôóïýëéá êáé ôá ÷áñÜñéá21. Åêåß óôïí Êïýñï ì'êñïß, ôñáíïß ïýë'íïé ìáæß êé óô' Üëëï ôï êïðÜä' èá íá áíôáìþóïõíå íá ðïýíå ôá è'êÜô'ò. Áöéåñþíåôáé ó'ïýë'íïé ô'ò Êå÷áãéÜäåò ðïõ óõñìÜô'óáí22 ó' áõôüí ôïí ôüðï. (Ï "êïýñïò" üðùò ãéíüôáí ðáëéÜ óôïí Ðïëýãõñï óýìöùíá ìå ôçí áöÞãçóç ôïõ ×ñÞóôïõ ØáèÜ (Êßôóáò) êáé ôçò ÄÞìçôñáò ÃêïôæéáñÞ. Ïé ðåñéóóüôåñåò óçìåéþóåéò åðåîçãÞóåéò ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôï "ÃëùóóÜñéï ôïõ Ðïëõãýñïõ" ôïõ Ößëéððá Áè. ÔÜóéïõ, âë. ×ñïíéêÜ ôçò ×áëêéäéêÞò, Èåóóáëïíßêç 1982-83, ôåý÷ïò 37-38. Ïé óõìðëçñùìáôéêÝò äéåõêñéíÞóåéò åßíáé ôïõ ×ñÞóôïõ ØáèÜ).

Óçìåéþóåéò 1. Êïýñïõò ï, ôï êïýñåìá ôùí áéãïðñïâÜôùí.

2. ÆéâãáñÜôïõò ï, ï ãåùñãüò.

3. Áëüñôïõò, åðßèåôï, üñèéïò: áëüñô' ðÝôñá, ôïðùíýìéï.

4. ÊéóëÜò ï, ç ÷åéìåñéíÞ âïóêÞ ôùí ÷ùñáöéþí êáé ôùí åëáéþíùí ôïõ ÷ùñéïý, ðïõ ôçí åíïéêßáæáí ïìáäéêÜ ìå ðïëëÜ ëåöôÜ óôïõò âëÜ÷ïõò êáé ôá ëåöôÜ ôá äéá÷åéñßæïíôáí áðü ôá ÷ñüíéá ôçò Ôïõñêïêñáôßáò ï Äåóðüôçò êõñßùò ìå ôç Äçìïãåñïíôßá ãéá êïéíùöåëåßò óêïðïýò, ó÷ïëåßá ê.ë.ð. Ôïýñê.

5. ÊïõãéùíÜäåò ïé, ãíùóôïß óéäåñÜäåò-÷áëêéÜäåò ôçò åðï÷Þò. Åðþíõìï, Êïõãéþíçò.

6. Óôïõìþíïõ, ñÞìá, 1)áíôéìéëþ... 2) óôüìïõóé ôï ìá÷áßñé, ôï ôóåêïýñé ê.ë.ð., üôáí ç êüøç ôïõò åîáóèåíßæåé.

7. Âïõæïõêïýñåìá ôï, ôï êïýñåìá ôçò êïéëéÜò ôïõ æþïõ.

8. Êïëïêïýñåìá ôï, ôï êïýñåìá ôçò ïõñÜò êáé ôùí ðßóù ðïäéþí ôïõ æþïõ.

9. Ìáëüñêïõò ï, ç áêáèáñóßá, ï ñýðïò ôùí ìáëëéþí: "ôá æéìÜôóá êé Ýâãáëá ôïõ ìáëüñêïõ".

10. Æ'ãïýñ' ôï, æõãïýñé, áñíß 1-2 åôþí, ðïõ äåí Ý÷åé áêüìá ãåííÞóåé.

11. Óôáëüò ï, ôï ìÝñïò üðïõ ôá ðñüâáôá êáé ôá ãßäéá îåêïõñÜæïíôáé, çóõ÷Üæïõí. (ñÞìá óôáëßæïõ).

12. ÐëïõêÜñ' ôï, ôï ìáëëß ðïõ âãÜæïõí ïëüêëçñï, óáí ìéá ãïýíá, üôáí êïõñåýïõí ôá ðñüâáôá.

13. Ãñáßíïõ, ñÞìá, îáßíù ôï ìáëëß. Ôá ìáëëéÜ óõíÞèùò ôá æéìÜô'æáí, ôá óôÝãíùíáí êáé ýóôåñá ôá Ýãñéíáí êé ôá ëáíÜñ'æáí, ãéá íá ôá êüø'í êáé íá ôá êÜíïõí ôëïýðéò êáé ãýñïõò.

14. Ãñßæïõò ï, ÷ïíôñü êáé áäñü ýöáóìá ãéá áíäñéêÜ êõñßùò ñïý÷á.

15. Óôáõñùôü ôï, óôáõñùôü ãéëÝêï.

16. DïõëáìÜò ï, ÷ùñéÜôéêï ãéëÝêï ðïõ ôï öïñïýóáí ïé Üíäñåò ðÜíù áðü ôïí áëáôæéÜ. Ôïýñê.

17. Êáëïõðáíßóéïõ ôï, åßäïò ýöáíóçò, äéáöïñåôéêü áðü ôï áäßìôïõ êáé ôï ìïõíüêëïõíïõ.

18. Ìïõíüêëïõíïõ ôï, åéäéêÞ ýöáíóç. Ðåñíïýóáí ìüíï ìéá êëùóôÞ óôá ì'ôÜñãéá.

19. ÓÜéæìá ôï, 1) óáãÞ, êáìùìÝíç áðü ãéäüôñé÷á ãéá íá óáÀæ'í ôá öïñôçãÜ æþá, 2) ìåãÜëï ÷áëß öêéáãìÝíï áðü ôïõò ó÷ïéíÜäåò (óê'íÜäéò, ìïõôáöôóÞäéò) ðïõ ôá Ýóôñùíáí óôï ðÜôùìá óáí êïõñåëïý, óõíÞèùò ðÜíù áðü ôç øÜèá.

20. ÄéóÜê' ôï, ôáãÜñé ôñß÷éíï ìå äõï óÜêïõò åíùìÝíïõò.

21. ×áñÜñ' ôï, ôï ìåãÜëï ôóïõâÜëé, óôï ïðïßï Ýâáæáí óõíÞèùò êïõêïýëéá, ÷üñôï, âáìâÜêé êáé Üëëá åëáöñÜ ðñÜãìáôá, ãéáôß áí Ýâáæáí âáñéÜ, èá Þôáí áóÞêùôï. Ôïýñê.

22. Óýñìá ôï, óôåíü äñïìÜêé Ýîù óôá äÜóç. Ôóáêáëüóõñìá.

Êïýñïò 1963 25

Ôï ðïôÜìé (ï Ïëýíèéïò ðïôáìüò) ×ñÞóôïò É. ÓáñÜöçò (óõíÝ÷åéá áðü ôï ôåý÷ïò 20)

ÊÜðùò Ýôóé êé åãþ ðÞñá ôï "Üôõðï äßðëùìá" ìå ôçí ðñþôç áêüìá ãýñá. ¸íïéùèá ðåñÞöáíïò êáèþò ÷ùñßò âïÞèåéá Ýöåñíá âüëôá üëï ôïí âßñáãêá ìÝ÷ñé êáé êïíôÜ óôïí êáôáññÜêôç îåèáññåýïíôáò üëï êáé ðåñéóóüôåñï. Ìéá ìÝñá áðïöÜóéóá íá êÜíù êáé "ìðüé", íá ìåôñÞóù äçëáäÞ ôï âÜèïò ôïõ âßñáãêá ìå ìÝôñï ôï óþìá ìïõ. Êáèþò üìùò ðñï÷ùñïýóá âáèýôåñá Üñ÷éóá íá âïõëéÜæù ÷ùñßò íá êáôáöÝñíù íá ôñáâç÷ôþ ðßóù. Åß÷å óôáìáôÞóåé ôï ìõáëü ìïõ öáßíåôáé êáé äåí "ì´ Ýêïâå" íá ðÝóù ìðñïýìõôá, áöïý êïëýìðé Þîåñá, áëëÜ ðñïóðáèïýóá íá âãù üñèéïò ëåò êáé Þìïõí óôç óôåñéÜ. ¢ñ÷éóá íá ðßíù íåñü. ¸âãáæá ëßãï ôï êåöÜëé, êáëïýóá óå âïÞèåéá, ìá... ôßðïôá. Ôá ðáéäéÜ ðïõ ëéÜæïíôáí ðÜíù óôá âñÜ÷éá äßðëá óôïí êáôáññÜêôç ì´ Ýâëåðáí êáé ãåëïýóáí íïìßæïíôáò üôé êÜíù ðëÜêá. Áêüìá áêïýù ôéò öùíÝò ôïõò.

-- ÐëÜêá ìáò êÜíåé ï ×ñÞóôïò, ðáéäéÜ!!! Êé åãþ íá ðíßãïìáé óô´ áëÞèåéá êáé íá óõíå÷ßæù íá êáëþ óå âïÞèåéá, üóï ôï äõíáôüí ðéï ðåéóôéêÜ, üôáí åðéôÝëïõò Üêïõóá ôïí ÔÜêç ôïí ÔñÜêá íá ëÝåé: -- Ñå óåéò, áõôüò ðíßãåôáé óô´ áëÞèåéá!!!

-- ¸íá. Äõï. Ôñßá. ÏñìÜìå. Ìðñïò!!! ¢êïõóá ôï ìðëïõì!!! êáé äåí èõìÜìáé ôßðïôå Üëëï. ¼ôáí óõíÞëèá Þìïõíá Ýîù óôá âñÜ÷éá ìðñïýìõôá êé Ýâãáæá ôï íåñü ðïõ åß÷á áðïèçêåýóåé óôçí êïéëéÜ ìïõ, äßíïíôáò ðáñÜëëçëá üñêï üôé äåí ðñüêåéôáé íá îáíáêïëõìðÞóù. Äåí ðÝñáóå üìùò ðïëý þñá ðïõ ìå ôá áóôåßá êáé ôá ðåéñÜãìáôá ôùí ößëùí óõíÞëèá, ãéá íá êáôáðáôÞóù ðïëý ãñÞãïñá ôïí üñêï ðïõ Ýäùóá. Áðü ôüôå Ýãéíá ï ðéï ôïëìçñüò êïëõìâçôÞò. Áñãüôåñá èá ìÜèáéíá êáé âïõôéÝò. ÂïõôéÜ îåêéíïýóáìå êáé ìáèáßíáìå ðçäþíôáò óôçí áñ÷Þ áðü ôá ãýñù ÷áìçëÜ âñÜ÷éá êáé ýóôåñá áðü ôá ëßãï øçëüôåñá. Ôï ýøïò ôïõò äåí îåðåñíïýóå ôá äõï ôñßá ìÝôñá, ìá ãéá ôçí çëéêßá ìáò Þôáí Ýíá êáôüñèùìá. Ïé ðéï ôïëìçñïß, äõï-ôñåéò üëïé êé üëïé, ðçäïýóáí áðü ôï "ÌçëéÜäé". Ôï "ÌçëéÜäé", ðïõ ôï ïíïìÜæáìå Ýôóé ãéáôß óôï óçìåßï åêåßíï õðÞñ÷å Ýíá ìéêñü äåíôñÜêé ìå ôçí áíôßóôïé÷ç ïíïìáóßá, Þôáí ðïëý øçëÜ, ãýñù óôá ïêôþ ìå äÝêá ìÝôñá. ¸íá äÝïò ìáò Ýðéáíå óôç óêÝøç íá ðçäÞîïõìå áðü ôï "ÌçëéÜäé". Åêåß áíÜìåóá óôá âñÜ÷éá õðÞñ÷å Ýíá Üíïéãìá êÜôé óáí åîÝäñá, áð´ üðïõ ìðïñïýóå êáíåßò íá ðÜñåé öüñá êáé íá êÜíåé ôá áêñïâáôéêÜ ôïõ. Áêüìá èõìÜìáé ôïí êáëïãõìíáóìÝíï ìå ôï áèëçôéêü ôïõ ðáñÜóôçìá -ðÞãáéíå Üëëùóôå êáé ãéá ðõãìÜ÷ïò óôç ×.Á.Í.È.- ôïí ÔÜêç ôïí Óéìþíç, üðùò Þôáí ôï ðá26

