218 issuu

ПОРТА Г РА Д Е Ж Н И Ш Т ВО А РХ И Т Е К Т УР А Е КО ЛО Г И Ј А

90 ДЕНАРИ

218 МАРТ 2014

Во архитектурата како и во филмот се паметат само режисерот и главните глумци Штала на лордовски посед Контејнерите се добар одговор на некои прашања

ПОРТА

28 март 2014

ГОДИНА X

БРОЈ 218 ПЕТОК 28.03.2014 Редакција:

ДРАГИ ЧИТАТЕЛИ, „Во архитектурата како и во филмот се паметат само режисерот и главните глумци“, тврди архитектот Ѓоко Радовановиќ, во новата рубрика „Современи македонски градители“, во која во наредните броеви на нашето списание ќе ги претставуваме сите оние што на исклучителен и директен начин се поврзани со модерната архитектура и градежништво во Македонија. Според Радовановиќ, без синергија на сите учесници во проектот, со нивната способност и позитивна енергија, нема квалитетен продукт. Англичаните се познати по тоа што ги почитуваат историјата и традицијата. Тимот на АР Дизајн студио откриле штала на лордовски посед додека обновувале дел од неговата куќа и веднаш го препознале скриениот потенцијал на објектот. Во распаднатата штала тие виделе можност да креираат софистициран, модерен фамилијарен дом, во рамките на историскиот концепт на објектот вгнезден во сликовитата

природа на Хемпшир. „Контејнерите влегоа во фокусот на архитектурата и популарната култура во почетокот на 2000те, и тие веднаш добија широк медиумски одзив како симбол на глобализацијата, мобилноста и екологијата, преку можноста за рециклирање на неупотребените превозни контејнери. Оваа нивна карактеристика е добредојдена за потребите на еден современ човек, меѓутоа луѓето сè уште се конзервативни во поглед на домувањето“, вели словенечкиот архитект Јуре Котник за „Порта 3“. Овој февруари, по повлекувањето на поплавите во Марлоу, започна изградбата на првата амфибиска куќа во Велика Британија лоцирана на брегот на реката Темза. Се работи за иновативен пристап во проектирањето и изградбата на објекти во зони подложни на поплави.

Инвестирајте во „енергетска ефикасност“

ОД РЕДАКЦИЈАТА

главен и одговорен уредник: Дејан БУЃЕВАЦ новинари: Катерина СПАСОВСКА-ТРПКОВСКА

Насловна страница: ШТАЛА НА ЛОРДОВСКИ ПОСЕД (MANOR HOUSE STABLE), ХЕМПШИР, В.БРИТАНИЈА

ПОРТА Г Р А Д Е Ж Н И ШТВ О А Р Х И ТЕ КТУ Р А Е КО Л О Г И ЈА

218 МАРТ 2014

Во архитектурата како и во филмот се паметат само режисерот и главните глумци Штала на лордовски посед Контејнерите се добар одговор на некои прашања

графички уредник: Дејан ДАВИТКОВ 90 ДЕНАРИ

фоторепортер: Кире ПОПОВ

Фотографија: MARTIN GARDNER, SPECIALIMAGES.COM

17

26

ГРАДЕЖНИШТВО 17 ДОДАТОЦИ ЗА БЕТОН

34

ИНТЕРВЈУ 34

Печати:

ЕНТЕРИЕРИ 40

Маркетинг:

ШТАЛА НА ЛОРДОВСКИ ПОСЕД

СКАПАТА ЕНЕРГИЈА ЈА НАПРАВИ ЕВРОПА ЛИДЕР ВО ЕНЕРГЕТСКАТА ЕФИКАСНОСТ

Издавачки совет: Љупчо АТАНАСОВСКИ, дипл.инж.арх. - претседател проф. д-р Мери ЦВЕТКОВСКА, дипл.град.инж. Вања ДОНЧЕВА РАЈАТОСКА, дипл.инж.арх. Александра ПЕТРОВСКА дипл.инж.арх. проф. д-р Катерина ДОНЕВСКА дипл.град.инж.

Тел: 3109 311; 3151 311; Факс: 3132 924 e-mail: porta3@porta3.com.mk www.porta3.com.mk

ЈУРЕ КОТНИК, СЛОВЕНИЈА

ЕНЕРГЕТСКА ЕФИКАСНОСТ 52

лектор: Костадинка СОЛЕВА

Издавач: „Биропрес“ ДОО Скопје Ул. ВаСил Ѓоргов број 21, влез 2, локал 9, 1000 Скопје

СОВРЕМЕНИ МАКЕДОНСКИ ГРАДИТЕЛИ 26 ЃОКО РАДОВАНОВИЌ: ВО АРХИТЕКТУРАТА КАКО И ВО ФИЛМОТ СЕ ПАМЕТАТ САМО РЕЖИСЕРОТ И ГЛАВНИТЕ ГЛУМЦИ

надворешни соработници: Ангел СИТНОВСКИ Александар ПЕТРОВ (ИТАЛИЈА) Александар ЧЕРЕПНАЛКОСКИ Александра ШЕКУТКОВСКА Анастасија НИКОЛОВСКА Андреа ЈАМАКОСКА Билјана САВИЌ Бојана ФИЛИПОВИЌ Биљана СТОЈАНОВИЌ Владимир Б. ЛАДИНСКИ (В.Британија) Даниела МЛАДЕНОВСКА Драган РИСТОВ Ѓорѓе ЈОКИЌ (СРБИЈА) Ивана ГРУПЧЕ Кате АНТЕВСКА Михаил ТОКАРЕВ Сандра ДОНЧЕВА ТЕОХАРОВА Сашо КУЗМАНОВСКИ Трајче СТОЈАНОВ Филип ФИЛИПОСКИ Франческо ЧИТРО (ИТАЛИЈА)

biroproekt@biroproekt.com.mk marketing@porta3.com.mk Тел: 3243 790; 3243 797 Fax: 3243 796 Моб: 072 248 796

40

Рубриката „енергетска ефикасност“ е иницирана од ПроКредит Банка во партнерство со Порта3. Со Еко Кредитите од ПроКредит Банка по повластени услови можете да ги реализирате сите Ваши проекти кои заштедуваат енергија и имаат помала емисија на CO2 во атмосферата.

ГОДИШНА ПРЕТПЛАТА: 1.000 ден. жиро сметка: 300000001995035 во Комерцијална банка АД Скопје ЕДБ: 4030004528485 Првиот број на списанието Порта3 излезе на 29.12.2004 година

52

Редакцијата на Порта3, не се согласува со сите ставови објавени во списанието.

