OSOZ Polska

OSOZ

System

Ochrony

Zdrowia

www.osoz .pl

8

2020 POLSK A

8 / 2020

ISSN 1897-5828, cena 15 zł (zawiera 8% VAT)

Otwart y

POBUDZIĆ INNOWACJE

SZPITALE 2040 ROKU

ANATOMIA TELEPORAD

EIT HEALTH łączy naukę, biznes i edukację, aby zintensyfikować rozwój nowych technologii dla ochrony zdrowia.

Centra dowodzenia danymi, awatary pacjentów i zdalna opieka przeobrażą funkcjonowanie podmiotów medycznych.

Wyniki pierwszego badania oceniającego adaptację konsultacji medycznych na odległość w czasie pandemii COVID-19.

OT WART Y SYSTEM OCHRONY ZDROWIA

RAPORT SPECJALNY EDYCJA 2019

j a t i y j z c C l i ka S p EW a w ZN O OS

241 mobilnych

aplikacji zdrowotnych

Dla pacjenta, lekarza i pielęgniarki.

Aktualna lista rozwiązań z całego świata. Łatwe wyszukiwanie według funkcjonalności.

Nota bene

Jedna opieka Digitalizacja powoduje, że zanikają sztuczne granice w ochronie zdrowia: pomiędzy ambulatoryjną a stacjonarną opieką zdrowotną, pomiędzy leczeniem a zapobieganiem, zdrowiem a dobrym samopoczuciem, danymi miękkimi i twardymi.

ICD-10 czy tylko kaprys?

Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl Czytaj bieżące wydanie w aplikacji mobilnej OSOZ News

Ból głowy albo kręgosłupa, osłabienie, obniżony nastrój, senność – każdy z nas od czasu do czasu doświadcza zmian w organizmie, które mogą być objawem choroby lub tylko chwilowym obniżeniem sprawności psychofizycznej. Nie każde łamanie w kościach świadczy o grypie i nie każdy ból żołądka jest oznaką zatrucia pokarmowego lub poważniejszych dolegliwości układu trawiennego. O tym, czy mamy do czynienia z chorobą, czy nie, decyduje lekarz, mając do wyboru 70 000 kodów w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10. To obszerny katalog, który odzwierciedla to co współczesna medycyna wie o człowieku i chorobach. Jednak poza tym zbiorem dolegliwości jasno opisanych i sklasyfikowanych znajduje się szara strefa. To stany, które klasyczna medycyna pomija. Czy osłabienie to już kod ICD-10 R53, czyli „złe samopoczucie, zmęczenie” czy tylko chwilowe, subiektywne poczucie wyczerpania? Czy bezsenność opisana kodem F51.0 to już choroba, czy jedynie błahe, chwilowe zaburzenie?

Klasyczna medycyna posługująca się określonymi miarami traktuje pacjenta jako w pełni mierzalny układ cech psychicznych i fizycznych. Te zerojedynkowe stany, zdrowy lub chory, nie uwzględniają miękko definiowanego „samopoczucia” (ang. well-being), czyli czucia się zdrowym i szczęśliwym. Nauka oddała ten obszar niekonwencjonalnej medycynie, w tym homeopatii, akupunkturze, ziołolecznictwu albo energoterapii, w których to często pacjenci szukają pomocy, czując, że klasyczna medycyna nie jest w stanie zaspokoić ich ponadstandardowych oczekiwań. To rozwarstwienie medycyny może w końcu dobiec końca dzięki technologiom pozwalającym analizować zdrowie każdego człowieka indywidualnie, stosując nie tylko personalizowane leczenie, ale także personalizowaną diagnostykę.

Algorytmy holistyczne Nowe technologie, jak urządzenia ubieralne (wearables) zbierające dane o parametrach zdrowia, stylu życia, diecie i wzorcach zachowań, dają coraz dokładniejszy, spersonalizowany obraz zdrowia każdego człowieka, który dodatkowo można uzupełniać o inne determinanty jak środowisko życia lub dane genetyczne. W ten sposób zdrowie i dobre samopoczucie zaczynają się zlewać w jeden stan opisywany subiektywnie, a nie obiektywnie jak ma to miejsce we współczesnej ochronie zdrowia. Dlaczego to ważne? Między innymi dlatego, aby oparta na dowodach medycyna wychodziła naprzeciw różnym potrzebom ludzi, uwzględniając ich osobistą perspektywę. To, co dla jednych jest jedynie lekkim bólem głowy, dla osób bardziej wrażliwych jest stanem, który uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Po drugie, aby zapobiec kryzysowi nauki wynikającemu z erozji zaufania społecznego. Dzisiaj miliony osób szukają pomocy poza systemem zdrowia, gdyż nie znajdują rozwiązań dla swoich problemów, które niekoniecznie są chorobą, ale generują dyskomfort. Bezsenność, wypalenie zawodowe nie będące jeszcze zdiagnozowaną depresją, obciążenie psychiczne pod wpływem coraz szybszego trybu życia czy stres znacznie obniżają stan dobrego samopoczucia, a tym samym jakość życia.

A ta, wraz z rozwojem gospodarczym, transformacją społeczną i rosnącym, choć nadal zróżnicowanym poziomem życia, ma coraz większe znaczenie. Rozwój zdrowia cyfrowego, w tym rosnąca popularność inteligentnych zegarków mierzących jakość snu czy aktywność fizyczną oraz mobilnych aplikacji zdrowotnych potwierdza, że ludzie chcą mieć kontrolę nad swoim zdrowiem i samopoczuciem, szukają harmonii, której nie da się opisać terminologią medyczną.

N ota b e n e

Lekarz jak osobisty doradca Zdrowie cyfrowe pozwoliło zagospodarować niszę powstałą w wyniku rozwoju mocno zinstytucjonalizowanej ochrony zdrowia. Każdy człowiek może zyskać dokładny wgląd we własne zdrowie fizyczne i psychiczne, zrozumieć skomplikowane mechanizmy i schematy, oraz otrzymać wskazówki, jak poprawić formę i dobre samopoczucie. To, co umożliwiają technologie, powinny teraz wykorzystać systemy ochrony zdrowia.

Jednym z konkretnych kroków byłoby rozszerzenie zakresu danych gromadzonych w elektronicznej kartotece pacjenta. Dziś są to standardowo rozpoznania, wyniki badań laboratoryjnych i zdjęcia medyczne, historia choroby, przepisane na receptę leki, czyli parametry opisujące stan pacjenta, a nie stan osoby. Sztuczna inteligencja może wstępnie analizować wszystkie informacje, prezentując lekarzowi tylko istotne powiązania pomiędzy danymi, sugerując potencjalne problemy i wskazując na trendy, które mogą świadczyć o negatywnych tendencjach. Zaangażowanie technologii będzie konieczne, bo już teraz lekarze są przytłoczeni zarówno ilością danych do manualnej analizy, jak i liczbą pacjentów czekających na poradę. Dołączając do kartoteki pacjenta dane zbierane przez pacjenta, w tym miękkie informacje o stylu życia, trzeba zagwarantować automatyzację interpretacji, stworzyć odpowiednie algorytmy i włączyć je do systemów informatycznych. Takie same rozwiązania sztucznej inteligencji mogłyby też być zawarte w rozwiązaniach konsumenckich. W tym przypadku trzeba pójść o krok dalej i umożliwić przesyłanie danych z elektronicznej kartoteki medycznej do komercyjnych aplikacji mobilnych. Korzyścią byłoby przesunięcie części kompetencji lekarza w stronę pacjenta i lepsze wykorzystanie zasobów kadrowych do obsługi przypadków wymagających osobistej wizyty.

Ministerstwa dobrego samopoczucia Konsekwencją uwzględniania danych pacjenta w procesie diagnozy i leczenia byłaby głęboka zmiana funkcjonowania systemu ochrony zdrowia. Przyjmując, że na podstawie niektórych parametrów zdrowia monitorowanych w trybie ciągłym można by przewidywać pojawienie się chorób z dużym wyprzedzeniem, medycyna stałaby się bardziej proaktywna niż reaktywna. Opieka, dzięki technologiom mobilnym, zostałaby wyparta z placówek ochrony zdrowia w kierunku domu pacjenta. To spowodowałoby konieczność dokonania dużych zmian w infrastrukturze systemu ochrony zdrowia, przesunięcia ciężaru finasowania z kosztochłonnych szpitali na rozwój takich technologii jak telemedycyna, robotyka i systemy zdalnego monitorowania zdrowia. Transformacja dotknęłaby też obecny system ubezpieczeń zdrowotnych, który musiałby odejść od twardo określonych świadczeń gwarantowanych w ramach określonej składki, na rzecz indywidualizowanych terapii w zależności od subiektywnych, ale mierzalnych potrzeb. Taki model może brzmieć utopijnie, ale dzięki technologiom zdrowia cyfrowego jest możliwy do wypracowania. Nie stanie się to jednak w następstwie digitalizacji, ale musi być wsparte zmianą sposobu myślenia na szczeblu decyzyjnym. Współczesne społeczeństwa bardziej potrzebują ministerstw profilaktyki i dobrego samopoczucia niż ministerstw zdrowia. 

OSOZ Polska 8/2020

POZNAJ MOŻLIWOŚCI MEDYCZNYCH APLIKACJI MOBILNYCH

w WURVFH R ]GURZV]H VSRãHF]HęVWZR

WIZYTA LEKARSKA ambulatorium WIZYTA PIELĘGNIARSKA ambulatorium OBCHÓD LEKARSKI szpital OBCHÓD PIELĘGNIARSKI szpital KARTA ANESTEZJOLOGICZNA

szpital

MEDYCZNE APLIKACJE MOBILNE DLA sZPItALI I AMBuLAtOrIuM Pracuj wydajniej przy użyciu mobilnych aplikacji K AMSOFT. Dzięki nim w prosty i wygodny sposób przeprowadzisz wizytę bezpośrednio na oddziale lub bloku operacyjnym przy łóżku pacjenta

dedykowane aplikacje dla każdego

dostęp do danych medycznych przy pacjencie

elektroniczna dokumentacja medyczna

obsługa podpisu elektronicznego

elektroniczna karta anestezjologiczna

elektroniczne zlecenia lekarskie

realizacja zleceń lekarskich

możliwość pracy w trybie online offline

integracja z aplikacją mobilną dla pacjentów

nawigowanie do domu pacjenta

integracja z rejestracją internetową

możliwość wystawiania e-ZLA

8

OSOZ POLSKA 2020

aktualności

8

W KADRZE

ROZMOWY

28

Najlepsze szpitale na świecie

10

Jan Philipp-Beck: Transformacja opieki zdrowotnej poprzez połączenie nauki, biznesu i edukacji

WAŻNE PYTANIE Władza, ambicje i pieniądze. Jak wygląda prawdziwa dolina krzemowa?

12

EUROPA

31

WIZJE I PLANY Dr Vishal Gulati: Atrakcyjna nisza może być śmiertelną pułapką biznesową

Rynek zdrowia w pigułce Przetasowania w MZ

15

PRAKTYcznie

RADAR ZDROWOTNY Alergia, grypa i przeziębienie w październiku 2020

16

33

strategie Start pilotażu elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM)

BEZPIECZEŃSTWO DANYCH Zgoda, czyli kiedy można przetwarzać dane osobowe?

35

Z PERSPEKTYWY Czy Centrum e-Zdrowia to hamulcowy czy wodzirej?

INNOWACJE

18

19

38

22

Infografika Teleporady w Polsce

40

24

SZPITALE JUTRA COVID-19 przyspieszył procesy reorganizacyjne i wdrażanie nowych technologii w szpitalach. Ale prawdziwa transformacja dopiero przed nami. Jak cyfrowe awatary pacjentów, centra dowodzenia danymi i robotyka zmienią opiekę nad pacjentem?

LABORATORIUM TECHNOLOGII Jak będą wyglądały dziecięce szpitale przyszłości?

43

POradnik Zasady udzielania teleporad dla lekarzy POZ

RAPORT

E-ZDROWIE NA ŚWIECIE Przegląd międzynarodowej prasy

NOWOŚCI / WYNALAZKI Inteligentna opaska od Amazon, połączenie mózgu ze smartfonem itd.

nowe idee

Aplikacje medyczne Ćwiczenia w domu, planer diety, monitoring chrapania

OSOZ WORLD

45

INSIGHTS Europe Braces For The Game Of Data-Driven Economies The Power Of Big Tech Companies And How They Shape The World

TECHNOLOGIE

50

SZKOLENIA Nowe kursy w OSOZ TUTOR

52

ROZWIĄZANIA Kasy fiskalne dla lekarzy. O czym należy pamiętać?

MONITOR ZDROWOTNY

55

FELIETON Multidemia

» Musimy wykorzystać siłę innowacji do przekształcenia ochrony zdrowia w Europie.« Jan Philipp-Beck Dyrektor Generalny EIT Health | str. 28

OSOZ Polska 8/2020

RANKINGI PEX Firmy i produkty (lipiec 2020)

58

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (lipiec 2020)

62

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (lipiec 2020)

57

69

MONITOR RYNKU LEKÓW Leki na kaszel

online

» Prosta cyfryzacja procesów analogowych nie generuje wartości dodanej do opieki.« Dr Vishal Gulati Investor VC | str. 31

80%

Z końcem sierpnia łączna liczba wystawionych e-skierowań przekroczyła 1 milion. W tym czasie skorzystało z nich 750 000 pacjentów w całej Polsce.

Konsultacje lekarskie na odległość w czasie pandemii COVID-19 najczęściej realizowane są za pomocą rozmowy telefonicznej (80%), a pacjenci przekonali się do telewizyt – tak wynika z badania zrealizowanego na zlecenie MZ i NFZ. Dla 92% badanych teleporada wystarczyła, aby rozwiązać problem zdrowotny.

69%

Z najnowszego badania CBOS wynika, że taki procent Polaków sprawdza online informacje o lekarzach i usługach medycznych. 57% poszukuje tą drogą informacji o lekach i ich działaniu.

30 000

Taką maksymalną kwotę (w zł) dofinansowania mogą otrzymać podmioty, które przystąpią do pilotażu elektronicznej dokumentacji medycznej realizowanego przez Centrum e-Zdrowia.

KAMSOFT SA jako jeden z pierwszych dostawców oprogramowania dostosował swoje systemy informatyczne do wystawiania i realizacji e-skierowań. Na stronie zdrowie.gov.pl, Centrum e-Zdrowia opublikowało listę gotowych dostawców. Lekarze korzystający z systemów dla podmiotów medycznych, w tym m.in. SERUM, KS-PPS, KS-SOMED, KS-MEDIS, po ich aktualizacji do najnowszych wersji, mogą już obsługiwać elektroniczne skierowania.

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na sierpień 2020 r., liczba członków Rady: 99 osób)

online / offline

Kursy online OSOZ TUTOR OSOZ TUTOR to szkolenia on-line skierowane dla lekarzy, pielęgniarek i położnych, diagnostów laboratoryjnych, farmaceutów oraz menedżerów placówek medycznych, którzy chcą doskonalić umiejętności obsługi systemów informatycznych firmy KAMSOFT. Szkolenia dostępne są na stronie: tutor.osoz.pl

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med.

Tomasz Grodzki, 17. dr hab. inż. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm.

Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab.

Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med.

Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof.

UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab.

Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med.

Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med.

Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

OSOZ Polska 8/2020

OSOZ Polska 8/2020

aktualno ś ci w k a d rz e

Najlepsze szpitale na świecie Po razu drugi Newsweek wraz z firmą badawczą Statista Inc. przygotowali ranking 100 wiodących szpitali z 21 krajów świata. Zestawienie powstało w oparciu o opinie ekspertów medycznych (lekarzy, kierowników szpitali), wyniki badania ankietowego pacjentów oraz wskaźniki efektywności (długość pobytu, doświadczenia, czas oczekiwania, readmisje).

Ocena punktowa została następnie zweryfikowana przez członków Globalnej Rady Ekspertów Medycznych. Podium zdominowały amerykańskie placówki ochrony zdrowia: Mayo Clinic (1 miejsce, 1265 łóżek), Cleveland Clinic (2 miejsce, 1285 łóżek), Massachusetts General Hospital (3 miejsce, 1011 łóżek). Na czwartym miejscu znalazł się kanadyjski Toronto General (University Health Network, 727 łóżek). Pierwszy europejski szpital uplasował się na piątym miejscu, a jest nim Charité – Universitätsmedizin Berlin (3011 łóżek). Na kolejnych miejscach znalazły się placówki z USA (The Johns Hopkins Hospital), Szwajcarii (Universitätsspital Zürich), Singapuru (Singapore General Hospital), Izraela (Sheba Medical Center) i Szwecji (Karolinska Universitetssjukhuset). Najmniejszy szpital w rankingu ma 241 łóżek (Clinica Universidad de Navarra, Hiszpania), a najwięcej wspomniany wcześniej laureat 5. miejsca. Zwycięzca rankingu, Klinika Mayo z siedzibą w Rochester (USA), w 2019 roku zanotowała 1 mld USD przychodu operacyjnego. W zestawieniu znalazło się 18 szpitali z USA, 10 szpitali z Niemiec, i po 7 z Francji, Włoch, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii i Japonii.

OSOZ Polska 8/2020

aktualno ś ci WA Ż N E P Y TA N I E

Władza, ambicje i pieniądze.

Jak wygląda prawdziwa dolina krzemowa?

Startupy stały się symbolem innowacyjności, postępu technologicznego, nowej kultury pracy i szybkiego wprowadzania na rynek rozwiązań transformujących kolejne sektory gospodarki. A jak wygląda ten świat od środka?

W „Uncanny Valley” Anna Wiener obnaża idealistyczny obraz demaskując niekontrolowane ambicje młodych firm, walkę o dominację, wpływy i lekkomyślność.

Patologie rosną na dużych pieniądzach Technologia, w większości przypadków, nie ma żadnego związku z chęcią zmiany świata na lepsze. To tylko czysty biznes – przyznaje Anna Wiener, która z perspektywy wnikliwego obserwatora dokumentuje swoje osobiste doświadczenia z samego serca Doliny Krzemowej.

Opisy zwykłej codzienności w San Francisco, rozmów z kolegami i przeło-

10

OSOZ Polska 8/2020

żonym, metod zarządzania i kolejnych etapów rozwoju firm nowych technologii składają się na autentyczny obraz Doliny Krzemowej bogacącej się kosztem obietnic lepszej przyszłości i ideałów, które okazują się być jedynie paliwem bezkompromisowego rozwoju. W tej kulturze nieposkromionego apetytu na sukces decyzje podporządkowane są własnym interesom i relatywizowanej do granic możliwości etyce biznesu. „Interpretowałam

moją ślepą wiarę w ambitnych, agresywnych, aroganckich młodych mężczyzn z przedmieść Ameryki jako osobistą patologię, ale wcale nie była ona osobista.

Stała się ona globalnym utrapieniem” – przyznaje Anna Wiener zręcznie pokazując przejście przemysłu technologicznego z roli zbawcy świata do pozbawionej odpowiedzialności maszyny do zarabiania pieniędzy. Jest to proces bardzo subtelny, niezauważalny z perspektywy ze-

aktualno ś ci

wnętrznego obserwatora. Zresztą autorka stara się nie moralizować. Ona sama jest częścią Doliny Krzemowej i jej beneficjentem, widzi codziennie bezdomnych na ulicach, którzy się tam znaleźli wraz z falą młodych osób poszukujących swojej lepszej przyszłości. Jej przyjacielami są zwykłe osoby ze swoimi marzeniami i obawami, pochodzące z różnych części świata. Ci ludzie z czasem stali się częścią ekosystemu napędzającego zmiany bez żadnych sentymentów. Wsiąkając w ten świat, zatapiając się w coraz wyższych zarobkach, ideały szybko wymienia się na wygodne życie.

Marzenia w trybach ekonomii Anna ma 25 lat i poczucie, że utknęła w martwym punkcie. Wymarzona praca w wydawnictwie książkowym rozczarowuje. Jednocześnie szybko rozwijająca się gospodarka cyfrowa kusi nowymi możliwościami i uczestnictwem we współtworzeniu lepszego jutra dla wszystkich.

Przeprowadza się z Nowego Jorku do San Francisco i przypadkowo znajduje pracę w startupie rozwijającym rozwiązania Big Data. Dla humanisty nie mającego pojęcia o nowych technologiach to niemal surrealistyczna rzeczywistość.

Z jednej strony wyluzowana, pozbawiona konserwatywnych struktur organizacyjnych i zależności służbowych, ale z drugiej – skonstruowana ze świeżo upieczonych i apodyktycznych przedsiębiorców żądnych postępu i coraz większych sum dofinansowania od inwestorów. W biurach wyglądających jak nie biura, zlokalizowanych w alternatywnych dzielnicach wszystko wydaje się być postępowe, demokratyczne, lepsze niż to, co oferują klasycznie zarządzane firmy.

Wszystko, oprócz jednego: zasad gry biznesu. W walce o władzę nie ma miejsca na zrównoważony rozwój, równouprawnienie, transparentne i etyczne wykorzystanie danych, uczciowość. Startupy jednak nie są takie z definicji – one dopiero stają się takie, gdy świeży idealizm i zdrowe ambicje zostają zmielone przez tryby obowiązujących powszechnie procesów ekonomicznych. Będąc w grze nie ma innego wyjścia i trzeba postępować zgodnie z jej zasadami. „Niesamowita Dolina” jest ambiwalentna. Jest miejscem idealnym do życia dla beneficjentów nowych technologii, ale jednocześnie przestaje być domem dla tych, którzy trafiają na ulicę w efekcie szybko rosnących czynszów. Czy eksportowane na cały świat innowacje „made in Silcon

Valley” nie stają się analogicznym ciałem obcym wprowadzającym nowy porządek w skali globalnej?

Każdy sukces rzuca swój cień W pamiętnikach Anny Wiener znaleźć można dużo sentymentów za przemianą społeczną i lepszą, demokratyczną przyszłością wprowadzaną tylnymi drzwiami przez nowe technologie. Ale technologie jedynie replikują wartości, które reprezentują ich twórcy. Anna Wiener zrywa perfekcyjną zasłonę startupów nowych technologii w dobrej intencji, pokazując kto dziś staje się projektantem przyszłości. W „Uncanny Valley” jedni znajdą beztroski portret współczesnych milleniasów, 20 i 30-latków korzystających z innowacji technologicznych i tworzących je. Inni doszukają się krytyki dominacji mężyczyzn w Dolinie Krzemowej, która nieustannie przewija się w kolejnych rozdziałach. „Zawsze załatwiałam im sprawy,

chodziłam na palcach po ich próżności, pocieszałam ich. Afirmowanie, unikanie, zwierzanie się, współpracowanie.

Dążenie do rozwoju ich kariery, zamawianie pizzy. Moja praca postawiła mnie, feministkę, w pozycji nieustannego, profesjonalnego poszanowania dla męskiego ego” – krytykuje Wiener.

W ocenie autorki świat startupów nie jest jednak ani czarny ani biały. W pamiętnikach nie ma też śladów demaskujących wielkie afery czy skandale.

Znajdziemy za to dużo elementów codzienności, w których za wielkimi sukcesami kryje się niejednoznacznie zdefiniowane niebezpieczeństwo. I ta niejednoznaczność wymaga od czytelnika wyjątkowej kreatywności w rozróżnianiu zła od dobra. Dzisiejszy świat potrzebuje bardziej zrównoważonego i odpowiedzialnego rozwoju technologii (slow technology) niż szybkich innowacji możliwe błyskawicznie skalowanych na rynku (fast technology). 

Autorce „Uncanny Valley” Dolina Krzemowa dała pieniądze i wygodne życie. Jednocześnie uświadomiła przepaść pomiędzy wizerunkiem współczesnych startupów a tym, jak wyglądają one od środka.

OSOZ Polska 8/2020

11

aktualno ś ci

R ynek zdrowia w pi g u łce

Przetasowania w MZ Adam Niedzielski ministrem zdrowia, a Filip Nowak pełniącym obowiązki szefa centrali NFZ – takiego scenariusza i to przed planowaną na jesień reorganizacją rządu, raczej nikt się nie spodziewał. Co jeszcze mogło zaskoczyć w sierpniu i pierwszych dniach września?

Aleksandra Kurowska Redaktor naczelna Cowzdrowiu.pl

Finanse Choć COVID-19 spowodował perturbacje w gospodarce i publicznych finansach, rząd nie zamierza (przynajmniej na razie) odstąpić od realizacji

12

OSOZ Polska 8/2020

tzw. ustawy 6 proc. PKB na zdrowie.

Rada Ministrów przyjęła w sierpniu projekt budżetu na 2021 rok. Były obawy, że ze względu na koszty związane z pandemią rząd może zawiesić rozwiązania zwiększające wydatki na ochronę zdrowia. „Budżet państwa na rok 2021

uwzględnia m.in.: realizację zobowiązania Rządu do zwiększenia w roku 2021 nakładów na finansowanie ochrony zdrowia do poziomu 5,3% PKB” – poinformowało MF. Co oznacza, że „wydatki budżetowe w porównaniu do roku 2020 rosną o ok. 11,6 mld zł, tj. wzrost o 104%” – czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy budżetowej. Choć realny wzrost będzie mniejszy (m.in. ze względu na przeniesienie finansowania płac rezydentów), to i tak dobra wiadomość.

MZ zmienia zasady inwestowania przez szpitale i przychodnie m.in. w sprzęt czy nowe budynki oraz remon-

aktualno ś ci

ty. Ministerstwo stwierdziło, że mapy potrzeb zdrowotnych w obecnym kształcie się nie sprawdziły. W przygotowanym projekcie nowelizacji ustawy o świadczeniach wpisano wzmocnienie pozycji MZ oraz wojewody, kosztem wojewódzkich rad. Z uzasadnienia projektu wynika też, że choć zadanie tworzenia kolejnych map zgodnie z obowiązującą ustawą miał przejąć NIZP-PZH, to ministerstwo nie zamierza oddać tego zadania. Powołuje się na to, że ma doświadczony w tworzeniu map zespół ludzi, a na dodatek dla PZH na nowe zadanie i tak nie były przewidziane środki potrzebne na dodatkowe etaty. Przypomnijmy, że mapy wprowadzono do ustawy w 2014 r. Chodziło o to, że Unia Europejska zagroziła zablokowaniem nam środków na inwestycje w ochronie zdrowia. Powód: nie bardzo wiedzieliśmy co mamy, a czego potrzebujemy. Inwestycje często się dublowały, np. w tym samym mieście, lub nie brały pod uwagę możliwości uzyskania kontraktu. Część zakupionego sprzętu stała niewykorzystywana.