ñáôóïýêëé ôïõ. Ôïí èõìÜìáé íá êÜíåé äõï-ôñåéò óôñïöÝò óôïí áÝñá ìáæåýïíôáò ôá ðüäéá ôïõ êïíôÜ óôï êåöÜëé ãéá íá êáôáëÞîåé ìå äýíáìç óáí ëáìðÜäá ìÝóá óôá âáèéÜ íåñÜ ãéá áñêåôÞ þñá. Åìåßò ìåôñïýóáìå ôï ÷ñüíï êáé ìáò êïâüôáí ç áíÜóá ìÝ÷ñé ôåëéêÜ íá îåôñõðþóåé áðü ôá ðéï áðßèáíá óçìåßá ôïõ âßñáãêá. Áñãüôåñá èá åðé÷åéñÞóù íá ôïí ìéìçèþ êé åãþ. Èá ôá êáôáöÝñù ìÜëéóôá áñêåôÜ êáëÜ, ü÷é üìùò üðùò áõôüò, ðïõ ôïí èáõìÜæáìå ãéá ôï êáôüñèùìÜ ôïõ êáé ðáñÝìåéíå óôáèåñÜ ôï ßíäáëìÜ ìáò. Óôïõ "ÂáããÝëç ôïí Âßñáãêá" õðÞñ÷å áêüìç êáé ìéá óðçëéÜ ìéêñïý ó÷åôéêÜ âÜèïõò, üðïõ åß÷áí öùëéÝò ïé íõ÷ôåñßäåò êáé áðü ôçí ïñïöÞ ôçò êñÝìïíôáí áñêåôïß óôáëáêôßôåò. Åêåß ìÝóá âñßóêáìå áñêåôÝò öïñÝò êáôáöýãéï óôéò îáöíéêÝò ìðüñåò. ...Åêåßíá ôá ÷ñüíéá äåí åß÷áìå áêüìá íåñü óôá óðßôéá ìáò êáé ç áôïìéêÞ ìáò êáèáñéüôçôá ãéíüôáí ìå ðïëëÞ öåéäþ. ÐåñéìÝíáìå ðùò êáé ðùò íá ´ñèåé ôï êáëïêáßñé ãéá íá "îåóêñáìðéÜóïõìå", üðùò ëÝãáìå. Ðáßñíáìå óáðïýíé áðü ôá óðßôéá ìáò, ðïõ åß÷áí êáìùìÝíï ïé ìÜíåò ìáò áðü ôï ìç åêìåôáëëåýóéìï ÷ïéñéíü ëßðïò êáé áöïý óáðïõíßæáìå äõï-ôñåéò öïñÝò üëï ôï óþìá, ôñßâïíôáò åíßïôå ï Ýíáò ôçí ðëÜôç ôïõ Üëëïõ ìå êÜðïéá ëåßá ðÝôñá, ôñõðþíáìå êÜôù áðü ôïí êáôáññÜêôç. Ôá êñõóôÜëëéíá íåñÜ ãéá ðïëëÞ þñá ìáò ÷ôõðïýóáí ìå äýíáìç, þóðïõ íá ãßíïõìå "ëáìðßêïò" üðùò ëÝãáìå. Ôá íåñÜ Þôáí ðåíôáêÜèáñá áêüìá. ÌÜëéóôá ïé íïéêïêõñÝò Ýðëåíáí óôï ðïôÜìé ôá ðåñéóóüôåñá âáñéÜ ñïý÷á, åéäéêÜ ôá óêåðÜóìáôá, ôéò êïõñåëïýäåò, ôéò ôóÝñãåò êáé ôéò âåëÝíôæåò (öëïêÜôåò) áíÜâïíôáò ôïí "÷áñêüëáêá"5 äßðëá óôá âñÜ÷éá. ¸âñáæáí íåñü ìå ôçí âïÞèåéá åíüò ìåãÜëïõ êáæáíéïý. Óôç óõíÝ÷åéá ðñïêåéìÝíïõ ôï æåóôü íåñü íá "ìáëáêþóåé" ðåñéóóüôåñï ôï ðåñíïýóáí (öéëôñÜñéæáí) ìÝóá áðü Ýíá ðáíÝñé åðåíäåäõìÝíï ìå ìéá ìáíôßëá ðïõ ôï ãÝìéæáí ìå "÷üâïëç"6. Ìå ôï ìáëáêùìÝíï ðëÝïí íåñü êáé ôï óáðïýíé áðü ëßðïò Ýôñéâáí ôá ñïý÷á êáé ôá îÝðëåíáí, áöïý ðñþôá ôá "êïðÜíéæáí" ìå ôïí "êüðáíï"7. ÁëëÜ ïé ïìïñöéÝò ôïõ ðïôáìïý äåí ôåëåßùíáí åäþ. ÊáôÜ ìÞêïò ôïõ óþæïíôáí áêüìá áñêåôïß ðáëéïß ìéóïêáôåóôñáìÝíïé íåñüìõëïé, ôüóï ãéá ôï Üëåóìá ôùí óéôçñþí üóï êáé ãéá ôï "êïðÜíéóìá", ðïõ ãéíüôáí åéäéêÜ óôéò âåëÝíôæåò ôùí ãéäïâïóêþí, áðü ôéò ëåãüìåíåò "äñýóôåò"8. Ï ðëïýôïò üìùò ôïõ ðïôáìïý Þôáí ôá ìðáîåäÜêéá ðïõ Ýóâçíáí ôç äßøá ôïõò ìå ôç âïÞèåéá ìéêñþí ðåñé-

óôáóéáêþí öñáãìÜôùí. Áñãüôåñá èá êáôáóêåõáóôïýí ìåãáëýôåñá êáèþò êáé äåîáìåíÝò ìå ïëüêëçñï áñäåõôéêü äßêôõï êáé "äåóßìáôá"9 óå êÜèå ìðáîÝ. Óôçí áñäåõüìåíç ðåñéï÷Þ, ðïõ ïíïìÜæåôáé áêüìá "ðïôéóôéêÜ", áöèïíïýóáí ëïãÞò-ëïãÞò "æáñæáâÜôéá", üóðñéá êáé ïðùñïöüñá äÝíôñá, ðñïúüíôá éêáíÜ åêåßíç ôçí åðï÷Þ ãéá ôçí ìåñéêÞ áõôïíïìßá ôïõ êÜèå íïéêïêõñéïý. ÅðåéäÞ óôéò õãñÝò ü÷èåò ôïõ ðïôáìïý áöèïíïýóáí ïé "ãñïýìðåò" (éôéÝò), ðïõ ðñïóöÝñïíôáí ãéá ôï ðëÝîéìï êáëáèéþí, Ýñ÷ïíôáí óôï ÷ùñéü ìáò ðëÞèïò ôóéããÜíùí. Åìöáíßæïíôáí óõíÞèùò óôéò áñ÷Ýò ôïõ êáëïêáéñéïý êïíôÜ íá êëåßóïõí ôá ó÷ïëåßá. ¸óôçíáí ôéò óêçíÝò ôïõò ó´ Ýíá ìåãÜëï Üíïéãìá ôïõ ðïôáìïý êïíôÜ óôï "Ìïýôá", ôç âñýóç ìå ôá Ýîé "ôóïõëíÜñéá"10 êáé êÜôù áðü ôïí ðá÷ý ßóêéï ôùí ðáíýøçëùí ãÝñéêùí ðëáôáíéþí. Ôï íÝï äéáäßíïíôáí ðïëý ãñÞãïñá ó´ üëï ôï ÷ùñéü.

-- ¹ñôáí ïé ãéïýöô´!!!

-- ¹ñôáí ïé ãéïýöô´!!! Ïé ìÜíåò ìáò ìáò áðÝôñåðáí íá ðçãáßíïõìå åêåß öïâåñßæïíôáò ôïõò ìéêñüôåñïõò.

-- Á! ìç íá óáò ðÜñí´ ïé ãéïýöô´!!! Åìåßò üìùò ëßãï áðü ðåñéÝñãåéá ëßãï áðü ðáéäéêÞ áèùüôçôá ðáßæáìå ìå ôá ðáéäéÜ ôïõò Üöïâá, áöïý åß÷áìå ôüóï åîïéêåéùèåß ìáæß ôïõò. ¢ëëùóôå äåí åß÷áìå êáé ðïëëÝò äéáöïñÝò ìéá êáé ìðáßíïíôáò ôï êáëïêáßñé ôñéãõñíïýóáìå êé åìåßò îõðüëçôïé áëçôåýïíôáò. Óå ìéá óõíÜíôçóç ðïõ åß÷áìå ìå ôá ôóéããáíüðïõëá, ìáèáßíïíôáò ôé Üëëï ðáñÜ äéÜöïñåò äéêÝò ôïõò êáé äéêÝò ìáò âñéóéÝò, êïëëÞóáìå ìéá ÷áñáêôçñéóôéêÞ âñéóéÜ ôïõò ðïõ ìáò Üñåóå êáé ôçí êÜíáìå "óçìáßá" (óëüãêáí).

-- Á! ôóåò óðáíÝëá ìáñß êáìøïý!!! Áêüìç êáé óÞìåñá áãíïþ ôçí ÝííïéÜ ôçò. Åêåßíï üìùò ðïõ äå èá îå÷Üóù åßíáé üôé ï äÜóêáëïò ï Óôéâá÷ôÜñçò ìüëéò ìáò Üêïõóå ìáò êÜëåóå óôï ãñáöåßï, üðïõ áöïý ìáò Ýäùóå êÜìðïóåò "âéôóéÝò" ìå ôç âÝñãá ôïõ, ìáò Ýêëåéóå óôï õðüãåéï ôïõ ó÷ïëåßïõ ìÝ÷ñé ôï âñÜäõ. Óôï õðüãåéï åêôßáìå ôéò "âáñéÝò ðïéíÝò" ìáò íçóôéêïß êáé ÷ùñßò íåñü. Åêåß ëïéðüí óôï ðïôÜìé ïé ôóéããÜíïé Ýðëåêáí ìéêñÜ êáé ìåãÜëá êáëÜèéá, ðáíÝñéá, êïößíéá ãéá ôç ìåôáöïñÜ ðñïúüíôùí êáé êïößíéá ãéá ôá ìåëßóóéá. Åêåß êáôáóêåýáæáí "óÞôåò", "ðõêíÜäåò", "êüóêéíá" êáé "äåñìüíéá". Åêåß ìáãåßñåõáí, Ýêáíáí ôç ëÜôñá ôïõò êáé ôï âñÜäõ ãýñù áðü ôéò öùôéÝò Ýðáéæáí üñãáíá, ôñáãïõäïýóáí êáé ÷üñåõáí. ¸íá ìÝñïò ôçò ðáñáãùãÞò ôïõò ôï ðïõëïýóáí óôï ÷ùñéü, áëëÜ ðïëëÝò öïñÝò ïé ãõíáßêåò ôïõò æçôéÜíåõáí Þ "Ýëåãáí ôç ìïßñá".

-- Íá óïõ ðù ôï ìïßñá óïõ êáëÝ!!!

-- Íôþóå ìïõ íôýï áõãÜ!!! Êé åíþ ïé ôóéããÜíåò ôñéãõñíïýóáí óôï ÷ùñéü ïé Ü-

íôñåò ôïõò Ýøá÷íáí óôá "ðïôéóôéêÜ" ãéá óêáíôæü÷ïéñïõò, ðïõ áðïôåëïýóáí ôç ìåãáëýôåñç ãáóôñïíïìéêÞ ôïõò áðüëáõóç. Ìéá öïñÜ ìÜëéóôá åìåßò ïé ìéêñïß ôïõò ðïõëÞóáìå äõï-ôñåéò óêáíôæü÷ïéñïõò ãéá Ýíá ïëüêëçñï äåêÜñéêï. Ôüóï ðïëý ìåñÜêé ôïõò åß÷áí. Áñêåôïß áð´ áõôïýò áó÷ïëïýíôáí ìå ôï "ðåôÜëùìá" ôùí æþùí, áëëÜ êáé ôï "ãÜíùìá" ôùí ÷Üëêéíùí óêåõþí. ¢ëëïé ðÜëé ðåñéÝöåñáí óôï ÷ùñéü ôéò áñêïýäåò Þ êáé êáìéÜ ìáúìïý, ðïõ ðÜíôá åß÷áí ìáæß ôïõò. Ôéò ÷üñåõáí õðü ôïõò Þ÷ïõò ôïõ íôåöéïý êáé ôñáãïõäþíôáò äéÜöïñá ðïíåôéêÜ Üóìáôá.