ПОЛИЕТИЛЕНСКИ И ПОЛИПРОПИЛЕНСКИ - ВОДОВОДНИ СИСТЕМИ - ГАСОВОДНИ СИСТЕМИ - KAНАЛИЗАЦИСKИ СИСТЕМИ ИНОВАТИВНА ТЕХНОЛОГИЈА ПО СИТЕ ИНТЕРНАЦИОНАЛНИ СТАНДАРДИ

Tel: 00 389 034 212 064 00 389 034 211 757 00 389 034 215 225 00 389 034 215 226 Fax: 00 389 034 211 964 e-mail: contact@konti-hidroplast.com.mk e-mail: hidropl@t-home.mk www.konti-hidroplast.com.mk Industriska bb 1480 Gevgelija MACEDONIA 4 ПОРТА 28 март 2014

4

5

инфо

САЕМ ЗА ГРАДЕЖНИШТВО И САЕМ ЗА НЕДВИЖНОСТИ - REALEXPO, 2014

Новите градежни материјали -

На овогодишниот саем акцентот беше ставен на материјали кои обезбедуваат енергетска заштеда, како и градежни иновации и системи кои се стремат кон меѓународните стандарди Наталија ЗАФИРОСКА

Н

а почетокот на месецов, се одржа 11. по ред Меѓународен саем на градежништво, градежни материјали и градежна механизација, во чии рамки по четврти пат се организира и Саемот на недвижности и инвестиции - RealExpo. На саемот учествуваа над 300 компании од земјата, регионот и пошироко, како и инвеститори, додека 115 од нив се претставија со свои штандови. Оваа година акцентот беше ставен на новите материјали што обезбедуваат енергетска заштеда. Саемите ги отвори вицепремиерот и министер за финансии Зоран Ставрески, кој притоа истакна дека градежништвото како сектор во Македонија бележи раст од 33 отсто во однос на минатата година.

6

6

ПОРТА

28 март 2014

Паралелно со Саемот за градежништво се одржа и Саемот на недвижности и инвестиции – RealExpo, на кој, од повеќе домашни и од една странска компанија, беа понудени повеќе од 3.000 станови во Скопје, Охрид и во Струмица. Како посебно атрактивни се нудеа апартманите и становите на компаниите Cevahir Holding, Capitol Mall & Residence, Адора Инженеринг, Настел, Голден Арт, Гранд Престиж... Во рамките на RealExpo со свои штандови беа присутни и неколку банки, кои на посетителите им ги нудеа своите поволни услови за купување станови преку кредити. Сопственикот на Адора Инженеринг Ванчо Чифлиганец, истакна дека и покрај тоа што цените на влезните материјали бетон, железо и цемент се високи, цената на становите е задржана, или пак има

мал тренд на опаѓање за пет отсто. Денес во светот една од најактуелните теми во градежништвото се обновливите извори на енергија, па така и на овогодишниот саем се одржа работилница токму на оваа тема. Под насловот на тема „Предизвици од воведувањето на задолжителни енергетски контроли во објектите во Република Македонија“ расправаа претставници на релевантни фактори, кои се вклучени во поширокиот процес на енергетските контроли, сертификација и изработка односно примена на елаборатите за енергетска ефикасност. Главната цел на дискусија беа енергетските пасоши презентирани од Агенцијата за енергетика на Република Македонија, а учествуваа професори од техничките факултети, меѓу кои Мери

инфо

- енергетска заштеда Цветковска од Градежен факултет во Скопје, Марко Серафимов од Машински факултет во Скопје, Весна Ангелевска од Технички факултет во Битола, и претставници од здруженија и компании како МАЦЕФ, ГЕИНГ и „ЦеПроСАРД“, кои се занимаваат со обновливите и алтернативни извори на енергија. Сите тие дискутираа за критериумите и условите за добивање на овластување на над 150 енергетски контролори, кои се дел од стратегијата за напредување на енергетската ефикасност во Република Македонија. Се дебатираше и за проблемите со кои се соочуваат правните лица - обучувачи при селекцијата на кандидатите што се пријавуваат, и кои се заинтересирани да ги посетуваат обуките за енергетски контролори, да полагаат испити и подоцна да се стекнат со овластување за енергетски контролори. На друга презентација беше опфатена и темата „Улогата на ЕУ во градежната индустрија“, каде што инженерот Џанмарко Симиони како претставник на фирмата Panta Rhei од Италија зборуваше за најважните аспекти на производство на бетонски елементи, како и нивно сертифицирање и тестирање според европски 

28 март 2014 ПОРТА

7

7

инфо

предвидените стандарди. Излагањето на вториот говорник од истата фирма, Томас Шардах од Австрија, се однесуваше на параметрите и иновациите постигнати во производство на цевки за отпадна вода. Компаниите што се претставија на Саемот во голема мера беа задоволни од повратните информации кои ги добија од посетителите. Во двете хали беа изложени секакви новитети во полето на градежништвото, како што се гипсени производи, кровови, малтери и фасадни производи, лепила, изолациони материјали, битуменски производи, камен и песок, ѕидни бои, но и градежна столарија, железни конструкции, лифтови и механизација.

KNAUF по повод 20 години од нивното постоење, покрај регуларните производи, ги изложи гипсената плоча Diamant со појачани перформанси, малтерот Vermiplaster, како и пастозните глет маси Sheetrock Super Finish и Knauf Sheetrock Finitura. За првпат на македонскиот пазар се промовираше италијанската фирма Panta Rhei, која веќе 60 години се пласира низ светот. Се работи за компанија која не

8

8

ПОРТА

28 март 2014

се занимава само со производство, туку во соработка со стручни кадри прави и тестирање на бетонските елементи со цел да се подобри квалитетот. Perfect Pipe, како новитет во нивното производство, е канализациска цевка која е отпорна на нагризувачки супстанци бидејќи е обложена со PVC облога од внатрешната страна и има дополнителна челична арматура за да го издржи притисокот од вода и општиот притисок. Своите еколошки иновации ги презентираше и компанијата EKOBEST со свое производство во Грција и Кипар, која се занимава и со изградба на еколошки објекти со иновативен армиран ѕиден систем, а се состои од претходно изработени EKOBEST градежни панели. Структурата е составена од стиропор во комбинација со рециклиран челик. Оваа конструкција не само што нуди до 80% заштеда на греење и ладење, туку е и сеизмички многу издржлива. На Саемот се претставија и традиционално присутните компании, како што се АДИНГ, Y-Tong, Tondach, Ceresit, но и помали производители и увозници како „Ритам Трејд“, „Дака

Лифт“, „Кентаур Импекс“ и други. Покрај производи се нудеа и услуги за одржување, модернизирање, реновирање и опремување на објкети и имоти. Затворањето на Саемот за градежништво беше на 8 Март, и по повод празникот на жената беа доделени награди на пет жени, и тоа на проф. д-р Радојка Дончева, дипл. инж. Олгица Стокуќа, дипл.инж. Марјана Поповска, дипл.инж.арх. Јана Гугуловска – Ѓорѓевиќ и на д-р Драгана Чифлиганец, како признание за постигнатиот успех во професијата што се смета за „машка“. Иако овие два саеми ја изразуваат компатибилноста и заемната поврзаност меѓу градежништвото и продажбата на недвижнини, во разговори со неколку менаџери и претставници присутни на саемот, се отворија размисли како тие би функционирале кога би биле одвоени во две различни хали. Нивните претпоставки се дека на тој начин, гостите и посетителите ќе знаат точно во која хала да се упатат, би се зголемила конкурентската ефективност во деловните преговарања на соодветните субјекти и во промовирањето на најновите производи на самите компании. 

екологија

28 март 2014 ПОРТА

9

9

инфо

САЕМ КОЈ ПРЕТЕНДИРА „Со бројките со кои располагаме, го достигнавме второто место, веднаш зад Саемот во Нирнберг, Германија. Сега моментално располагаме со 98.000 м2 затворен изложбен простор, но за следната година планираме изградба на две нови хали, со што ќе добиеме заокружена бројка од 120.000 м2“, истакна Fatih Ozmert, директор на саемската компанија TUYAP ISTANBUL. Ивана ГРУПЧЕ, дипл. инж. арх.