NFZ zmienił w sierpniu plan finansowy. Chodzi o uruchomienie ponad 1 mld zł z funduszu zapasowego – większość trafi do POZ. Na sfinansowanie świadczeń udzielanych przez pielęgniarki i położne oraz świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej Fundusz dołoży 865,341 mln zł, a na sfinansowanie świadczeń ponadlimitowych z 2019 r. – 53,937 mln zł.

Z kolei dodatek dla pracowników sanepidu za kontrolę w czasie epidemii COVID-19 w wysokości do 75 proc. wynagrodzenia zasadniczego przewiduje skierowany do konsultacji projekt rozporządzenia. Lepiej późno niż wcale. Wynagrodzenia w inspekcji sanitarnej są niskie, braki kadrowe były problemem jeszcze przed epidemią, a do tego pracownikom w ostatnich miesiącach dołożono szereg nowych zadań.

System Sytuacja związana z koronawirusem determinowała nadal działalność placówek medycznych i dostęp do świadczeń. Pierwsza decyzja ministra Adama Niedzielskiego dotyczyła kwarantanny.

2 września 2020 r. zaczęło obowiązywać nowe rozporządzenie MZ dotyczące skrócenia czasu obowiązkowej izolacji i kwarantanny związanej z COVID-19.

Rzecznik praw pacjenta, Bartłomiej Chmielowiec, zaprezentował wieloletnią strategię działania na lata 2020–2023.

W dokumencie ujęto najważniejsze cele

» 2/3 pacjentów realizuje e-recepty w aptece za pomocą kodu, który otrzymują SMS-em.«

RPP w zakresie bezpieczeństwa, wsparcia oraz edukacji pacjenta.

Leki Choć obawiano się delistacji części leków, to zmiany na liście refundacyjnej były w większości pozytywne. Ponadto, po raz pierwszy opublikowano listę darmowych leków dla kobiet w ciąży.

Od 1 września 2020 r. przestają obowiązywać ograniczenia dotyczące ordynowania i wydawania leków Arechin oraz Plaquenil. Wprowadzono je na początku kwietnia w ramach zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania COVID-19.

Do konsultacji publicznych przekazano projekt rozporządzenia ministra zdrowia, który przewiduje, że szczepienia przeciw rotawirusom będą obowiązkowe i obejmą dzieci urodzone po 31 grudnia 2020 r. To od dawna oczekiwana zmiana, która – jak wynikało z analiz HTA – zwróci się finansowo w ciągu paru lat, dzięki spadkowi liczby hospitalizacji dzieci oraz ograniczeniu szeregu innych kosztów, w tym pośrednich.

E-zdrowie Badanie, które zlecił NFZ pokazało, że pacjenci najczęściej, bo aż w 65,4 proc., realizowali swoje e-recepty w aptece za pomocą kodu, który otrzymali SMS-em.

W oparciu o aplikację mObywatel swoją e-receptę zrealizowało 13,3 proc. badanych. Tylko niespełna 4,6 proc. respondentów zrealizowało e-receptę na podstawie wydruku informacyjnego.

Rozwijają się też kolejne e-usługi w zdrowiu. W całym kraju wystawiono już milion e-skierowań, które otrzymało blisko 750 tys. pacjentów – wynika z informacji Centrum e-Zdrowia (dawniej CSIOZ) z drugiej połowy sierpnia.

Teraz promowane będzie wprowadzanie elektronicznej dokumentacji medycznej. Placówki POZ, AOS oraz szpitale mogą wziąć udział w pilotażu EDM, czyli elektronicznej dokumentacji medycznej. Pilotaż, organizowany przez Centrum e-Zdrowia, wystartował na przełomie sierpnia i września 2020 roku, a potrwa do kwietnia 2021 roku. Po wprowadzeniu w całym kraju e-recepty oraz sukcesywnie wdrażanym e-skierowaniu, Centrum e-Zdrowia rozpoczyna pilotaż kolejnych e-usług: rejestracji zdarzeń medycznych oraz prowadzenia i wymiany elektronicznej dokumentacji medycznej. Celem pilotażu jest sprawdzenie procesu przekazywania danych o świadczeniach zdrowotnych do centralnego systemu e-zdrowie (P1), a także ocena poprawności procesu wymiany elektronicznej dokumentacji medycznej między podmiotami.

Personalia Przed dymisją ministra Łukasza Szumowskiego, ze stanowiska odszedł wiceminister Janusz Cieszyński, który zajmował się w dużej mierze informatyzacją ochrony zdrowia, ale odpowiadał też m.in. za prace legislacyjne w MZ oraz finanse i NFZ. Nowym ministrem zdrowia został Adam Niedzielski. Karierę zawodową zaczynał w Ministerstwie Finansów, pracował także w Najwyższej Izbie Kontroli, Ministerstwie Sprawiedliwości i Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Od 23 listopada 2016 r. pełnił funkcję dyrektora generalnego w Ministerstwie Finansów.

Od 12 lipca 2018 r. Adam Niedzielski był zastępcą prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia ds. Operacyjnych, a od 18 lipca 2019 r. – pełniącym obowiązki prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia.

Prof. dr hab. Tomasz Targowski, kierownik Kliniki i Polikliniki Geriatrii w Narodowym Instytucie Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji został krajowym konsultantem w dziedzinie geriatrii.

1 września 2020 r. rozpoczęła się czteroletnia kadencja nowych władz Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Obowiązki rektora WUM przejął prof. dr hab. n. med. Zbigniew Gaciong.

Znana w środowisku medycznym postać, Aleksander M., przewodniczący komisji ds. produktów leczniczych działającej przy Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, został zatrzymany przez CBA. Aleksander M. pełnił przez

OSOZ Polska 8/2020

13

aktualno ś ci

ostatnie 30 lat wiele ważnych funkcji m.in. prezesów urzędów lub kandydował na najbardziej eksponowane stanowiska dotyczące leków (ostatnio np.

Narodowego Instytutu Leków, którego przez lata był pracownikiem). Z informacji przekazanych przez CBA wynika,

że oferował firmie uzyskanie zgody na masową sprzedaż marihuany leczniczej w aptekach w zamian za łapówkę.

Rada Dolnośląskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ pozytywnie oceniła wniosek Ministra Zdrowia o odwołanie Zbigniewa Terka ze stanowiska dyrekto-

reklama

POZNAJ MOŻLIWOŚCI POZNAJ MOŻLIWOŚCI NOWOCZESNEGO NOWOCZESNEGO OPROGRAMOWANIA OPROGRAMOWANIA DLA SZPITALI DLA SZPITALI

ra Oddziału. Terek startuje w konkursie na stanowisko dyrektora mazowieckiego OW NFZ, a we Wrocławiu kierował oddziałem NFZ od 4 listopada 2019 r.

Wcześniej był dyrektorem Departamentu Zdrowia w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego. 

w WURVFH R ]GURZV]H VSRãHF]HęVWZR w WURVFH R ]GURZV]H VSRãHF]HęVWZR

System KS-MEDIS Zintegrowany Zarządzania Szpitalem Zintegrowany System KS-MEDIS Zarządzania Szpitalemcałym szpitalem Zarządzaj skutecznie Zarządzaj skutecznie całym szpitalem

ZAINWESTUJ TRAFNIE W SUKCES TWOJEGO SZPITALA KS-MEDIS TO NAJLEPSZY WYBÓR ZAINWESTUJ TRAFNIE szpitala W SUKCES TWOJEGO SZPITALA KS-MEDIS TOCiNAJLEPSZY WYBÓRkosztów Jeżeli jesteś menadżerem poszukujesz najlepszych rozwiązań, zależy na stałym obniżeniu hospitalizacji, przy zachowaniu wysokiej jakościnajlepszych obsługi pacjenta spełniając tym wszystkie wytyczne doJeżeli jesteś menadżerem szpitala poszukujesz rozwiązań, zależyprzy Ci na stałym obniżeniu kosztów tyczące Elektronicznej Dokumentacji Medycznej oraz jejpacjenta bezpieczeństwa wybierz KS-MEDIS i pracuj wydajniej. hospitalizacji, przy zachowaniu wysokiej jakości obsługi spełniając przy tym wszystkie wytyczne dotyczące Elektronicznej Dokumentacji Medycznej oraz jej bezpieczeństwa wybierz KS-MEDIS i pracuj wydajniej.

Sprawdź innowacyjną funkcjonalność KS-MEDIS: Sprawdź innowacyjną funkcjonalność KS-MEDIS: ruch chorych oddziały ruch chorych ê blok operacyjny ê oddziały ê zakażenia szpitalne ê blok operacyjny ê laboratorium ê zakażenia szpitalne ê ambulatorium ê laboratorium ê diagnostyka obrazowa ê ambulatorium ê dietetyka i żywienie ê diagnostyka obrazowa ê

ê

ê ê

ê

ê

dietetyka i żywienie

ê ê

medyczne moduły mobilne: obchód lekarski i pielęgniarski, karta anestezjologiczna medyczne moduły mobilne: obchód lekarski i pieapteka centralna oraz oddziałowa lęgniarski, karta anestezjologiczna koszty pacjenta aptekaleczenia centralna oraz oddziałowa statystyki, rozliczenia koszty leczenia pacjenta kadry-płace statystyki, rozliczenia finanse-księgowość kadry-płace magazyn finanse-księgowość

ê

magazyn

ê ê ê ê ê ê ê ê ê

KS-MEDIS to harmonijne połączenie wysokiej jakości systemu informatycznego oraz profesjonalnego wdrożenia, będącego warunkiem sukcesuwysokiej Twojej inwestycji informatycznej.

KS-MEDIS to harmonijne połączenie jakości systemu informatycznego oraz profesjonalnego wdrożenia, będącego warunkiem sukcesu Twojej inwestycji informatycznej.

14

OSOZ Polska 8/2020

aktualno ś ci

radar epidemiolo g iczny ( pa ź dziernik 2 0 2 0 )

ALERGIA WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

96%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (październik)

Dolnośląskie

803

Kujawsko-pomorskie

379

Łódzkie

552

Lubelskie

534

Lubuskie

671

Małopolskie

638

Mazowieckie

723

Opolskie

367

Podkarpackie

1 158

Podlaskie

459

Pomorskie

725

Śląskie

518

Świętokrzyskie

559

Warmińsko-mazurskie

533

Wielkopolskie

595

Zachodniopomorskie

621

TREND W STOSUNKU DO września

               

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

97%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

Dolnośląskie

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (październik)

TREND W STOSUNKU DO września

10 089

               

Kujawsko-pomorskie

7 610

Łódzkie

8 472

Lubelskie

8 075

Lubuskie

10 056

Małopolskie Mazowieckie

8 981 11 243

Opolskie

7 349

Podkarpackie

7 428

Podlaskie

7 671

Pomorskie

9 083

Śląskie

7 689

Świętokrzyskie

7 183

Warmińsko-mazurskie

7 138

Wielkopolskie

9 621

Zachodniopomorskie

9 211

OSOZ Polska 8/2020

15

aktualno ś ci

Start pilotażu elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM) Centrum e-Zdrowia zaprasza placówki medyczne – przychodnie POZ, AOS oraz szpitale – do udziału w pilotażu EDM. Pilotaż rozpoczął się na przełomie sierpnia i września 2020 roku, a potrwa do kwietnia 2021 roku.

Projekt e-zdrowie (P1) wchodzi w kolejną fazę. Po wprowadzeniu w całym kraju e-recepty oraz sukcesywnie wdrażanym e-skierowaniu, Centrum e-Zdrowia rozpoczyna pilotaż kolejnych e-usług: reje-

16

OSOZ Polska 8/2020

stracji zdarzeń medycznych oraz prowadzenia i wymiany elektronicznej dokumentacji medycznej.

Uruchomienie pilotażu ma na celu przede wszystkim sprawdzenie proce-

su przekazywania danych o świadczeniach zdrowotnych do centralnego systemu e-zdrowie (P1). Pozwoli on również na ocenę poprawności procesu wymiany elektronicznej dokumentacji medycznej między podmiotami. Zebrane podczas pilotażu opinie uczestników będą miały wpływ na docelowy kształt rozwiązania.

– Wdrożenie elektronicznej dokumentacji medycznej jest niewątpliwie największym z dotychczasowych wyzwań, ale i najbardziej oczekiwanym rozwiąza-

aktualno ś ci

niem zarówno przez pacjentów, jak i personel medyczny. Tak jak w przypadku e-recepty i e-skierowania, cały proces realizujemy etapami, zaczynając od pilotażu, czyli przetestowania rozwiązań na ograniczonej liczbie użytkowników.

Taki model działania pozwala na sprawdzenie przyjętych założeń projektowych, przy jednoczesnym zachowaniu maksymalnego poziomu bezpieczeństwa pacjentów – podkreśla Agnieszka Kister, dyrektor Centrum e-Zdrowia.

Jakie warunki trzeba spełnić, żeby wziąć udział w pilotażu?

Każdy podmiot, który chce przystąpić do pilotażu musi spełniać określone kryteria. Jednym z podstawowych warunków jest liczba udzielonych świadczeń opieki zdrowotnej w ostatnich 6 miesiącach. W przypadku POZ jest to minimum 8 tys. świadczeń, AOS – co najmniej 12 tys., a szpitale muszą mieć zrealizowanych min. 10 tys. świadczeń.

Ponadto każdy podmiot musi posiadać certyfikaty służące do obsługi e-recepty oraz e-skierowania, a także odpowiednie oprogramowanie umożliwiające obsługę zdarzeń medycznych.

» NFZ sfinansuje udział usługodawcy w pilotażu EDM do wysokości 33 tys. zł miesięcznie w przypadku POZ i AOS.«

Dodatkowe finansowanie z NFZ Podmioty, które wezmą udział w pilotażu i podpiszą z Centrum e-Zdrowia porozumienie, mogą zawrzeć z NFZ umowę o finansowanie informatyzacji świadczeń opieki zdrowotnej. W jej ramach mogą otrzymać dofinansowanie zakupu niezbędnych urządzeń informatycznych, oprogramowania lub szkoleń, a także usług związanych z uruchomieniem raportowania zdarzeń medycznych lub prowadzeniem wymiany EDM. By móc ubiegać się o dofinansowanie, każdy usługodawca musi w trakcie pilotażu zaraportować do systemu e-zdrowie (P1) co najmniej 1 tys. zdarzeń medycznych.

Kwota dofinansowania dla jednego usługodawcy wynosi od 15 tys. zł do 30 tys. zł, w zależności od rodzaju świad-

czeń zdrowotnych, które będą sprawozdawane w ramach zdarzeń medycznych.

Ponadto, w ramach zawartej umowy NFZ będzie co miesiąc finansował aktywny udział usługodawcy w pilotażu EDM ― do wysokości 33 tys. zł w przypadku podstawowej opieki zdrowotnej lub ambulatoryjnej opieki specjalistycznej i 72 tys. zł w przypadku leczenia szpitalnego.

Jak się zgłosić do pilotażu?

Aby wziąć udział w pilotażu należy zapoznać się ze szczegółowymi kryteriami naboru usługodawców oraz wzorami porozumień (dostępne na stronie www. ezdrowie.gov.pl) oraz wypełnić elektroniczną deklarację uczestnictwa. 

OSOZ Polska 8/2020

17

I nnowac j e

A plikac j e zdrowotne

18

Cronometer

SnoreLab

Home Workout

Każda dieta wymaga zmiany przyzwyczajeń i systematyczności. Trzeba notować posiłki, liczyć kalorie, planować jadłospisy. Specjalnie dla osób na diecie ketogenicznej powstała aplikacja Cronometer. Po podaniu parametrów ciała, narzędzie wygeneruje BMI i dzienne zapotrzebowanie na kalorie. Użytkownik może ustalać procentowe zapotrzebowanie na makroskładniki i inne wartości odżywcze, zapisywać posiłki i generować plany żywieniowe. Bezpłatna wersja oferuje ciekawe funkcje, ale zamiast drogiej wersji płatnej, polecamy alternatywy, przykładowo Yazioo czy Fitatu.

O tym, że chrapiemy dowiadujemy się najczęściej od osób, które dzielą z nami sypialnię. Dzięki SnoreLab możemy sami rozpoznać problem i zrobić pierwszy krok, aby się go pozbyć. Aplikacja nagrywa dźwięki chrapania podczas snu i rano przedstawia wykres częstotliwości i głośności. Ciekawym doświadczeniem może być odtworzenie zarejestrowanych odgłosów. To może pomóc lekarzowi w postawieniu diagnozy, gdyż niekiedy chrapanie jest oznaką choroby.

Użytkownik otrzyma szereg porad dotyczących trybu życia i ogólną ocenę intensywności chrapania w skali snore score.

Gimnastyka w domu i na wolnym powietrzu to już nie tylko krótkotrwała moda czy konieczność związana z COVID-19, ale nowy trend. Prawidłowo wykonywane ćwiczenia bez przyrządów mogą prowadzić do takich samych efektów jak treningi na siłowni. W tej kategorii na uwagę zasługuje dobrze oceniana aplikacja Home Workout. Wspomaga budowę mięśni ciała i poprawę ogólnej kondycji dzięki intensywnym, krótkim treningom, rozgrzewkom, ćwiczeniom rozciągającym. W prawidłowym wykonywaniu kolejnych treningów pomagają krótkie firmy animowane.

Android | iOS | ENG + inne Bezpłatna wersja podstawowa

iOS | ENG + inne Bezpłatna wersja podstawowa

iOS | ENG Bezpłatna

OSOZ Polska 8/2020

I nnowac j e

N owo ś ci / wynalazki

Amazon zawalczy o zdrowie Światowy gigant rynku internetowej sprzedaży detalicznej Amazon zaprezentował swoją inteligentną opaskę i aplikację mobilną mające zadbać o dobrą formę fizyczną i zdrowie. W przeciwieństwie do inteligentnych zegarków Apple czy innych technologii ubieralnych, Halo nie posiada ekranu. To pokazuje, że producent przyjął inną strategię od konkurencji, skupiając się bardziej na modyfikacji stylu życia niż osiągnięciach sportowych.

Oprócz klasycznych funkcji typowych dla tego typu urządzeń, jak monitorowanie aktywności fizycznej, długości snu, parametrów kardiologicznych, Halo oferuje kilka nowości. Pierwszą z nich jest trójwymiarowy model 3D ciała przygotowywany z pomocą aparatu w telefonie komórkowym. Na tej podstawie system tworzy osobistego awatara, który posłuży do kontrolowania m.in. poziomu tkanki tłuszczowej. Drugim wyróżnikiem jest śledzenie tonu głosu celem określenia kondycji emocjonalnej. Włączenie głosu jako parametru zdrowia jest odważnym, ale i ryzykownym posunięciem. Oprócz tego, platforma umożliwia dodawanie nowych funkcji w postaci przykładowo osobistych wyzwań mających na celu poprawę nawyków zdrowotnych, w tym jakości snu czy aktywności fizycznej. Opaska Halo posiada wbudowany akcelerometr, czujnik temperatury, monitor pracy serca, dwa mikrofony, lampkę kontrolną LED i przycisk do włączania lub wyłączania mikrofonów. Aby umożliwić sprzedaż technologii na globalnym rynku, Amazon skupił się na rozwiązaniu typu „well-being” zamiast na rozwoju certyfikowanego urządzenia medycznego.

Sama opaska (dostępna w trzech wariantach kolorystycznych) będzie kosztowała 99,99 USD. Aktywowanie bardziej zaawansowanych funkcji wymagać będzie wykupienia abonamentu za 3,99 USD miesięcznie.

Funkcjonalność nastawiona na dobre samopoczucie i pozytywne zmiany trybu życia pociąga za sobą konieczność noszenia opaski dzień i noc. Dzięki rezygnacji z wyświetlacza, znacznie spada pobór energii i opaskę wystarczy ładować raz w tygodniu. Do tego jest ona wodoodporna. Na podstawie modelu 3D, system oparty na uczeniu maszynowym oblicza zawartość tłuszczu w organizmie. Według producenta, jest to o wiele bardziej wiarygodny wskaźnik niż waga ciała albo BMI. Za pomocą specjalnego suwaka można sprawdzić, jak wyglądalibyśmy z mniejszą lub większą zawartością tkanki tłuszczowej, co ma być elementem motywującym i edukacyjnym. Funkcja analizy głosu pozwoli określić stan emocjonalny w różnych porach dnia: pełen nadziei, podniecony, niezdecydowany, znudzony, przepraszający, szczęśliwy, zmartwiony, zdezorientowany i czuły. Według Amazon, próbki głosu są natychmiast usuwane po dokonaniu analizy. Aktywując tę funkcję, urządzenie prosi o odczytanie fragmentu tekstu, aby zapamiętać schemat mowy.

OSOZ Polska 8/2020

19

I nnowac j e

Sztuczna skóra, która czuje Naukowcy z RMIT University w Melbourne (Australia) opracowali elektroniczną sztuczną skórę, która reaguje na ból tak jak prawdziwa skóra. Wynalazek jest krokiem milowym w protetyce, robotyce i rozwoju nieinwazyjnych alternatyw dla przeszczepów skóry.

Prototypowe urządzenie powiela sposób, w jaki ludzka skóra odczuwa ból, naśladując niemal natychmiastową reakcję organizmu na sprzężenie zwrotne i reagując na bolesne doznania z taką samą prędkością światła, z jaką sygnały nerwowe docierają do mózgu.

Sztuczna skóra reaguje natychmiast, gdy ciśnienie, ciepło lub zimno osiągnie bolesny próg. Oprócz prototypu czujnika bólu, zespół badawczy opracował również urządzenia wykonane z rozciągliwego układu elektronicznego, które potrafią wyczuwać i reagować na zmiany temperatury i ciśnienia. Badania, w oparciu o które powstało urządzenie, opublikowane zostały w Advanced Intelligent Systems i zgłoszone jako tymczasowy patent.

Podłączyć się do mózgu Poznaliśmy szczegóły rozwijanego od 2016 roku przez Elona Muska projektu Neuralink, którego celem jest integracja mózgu człowieka z zewnętrznymi technologiami, przykładowo smartfonem lub komputerem. Podczas webcastu zorganizowanego z końcem sierpnia, zaprezentowano implant „Link” będący zminiaturyzowaną wersją głębokiego stymulatora mózgu. Urządzenie o wielkości monety posiada wiązkę przewodów. Po ich osadzeniu w korowej warstwie mózgu, mogą one rejestrować jednocześnie 1024 kanały sygnałów nerwowych. Link wyposażono w indukcyjnie ładowaną baterię wystarczającą na 1 dzień pracy, 6-osiowy czujnik monitorujący położenie i ruchy głowy, dodatkowe czujniki do pomiaru temperatury i ciśnienia oraz antenę Bluetooth przesyłającą wyniki do aplikacji w smartfonie. Urządzenie jest wszczepiane przez czaszkę. Według Elona Muska zabieg trwa krócej niż godzinę i można do wykonać w warunkach ambulatoryjnych. Inżynierowie zaprezentowali także prototyp robota automatyzującego proces implantacji. Podczas webcastu widzowie mogli obserwować, jak wszczepione w mózg świni urządzenie odczytuje sygnały nerwowe. W lipcu Neuralink otrzymał od FDA status przełomowego urządzenia, a firma planuje wkrótce przeprowadzić pierwsze badania kliniczne na osobach z urazami rdzenia kręgowego. Według deklaracji Elona Muska, głównym celem Neuralink jest postęp w leczeniu chorób neurologicznych, jak utraty pamięci, ślepoty i paraliżu.

20

OSOZ Polska 8/2020

I nnowac j e

20 lat digitalizacji Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, które teraz nazywa się Centrum e-Zdrowia, obchodzi w tym roku 20 lat istnienia. Jednym z największych projektów CEZ jest „Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych” (P1). Jej celem jest budowa elektronicznych usług publicznych w obszarze ochrony zdrowia w zakresie zgodnym z ustawą z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia. Do tej pory udało się wdrożyć m.in. e-receptę i internetowe konto pacjenta. Jak informuje Centrum w jubileuszowym podsumowaniu, zmiana nazwy ma podkreślić rolę lidera procesu informatyzacji systemu zdrowia w Polsce nie tylko w sensie technicznym.

Gotowość do e-skierowania Na stronach ezdrowie.gov.pl Ministerstwo Zdrowia opublikowało listę dostawców IT gotowych do obsługi e-skierowań, najczęściej zadawane pytania dotyczące wystawiania i realizacji e-skierowań oraz plakaty informacyjne do samodzielnego wydruku przez świadczeniodawców. MZ zachęca podmioty, które jeszcze nie wystawiają skierowań w postaci elektronicznej, do jak najwcześniejszego ich wdrożenia. Od 1 lipca 2020 r. NFZ premiuje świadczeniodawców, którzy wystawiają lub/i przyjmują e-skierowania.

EKUZ online Od 11 lipca, każdy kto posiada Internetowe Konto Pacjenta może, za jego pośrednictwem, złożyć wniosek online o wydanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ).

Wypełniając wniosek przez IKP, wnioskujący otrzyma informacje o przewidywanym okresie ważności nowej karty EKUZ. Na podstawie wniosku złożonego online, karta zostanie wygenerowana w Centrum Usług Wspólnych i wysłana na wskazany we wniosku adres. EKUZ potwierdza prawo osób ubezpieczonych do korzystania z opieki zdrowotnej, w sytuacjach niezbędnych z medycznego punktu widzenia, w państwach Unii Europejskiej i EFTA, na takich samych zasadach, na jakich leczą się mieszkańcy danego kraju.