-- ÔÝëïõ íá ðéôÜíïõ ãéá íá ìç ðïõíþ!!! ÁëëÜ Ýêáíáí êáé äéÜöïñá íïýìåñá ãéá íá óõãêåíôñþíïõí ôçí ðñïóï÷Þ ôïõ êüóìïõ.

-- Ðùò êïéìÜôé ïõ ãÝñïõò êé ç ãñéÜ; -- Ðùò ÷ôéíßæéôé ç Áëßêç ÂïõãéïõêëÜê; ¢ëëåò öïñÝò ðÜëé ôéò ÷ñçóéìïðïéïýóáí êáé ãéá ãéáôñåéÜ ó´ üðïéïí ðïíïýóå ç ìÝóç. Ôïí îÜðëùíáí êÜôù ìðñïýìõôá êé Ýâáæáí ôçí áñêïýäá íá ôïí "ðáôÞóåé", þóôå ìå ôï âÜñïò êáé ôç ÷Üñç ôçò íá "îïñêßóåé ôï êáêü". Ìéá ìÝñá èõìÜìáé Ýíáò áõóôçñüò áóôõíüìïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýóå ðïëý ôçí êáèáñåýïõóá èÝëçóå íá êÜíåé Ýëåã÷ï ôïí ôóéããÜíï ùò ðñïò ôç íïìéìüôçôá ôçò áñêïýäáò êáé äéåîÞ÷èç ï ðáñáêÜôù ÷áñéôùìÝíïò äéÜëïãïò.

-- Êýñéå áèßããáíå ðáñáêáëþ åßóôå êÜôï÷ïò áõôïý ôïõ êôÞíïõò; -- Ïõñßóôé; Ýêáíå ï áèßããáíïò.

-- ËÝù, åßóáé êÜôï÷ïò áõôïý ôïõ æþïõ; îáíáñþôçóå ï áóôõíüìïò.

-- Íáé! Íáé! ÊÜôïéêïõò Áëåîáíäñåßáò! ¸÷ïõ êé ôáõôüôçôá! Ýêáíå ðñüèõìá ï ôóéããÜíïò. ÃÝëáóáí ïé ðåñßåñãïé, ãÝëáóå êé ï áóôõíüìïò, ìáëÜêùóå êáé ôïí Üöçóå ôåëéêÜ åëåýèåñï. Ðñïò ôï ôÝëïò ôïõ Öèéíïðþñïõ êáé ðñéí áñ÷ßóïõí ôá ðñþôá êñýá ïé ôóéããÜíïé óõãêÝíôñùíáí ôá ðñÜãìáôÜ

27

ôïõò êáé ôï áðïôÝëåóìá ôùí êüðùí ôïõò ãéá íá ôá ðïõëÞóïõí ó´ Üëëïõò ôüðïõò, þóðïõ íá ìáò îáíÜñèïõí ôï åðüìåíï êáëïêáßñé. Ìéá ÷ñïíéÜ üìùò Üñãçóáí íá öýãïõí êáé ôïõò Ýðéáóå ï ÷åéìþíáò. ¸íá âñÜäõ Üñ÷éóå íá ñß÷íåé ðõêíü ÷éüíé êáé äåí Üñãçóå íá ôï óôñþóåé ßóáìå ôï ãüíáôï. Ï äõíáôüò "ÈñáóêéÜò" ôçò Üëëçò ìÝñáò îåóÞêùóå ôá áíôßóêçíÜ ôïõò êé Þôáí íá ôïõò êëáéò ôïõò äýóôõ÷ïõò. Ôóáëáâïõôþíôáò óôéò ëÜóðåò êáé óôï ÷éüíé Ýøá÷íáí ãéá ôñïöÞ êáé óáíü ãéá ôá æþá. Êñýùíáí ïé êáêüìïéñïé. Ôï ÷ùñéü ðáñáóôÜèçêå óôç äõóôõ÷ßá ôïõò êáé ôïõò âïÞèçóå ìå ôï ðáñáðÜíù, ãé´ áõôü üôáí ôåëéêÜ Ýöõãáí ìå ôï êáëü Ýêëáéãáí êáèþò áðï÷áéñåôïýóáí ôïõò ÷ùñéáíïýò. ................................................................ ..."Ìéá ÊõñéáêÞ. Ðïéïò ôï ðåñßìåíå ðùò èá ´ôáí ÊõñéáêÞ", ôÝëåéùíå Ýôóé êáôáðëçêôéêÜ ôï ôñáãïýäé ôïõ ï Ìðéèéêüôóçò. Êé Þôáí ÊõñéáêÞ. Éïýëéïò ôïõ ´68. Óõíå÷ßóáìå ìå ôïí ðáéäéêü ìïõ ößëï ôïí ÔÜóï ñß÷íïíôáò áãêßóôñé ãéá ÷Ýëéá, ìéá êáé õðÞñ÷áí Üöèïíá êé áð´ áõôü ôï åßäïò. Åêåßíç ôç ìÝñá åß÷áìå ðñïãñáììáôßóåé íá äéáó÷ßóïõìå üëï ôï ðïôÜìé ìÝ÷ñé ôç "Óìßîç" Þ êáé ðéï êÜôù ìÝ÷ñé ôï "Ëïõæßêé". Óôï óçìåßï åêåßíï ôï ðïôÜìé Üíïéãå, êïâüôáí óôá äõï êáé óôç ìÝóç Üöçíå ìéá êáëëéåñãÞóéìç Ýêôáóç áñêåôþí óôñåììÜôùí, ðïõ Þôáí "êáëïãåñ´êÞ" üðùò Ýëåãáí, åðåéäÞ áíÞêå óôç ÌïíÞ Âáôïðåäßïõ ôïõ Áãßïõ ¼ñïõò. Äõï-ôñßá ÷éëéüìåôñá ðñéí áðü ôç "Óìßîç" ôï ðïôÜìé ÷ùíüôáí ìÝóá óå ìéá âáèéÜ ÷áñÜäñá äçìéïõñãþíôáò óôï äéÜâá ôïõ ìåãÜëïõò êé ïñìçôéêïýò êáôáññÜêôåò ìå áðüêñçìíá âñÜ÷éá óôéò ü÷èåò. Äõíáôüôçôá äéÝëåõóçò áðü ôá ðëáúíÜ äåí õðÞñ÷å êáíßá. ¸ôóé ï ìüíïò ôñüðïò ãéá íá óõíå÷ßóåéò Þôáí íá âïõôÞîåéò óôïõò Üãíùóôïõò âßñáãêåò ðçäþíôáò áðü øçëÜ. Ãéá ôï ëüãï áõôü êáíåßò áðü ôïõò çëéêéùìÝíïõò óõã÷ùñéáíïýò äåí åß÷å ôïëìÞóåé ìÝ÷ñé ôüôå íá äéáâåß áõôü ôï äýóêïëï êïììÜôé ôïõ ðïôáìïý. ¢ëëùóôå ïé ðåñéóóüôåñïé, áí ü÷é üëïé, äåí Þîåñáí ïýôå êïëýìðé. Êõêëïöïñïýóå äå êé ç ó÷åôéêÞ öéëïëïãßá ôùí ðáôåñÜäùí ìáò, üôé ó´ áõôïýò ôïõò ôñßóâáèïõò âßñáãêåò õðÞñ÷áí "ñïõöÞ÷ôñåò" ðïõ äçìéïõñãïýóå ôï íåñü êáèþò ÷Üíïíôáí óå êñõöÝò óôïÝò ãéá íá åìöáíéóôåß êáé ðÜëé óáí "ìÜíá" ðéï êÜôù. Ï ÔÜóïò öïâüôáí êé Üñ÷éóå íá ôñÝìåé ìå ôï ðïõ áíôéêñßóáìå ôá êáôÜìáõñá áðü ôï ðïëý âÜèïò íåñÜ ôïõ "ÃéïâÜíç". Åãþ ï ôñåëüò ìå ôçí Üãíïéá ôïõ öüâïõ êáé ôçí ôñÝëá ôùí äåêáï÷ôþ ðÞñá ôçí ìåãÜëç áðüöáóç. ¸êáíá ôï óôáõñü ìïõ êáé ÷ùñßò ðïëëïýò äéóôáãìïýò âïýôçîá áðü øçëÜ óôá Üãíùóôá íåñÜ ôïõ "ÃéïâÜíç". ¸öåñá äõï êýêëïõò óôïí âßñáãêá êáé áöïý óéãïõñåýôçêá êÜëåóá ôïí ÔÜóï íá êÜíåé ôï ßäéï. Ìå ôá ðïëëÜ ôïí Ýðåéóá ìéá êé åãþ äåí ìðïñïýóá ðéá íá ãõñßóù ðßóù.

28

Ìå ôïí ßäéï ôñüðï óõíå÷ßóáìå êáé äéáâÞêáìå üëïõò ôïõò îáêïõóôïýò âßñáãêåò. Ôïí "ÃéïâÜíç", ôïí "Óôñüããõëï", ôïí "ÃáëÜíç", ôïí "ÄéáìáíôÞ", áëëÜ êáé ðïëëïýò Üëëïõò Üãíùóôïõò ìåãáëýôåñïõò êáé ìéêñüôåñïõò. Óôç "Óìßîç" êáèßóáìå íá îáðïóôÜóïõìå êÜôù áðü ôïí âáèý ßóêéï ôùí ãÝñéêùí ðëáôáíéþí. Óôïõò êïñìïýò ôïõò ãñÜøáìå ôá ïíüìáôÜ ìáò óáí êáôáêôçôÝò. ÁíÜøáìå öùôéÜ êáé øÞóáìå øÜñéá êé Ýíá ÷Ýëé ðïõ ðéÜóôçêå óôï áãêßóôñé ìáò. Ôá íåñÜ êõëïýóáí Þñåìá óôï óçìåßï áõôü óõíèÝôïíôáò Ýíáí ôÝëåéï ðßíáêá æùãñáöéêÞò. Åìåßò áöåèÞêáìå ÷áæåýïíôáò ôéò "âñßäåò"11, ðïõ ÷ùñßò íá ìáò äßíïõí óçìáóßá âïõôïýóáí óôá íåñÜ ãéá êÜðïéï øÜñé. ...Äåí êáôáëÜâáìå ðùò ðÝñáóå ç þñá êé ï Þëéïò Üñ÷éóå íá ÷Üíåôáé ðßóù áðü ôá êïñöïâïýíéá. ¸ðñåðå íá ãõñßóïõìå ðßóù. Áñ÷ßóáìå íá óêáñöáëþíïõìå óáí ôá êáôóßêéá ó÷åäüí êÜèåôá ôï "ÊáóôÝëé", Ýíá öïâåñÜ áðüôïìï ýøùìá, þóôå íá åðéóôñÝøïõìå äéá îçñÜò ðëÝïí óôï ÷ùñéü. Óôá ÷Ýñéá ìáò êñáôïýóáìå ôá ëéãïóôÜ "ìðïõñëéáóìÝíá" óôï âïýñëï øÜñéá. ...ÐÝñáóáí ÷ñüíéá. Åîåëé÷èÞêáìå. ÂÜëáìå íåñü óôá óðßôéá ìáò îå÷íþíôáò ôéò óôÜìíåò êáé ôïí "Ìïýôá". ÖôéÜîáìå êáé ôïõáëÝôåò ìå ðëáêÜêéá, áí êáé êÜðïéïé ôï èåùñïýóáí ðïëý åðáíáóôáôéêü êáé áíôéäñïýóáí. Ôá ðÝôñéíá êáëíôåñßìéá êé ïé ÷ùìÜôéíïé äñüìïé áíôéêáôáóôÜèçêáí áðü ôï Ü÷áñï ôóéìÝíôï. ¹ñèå êé ï ôïõñéóìüò. Ôá æþá âãÞêáí Ýîù áðü ôï ÷ùñéü. Ïé ÷ùñïöýëáêåò ãõñíïýóáí ôéò ãåéôïíéÝò êáé êÜíáíå ìÞíõóç üðïéïí äåí êáèÜñéæå ôéò áõëÝò êáé äåí Üóðñéæå ôï óðßôé êáé ôá "ôóåìðÝñéá"12. ¢óôñáöôå ôï ÷ùñéü áðü ðÜóôñá êáé ìïó÷ïâïëïýóáí áóâÝóôç ïé ãåéôïíéÝò. ÌÜëéóôá ìéá ÷ñïíéÜ ðÞñáìå âñáâåßï êáèáñéüôçôáò. Ïé âëÜ÷ïé, ðïõ ðáëéÜ ðåñíïýóáí ôá êïðÜäéá ôïõò áðü ôçí ðëáôåßá êáé ôï äçìüóéï äñüìï ãéá ôá ÷åéìáäéÜ ôçò íüôéáò ×áëêéäéêÞò, ôá ìåôÝöåñáí ðëÝïí ìå åéäéêÜ öïñôçãÜ. Ç ðëáôåßá ãÝìéóå êáöåíåßá êáé øçóôáñéÝò ðïõ åîõðçñåôïýóáí ôïõò äåêÜäåò ðåñáóôéêïýò åðéóêÝðôåò êáé ôïõò îÝíïõò ôïõñßóôåò. ¹ñèå êáé ôï çëåêôñéêü ìáæß ìå üëï ôïí "ðïëéôóìü" ôïõ. Ïé áíÜãêåò ãéá êáèáñéüôçôá áõîÞèçêáí êáé åðåêôåßíáìå ôçí Ýîïäï ôùí ëõìÜôùí áêüìá ðéï ìáêñéÜ ìÝóá óôï ðïôÜìé. Óôï ìåôáîý ÷Üèçêáí ðéá êé ïé ôóéããÜíïé ìå ôá ðïëý÷ñùìá êÜñá. Åß÷áíå ëÝåé äéáôáãÞ ïé ÷ùñïöýëáêåò íá ìçí åðéôñÝðïõí ôçí êáôáóêÞíùóÞ ôïõò óôçí ôïõñéóôéêÞ ðëÝïí ×áëêéäéêÞ. ...Ìáæß ôïõò ÷Üèçêá êé åãþ ãéá ìåñéêÜ ÷ñüíéá. ÓðïõäÝò. Óôñáôéùôéêü. Èåóóáëïíßêç. ÁèÞíá. ÄïõëåéÜ. Ãýñéóá óôï ÷ùñéü ãéá ôçí ðïëëÞ áãÜðç ðïõ ôï åß÷á ôï 1974. ¸êáíá ïéêïãÝíåéá êáé ìðÞêá óôïí ìåãÜëï áãþíá ôçò æùÞò.