Е

динствениот град во светот кој се протега на два континента, градот на Босфорот, градот – мост меѓу Европа и Азија, град кој дише со несопирлив пулс, град кој чекори со милионските чекори по улиците, град кој се чини никогаш не заспива, град кој топло го прегрнува секој свој гостин - тоа несомнено е Истанбул! Метропола која плени, место во кое оживуваат сите бои на спектарот, сите звуци и мозаични камчиња од минатото, сите силуети на грандиозните џамии, место каде ветерот пишува историја шепотејќи ги тајните на древните историски зданија од Византион преку Константинопол до денешниот модерен Истанбул, место кое едноставно остава без здив. Град на контрасти кои ве

10

10

ПОРТА

28 март 2014

освојуваат, спој на Истокот и Западот, точка на земјината мапа каде не само географски, туку и метафизички се спојуваат два света. Токму на оваа идеална стратешка точка на светската мапа, се најдовме и ние, претставници на „Порта3“, како учесници и посетители на еден од најголемите и најбројни саеми - Саемот за прозорци, врати, стакло и машинерија за производство, кој се одржа од 12 до15 март, во организација на саемската компанија TUYAP ISTANBUL. Како специјализирано архитектонско списание, ја имавме таа чест и задоволство да ја почувствуваме турската гостопримливост и да се претставиме пред пошироката јавност со свој засебен саемски простор-штанд. Овој саем зад себе има 15-годишна традиција и огромно искуство, кое

му дава реномирано светско име, како една од најголемите средби на произведувачите и компаниите со нивните најнови асортимани на производи и иновации од областа на индустриите за прозорци, врати, стакло и технологиите за нивна изработка. ISTANBUL WINDOW и конкурентните GLASS EXPO ISTANBUL и DOOR EXPO ISTANBUL ги претставија водечките трендови на индустриите за прозорци, врати и стакло од евроазискиот регион со тенденција да го сплоти широкиот спектар на продукти од самите производствени процеси, машинеријата и необработените суровински материјали сè до готовите индустриски производи. Во поширок контекст, на саемски простор од 98.000 м2, во 12 саемски хали, беа претставени следниве асортимани:

инфо

ДА ГО ОСВОИ СВЕТОТ

1. ISTANBUL WINDOW:

• Профили за прозорци • Компании за прозорци • Механизми за прозорци • Машини за производство на прозорци и додатоци • Системи за прозорци • Необработени суровински материјали • Фасадни системи • Инсолација • Алуминиумски и композитни производствени технологии, машинерија, производи, додатоци и специјални делови

2. GLASS EXPO ISTANBUL:

• Производство на стакло и стаклени апликации • Машинерија за производство на стакло

и производствени технологии • Дополнителни продукти • Хемикалии

Fatih Ozmert

3. DOOR EXPO ISTANBUL:

• Производство на врати • Производство на додатоци • Технологии на врати • Кепенци, ролетни, панели, табли и останати делови За концептот на Саемот, изложувачите и посетеноста, зборувавме со директорот на проектот TUYAP, Fatih Ozmert, кој специјално за читателите на „Порта 3“ изјави: „Саемот има 15-годишна традиција во континуитет. Оваа година го достигнавме максимумот, затоа што имавме најголем број на изложувачи, од 24 држави, 686 компании и нивни претставници,  28 март 2014 ПОРТА

11

11

инфо покривајќи една широка територија од држави како: Америка, Австрија, Белгија, Кина, Чешка, Египет, Англија, Германија, Грција, Холандија, Индија, Иран, Израел, Италија, Македонија, Малезија, Полска, Србија, Шпанија, Јужна Кореја, Швајцарија, Тајван, итн. Со бројките со кои располагаме го достигнавме второто место, веднаш зад Саемот во Нирнберг, Германија. Сега моментално располагаме со 98.000 м2 затворен изложбен простор, но за следната година планираме изградба на две нови хали - 13-та и 14-та, со што ќе добиеме заокружена бројка од 120.000 м2, што претставува сериозна бројка. Како наш примарен предизвик, претендираме да станеме саем на прво место во светот“. „Турција има една таква местоположба, во средината на Евроазија - центар кој поврзува многу држави, Русија, Кавказ, Балканот, Арапските држави, Африка. Во однос на Европа, најодалечената точка е три часа со авионска линија, па затоа најбројните посетители се токму од регионот. Податоците што ги имаме за ланскиот саем, 51.000 посетители од 91 држава, вклучувајќи ги Јужна Африка, Пацифик, Јужна Азија и Нов Зеланд, се значајни показатели за интересот што го предизвикува овој Саем“, истакна директорот на проектот, Fatih Ozmert. Саемот ги соединува специјализираните водечки компании и малите и средните претпријатија, и навистина е тешко да се издвои некоја копмпанија посебно, а секако тука се и медиумските и едукативните институции со широката комерцијална мрежа на пазарите, вклучувајќи и бројни предавања и презентации. Тридневните настани беа вистинско шаренило од експонати и луѓе, со широки насмевки и отворени срца, исто како и гостопримливиот колоритен Истанбул. Големиот број на фирми, распоредени во 12 хали, понудија комплетен преглед на пазарот, нудејќи големи бизнис можности за посетителите и самите изложувачи. Шаренило од уникатни штандови, дизајни, впечатливи логоа, примамливи бои, промотивен рекламен материјал, катчиња за дружба и разговори со автентични специјалитети од храна, беа само дел од добро осмислената стратегија на секоја фирма за конкурентно примамување на повеќе посетители, потенцијални партнери и инвеститори. Иако Саемот не доделува награда за најдобар дизајн на штанд, меѓу 12

12

ПОРТА

28 март 2014

фирмите конкуренти можеше да се согледа огромен натпреварувачки дух за своја подобра презентација на саемот, што резултира со долга работа во осмислувањето на дизајнот на саемскиот штанд, подготовки кои траат цела година однапред. Во поглед на маркетиншкиот дел, за применетите маркетиншки стратегии и привлекување на нови пазари, зборувавме и со маркетинг менаџерот на TUYAP, Murat Duzenli, кој за „Порта 3“, откри: „Лани направивме стратегија во која ја вклучивме Африка, па така и оваа година, како продолжение, наша стратешка цел беше токму афричкиот континент, како нов голем потенцијален пазар кој планираме да го освоиме, поради што бевме насочени кон силни промоции, претставување и работни ангажмани во тој регион“. За крај, директорот Fatih Ozmert, за идните планови и предизвици конструктивно заклучи: „Од 2007 година па наваму, континуирано напредуваме, и во однос на посетители и во однос на изложувачи, така што речиси се доближивме до најпрестижниот саем кој се одржува на оваа тематика - Саемот во Нирнберг, Германија, кој е наша единствена конкуренција. Споменатата изградба на двете нови хали за 2015 година, се доволен предизвик сами по себе за да се наполнат, но еден вид на предизвик ни е и алуминиумскиот сектор, кој многу бргу се развива и зема широк замав во светот“. По затворањето на Саемот, организаторите може да се пофалат со уште една неверојатна бројка на посетеност од 53.835 професионалци, покривајќи 5.846 интернационални посетители од 99 држави и 47.989 домашни посетители. Со надеж дека организаторите ќе ги исполнат своите очекувања и предизвици за наредната 2015 година, и дека пак ќе му се вратиме на овој прекрасно организиран саем и на динамичниот, колоритниот и полн со пулсирачки приказни, Истанбул, како ехо одѕвонуваат зборовите на познатиот француски поет и државник, Alphonse de Lamartine: „Ако на светот можеш да погледнеш само еднаш, тогаш погледни го само Истанбул. Таму Бог и човекот, природата и уметноста создале толку единствена глетка што навистина вреди да се погледне“. 