CBOS o e-zdrowiu Z najnowszego raportu CBOS na temat zdrowia online wynika, że 69 proc. badanych sprawdza online informacje o lekarzach i usługach medycznych, 57 proc. poszukuje tą drogą danych na temat leków i ich działania, 12 proc. korzysta z Internetowego Konta Pacjenta, a 22 proc. uczestniczy w forach i grupach związanych ze zdrowiem i medycyną. W porównaniu z badaniem przeprowadzonym cztery lata temu, znacznie wzrosła popularność wykorzystywania Internetu do kontaktów z lekarzami i placówkami medycznymi oraz kupowania online leków i suplementów diety. Ponad jedna trzecia respondentów odbiera przez Internet wyniki badań, a więcej niż jedna czwarta umawia się w ten sposób na wizyty lekarskie. 26 proc. badanych korzysta z e-recept otrzymywanych pocztą elektroniczną. Źródło i zdjęcia: Amazon, ezdrowie.gov.pl, CBOS, Rynek Zdrowia, RMIT University, Neuralink

OSOZ Polska 8/2020

21

I nnowac j e

TELEPORADY W POLSCE Ministerstwo Zdrowia oraz Narodowy Fundusz Zdrowia opublikowały raport z badania satysfakcji pacjentów korzystających z teleporad u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w okresie epidemii COVID-19. Badanie obejmowało 13 961 osób, które w ostatnich 4 miesiącach skorzystały ze świadczeń lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i zostało przeprowadzone pomiędzy 7 lipca a 1 sierpnia br.

Czy w Pana/i ocenie jakość udzielonej porady medycznej podczas teleporady jest porównywalna z jakością porad udzielanych przez lekarza w trakcie wizyt osobistych?

80%

Tak, podczas teleporady lekarz przekazał pełną informację o zaleceniach, poświęcił mi odpowiednio dużo uwagi, jakość świadczonych usług była w moim odczuciu wyższa w porównaniu z wizytą osobistą

Z teleporady w formie telefonicznej skorzystało 81,5% uczestników badania ankietowego. Wizytę osobistą odbyło 18,1% respondentów. Najmniejszy odsetek stanowiły teleporady w formie wideorozmów – skorzystało z nich 0,3% badanych.

Tak, podczas teleporady lekarz przekazał pełną informację o zaleceniach, a jakość świadczonych usług była porównywalna z poradami udzielanymi podczas wizyty osobistej

Nie, podczas teleporady lekarz tylko ogólnikowo poinformował mnie o zaleceniach.

Byłam/em zmuszony dopytywać o dokładniejsze informacje dotyczące procesu leczenia

Tak, we wszystkich problemach ze zdrowiem to lekarz powinien wskazać, czy jest konieczna wizyta osobista

43,2%

Tak, tylko przy konsultowaniu przewlekłych, znanych wcześniej problemów zdrowotnych

21,7% 8,7% 16,9%

Tak, inne

Nie

22

OSOZ Polska 8/2020

41,7%

Nie, podczas wizyty osobistej mam bezpośredni kontakt z lekarzem, a dzięki temu jest mi wygodniej, aby dopytać o szczegółowe zalecenia terapeutyczne

Czy uważa Pan/i, że teleporady/wideoporady powinny stanowić jeden z kanałów kontaktu z lekarzem POZ?

Tak, tylko przy kontynuacji leczenia przewlekłego

16,0%

9,4%

36,3%

6,0%

Czy lekarz w sposób jasny i zrozumiały udzielił Panu/i informacji na temat problemu zdrowotnego, z którym Pan/i się do niego zwrócił/a?

Nie, lekarz w ogóle nie poinformował mnie, musiałem/am sam/a dopytać o wszystko Nie, przekazał mi niepełną informację, musiałem/am dopytać o to co jest przyczyną moich dolegliwości / jak zażywać leki / czy i kiedy zgłosić się na ponowną konsultację itp.

1,3%

1,9%

Tak, przekazał mi pełną informację o tym co muszę zrobić np. jakie dodatkowe badania wykonać, jak zażywać leki, czy mam się zgłosić do ewentualnej kontroli, gdzie powinienem/nam udać się na dalsze leczenie itp.

96,8%

Prawdopodobieństwo rekomendacji skorzystania z teleporady osobie bliskiej. WSKAŹNIK NPS 46,3%

50%

40%

30% 20% 10% 0%

14,8% 4,5% 0

9,2% 1,3%

1,4%

1,5%

1,6%

1

2

3

4

3,6% 5

6

9,8%

5,9% 7

8

9

10

„Teleporady spotkały się z pozytywnym odbiorem i zostały uznane przez większość pacjentów, którzy z nich korzystali, za potrzebny i wartościowy kanał kontaktu z lekarzem POZ. Pojawiające się obawy, że osoby starsze nie poradzą sobie przy teleporadzie i że będzie ona niedostępna dla szerokiego grona pacjentów nie znalazły potwierdzenia w przeprowadzonym badaniu.”

W jaki sposób doszło do realizacji recepty w aptece?

Zrealizowano ją podając w aptece kod, który podyktował mi lekarz w trakcie teleporady Zrealizowano ją podając w aptece kod otrzymany e-mailem Zrealizowano ją w oparciu o wydruk otrzymany w przychodni

7,1% 9,5% 4,6%

Zrealizowano ją podając w aptece kod otrzymany SMS Zrealizowano ją w oparciu o aplikację mObywatel

65,4% 13,3%

Źródło: Raport MZ I NFZ z 8 sierpnia 2020

OSOZ Polska 8/2020

23

R aport

Szpitale jutra planowane dziś Przyspieszona adaptacja wirtualnej opieki i technologii cyfrowych oraz zmieniające się podczas kryzysu COVID-19 potrzeby konsumentów stały się motorami zmian w modelach biznesowych szpitali – twierdzą eksperci Deloitte.

Pandemia COVID-19 przyspieszyła adaptację rozwiązań zdrowia cyfrowego nawet o kilka lat. W ostatnich miesiącach szpitale przeprowadziły szereg błyskawicznych zmian organizacyjnych i technologicznych. W wielu placówkach wdrożono systemy zdalnego mo-

24

OSOZ Polska 8/2020

nitorowania zdrowia pacjentów i wirtualne konsultacje. Część pracowników przeszła na tryb pracy zdalnej. Nowe rozwiązania IT pomagają prowadzić badania przesiewowe w kierunku COVID19. Wdrożono nowe narzędzia raportowania w związku z koniecznością mo-

nitorowania sytuacji epidemiologicznej.

Zmieniło się także podejście pacjentów do korzystania z usług medycznych, co także zmusiło placówki ochrony zdrowia do zmiany starych strategii.

W połowie stycznia 2020 r. Deloitte Center for Health Solutions poprosi-

R aport

Czy te zmiany utrzymają się, gdy świat poradzi sobie z pandemią COVID-19?

Wszystko wskazuje na to, że tak. Szpitale nie będą mogły wrócić do swoich starych modeli biznesowych, bo będzie to nieopłacalne w związku z procesami transformacji cyfrowej.

Trzy trendy zmian do 2040 roku Kryzys COVID-19 pokazał, że opiekę można zapewnić równie dobrze w środowisku wirtualnym, a pacjenci wolą trzymać się z dala od szpitala. W związku z tym zostaną one postawione przed wyborem jednej ze strategii: • Specjalistyczni operatorzy opieki skoncentrowani na skomplikowanych procedurach. Liczba łóżek szpitalnych będzie się zmniejszać, a większość placówek skupi się na świadczeniu opieki w stanach krytycznych oraz wysokospecjalistycznych procedurach.

• Węzły zdrowia. Budynki szpitala ewoluują w kierunku ośrodków zdrowia, stając się częścią większego systemu, który oferuje holistycznie usługi ambulatoryjne, wirtualne i domowe.

• Szpital w domu lub wirtualny szpital. Opieka oraz monitoring mogą być świadczone poza budynkiem, w tzw. wirtualnym szpitalu.

ło ekspertów opieki zdrowotnej o opracowanie wizji szpitala przyszłości, która następnie została uzupełniona o wywiady z lekarzami oraz dyrektorami szpitali. Wniosek: czeka nas odejście od tradycyjnego środowiska opieki szpitalnej i szpitali jako ogromnych instytucji.

Przekształcą one swoje modele biznesowe w kierunku większej specjalizacji, szybkiej rotacji pacjentów z kontynuacją opieki w warunkach domowych dzięki rozwiązaniom telemedycznym.

Niektóre z tych futurystycznych wizji zajmą długie lata zanim staną się standardem, ale wiele z nich stanie się faktem w krótkiej perspektywie.

Jedną z najbardziej prawdopodobnych opcji przyszłości jest integracja usług szpitalnych ze środowiskiem domowym pacjenta. Po wykonaniu procedury medycznej, pacjent byłby monitorowany zdalnie bezpośrednio w domu.

Koncepcja „szpitala bez łóżek” skupia się na długoterminowej opiece w stanach nie zagrażających życiu pacjenta. Dzięki takiemu rozwiązaniu, chorzy mogą prowadzić rehabilitację w warunkach domowych, co mimo wdrożenia zaawansowanych technologii telemedycznych może okazać się opcją tańszą niż bardzo kosztowna opieka stacjonarna w budynku szpitala z rozbudowaną infrastrukturą.

Przykładowo, Mount Sinai (Nowy Jork, USA) uruchomił swój program szpitala domowego w 2014 roku, oferując usługi w zakresie rehabilitacji domowej, monitoringu i podstawowej opieki zdrowotnej. Pielęgniarki okresowo odwiedzają wirtualnie pacjenta i monitorują jego ciśnienie krwi za pomocą urządzeń cyfrowych. Lekarze są dostępni przez całą dobę i pozostają w ścisłym kontakcie z ratownikami środowiskowy-

mi, którzy mogą w każdej chwili udać się do domu pacjenta. Pacjentów uczestniczących w projekcie w latach 2014–2017 cechowały krótsze pobyty szpitalne, niższe wskaźniki readmisji i mniejsza liczba wizyt na oddziałach ratunkowych.

Johns Hopkins Hospital (Baltimore, USA) sięgnął do tego modelu, aby objąć opieką starszych pacjentów, którzy albo odmówili hospitalizacji, albo byli narażeni na zakażenia szpitalne. Chorzy pozostają w domu, a ich opieka jest organizowana ze wsparciem zdalnego monitorowania i telemedycyny, w połączeniu z okresowymi wizytami lekarza. Pacjenci hospitalizowani w warunkach domowych mieli lepsze wyniki kliniczne oraz generowali oszczędności kosztów w wysokości 19–30% w porównaniu z tradycyjną opieką szpitalną.

Z kolei wirtualny szpital Intermountain Connect Care Pro (Utah, USA) zainwestował w model wirtualnego szpitala Connect Care Pro, który obejmuje 35 programów tele-zdrowotnych i około 500 opiekunów. Obejmuje on takie usługi, jak doradztwo w zakresie zdrowia psychicznego, intensywna opieka medyczna i opieka nad noworodkami w stanie krytycznym. Dziewięć z 22 szpitali Intermountain wdrożyło ten model w celu obniżenia kosztów opieki i skrócenia czasu pobytu.

Nowe technologie i nowe możliwości Technologia już teraz jest szeroko wykorzystywana do monitorowania, prognozowania i świadczenia opieki, a to dopiero początek możliwości zdrowia cyfrowego. Dzisiejsze rozwiązania IT będą coraz doskonalsze i przyjaźniejsze w obsłudze, co wzmocni ich adaptację. Interoperacyjne dane, sztuczna inteligencja oraz uczenie maszynowe wprowadzą nowe standardy opieki klinicznej. Oto kilka przykładów innowacyjnych rozwiązań.

Bliźniaki cyfrowe. Cyfrowy bliźniak to wirtualna replika potencjalnych i rzeczywistych zasobów fizycznych, procesów, ludzi, miejsc, systemów i urządzeń.

W opiece zdrowotnej cyfrowe bliźniaki można wykorzystać w celu usprawnienia procesu przyjmowania pacjentów i informowania klinicystów o stanie zdrowia.

Zanim pacjent dotrze do szpitala, personel dokona już przeglądu i analizy danych pacjenta, które mogą obejmować elektroniczną dokumentację medyczną, informacje zebrane z mobilnych urządzeń medycznych oraz wyniki dotych-

OSOZ Polska 8/2020

25

R aport

czasowych badań laboratoryjnych wraz ze zdjęciami diagnostyki medycznej.

Cyfrowe centra dowodzenia/wieże kontroli ruchu. Szpitale przyszłości będą wykorzystywać cyfrowe centra dowodzenia do planowania i realizacji usług medycznych (operacje, logistyka) oraz określania potrzeb klinicznych, a także do poprawy doświadczeń pacjentów. Korzystając z analityki prognostycznej, centrum dowodzenia może analizować dane szpitalne (kliniczne i operacyjne) oraz dane dotyczące zdrowia społeczności w celu prognozowania bieżącej działalności i potrzeb klinicznych.

Robotyka i cyfrowa rzeczywistość.

Niektóre zadania pielęgniarek i klinicystów będą wykonywane przez roboty.

Będą one dostarczać i podawać leki, dokumentować parametry zdrowia bez budzenia pacjenta, przeprowadzać drobne procedury, takie jak zakładanie kroplówek i pobieranie krwi. Klinicyści będą nadzorować pracę z centrum dowodzenia. Można spodziewać się szerszej adaptacji technologii wirtualnej i rozszerzonej rzeczywistości do planowania procedur, szkoleń, poprawy doświadczeń pacjenta (uśmierzanie bólu, rozrywka w czasie pobytu w szpitalu, wizualizacja procedur).

Inteligentne przestrzenie i cyfrowa gościnność Niezależnie od tego, jaką ścieżką rozwoju pójdą szpitale, inteligentne przestrzeni i integracja technologii cyfrowych w każdym aspekcie przestrzeni szpitalnej staną się koniecznością. Modułowa budowa sprawi, że szpital będzie bardziej elastyczny, pozbawiony dotychczasowej sztywnej struktury determinowanej oddziałami dedykowanymi leczeniu poszczególnych grup pacjentów. Nie tylko przestrzeń fizyczna ulegnie transformacji. Dzięki integracji usług wirtualnych i stacjonarnych dane pacjenta będą zawsze dostępne, gdy jest to konieczne, a leczenie będzie świadczone naprzemiennie w domu pacjenta i szpitalu.

Zminiaturyzowany i mobilny sprzęt będzie wspierał możliwość modułowej budowy lub świadczenia opieki w domu.

Każda placówka przygotuje aplikację mobilną, która będzie przewodnikiem pacjenta po pobycie w szpitalu. Jeszcze przed wizytą, aplikacja ułatwi znalezienie miejsca parkingowego oraz wypełnienie niezbędnych formularzy, które można przygotować z wyprzedzeniem. Gdy pacjent przekroczy próg szpitala, aplikacja przeanalizuje jego dane i poda wskazówki pomagające mu dotrzeć do właściwego oddziału. Pacjent będzie otrzymywać powiadomienia o terminach badań

Cyfrowy bliźniak, czyli wirtualna kopia pacjenta. Z jego pomocą lekarze będą mogli symulować ścieżkę leczenia, dobierać i testować działanie leków, planować operacje.

26

OSOZ Polska 8/2020

i kolejnych procedur. Aplikacja pomoże też wrócić do zdrowia w domu, stając się osobistym doradcą, odpowiadając na pytania, ułatwiając połączenie się z personelem w razie konieczności.

Pozyskanie części danych medycznych można rozpocząć już domu przy użyciu takich narzędzi jak wirtualny triage i monitorowanie symptomów w czasie rzeczywistym. W ten sposób pacjent uzyska odpowiedź, czy może daną chorobę leczyć samodzielnie, powinien umówić się na telekonsultację lub osobiście zgłosić do lekarza. Jeśli wymaga opieki w szpitalu, inteligentne urządzenia ubieralne (wearables) będą na bieżąco monitorować jego parametry życiowe, takie jak tętno i ciśnienie krwi. Lekarz może wówczas uzyskać dostęp do tych wyników przed wizytą i zaoszczędzić w ten sposób cenny czas, usprawniając przebieg wizyty. Każdy pacjent będzie miał swojego osobistego robota-doradcę i opiekuna w formie hologramu. Po zakończeniu diagnozy, systemy AI zaplanują cały proces leczenia.

Szpital przyszłości to też inteligentne i spersonalizowane oddziały. Przestrzeń architektoniczna pokoju pacjenta dostosuje się do indywidualnych potrzeb, przypominając bardziej prywatny apartament niż klasyczny pokój szpitalny. Będzie to też miejsce, gdzie bliscy

R aport

chorego będą mogli z nim spędzić więcej czasu, także dzięki rozbudowanej ofercie noclegowej. W tym aspekcie równie ważne będzie uatrakcyjnienie otoczenia placówki, aby pacjenci mogli częściej przebywać na wolnym powietrzu i w otoczeniu zieleni.

Jak wykorzystać przyspieszenie innowacji?

Szpitale stoją przed koniecznością zmiany priorytetów, aby z jednej strony odpowiedzieć na potrzeby związane z pandemią COVID-19, a z drugiej – strategicznie planować rozwój w najbliższych latach. Aby wykorzystać potencjał innowacji, dyrektorzy szpitali powinni teraz inwestować w: − analizę danych i interoperacyjność, − wirtualne rozwiązania medyczne i cyfrowe, − systemy umożliwiające opiekę poza szpitalem, − poprawę doświadczeń konsumentów.

Aby zapewnić organizacjom płynny rozwój w przyszłości, osoby zarządzające szpitalami powinny sobie zadać następujące pytania: − Jaka jest dzisiejsza pozycja rynkowa? − Co robią konkurenci? Z jakimi placówkami trzeba się będzie mierzyć w przyszłości? − Jak zapewnić przetrwanie na rynku? − Jak wyjść naprzeciw oczekiwaniom konsumentów i jak zmieniają się ich oczekiwania?

Po podjęciu strategicznych decyzji, ważnym krokiem jest przemyślenie wymaganych inwestycji kapitałowych i zaplanowanie dalszych działań.

Zamiast rozbudowywać bazę łóżkową, szpitale powinny koncentrować się na możliwościach cyfrowych i technologicznych. Pandemia pokazała jednoznacznie, że szpitale muszą się zmienić z dużych instytucji w małe i elastyczne w działaniu, nowoczesne placówki będące częścią zintegrowanego łańcucha opieki nad pacjentem. Wizja szpitali przyszłości, choć w niektórych założeniach futurystyczna, może się ziścić szybciej niż przypuszczamy. 

Cyfrowe centrum dowodzenia szpitalem. Na ścianie monitorów wyświetlane są wszystkie dane dotyczące przyjęć i pobytów pacjentów, alarmów medycznych, dostępnych zasobów sprzętowych i personalnych. To stąd zespół administracyjno-medyczny kieruje bieżącą działalnością, koordynuje i planuje opiekę nad pacjentami, zarządza logistyką (zdjęcie: GE Healthcare).

Przyjazny środowiskowi Szpital Królewski w Adelaide (Australia). Gromadzenie wody deszczowej, optymalizacja naturalnego światła w celu zwiększenia efektywności energetycznej oraz wysokowydajne urządzenia do recyklingu wody pomagają zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych o 50%. Kampus obejmuje cztery hektary parków krajobrazowych i wewnętrznych terenów zielonych, na które składa się ponad 70 dziedzińców, tarasy i wiszące ogrody.

Szpital dąży do osiągnięcia zerowej emisji gazów cieplarnianych do 2050 roku (zdjęcie: Royal Adelaide Hospital).

Komentarz: Raport Deloitte skupia się na amerykańskim rynku opieki zdrowotnej. Mimo że niektóre z założeń nie znajdą zastosowania w polskiej ochronie zdrowia, ekspertyza pokazuje silne trendy transformacji ochrony zdrowia. Cześć z rozwiązań może być zaadaptowana na rodzimym rynku lub już teraz funkcjonuje z powodzeniem.

OSOZ Polska 8/2020

27

rozmowy

Transformacja opieki zdrowotnej poprzez połączenie nauki, biznesu i edukacji Europejski Instytut Innowacji i Technologii (European Institute of Innovation & Technology) EIT Health to unijny hub innowacji finansowany w ramach programu „Horyzont 2020”, który ma ambitną wizję: wygenerować innowacyjne rozwiązania w zakresie opieki zdrowotnej, które mogą pozytywnie wpłynąć na efektywność opieki zdrowotnej w całej Europie. Z dyrektorem generalnym EIT Health, Janem-Philippem Beckiem, rozmawiamy o bieżących inicjatywach i projektach.

28

OSOZ Polska 8/2020

Misją EIT Health jest „przekształcenie opieki zdrowotnej w Europie celem poprawy zdrowia obywateli i zdrowia gospodarki”. Jakie konkretne inicjatywy stoją za tymi hasłami?

Naszą ambicją jest, aby mieszkańcy Europy mogli prowadzić dłuższe i zdrowsze życie. A chcemy to osiągnąć budując i rozwijając przedsiębiorstwa, które będą tworzyć produkty i usługi przyczyniające się do postępu w dziedzinie opie-

rozmowy

ki zdrowotnej w Europie, co jednocześnie jest czynnikiem wzmacniania gospodarki.

Europa znajduje się w punktie zwrotnym w dziedzinie zdrowia. Choroby przewlekłe powodują straty gospodarcze szacowane na 115 mld euro rocznie. W połączeniu ze starzeniem się społeczeństwa, wyzwania te wywierają ogromną presję na systemy zdrowia i przedsiębiorstwa. Musimy wykorzystać okazję do przekształcenia opieki zdrowotnej w Europie. Nasza społeczność, obejmująca około 150 organizacji partnerskich, jak również przedsiębiorstwa rozpoczynające działalność, MŚP i indywidualnych przedsiębiorców, pracuje ponad granicami, aby scalić ze sobą biznes, badania naukowe i edukację. Nazywamy to „trójkątem wiedzy” i wierzymy, że najlepsze innowacje powstają na granicy tych trzech światów. Czynimy to poprzez szereg inicjatyw, które można zakwalifikować do jednej z dwóch kategorii: • Projekty – współpraca konsorcjalna nad konkretnymi incjatywami. Angażują one naszych partnerów z różnych regionów i dyscyplin, a często obejmują również firmy rozpoczynające działalność. Koncentrują się na opracowaniu i walidacji nowego produktu lub usługi, które następnie zostaną wprowadzone na rynek, przynosząc korzyści pacjentom. Obecnie realizujemy 66 projektów dotyczących różnych zagadnień, począwszy od COVID-19, nowotwory, cukrzycę, choroby serca, po zdrowie psychiczne. Od momentu powstania w 2015 r. wprowadziliśmy na rynek 55 produktów lub usług, w tym rozwiązania diagnostyczne w zakresie raka prostaty, sztucznej trzustki do leczenia cukrzycy i minimalizacji oporności bakterii na antybiotyki przy użyciu sztucznej inteligencji.

• Programy – wachlarz programów opracowanych z myślą o wspieraniu innowacji w dziedzinie zdrowia. Mają one formę: − Programów akceleratorskich, których celem jest pomoc obiecującym, nowo powstającym firmom, poprzez wspieranie ich w rozwoju biznesu i pomoc w znalezieniu inwestorów i finansowania; − Programów edukacyjnych mających na celu kształcenie pacjentów i obywateli w zakresie zdrowego stylu życia oraz zapobiegania chorobom i zarządzania nimi, nauczanie specjalistów w zakresie najnowszych trendów

i technik włączania innowacji do organizacji związanych ze zdrowiem lub przygotowywanie studentów do pracy z innowacjami w opiece zdrowotnej.

EIT Health to centrum innowacji, fundusz inwestycyjny, ośrodek analityczny i akcelerator w jednym. Jakie możliwości oferuje nowym firmom i MŚP, dużym przedsiębiorstwom technologicznym, organizacjom badawczym i podmiotom świadczącym usługi zdrowotne?

Możliwości jest bardzo wiele i stąd czasami trudno jest je zwięźle przedstawić.

Dlatego stworzyliśmy narzędzie na naszej stronie internetowej, gdzie można przeglądać inicjatywy dla różnych grup docelowych. Pozwolę sobie zwrócić uwagę na kilka konkretnych możliwości: • Firmy rozpoczynające działalność oraz małe i średnie przedsiębiorstwa – dysponujemy szeregiem programów skierowanych do firm na określonych etapach ich rozwoju. Na przykład, Bridgehead jest przeznaczony dla firm gotowych do ekspansji na inne rynki poza swoim krajem ojczystym; lub Living Labs i Test Beds dla firm, które chcą zwalidować swoje pomysły i współtworzyć je z użytkownikami końcowymi, takimi jak pracownicy służby zdrowia i pacjenci. Takie firmy mogą również czerpać korzyści z oferowanych przez nas programów edukacyjnych, zwłaszcza jeśli istnieje obszar rozwoju umiejętności wymagany w ramach młodego i rozwijającego się zespołu.

• Duże firmy, organizacje badawcze i dostawcy usług medycznych mogą rozważyć dołączenie do nas jako partnerzy.

Dodatkowo, jako mentorzy, ewaluatorzy lub inwestorzy, mogą uzyskać dostęp do szeregu wiodących start-upów, które rozwijają nowe technologie i modele biznesowe. Mogą również zaangażować się w działalność zespołu analitycznego EIT Health Think Tank, który jest naszym forum nowych ideii, mającym na celu przygotowanie gruntu dla innowacji zmieniających życie.

• Pracownicy służby zdrowia mają wiele możliwości uczestnictwa w inicjatywach EIT w dziedzinie zdrowia. Jeśli są oni zainteresowani włączeniem innowacyjnych rozwiązań do swojej organizacji, nasze programy edukacyjne i zespół ekspertów mogą okazać się pomocne. Mogą również zaangażować się w rozwój innowacyjnych rozwiązań, przykładowo poprzez powiązane programy, takie jak Living Labs i Test Beds.

Wreszcie, jeśli mają innowacyjne pomysły i chcieliby je zrealizować jako przedsiębiorcy, nasz otwarty program innowacyjny Wild Card będzie dla nich najbardziej odpowiedni.

W jaki sposób jest finansowany EIT Health?

EIT Health jest finansowany za pomocą trzech różnych mechanizmów. Po pierwsze, będąc pod egidą European Institute of Innovation & Technology, EIT Health otrzymuje środki z budżetu Unii Europejskiej, w ramach programu „Horyzont 2020” (wkrótce będzie to „Horyzont Europa”), który jest dotacją Unii Europejskiej na badania i innowacje mające na celu znalezienie kolejnych pomysłów pozytywnie kształtujących przyszłość i przeniesienie ich z laboratoriów na rynek. Po drugie, partnerzy EIT Health wnoszą stałą roczną opłatę partnerską w zamian za określone zaangażowanie w ramach organizacji. I po trzecie, otrzymujemy wkłady od organizacji regionalnych, które są zainteresowane wspieraniem innowacji w dziedzinie zdrowia, takich jak samorządy lokalne.