Áíáðïëþíôáò ôá üìïñöá ðáéäéêÜ ÷ñüíéá óå ìéá óõæÞôçóç ìå ôïí äÜóêáëï ôùí ðáéäéþí ìïõ, ôïí Íßêï ôïí ÑÜðôç, ðïõ åß÷å ðÜèïò ìå ôç öýóç êáé Þôáí ìÝëïò ïñåéâáôéêïý óõëëüãïõ, áðïöáóßóáìå ìéá ...ÊõñéáêÞ íá åðéóêåöôïýìå ôï ðïôÜìé êáé ôïí èñõëéêü "ÂáããÝë' ôïõí Âßñáãêá". ÁëëÜ ôé öñßêç ÈåÝ ìïõ!!! Ðùò áöÞóáìå íá öèÜóïõí åêåß ôá ðñÜãìáôá áããßæïíôáò ó÷åäüí ôçí ôÝëåéá êáôáóôñïöÞ ìÝóá óå ëßãá ìüíï ÷ñüíéá; Ôç èÝóç ôùí äéÜöáíùí êáé ãÜñãáñùí íåñþí ôçí åß÷áí êáôáëÜâåé êáôÜìáõñá ëýìáôá, ÷ëùñßíåò êé áöñïß áðïññõðáíôéêþí, ðïõ îå÷ýíïíôáí ìå ïñìÞ áðü ôïí áðï÷åôåõôéêü áãùãü. Êé ç áëÞèåéá äõóôõ÷þò ðéêñÞ. ÍÝêñùóå ôï ðïôÜìé. ÐÝèáíå!!! Äåí õðÞñ÷å ß÷íïò æùÞò. Ïýôå Ýíá øÜñé!!! Ïýôå Ýíá ÷Ýëé!!! ÌÞôå êáâïýñéá êáé íåñï÷åëþíåò!!! Ïýôå âáôñÜ÷éá êáí!!! Ìüíï êáìéÜ ìåôáëëáãìÝíç ìéêñÞ íåñïößäá ßóùò íá óõíáíôïýóåò. ÄåîéÜ êé áñéóôåñÜ áðü ôçí êïßôç ôïõ ðïôáìïý, åêåß ðïõ ðáëéÜ ÷ïñïðçäïýóáìå îõðüëõôïé ðÜíù óôçí ïëïêÜèáñç Üììï, îåðåôÜ÷ôçêáí øçëÜ, ðáñÜîåíá, Ü÷áñá êáé êáëïèñåììÝíá áðü ôá ëýìáôá öõôÜ óáí äÜóïò. Ìéá íåêñéêÞ çóõ÷ßá áðëùíüôáí ðáíôïý êÜíïíôáò ôï ôïðßï æïöåñü êáé ðÝíèéìï. ÍôñÜðçêá. ÆÞôçóá óõããíþìç áðü ôï äÜóêáëï. ÐñïóðÜèçóá íá äéêáéïëïãçèþ êáé ôïí ðñïÝôñåøá íá ãõñßóïõìå ðßóù. Áõôüò üìùò åðÝìåéíå. Áí êáé åß÷áí ðåñÜóåé áñêåôÜ ÷ñüíéá êáé âÜñõíá ðçäïýóá ôï Ýíá ìåôÜ ôï Üëëï ôá ìéêñÜ âñÜ÷éá óáí êáôóßêé ÷ùñßò íá âñá÷þ êáèüëïõ, ðáôþíôáò óôáèåñÜ êé áðü Ýíóôéêôï ðÜíù óôéò ðáëéÝò ðáéäéêÝò ðáôçìáóéÝò ìïõ èáññþ. Ï äÜóêáëïò áí êáé åõÝëéêôïò êáé êáëïãõìíáóìÝíïò äåí êáôÜöåñå íá ìç âñá÷åß óôá âñþìéêá íåñÜ. Áðïñïýóå ðùò åãþ ôá êáôáöÝñíù ôüóï êáëÜ ðáñÜ ôá ìåéïíåêôÞìáôá ôïõ âÜñïõò êáé ôçò çëéêßáò. Êé åãþ ôïí ðåßñáæá.

-- Äåí êÜíù ôßðïôå ôï éäéáßôåñï Íßêï. Ôá ðüäéá ìïõ ðçãáßíïõí ìüíá ôïõò. Ìðïñþ êáé ìå êëåéóôÜ ôá ìÜôéá. Ìå ôï äÜóêáëï ó÷åäüí ìïõóêåìÝíï öèÜóáìå åðéôÝëïõò óôïõ "ÂáããÝëç ôïí Âßñáãêá". Åêåß ðéá óõãêëïíßóôçêá. ¸ðáèá óïê. Ôï ìÝãåèïò ôçò êáôáóôñïöÞò Þôáí áðåñßãñáðôï. Ìéá ìåãÜëç âñþìéêç "÷áâïýæá" Ý÷áóêå óôç èÝóç ôïõ "ÂáããÝëç" ôùí ïíåßñùí ìïõ. ¢äåéá ìðïõêÜëéá, ôåíåêÝäåò, óðáóìÝíá êñåâÜôéá, ðáëéÜ Ýðéðëá, ôçëåïñÜóåéò, øõãåßá, âáñÝëéá êé üëá ôá "ðñïóåßöïñá" ôïõ óýã÷ñïíïõ ðïëéôéóìïý áñìÝíéæáí Þ Üñáæáí ãéá ôá êáëÜ óôï âñþìéêï ëéìÜíé ôïõ "ÂáããÝëç", êáëýðôïíôáò ìÝ÷ñé êáé ôï ôåëåõôáßï ÷éëéïóôü ôïõ. ÄÜêñõóá êñõöÜ áðü ôï äÜóêáëï ãé´ áõôÞ ôçí ìåãÜëç êáôáóôñïöÞ êé Ýäùóá üñêï ìÝóá ìïõ êÜôé íá êÜíù...

Õ.Ã. ÐñïóðÜèçóá íá ïñãáíþóù êáé íá ïñãáíùèþ óå ðïëéôéêïýò öïñåßò ó÷åôéêÜ ìå ôá ðïëéôéóôéêÜ êáé ôçí ôïðéêÞ áõôïäéïßêçóç Üëëïôå ìå åðéôõ÷ßá êé Üëëïôå ü÷é. Óôçí ðïñåßá ìïõ áõôÞ èá óõíáíôÞóù êé Üëëïõò ðïëëïýò ìå åõáéóèçóßá ãéá ôï ðåñéâÜëëïí. Ç ñýðáíóç åß÷å êáôáóôñïöéêÝò óõíÝðåéåò ó´ üëç ôç äéáäñïìÞ ôïõ Ïëýíèéïõ ðïôáìïý, êáèþò ðéï êÜôù Üäåéáæáí ôá ëýìáôÜ ôïõò åñãïóôÜóéá êáé åëáéïôñéâåßá êÜíïíôáò ôïí ðïôáìü Ýíáí "âñùìüëáêêï", üðùò ôïí áðïêáëïýóáí ðéá. Åëáéïôñéâåßá êáé ëýìáôá åß÷áí ìïëýíåé üëá ôá ðüóéìá íåñÜ ôçò ðåñéï÷Þò áíåðáíüñèùôá, ðñÜãìá ðïõ îåóÞêùóå ôïõò êáôïßêïõò ôçò Ïëýíèïõ êé Üëëùí üìïñùí ìå ôï ðïôÜìé ÷ùñéþí, êÜíïíôÜò ôïõò íá áãùíßæïíôáé äõíáìéêÜ ðëÝïí ãéá ôçí áðïññýðáíóÞ ôïõ. Ùò äçìïôéêüò óýìâïõëïò êáôÜ ôá Ýôç 1998 Ýùò 2002 ôïõ äéåõñõìÝíïõ ÄÞìïõ Ðïëõãýñïõ èá áêïýóù ðïëëÝò öïñÝò íá ãßíåôáé ëüãïò ãéá ðñïãñÜììáôá åîõãßáíóçò, áðïññýðáíóçò, áðïêáôÜóôáóçò êáé åðáíÝíôáîçò óôï ïéêïóýóôçìá ôïõ Ïëýíèéïõ ðïôáìïý, êáèþò êáé ãéá êáôáóêåõÞ öñáãìÜôùí. Ìåëåôþíôáò ôï ÏëïêëçñùìÝíï Ðñüãñáììá ÁíÜðôõîçò Ïñåéíïý ¼ãêïõ ×ïëïìþíôá - Ïìâñéáíïý ðëçñïöïñïýìáé åðéôÝëïõò ôéò ðñïôÜóåéò ôüóï ôùí ÄÞìùí üóï êáé ôçò Íïìáñ÷ßáò ìå ðñïôåñáéüôçôá óôçí áðïññýðáíóç ôïõ Ïëýíèéïõ ðïôáìïý ìå ôç âïÞèåéá âéïëïãéêþí óôáèìþí êáé âéïëïãéêþí ðÜñêùí. ÊÜðïéá åëðßäá Üñ÷éóå íá ãåííéÝôáé åðéôÝëïõò. Ðéóôåýù üôé óå ëßãá ÷ñüíéá áðü ìåãÜëç áíÜãêç ðéá êáé ìå ôçí åíåñãü óõììåôï÷Þ üëùí êÜôé èá ãßíåé. ÖõóéêÜ äåí Ý÷ù áõôáðÜôåò üôé ìðïñåß ôï ðïôÜìé íá åðáíÝëèåé óôçí áñ÷éêÞ ôïõ ìïñöÞ, áëëÜ ôïõëÜ÷éóôïí íá óþóïõìå üëïé ìáæß ü,ôé åßíáé äõíáôüí íá ðåñéóþóïõìå.

Óçìåéþóåéò 5. ×áñêüëáêáò: Åóôßá öùôéÜò - ðõñïóôéÜ.

6. ×üâïëç: ×ùíåìÝíç óôÜ÷ôç, ðéðéëéÜ.

7. Êüðáíïò: Îýëéíï ñüðáëï åêëåðôõóìÝíï óôï ìðñïóôéíü ôïõ Üêñï.

8. Äýßóôåò: Áõôüìáôï óýóôçìá ðëõóßìáôïò ìå ðïëëÜ îýëéíá ñüðáëá. Êéíïýíôáí ðáëéíäñïìéêÜ ìå ôç âïÞèåéá ôïõ íåñüìõëïõ.

9. Äåóßìáôá: Ðñü÷åéñá ÷ùìÜôéíá öñÜãìáôá 10. ÔóïõëíÜñéá: Êñïõíïß.

11. Âñßäåò: Åíõäñßåò.