градежништво

Б

DVORNIK

Лична заштитна опрема од 1990 8 Mарт, бр. 2, 1000 Скопје Тел.: +389 2 3110 624 +389 2 3110 901 info@dvornik.com.mk Факс: +389 2 3110 546 www.dvornik.com.mk

28 март 2014 ПОРТА

13

13

региони

ШТИП

Трговскиот центар подготвен Во изминатите две децении, малкумина посветуваа внимание на изгледот и постојаното руинирање на градскиот трговски центар. Доминираа имотните проблеми, а за сето време објектот пропаѓаше, што резултираше со мошне лоша и грда слика за градот. Драган РИСТОВ Моментална состојба

Н

а крајот на 70-тите години од минатиот век, поточно во 1978 година, Штип го доби градскиот трговски центар, кој според изгледот и дизајнот беше нешто ново за Штип. Распадот на социјалистичката економија донесе проблеми во работењето. Во изминатите две децении, малкумина посветуваа внимание на изгледот и постојаното руинирање на градскиот трговски центар. Доминираа имотните проблеми, а за сето време објектот пропаѓаше, што резултираше со мошне лоша и грда слика за градот. „Најспектакуларен“ и денес е погледот во холот на трговскиот центар, во кој на над 20-ина импровизирани

14

14

ПОРТА

28 март 2014

картонски тезги се продаваат текстилни производи. Над нив, руиниран кров со дотраени огромни светилки, кои се закануваат со секој нов ден да паднат и некого да повредат. Изгниени ѕидови, протекувања при секој дожд, влага и страшна миризба на секоја педа од она што некогаш беше гордост за Штип. Штипјани сè повеќе се прашуваат дали е можно оваа слика да се промени. Првичните најави кажуваат дека постои раздвижување кај групата мнозински сопственици, кои сакаат да се реконструира трговскиот центар. На двапати одржаа средба и со градоначалникот на Штип Илчо Захариев. Тој им понуди поддршка и експедитивност во поглед на градежните одобренија и

дозволи, со цел поскоро да се започне со реконструкција. Во меѓувреме, до одделението за урбанизам e доставен идеен проект кој е одобрен од локалната самоуправа. Се чека основниот проект и со самото тоа, најголем дел од процедурите ќе означат и старт на директните зафати.

- Ние имаме интерес да се реконструира трговскиот центар. Така добиваат и сопствениците, но и градот. Ќе се обнови нешто што со децении било оставено да пропаѓа и кое сепак ќе биде нешто убаво - вели градоначалникот Захариев. Идејниот проект за надградба и реконструкција на дел од градскиот трговски центар во Штип е подготвен од „Радиус архитекти“ од Скопје, од проектантскиот тим:

градежништво

за реконструкција

Мартин Пановски, Александар Наумчески, Јана Гугуловска и Душица Диновска. Тој опфаќа реконструкција во две фази. Според актуелното идејно решение, отворениот влез на трговскиот центар лоциран на улицата „Кеј Маршал Тито“ ќе биде затворен, а внатрешниот дел ќе биде поделен на сегменти со што ќе се овозможи и соодветен простор за тргување. Станува збор за вкупна површина од околу 1.305 м², која е дел од вкупната површина на која се простира трговскиот центар, а тоа е околу 3.000 м². Предвидена е обнова и на фасадата, со современи материјали со што ќе се реконструира она што сега е грда руина. Од одделението за урбанизам додаваат

дека понатамошната процедура останува на сопствениците на трговскиот центар.

- Колку побргу биде доставена документацијата за основниот проект, толку побргу ние ќе ги издадеме соодветните дозволи за отпочнување на реконструкцијата – додава Силвана Николова, раководител на одделението за урбанизам. Градскиот трговски центар во Штип и понатаму останува доминантен трговски објект во центарот на градот. До него треба да се гради и катна гаража, што предвидува и комплетно уредување на целата локација. Спроти трговскиот центар се очекува да продолжи и конструкцијата на втората паркинг платформа.

28 март 2014 ПОРТА

15

15

градежништво

www.liting.mk Архитектонска подготовка и изведба Lexan* поликарбонатни плочи и системи; Акрилни плочи Plexy и производи од ПММА; +389 2 3114 360 Звучни и сигурносни бариери; Профили, гума и трака;

16

16

ПОРТА

28 март 2014

ДОДАТОЦИ ЗА БЕТОН

градежништво

Подобрување на квалитетот на градежните материјали Додатоците секогаш се применуваат заради основното дејство што го предизвикуваат, но тие предизвикуваат и многу секундарни ефекти кои често се неповолни, па затоа треба многу прецизност при нивно проф. д-р Тодорка САМАРЏИОСКА, користење Весна ГРУЈОСКА, дипл.инж.град.

Д

одатоците за бетон се производи кои се додаваат во многу мали количини, пред и за време на мешањето, со цел да се подобрат извесни својства на бетонот. Нивната примена е оправдана кога се исцрпени сите можности како што се избор на квалитетен агрегат со соодветна гранулација, соодветен цемент и друго. Од употребата на додатоците не може да се очекува задоволителен ефект, ако бетонот не е правилно подготвен и лошо вграден.

Додатоците се дефинираат според нивното основно својство, затоа што може да предизвикуваат и други секундарни ефекти. Понекогаш секундарните ефекти од додатокот може да бидат и неповолни. Додатоците можат да бидат една хемикалија или смеса од неколку и можат да се набават во прав, но најчесто се водни раствори, затоа што во оваа форма полесно се внесуваат и се мешаат во бетонот. При дозирањето треба да се посвети внимание на точното дозирање на додатоците и да се води сметка за последиците од евентуалното предозирање.

Од широката лепеза на додатоци за бетон, како најчесто употребувани може да се издвојат следните:

намалување на количеството на вода (од 5% до 12%). Дозирањето вообичаено е 0,2-0,6% од количината на цемент. Овој тип на додатоци се концентрираат на површината на цементните честички и им даваат негативен напон со што доаѓа до одбивање на зрната и тие рамномерно се распределуваат во масата. Доколку не се додадат додатоците, цементните зрна имаат тенденција за формирање грутки. Овие грутки се полнат со вода и предизвикуваат смесата да биде помалку течна. Значи, основната цел на пластификаторите е да ја зголемат флуидноста на смесата при еднакво количество на вода. Како резултат на дисперзија на цементните зрна доаѓа до нивно рамномерно изложување на процесот на хидратација, што доведува до поголема јакост на бетонот за пократко време. Значи покрај зголемување на флуидноста на смесата, овие додатоци може да предизвикаат зголемување на јакоста на бетонот. 

Пластификатори Суперпластификатори  Забавувачи на врзување  Забрзувачи на врзување  Забрзувачи на процесот на стврднување  Аеранти  Додатоци за спречување корозија  

ПЛАСТИФИКАТОРИ

Пластификаторите се додатоци за бетон кои при еднакво количество на вода ја подобруваат обработливоста на бетонот или при еднаква обработливост на бетонот овозможуваат

28 март 2014 ПОРТА

17

17

градежништво

Рамномерна распределба на цементните зрна под дејство на пластификаторите

СУПЕРПЛАСТИФИКАТОРИ

Овој тип на додатоци, исто како и пластификаторите, ја зголемува флуидноста на смесата при еднакво количество на вода, и при еднаква обработливост на бетонот овозможуваат намалување на количеството на вода, но позначително (од 12% до 30%). Дозирањето е од 0,6 до 2,0% од количината на цемент. Дејството на суперпластификаторите временски е ограничено, па заради тоа тие се додаваат при мешањето, ако бетонот веднаш се вградува или во миксерите непосредно пред вградувањето. Нивното дејство зависи од гранулометрискиот состав на агрегатот, видот и количеството на цемент и температурата.