Jakie jeszcze działania – istotne z punktu widzenia obecnych wyzwań w opiece zdrowotnej – są prowadzone przez EIT Health?

Najbardziej aktualnym wyzwaniem w opiece zdrowotnej pozostaje pandemia COVID-19. W tym zakresie realizujemy kilka inicjatyw. W pierwszych dniach pandemii zmobilizowaliśmy naszą sieć, uruchamiając na naszej stronie

» Skupiamy innowatorów ze świata biznesu, badań, edukacji i opieki zdrowotnej, aby znaleźć rozwiązania na największe wyzwania zdrowotne, przed którymi stoi Europa.« OSOZ Polska 8/2020

29

rozmowy

internetowej miejsce, w którym osoby pracujące w służbie zdrowia mogą zwrócić się o pomoc lub zaoferować pomoc osobom na pierwszej linii frontu w zakresie świadczenia opieki zdrowotnej, badań i rozwoju produktów.

Szybko dostrzegliśmy pilną potrzebę wprowadzenia nowych rozwiązań w zakresie wzmocnienia opieki zdrowotnej w walce z COVID-19. W związku z tym uruchomiliśmy proces składania wniosków dotyczących nowych projektów, które mogłyby w krótkim czasie rozwiązać określone wyzwania wywołane COVID-19. Wybraliśmy 15 projektów i obecnie finansujemy ich rozwój i walidację.

Zindetyfikowaliśmy również potrzebę pilnego wsparcia europejskich przedsiębiorstw rozpoczynających działalność, których przyszłość była w dużym stopniu zagrożona ze względu na skutki gospodarcze pandemii COVID-19. Wiele obiecujących start-upów miało trud-

ności z zamknięciem rund finansowania i konieczne było zaoferowanie wsparcia, aby nie stracić pokolenia wspaniałych młodych innowatorów. W ten sposób uruchomiliśmy nasz instrument ratunkowy dla przedsiębiorstw rozpoczynających działalność, który daje im możliwość ubiegania się o dofinansowanie w wysokości do 500 000 euro w ramach współinwestycji z EIT Health. Do wsparcia w ramach tej inicjatywy wybraliśmy obecnie 11 nowych przedsiębiorstw.

Nasz program „Headstart”, którego celem jest przyspieszenie wprowadzania na rynek wybranych nowych przedsiębiorstw w sektorze opieki zdrowotnej poprzez dotacje, a także wsparcie sieciowe i planowanie, również został rozszerzony. I wreszcie, nasza platforma zbierania funduszy������������������ oferuje kampanie crowdfundingowe����������������������� dla start-upów i firm badawczych pracujących nad rozwiązaniami do walki z COVID-19.

Jednym z hubów EIT Health, w ramach EIT Health Innostars, jest również Polska. Celem programu jest promowanie innowacji w dziedzinie opieki zdrowotnej w krajach o umiarkowanym potencjale innowacyjnym.

30

OSOZ Polska 8/2020

Jak funkcjonuje sieć EIT Health?

EIT Health jest reprezentowany na szczeblu paneuropejskim za pośrednictwem naszej centrali oraz sześciu regionalnych ośrodków innowacji, które działają jako silne klastry innowacyjne napędzające nasz ekosystem (w Hiszpanii, Francji, Niemczech, Wielkiej Brytanii i Irlandii, Skandynawii i krajach Beneluksu). Nasz klaster InnoStars skupia organizacje z szybko rozwijających się regionów, w których ogólne tempo innowacji jest umiarkowane (Węgry, Włochy, Polska i Portugalia).

EIT Health rozszerzył swoją obecność o regionalny program innowacji EIT w dziedzinie zdrowia w 13 regionach Europy Środkowej, Wschodniej i Południowej. EIT Health prowadzi również rozwój centrum informacyjnego EIT w Izraelu, które łączy innowatorów w całej Europie z innymi kluczowymi, dobrze prosperującymi ekosystemami poza UE. 

rozmowy

Atrakcyjna nisza może być śmiertelną pułapką biznesową Firmy wprowadzające nowe usługi cyfrowe do sektora opieki zdrowotnej powinny mieć dogłębną wiedzę naukową na temat problemu, który chcą rozwiązać – mówi dr Vishal Gulati, londyński inwestor VC (venture capital*). Jakie jeszcze czynniki decydują o sukcesie innowacji cyfrowych w opiece zdrowotnej?

Jakimi kryteriami kieruje się Pan jako inwestor VC przy ocenie potencjału rynkowego startupów z branży zdrowia cyfrowego?

Zazwyczaj wszystkie firmy VC w większości branż szukają rozwiązań, które kierowane są na rozległe rynki zbytu.

W rozumieniu inwestorów VC oznacza to standardowo przychody na poziomie ok. 100 milionów USD. Inwestując w startup, równie ważny jest dynamiczny i zmotywowany zespół, który będzie w stanie zbudować produkt i osadzić go na rynku. W przypadku usług i produktów zdrowia cyfrowego stosujemy do-

datkowe filtry decydujące o finansowaniu, przykładowo gotowość płatników – ubezpieczycieli zdrowotnych do płacenia za dodatkowy efekt terapeutyczny, który startup chce osiągnąć swoim rozwiązaniem.

Osobiście nie inwestuję w startupy, które po prostu cyfryzują analogowe procesy, czyli na obecne rozwiązania nakładają warstwę elektroniczną.

Z doświadczenia wiem, że to nie generuje przewagi konkurencyjnej. Startupy powinny być ukierunkowane na tworzenie nowości nastawionych na osiągnięcie znacznie lepszych wyników diagnozy lub terapii w porównaniu z obecnie

dostępnymi alternatywami, tyle że analogowymi. Chodzi o osiągnięcie unikalnej wartości dodanej, która jest podstawą do tego, aby rynek wchłonął innowację.

Jaki błąd notorycznie popełniają młode firmy, a który może zniszczyć nawet najbardziej wizjonerskie plany i pomysły?

Wielu innowatorów wychodzi z błędnego założenia, że skoro na rynku jeszcze nie ma jakiegoś rozwiązania cyfrowego, oznacza to, że znaleźli atrakcyjną niszę. A w rzeczywistości bardzo często jest wręcz przeciwnie. Brak produktu lub usługi na rynku ochrony zdrowia może wynikać z innych powodów, przykładowo braku gotowości rynku do adaptacji rozwiązania czy niechęci ubezpieczycieli zdrowotnych do refundacji kosztów jego stosowania. Zanim innowatorzy zaczną pracować nad rozwojem swojego pomysłu, który na pierwszy rzut oka może wyglądać na przełomowy, należy dokładnie zbadać powody, dlaczego da-

OSOZ Polska 8/2020

31

rozmowy

nego rozwiązania lub usługi jeszcze nie ma. Nisze są często iluzją.

Co łączy startupy, które osiągnęły sukces w sektorze opieki zdrowotnej?

Z mojego doświadczenia mogę powiedzieć, że jest to dokładne rozpoznanie problemu, który nowa usługa lub produkt ma rozwiązać. Jest to też mocne zaangażowanie w wyzwanie polegające na opracowaniu nowości pomagającej określonej grupie użytkowników czyli pacjentów, a także siła oddziaływania na rynek, która zakłada również nawiązywanie współpracy z różnymi jego uczestnikami, jak wspomnianymi już płatnikami.

Proszę podać przykłady dwóch startupów w dziedzinie cyfrowej opieki zdrowotnej, w które zdecydował się Pan ostatnio zainwestować.

Naprawdę trudno jest wybrać faworytów z mojego portfolio, ale na dzień dzisiejszy wybrałbym Fluidic Analytics i Ieso.

Fluidic Analytics opracował unikalną technologię do pomiaru interakcji między proteinami i współpracował z wiodącymi badaczami w dziedzinie COVID19 w celu wprowadzenia nowego testu koronaawirusowego. Firma jest dopiero na początku swojej drogi, ale szybkość, z jaką udało im się wdrożyć tę technolo-

gię w celu rozwiązania zupełnie nowego problemu, jest godna podziwu. Ieso Digital Health stworzył cyfrową terapię kongitywno-behawioralną dla pacjentów z depresją i lękami, wykorzystując do tego celu czat. W czasie pierwszych tygodniu pandemii koronawirusa, z pomocą rozwiązania firma była w stanie świadczyć nieprzerwanie usługi swoim użytkownikom, kiedy tradycyjny usługodawcy nie byli w stanie pomóc.

Niektóre startupy mają na celu „zrewolucjonizowanie opieki zdrowotnej”. Ale czy innowatorzy powinni zawsze myśleć w kategoriach „rewolucji”?

W języku angielskim słowo „disruption” ma wiele znaczeń. . Jednym z nich jest „rewolucja”. W przypadku startupów mówimy o „zakłócających innowacjach” (disruptive innovation), zdefiniowanych przez Claya Christensena i opisanych w jego książce z 1997 roku „The Innovator’s Dilemma”. W rzeczywistości innowacja dysrupcyjna jest przeciwieństwem tego, co w powszechnym mniemaniu oznacza zakłócenie. Zaczyna się od opracowania rozwiązania lub usługi kierowanej do niewielkiej grupy użytkowników, których potrzeby nie są obecnie zaspokajane przez tradycyjnych dostawców na rynku. W klasycznym rozumieniu, bardzo dobrym pomysłem wydaje się być skupienie na pacjentach, któ-

Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 1500 egzemplarzy Wydawca: K AMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl

Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Agnieszka Golec, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Redaktor naczelny: Artur Olesch

Współpracownicy: Jan-Philipp Beck, Jarosław Frąckowiak, Vishal Gulati, Łukasz Stopa, Karolina Szuścik, Wojciech Zawalski.

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy K AMSOFT S.A. jest zabronione.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

» Startupy powinny zakłócać pracę tych dostawców produktów zdrowotnych, którzy nie wprowadzają już innowacji.« rzy nie są zadowoleni z obecnego status quo i na ten podstawie skalowanie, czyli wprowadzanie rozwiązania na rynek. Nie sądzę, że powinniśmy rewolucjonizować czy zakłócać opiekę zdrowotną, a raczej powinniśmy zakłócać działanie tych dostawców produktów zdrowotnych, którzy nie są już innowacyjni i nie zaspokajają potrzeb swoich użytkowników. To naturalny proces unowocześniania rynku i ewolucji produktowej.  Venture capital (VC) to średnio- i długoterminowe inwestycje w przedsiębiorstwa niepubliczne znajdujące się we wczesnych fazach rozwoju, najczęściej startupy, realizowane przez wyspecjalizowane podmioty (fundusze venture capital).

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach w OSOZ POLSK A prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę m.in. z dziedziny nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, autorskie raporty specjalne.

Cena rocznej prenumeraty: 180 zł (12 numerów).

Dołącz do społeczności e-zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

Jesteśmy partnerem European Connected Health Alliance

32

OSOZ Polska 8/2020

praktycznie

bezpiecze ń stwo danyc h

Zgoda, czyli kiedy można przetwarzać dane osobowe?

Zgoda osoby, której dane dotyczą, jest jedną z określonych w RODO przesłanek legalizujących przetwarzanie danych osobowych. Niestety często jest ona wykorzystywana jako przesłanka legalizująca w procesach, w których nie ma to uzasadnienia.

Karolina Szuścik, CISA, Inspektor Ochrony Danych, KAMSOFT S.A.

W codziennej pracy Inspektora Danych Osobowych często spotykam się z błędną opinią, że jeżeli zgoda na przetwarzanie danych osobowych nie została wyrażona, administrator nie może przetwarzać danych, co sugerowałoby, że istnieje wyłącznie jedna właściwa prze-

słanka legalizująca. Rzecz ma się jednak zgoła inaczej, bowiem zgoda może być podstawą do przetwarzania danych, wyłącznie wtedy, gdy nie występują inne przesłanki legalizujące, które są określone w art. 6 ust. 1 RODO. Przepis ten, oprócz zgody, określa, że dane mogą być przetwarzane m.in. gdy jest to niezbędne do wykonania umowy, do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na

administratorze, do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej, a także gdy administrator musi zrealizować cel wynikający z prawnie uzasadnionych interesów.

Zgoda zebrana w przypadku istnienia innych przesłanek legalizujących może prowadzić do naruszenia zasady rzetelności i przejrzystości, o których mowa w RODO, gdyż osoba udzielająca zgody byłaby przekonana, że to na tej podstawie przetwarzane są jej dane, więc gdy zgłosi chęć wycofania zgody – administrator zaprzestanie dalszego przetwarzania. Administrator zaś może mieć wręcz obowiązek przetwarzania danych, gdy mają zastosowanie inne wyżej przedstawione przesłanki, stąd usuwając dane

OSOZ Polska 8/2020

33

praktycznie

na podstawie żądania wycofania zgody mógłby np. naruszyć przepisy prawa zobowiązujące go do gromadzenia danych, jeżeli właściwą podstawą prawną dla tego procesu byłoby wypełnienie obowiązku prawnego ciążącego na administratorze.

Wróćmy zatem do najważniejszego pytania – kiedy zgoda może stać się przesłanką legalizującą? Administrator każdorazowo jest zobowiązany do analizy procesu przetwarzania danych i dopiero gdy nie mają zastosowania wszystkie inne przesłanki, to podstawą do przetwarzania danych osobowych może być zgoda. Gdy jednak zgoda ma zastosowanie, musi ona spełniać określone warunki, by rzeczywiście mogła być podstawą przetwarzania.

Definicja zgody określona w art. 4 pkt 11 RODO wskazuje, że jest to „dobrowolne, konkretne, świadome i jednoznaczne okazanie woli, którym osoba,

» Obowiązkiem Administratora jest umożliwienie wycofanie zgody w tak samo łatwy sposób jak jej wyrażenie.« której dane dotyczą, w formie oświadczenia lub wyraźnego działania potwierdzającego, przyzwala na przetwarzanie dotyczących jej danych osobowych”. Definicja wskazuje, że zgoda nie może być przez administratora wymuszona, powinna być wyrażona wprost i musi okre-

reklama

Uwolnij się od dokonywania zawiłych obliczeń dotyczących przysługującej ilości leku! Asystent e-recepty wyliczy odpowiednią ilość dla Ciebie!

e-recepta.kamsoft.pl 34

OSOZ Polska 8/2020

ślać osobę, która zgody udziela. Osoby te muszą wiedzieć także, komu udzielają zgody, jaki jest cel i zakres przetwarzania, a także przez jaki okres ich dane osobowe te będą przetwarzane.

Administrator musi pamiętać o prawie do wycofania zgody w dowolnym momencie przez osobę, która zgodę wyraziła. Ponadto administrator został zobowiązany do poinformowania osoby o tym prawie, zanim wyrazi ona zgodę.

Obowiązkiem Administratora jest także wdrożenie mechanizmów, które umożliwiają wycofanie zgody w tak samo łatwy sposób jak jej wyrażenie.

Przykładem może być sytuacja, w której osoba wyraziła zgodę poprzez mechanizm zaimplementowany na stronie internetowej. W takim przypadku, na tejże stronie powinien istnieć analogiczny mechanizm do jej wycofania, a mechanizm taki powinien być łatwo dostępny i w żaden sposób nie powinien być ukryty. 

praktycznie

Z PERSPEK T Y W Y

Czy Centrum e-Zdrowia to hamulcowy czy wodzirej? „Dnia 24 października br. w siedzibie Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia odbyła się konferencja dotycząca Projektu Integracji prototypów Internetowego Konta Pacjenta oraz e-Recepty w kontekście Projektu P1.”

Czytając ten cytat pochodzący z biuletynu CSIOZ z roku 2013, zupełnie inaczej interpretujemy obwieszczenie kroku milowego i wielkiego przełomu jakiego dokonano w 2019 r. uruchamiając e-receptę i Internetowe Konto Pacjenta.

Wojciech Zawalski

Cytat ten będzie mi służył jako baza rozważań nad prężnością działań i rolą CSIOZ, ostatnio przemianowanego na Centrum eZdrowia (CEZ). Ze wspomnianego wcześniej biuletynu dowiadujemy się, że w 44% placówek medycznych wykorzystywany jest system do tworzenia Elektronicznej Dokumentacji Medycznej, w 41% stosowane jest elektroniczne archiwizowanie dokumentacji obrazowej.

Mamy drugą połowę roku 2020, trwa pandemia COVID-19, wszyscy cieszymy się z rewolucyjnego wdrożenia e-recepty i rozkwitu telemedycyny. Nie mam wiarygodnych badań dotyczących wdrożenia EDM, ale raczej mało gdzie w szpitalach można dostrzec w pełni zdigitalizowaną dokumentację medyczną. Jedynie prywatne sieci medyczne ucyfrowiły się w pełni. Czyli, powołując się na badania CSIOZ z 2013, mamy znaczący regres.

Ale skupmy się na faktach.

CSIOZ od początku obarczone było grzechem pierworodnym braku umocowania w ustawie i kolejnych niedotrzymywanych terminów realizacji P1.

Nie zmieniło tego również przemianowanie CSIOZ na CEZ. Tym razem także zakotwiczono stworzenie tej jednostki w akcie prawnym pod postacią Zarządzenia Ministra Zdrowia. Porównując chociażby z Agencją Oceny Technologii Medycznej i Taryfikacji czy Narodowym Funduszem Zdrowia zwraca uwa-

OSOZ Polska 8/2020

35

praktycznie

gę brak odniesienia do ustawy. Mamy co prawda Ustawę o Systemach Informacyjnych Ochrony Zdrowia, ale brak tam opisu Centrum e-Zdrowia. Wydawałoby się, że ostatnie dwa lata i zapowiedziana reforma CSIOZ przyniosą znaczący wzrost nadzoru i położenie nacisku na chociażby kompetencje przy zatrudnianiu w CSIOZ (CEZ po nowemu). Niestety stało się inaczej. Zarządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 czerwca 2020 roku przemianowało nazwę CSIOZ na Centrum e-Zdrowia, zwiększyło jego zakres zadań, ale nie dokonało znaczącej reformy. Szczególnie zwraca uwagę zmiana zakresu działalności w stosunku do Statutu z 1 lipca 2010.

Można odnieść wrażenie, że Centrum e-Zdrowia stało się, parafrazując, samo sobie sterem, żeglarzem i okrętem. Pozbawienie całkowicie kontroli nad działalnością CEZ rzuca się w oczy.

Centrum ma proponować cele i priorytety rozwoju e-zdrowia. Ma również budować wdrażać, rozwijać i utrzymywać systemy teleinformatyczne w ochronie zdrowia. Jakby tego było mało, do zadań CEZ należy również opracowywanie raportów, opinii oraz wkładów do aktów prawnych. Oczywiście, zgodnie ze statutem, CEZ ma obowiązek informacyjny o swojej działalności wpisany w statut. Jeżeli Minister Zdrowia powziąłby jakieś podejrzenia, albo tak po prostu chciał przeprowadzić kontrolę z działalności Centrum e-Zdrowia, to komu może takową kontrolę powierzyć? O tym informuje nas również statut. Otóż Centrum ma w swoich działaniach również prowadzenie (…) kontroli dotyczących prawidłowości funkcjonowania systemów teleinformatycznych w systemie zdrowia. Wszak departament e-zdrowia pełniący w Ministerstwie Zdrowia dotychczas funkcję nadzorczą i kontrolną zlikwidowano w tym roku.

Czy z czasem poprawi się ucyfrowienie medycyny w Polsce? Mam nadzieję, chociaż zważywszy, że e-receptą i IKP chwalono już się w 2013 r., poddaję to w wątpliwość. W Polsce mamy niestety do czynienia z dwoma paradoksalnie przeciwstawnymi procesami, ale o dziwo działającymi równolegle w systemie opieki zdrowotnej. I to nie w okolicznościach jakich – jako uczestnicy systemu opieki zdrowotnej – powinniśmy oczekiwać. Z jednej strony mamy triumwirat: Ministerstwo Zdrowia, Narodowy Fundusz Zdrowia i Agencję Oceny Technologii Medycznej i Taryfikacji

36

OSOZ Polska 8/2020

z wzajemnie się przenikającymi kompetencjami, dublowanymi stanowiskami, a kiedy potrzeba dokonania chociażby wyceny świadczeń – dualizmem terminologii (wycena/taryfa) i niejasnymi przepisami. Z drugiej strony mamy GIS z kompletnym brakiem procedur i schematów postępowania, co bezlitośnie obnażyła pandemia COVID-19. Na przeciwnym biegunie do GIS znajduje się CEZ. Agencja przeładowana kompetencjami, zakresem obowiązków i całkowitym brakiem nadzoru (przynajmniej takie wrażenie można odnieść po lekturze statutu).

Historia pokazuje, że jak dotychczas, w rozłożeniu na lata, to sukcesów w e-zdrowiu brak. Na szczęście mamy nowego Ministra Zdrowia, który dał się poznać jako osoba pragmatyczna, potrafiąca dokonywać śmiałych reform.

Zmiany, które rozpoczął w Narodowym Funduszu Zdrowia, bez wątpienia prowadzą do pozytywnych przeobrażeń.

Jeżeli chcemy mieć szybko ucyfrowioną opiekę zdrowotną, to trzeba błyskawicznie zmienić statut Centrum e-Zdrowia. Kompetencje legislacyjne i kontrolne powinny wrócić do Ministerstwa Zdrowia. Minister Zdrowia powinien określić plan i harmonogram ucyfrowienia polskiej opieki zdrowotnej. Centrum e-Zdrowia powinno być agendą Ministra Zdrowia odpowiedzialną za wdrożenie planu, a także wsparcie techniczne i zarządzanie infrastrukturą informatyczną opieki zdrowotnej.

Zważywszy na rangę, a także zakres i wrażliwość przetwarzanych w systemach informacyjnych ochrony zdrowia danych, ramy operacyjne ze szczególnym uwzględnieniem kompetencji i kwalifikacji kierownictwa Centrum powinny zostać określone w sposób ustawowy. Naturalnym ich umiejscowieniem wydaje się być Ustawa o SIOZ. Paradoksalnie, z powodu zacofania (hurraoptymistycznych, zacytowanych badań z 2013 r. nikt chyba nie bierze na poważnie), możemy wiele i szybko dokonać w zakresie ucyfrowienia opieki zdrowotnej. Pandemia COVID-19 pokazała, jak ogromne znaczenie ma digitalizacja opieki zdrowotnej. Należy działać zdecydowanie, ale i roztropnie wsłuchując się w głos środowiska medycznego, ale przede wszystkim odbiorców dokumentacji medycznej – pacjentów. Należy szybko uregulować ustawowo zapisy dotyczące dokumentacji medycznej, upraszczając ją samą, a także robiąc porządek w terminologii. „Dokumenta-

cja cyfrowa”, „w postaci cyfrowej” itd.

– podobnych absurdów w polskiej legislacji możemy znaleźć mnóstwo. Pomimo obietnic sprzed bodajże dwóch lat ustawy o dokumentacji medycznej nie widać.

A to naprawdę jest jeden z mniejszych problemów. Założenia do Ustawy i opracowanie projektu można napisać w ciągu miesiąca. Potem konsultacja z zainteresowanymi stronami, wytwórcami i odbiorcami dokumentacji. Następnie 2–3 miesiące i możemy mieć porządne podwaliny systemu e-zdrowia w Polsce. Od tego należy zacząć. Określenie ram Centrum e-Zdrowia jako instytucji zajmującej się administrowaniem i przechowywaniem danych medycznych, a następnie implementacja e-zdrowia w Polsce jest możliwe w ciągu roku.

Pozostawienie elementów kreowania, wdrażania, a po ostatnich zmianach także kontrolowania samego siebie przez Centrum e-Zdrowia, naprawdę nie do-

» Jeżeli chcemy mieć szybko ucyfrowioną opiekę zdrowotną, to trzeba błyskawicznie zmienić statut Centrum e-Zdrowia.«

praktycznie

prowadzi do niczego dobrego. Tutaj chodzi o zbyt wrażliwe dane, a także ogromne środki finansowe, żeby pozostawiać je bez odpowiednio silnie umocowanego bytu prawnego (ustawa) i kontroli.

Reformując opiekę zdrowotną nie można zapominać, że projekty tworzymy dla określonych odbiorców, w określonych realiach ekonomicznych. Narzucając przepisy odnośnie Elektronicznej Dokumentacji Medycznej trzeba uwzględnić kompetencje cyfrowe zarówno wytwórców jak i odbiorców tejże. Tworzenie potworków prawnych, chociażby takich jak przepis nakazujący tworzenie karty wypisowej ze szpitala jedynie w postaci dokumentacji elektronicznej – tak, mamy taki przepis od prawie dwóch lat – na pewno nie pomaga. Przepisy trzeba tworzyć uwzględniając nie tylko wspomniane kompetencje cyfrowe twórców i odbiorców, ale i realia infrastrukturalne.

Jeżeli tworzymy dokumentację cyfrową to trzeba zapewnić również jej repozytoria, dostępne dla wytwórców i odbiorców. Co nam przyjdzie z karty wypisowej ze szpitala w postaci cyfrowej skoro nie ma jak i gdzie jej odczytać. Brak przepisów, a nawet pomysłów dotyczącej tej sfery, kompletnie rozkłada reformę dokumentacji medycznej.

Kiedyś był pomysł, aby repozytorium wszystkich dokumentów medycznych znajdowało się w platformie P1, potem pomysł porzucono na rzecz Internetowego Konta Pacjenta mającego być spisem treści naszej dokumentacji porozrzucanej po innych placówkach. Ale co w wypadku awarii serwera lub chociażby łącza w placówce gromadzącej dane o nas, o synchronizacji pomiędzy placówkami nie wspominając.

Możliwe są dwa rozwiązania do wdrożenia. Po pierwsze, możemy pójść w kierunku rejestrów rozproszonych op-

artych na technologii blockchain, dzieląc dokumentację medyczną i dublując w oparciu o sieć prywatną lub publiczną, lub zdecydować się na stworzenie ram prawnych dla prywatnych repozytoriów danych medycznych finansowanych z funduszy publicznych lub prywatnych. W którąkolwiek zdecydujemy się pójść stronę, musimy zdecydować się szybko. Najpierw ramy prawne dokumentacji medycznej, potem (a właściwie równolegle) stworzenie podwalin pod repozytoria dokumentacji. Spis treści w postaci Internetowego Konta Pacjenta to za mało.