12. ÔóåìðÝñéá: Ðåæïýëéá.

29

Ôá íÝá ôïõ Ïìßëïõ Óýìöùíá ìå Ýíáí Üãñáöï íüìï ôçò äçìïóéïãñáößáò, ôá "íÝá", ãéá íá åßíáé íÝá, èá ðñÝðåé íá óåñâßñïíôáé ðÜíôá öñÝóêá. ÌåôÜ ôï áöéÝñùìá üìùò ïëüêëçñïõ ôïõ ðñïçãïýìåíïõ (21ïõ) ôåý÷ïõò ìáò óôçí åðáíÜóôáóç ôçò ×áëêéäéêÞò ôïõ 1854, ôá "ÍÝá ôïõ Ïìßëïõ ìáò", áíôéêåéìåíéêÜ, Ýðáøáí íá åßíáé íÝá. Ãéá íá ìçí ÷Üíïõìå üìùò ôç óåéñÜ ìáò, ôá êáôáãñÜöïõìå üëá ìáæß ó' áõôü ôï ôåý÷ïò, îåêéíþíôáò áðü ôçí ðåñßïäï ôçò ÁðïêñéÜò êáé öôÜíïíôáò ìÝ÷ñé ôéò ðñüóöáôåò åêäçëþóåéò ìáò. ÅÊÄÇËÙÓÅÉÓ: Ïé öåôéíÝò áðïêñéÜôéêåò åêäçëþóåéò óôïí Ðïëýãõñï, åëÝù êáéñïý, óõññéêíþèçêáí êáé ôï ãåãïíüò áõôü äåí Üöçóå áíåðçñÝáóôç êáé ôç óõììåôï÷Þ ôïõ Ïìßëïõ ìáò ó' áõôÝò. ¸ôóé, áðü ôéò ðÝíôå ðñïãñáììáôéóìÝíåò åêäçëþóåéò, ðñáãìáôïðïéÞèçêáí ìüíï ïé ôñåéò êáé üëåò ôï áðüãåõìá ôïõ ÓáââÜôïõ 21 Öåâñïõáñßïõ, ðáñáìïíÞ ôçò ÁðïêñéÜò.

- Ç áñ÷Þ Ýãéíå áðü ôçëåïñÜóåùò, ìå ôç óõììåôï÷Þ ìéáò ïìÜäáò ÷ïñåõôþí ìáò óôç ãíùóôÞ åêðïìðÞ "ÍÏÓÔÏÓ" ôçò ÅÑÔ-3, ìå ïéêïäÝóðïéíá ôç äçìïóéïãñÜöï

×ñýóá ÓÜìïõ. Åêåß ï Ãéþñãïò ÄéáìáíôïõëÜêçò, ùò åêðñüóùðïò ôïõ ÄÞìïõ, ðáñïõóßáóå ôï öåôéíü ðñüãñáììá ôùí êáñíáâáëéêþí åêäçëþóåùí óôïí Ðïëýãõñï êáé óôá äçìïôéêÜ äéáìåñßóìáôá, ïé êõñßåò Ìåñóßíç ÂáóéëÜêç êáé ÌáãäáëçíÞ ÔóïëÜêç ìßëçóáí ãéá ôéò "ðáëéÝò" Áðüêñéåò óôïí Ðïëýãõñï, Ýøçóáí ôçí ðáñáäïóéáêÞ ðïëõãõñéíÞ "ôñá÷áíüðéôá", åßðáí ìáóÜëéá êáé ôÝëïò, ôá ðáéäéÜ ôïõ Ëáïãñáöéêïý ÷üñåøáí, üðùò ðÜíôá ìå êÝöé, ìáêåäïíßôéêïõò óêïðïýò êáé ôñáãïýäéá. Ïé: Ãéþñãïò Ìðáñá÷Üíïò, ÅëÝíç ËïõêÜêç, ÃéÜííçò ÌðáíÜâáò, ¸öç ÊåëéáöÜíïõ, ÊùóôÞò ÁíáóôáóéÜäçò, ÂÜãéá Ìé÷Üëç, ÃéÜííçò Îáíèüðïõëïò, Ãåùñãßá Ôæéñßôç, ÃéÜííçò Êñçìéáíéþôçò êáé ÍáôÜóá Áèáíáóßïõ, ìå êÝöé áíåîÜíôëçôï, Ýêáíáí ãíùóôÝò ôéò äñáóôçñéüôçôåò ôïõ Ïìßëïõ ìáò êáé ðÝñá áðü ôá óôåíÜ üñéá ôïõ íïìïý ìáò. Ðñïò ôï ôÝëïò ôçò åêðïìðÞò, ç ðáñïõóßáóç ôùí áãïñéþí ðïõ Ýêáíå ï Ãéþñãïò Ìðáñá÷Üíïò, "...áðïý äù ï ÃéÜííçò, áðïý êåé ï ÃéÜííçò ï ìéêñüò, áðïý ðÝñá ï ÃéÜííçò êáé ï ...ÊùóôÞò", ìüíï óáí Ëïõêïõâßô'êïõ ìáóÜë' ìðïñåß íá ëÝãåôáé óôï åîÞò. Ìéá åêðïìðÞ óçìáíôéêÞ ðïõ èá ðñÝðåé íá Ý÷ïõí óôï áñ÷åßï

Ðïëéôéóôéêü äéÞìåñï Ëáïãñáöéêïý Ïìßëïõ êáé ÄÞìïõ Ðïëõãýñïõ, 11 - 12 Éïõíßïõ 2004.

30

ôïõò üëïé üóïé áãáðïýí ôç ëáúêÞ ìáò ðáñÜäïóç.

- Ç äåýôåñç åêäÞëùóç, "Ôï ÁÍÔÁÌÙÌÁ Ðïëéôéóôéêþí Óõëëüãùí óôïí Ðïëýãõñï", ðáñÜ ôï ÷éüíé, ôïõò -2 âáèìïýò, ôéò äõóïßùíåò ðñïâëÝøåéò êáé ôïõò öüâïõò áíáâïëÞò, óôÝöôçêå ôåëéêÜ ìå áðüëõôç åðéôõ÷ßá. Äþäåêá (12) ÷ïñåõôéêÜ óõãêñïôÞìáôá áíôáðïêñßèçêáí ôåëéêÜ óôï êÜëåóìá ôïõ Ëáïãñáöéêïý (áðü ôá åßêïóé ðïõ ðåñéìÝíáìå) êáé êáôÝöèáóáí óôïí Ðïëýãõñï íùñßò ôï áðüãåõìá. ¹ôáí ôá ÷ïñåõôéêÜ ôùí Ðïëéôéóôéêþí Óõëëüãùí, Ì. Âüëâçò "Ç Áãßá ÐáñáóêåõÞ", Óôáõñïý "Ì. ÁëÝîáíäñïò", Ìáäýôïõ, Í. Ìïõäáíéþí "Ï ÖÜñïò", Ïñìýëéáò, Êáóóáíäñåßáò "Ç Êáóóáíäñåßá", Áñíáßáò, ËáêêéÜò, ôçò Åíïñßáò Áã. Êùíóôáíôßíïõ êáé ÅëÝíçò áðü ôçí Ïõñáíïýðïëç, ôïõ Ìïõóéêï÷ïñåõôéêïý Ëáïãñáöéêïý Óõëëüãïõ Áóâåóôï÷ùñßïõ, ôïõ Ðïëéôéóôéêïý Ìïñöùôéêïý Óõëëüãïõ Åëåïýóáò "ÌÝãáò ÁëÝîáíäñïò" êáé ôïõ Óõëëüãïõ Ãõíáéêþí ÌåãÜëçò Ðáíáãßáò. Ôïõò ðñïÝäñïõò êáé ÷ïñïäéäáóêÜëïõò üëùí ôùí óõëëüãùí êáëùóüñéóáí ï ðñüåäñïò ôïõ Ëáïãñáöéêïý, ï ÄÞìáñ÷ïò êáé ïé áíôéäÞìáñ÷ïé Ðïëõãýñïõ óôçí áßèïõóá óõíåäñéÜóåùí ôïõ Äçìïôéêïý Óõìâïõëßïõ, üðïõ áíôçëëÜãçóáí áðüøåéò ðåñß ôïí ðïëéôéóìü êáé áðïíåìÞèçêáí üìïñöá áíáìíçóôéêÜ óôïõò áíôéðñïóþðïõò ôùí óõëëüãùí. Ç óõíÝ÷åéá Þôáí Ýíá áôÝëåéùôï îåöÜíôùìá ðïõ æÝóôáíå ãéá äõï þñåò ôïí ðáãùìÝíï Ðïëýãõñï. ÅêáôïíôÜäåò ÷ïñåõôÝò, ìå ôéò ðáñáäïóéáêÝò ôïõò öïñåóéÝò, îåêéíþíôáò áðü ôï "Çñþï" äéÝôñåîáí ôïí êåíôñéêü äñüìï êáé ôïí ðåæüäñïìï ìÝ÷ñé ôéò "¸îé âñýóåò" êáé åðÝóôñåøáí óôï ðñïáýëéï ôïõ Äçìáñ÷åßïõ ÷ïñåýïíôáò îÝöñåíá õðü ôïõò Þ÷ïõò ôùí ÷Üëêéíùí ôçò ÃïõìÝíéôóáò. Åêåß ôïõò ðñïóöÝñèçêáí ðëïýóéá åäÝóìáôá êáé êñáóß ðïõ åôïßìáóáí ïé "íïéêïêõñÝò" ôïõ Ïìßëïõ ìáò êáé óôç óõíÝ÷åéá óôÞèçêå ôñéêïýâåñôï ãëÝíôé ðïõ êñÜôçóå "æåóôü" ôïí êüóìï ìÝ÷ñé áñãÜ. Ç ðñùôïâïõëßá áõôÞ ãéá ôï "ÁíôÜìùìá ôùí Ðïëéôéóôéêþí Óõëëüãùí" ïöåßëåôáé óôçí éäÝá ðïõ, áðü êïéíïý, "Ýñéîáí" ïé ÷ïñïäéäÜóêáëïé ÃéÜííçò Áëåîßïõ êáé Óôáýñïò ËïõêÜêçò ôïõ Ð. Ó. ÌéêñÞò Âüëâçò êáé Ëáïãñáöéêïý Ïìßëïõ Ðïëõãýñïõ áíôßóôïé÷á. Áðþôåñïò óôü÷ïò ôçò ðñùôïâïõëßáò áõôÞò, ðÝñá áðü ôç óýóöéîç ôùí ó÷Ýóåùí, åßíáé ôï áíôÜìùìá áõôü íá êáèéåñùèåß ùò èåóìüò êáé íá ðñáãìáôïðïéåßôáé áðü äéáöïñåôéêü óýëëïãï êÜèå öïñÜ, áñ÷Þò ãåíïìÝíçò öÝôïò áðü ôïí Ðïëýãõñï. Åõ÷üìáóôå ëïéðüí ôïõ ÷ñüíïõ "ðÜëé í' áíôáìþóïõìå êáé íá îåöáíôþóïõìå" óôçí Ýäñá êÜðïéïõ Üëëïõ ðïëéôéóôéêïý óõëëüãïõ êé åìåßò óßãïõñá èá åßìáóô' åêåß.