ДОДАТОЦИ ЗА ЗАБАВУВАЊЕ

Овие додатоци го зголемуваат времето за кое смесата ќе премине од пластична во цврста состојба за барем 90 минути, но не повеќе од 360 минути на едно дозирање на смесата. Забавувачите се користат во услови кога времето до почетокот на врзување не е доволно, подготвениот бетон да се пренесе и вгради во објектот. Ова може да настане кога местото на подготвување на бетон е на поголемо растојание од местото на вградување, при висока температура и слично. Исто така може да се јави и употреба на овие додатоци кога се потребни подолги прекини во бетонирањето. Температурата има значаен ефект врз забавувањето и ова треба да се земе предвид при избор на дозата. Дури и промена во температурата од пет степени може да има голем ефект. Значајно предозирање со најголем дел од додатоците за забавување брзо води до зголемувања на одреденото време за кое смесата би требало да премине во цврста состојба, и овој период може да трае и неколку денови.

само врзувањето и се додаваат на цементот или при мешањето во бетонот. Тие се користат за бетон од кој се бара да го запре минувањето на вода низ објекти во градба во многу кус рок. Тие, како секундарен ефект, при хидратацијата предизвикуваат и формирање на поголеми кристали на цементот, а со тоа и намалување на јакоста на бетонот. Забрзувачите на стврднување обично не го забрзуваат почетокот на врзување, туку само стврднувањето на бетонот. Тие се применуваат кај конструкции од кои се бара брзо симнување на скелињата или при кабловско преднапрегнати конструкции.

АЕРАНТИ

Употребата на овие додатоци при мешањето на бетонот овозможува создавање на меури од воздух кои се рамномерно распределени во бетонската маса и се со релативно еднаква големина која се движи од 50-200 µm. Меурите не се поврзани меѓусебно со што стврднатиот бетон добро се спротивставува на дејството на мразот. Дозата вообичаено е 0,2-0,4 % од тежината на цементот.

ДОДАТОЦИ ЗА ЗАБРЗУВАЊЕ

Додатоците за забрзување се делат во групи и тоа:  Забрзувачи на врзување  Забрзувачи на стврднување Забрзувачите на врзување се додатоци кои го забрзуваат

ДОДАТОЦИ ЗА СПРЕЧУВАЊЕ КОРОЗИЈА

Додатоците за спречување корозија се ефективни откако бетонот ќе се зацврсти, и даваат долготрајно зголемување на пасивната состојба на

Воздушни меурчиња во бетонот, предизвикани од употребата на аерантите

арматурата или друг додаден челик во бетонските структури. Нивното дозирање вообичаено зависи од видот на цемент, односот вода/цемент, околната температура и очекуваното ниво на изложеност на хлориди.

Влијание на хлоридот на незаштитен и заштитен челик 18

18

ПОРТА

28 март 2014

градежништво Додатоците за спречување корозија ја зголемуваат пасивната состојба или прагот на корозија на челикот така што мора да е присутен повеќе хлор на површината на челикот,

пред корозијата да може да започне. Иако овие додатоци можат да го зголемат прагот на корозија, не се исплатливи ако не се употребуваат во смеса со висок квалитет. Денес е време во кое за секоја градба се користат производи за подобрување на квалитетот на градежните материјали како што се додатоците за бетон, што претставуваат хемикалии кои го прават бетонот поквалитетен, поотпорен и речиси без ограничувања во употребата. Додатоците со многу мала доза покажуваат огромна моќност од аспект на водоотпорност, спречување корозија, подобрување на обработливост, овозможуваат долотраен транспорт, подобрување на јакоста и слично. Овие производи сè уште се во развој, но во последните години знаењата во однос на нив се доста проширени. Ако порано не се знаело колкави количини треба да се употребуваат, денес тоа е точно дефинирано и се знае каков ефект ќе предизвика која доза. Додатоците секогаш се применуваат заради основното дејство што го предизвикуваат, но тие предизвикуваат и многу секундарни ефекти кои често се неповолни, па затоа треба многу прецизност при нивно користење, и потребно е да се прочитаат препораките што ги дава производителот со секој производ од овој тип, за начинот на дозирање, количината на дозирање, складирањето и нивното чување. 

1. Блокирање на порите 2. Заштитен слој од додатоците за спречување корозија Дејство на додатоците за корозија

(предавање одржано на Саем за вработување при Градежниот факултет - Скопје)

28 март 2014 ПОРТА

19

19

архитектура

Смиљан Радиќ -

автор на новиот павилјон „Серпентин“

20

20

ПОРТА

28 март 2014

П

роектот Павилјон на галеријата „Серпентин“, во лондонските градини Кенсингтон во Хајд парк, постои веќе четиринаесет години, и е едно од најважните случувања на светскиот културен календар. Од година во година, својата експериментална визија за архитектурата имаа можност да ја искажат најпознатите архитекти на денешницата. Почнувајќи од 2000-та, галеријата „Серпентин“ секоја година ангажира некој од најреномираните светски архитекти за изработка на привремениот павилјон, што се поставува на тревникот пред галеријата. Досегашни автори на овој павилјон се: Zaha Hadid (2000), Daniel Libeskind (2001), Toyo Ito (2002), Oscar Niemeyer (2003), MVRDV (2004), Álvaro Siza (2005), Rem Koolhaas (2006), Olafur Eliasson&Kjetil Thorsen (2007), Frank Gehry (2008), Kazuyo Sejima (2009), Jean Nouvel (2010), Peter Zumthor (2011), Herzog & de Meuron и Ai Weiwei (2012) и Sou Fujimoto (2013). Оваа низа на архитекти, оваа година ја продолжува нешто помалку познатиот Смиљан Радиќ, чилеански архитект со хрватско потекло. Својот углед го стекнал во Јужна Америка, градејќи структури кои го комбинираат природното и артифициелното постигнувајќи неверојатна оригиналност. Неговата архитектура е органска, во себе ја спротивставува геолошката сила со деликатноста на рачната

подготви: Дејан БУЃЕВАЦ работа или природниот раст и остава силен амбиентален впечаток. Архитектот за својата архитектура вели вака: „Сметам дека современата архитектура премногу внимание придава на површината и визуелниот впечаток. Мене повеќе ме интересира можноста архитектурата да создава амбиент, да понуди чувство на одредени квалитети, било да е тоа со звук, светло, прашина или со невообичаена темература“. Невообичаен е и неговиот предлог за павилјонот „Серпентин“. Заобиколувајќи ги вообичаените архитектонски референци, Радиќ со овој павилјон се обидува да најде исконски простор кој би одговарал на она што луѓето денес го бараат во градските паркови. Таа идеја се материјализира како капсула од фиберглас која дефинира повеќенаменски општествен простор, кој во текот на четири месеци постоење на павилјонот ќе вдоми различни културни содржини, со посебни програми, презентации и разговори. Капсулата цврсто лежи на прстен со масивни гранитни блокови поставени во вдлабнатиот дел на ливадата. Севкупниот впечаток е капсулата на непознатото суштество од вселената како да се спуштила на прстенот на некое неолитско светилиште. Така и овој павилјон оди во прилог на нечија изјава дека Радиќевата архитектура е органски спој на Мис ван де Рое и Флинтстон. Отворањето на павилјонот е предвидено за 26 јуни, за време на траењето на Лондонскиот фестивал на архитектура.