Pozostawienie tych decyzji w rękach Centrum e-Zdrowia pozbawionego decyzyjności i kontroli zewnętrznej spowoduje, że zmarnujemy następne kilka lat, a ktoś piszący o kolejnej zmianie nazwy CEZ i zwiększeniu jego kompetencji za lat siedem będzie nadal pisał o e-Recepcie i IKP. 

OSOZ Polska 8/2020

37

nowe idee

E -zdrowie na ś wiecie

38

Fast Company

Wired

From AI to at-home care: The hospital of the future looks nothing like today’s

Your Apple Watch could soon tell you if you’ve got coronavirus

Od AI do opieki w domu. Szpitale przyszłości będą zupełnie inne od obecnych

Zegarek Apple może cię wkrótce poinformować, czy zachorowałeś(aś) na COVID-19

Obecna sytuacja na rynku zdrowia powoduje, że szpitale także muszą się zmienić z wielkich molochów w małe, komfortowe, wyspecjalizowane placówki. Sugeruje to nowy raport przygotowany przez Deloitte. Do jakich wniosków doszli autorzy badania? Opieka przeniesie się do domu pacjenta i do gabinetów lekarza rodzinnego. Wizyta w szpitalu będzie niezbędna w przypadku konieczności wykonania operacji i w ostrych stanach zagrażających życiu pacjenta. Nowe urządzenia medyczne są coraz mniejsze i mobilniejsze, stąd takie procedury jak chemioterapia czy nawet skomplikowane badania i porody będą przeprowadzane w okolicznej placówce ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. Pandemia COVID19 przyspieszyła rozwój teleopieki i szpitale będą realizować część usług medycznych na odległość, monitorując stan zdrowia pacjenta z pomocą telemedycyny. Zresztą dziś sami pacjenci czują się bezpieczniej poza szpitalem i takie nastawienie może utrwalić się na stałe. Strategiczne zmiany napędzane są koniecznością poszukiwania oszczędności w systemie zdrowia przy zachowaniu wysokiej jakości opieki. Mniejsze szpitale będą nowocześnie wyposażone, a nad planowaniem i realizacją opieki czuwać będą systemy sztucznej inteligencji. Do lamusa odejdzie też tradycyjna struktura organizacyjna ze specjalizacją oddziałów. Przyszłością będzie modułowość placówek. Pacjent przyjęty na dany oddział pozostanie w nim do końca pobytu, z wyjątkiem operacji. Priorytet trzymania pacjenta z dala od szpitala, co jest rozwiązaniem tańszym i bezpieczniejszym w przypadku lekkich stanów nie wymagających hospitalizacji, spowoduje, że pokoje wieloosobowe zastąpione zostaną mniejszymi, tak aby zapewnić intymność pobytu i kontaktu z najbliższymi. Do tego standardem staną się hotele przyszpitalne, tak aby rozszerzyć możliwości pobytu rodziny pacjenta. Będzie to też związane z ogólną transformacją ochrony zdrowia w kierunku holistycznej opieki, w zamian za opiekę skupioną na procedurach medycznych. Szpitale coraz mocniej będą się koncentrować na zapewnieniu odpowiedniej gościnności pacjentowi. Będą to miejsca oferujące dodatkowe formy spędzania wolnego czasu, zielone, otwarte. Jak przyznają eksperci Deloitte, niektóre z tych zmian mogą potrwać jeszcze długie lata, ale wiele z nich przyspieszy pandemia koronawirusa i coraz większa presja redukcji kosztów w systemach ochrony zdrowia. 

Miliony osób na całym świecie korzysta z inteligentnych zegarków i opasek mierzących tętno, rytm serca, temperaturę ciała czy nasycenie krwi tlenem. Dokładna analiza tych danych może sugerować, kiedy się rozchorujemy, nawet na kilka dni przed wystąpieniem pierwszych objawów. Dane na temat podstawowych parametrów zdrowia są też w stanie sugerować zakażenie wirusem SARS-CoV-2. Ta strategia diagnozy jest tania i szeroko dostępna, a kluczem do niej jest odpowiednia analiza danych, która będzie uwzględniać stworzenie indywidualnego modelu zdrowia z wykorzystaniem sztucznej inteligencji. Badania w tym kierunku z udziałem 40000 uczestników prowadzi m.in. Scripps Research pod kierownictwem znanego kalifornijskiego kardiologa i eksperta zdrowia cyfrowego Erica Topola. Topol z nadzieją patrzy na wykorzystanie nowych technologii do diagnozy COVID-19. Tradycyjne testy są stosunkowo drogie, do tego skala ich realizacji jest mocno ograniczona.

Cyfrowe badania przesiewowe z pomocą urządzeń wearables są nadzieją na wzmocnienie profilaktyki w ochronie zdrowia.

Tego typu technologie zbierają dane w czasie rzeczywistym, tworząc długookresowe modele i wykrywając odchylenia wartości od normy. Niektórzy badacze są zdania, że inteligentne zegarki i opaski mogą wykrywać tzw. super roznosicieli COVID-19, którzy nie mają żadnych objawów i nieświadomie zarażają inne osoby. Nawet w połowie tego typu przypadków skany klatki piersiowej ujawniają oznaki choroby. Wiemy też, że wirus może zbierać swoje żniwo wówczas, gdy przebieg choroby jest lekki. Badacze jeszcze nie są do końca pewni, które parametry mogą być pomocne w identyfikacji zarażenia koronawirusem. Eric Topol jest zdania, że może to być tętno spoczynkowe, które wzrasta na dzień lub nawet kilka dni zanim pojawią się pierwsze objawy. To jednak nie takie proste, bo zmiany tętna mogą mieć także inne źródła. W badaniu Oura Rings z udziałem 600 ochotników, naukowcy zdołali przewidzieć zakażenia COVID-19 na trzy dni przed pojawieniem się objawów, z dokładnością ponad 90%. W sierpniu Fitbit ogłosił, że w swoim badaniu na 1000 pacjentach z koronaawirusem był w stanie wykryć ponad połowę pozytywnych przypadków na dzień przed wystąpieniem objawów, z 70% dokładnością. 

OSOZ Polska 8/2020

nowe idee

CB Insights

Digital Health 150: The Digital Health Startups Transforming The Future Of Healthcare 150 startupów kształtujących przyszłość ochrony zdrowia CB Insights opublikował swój coroczny raport The Digital Health 150 obejmujący 150 najbardziej obiecujących startupów w dziedzinie cyfrowego zdrowia, wybranych spośród 8 tysięcy kandydatów. Wśród tegorocznych laureatów znalazły się startupy pracujące m.in. nad rozwiązaniami interoperacyjności oraz opieką domową.

W 2020 roku, grupa 150 czołowych startupów pozyskała ponad 20 mld USD w ramach 600 transakcji od ponad 900 unikalnych inwestorów. Wśród liderów dominują młode firmy rozwijające platformy telezdrowia (31% wszystkich firm, wzrost w wyniku pandemii COVID-19), zdalnego monitoringu pacjentów (27%) i terapie cyfrowe oraz coaching dla pacjentów (18%). Walcząc o wejście na rynek, startupy coraz częściej nawiązują współpracę z kluczowymi organizacjami z branży zdrowia. I tak na przykład, Happify Health rozwijający terapię cyfrową w dziedzinie zdrowia psychicznego, współpracuje z American Heart Association, Sanofi i Cigna. Jedną z wiodących kategorii w 2020 roku okazały się rozwiązania z dziedziny „clinical intelligence.” To narzędzia pomagające usługodawcom i płatnikom w podejmowaniu decyzji klinicznych w celu skuteczniejszego i wydajniejszego świadczenia opieki. Równie dużym zainteresowaniem cieszą się systemy do koordynacji opieki, badań przesiewowych i diagnostyki.

10 spośród wybranych startupów opracowuje rozwiązania w zakresie obrazowania medycznego z wykorzystaniem technologii AI.

Także optymalizacja kosztów opieki zdrowotnej staje się priorytetem dla świadczeniodawców, pacjentów i ubezpieczycieli. Rozwiązaniami z tej dziedziny zajmuje się 20 startupów. Duży wzrost notują te działające w obszarze zdrowia psychicznego. Zebrały one rekordową sumę 575 milionów USD w finansowaniu kapitałowym. Innym szybko rozwijającym się rynkiem jest zdrowie kobiet. Pod względem geograficznym, ośrodki zdrowia cyfrowego najszybciej rozwijają się w Chinach, Wielkiej Brytanii, Francji i Kanadzie. Firmy w rankingu pochodzą łącznie z 18 krajów, ale aż 77% w nich ma siedzibę w USA. 

OSOZ Polska 8/2020

39

nowe idee

L A B O R ATO R I U M T E C H N O LO G I I

Jak będą wyglądały dziecięce szpitale przyszłości?

Fundacja K.I.D.S. zaprezentowała raport “Dziecięcy Szpital Przyszłości”, który nakreśla wizję transformacji placówek ochrony zdrowia. 27 ekspertów Fundacji zidentyfikowało wyzwania współczesnych szpitali, proponując ponad 100 innowacyjnych rozwiązań, które zmieniają szpitalną rzeczywistość na bardziej przyjazną – zarówno dla pacjentów jak i lekarzy.

Szpital przyszłości, czyli jaki?

Megatrendy Raport prezentuje drogę pacjenta od momentu diagnozy do powrotu do domu.

By stworzyć kompleksowy obraz systemu zdrowotnego, eksperci K.I.D.S. zbadali różne perspektywy: dziecka, rodzica, ale także personelu medycznego i szpitalnej administracji. Na podstawie

40

OSOZ Polska 8/2020

pogłębionych wywiadów stworzono definicję “szpitala przyszłości”.

Taka organizacja przede wszystkim stawia pacjenta i jego doświadczenia w centrum, utrzymuje z nim stały kontakt, stawia na współpracę personelu medycznego z rodzicami i pacjentami, inwestuje w kulturę organizacyjną i dba o pracowników, a także wdraża zmiany

w przestrzeni i procesach, zbliżając je do idei „smart hospital”. Szpital Przyszłości to inkubator innowacji, który łączy różne dziedziny – także te pozamedyczne.

Ścieżka pacjenta w szpitalu przyszłości Przed wizytą: Stres związany z hospitalizacją rozpoczyna się jeszcze przed wizytą w szpitalu. Jak się przygotować? Czy mam wszystkie potrzebne rzeczy i dokumenty? Co czeka nas na miejscu? To tylko niektóre z pytań, które trapią rodziców małych pacjentów. W idealnym świecie system opieki zdrowotnej zadba merytorycznie i psychologicznie o obie strony, zapewniając rodzicom i pacjentom wygodny dostęp do informacji oraz przygotowując lekarzy do pracy z rodziną dotkniętą chorobą dziecka.

nowe idee

Poradnia: Szpital przyszłości wspiera pacjenta już w momencie przybycia do placówki. Rodzice, używając smartfona, mogą łatwo sprawdzić wolne miejsca parkingowe przy szpitalu lub skorzystać ze zintegrowanego systemu komunikacji z dalszych parkingów – zaadaptowanego np. z terminali lotniczych. Poczekalnia w szpitalu przyszłości będzie dostosowana do pacjentów w różnym wieku.

Znajdzie się tam miejsce, np. z interaktywnymi ścianami i grami wykorzystującymi rozszerzoną bądź wirtualną rzeczywistość. Pozwolą one pobyć przez chwilę w „innym świecie” i zapomnieć o bólu i powodach obecności w poradni czy szpitalu.

Uproszczenie i zdigitalizowanie procesu rejestracji, który pacjent będzie mógł zacząć już w domu za pomocą aplikacji, znacznie skróci wizytę w poradni i odciąży pracowników administracji. Personel medyczny natomiast, dzięki elektronicznej dokumentacji medycznej i wsparciu robotów, zyska cenny czas na rozmowę z pacjentem i badania. Takie obowiązki jak organizacja danych, dostarczanie pościeli, monitorowanie zapasów leków czy przeliczania tabletek przejmie sztuczna inteligencja.

Zintegrowane systemy IT odczuwalnie poprawiają poziom opieki i komfort pracy. Co więcej – możliwe są znaczne oszczędności, które pozwalają na obsługę większej liczby pacjentów. Children’s Bellevue Clinic and Surgery Center w Seattle monitoruje np. efektywność wykorzystania sal operacyjnych.

W nowoczesnych szpitalach pacjenci i ich opiekunowie nie gubią się na korytarzach i bez problemu trafiają do odpowiedniego gabinetu czy sali. W Centrum Zdrowia Dziecka już został wdrożony system znaków i infografik umieszczonych na podłogach „Metro” ze stacjami przypisanymi do oddziałów. W przyszłości po szpitalach prowadzić będzie aplikacja z nawigacją GPS, a w kluczowych punktach komunikacyjnych znajdą się interaktywne mapy, stosowane dziś w centrach handlowych.

Hospitalizacja: W momencie poznania diagnozy i zaleceń dotyczących leczenia rodzina wkracza w zupełnie nieznany i stresogenny obszar. Szpital przyszłości w przystępny sposób uczy się po nim poruszać. W Children’s Hospital Colorado, aby ułatwić dzieciom i rodzicom pierwsze chwile w szpitalu, udostępniono filmiki instruktażowe na You­Tube.

Początek hospitalizacji to także wiele procedur i dokumentów, dlatego nowo-

czesne placówki zapewnią opiekunom wsparcie w postaci wirtualnych asystentów, takich jak KIDS MD stosowany w Bostonie.

Innowacje w szpitalu przyszłości będą działać na rzecz dobrych relacji i miłej atmosfery. Wszystko, by umilić małym pacjentom pobyt, a w nieprzyjemne zabiegi włączyć element zabawy. W nowoczesnych placówkach dzieci będą nosić inteligentne opaski zbierające najważniejsze dane, dzięki czemu zapomnimy o nocnym wybudzaniu w celu pomiarów, np. temperatury. Takie rozwiązanie odciąży także kadrę pielęgniarską, która będzie mogła więcej czasu poświęcić na psychiczne wsparcie pacjentów.

Podczas takich zabiegów jak pobieranie krwi czy zastrzyki, dzieci będą przenosić się do wirtualnej rzeczywistości. Dzięki googlom VR, w grze założą na ramię ochronną tarczę, co wpłynie na ich odczucia podczas realnych działań. Przy dłuższej hospitalizacji warto zadbać także o edukację i kontakt z rówieśnikami.

Tu z pomocą przyjdzie robot AV1, który umożliwia dzieciom naukę na odległość.

Jest umieszczany w klasie lub w środo-

wisku szkolnym i sterowany za pomocą aplikacji na telefonie lub tablecie. Dziecko może widzieć i słyszeć to, co dzieje się w klasie, oraz brać udział w zajęciach.

Szpital przyszłości to także komfortowa przestrzeń dla opiekunów pozostających z dziećmi na oddziale. Oznacza to, że mają oni wygodny dostęp zarówno do strefy prywatnej (z kuchnią, łazienkami czy pralnią), jak i biurowej (ze sprzętem umożliwiającym pracę zdalną).

Skuteczne leczenie to współpraca wielu specjalistów, dlatego szpital przyszłości stawia także na dobrą organizację i komunikację wewnętrzną. Potrzebne do tego będą, np. tablice informacyjne, portale pracownicze, czaty, mailingi czy spotkania zespołu. W Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Brytanii funkcjonuje na SOR-ach rozwiązanie inspirowane metodami Formuły 1. Gdy przybywa pacjent, każdy specjalista staje na wyznaczonym miejscu i wykonuje jedną czynność. Personel szpitala przyszłości ma zapewnione odpowiednie warunki pracy i rozwoju. Nationwide Children’s Hospital wdrożył program, którego ce-

Dziecięcy Szpital Przyszłości stawia pacjenta i jego doświadczenia w centrum, dba o stały kontakt z pacjentem, kładzie nacisk na współpracę personelu medycznego z rodzicami i pacjentami, inwestuje w kulturę organizacyjną i dba o pracowników, wdraża zmiany w przestrzeni i procesach zbliżając je do idei „smart hospital”, stanowi inkubator innowacji łącząc różne dziedziny pozamedyczne.

OSOZ Polska 8/2020

41

nowe idee

Ścieżka pacjenta zaprezentowana w raporcie.

lem jest zapobieganie wypaleniu zawodowemu oraz zmniejszanie stresu u pracowników. Oferuje im także indywidualne i grupowe wsparcie 24 godziny na dobę.

Powrót do domu: W szpitalu przyszłości pacjent, wychodząc do domu, otrzyma komplet informacji oraz dostęp do narzędzi i rozwiązań technologicznych, które wesprą go w dalszym leczeniu.

Nad dalszą opieką w domu będzie czuwał wirtualny asystent medyczny oraz zdalnie zarządzany przez szpital system przyjmowania lekarstw. Stały kontakt ze szpitalem i rozwiązania telemedyczne zapewnią ciągłość leczenia, co w przypadku dorastających dzieci i zmieniających się potrzeb, zmian fizjologicznych oraz psychologicznych jest niezwykle cenne. Wypis ze szpitala będzie jedno-

znaczny z adekwatnym przeszkoleniem rodziców, którzy wyposażeni w odpowiedni sprzęt, będą w stanie kontynuować leczenie w domu, a wszelkie wątpliwości zdalnie konsultować z lekarzem lub inteligentnym asystentem.

Nowoczesna placówka zapewni także łatwy kontakt z psychologami i grupami wsparcia, które pomogą odnaleźć się rodzinie w “poszpitalnej” rzeczywistości, a dzięki rozbudowanym kanałom social media będzie łączył pacjentów i zachęcał do utrzymywania relacji także poza szpitalną salą.

O twórcach raportu „Dziecięcy Szpital Przyszłości” Raport powstał dzięki pracy ekspertów o wielkich sercach, takich jak dr. Marek Migdał (dyrektor Instytutu „Pomnik

– Centrum Zdrowia Dziecka”), Natalia Hatalska (założycielka Infuture.institute), Maciej Malenda (lider raportu), Tomasz Rudolf (wiceprezes ds. innowacji K.I.D.S.), Patrycja Piekutowska (prezes Fundacji K.I.D.S.) i Dagmara WitekKuśmider (wiceprezes ds. komunikacji K.I.D.S.) oraz całej rzeszy wolontariuszy, którzy włożyli wiele energii w pracę nad projektem,,Dziecięcych Szpitali Przyszłości’’. Stworzenie raportu trwało niemal rok, a patronat honorowy objęły nad nim takie instytucje jak Rzecznik Praw Pacjenta oraz Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej. Patronaty medialne nad raportem objęli: Rzeczpospolita, Newsweek Zdrowie, Forbes i Medonet.pl. 

Pobierz raport „Dziecięcy Szpital Przyszłości” Raport z badań Klubu Innowatorów Dziecięcych Szpitali (101 stron) Wejdź na stronę https://bit.ly/2ZCb3oH lub zeskanuj kod.

42

OSOZ Polska 8/2020

nowe idee

Zasady udzielania teleporad dla lekarzy POZ Ministerstwo Zdrowia oraz konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej przygotowali standardy organizacyjne oraz wytyczne w zakresie udzielania teleporad dla lekarzy POZ. Wypracowane rozwiązania mają na celu poprawę jakości usług medycznych w podstawowej opiece zdrowotnej, przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa pacjentów i personelu medycznego w czasie epidemii SARS CoV-2.

Z końcem sierpnia weszło w życie Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego teleporady w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Zawarte w nim przepisy dotyczą m.in. ustalenia przez lekarza udzielającego teleporady, czy jest ona wystarczająca

dla rozwiązania problemu zdrowotnego lub poinformowania pacjenta o konieczności udzielenia świadczenia zdrowotnego bezpośrednio oraz przeprowadzenie teleporady w warunkach gwarantujących poufność. Rozporządzenie reguluje również kwestie przekazywania infor-

macji dotyczącej stanu zdrowa pacjenta, tak by przepływ dokumentacji w formie elektronicznej był chroniony przed nieuprawnionym wykorzystaniem, ujawnieniem lub dostępem.

Dodatkowo konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej we

OSOZ Polska 8/2020

43

nowe idee

współpracy z Ministerstwem Zdrowia opracował wytyczne dotyczące teleporad w podstawowej opiece zdrowotnej udzielanych w czasie epidemii.

– Przygotowane dokumenty obligują świadczeniodawców do organizacyjnego przygotowania placówek do płynnej realizacji świadczeń w ramach teleporad, a także zawierają praktyczne wskazówki dla personelu medycznego, jak bezpiecznie realizować teleporady w czasie epidemii – informuje dr hab. Agnieszka Mastalerz-Migas, konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej.

Wytyczne określają m.in. sposób rejestracji pacjentów, formy udzielania porad zdalnych czy kwestie związane z organizacją pracy. Wskazują również przypadki, w których realizowane powinny być wizyty osobiste pacjentów w placówkach.

Zgodnie z powyższym rozporządzeniem Ministra Zdrowia oraz wytycznymi konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny rodzinnej, realizacja teleporady, w tym ustalenie jej terminu, są uzgadniane w miejscu wykonywania świadczeń,

» Zasady odpowiedzialności zawodowej, cywilnej i karnej przy udzielaniu teleporady są takie same, jak w przypadku innych świadczeń.« na stronie internetowej świadczeniodawcy lub telefonicznie.

Teleporady udzielane są przez lekarzy, pielęgniarki lub położne, w zakresie ich kompetencji. Jest ona udzielana m.in. w formie porady telefonicznej, wideorozmowy, a w uzasadnionych przypadkach także drogą mailową. O możliwości i sposobie jej realizacji powinna poinformować przychodnia.

Przed teleporadą lekarz, pielęgniarka bądź położna POZ musi potwierdzić tożsamości pacjenta. Może to zrobić na podstawie danych z dokumentacji medycznej, w przypadku wideoporady po okazaniu dokumentu tożsamości albo przy

wykorzystaniu elektronicznego konta pacjenta.

Podczas teleporady lekarz przeprowadza konsultację w tym analizuje dostępną dokumentację medyczną. W czasie udzielenia świadczenia zdrowotnego lekarz może wpisać e-receptę, e-skierowanie czy e-zlecenie na wyroby medyczne.

W przypadku gdy problem, z którym zgłosił się pacjent uniemożliwia udzielenie świadczenia zdrowotnego w formie teleporady, lekarz wskazuje na konieczność wizyty w placówce. Każda przeprowadzona teleporada jest odnotowana w dokumentacji medycznej pacjenta.  Źródło: Ministerstwo Zdrowia

Wytyczne opublikowane na stronie Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej. Pobierz dokument pod adresem https://bit.ly/3iuMT6W lub skanując kod umieszczony na grafice.

44

OSOZ Polska 8/2020

osoz world

Europe Braces For The Game Of Data-Driven Economies Europe is seeking its path of technological progress, focusing on democratic and ethical values. Will such idealistic visions suffice for the old continent to become an exporter of innovative digital solutions, successfully competing with China and the US? We are data Data are the raw material from which we derive knowledge to create innovations.

In healthcare, which is only just entering digital transformation, data are the basis of personalized healthcare; they can also speed up research into new drugs. Without data, there is no development of artificial intelligence systems.

Indeed, data are one of the most valuable natural resources in the modern world, but data can also have a different value depending on the historical context. In European culture, data are seen as private property, a personal good, un-

like in China, where they are a collective and common good, or the US, where their business value is the top attribute.

China and the US are both huge markets, with 382 million and 1.393 billion consumers of digital solutions. Dynamic development of these markets is possible thanks to access to citizens’ data, and considerable investments in digital infrastructures. Europe misses such a common space. Until now, the Member States of the European Union have sought to strengthen their competitiveness in the digitization market individually. However, it quickly turned out

that such a strategy stood no chance of success. When acting alone, even such strong economies like France or Germany were losing the race with technology giants from American or Chinese silicon valleys.

Importantly, in this game, the future and prosperity of citizens are at stake.

Digitization creates jobs and leads to economic growth. The ability to develop digital innovations will determine whether Europe becomes an exporter or a mere importer of innovation. And technologies are more than services and products. Actually, they are about values.

Potential with difficulties In order to play a leading role in the data-based economy of the future, Europe must harness the power of its single market with 446 million consumers, academic and research centers, and an exceptionally robust network of small and medium-sized businesses. Therefore, a

OSOZ Polska 8/2020

45

osoz world

European strategy for data presented in February 2020 aims at building a single market for data, which will guarantee the availability of the data necessary to generate innovation in the economy and society.

The EU plans to create a single data market in which data will be able to flow not only between the individual EU Member States but also between different sectors of the economy. The strategy emphasizes compliance with privacy and data protection laws and delivers practical and transparent rules for using data.

The EU is to become an attractive, secure, and dynamic data-agile economy with interoperable systems and services based on the European cloud.

One of the elements of the new ecosystem will also be the secondary use of data, for example, for scientific purposes. The intended hallmark of the European approach to data would be to equip EU citizens with the rights, tools, and skills necessary to maintain full control over their data in accordance with the principle of “transparent and ethical data processing and the development of technology which puts people first.” The benefits mentioned in the strategy include improving the quality of healthcare, creating safe and environmentally friendly means of transport (such as autonomous and electric cars), reducing the costs of public services, and sustainable economic development. Enterprises involved in the development of digital services will gain access to data as part of the “secondary use” framework, which should accelerate their business progress.

Specific steps for the years to come So much for the promising visions of the future. The road to the strategy implementation is going to be a bumpy one.

Twenty-seven separate EU’s economies are at different stages of development, so far unable to implement a cross-border data exchange due to the lack of interoperability of their information systems.

Data are not only scattered and trapped in silos but, at times, also fall short of quality standards. Significant differences in national legislation may stand in the way, but also cultural factors, such as trust in public institutions.

Once all barriers are overcome, less obvious obstacles may arise, such as the protection of national interests that conflict with European unity and solidarity.

Indeed, data are stored in silos not only because of technical shortfalls to ex-

46

OSOZ Polska 8/2020

» Europe aims to capture the benefits of a better use of data.«

change them but often because of mere unwillingness to share them.

The strategy includes a specific roadmap to acquire a leading position in the global data-based economy. In the period 2021-2027, the Commission plans to invest 2 billion EUR in the European High Impact Project. The driving force behind the development of new services will be small and medium-sized enterprises. All citizens are to gain control over the data, although it is not clear yet what this arrangement would look like. Besides, the new framework provides for supporting the development of the European data spaces in some key sectors, such as industrial production, green trade, mobility, and healthcare.