- Ôï âñÜäõ ôïõ ÓáââÜôïõ ðÜíôá, óôéò "¸îé âñýóåò" Ýãéíå ï ÁÐÏÊÑÉÁÔÉÊÏÓ ×ÏÑÏÓ ôïõ Ëáïãñáöéêïý, ðïõ êáé öÝôïò áðïôÝëåóå ôï ìåãÜëï êïóìéêü ãåãïíüò

ôçò ÁðïêñéÜò. Ç áßèïõóá ôïõ êÝíôñïõ ãÝìéóå áóöõêôéêÜ, áêüìá êáé ôá óêáìðü ôïõ ìðáñ åß÷áí "êñÜôçóç", ç áôìüóöáéñá æåóôÞ, ôï êëßìá áðïêñéÜôéêï êáé ç ìïõóéêÞ ôïõ "Âáâäéíïý ÓõãêñïôÞìáôïò" åîáßóéá. Ôï ÷ïñü Üíïéîå ç ðáéäéêÞ ÷ïñåõôéêÞ ïìÜäá ôïõ Ëáïãñáöéêïý êáé óôç óõíÝ÷åéá ôï ìáíôÞëé ðÞñáí ïé "åîïõóßåò" ôïõ ôüðïõ. Ï ÍïìÜñ÷çò ê. Áñãýñçò ËáöáæÜíçò, ï ÁíôéíïìÜñ÷çò êáé õðïøÞöéïò âïõëåõôÞò Íßêïò Ðñþéïò, ï ÄÞìáñ÷ïò Ðïëõãýñïõ ê. Íßêïò ÂáóéëÜêçò ìå ôïõò ÁíôéäçìÜñ÷ïõò ÌÜñéï Áõãåñéíü êáé Êþóôá Ìáõñüðïõëï. ÁñãïðïñçìÝíïé êáôÝöèáóáí ïé õðïøÞöéïé âïõëåõôÝò Âáóßëçò ÐÜðáò êáé Ãéþñãïò ÂáãéùíÜò ïé ïðïßïé Ý÷áóáí ìåí ôçí ðáñïõóßáóç ôùí åðéóÞìùí, ðñüëáâáí üìùò äéáöçìßóïõí ôç ÷ïñåõôéêÞ ôïõò åðéäåîéüôçôá. Ì' áõôÜ êáé ìå ô' Üëëá, Ýíáò áêüìá áðïêñéÜôéêïò ÷ïñüò ìáò ôåëåßùóå ìå ìåãÜëç åðéôõ÷ßá, ìéáò êáé üëïò ï êüóìïò Ýìåéíå êáôåõ÷áñéóôçìÝíïò, áëëÜ êáé ôï ôáìåßï ôïõ Ïìßëïõ ìáò ðÞñå âáèéÜ áíÜóá.

- ÔÇÍ ÊÁËÏÊÁÉÑÉÍÇ ÓÅÆÏÍ 2004, Üíïéîå ãéá öÝôïò ìéá áðü ôéò ðáéäéêÝò ïìÜäåò ôïõ ÷ïñåõôéêïý ìáò ôìÞìáôïò, óôç ãéïñôÞ ôçò ìçôÝñáò ðïõ äéïñãÜíùóå, ìå ìåãÜëç åðéôõ÷ßá, ï Óýëëïãïò Ø.Å.Ó. Ãõíáéêþí Ðïëõãýñïõ, ôçí ÊõñéáêÞ 9 ÌáÀïõ óôéò "¸îé âñýóåò". Ôá ðéôóéñßêéá ôïõ Ïìßëïõ ìáò, ìå ôï ÷ïñü êáé ôï êÝöé ôïõò, ðñüóöåñáí ó' üëåò ôéò ìçôÝñåò ôï êáëýôåñï äþñï ãéá ôç ãéïñôÞ ôïõò.

- Ç ðñþôç ðáñÜóôáóç ôùí ìåãÜëùí äüèçêå óôï Ëïõôñü Çìáèßáò ôçí ÐáñáóêåõÞ 21 ÌáÀïõ óôéò åêäçëþóåéò ðïõ äéïñãÜíùóå ï ôïðéêüò Ìïñöùôéêüò êáé Åêðïëéôéóôéêüò Óýëëïãïò ÍÝùí. Óôçí åêäÞëùóç óõììåôåß÷å, ãéá ðñþôç öïñÜ åíþðéïí êïéíïý, êáé ç ÷ïñùäßá ôïõ Ìïõóéêïý ìáò Åñãáóôçñßïõ õðü ôïí Ð. Äñáêüðïõëï, ìå ôñáãïýäéá ôçò ×áëêéäéêÞò êáé Üöçóå ðïëý êáëÝò åíôõðþóåéò.

- Ôçí ÊõñéáêÞ 23 ÌáÀïõ, ï Ëáïãñáöéêüò åîÝäñáìå óôç Âüñåéï ×áëêéäéêÞ êáé óõíôáßñéáîå ôï ôåñðíüí ìåôÜ

Ï «Ðïëýãõñïò» óôçí Ýêèåóç ôïõñéóìïý êáé äéáêïðþí, «9ï Ôïõñéóôéêü Ðáíüñáìá», óôïí ÐåéñáéÜ.

31

êáëïêáéñéïý ìå ÷ïñü êáé ôñáãïýäé. Ïýôå ïé ÅõñùåêëïãÝò, ïýôå ç æÝóôç, ïýôå êáí ôï åíáñêôÞñéï ìáôò ôïõ Ðáíåõñùðáúêïý ÊõðÝëëïõ åðçñÝáóáí ôïí ðñïãñáììáôéóìü ìáò, êáèþò ï êüóìïò êáôÝêëõóå ôï ðñïáýëéï ôïõ Äçìáñ÷åßïõ êáé ôéò äýï ìÝñåò. ÁñãÜ ôï âñÜäõ, ôï ãëÝíôé ìåôáöÝñèçêå, áðü ôï ðñïáýëéï ôïõ Äçìáñ÷åßïõ, óôïõ "ÁìðáñÜ" üðïõ óõíå÷ßóôçêå ìÝ÷ñé ôéò ðñþôåò ðñùéíÝò þñåò.

ôïõ ùöåëßìïõ. Ïé óõììåôÝ÷ïíôåò Ýêáíáí ôïí ðåñßðëïõ ôïõ Áã. ¼ñïõò, åðéóêÝöôçêáí ôç ìïíÞ Æõãïý êáé ôï ìåóçìÝñé, ìáæß ìå 20 áêüìá ÷ïñåõôéêÜ óõãêñïôÞìáôá, óõììåôåß÷áí óôï "3ï Óõìðüóéï ×ïñåõôéêþí ÏìÜäùí Â. ÅëëÜäïò" (ôá äõï ðñïçãïýìåíá Ýãéíáí óôç ËåðôïêáñõÜ êáé óôçí Åëáóóüíá) óôï êáôáðñÜóéíï ýøùìá, üðïõ âñßóêåôáé ôï Üãáëìá ôïõ ÁñéóôïôÝëç. Ï ÷ïñüò åß÷å ôï... äåýôåñï ëüãï, ç... "óýóöéîç ó÷Ýóåùí" ôïí ðñþôï, áëëÜ ðïý íá âãÜëåéò Üêñç ìå 500 óõììåôÝ÷ïíôåò êáé ìÜëéóôá ÷ïñåõôÝò. Ôçí åêäÞëùóç ÷áéñÝôçóå ï ê. Âáóßëåéïò ÐÜðáò ùò ðñüåäñïò ôçò É.Ë.Å.×. ç äå ðñüåäñïò ôçò Ä.Å.Ð. Óôáãåßñùí-ÁêÜíèïõ ê. ÅëÝíç Âåñãßíç ðñïóÝöåñå áíáìíçóôéêÜ êáé äþñá óôïõò åêðñïóþðïõò ôùí óõëëüãùí. Ç ðïëý ðåôõ÷çìÝíç áõôÞ åêäÞëùóç ïñãáíþèçêå áðü ôïõò ÷ïñïäéäáóêÜëïõò ôùí óõëëüãùí, ýóôåñá áðü ðñùôïâïõëßá ôïõ ÃéÜííç Áëåîßïõ.

- Ôçí ÐÝìðôç 3 Éïõíßïõ ï Ëáïãñáöéêüò óõììåôåß÷å óôï 1ï Âáëêáíéêü ÖåóôéâÜë Ðáñáäïóéáêþí ×ïñþí ðïõ äéïñãáíþèçêå óôï Óôáõñü Èåóóáëïíßêçò áðü ôïí ôïðéêü ðïëéôéóôéêü óýëëïãï "Ï ÌÅÃÁÓ ÁËÅÎÁÍÄÑÏÓ". Óôï öåóôéâÜë áõôü óõììåôåß÷áí óõãêñïôÞìáôá áðü ôçí Ïõããáñßá, Éôáëßá, Ëéèïõáíßá, Áëâáíßá, Âïõëãáñßá, Ôïõñêßá êáé áðü ðïëëÝò ðåñéï÷Ýò ôçò ÅëëÜäáò. Ìåôáîý áõôþí êáé ï "Ëáïãñáöéêüò" ðïõ, ÷ùñßò ôçí ðáñáìéêñÞ äüóç õðåñâïëÞò, Ýêëåøå ôçí ðáñÜóôáóç. Áðüäåéîç; ç ðñüóêëçóç áðü ôçí ôïõñêéêÞ áðïóôïëÞ íá óõììåôÜó÷ïõìå óå ìåãÜëï öåóôéâÜë ôïí ðñïóå÷Þ Áýãïõóôï óôçí "Ðüëç".

- Ôï Óáââáôïêýñéáêï ôùí Åõñùåêëïãþí, ìå äåäïìÝíï ôï ìåéùìÝíï åíäéáöÝñïí ôïõ êüóìïõ ãéá ôéò åêëïãÝò, ï Ëáïãñáöéêüò óå óõíåñãáóßá ìå ôï ÄÞìï Ðïëõãýñïõ äéïñãÜíùóå óôï ðñïáýëéï ôïõ Äçìáñ÷åßïõ ìïõóéêï÷ïñåõôéêü äéÞìåñï ìå ôç óõììåôï÷Þ üëùí ôùí ÷ïñåõôéêþí ôïõ ïìÜäùí. Ôçí ÐáñáóêåõÞ 11/6 ïé ðáéäéêÝò ÷ïñåõôéêÝò ïìÜäåò êáé ôï ÓÜââáôï 12/6 ïé "ìåãÜëïé", ìå ôç ÷ïñùäßá ôïõ Ìïõóéêïý Åñãáóôçñßïõ êáé ôç íåïóýóôáôç ÷ïñåõôéêÞ "ïìÜäá ôùí êõñéþí" ôïõ Ïìßëïõ ìáò, "êÞñõîáí" ôç ëÞîç ôïõ ó÷ïëéêïý Ýôïõò êáé ôçí Ýíáñîç ôïõ 32

Ç ÑÁÄÉÏÖÙÍÉÊÇ ÅÊÐÏÌÐÇ ÔÏÕ "ËÁÏÃÑÁÖÉÊÏÕ": ¼ôáí ôï ÓÜââáôï 1 Íïåìâñßïõ 2003 âãÞêå óôïí áÝñá ç ðñþôç äåêáðåíèÞìåñç åêðïìðÞ ôïõ Ïìßëïõ ìáò, äåí Þìáóôáí êáé ðïëý óßãïõñïé ãéá ôï áðïôÝëåóìá ôïõ åã÷åéñÞìáôüò ìáò. ÓÞìåñá, ìåôÜ êáé ôçí ôåëåõôáßá, ãéá öÝôïò, åêðïìðÞ ðïõ ìåôáäüèçêå ôï ÓÜââáôï 5 Éïõíßïõ, ìðïñïýìå íá ðïýìå ðùò äéêáéùèÞêáìå áðüëõôá. Êáé ðåñéóóüôåñï áð' üëïõò ç Êáôåñßíá ÃêáôæÝ ðïõ áíÝëáâå áðü ôçí áñ÷Þ êáé åî ïëïêëÞñïõ ôçí åõèýíç áõôÞò ôçò åêðïìðÞò. Ç äïõëåéÜ Ýñåõíáò ðïõ ðáñïõóßáóå, êáè' üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ Ýôïõò, ç Êáôåñßíá Þôáí áîéïæÞëåõôç êáé áðïôåëåß óçìáíôéêÞ ðáñáêáôáèÞêç ãéá ôïí ¼ìéëü ìáò. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ íÝïõ Ýôïõò ëïéðüí ìåôáäüèçêáí ôá åîÞò èÝìáôá: 17/1 "ÐáñáäïóéáêÜ åðáããÝëìáôá ðïõ ÷Üèçêáí óôç ëÞèç ôçò éóôïñßáò", 31/1 "ÅëëçíéêÞ Ãëþóóá êáé ãñáöÞ" êáé "Ôñåéò ÉåñÜñ÷åò", 14/2 "Ç éóôïñßá ôïõ êáñíáâáëéïý", 28/2 "Ç éóôïñßá ôçò ìïõóéêÞò áðü ôçí áñ÷áéüôçôá ìÝ÷ñé óÞìåñá", 13/3 "ÁöéÝñùìá óôçí Ýíôå÷íç ìïõóéêÞ", 27/3 "¸èéìá ÓáñáêïóôÞò-Åëëçíéêü ÐÜó÷á", 24/4 "ÐñùôïìáãéÜ", 8/5 "Ç åðáíÜóôáóç ôçò ×áëêéäéêÞò ôï 1821" êáé "Ç ãéïñôÞ ôçò ìçôÝñáò", 22/5 "Ïé Ïëõìðéáêïß áãþíåò", 5/6 "ÁíáäñïìÞ óôéò åêðïìðÝò ðïõ ðñïçãÞèçêáí". ¼ëåò ïé ðáñáðÜíù åêðïìðÝò, ìáæß ì' áõôÝò ôïõ ðñïçãïýìåíïõ Ýôïõò (áíáöÝñïíôáé óôï 19ï ôåý÷ïò ôïõ "Ð") Ý÷ïõí êáôáãñáöåß êáé óôï ìÝëëïí èá áðïôåëÝóïõí Ýíá óçìáíôéêü íôïêïõìÝíôï ãéá ôïõò ìåëëïíôéêïýò åñåõíçôÝò ôçò éóôïñßáò êáé ëáïãñáößáò ôïõ ôüðïõ ìáò. ÏÉ Ó×ÅÓÅÉÓ ôïõ Ïìßëïõ ìáò ìå ôïí Ðïëéôéóôéêü Óýëëïãï Ðïëõãýñïõ öáßíåôáé ðùò ìðáßíïõí óå ìéá íÝá åðï÷Þ. Êáé ãéá áñ÷Þ, äéïñãáíþóáìå ìáæß ôéò "ìïõóéêÝò âñáäéÝò", áðü 27 Öåâñïõáñßïõ ìÝ÷ñé 3 Áðñéëßïõ, óôï êÝíôñï "ÌÏÍÔÁÆ", ðáñïõóéÜæïíôáò óçìáíôéêïýò êáëëéôÝ÷íåò êáé óõãêñïôÞìáôá (Îáíèßððç ÊáñáèáíÜóç, Ìáñßá ÄçìçôñéÜäç, Ðáíáãéþôçò ÊáñáäçìÞôñçò, Ìáíüëçò ÁíäñïõëéäÜêçò, "ÊáöÝ ÁìÜí", "Âüñåéïé Åôáßñïé"), êáèþò êáé áöéåñþìáôá óå ìåãÜëïõò ìáò óôé÷ïõñãïýò. (ËåõôÝñç Ðáðáäüðïõëï, Åõôõ÷ßá Ðáðáãéáííïðïýëïõ, Íßêï ÃêÜôóï, Êþóôá Âßñâï, Ðõèáãüñá, ÄçìÞôñç ×ñéóôïäïýëïõ êáé ÌÜíï Åëåõèåñßïõ). Åõ÷áñéóôïýìå ôïõò éäéïêôÞôåò êáé ìïõóéêïýò ôïõ "ÌÏ-