ПРИЦКЕРОВАТА НАГРАДА ЗА 2014 ЗА ШИГЕРУ БАН

архитектура

Архитект на зданија од картон и хартија Катедрала во Крајсчрч, Нов Зеланд

А

рхитектот на зданија од картон и хартија, јапонецот Шигеру Бан, ја доби престижната Прицкерова награда за архитектура за 2014 година. Негов омилен материјал се цевките од картон. Жирито ја нагласи работата на Бан во различни региони, настрадани од природни непогоди, во рамките на која тој при проектирањето на зданијата експериментирал со бамбус, ткаенина и хартија. Едно од неговите најпознати дела е обновената црква на Јован Крстител во градот Крајсчрч во Нов Зеланд, по катастрофалниот земјотрес во 2011 година, позната како Хартиен соборен храм. Ѕидовите во црквата се од контејнери, покривот од поликарбонат, и 98 столбови од картон. Во 2000 година во Хановер, посетителите на Светската изложба можеа да го оценат јапонскиот павилјон во должина од 72 метри, исто така направен од хартиени цевки. Голф клуб на островот Жежу, Јужна Кореа

Помпиду центар во Мец, Франција

28 март 2014 ПОРТА

21

21

архитектура

ГЕРМАНСКИОТ ПАРЛАМЕНТ И ПЛОШТАДОТ НА РЕПУБЛИКАТА ВО БЕРЛИН

Симболи на политичката моќ

Германскиот парламент, 1970 год.

Објектот на германскиот парламент, новите административни структури изградени за негови потреби и објектот на канцеларот на Германија го оформуваат новиот Плоштад на Републиката, и му даваат сосема нов изглед и значење

П

овеќе од две децении се поминати откако Берлин се обедини и сето ова изминато време тој интензивно се гради. Од архитектонска гледна точка, Берлин е сосема различен град од тој што бил пред 1980 година. Меѓу неколкуте објекти што претставуваат препознатлив белег на новиот Берлин е и објектот на денешниот Германски федерален парламент, односно поранешната зграда на Рајстагот со целокупното нејзино опкружување на Плоштадот на Републиката. Денес се вели дека Плоштадот на Републиката е центарот на политичката моќ на обединета Германија. Зградата на Рајстагот е изградена со цел да биде седиште на Вајмарската Република. Архитектот Пол Волет е проектант на оваа зграда, која се градела скоро десет години

22

22

ПОРТА

28 март 2014

Натка ЌОСЕВА, дипл.инж.арх.

под будното око на кајзерот Вилхелм II. Пуштена е во употреба во 1894 година.

Oбјектот е четворокрилна структура со две внатрешни дворишта и централна пленарна сала за седници осветлена, во тоа време, со модерна купола изведена од стакло и челик. Фасадата на објектот, а исто така и ентериерот се дизајнирани со мотиви од високата ренесанса и класицизмот. Возвишеноста на зградата е потенцирана со главниот влез, импозантен трем со триаголен тимпанон над него и широки надворешни скали. Натписот „На германскиот народ“ (Dem deutchen volk) е поставен на тимпанонот во 1916 година oд Петер Беренс и сè уште стои таму. Зданието на Рајстагот претрпело многу штети од пожари и рушења во текот на целиот 20. век, но истовремено преставувало и централна бина на најважните политички настани

во поновата историја на Германија. Меѓу поважните настани е прогласувањето на првата Германска Република во 1918 година, по абдицирањето на кајзер Вилхелм II, а тоа е и крајот на монархијата. Пожарот во 1933 година уништил голем дел од објектот, за што Хитлер ги обвинил комунистите, а со тоа добил и голема политичка моќ. Крајот на Втората светска војна, во мај 1945 година, руските војници го означуваат со поставување на знамето со срп и чекан на објектот на Рајстагот и истовремено уриваат многу делови од веќе оштетениот објект. Во новонастанатите услови, после Втората светска војна, зградата на Рајстагот е лоцирана во западниот дел на Берлин токму зад Берлинскиот ѕид. Архитектот Пол Бумеранг извршил реставрација на објектот, која траела од 1966 до 1972 година. Со оваа реставрација

архитектура Германскиот парламент, денес

објектот добил и нова функција, место за состаноци на комитетите на парламентот. После обединувањето на Германија во 1990 годна и преселувањето на владата на обединетата Германија од Бон во Берлин, решено е зградата на Рајстагот да стане ново седиште на германскиот федерален парламент. За оваа цел руинираната зграда, објект полн со копнежи и надежи за германскиот народ, морала темелно да се реконструира и модернизира. Британскиот архитект Норман Фостер е поканет и назначен да го изработи проектот за оваа огромна реконструкција и пренамена на објектот, односно редизајнирање на целиот ентериер, а делумно и екстериер, во модерен парламент поставен во историски амбиент.

Реконструкцијата е започната во 1995 година, а завршена во 1999 година. Пред почетокот на реконструкцијата во летото 1995 год., бугарскиот уметник Кристо и неговата сопруга Жан Клоди, познати по покривање и обвиткување на објекти и делови од природа, го покриваат објектот на парламентот со бела ткаенина. Магичниот настан траел две недели како последен поздрав на објектот пред да започне реконструкцијата. Сер Норман Фостер комплетно го редизајнирал ентериерот на оваа неоренесансна структура, а делумно и екстериерот. Ентериерот е сосема нов, современ и минималистички. Сите декорации на ѕидовите, столбовите и плафоните, кои се поставени со изградбата

на објектот се отстранети. Само некои делови од постојните ѕидови и подови во внатрешноста на објектот се сочувани, како меморија на историските настани кои се случувале во објектот, како на пример, камените ѕидови во приземјето на кои руските војници оставиле многу графити кога ја освоиле зградата во мај 1945 год. Норман Фостер ја поедноставил и фасадата на објектот. Сите прозорци на фасадите се заменети комплетно со нов дизајн, без постојните декорации. Главниот влез во објектот е комплетно застаклен по цела висина, а надворешните камени скали и триаголниот тимпанон над нив се задржани. Сер Норман Фостер посебно обрнал внимание на решението на кровот на објектот и дизајнот на новата стаклена 

Новата стаклена купола. Внатрешност

28 март 2014 ПОРТА

23

23

архитектура Paul-Löbe-Haus

купола. Некои декорации на венецот на постојниот кров се отстранети, а косите кровови кои биле покриени со бакарен лим се заменети со стаклени коси кровови или се прекриени со соларни панели. Поголемиот дел од кровот е прооден равен кров, кој е отворен за посетители и влез во стаклената купола. Новиот дизајн на стаклената купола, која е со висина од 75 метри, изгледа како да лебди над пленарната сала во средиштето на објектот. Дизајнот на новата купола е новиот препознатлив елемент на реконструираниот парламент и стои какo „стаклена круна“ над него. Стаклената купола со начинот на застаклување и нејзиниот централен стаклено-огледален дел, кој е поставен како стаклена скулптура, е највпечатливиот дизајн, визуелно и технички, кој овозможува, со прекршување на природната светлина со ситем на огледала и рефлексија, да се осветлува и централната пленарна