The European Commission will start the procedure for adopting the implementing act on high-value data sets (according to the plan, in Q1 2021) under the Open Data Directive, making such data sets available across the EU, free of charge, in a machine-readable format and via standard application programming interfaces (APIs).

By Q2 2022, a coherent framework will be developed, covering a variety of rules (including self-regulatory solutions) that will apply to cloud services.

As a first step, the set of rules on cloud computing will be a compendium of existing codes of conduct for cloud service providers and cloud service certification systems in terms of security, energy efficiency, quality of service, data protection, and data portability. By Q4 2022, the Commission will facilitate the creation of a cloud market for private and public users in the EU.

The strategy notes that by 2025, the EU and the Member States should have halved the current shortage of 1 million digital specialists. That means investing in digital skills. The priority of the updated Digital Education Action Plan is to increase data access and use so that educational and training establishments are prepared to meet the demands of the digital age.

One of the nine common European data spaces will be the European health data space, essential for advances in preventing, diagnosing, and treating diseases, as well as for informed, evidencebased decisions to improve the accessibility, effectiveness, and sustainability of healthcare systems. In addition to the creation of nine common European data spaces, work will continue on the European Open Science Cloud, which provides seamless access and reliable re-use of research data to European researchers, innovators, companies, and citizens. It is expected to be fully operational by 2025.

By Q4 2021, a framework will be created to estimate the economic value of data and measure their flow in Europe and between Europe and the rest of the world.

Consultations on the strategy continued until May this year. It is difficult to say to what extent the crisis related to the COVID-19 pandemic and other resulting challenges will delay the practical implementation of the European strategy.

Stake in the game The EU dreams of becoming a leading role model for a society empowered by data to make better decisions – in business and the public sector. Some specific numbers can be found in the strategy. The volume of data produced in the world is increasing, from 33 zettabytes in 2018 to an expected 175 zettabytes in 2025. Furthermore, the way how data are stored and processed will change dramatically over the coming five years. Currently, 80% of the processing and analysis of data takes place in data centers and centralized computing facilities, and 20% in smart connected devices, such as cars, home appliances or manufacturing robots, and in computing facilities close to the user (“edge computing”). By 2025 these proportions are likely to be inverted. The value of data-based economies will have increased from 301 billion EUR in 2018 to a projected 829 billion EUR in 2025. Today, this figure accounts for 2.4% of European gross domestic product. 

osoz world

The Power Of Big Tech Companies And How They Shape The World Digital technologies are not just tools, but powerful weapons that enable economic growth, create new divides in society, cause wars, and threaten democracy. No one would have expected it’s the opinion of Brad Smith, the President of Microsoft. In his latest book “Tools and Weapons: The Promise and the Peril of the Digital Age” Smith takes us behind the stages of big tech and reveals the immense power of software, hardware, internet, and social media.

“Today’s technology issues are far broader and deeper than they were twenty years ago. We’ve reached a critical inflection point for both technology and society – a time that beckons with opportunity, but that also calls for urgent steps to

address pressing problems,” claims Brad Smith in the introduction of his book. He assumes that the companies that create technologies must accept greater responsibility for the future. To guarantee that the solutions they make shape a better fu-

ture for societies, self-regulation and government action are required.

“Tools and Weapons: The Promise and the Peril of the Digital Age” cover fifteen different issues, from public safety, privacy, social media, ethics to the influence of AI on the workforce, tech superpowers of China and USA, to democracy and digital diplomacy. Although many books address a similar topic, Brad Smith raises essential questions following the challenges that Microsoft has faced in its business activities. And often, these are difficult choices between selfinterest, profit, ethical dilemmas, external pressures, and long-term consequences. However, the perspective of the author, the President of Microsoft, perfectly reflects the role played by large techno-

OSOZ Polska 8/2020

47

osoz world

logy companies in the modern world and the authorities they hold.

On the one side, the book can be perceived as a perfect PR campaign for the big tech company that, after all, has many ethically and legally questionable activities in its portfolio. Microsoft has been the subject of numerous lawsuits. Bill Gates’ Microsoft was fined for monopolistic practices in Europe, and it cooperated with the Chinese government in implementing a system for internet censorship. In 2019, the company faced protests against the contract to develop virtual reality headsets for the US Army. Recently, in May 2020, the tech giant has decided to replace many MSN journalists with an artificial intelligence system. How do such actions relate to the opinion presented in the book that “one goal is to harness AI and create new technology that will help people work better”?

The list of scandals is much longer, but it does not take away the author’s mandate to draw smart visions of a better, digitilized tomorrow. It only shows the gap between fair and ethical business and profits needed for expansion. In the globalized world’s economy, primarily focused on the competition and not on sustainable growth, many companies that follow utopian principles don’t survive long. Maybe we should start by solving this principal problem.

Microsoft alone will not save the world. Brad Smith is asking tough questions. Sometimes he gives answers and

The world has turned » ��������������������� information technology into both a powerful tool and a formidable weapon.«

48

OSOZ Polska 8/2020

calls to more industry regulation. However, many times he doesn’t find the solution, because the future cannot be fully predicted. For example, in terms of the impact of artificial intelligence on the labor market. Often the suggestions are so general that they are giving only an idea of where to start without drawing a roadmap. This is the case when he says that “well-informed and broad-minded leadership needs to translate into more proactive steps at individual tech companies and also more collaboration across the tech sector as a whole.”

Apart from the fact that the book presents only situations where Microsoft’s decisions arouse our sympathies, it gives a deep insight into the connections between business, politics, and economy.

It allows us to better understand what dilemmas technology companies face, how many spheres need to be regulated in order for their business activities to be based on values important to people. It is also a fascinating journey behind the scenes of Microsoft’s life and high-level meetings like those with Prime Minister Theresa May, Chancellor Angela Merkel, President Barack Obama, President of China Xi Jinping, or Pope Francis.

Brad Smith explains consumer privacy issues on the example of GDPR, presents the background of lawmaking recalling the Clarifying Lawful Overseas Use of Data (CLOUD). He shows the devastating impact of cyber-attacks like WannaCry, explains what the so-called

techplomacy or digital diplomacy is, pictures the power of data in the presidential campaign of Hillary Clinton, makes aware of social media threats analyzing the Cambridge Analytica data misuse.

There are a number of case studies that we probably know from the headlines in the press, but we have never had the opportunity to explore them in detail. Smith has the talent to tell the stories in a captivating way. Technology, new laws, data breaches, meetings, and negotiations are only the scenes to let us think about the essential values and the world that we want to live in. He explains even the most sophisticated challenges like data operability or historical context of a different approach to technology development in the USA and China using terminology understood by everybody.

“Technology innovation is not going to slow down. The work to manage it needs to speed up,” concludes the author. In the case of developing dynamically new technologies, it may turn out that the speed with which new problems arise is higher than the speed of addressing already known challenges. In order to ensure that the technology does not lead to irreversible, adverse changes, but rather to sustainable economic growth with benefits for everyone, it cannot be left to keep developing on its own. Reading this book helps to understand why we should change the way we see the role of technology.� 

Czasopismo o e-zdrowiu Praktyczne porady Informacje z rynku zdrowia Teraz dostępne on-line

Pobierz bezpłatną aplikację mobilną

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android

systemy i sprz ę t

Jak zarezerwować wizytę u lekarza poprzez serwis LekarzeBezKolejki.pl?

Szkolenie dla pacjentów Serwis LekarzeBezKolejki.pl w przyjazny sposób pozwala wyszukać lekarza w okolicy oraz znaleźć najszybszy termin wizyty.

To co wyróżnia serwis, to rezerwacja wizyty zarówno prywatnej, jak i finansowanej przez NFZ. Pacjent może umawiać wizyty u wybranego specjalisty spośród kilku milionów wolnych terminów dostępnych w serwisie. Może wybrać najszybszy termin na NFZ lub prywatnie, czy też wyszukać inny, w dogodnym dla siebie czasie. Poprzez serwis LekarzeBezKolejki.pl możliwe jest zamówienie recepty na kontynuację leczenia, a także umówienie i przeprowadzenie wideokonsultacji.

Ze szkolenia dowiesz się:

50

e-Recepta w systemie informatycznym KS-PPS Szkolenie dla lekarzy i pielęgniarek KS-PPS to rozwiązanie informatyczne dedykowane dla przychodni medycznych i gabinetów lekarskich. Głównym zadaniem oprogramowania jest wspomaganie obsługi kontraktów z NFZ, organizacja wizyt pacjentów oraz generowanie elektronicznej dokumentacji medycznej. Ponadto system umożliwia przeprowadzanie wizyt domowych z uwzględnieniem wykorzystania tabletów. Dane zarejestrowane na urządzeniu przenośnym lekarza eksportowane są do głównej bazy zlokalizowanej w centrali placówki medycznej. Podczas tego szkolenia przedstawimy cały proces związany z wystawieniem elektronicznej recepty w systemie informatycznym KS-PPS.

Ze szkolenia dowiesz się:

• jak działa serwis LekarzeBezKolejki.pl; • jak umówić się do lekarza krok po kroku: od wyboru lekarza, terminu, po zatwierdzenie rezerwacji.

• w jakich modułach KS-PPS lekarz lub pielęgniarka mogą wystawić e-receptę; • jak wystawić e-receptę; • jak wysłać e-receptę do systemu P1.

Wejdź na stronę https://bit.ly/34NZzlr lub zeskanuj kod.

Wejdź na stronę https://bit.ly/3gMirDL lub zeskanuj kod.

OSOZ Polska 8/2020

systemy i sprz ę t

Jak obsłużyć rezerwacje z serwisu KtoMaLek.pl?

Szkolenie dla: farmacji KtoMaLek.pl to intuicyjna wyszukiwarka stworzona w ramach platformy OSOZ, pomagająca pacjentom w szukaniu i rezerwowaniu leków w pobliskich aptekach stacjonarnych. Z serwisem współpracuje ponad 9500 aptek z całej Polski, a liczba ta stale wzrasta. Dzięki temu, że pacjent wysyła do apteki rezerwację na potrzebny mu lek, zyskuje pewność, że gdy już osobiście przyjdzie do apteki, to lek będzie na niego czekał. Pacjent niejednokrotnie, nim uda się do apteki, czeka na potwierdzenie rezerwacji. Celem szkolenia jest pokazanie, jak wygląda proces obsługi rezerwacji z wykorzystaniem automatycznego potwierdzenia rezerwacji.

Ze szkolenia dowiesz się: • jak działa serwis KtoMaLek; • jak obsłużyć rezerwacje z wykorzystaniem automatycznego potwierdzania rezerwacji; • jakie korzyści daje serwis.

Wejdź na stronę https://bit.ly/31Jyxd9 lub zeskanuj kod.

Powierzenie Danych Osobowych Szkolenie dla: medycyny i farmacji w zakresie prawo i RODO Kwestie związane z przekazaniem danych osobowych często rodzą wiele wątpliwości. Niejednokrotnie problematyczne staje się rozstrzygnięcie, czy dany podmiot ma do czynienia z powierzeniem, czy udostępnieniem danych. Rozróżnienie tych dwóch form przekazania danych ma niebagatelne znaczenie dla pomiotu otrzymującego dane, gdyż od tego zależą jego prawa i obowiązki, a także kwestie odpowiedzialności.

W celu lepszego zrozumienia różnic występujących pomiędzy powierzeniem, a udostępnieniem danych zapraszamy do obejrzenia niniejszego szkolenia.

Ze szkolenia dowiesz się: • jakie są różnice pomiędzy powierzeniem, a udostępnieniem danych; • co powinna zawierać umowa dot. powierzenia danych osobowych; • jaką odpowiedzialność ponosi podmiot przetwarzający dane osobowe.

Wejdź na stronę https://bit.ly/2QHxqUN lub zeskanuj kod.

OSOZ Polska 8/2020

51

systemy i sprz ę t

Kasy fiskalne dla lekarzy.

O czym należy pamiętać?

Od 1 lipca 2021 wchodzi obowiązek stosowania kas fiskalnych także dla lekarzy i dentystów świadczących usługi w zakresie opieki medycznej. Jak przedstawiciele zawodów medycznych mogą przygotować się do fiskalizacji?

Kasa fiskalna online Wybierając konkretny model, należy dopasować go do świadczonej działalności. Wśród często wybieranych urządzeń tego typu wymienia się przenośną kasę fiskalną. Sprawdza się ona podczas pracy „w terenie”, jest mała, lekka, służy do bezprzewodowej pracy. Kasa fiskalna mobilna używana jest m.in. w zakładach kosmetycznych, drobnym handlu, e-sklepach, warsztatach samochodowych. Jest to też odpowiednia kasa fiskalna dla lekarza. Niektóre modele mogą być zasilane przez gniazdka samochodowe, co jest praktyczną zaletą takich urządzeń. Kasa fiskalna przenośna świetnie sprawdzi się u lekarzy realizujących wizyty domowe. Dobrze zdecydować się na taką, która jest mała i lekka i która nie zajmie dużo miejsca w torbie. Przykładowo może to być np. kasa K10 online czy kasa Nano online. Wśród liderów w zakresie produkcji takich urządzeń wymienia się Elzab i Novitus.

Nową kategorią są kasy fiskalne online. Urządzenia te bezpośrednio i automatycznie przekazują dane do Centralnego Repozytorium Kas. Obowiązek kasy fiskalnej w takiej postaci dotyczy od 1 lipca 2021 roku salonów kosmetycznych, fryzjerskich, gabinetów lekarskich, kancelarii prawnych, salonów fitness i firm świadczących usługi budowlane. Od stycznia 2023 roku do posiadania kasy fiskalnej online będą zobligowane wszystkie firmy, korzystające do tej pory ze „starych” urządzeń.

Zwolnienie usług telemedycznych Wyjątkiem jest świadczenie usług telemedycznych i telekonsultacji – wówczas spełniając określone warunki, lekarz nie musi używać kas fiskalnych. Pierwszym z nich jest „świad-

52

OSOZ Polska 8/2020

czenie usług wyłącznie przy użyciu środków porozumiewania się na odległość lub ich rezultat jest przekazywany wyłącznie przy pomocy tych środków.” Drugą przesłanką jest otrzymanie przez świadczącego usługę w całości zapłaty za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej” na rachunek bankowy lub w SKOKu, a z ewidencji i dowodów dokumentujących jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła. A co w przypadku opłat realizowanych przez takie usługi jak PayU czy Przelewy24? 6 listopada 2017 r. Dyrektor Krajowej Administracji Skarbowej wydał interpretację potwierdzającą, że tego typu płatności spełniają przesłanki do zwolnienia.

Ile kosztuje kasa fiskalna?

Koszt kasy fiskalnej uzależniony jest od tego, jak zaawansowane ma to być urządzenie, czy ma dodatkowe funkcje, jaki ma limit pozycji, jak duży obrót może zostać ewidencjonowany. Tania kasa fiskalna w podstawowej wersji to wydatek ok.

1200–1500 zł netto, w zależności od modelu, producenta, dodatkowych udogodnień itp. Warto jednak wiedzieć, że przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulgi w postaci odliczenia od podatku kwoty zakupu kasy fiskalnej. Taką możliwość mają przedsiębiorcy, którzy w terminie rozpoczęli ewidencjonowanie sprzedaży przy użyciu takich urządzeń lub byli zobligowani do wymiany kas starszego typu na kasy online.�  Jesteś lekarzem i szukasz odpowiedniej kasy fiskalnej? Wejdź na stronę www.mojafiskalna.pl i wybierz nowoczesną kasę po atrakcyjnych cenach.

STATYSTYKI | ANALIZY | WIEDZA

Monitor Zdrowotny OSOZ

55

FELIETON Multidemia

57

RANKINGI PEX Firmy i produkty (lipiec 2020)

58

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (lipiec 2020)

62

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (lipiec 2020)

69

MONITOR RYNKU LEKÓW Leki na kaszel

MONITOR ZDROWOTNY F E L I E TO N

Multidemia Jest ostatni tydzień sierpnia 2020 roku. Piszę o tym, bo sytuacja pandemiczna zmienia się dynamicznie. Państwo, czytając te słowa, obserwują rzeczywistość, która dla mnie jest przyszłością. Ale przyszłość bywa przewidywalna, nawet w takich czasach, w jakich teraz żyjemy.

Dr Jarosław Frąckowiak Prezes PEX PharmaSequence

Pewnym jest, że czeka nas multidemia.

Pojęcie to ukułem, by nazwać nałożenie się na siebie pandemii COVID-19 i typowego, jesiennego, sezonu przeziębień. Nie unikniemy perturbacji. Poczy-

nając od potencjalnie zwiększonej ilości podejrzeń zakażeń (COVID-19, bo grypy nikt się nie boi?), trudnej do obsłużenia ze względu na zasoby jakimi dysponujemy (profesjonaliści medyczni, testy, itp.) po efekty obostrzeń – jak zdefiniowane będą strefy oznaczone sygnalizacją świetlną na drogach? Tylko ze względu

na COVID-19? Tego jeszcze (teraz) nie wiadomo.

A co wiadomo? Rynek apteczny rośnie w stosunku do ubiegłego miesiąca wartościowo, ale rok do roku, od stycznia do 23 sierpnia, nie rośnie ani o jotę.

Co to znaczy? Od 2 tygodni, dzienny obrót aptek dorównał temu z zeszłego roku, ilość pacjentów jest nadal mniejsza niż przed pandemią SARS-CoV-2, ale ilość produktów w koszyku zakupowym pacjenta i jego wartość jest większa niż w bez-wirusowym, analogicznym okresie 2019.

Przy większych marżach w aptekach w trakcie dotychczasowego przebiegu

OSOZ Polska 8/2020

55

MONITOR ZDROWOTNY

epidemii, ale większych kosztach spowodowanych przez COVID-19, pozostaje pytanie, jak rentowny będzie sezon multidemii. Pacjenci mają zapasy środków na przeziębienie (o ile kojarzą wszystkie nazwy). Panika już zapewne się nie powtórzy, społeczeństwo podlega procesom habituacji, czyli przyzwyczajenia się do nowej rzeczywistości.

Stosunkowa mała liczba zachorowań i zgonów w Polsce (wybacz Czytelniku, takich spraw chyba nie powinno się skalować w takim tekście) w porównaniu do wielu innych krajów ma też efekt: „nie znam nikogo kto umarł i był chory”. To prowadzi do wzrostu prawdopodobieństwa lekceważenia zagrożenia, mimo rosnącej liczby zachorowań.

Profesjonaliści medyczni używają często określeń compliance i adherence.

Te pojęcia – oznaczające stopień stosowania się do zalecanej terapii, np. branie leków takich jakie trzeba, w dawkach

» Rynek apteczny rośnie wartościowo w stosunku do ubiegłego miesiąca.« jakie trzeba i w porze w jakiej trzeba – teraz dotyczą każdego. Czyli „maska, kiedy trzeba, maska w miejscach, kiedy trzeba”. A tak się nie dzieje. Jesteśmy zmęczeni lockdownem, obostrzeniami, brakiem rozrywek, wolności w przemieszczaniu się i w kontaktach międzyludzkich.

A co będzie jak będziemy się źle czuć? Gorączka, kaszel, katar, bóle mięśni i/lub głowy? Grypa, para-grypa (pojęcie stosuję za znanym immunologiem), a może COVID-19? POZ nadal będzie

w trybie teleporad? To nie są pytania retoryczne, na część z nich, Drogi Czytelniku, masz już może odpowiedź, bo cykl wydawniczy trwa pewien czas.

Zakupy apteczne (nie pacjentów, aptek w hurtowniach czy bezpośrednio w innych niż hurtownie firmach) są znacznie mniejsze od ich poziomu w 2019 roku, podobnie jest z poziomem magazynu aptecznego, który spada. Rozbieżność między latami 2020/2019 rośnie.

Jak będzie w okresie multidemii?

Chcę wierzyć, że wszyscy są dobrze przygotowani, czego Czytelnikom życzę z serca.  *Dane i informacje wykorzystane w artykule opracowane na podstawie bazy aptek PEX (DOBA) oraz badań PEX PharmaSequence w tym, na podstawie analiz z reprezentatywnego panelu PEX PharmaSequence umożliwiającego – aptekom i sieciom, członkom Aptecznego Banku Danych – dostęp do szczegółowych analiz. Adres do autora: jaroslaw.frackowiak@pexps.pl.

Zakupy sierpień 2020

sierpień 2019

ƐƑƏƏƏƏƏ

ƐƏƏƏƏƏƏ

ѶƏƏƏƏƏ

ѵƏƏƏƏƏ

ƓƏƏƏƏƏ

ƑƏƏƏƏƏ

Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

Ɛƒ

ƐƓ

ƐƔ

Ɛѵ

Ɛƕ

ƐѶ

ƐƖ

ƑƏ

ƑƐ

ƑƑ

Ƒƒ

ƑƓ

ƑƔ

Ƒѵ

Ƒƕ

ƑѶ

ƑƖ

ƒƏ

ƒƐ

Magazyn sierpień 2020

sierpień 2019

ƓƔƏƏƏƏƏƏ ƓƏƏƏƏƏƏƏ ƒƔƏƏƏƏƏƏ ƒƏƏƏƏƏƏƏ ƑƔƏƏƏƏƏƏ ƑƏƏƏƏƏƏƏ ƐƔƏƏƏƏƏƏ ƐƏƏƏƏƏƏƏ ƔƏƏƏƏƏƏ Ə

56

OSOZ Polska 8/2020

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

Ɛƒ

ƐƓ

ƐƔ

Ɛѵ

Ɛƕ

ƐѶ

ƐƖ

ƑƏ

ƑƐ

ƑƑ

Ƒƒ

ƑƓ

ƑƔ

Ƒѵ

Ƒƕ

ƑѶ

ƑƖ

ƒƏ

ƒƐ

MONITOR ZDROWOTNY

R ankin g i P E X

Rankingi PEX. Firmy i produkty. Lipiec 2020 Top 10 firm farmaceutycznych oraz 10 Top Total Brand dla wybranych segmentów rynku (pod względem sprzedaży w danym miesiącu w cenach detalicznych do pacjenta, pojęcie total brand oznacza sumę wszystkich prezentacji/SKU danego produktu występujących pod daną nazwą – np. różne dawki tego samego leku itd.). Obrazowane komentarzem i strzałkami zmiany w rankingu między miesiącami dotyczą pierwszych 10-ciu miejsc. Autorem rankingów jest PEX PharmaSequence (wszystkie dane na podstawie reprezentatywnego panelu aptek/sieci ABD PEX PharmaSequence).

Miejsce w rankingu

Ranking firm farmaceutycznych pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w lipcu 2020

1

POLPHARMA

2

KRKA

3

ADAMED

4

TEVA

5

BAYER

6

SANOFI

7

BAUSCH HEALTH

8

SANDOZ

9

BERLIN-CHEMIE

10

BOEHRINGER INGELHEIM

1

POLPHARMA

2

GLAXOSMITHKLINE

3

USP ZDROWIE

4

SANOFI

5

HASCO - LEK

6

AFLOFARM

7

TEVA

8

BERLIN-CHEMIE

9

SANDOZ

10

BAUSCH HEALTH

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

Miejsce w rankingu

         

1

XARELTO

2

PRADAXA

3

NEOPARIN

4

CLEXANE

LEKI NA RECEPTĘ

5

ELIQUIS

6

BISOCARD

7

GLUCOPHAGE

8

FOSTEX

9

ATORIS

10

SIOFOR

1

FENISTIL

2

IBUPROM

3

VOLTAREN

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

L’OREAL AFLOFARM IRENA ERIS ZIAJA SANOFI 3M PIERRE FABRE DERMO-COSMETIQUE POLPHARMA NAOS PIERRE FABRE

         

LEKI OTC

         

4

APAP

5

MAGNE-B6

6

OCTENISEPT

7

ESSENTIALE

8

ACARD

9

NO-SPA

10

NUROFEN

         

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

MARKA WŁASNA BEBILON NUTRAMIGEN ZDROVIT NUTRIDRINK NEOCATE D-VITUM DOPPELHERZ NEOMAG DICOFLOR

         

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

SUPLEMENTY DIETY NUTRICIA AFLOFARM SIEĆ USP ZDROWIE N.P.ZDROVIT OLIMP LABS POLPHARMA RECKITT BENCKISER OLEOFARM SYNOPTIS

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

LEKI NA RECEPTĘ

LEKI OTC

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Ranking total brandów pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w lipcu 2020

         

SUPLEMENTY DIETY

KOSMETYKI

         

KOSMETYKI VICHY ZIAJA PHARMACERIS ULTRATHON LA ROCHE EMOLIUM BIODERMA DERMEDIC IWOSTIN ELUDRIL

         

Więcej danych?

Wszystkich z Państwa, którzy są zainteresowani bardziej szczegółowymi raportami i/lub zakupem raportów-rankingów, prosimy o kontakt: rozwiazania@pexps.pl

OSOZ Polska 8/2020

57

MONITOR ZDROWOTNY monitor epidemiolo g iczny

Monitor epidemiologiczny. Koszty leczenia.