ÍÔÁÆ" Âáóßëç ËáöáæÜíç êáé Íßêï Êáíôñáôóéþôç, ãéá ôçí üìïñöç ðñùôïâïõëßá êáé åõ÷üìáóôå ç óõíåñãáóßá ìáò ìå ôïí Ðïëéôéóôéêü êáé ôïõò Üëëïõò ðïëéôéóôéêïýò öïñåßò ôçò ðüëçò ìáò íá äéåõñõíèåß êáé óå Üëëåò äñáóôçñéüôçôåò. ÅÕ×ÁÑÉÓÔÏÕÌÅ ôïí Ðáã÷áëêéäéêü Óýëëïãï Èåóóáëïíßêçò "Ï ÁÑÉÓÔÏÔÅËÇÓ" ðïõ ìáò Ýóôåéëå, ãéá ôçí âéâëéïèÞêç ôïõ Ïìßëïõ ìáò, ôéò ôåëåõôáßåò åêäüóåéò ôïõ. ¼ðùò Ý÷ïõìå Þäç ðñïáíáããåßëåé, ôï ðåñéïäéêü ìáò óå Ýíá áðü ôá åðüìåíá ôåý÷ç ôïõ êáé óå óõíåñãáóßá ìå ôïí ðñüåäñï ôïõ "Ðáã÷áëêéäéêïý" ê. Âñáóßäá Êõñéáößíç, èá ðáñïõóéÜóåé ôçí åêáôü÷ñïíç äéáäñïìÞ ôïõ éóôïñéêïý áõôïý óõëëüãïõ, áðü ôçí ßäñõóÞ ôïõ ôï 1903, ìÝ÷ñé óÞìåñá. ÖÙÔÏÃÑÁÖÉÊÏ ÁÑ×ÅÉÏ: Ï "ÐÏËÕÃÕÑÏÓ", óôá ðëáßóéá ôçò Ýñåõíáò ðïõ ðñáãìáôïðïéåß ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, êáôÜöåñå óõã÷ñüíùò íá óõãêåíôñþóåé ðåñéóóüôåñåò áðü 5.000 öùôïãñáößåò ïé ïðïßåò, óå ãåíéêÝò ãñáììÝò, ðáñïõóéÜæïõí ôïí Ðïëýãõñï ôïõ ðñïçãïýìåíïõ áéþíá. ¼ëåò ïé öùôïãñáößåò ðïõ ðëáéóéþíïõí, êÜèå öïñÜ, ôá äéÜöïñá èÝìáôá ôïõ ðåñéïäéêïý ìáò, ðñïÝñ÷ïíôáé áð' áõôü ôï áñ÷åßï. ÅðåéäÞ üìùò ç Ýñåõíá äåí ôåëåéþíåé ðïôÝ, üóïé Ý÷åôå ðáëéÝò öùôïãñáößåò, åöçìåñßäåò, âéâëßá, Ýããñáöá ê.ë.ð. åðéêïéíùíÞóôå ìå ôïí õðåýèõíï ôïõ ðåñéïäéêïý (ôçë. 6945-822836). Èá âïçèÞóåôå áöÜíôáóôá óôç óýíôáîç ôùí èåìÜôùí ôïõ ðåñéïäéêïý ìáò êáé ìáêñïðñüèåóìá óôçí Ýêäïóç öùôïãñáöéêïý ëåõêþìáôïò ôïõ Ðïëõãýñïõ ðïõ áðü ôçí áñ÷Þ ó÷åäüí ôçò ÝêäïóÞò ìáò åß÷áìå ðñïáíáããåßëåé. Ïé öùôïãñáößåò åðéóôñÝöïíôáé áõèçìåñüí óôïõò êáôü÷ïõò ôïõò. ÏÉ ÔÏÌÏÉ ôïõ "Ð": Ëüãù áõîçìÝíçò æÞôçóçò ôùí ôüìùí ïé ïðïßïé ðåñéëáìâÜíïõí ôá ôåý÷ç åêÜóôïõ Ýôïõò, Ý÷ïõìå âéâëéïäåôÞóåé êé Üëëïõò, ðÝñáí áõôþí ðïõ åß÷áìå áñ÷éêÜ ó÷åäéÜóåé. ¼óïé ëïéðüí èÝëïõí íá áðïêôÞóïõí êÜðïéïí áðü ôïõò ôñåéò ôüìïõò, (ðåñéëáìâÜíïõí ôá ôåý÷ç: Á´ áðü 1-7, ´ 8-13, ô 14-19) äåí Ý÷ïõí ðáñÜ íá åðéêïéíùíÞóïõí ìå ôïí õðåýèõíï ôïõ ðåñéïäéêïý. Ï ÔÁ×ÕÄÑÏÌÏÓ ÐÅÑÁÓÅ: - Ï ôáîßáñ÷ïò Ð. Ä. ÉùÜííçò Ð. Äçìüðïõëïò ìáò ãñÜöåé: "Èá Þèåëá íá óáò óõã÷áñþ ãéá ôçí öéëüôéìç ðñïóðÜèåéá ðïõ êáôáâÜëëåôå êáé ôï ùñáßï Ýñãï ðïõ åðéôåëåßôå ôüóïí åóåßò üóï êáé ïé óõíåñãÜôåò óáò ãéá ôçí Ýêäïóç ôïõ õðÝñï÷ïõ ðåñéïäéêïý "ÐÏËÕÃÕÑÏÓ", ôï ïðïßï ìïõ óôÝëíåôå êÜèå äßìçíï ðïõ åêäßäåôáé êáé óáò åõ÷áñéóôþ ðïëý.

Åßíáé Ýíá ðåñéïäéêü ðïõ ðñïâÜëëåé ôïí Ðïëýãõñï êáé óõíäÝåé ôïõò Ðïëõãõñéíïýò üðïõ áõôïß åõñßóêïíôáé åßôå óôïí åëëáäéêü ÷þñï, åßôå óôï åîùôåñéêü. Ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõ äçìéïõñãåß áíáìíÞóåéò êáé íïóôáëãßåò ãéá ôïõò ðáëéïýò ïé ïðïßïé Ýæçóáí ôá ðáéäéêÜ ôïõò áëëÜ êáé ôá åöçâéêÜ ôïõò ÷ñüíéá óôïí Ðïëýãõñï êáé äéäÜóêåé ôïõò íåùôÝñïõò. ÐñáãìáôéêÜ ëõðÞèçêá, êáé ç ãíþìç ìïõ åßíáé ðùò åßíáé ëÜèïò ç áðüöáóç ôïõ ÄÞìïõ Ðïëõãýñïõ íá äéáêüøåé ôç ÷ñçìáôïäüôçóÞ ôïõ ãéá ôçí Ýêäïóç ôïõ ðåñéïäéêïý áõôïý. Ï Ðïëýãõñïò óÞìåñá Ý÷åé áíÜãêç ðñïâïëÞò êáé äéáöçìßóåùò êáé åëðßæù üôé ç ÄçìïôéêÞ Áñ÷Þ èá áíáèåùñÞóåé ôçí áðüöáóÞ ôçò áõôÞ åéò ôçí áîéÝðáéíï êáé ùñáßá óáò ðñïóðÜèåéá ðïõ êáôáâÜëëåôå, äéüôé ôï ðåñéïäéêü áõôü åßíáé ðåñéïäéêü üëùí ôùí Ðïëõãõñéíþí, ðñÜãìá ôï ïðïßïí ôï Äçìïôéêü Óõìâïýëéï èá ðñÝðåé íá ëÜâåé õðüøç ôïõ. Ìå ôá÷õäñïìéêÞ åðéôáãÞ óáò áðïóôÝëëù Ýíá ÷ñçìáôéêü ðïóü ãéá íá óõìâÜëëù êé åãþ åéò ôçí óõíÝ÷éóç åêäüóåùò ôïõ ðåñéïäéêïý "ÐÏËÕÃÕÑÏÓ" êáé ðéóôåýù áðüëõôá üôé ôï ßäéï èá ðñÜîïõí êáé ðïëëïß Üëëïé Ðïëõãõñéíïß. Êáé ðÜëé óáò óõã÷áßñù êáé óáò åõ÷áñéóôþ". Ï ê. ×ñßóôïò Í. Ãåñï÷ñßóôïò ìáò ãñÜöåé ãéá ôï áöéÝñùìá ôïõ "Ð" óôçí åðáíÜóôáóç ôçò ×áëêéäéêÞò: "Óôï ðñïçãïýìåíï ôåý÷ïò ôéìÞóåôå ôç ÌåãÜëç ÅðÝôåéï ôçò óõìðëÞñùóçò 150 ÷ñüíùí áðü ôçí åðáíÜóôáóç óôç ×áëêéäéêÞ ìå áöéÝñùóç ãéá ôçí 22á Áðñéëßïõ 1854. ¼ðùò ôï ôåý÷ïò ôçò 20 Éïõíßïõ 1954 ôçò åöçìåñßäáò "ÖùíÞ ôçò ×áëêéäéêÞò" áðåôÝëåóå éóôïñéêü êåéìÞëéï ãéá ôïõò ×áëêéäéêéþôåò, Ýôóé êáé ï "Ðïëýãõñïò" ôçò Ýêäïóçò Ìáñôßïõ-Áðñéëßïõ 2004 èá ðñÝðåé íá äéáöõëá÷èåß ôïõëÜ÷éóôï ìÝ÷ñé ôçí åðüìåíç åðÝôåéï - ôçí 22á Áðñéëßïõ 2054!". Ï ãåùðüíïò ê. Áíôþíéïò ÌÞôóéïõ, ìáò ãñÜöåé áðü ôï Âüëï: "Áãáðçôïß ìïõ ößëïé, ðáñáêïëïõèþ ìå ðïëý åíäéáöÝñïí ôçí ðåôõ÷çìÝíç ðïñåßá ôùí äñáóôçñéïôÞôùí 33