24

24

ПОРТА

28 март 2014

на парламентот и целиот Берлин. Работата во пленарната сала може да се следи од просторот под куполата. Спектакуларниот дизајн на стаклената купола придонел германскиот парламент да стане еден од најотворените и најпосетените парламенти скоро во целиот свет. Истовремено, посетителите од стаклената купола можат да го видат и доживеат целиот Берлин. Во склоп на куполата се проектирани кафетерија и ресторан како две стаклени коцки. Еколошките барања за користење на обновливи извори на енергија се користат за греење и ладење на објектот со комбинирани системи. Вклучена Marie Elisabeth Lüders Haus

сала, а исто така овозможува и природна вентилација. Од рампата што е лежерно поставена до прозорците на куполата има прекрасен поглед кон околината

е широка примена на обновливи извори на примарна енергија. Зградата на денешниот федерален германски парламент се наоѓа на Плоштадот на Републиката. На северната страна од плоштадот се поставени новите административни структури, област наречена „Сојузна лента“, изградени за потребите на парламентот и владата на Германија. Оваа област е поставена на десниот брег на реката Шпре, ја сече реката и завршува со објектот на канцеларот на Германија. Објектите на „Сојузна лента“ се проектирани од германски архитекти. Имаат современ дизајн во форма на буквата H со канцеларии поставени околу стаклени дворишта. Ентериерите се дизајнирани минималистички. Објектот на германскиот парламент, новите административни структури "Paul-Löbe-Haus" и "Marie Elisabeth Lüders Haus" и објектот на канцеларот на Германија го оформуваат новиот Плоштад на Републиката, и му даваат сосема нов изглед и значење. 

Фотографија на месецот архитектура

Матка, Ангел Ситновски 28 март 2014 ПОРТА

25

25

современи македонски градители

ЃОКО РАДОВАНОВИЌ, АРХИТЕКТ

Во архитектурата како и само режисерот и Без синергија на сите учесници во проектот, со нивната способност и позитивна енергија, нема квалитетен продукт

Без синергија на сите учесници во проектот нема квалитетен продукт: Тимот на Радо инженеринг

НАЈЗНАЧАЈНИ ДЕЛА

А

Индустриски комплекс Рио кафе (5.600 м²) – 2005 год. Соравиа центар – редизајн (22.000 м²) – 2007 год.

рхитектот Ѓоко Радовановиќ е роден во 1949 година. Завршил Архитектонски факултет во Скопје, работел на проектирање ентериери, индивидуални куќи, станбени комплекси и деловни згради. За сопствениот развој вели: „Имав среќа да се оформувам во времето на Битлси, да живеам во револуционерната 26

26

ПОРТА

28 март 2014

Соравиа ресорт – (20.000 м²) – 2008 год. Деловен комплекс Центро унион (6.000 м²) – 2013 год.

1968 година, да го читам Бакуњин, потоа Маркузе, а сега ми останува Ками. Постои природен процес и време за да се добие плод. Семето треба да стане дрво, па цвет и на крај плод. Сите брзи решенија го претвораат овошјето во нешто што не личи на овошје или нема вкус на овошје“.

Кој е Вашиот херој?

 Јосиф Михајловиќ од Тресонче преку

Скопје, Белград, Англија, САД се враќа во Скопје на функција претседател на Скопската општина. За време на својот мандат изработил голем број проекти и тоа генералниот урбанистички план на град Скопје, термоцентралата под Кале, хидроцентралата Матка, водоводот Рашче, ги регулирал Вардар и Серава, изградил четири училишта... Во исто време тој проектирал и изведувал голем број

современи македонски градители

во филмот се паметат главните глумци

Дејан БУЃЕВАЦ

Соравиа ресорт

капитални објекти, како Железничката станица во Скопје, Народна банка итн. Со неговата целокупна работа тој многу нè задолжил, а ние, во градот на спомениците не му се оддолживме со обележје кое објективно го заслужува.

Ваше мислење за македонската архитектура денес?  Lost in translation

Набројте три, според Вас, најзначајни објекти од македонската архитектура?

 Архив на град Скопје, од Ѓорѓи Константиновски, од 1966 година. Потребно е да се преработи хортикултурата и да се укинат агресивните станбени згради кои апсолутно го девастираат овој објект. Потоа зградата на ЦКСКМ, од Петар Муличковски, од 1970 година. Објектот пред неговото сегашно реновирање. Сега

веќе му нема спас. Основното училиште Ј.Х.Песталоци од Алфред Рот, од 1967 година. Успешна единица мерка – дете.

Што претставува за Вас архитектурата во светот?

 Конфликт помеѓу локално-глобално и митоманија. Денес, присуството на технолошкиот процес во архитектурата создава сосема нови креативни услови.  28 март 2014 ПОРТА

27

27

современи македонски градители Белведере ресорт, Нерези

ОБЈЕКТИ ВО ИЗГРАДБА

Белведере ресорт – (2.200 м²) Спортски центар Јане Сандански – (16.500 м²) Деловни објекти за ТДА Трејд

Paradise Island dome, Дубаи

НАЈЗНАЧАЈНИ ПРОЕКТИ

Smart school – Куала Лумпур, Малезија (36.000 м²) – 2003 год.

Head office – Карачи, Пакистан (4.500 м²) – 2004 год.

Oil King Tower III – Шензен, Кина (240.000 м²) – 2005 год.

Paradise Island dome – Дубаи, ОАЕ (160.000 м²) – 2008 год.

Abu Dhabi Green city – Ал Факит, ОАЕ (1.057.054 м²) – 2008 год. Во налет на софтвери и сценарија имаме можност да го изразиме сè она што можеме да го замислиме и да го разбереме. Со тоа се отвораат огромни можности. Тука постои и можноста архитектурата да се претвори во софтверска егзибиција и само формален израз. Мора да се анализира современиот начин на живот и односот со 28

28

ПОРТА

28 март 2014

стварноста. Сè е прашање на мера. Треба да се знае кога да се прекине. Во овој момент локалното ја губи трката со глобалното.

Каков е односот на младите кон архитектурата?

 Постои една приказна за професор кој некогаш бил омилен помеѓу своите

студенти. Кога забележал дека драстично се намалил бројот на студенти кои присуствуваат на неговите предавања, се запрашал што се случува со овие генерации? Пред 25 години немаше ниту едно слободно место во амфитеатарот, а јас го предавам истото она што го предавав и пред 25 години.

современи македонски градители Smart school – Куала Лумпур, Малезија

Резиденција Панчев

Megalopolis

Што не се гледа на фотографија, а е интересно да се знае за Вашите објекти?  Во архитектурата како и во филмот се паметат само режисерот и главните глумци, но без синергија на сите учесници во проектот, со нивната способност и позитивна енергија, нема квалитетен продукт.

На кој проект работите во овој период?

 Во моментов работиме на финализација на спортскиот центар Јане Сандански. Тоа е мултифункционален спортски центар со голема сала, мала сала, хотел, шопинг центар... во кој е применет систем за греење и ладење со резервоари за топлина со капацитет од 2.100 тони вода, кој е најголем

и најсофистициран од овој тип на Балканот. Системот овозможува економичност, рационалност и заштеда на енергија.

Ваши архитектонски планови?