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

OGÓŁEM

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W lipcu W ODNIESIENIU DO czerwca

69 579 zł

77 253 zł

2 739 zł

3 408 zł

868 zł

825 zł

czerwiec

lipiec

czerwiec

lipiec

czerwiec

lipiec

7674 zł

11,03%

669 zł

24,41%

–43 zł

–5,00%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2020 I 2019

982 686 zł

977 293 zł

83 615 zł

82 286 zł

10 448 zł

8 622 zł

2019

2020

2019

2020

2019

2020

–5393 zł

–0,55%

–1328 zł

–1,59%

–1826 zł

–17,48%

lipiec WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Podkarpackie 65 208 zł Opolskie 66 274 zł Podlaskie 68 929 zł

Podkarpackie 2 645 zł Świętokrzyskie 2 808 zł Śląskie 2 848 zł

Kujawsko-Pomorskie 632 zł Podkarpackie 654 zł Podlaskie 662 zł

Łódzkie 87 674 zł Mazowieckie 87 783 zł Zachodniopomorskie 89 720 zł

Pomorskie 3 971 zł Lubuskie 4 013 zł Zachodniopomorskie 4 408 zł

Lubuskie 945 zł Mazowieckie 958 zł Dolnośląskie 1 004 zł

ROK 2019 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Podkarpackie 791 402 zł Opolskie 816 812 zł Śląskie 871 058 zł

Podkarpackie 67 119 zł Opolskie 68 084 zł Świętokrzyskie 69 237 zł

Opolskie 5 799 zł Kujawsko-Pomorskie 5 815 zł Podlaskie 6 456 zł

Łódzkie 1 088 771 zł Wielkopolskie 1 101 585 zł Mazowieckie 1 152 803 zł

Dolnośląskie 90 582 zł Lubuskie 90 938 zł Mazowieckie 101 119 zł

Podkarpackie 9 440 zł Mazowieckie 9 817 zł Dolnośląskie 9 826 zł

lipiec WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Brak spadków kosztów

Brak spadków kosztów

Zachodniopomorskie -290 zł Lubuskie -184 zł Warmińsko-Mazurskie -163 zł

Opolskie 9 394 zł Zachodniopomorskie 10 319 zł Podkarpackie 10 949 zł

Małopolskie 836 zł Zachodniopomorskie 1 042 zł Pomorskie 1 067 zł

Małopolskie 92 zł Opolskie 103 zł Podkarpackie 147 zł

zestawienie KOSZTY W lipcu W OSTATNICH LATACH

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

58

OSOZ Polska 8/2020

MONITOR ZDROWOTNY

monitor epidemiolo g iczny

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

ƐƐƏƏƏƏ

prognoza

» Koszty leczenia w lipcu

koszty, tys. zł

ƐƏƏƏƏƏ

wzrosły, ale i tak są niższe od tych z czerwca 2019 roku.«

ƖƏƏƏƏ ѶƏƏƏƏ ƕƏƏƏƏ ѵƏƏƏƏ ƔƏƏƏƏ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƖ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƑƏ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 8/2020

59

MONITOR ZDROWOTNY monitor epidemiolo g iczny

koszty, tys. zł

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców

60

dane bieżące

ƐƑƏƏƏ ƐƐƏƏƏ ƐƏƏƏƏ ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

prognoza

» Lipcowe koszty leczenia grypy i przeziębienia są prawie takie same jak te z czerwca.« Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƖ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƑƏ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 8/2020

MONITOR ZDROWOTNY

monitor epidemiolo g iczny

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ƐѵƏƏ

» Koszty leczenia alergii pra-

ƐƓƏƏ

koszty, tys. zł

ƐƑƏƏ

wie się nie zmieniają, choć zazwyczaj latem notują rekordowe poziomy.«

ƐƏƏƏ ѶƏƏ ѵƏƏ ƓƏƏ ƑƏƏ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƖ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƑƏ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ prognoza

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 8/2020

61

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Struktura dystrybucji leków lipiec | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO czerwca

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

22,77 zł

24,37%

217 tys. zł

3580

0,12%

22 tys. zł

370

-0,12 zł

(

(

(

(

(

(

-0,13 zł

PROGNOZA NA

październik

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

OSOZ Polska 8/2020

suplementy

INNE

(

(

59,46% 21,13% 8,50% 10,92%

(

(

(

(

(

(

POZIOM REFUNDACJI

26,12% -0,86%

Październik zazwyczaj oznacza podwyższony obrót apteczny w związku z okresem grypy i przeziębień. W aktualnym okresie pandemii COVID-19, prognozowanie wskaźników na kolejne miesiące jest mocno utrudnione. Ostrożnie przewidujemy obrót w październiku na poziomie 240 tys. zł.

Obrót statystycznej apteki w lipcu 2020 roku wyniósł 217 tys. zł. W porównaniu z czerwcem 2020 roku był o 22 tys. zł wyższy (+11,3%), a zarazem o 2 tys. zł wyższy (0,9%) niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 2,95 mld zł. Oznacza to wzrost o 293 mln zł (+11,0%) w stosunku do czerwca 2020 roku oraz spadek o 96,4 mln zł (–3,2%) w stosunku do lipca 2019 roku. Udział refundacji stanowił 26,12% (–0,8 p.p. w porównaniu z czerwcem 2020) obrotu aptecznego i wyniósł 770,6 mln zł (+7,5%).

Obrót w statystycznej aptece w 2020 roku wyniesie 2,727 mln zł. Oznacza to wzrost średniego obrotu w stosunku do minionego roku o 4,2% (+109,5 tys. zł) oraz wzrost o 17,5% (+ 407 tys. zł) w stosunku do 2018 roku. Rynek far-

62

(

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

60,61 zł

(

maceutyczny osiągnie wartość 37,2 mld zł. To odpowiednio o 18 mln zł więcej (+0,04%) niż w 2019 roku oraz o 2,6 mld zł więcej (+7,5%) niż w 2018 roku. Wartość refundacji wyniesie 9,4 mld zł, co będzie stanowiło 25,33% całkowitego obrotu aptecznego.

W lipcu sprzedaż w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 74,5 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 50,7 tys. zł, a produktów sprzedawanych bez recepty – 89,9 tys. zł. W porównaniu z czerwcem 2020 roku, dla wszystkich kategorii zanotowaliśmy wzrost wartości sprzedaży. W przypadku leków refundowanych wzrost ten wyniósł 5,3 tys. zł (+7,7%), dla sprzedaży leków wydawanych na recepty pełnopłatne 4,5 tys. zł

(+9,7%), z kolei dla sprzedaży odręcznej wzrost wyniósł 11,9 tys. (+15,3%).

Wartość rynku farmaceutycznego wypracowana ze sprzedaży leków refundowanych wyniosła 1,012 mld zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 689,2 mln zł, a sprzedaży produktów OTC – 1,2 mld zł.

Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był piątek (8 828 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym – poniedziałek (8 048 zł). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami wynosił 780 zł.

W lipcu 2020 roku w stosunku do czerwca 2020 roku w żadnej z badanych kategorii nie zanotowaliśmy spadku wartości sprzedaży. Największy wzrost sprzedaży zanotowaliśmy w przypadku leków przeciwpasożytniczych, pro-

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

duktów dermatologicznych oraz leków przeciwzakaźnych. Najmniejszy wzrost zanotowaliśmy w przypadku leków onkologicznych oraz produktów działających na narządy zmysłów.

Największe zmiany w udziale poszczególnych grup terapeutycznych zaobserwowano w przypadku produktów dermatologicznych oraz produktów na układ sercowo-naczyniowy. Największy udział w wartości sprzedaży należy do grupy produktów na układ sercowo-naczyniowy.

W lipcu średnia marża apteczna wyniosła 24,37%. To o 0,12 p.p. mniej niż w czerwcu 2020 roku oraz o 0,07 p.p. więcej niż w lipcu 2019 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 18,91% (–0,02 p.p. w stosunku do czerwca 2020), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 21,02% (+0,15 p.p. w stosunku do czerwca 2020), natomiast dla produktów OTC – 28,48% (–0,88 p.p. w stosunku do czerwca 2020 roku).

W 2020 roku marża apteczna wyniesie 24,50%. Będzie to odpowiednio o 0,2 p.p. mniej niż w 2019 roku oraz o 0,5 p.p. mniej niż w 2018 roku. Dla leków refundowanych średnia marża apteczna wyniesie 19,05% (–0,16 p.p. w stosunku do 2019 roku), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 20,66% (–0,5 p.p. w stosunku do 2019 roku), a dla produktów OTC – 28,27% (–0,8 p.p. w stosunku do 2019 roku). Średnia cena za opakowanie leku w lipcu 2020 roku wyniosła 22,77 zł.

Cena ta w porównaniu do czerwca 2020 roku spadła o 12 groszy. Porównując ją do ceny z lipca 2019 obserwujemy wzrost ceny o 1,02 zł. W wszystkich dwóch kategoriach zanotowaliśmy wzrost średniej ceny sprzedaży (w stosunku do poprzedniego miesiąca). Średnia cena za opakowanie leków refundowanych wyniosła 29,15 zł (+0,12 zł); średnia cena za opakowanie leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 28,70 zł (+0,13 zł). Dla leków sprzedawanych bez recepty średnia cena za opakowanie spadła i wyniosła 17,26 zł (+0,04 zł).

W lipcu statystyczną aptekę odwiedziło 3580 pacjentów (wzrost o 370-ciu pacjentów w stosunku do czerwca 2020).

2870 osób zakupiło produkty OTC, 830 – leki refundowane, a 730 – leki wydawane na recepty pełnopłatne. Największy ruch w statystycznej aptece panował w trzecim tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 15 a 21 lipca. Wówczas w staty-

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach lipca (porównanie do ubiegłego roku) lipiec 2020

lipiec 2019

ƐƐƏƏƏ ƐƏƏƏƏ ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach lipca – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) lipiec 2020

lipiec 2019

ƐƏƏƏƏ ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

omb;7 b-j;h

)|ou;h

ࡆuo7-

-u|;h

b.|;h

"o0o|-

b;7 b;Ѵ-

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ mięśniowo-szkieletowy 5,63% układ moczowo-płciowy 4,67% i hormony płciowe

13,28% przewód pokarm. i metabolizm

układ 6,75% oddechowy 2,25% narządy zmysłów 2,48% leki przeciwzakaźne 0,61% leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty 1,64% leki onkologiczne i immunomodulacyjne 5,82% krew i układ krwiotwórczy

13,25% układ sercowo-naczyniowy

1,25% endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych 4,58% dermatologia varia 12,12% 10,81% centralny układ nerwowy nieokreślona 14,87%

OSOZ Polska 8/2020

63

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2007–2020 ƒƏѷ ƑƖѷ ƑѶѷ Ƒƕѷ Ƒѵѷ ƑƔѷ ƑƓѷ Ƒƒѷ ƑƑѷ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2019–2020

(

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

zapłata pacjenta

ƕ

ƑƏƑƏ

refundacja

ƑƔ ƑƏ ƐƔ

Ɛѵķƕ ƐѵķƕƑ ƐѵķѶƑ ƐƔķƖ ƐƔķѶƓ ƐƔķѶƓ ƐƔķƕѶ ƐƔķѶƕ ƐѵķƏƒ ƐѵķƑƓ ƐѵķƑƖ ƐѵķƒƓ ƐѵķƔ ƐѵķѵƐ ƐѵķѶƐ ƐѵķƒƓ ƐѵķƔƓ

ƐƔķѶƒ ƐƔķѶ ƐƏ Ɣ ƔķƏƓ

ƔķƑ

ƔķƓƑ

ƔķƔƖ

Ɣķƕѵ

Ɣķѵƒ

ƔķѶѶ

ƔķѵƓ

Ɣķƒƕ

ƔķѵƑ

ƔķƔƕ

Ɣķƒƕ

ƔķƒƔ

ƔķƑƑ

ƔķƐƕ

Ɣķƕƒ

ѵķƐƔ

ѵķƐѶ

ƔķƖƔ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ə

ƑƏƐƖ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƑƏ

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2019–2020 zapłata pacjenta

ƒƏ ƑƔ

ƕķѵ

ƕķƓѶ

ƕķƔѶ

ƕķƒѶ

ƕķƑƔ

ƕķƑѵ

ƕķƑƐ

ƕķƓƑ

ƕķƓƓ

ƕķƒƑ

ƕķƒƔ

ƕķƓƔ

ƕķѵƔ

ƕķƓƔ

ƕķƔƔ

ƕķƒƓ

ƕķƑѶ

ƕķƑƔ

ƕķƑѵ

refundacja

ƑƏ ƐƔ ƐƏ

ƑƏķƑƔ ƑƏķƕƓ ƑƏķѶƑ ƑƏķƖƓ ƑƏķѶƓ ƑƐķƏƔ ƑƏķƖ ƑƏķƕƔ ƑƐķƏƖ ƑƐķƑƕ ƑƐķƑƑ ƑƐķƒƔ ƑƐķƏѶ ƑƐķƔƓ ƑƐķƑѶ ƑƐķƔƖ ƑƐķѵƖ ƑƐķƕƔ ƑƐķѶƐ

Ɣ Ə

Ɛ

Ƒ

Ɠ

ƒ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

Ɛ

Ƒ

Ɠ

ƒ

Ɣ

ѵ

ƑƏƐƖ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

(

ƐƐ

ƐƑ

ƑƏƑƏ

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2007–2020 ƓѵƏƏ ƓƓƏƏ ƓƑƏƏ ƓƏƏƏ ƒѶƏƏ ƒѵƏƏ ƒƓƏƏ ƒƑƏƏ ƒƏƏƏ ƑѶƏƏ ƑѵƏƏ

(

ƑƏƏƕ

64

OSOZ Polska 8/2020

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

ƕ

ƑƏƑƏ

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w lipcu ƐƑ ƐƏ Ѷ ѵ Ɠ Ƒ

ƑƒŋƑƓ

ƑƑŋƑƒ

ƑƐŋƑƑ

ƑƏŋƑƐ

ƐƖŋƑƏ

ƐѶŋƐƖ

ƐƕŋƐѶ

ƐѵŋƐƕ

ƐƔŋƐѵ

ƐƓŋƐƔ

ƐƒŋƐƓ

ƐƑŋƐƒ

ƐƐŋƐƑ

ƖŋƐƏ

ƐƏŋƐƐ

ѶŋƖ

ƕŋѶ

ѵŋƕ

Ɣŋѵ

ƓŋƔ

ƒŋƓ

Ƒŋƒ

ƐŋƑ

Ə ƏŋƐ

stycznej aptece zanotowano 799 osób.

Kolejnym w rankingu tygodniem był 22–28 lipca oraz 8–14 lipca (791 osób), 1–7 lipca (777 osób). Najwięcej pacjentów zarejestrowano w aptece w godzinach 10.00–12.00.

Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 60,61 zł. To o 0,13 zł mniej niż w minionym miesiącu oraz o 4,33 zł więcej niż w analogicznym okresie roku 2019. Z kwoty tej 44,78 zł zapłacił pacjent, a 15,83 zł dopłacił refundator. Wartość refundacji w porównaniu z czerwcem 2020 spadła o 3,4%. W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 1,0% (+0,42 zł). Dla leków refundowanych wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 89,73 zł (z czego 22,58 zł to zapłata pacjenta, a 67,14 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 67,14 zł, a dla produktów OTC – 31,32 zł.

W 2020 roku wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniesie 60,93 zł. Z kwoty tej 45,50 zł zapłaci pacjent, a 15,43 zł dopłaci refundator. W podziale na podstawowe kategorie sprzedażowe, wartość sprzedaży na pacjenta będzie kształtowała się następująco: dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne wyniesie 67,51 zł, produktów OTC – 32,26 zł, a leków refundowanych – 94,67 zł (z czego 23,99 zł to zapłata pacjenta, a 70,68 zł wartość refundacji). 

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach lipca (porównanie do ubiegłego roku) lipiec 2020 lipiec 2019 ƑƏƏ ƐѶƏ ƐѵƏ ƐƓƏ ƐƑƏ ƐƏƏ ѶƏ ѵƏ ƓƏ ƑƏ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach lipca (porównanie do ubiegłego roku) lipiec 2020 lipiec 2019 ƐƏƏƏ

» W lipcu statystyczną aptekę odwiedziło 3580 pacjentów (wzrost o 370 pacjentów w stosunku do czerwca 2020).«

ƖƏƏ ѶƏƏ ƕƏƏ ѵƏƏ ƔƏƏ ƓƏƏ ƒƏƏ ƑƏƏ ƐƏƏ Ə

Ɛŋƕ Ѵbr1-

ѶŋƐƓ Ѵbr1-

ƐƔŋƑƐ Ѵbr1-

ƑƑŋƑѶ Ѵbr1-

ƑƖŋƒƐ Ѵbr1-

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

lipiec 2020

lipiec 2019

lipiec 2020

lipiec 2019

129 029

129 851

59,46%

60,40%

Lek - OTC

45 845

43 870

21,13%

20,40%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

18 437

18 244

8,50%

8,49%

Pozostałe

23 689

23 035

10,92%

10,71%

Lek - RX

OSOZ Polska 8/2020

65

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za lipiec 2020 zmiana w stosunku do (%)

lipiec 2020

czerwca 2020

stycznia 2020

zmiana w stosunku do (liczbowo)

lipca 2019

czerwca 2020

stycznia 2020

lipca 2019

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

217,0

11,3%

-12,1%

0,9%

22,0

-30,0

2,0

cały rynek apteczny

2 950 332

11,0%

-13,8%

-3,2%

293 067,0

-472 841,0

-96 433,0

statystyczna apteka

74,5

7,7%

-6,9%

-3,1%

5,3

-5,5

-2,4

cały rynek apteczny

1 012 544

7,5%

-8,6%

-7,0%

70 353,7

-95 561,4

-76 689,8

statystyczna apteka

50,7

9,7%

-8,6%

1,5%

4,5

-4,8

0,7

cały rynek apteczny

689 181

9,5%

-10,3%

-2,6%

59 763,7

-79 508,2

-18 617,7

statystyczna apteka

89,9

15,3%

-17,9%

4,2%

11,9

-19,6

3,6

cały rynek apteczny

1 222 185

15,0%

-19,4%

-0,1%

159 333,7

-294 848,6

-729,6

statystyczna apteka

56,7

7,7%

-5,7%

-2,5%

4,1

-3,4

-1,5

cały rynek apteczny

770 604

7,5%

-7,5%

-6,5%

53 736,3

-62 705,5

-53 239,7

w całkowitym obrocie

26,12%

-3,2%

7,3%

-3,4%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

74,83%

-0,1%

1,3%

0,6%

0,0

0,0

0,0

ogółem

22,77 zł

-0,5%

3,7%

4,7%

-0,1

0,8

1,0

dla leków z list refundacyjnych

29,15 zł

0,4%

2,1%

3,7%

0,1

0,6

1,0

dla leków z recept pełnopłatnych

28,70 zł

0,5%

5,3%

8,1%

0,1

1,4

2,2

dla produktów bez recepty (OTC)

17,26 zł

0,2%

0,7%

5,0%

0,0

0,1

0,8

3 580

11,5%

-17,9%

-6,3%

370,0

-780,0

-240,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

830

22,1%

-15,3%

5,1%

150,0

-150,0

40,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

730

9,0%

-18,0%

-9,9%

60,0

-160,0

-80,0

2 870

10,8%

-18,9%

-7,4%

280,0

-670,0

-230,0

ogółem

24,37%

-0,5%

-1,5%

0,3%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

18,91%

-0,1%

0,9%

0,0%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

21,02%

0,7%

1,0%

2,1%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

28,48%

-3,0%

-2,2%

-1,7%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

60,61 zł

-0,2%

7,0%

7,7%

-0,1

4,0

4,3

Wartość zapłaty przez pacjenta

44,78 zł

1,0%

4,5%

9,1%

0,4

1,9

3,7

Wartość dopłaty refundatora

15,83 zł

-3,4%

14,8%

4,0%

-0,6

2,0

0,6

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

89,73 zł

-11,8%

10,0%

-7,8%

-12,0

8,1

-7,6

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

22,58 zł

-11,5%

6,0%

-9,5%

-2,9

1,3

-2,4

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

67,14 zł

-11,8%

11,4%

-7,2%

-9,0

6,9

-5,2

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

69,44 zł

0,7%

11,4%

12,6%

0,5

7,1

7,8

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

31,32 zł

4,0%

1,3%

12,5%

1,2

0,4

3,5

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

Obrót 2020: 2 727 tys. zł

Tysiące zł

Zmiana obrotu: wzrost 3 do 5%

66

OSOZ Polska 8/2020

ƒƏƏ ƑƖƏ ƑѶƏ ƑƕƏ ƑѵƏ ƑƔƏ ƑƓƏ ƑƒƏ ƑƑƏ ƑƐƏ ƑƏƏ ƐƖƏ ƐѶƏ

(

(

(

(

realizacja obrotu

(

*

realizacja (poprzedni rok)

*

*

*

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do lipca 2020 2020

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2019

2019

2018

2020

2018

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2019

2019

2018

2018

2 727,0

4,2%

17,5%

109,5

407,0

1 587,0

6,9%

21,5%

102,5

280,5

37 190 630,0

0,0%

7,5%

18 412,5

2 607 536,0

21 743 450,0

2,0%

10,6%

425 744,0

2 090 720,5

909,3

2,0%

11,3%

17,9

92,4

529,8

3,8%

13,8%

19,2

64,1

12 399 897,9

-2,1%

1,8%

-260 084,4

222 163,8

7 256 556,2

-1,0%

3,6%

-72 477,3

253 890,2

606,6

3,7%

20,4%

21,5

102,9

352,7

6,6%

23,7%

21,8

67,6

8 272 742,8

-0,4%

10,2%

-34 705,2

763 626,6

4 831 884,0

1,7%

12,7%

81 827,1

543 986,4

1 188,5

6,0%

21,1%

67,7

206,7

691,9

9,6%

26,8%

60,4

146,3

16 211 032,6

1,8%

10,8%

292 077,4

1 576 457,9

9 481 302,9

4,5%

15,5%

409 055,1

1 273 129,5

690,7

3,3%

15,3%

21,8

91,5

400,2

4,7%

18,1%

17,9

61,4

9 417 580,9

-0,8%

5,4%

-80 028,8

485 885,0

5 482 331,4

-0,1%

7,6%

-6 440,8

386 354,6

0,3

-0,9%

-1,9%

0,0

0,0

0,3

-2,1%

-2,8%

0,0

0,0

0,7

1,0%

3,1%

0,0

0,0

0,7

0,8%

3,4%

0,0

0,0

21,8

2,9%

4,9%

0,6

1,0

21,6

2,6%

2,4%

0,56

0,52

29,6

2,7%

5,7%

0,8

1,6

29,1

3,7%

4,1%

1,04

1,14

28,4

5,6%

11,9%

1,5

3,0

28,7

8,1%

13,1%

2,16

3,33

17,3

1,5%

9,7%

0,3

1,5

17,3

5,0%

9,2%

0,82

1,45

44 757,1

-4,2%

2,2%

-1 952,9

947,1

25 610,0

-3,8%

2,8%

-1 020,0

700,0

9 605,2

1,8%

11,8%

165,2

1 015,2

5 740,0

7,7%

16,4%

410,0

810,0

8 985,5

-6,2%

0,4%

-594,5

35,5

5 230,0

-3,7%

1,8%

-200,0

90,0

36 843,2

-4,6%

0,9%

-1 766,8

343,2

20 940,0

-5,2%

1,0%

-1 160,0

200,0

0,2

-0,8%

-2,0%

0,0

0,0

0,2

0,5%

-1,0%

0,0

0,0

0,2

-0,8%

2,0%

0,0

0,0

0,2

0,0%

2,0%

0,0

0,0

0,2

-2,4%

-9,6%

0,0

0,0

0,2

1,9%

-8,4%

0,0

0,0

0,3

-2,7%

-4,2%

0,0

0,0

0,3

-0,8%

-1,5%

0,0

0,0

60,93 zł

8,7%

15,1%

4,9

8,0

61,97 zł

11,2%

18,1%

6,2

9,5

45,50 zł

9,1%

15,8%

3,8

6,2

46,34 zł

12,0%

19,3%

5,0

7,5

15,43 zł

7,8%

12,8%

1,1

1,8

15,63 zł

8,8%

14,9%

1,3

2,0

94,67 zł

0,3%

-0,4%

0,2

-0,4

92,29 zł

-3,6%

-2,3%

-3,5

-2,2

23,99 zł

-2,6%

-8,5%

-0,7

-2,2

23,65 zł

-5,9%

-10,8%

-1,5

-2,9

70,68 zł

1,3%

2,6%

0,9

1,8

68,64 zł

-2,9%

1,0%

-2,0

0,7

67,51 zł

10,5%

20,0%

6,4

11,2

67,44 zł

10,7%

21,6%

6,5

12,0

32,26 zł

11,1%

19,9%

3,2

5,4

33,04 zł

15,6%

25,6%

4,5

6,7

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2020: 37,2 mld zł

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2019)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2019)

ƓƔƏƏ

Refundacja: 9,4 mld zł

ƓƏƏƏ

Zmiana obrotu: wzrost 0 do 1% (w stosunku do roku 2019)