óáò, óå èÝìáôá ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôïí ðïëéôéóìü êáé ôçí ðëïýóéá éóôïñéêÞ ðáñÜäïóç ôçò ×áëêéäéêÞò êáé ôïõ Ðïëõãýñïõ åéäéêüôåñá. Åßíáé ç ðåñéï÷Þ ðïõ ìå óõíäÝåé Üññçêôá, ãéáôß ãéá ìåñéêÝò äåêáåôßåò êáé ìÜëéóôá óôá äýóêïëá ÷ñüíéá ðïõ ðåñíïýóå ç ðáôñßäá ìáò, Þôáí ôï åðßêåíôñï ôùí åðáããåëìáôéêþí ìïõ äñáóôçñéïôÞôùí. ¼ëá áõôÜ ôá ÷ñüíéá Þôáí ôá ðéï äçìéïõñãéêÜ, ãé áõôü êé Ýíá ìåãÜëï êïììÜôé ôçò æùÞò ìïõ ôï áöéÝñùóá óôçí ðåñéï÷Þ ðïõ áãÜðçóá êáé ðüíåóá. ÊÜèå åðéêïéíùíßá êáé ðëçñïöüñçóç áðü ôá ìÝñç áõôÜ êáé ìÜëéóôá üôáí áíáöÝñïíôáé óôçí ðïëéôéóôéêÞ êáé éóôïñéêÞ ôçò ôáõôüôçôá, ìïõ äßíåé ÷áñÜ êáé íïéþèù âáèéÜ óõãêßíçóç. Óáò óõã÷áßñù áðü êáñäéÜò ãéá ôçí ðñïóðÜèåéÜ óáò êáé óáò åõ÷áñéóôþ ðïõ åß÷áôå ôçí êáëïóýíç íá ìå óõìðåñéëÜâåôå óôïõò ößëïõò óáò êáé óõíäñïìçôÝò ôïõ ðåñéïäéêïý óáò ðïõ áðïôåëåß áîéüëïãï âÞìá ðíåõìáôéêïý êáé ðïëéôéóôéêïý åíäéáöÝñïíôïò. ÅðéôñÝøôå ìïõ, óáí Ýíá ìéêñü äåßãìá áíáãíþñéóçò ôùí ðñïóðáèåéþí óáò, íá ðñïóöÝñù ìåñéêÜ öõôÜ ôá ïðïßá äýíáóèå íá ÷ñçóéìïðïéÞóåôå üðïõ åóåßò êñßíåôå êáëýôåñá...". Ï óõìðáôñéþôçò ìáò ê. Ãéþñãïò Äáñáâßãêáò ìáò ãñÜöåé áðü "ôçí Üëëç Üêñç ôïõ Áôëáíôéêïý": "Åßóôå Üîéïé óõã÷áñçôçñßùí ãéá ôçí ðñïóðÜèåéÜ óáò áëëÜ êáé ôçí åðéôõ÷ßá íá åêäþóåôå Ýíá ôïðéêü ðåñéïäéêü ðïëý õøçëÞò óôÜèìçò. ×áßñïìáé ðïõ ï éóôïñéêüò êáé ëáïãñáöéêüò ðëïýôïò ôïõ Ðïëõãýñïõ êáé ôçò ×áëêéäéêÞò èá äéáóùèåß êáé åðßóçò èá ìáò äéäÜîåé üëïõò ãéá ôá ðáôñïðáñÜäïôá ðïõ ðñÝðåé íá ìÜèïõìå êáé íá äéáôçñÞóïõìå. Óáò åõ÷áñéóôþ ãéá ôï ðåñéïäéêü ðïõ ìïõ óôÝë-

34

íåôå êáé ãéá ôç äïõëåéÜ ðïõ êÜíåôå áöéëïêåñäþò. Åóùêëåßù åðéôáãÞ ãéá ôçí åíßó÷õóç ôïõ ðåñéïäéêïý". Ï ê. Áðüóôïëïò ÊåëéáöÜíïò, õðïóôñÜôçãïò å.á. ìáò ãñÜöåé: "Èá Þèåëá êáé áðü ôç èÝóç áõôÞ íá óõã÷áñþ ôüóï åóÜò üóï êáé üëïõò áõôïýò ðïõ åìöáíþò Þ áöáíþò åñãÜæïíôáé áöéëïêåñäþò ãéá ôçí Ýêäïóç ôïõ åîáéñåôéêïý ðåñéïäéêïý "ÐÏËÕÃÕÑÏÓ". Ç Ýêäïóç áõôÞ ôéìÜ ôçí åêäïôéêÞ ïìÜäá êáé äßíåé ôçí åõêáéñßá óôïõò íåùôÝñïõò áëëÜ êáé óôïõò îÝíïõò íá ãíùñßóïõí ôá Ýèéìá ôùí ðáððïýäùí ôïõò êáé åí ãÝíåé ôùí Ðïëõãõñéíþí. ÄéÜâáóá óôï ðåñéïäéêü ãéá ôïí åðáðåéëïýìåíï êßíäõíï, äçëáäÞ íá ðÜøåé íá åêäßäåôáé ëüãù äéáêïðÞò ôçò ÷ñçìáôïäïôÞóåùò áðü ôïí ÄÞìï Ðïëõãýñïõ. ¸èåóá ôï èÝìá áõôü ôüóï óôïí ê. ÄÞìáñ÷ï üóï êáé óôïí Ðñüåäñï ôïõ Äçìïôéêïý Óõìâïõëßïõ. Ç áðÜíôçóÞ ôïõò Þôáí ç ãíùóôÞ Þäç êáé óå óáò áëëÜ êáé óôïõò áíáãíþóôåò ôïõ ðåñéïäéêïý. Êáé ôç âñßóêù ðåéóôéêÞ. Ðþò íá ÷ñçìáôïäïôÞóïõí åðáñêþò ìéá Ýêäïóç ðïõ äÝ÷ïíôáé ìåí üôé åßíáé ðïëý áîéüëïãç áëëÜ äåí áíÞêåé óôï ÄÞìï; ÕðÜñ÷åé íïìéêü êþëõìá. Áò óçìåéùèåß äå üôé ðÞãá ìå ôçí ðñüèåóç íá ôïõò "ìáëþóù". ÐáñÜ ôáýôá, ðéóôåýù ðùò õðÜñ÷åé ôñüðïò íá óõíå÷éóèåß ç ÷ñçìáôïäüôçóç. Ìå ëßãç êáëÞ èÝëçóç êáé áìïéâáßåò õðï÷ùñÞóåéò - üðùò êáé ðñïöïñéêÜ óáò áíÝöåñá - ìðïñåß íá âñåèåß ëýóç. Óå êÜèå ðåñßðôùóç ðÜíôùò, ðñÝðåé ç Ýêäïóç íá óõíå÷éóèåß. ¸óôù êáé ìå ôïí ôñüðï ðïõ åóåßò ðñïêñßíáôå Þäç. Ìå åíßó÷õóç äçëáäÞ ôùí áíáãíùóôþí óáò ðñïò ôïõò ïðïßïõò êé åãþ êÜíù Ýêêëçóç íá âïçèÞóïõí üóï ìðïñåß ï êáèÝíáò...

Áðü ôçí áñ÷Þ ôïõ ôñÝ÷ïíôïò Ýôïõò ç Ýêäïóç ôïõ ðåñéïäéêïý "ÐÏËÕÃÕÑÏÓ" óôçñßæåôáé áðïêëåéóôéêÜ óôïõò ößëïõò ôïõ êáé óôïõò ÷ïñçãïýò - åðáããåëìáôßåò ôçò ðüëçò ìáò. Ôïõò åõ÷áñéóôïýìå ãéá ôç óõãêéíçôéêÞ óõìðáñÜóôáóÞ ôïõò êáé ðñïóêáëïýìå êáé Üëëïõò åðáããåëìáôßåò, íá äéáöçìßóïõí ôéò åðé÷åéñÞóåéò ôïõò ìÝóá áðü ôéò óåëßäåò ôïõ ðåñéïäéêïý ìáò. Ïé ×ÏÑÇÃÏÉ ôïõ ðåñéïäéêïý ìáò ãéá ôá ôåý÷ç ôïõ ôñÝ÷ïíôïò Ýôïõò åßíáé: ËÜæáñïò ÌðïõëÜêçò 200, ×ñßóôïò Ãåñï÷ñÞóôïò 200, Ãåþñãéïò Ëõðéñßäçò 100, ÈùìáÞ ÌðïõëÜêç 50, ÉùÜííçò Ôóßêïõëáò 100, Åõáããåëßá ÄáìáëÜ 100, Ãåþñãéïò ÄáìáëÜò 100, Ôáóïýëá ÊåëéáöÜíïõ 50, ÉùÜííçò Äçìüðïõëïò 50, Êáßôç ÓôáìíÜ-ØõëëéíÜêç 30, Íßêç ÌðáíÜâá 100, Íßêç ÊïêêÜëïõ-Ëáóêáñßäïõ 50, Åõìïñößá ÑüìðïãëïõÌðáíÜâá 50, Áéêáôåñßíç Æüôïõ-ÊïñÝíôç 50, ÊõñéáêÞ ÌáñÝôç-ØáèÜ 50, Íéêüëáïò ÌðïõëÜêçò 20, Èåüäùñïò ÐáñáëÞò 50, ÓïõëôÜíá ÌðïõëÜêç-ÔóïõëíáñÜ 120. ÄçìÞôñçò ÓìÜãáò 20, ÇñáêëÞò Ëáìðñüðïõëïò 70, Ðáýëïò ÅììáíïõÞë 50, Ãåþñãéïò Æïãëïðßôçò 50, Ìé÷Üëçò ÐéðÝñêïò 20, ÁèáíÜóéïò ÄÝëëéïò 100, Áíþíõìïò 60, ÓôáìÜôçò Ä. ÂïãéáôæÞò 50, ¢ííá ÊáñíÞ 60, ×ñÞóôïò ÁóçìéíÜñçò 20, ÁèáíÜóéïò ÊïóìÜò 100, Ãéþñãïò Äáñáâßãêáò 250,

DEAS S.A. - elita, ÐÁÕËÏÓ ÄÅÁÓ, Êáëýâåò, ôçë. 23710 54251-2-3 ÉÙÁÍÍÇÓ ÊÁÑÁÌÁÍÏÓ, Áñ÷éôÝêôùí ìç÷áíéêüò ÅÄÅ, Ðïëýãõñïò, ôçë. 2371 024993 Ä. ÂÏÕËÔÓÉÏÕ - Ê. ÍÉÊÏËÁÚÄÇÓ Ï.Å., ÏéêïäïìéêÝò åðé÷åéñÞóåéò, Ðïëýãõñïò, 2371 023800

ÔÅ×ÍÉÊÏ ÃÑÁÖÅÉÏ, Ëïêïâßôçò Â., ×ñéóôÜñáò ×., Íéêïëáêüðïõëïò Ã., ôçë. 2371 024184

PHILOXENIA BUNGALOWS, Øáêïýäéá, ôçë. 2371 051960 ÄÏÌÇÓÇ - ÌÐÅÔÏÍ, Ýôïéìï óêõñüäåìá - äïìéêÜ õëéêÜ, Ðïëýãõñïò, ôçë. 2371 021740 ÊÅÍÔÑÏ ÄÉÁÓÊÅÄÁÓÇÓ ÌÏÍÔÁÆ, Ðïëýãõñïò, ôçë. 2371 023335 ÁÐÏËÕÌÅÍÇ ÐÅÔÑÁ, ôüðïò äéáöõãÞò, ÔáîéÜñ÷çò, ôçë. 2371 094094 ÅÕÑÉÐÉÄÇÓ ×ÁÔÆÇ×ÑÇÓÔÏÓ, âéâëéï÷áñôïðïëåßï, Ðïëýãõñïò, ôçë. 2371 024228 ÔÏ ÄÙÑÏ ÔÇÓ ÖÕÓÇÓ, Üíèç - öõôÜ, Ðïëýãõñïò, 2371 021421 ÊÁÑÁÓÔÅÑÃÉÏÓ È. ÁÓÔÅÑÉÏÓ, Ðïëéôéêüò ìç÷áíéêüò ÅÄÅ, Áñíáßá, ôçë. 2372 022531 ÅÎÉ ÂÑÕÓÅÓ, bar-restaurant-cafe, Ðïëýãõñïò, ôçë. 2371 024820 ÏÉÍÏÌÁÃÅÉÑÅÉÏÍ Ç ÌÁÑÉÃÏÕËÁ, Ðïëýãõñïò, ôçë. 2371 023171 ÊÉÍÇÔÇ ÔÇËÅÖÙÍÉÁ, ÍéêÞôáò Êáôóéáêéþñçò - ÔæÝíç ÃåñïãéÜííç, Ðïëýãõñïò, ôçë. 2371 024943