ƒƏƏƏ

Zmiana refundacji: spadek -1 do 0% (w stosunku do roku 2019)

prognoza obrotu

Miliony zł

ƒƔƏƏ

ƑƔƏƏ ƑƏƏƏ ƐƔƏƏ ƐƏƏƏ ƔƏƏ Ə

(

(

(

(

(

*

*

*

*

OSOZ Polska 8/2020

67

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

618,64

0,08

35983,71

0,17

8007,33

0,05

27976,39

0,49

0,22

0,78

1174,16

30,65

58,17

2. U-30

441,72

0,06

18781,73

0,09

7659,50

0,05

11122,23

0,20

0,41

0,59

747,25

25,13

42,52

3. U-50

197,52

0,02

4784,53

0,02

2732,96

0,02

2051,56

0,04

0,57

0,43

265,70

18,01

24,22

4. U-BEZPŁATNY

23,29

0,00

2063,86

0,01

140,66

0,00

1923,20

0,03

0,07

0,93

63,77

32,37

88,63

5. INWALIDA WOJENNY

11,96

0,00

718,85

0,00

0,53

0,00

718,32

0,01

0,00

1,00

22,06

32,58

60,12

0,16

0,00

5,39

0,00

0,92

0,00

4,46

0,00

0,17

0,83

0,28

19,01

32,94

10,11

0,00

318,55

0,00

52,61

0,00

265,94

0,00

0,17

0,83

16,75

19,01

31,51

0,00

0,00

0,03

0,00

0,00

0,00

0,03

0,00

0,00

1,00

0,00

10,63

21,48

230,76

0,03

10892,41

0,05

7,97

0,00

10884,43

0,19

0,00

1,00

409,15

26,62

47,20

3,70

0,00

924,62

0,00

140,92

0,00

783,70

0,01

0,15

0,85

7,70

120,10

250,18

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

13,04

0,00

1943,33

0,01

996,64

0,01

946,69

0,02

0,51

0,49

48,43

40,13

149,06

12. PEŁNOPŁATNE

1238,32

0,16

50690,00

0,23

50689,23

0,32

0,77

0,00

1,00

0,00

1764,09

28,73

40,93

13. ODRĘCZNA

5141,60

0,65

89893,00

0,41

89891,97

0,56

1,03

0,00

1,00

0,00

6162,61

14,59

17,48

14. RAZEM

7930,81

1,00

217000,00

1,00

160321,24

1,00

56678,76

1,00

0,74

0,26

10681,95

20,31

27,36

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

643,24

0,08

36399,94

0,16

8203,99

0,05

28195,95

0,49

0,23

0,77

1197,54

30,40

56,59

2. U-30

450,49

0,05

18803,57

0,08

7653,59

0,05

11149,98

0,20

0,41

0,59

756,68

24,85

41,74

3. U-50

226,57

0,03

5628,01

0,02

3217,42

0,02

2410,58

0,04

0,57

0,43

295,17

19,07

24,84

4. U-BEZPŁATNY

22,74

0,00

1957,51

0,01

140,14

0,00

1817,37

0,03

0,07

0,93

63,29

30,93

86,07

5. INWALIDA WOJENNY

12,05

0,00

724,49

0,00

0,54

0,00

723,95

0,01

0,00

1,00

22,32

32,46

60,10

0,18

0,00

5,64

0,00

0,90

0,00

4,74

0,00

0,16

0,84

0,30

19,09

31,93

10,69

0,00

326,58

0,00

53,51

0,00

273,07

0,00

0,16

0,84

17,30

18,88

30,55

0,00

0,00

0,05

0,00

0,00

0,00

0,05

0,00

0,00

1,00

0,00

14,63

24,80

235,75

0,03

10981,54

0,05

8,19

0,00

10973,35

0,19

0,00

1,00

413,46

26,56

46,58

3,54

0,00

851,50

0,00

112,91

0,00

738,59

0,01

0,13

0,87

7,34

115,99

240,40

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

11,88

0,00

1811,90

0,01

923,68

0,01

888,22

0,02

0,51

0,49

47,91

37,82

152,53

12. PEŁNOPŁATNE

1289,14

0,15

50385,43

0,22

50384,65

0,30

0,78

0,00

1,00

0,00

1806,19

27,90

39,08

13. ODRĘCZNA

5625,96

0,66

98838,14

0,44

98837,12

0,58

1,02

0,00

1,00

0,00

6882,97

14,36

17,57

14. RAZEM

8532,23

1,00

226714,29

1,00

169536,65

1,00

57177,64

1,00

0,75

0,25

11510,48

19,70

26,57

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1538

0,19

74474

0,34

18743

0,12

55730

0,98

0,25

0,75

2707

27,51

48,43

2. Recepty pełnopłatne

1238

0,16

50690

0,23

50689

0,32

1

0,00

1,00

0,00

1764

28,73

40,93

3. Sprzedaż odręczna

5142

0,65

89893

0,41

89892

0,56

1

0,00

1,00

0,00

6163

14,59

17,48

13

0,00

1943

0,01

997

0,01

947

0,02

0,51

0,49

48

40,13

149,06

7931

1,00

217000

1,00

160321

1,00

56679

1,00

0,74

0,26

10682

20,31

27,36

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1605,25

0,19

75678,82

0,33

19391,19

0,11

56287,62

0,98

0,26

0,74

2773,40

27,29

47,14

2. Recepty pełnopłatne

1289,14

0,15

50385,43

0,22

50384,65

0,30

0,78

0,00

1,00

0,00

1806,19

27,90

39,08

3. Sprzedaż odręczna

5625,96

0,66

98838,14

0,44

98837,12

0,58

1,02

0,00

1,00

0,00

6882,97

14,36

17,57

11,88

0,00

1811,90

0,01

923,68

0,01

888,22

0,02

0,51

0,49

47,91

37,82

152,53

8532,23

1,00

226714,29

1,00

169536,65

1,00

57177,64

1,00

0,75

0,25

11510,48

19,70

26,57

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

%

Wartość

%

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

18502,35

0,17

909326,71

0,33

230426,06

0,11

678900,65

0,98

0,25

0,75

31748,48

28,64

49,15

2. Recepty pełnopłatne

16518,93

0,16

606626,87

0,22

606612,95

0,30

13,92

0,00

1,00

0,00

22786,69

26,62

36,72

3. Sprzedaż odręczna

71240,02

0,67

1188530,47

0,44

1188518,50

0,58

11,98

0,00

1,00

0,00

83905,19

14,17

16,68

141,74

0,00

22515,94

0,01

10784,01

0,01

11731,94

0,02

0,48

0,52

529,54

42,52

158,86

106403,04

1,00

2727000,00

1,00

2036341,52

1,00

690658,48

1,00

0,75

0,25

138969,90

19,62

25,63

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

252411107

0,17

12399897897

0,33

3142558630

0,11 9257339268

0,98

0,25

0,75

433082351

28,63

49,13

2. Recepty pełnopłatne

225225943

0,16

8272742812

0,22

8272553259

0,30

189553

0,00

1,00

0,00

310676701

26,63

36,73

3. Sprzedaż odręczna

971435922

0,67

16211032608

0,44 16210869403

0,58

163205

0,00

1,00

0,00

1144196783

14,17

16,69

1932556

0,00

306956683

0,01

0,01

159888897

0,02

0,48

0,52

7226043

42,48

158,83

1451005528

1,00

37190630000

1,00 9417580922

1,00

0,75

0,25

1895181879

19,62

25,63

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

68

Transakcje Liczba

OSOZ Polska 8/2020

147067786

1,00 27773049078

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Leki na kaszel Kaszel to reakcja odruchowa na podrażnienie zakończeń nerwowych w błonie śluzowej górnych dróg oddechowych. Podrażnienie to może być wywołane m.in. obecnością ciała obcego, a także infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi. Aby się ich pozbyć, organizm prowokuje nagłe skurcze ścian klatki piersiowej, a w szczególności mięśni wydechowych i oskrzeli z nagłym wyrzucaniem powietrza z płuc i dróg oddechowych. Kaszel suchy (bez odpluwania plwociny) występuje zazwyczaj na początku ostrych procesów zapalnych dróg oddechowych. Kaszel mokry, któremu towarzyszy odkrztuszanie, jest charakterystyczny dla przewlekłych procesów zapalnych, rozstrzeni oskrzeli, ropni płuc, itd.

Ilość kupowanych w aptekach środków na kaszel (syropy, tabletki) utrzymuje się od lat na wyrównanym poziomie. Jednocześnie niemal podwoił się asortyment produktów z tego segmentu. Jesienią i zimą – w okresie nasilonego występowania przeziębienia i grypy – popyt na leki na kaszel wzrasta nawet 5-krotnie w stosunku do miesięcy letnich, czyli lipca i sierpnia.

WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY aptecznej. ROK 2019 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002 WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ilość sprzedaży

asortyment

ŚREDNIA CENA

559 561 809

41 744 023

463

13,40 zł

112%

0,6%

88%

114%

INFORMACJE DODATKOWE

Zgodnie z raportem Market Research Future, globalny rynek syropów na kaszel (jeden z najpopularniejszych środków w omawianych dolegliwościach) będzie rósł do 2026 roku w tempie 3,45% rok do roku, osiągając wartość 5,139 mld USD. Jego wzrost napędza kilka czynników: zwiększone występowanie chorób dróg oddechowych, rosnące zanieczyszczenie powietrza, starzejące się społeczeństwo. Zanieczyszczenie powietrza jest źródłem przewlekłych i ostrych chorób układu oddechowego, oraz jednym z czynników wyzwalających alergie. Pandemia COVID-19 także wpłynie na ten rynek choć trudno powiedzieć, jak ukształtuje ona długoterminowe trendy.

Według raportu Forum Międzynarodowych Towarzystw Chorób Układu Oddechowego (Forum of International Respiratory Societies FIRS), dym tytoniowy, zanieczyszczenie powietrza w pomieszczeniach spowodowane spalaniem paliw oraz zanieczyszczenie powietrza pochodzące z ruchu drogowego i źródeł przemysłowych są podstawowymi czynnikami przyczyniającymi się do powstawania większości chorób układu oddechowego. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oszacowała, że corocznie 4,3 mln zgonów można przypisać zanieczyszczeniu powietrza w pomieszczeniach. Problem dotyczy zwłaszcza krajów słabo rozwiniętych i rozwijających się.

600

60

500

50

400

40

300

30

200

20

100

10

0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

ilość [mln op.]

wartość [mln zł]

Sprzedaż ilościowa i wartościowa w latach 2002–2019

0

PROGNOZA

OSOZ Polska 8/2020

69

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Leki na kaszel Kaszel to jedna z najczęstszych dolegliwości występujących wśród pacjentów w okresie jesienno-zimowym, jako objaw chorób związanych z górnym układem oddechowym. Jednak problem kaszlu dotyka też m.in. alergików, palaczy, osoby cierpiące na choroby układu pokarmowego.

Eksperci OSOZ przeanalizowali apteczny rynek leków na kaszel.

Opis rynku Roczna sprzedaż leków na kaszel na przełomie ostatnich kilkunastu lat utrzymuje się na stosunkowo wyrównanym poziomie. W pierwszym roku analiz (2002) wynosiła 41,96 mln opakowań.

W kolejnych latach naprzemiennie pojawiały się wzrosty (od 0,19% w 2011 roku do 18,03% w 2007 roku) oraz spadki (od 2,07% w 2016 roku do 10,80% w 2010 roku). W 2009 roku sprzedaż leków na kaszel była najwyższa w analizowa-

70

OSOZ Polska 8/2020

nym okresie i wynosiła 51,47 mln opakowań, a w 2006 najniższa (40,96 mln opakowań). W minionym, 2019 roku, w aptekach otwartych zostało sprzedanych 41,74 mln opakowań omawianego asortymentu. To o 6,65% mniej niż w roku poprzednim oraz o 0,55% mniej niż w pierwszym roku analiz.

Wartość sprzedaży produktów aptecznych stosowanych w zwalczaniu kaszlu przeważnie wzrastała z roku na rok. W pierwszym roku analiz wynosi-

ła 263,04 mln zł. Od tego czasu wzrosła o 112,73% i w minionym, 2019 roku wartość sprzedaży ukształtowała się na poziomie 559,56 mln zł. Spadek wartości sprzedaży leków na kaszel (rok do roku) wystąpił pięciokrotnie, a największy z nich (o 5,95%) miał miejsce w 2004 roku. Najmniejszy wzrost wartości sprzedaży (o 0,18%) zaobserwowano w 2016 roku, zaś najwyższy wzrost (o 24,03%) – w 2009 roku. Najwięcej za leki na kaszel zakupione w aptekach pacjenci zapłacili w 2018 roku (572,34 mln zł).

Sprzedaż leków na kaszel charakteryzuje się sezonowością. Średniomiesięczna wartość sprzedaży obliczona na postawie ostatnich 19 lat pokazuje, że pacjenci płacą najwięcej za omawianą grupę produktów w miesiącach od grudnia do marca. Dominujący jest jednak styczeń, w którym to średniomiesięczna wartość sprzedaży wynosi 55,11 mln zł. W okre-

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2019

134

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2019 a nie będące w ofercie w 2002 roku

5

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

4

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

9

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

25

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

5

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

6

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

7

10,33 10,97 11,06 11,12 11,87 12,70 12,70 12,72 12,46 12,02 10,05

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

18

12,54 14,16 14,48 14,93 14,34 14,12 13,61 14,06 14,46 14,67

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

17

11,47 12,50 13,10 13,23 13,14 13,25 13,72 14,09 14,37

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

24

11,36 12,09 12,45 12,34 12,38 12,64 12,80 13,36

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

18

14,47 13,24 16,64 16,90 16,90 18,00 19,18

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

21

14,28 12,49 12,66 13,64 14,32 13,24

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

29

15,02 15,25 16,10 17,86 18,50

Produkty będące w ofercie w latach 2016–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

22

13,05 15,46 19,60 21,39

Produkty będące w ofercie w latach 2017–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2016

21

13,08 13,38 13,56

Produkty będące w ofercie w latach 2018–2019 a nie będące w ofercie w latach 2002–2017

25

17,19 16,87

Produkty będące w ofercie w 2019 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2018

20

19,46

Liczba badanych produktów

6,22

6,63

6,84

7,07

7,29

7,17

7,53

8,46

9,34 10,15 10,46 10,77 10,46 10,39 10,41 10,59 11,03 11,36

7,05

7,50

7,67

7,74

8,05

8,43

8,34

8,51

7,15

5,06

7,71 10,71 11,59

21,33

9,64 10,85 11,67 12,57 14,02 14,33 15,14 15,91 16,54

9,32 12,22 12,92 15,15 14,76 14,46 14,66 14,65 14,63 14,62 14,34

5,71 11,70 12,49 10,92 12,55 14,14 15,78 17,27 16,52 16,33 13,52 14,40 12,07 11,18 6,44

6,97

7,76

9,85 11,38 11,94 10,53

10,02

9,68

9,82

9,93 10,89 11,86 12,89 13,79 15,08 15,59 16,01 16,93 17,76

9,75

6,78

5,01

5,92

7,23

9,97 10,11 10,48 10,86 11,73 11,64 12,47

7,26

7,35

7,05

6,59

5,96

6,05

6,14

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2019

134

6,22

6,63

6,84

7,07

7,29

7,17

7,53

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2018 a nie będące w ofercie w 2019 roku

8,46

9,34 10,15 10,46 10,77 10,46 10,39 10,41 10,59 11,03 11,36

13

5,80

6,25

6,37

6,49

6,82

7,57

8,91 10,13 11,45 12,84 12,18 11,18 10,44 10,57

8,84

7,73

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2017 a nie będące w ofercie w 2019 roku

6

5,44

5,55

5,94

7,14

7,51

7,74

7,84

7,53

7,11

7,76

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016 a nie będące w ofercie w latach 2017–2019

7

6,78

6,60

6,99

7,79

8,69

8,08

8,65

7,17

8,27 14,15 12,62

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w latach 2016–2019

5

9,21

8,28

6,93

5,60

7,32

7,49

7,78 12,08 11,96

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2019

4

8,25

9,57 10,08

8,26

5,29

5,51

6,87 12,13 12,12 13,07 14,15

8,62

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2019

2

12,33 12,97 13,18 13,16 13,07 12,57 13,12 12,92 11,90 38,05 24,81

6,71

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2019

0

—

—

—

—

—

—

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2019

3

4,11

4,08

4,37

4,33

5,09

5,77

5,82

5,76

5,00

5,11

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2019

1

3,16

3,46 24,66

2,22

1,76

1,49

1,89

1,80

2,82

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2019

1

14,95

3,07

2,90

3,15

3,02

3,06

2,75 15,64

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2019

3

6,08

5,40

5,50

5,92

3,68

4,50

5,31

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2019

1

1,31 11,99

3,09

1,47

1,29

1,40

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2019

0

—

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2019

0

—

—

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2019

1

2,63

1,97

1,41

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2019

0

—

—

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2019

0

—

6,62

6,28

6,68

7,37

7,94

8,73

9,08 21,52

5,59

3,32

6,87

0,56 14,65 18,96 14,39 10,86 6,27

—

OSOZ Polska 8/2020

71

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

sie od maja do sierpnia średniomiesięczna wartość sprzedaży jest najniższa i nie przekracza 25 mln zł. W sierpniu pacjenci płacą za leki na kaszel najmniej, średnio 13,08 mln zł. Średnią cenę za pojedyncze opakowanie leku na kaszel zakupionego w apte-

ce, podobnie jak wartość sprzedaży, charakteryzuje trend rosnący. W 2002 roku średnia cena była równa 6,27 zł. Kolejne lata (poza rokiem 2007, kiedy to wystąpił spadek o 0,02 zł) były okresem wzrostu (od 0,83% w 2014 roku do 13,40% w 2009 roku). Kolejne wzrosty, występu-

jące z roku na rok, ukształtowały średnią cenę w 2019 roku na poziomie 13,40 zł.

To kwota o 4,73% wyższa niż w roku poprzednim oraz o 113,90% wyższa niż w pierwszym okresie analiz. W skali jednego miesiąca, za pojedyncze opakowanie leku na kaszel pacjenci płacili naj-

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży leków na kaszel w aptekach w latach 2002–2019 oraz prognoza na lata 2020–2021

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

263 044 297

41 975 401

6,27

1 069 286

170 632

246

2003

302 801 596

45 478 143

6,66

1 117 349

167 816

271

15,11%

8,34%

2004

284 775 947

41 594 673

6,85

1 009 844

147 499

282

-5,95%

-8,54%

2005

298 290 998

42 245 514

7,06

1 007 740

142 721

296

4,75%

1,56%

2006

296 101 668

40 956 520

7,23

834 089

115 370

355

-0,73%

-3,05%

2007

348 576 691

48 341 705

7,21

962 919

133 541

362

17,72%

18,03%

2008

360 946 524

47 053 718

7,67

980 833

127 863

368

3,55%

-2,66%

2009

447 688 887

51 466 454

8,70

1 236 710

142 173

362

24,03%

9,38%

2010

438 548 411

45 908 429

9,55

1 113 067

116 519

394

-2,04%

-10,80%

2011

476 680 216

45 997 788

10,36

1 206 785

116 450

395

8,70%

0,19%

2012

483 019 526

44 282 131

10,91

1 123 301

102 982

430

1,33%

-3,73%

2013

519 347 719

45 898 986

11,32

1 100 313

97 244

472

7,52%

3,65%

2014

494 329 571

43 327 472

11,41

988 659

86 655

500

-4,82%

-5,60%

2015

543 464 544

46 794 287

11,61

1 019 633

87 794

533

9,94%

8,00%

2016

544 456 787

45 824 944

11,88

1 033 125

86 954

527

0,18%

-2,07%

2017

571 141 309

46 858 735

12,19

1 119 885

91 880

510

4,90%

2,26%

2018

572 343 814

44 716 708

12,80

1 187 435

92 773

482

0,21%

-4,57%

2019

559 561 809

41 744 023

13,40

1 208 557

90 160

463

-2,23%

-6,65%

2020

480 057 921

35 575 008

13,49

—

—

—

-14,21%

-14,78%

2021

564 388 232

41 159 335

13,71

—

—

—

17,57%

15,70%

Rys. 1. Wartość sprzedaży leków na kaszel w aptekach w latach 2002–2019 oraz prognoza na lata 2020–2021 ƐƏƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ѶƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Miesięczna wartość sprzedaży leków na kaszel na przełomie ostatnich kilkunastu lat wynosiła od 8,76 mln zł, aż do 101,41 mln zł. Średniomiesięczna wartość sprzedaży pokazuje, że najwięcej pacjenci płacą za wspomniane leki w styczniu - średnio około 55 mln zł.«

ѵƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƓƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƑƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ə

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏƑ

72

OSOZ Polska 8/2020

ƑƏƏƒ

ƑƏƏƓ

ƑƏƏƔ

ƑƏƏѵ

ƑƏƏƕ

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

ƑƏƑƐ

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KÓ W

Rys. 2. Liczba opakowań leków na kaszel sprzedanych w aptekach w latach 2002–2019 oraz prognoza na lata 2020–2021 ƐƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Najwięcej leków na kaszel pacjenci kupują w miesiącach jesienno-zimowych, nawet 8,71 mln opakowań (styczeń 2009).«

Ɩ ƏƏƏ ƏƏƏ Ѷ ƏƏƏ ƏƏƏ ƕ ƏƏƏ ƏƏƏ ѵ ƏƏƏ ƏƏƏ Ɣ ƏƏƏ ƏƏƏ Ɠ ƏƏƏ ƏƏƏ ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ Ƒ ƏƏƏ ƏƏƏ Ɛ ƏƏƏ ƏƏƏ Ə

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏƑ

ƑƏƏƒ

ƑƏƏƓ

ƑƏƏƔ

ƑƏƏѵ

ƑƏƏƕ

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

ƑƏƑƐ

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku na kaszel zakupionego w aptece w latach 2002–2019 oraz prognoza na lata 2020–2021 Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ

» Od początku okresu analiz, średnia cena za pojedyncze opakowanie leku stosowanego w leczeniu kaszlu z roku na rok pnie się w górę. W ostatnich miesiącach widoczny jest spadek ceny.«

Ѷ ѵ Ɠ Ƒ Ə

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏƑ

ƑƏƏƒ

ƑƏƏƓ

ƑƏƏƔ

ƑƏƏѵ

ƑƏƏƕ

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ

ƑƏƑƏ

ƑƏƑƐ

Rys. 4. Liczba różnych leków na kaszel dostępnych w aptekach w latach 2002–2019 ƓƔƏ ƓƏƏ ƒƔƏ ƒƏƏ ƑƔƏ ƑƏƏ

» W pierwszym miesiącu analiz (w styczniu 2002) w aptekach zostało sprzedanych 212 różnych opakowań leków na kaszel. W styczniu bieżącego roku pacjenci mogli wybierać spośród 347 różnych produktów.«

ƐƔƏ ƐƏƏ ƔƏ Ə

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ƕ

ƑƏƏƑ

ƑƏƏƒ

ƑƏƏƓ

ƑƏƏƔ

ƑƏƏѵ

ƑƏƏƕ

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

ƑƏƐƖ ƑƏƑƏ

OSOZ Polska 8/2020

73

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N K U L E KĂ“ W

Rys. 5. Ĺšrednia miesiÄ™czna wartość sprzedaĹźy w latach 2002–2020 ŃľĆ?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć”Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć“Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć’Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć‘Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?

"|‹1ÂŒ;༉

†|‹

-uŒ;1

więcej w lutym bieşącego roku, średnio 14,00 zł.

Liczebność produktów wspomagających zwalczanie kaszlu głównie wzrastała z roku na rok. W minionym roku w aptekach otwartych zostały sprzedane 463 róşne produkty omawianego asortymentu. To niemal dwukrotnie więcej niş w pierwszym okresie analiz (246 produktów). Najwięcej nowych opakowań w liczbie 59 pojawiło się na rynku w 2006 roku. Najwięcej opakowań zniknęło z półek aptecznych w 2018 roku (28).

Sprzedaş produktów na kaszel w pierwszym półroczu 2020 roku spadła o ponad 20% w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego.

W lipcu pacjenci zakupili w aptekach 897 tys. opakowań leków na kaszel, a w tym samym miesiącu 2019 roku dwukrotnie więcej. Prognozy przedstawione ponişej pokazują, na jakim poziomie ukształtuje się roczna sprzedaş leków na kaszel w 2020 i 2021 roku.

Trendy przyszłości Obliczone prognozy pokazują, şe bieşący rok będzie okresem spadku, a rok 2021 okresem wzrostu na rynku produktów wspomagających leczenie kaszlu.

W 2020 roku w aptekach zostanie sprze-

74

OSOZ Polska 8/2020

‰b;1b;༉

-f

Œ;u‰b;1

brb;1

"b;urb;༉

danych 35,58 mln opakowań produktów na kaszel, a więc o 14,78% mniej niş w minionym roku. W 2021 roku sprzedaş wyniesie 41,16 mln opakowań, tak więc nastąpi wzrost o 15,70%.

Wartość sprzedaşy za cały bieşący rok wyniesie 480,06 mln zł, a za następny rok – 564,39 mln zł. Zmiana w porównaniu do roku poprzedniego wyniesie kolejno –14,21% oraz 17,57%.

Poziom wartości oraz ilości sprzedaşy spowoduje, şe średnia cena za pojedyncze opakowanie leku na kaszel w 2020 roku ukształtuje się na poziomie 13,49 zł (wzrost rok do roku o 0,67%).

Takşe w 2021 roku cena wzrośnie (o kolejne 1,62%) i wyniesie 13,71 zł.

Podsumowanie Przez cały okres analiz sprzedaş leków na kaszel jest stosunkowo wyrównana.

Z roku na rok pacjenci kupują w aptekach około 40–50 mln opakowań leków z tej kategorii. Statystyczny Polak kupował więc w aptece ponad jedno opakowanie leku na kaszel rocznie. Jego cena w całym okresie analiz kształtowała się od 6 do 14 zł. Trend średniej ceny jest zdecydowanie rosnący. W minionym roku wartość rynku leków na kaszel wynosiła niemal 560 mln zł. Zgodnie z prognozami, w 2020 roku nastąpi istotny spadek

)uÂŒ;vb;༉

-৳7ÂŒb;umbh

bv|or-7

u†7ÂŒb;༉

(sięgający ok. 14%) i wartość sprzedaşy za ten rok wyniesie 480 mln zł.

Zakup Ĺ›rodkĂłw na kaszel w aptekach nie odzwierciedla proporcjonalnie skali jego wystÄ™powania. Warto dodać, Ĺźe produkty z tej grupy dostÄ™pne sÄ… takĹźe poza aptekami – w sklepach, czy marketach. Część pacjentĂłw szuka pomocy takĹźe w sklepach zielarskich, leczy siÄ™ za pomocÄ… domowych metod lub zupeĹ‚nie ignoruje problem. W prognozach na bieşący oraz przyszĹ‚y rok zaĹ‚oĹźono, Ĺźe nie pojawiÄ… siÄ™ dodatkowe czynniki zakĹ‚ĂłcajÄ…ce dotychczasowe trendy. Jednak obserwujÄ…c zawirowania zwiÄ…zane z zakupami aptecznymi, a zwiÄ…zane z pandemiÄ… COVID-19, trzeba wziąć pod uwagÄ™ moĹźliwie wiÄ™kszÄ… granicÄ™ bĹ‚Ä™du obliczeĹ„. A to wĹ‚aĹ›nie kaszel jest jednym z gĹ‚Ăłwnych objawĂłw zakaĹźenia SARSCoV-2. ď Ź Metodologia prognoz Do wyliczenia prognoz wykorzystano sezonowÄ… metodÄ™ prognozowania liniowego z zastosowaniem wahaĹ„ multiplikatywnych. DziÄ™ki wyeliminowaniu wahaĹ„ przypadkowych zaĹ‚oĹźono, Ĺźe odchylenia w poszczegĂłlnych miesiÄ…cach prognozowanych nie bÄ™dÄ… znaczÄ…co odbiegaĹ‚y od odchyleĹ„ zanotowanych historycznie. Dodatkowo przyjÄ™to, Ĺźe nie pojawiÄ… siÄ™ Ĺźadne czynniki, ktĂłre spowodujÄ… niespodziewane wahania sprzedaĹźy w gĂłrÄ™ lub w dół.

NOWY SERWIS INFORMACYJNY 2JOÆGDM QD QHZV RVR] SO

08:00

e-zdrowie UR]ZLÆ]DQLD ,7 VWDW\VW\NL DNWXDOQRĖFL ] U\QNX 2FKURQ\ =GURZLD

%ÆGĵ QD ELHķÆFR ϵ