 Барок на XXI – 2012 год. Тиранополис – Мегалополис – 2013 год.  www.rado.com.mk 28 март 2014 ПОРТА

29

29

2,3

плочи, 25 kg Thermokleber

Потрошувачка: 5 kg/m

2

Малтер за лепење стиропор (EPS) Putzgrund Fassade плочи, 25 kg

Kati

Подлога пред нанесување на Потрошувачка: 5 kg/m завршни фасадни малтери, 20 kg градежништво 2

25 лтер, kg 25 kgПотрошувачка: KlebeSpachtel

0,3 – 0,5 kg/m2

Малтер за лепење на стиропор (EPS)

Styrokleber армирање и глетување, 25 kg агребана а структура структура Малтер за лепење на стиропорни (EPS) Потрошувачка: плочи, 25 kg лепење: ca. 5 kg/m mm3 mm 3за mm Mosaic за армирање: ca. 6 kg/m 4 3,0 3,0 Малтер за цокле, 25 kg 2

Потрошувачка: 5 kg/m

2

2

Потрошувачка: 0,3 – 0,5 kg/m2 Малтер за лепење на стиропор (EPS) армирање и глетување, 25 kg

3,0

Малтер Малтер заза лепење лепење нана стиропор стиропор (EPS) (EPS) армирање армирање и глетување, и глетување, 2525 kgkg

Putzgrund Putzgrund Fassade Fassade

Addi

Подлога Подлога пред пред нанесување нанесување нана завршни завршни фасадни фасадни малтери, малтери, 2020 kgkg

Потрошувачка: Потрошувачка: Акрилен фасаден малтер, 25 kg 2 2 за за лепење: лепење: ca.ca.

5 kg/m 5 kg/m Силикатен фасаден малтер, 25 kg 2 2 за за армирање: армирање: ca. ca.

6 kg/m 6 kg/m Измазнета структура Загребана структура 1,5 mm 2 mm 3 mm 2 mm 3 mm Измазнета структура Загребана структура 2,3 2,7 3,6 2,4 3,0

2 2 Потрошувачка: Потрошувачка: 0,30,3 – 0,5 – 0,5 kg/m kg/m

1,5 mm 2 mm 3 mm 2 mm 3 mm 2,3 2,7Conni 3,6 2,4 3,0 Фасаден систем со плочи од Силиконски фасаден малтер, 25 kg KlebeSpachtel KlebeSpachtel M M стиропор (EPS)

Mosaic Mosaic

Малтер Малтер заза цокле, цокле, 2525 kg Фасаден систем соkgплочи од Потрошувачка: Потрошувачка: 0,30,3 – 0,5 – 0,5 kg/m kg/m камена волна 2

Малтер Малтер заза лепење, лепење, армирање армирање и Измазнета структура Загребанаиструктура

глетување глетување нана плочи плочи и2 ламели од Putzgrund 1,5 mm Fassade 2 mm 3 mm и ламели mm 3од mm

камена камена волна, волна, 25 25 kgkg 2,4 на 3,0 Подлога пред нанесување 2,3 2,7 3,6 Потрошувачка: Потрошувачка: завршни фасадни малтери, 20 kg 1 за за лепење: лепење: ca.ca.

6 kg/m 6 kg/m 2

Кнауф Кнауф дооел дооел Скопје, Скопје, бул. бул. Александар Александар Македонски Македонски бб,бб, 1000 1000 Скопје, Скопје, Македонија Македонија Тел: Тел: 0202 3235750, 3235750, info@knauf.com.mk, info@knauf.com.mk, www.knauf.com.mk www.knauf.com.mk

Силикатен фасаден малтер, 25 kg 2

Минер Кнауф Кнауф

2

малтер

Системи Системисос и истиропор стиропо Преднос

1

2

2 2 2 Kati за за армирање: армирање: 70,5 kg/m 7 kg/m Потрошувачка: 0,3ca.–ca. kg/m

• Пароп • Економ • Довер • Едност

2

Кнауф фасаден систем

Mosaic

KlebeSpachtel

KlebeSpachtel M

2,7 3,6 2,4 KlebeSpachtel KlebeSpachtel

Измазнета структура 1,5 mm 2 mm 3 mm 2,3 2,7 3,6

Загребана структура 2 mm 3 mm 3 2,4 3,0

3

Knauf Knauf Macedonia Macedonia

Малтер за цокле, 25 kg

Системи со плочи од Кнауф камена волна фасаден систем 4 и стиропор (EPS) Системи со плочи од камена волна

Putzgrund Fassade Потрошувачка: 0,3 пред – 0,5нанесување kg/m2 Подлога на

завршни фасадни малтери, 20 kg 4

Потрошувачка: за лепење: ca. 5 kg/m2 армирање и за армирање: ca. 6 kg/m2

за лепење, ер, малтер, 25 kgМалтер 25 kg глетување на плочи и ламели од

Потрошувачка: 0,3 – 0,5 kg/m2

камена волна, 25 kg

Потрошувачка: Thermokleber Thermokleber Thermokleber Thermokleber 2 лепење: ca. 6Малтер kg/m Малтер заза лепење Малтер лепење Малтер стиропор застиропор за лепење лепење (EPS) стиропор (EPS) стиропор (EPS) (EPS) Кнауф дооелзаСкопје, Кнауф дооел Скопје, за армирање: ca.

7 kg/m22525 плочи, плочи, kg плочи, kg плочи, 2525 kgkg KlebeSpachtel M бул. Александар Македонски бб,

Mosaic Addi Addi

Addi Addi

и стиропор (EPS)

5

5

6 Малтер за цокле, 25 kg агребана а структура структура Акрилен Акрилен фасаден Акрилен фасаден Акрилен малтер, фасаден малтер, фасаден 25Кнауф 25 малтер, kgмалтер, kg 25 25 kgkg фасаден систем бул. бб, Измазнета Измазнета структура структура Измазнета Измазнета структура Загребана структура Загребана структура структура Загребана структура структура 1. Styrokleber * 1.Загребана KlebeSpachtel Малтер за лепење, армирање и Александар Македонски mm 3 mm 3 mm Потрошувачка: Системи со плочи одMкамена волна Потрошувачка: Потрошувачка: 5Потрошувачка: kg/m 5 kg/m 5 kg/m 5иkg/m 1000 глетување на плочи ламели од Скопје, Македонија 2. Stiropor (EPS) волна* 1000 Скопје, Македонија 1,51,5 mmmm2 mm 2 mm 1,51,5 3mm mm 3mm mm 2 mm 22mm mm 2 mm 3 mm 3 mm 3стиропор mm 322.mm 2Камена mm (EPS) 3 mm 3 mm и камена волна, 25 kg Тел: 02 3235750, Addi 3. KlebeSpachtel со мрежичка 3. KlebeSpachtel M со мрежичка 02 3235750, 2,3 2,7 2,7 2,3 2,3 3,6 3,6 2,7 2,7 2,4 2,4 3,6 3,6 3,0 3,0 2,4 2,4 3,0 3,0 4Тел: 3,0 3,0Addi info@knauf.com.mk, 4. Putzgrund2,3 Fassade 4. Putzgrund Fassade АкриленАкрилен фасаденфасаден малтер, малтер, 25 kg 25 kg 2

2

2

Потрошувачка: 0,3 – 0,5 kg/m2

2

Потрошувачка:

за лепење: ca. 6 kg/m www.knauf.com.mk info@knauf.com.mk, 5. Addi ** Knauf Macedonia Кнауф дооел Скопје, за армирање: ca. 7 kg/m бул. Александар Македонски бб, www.knauf.com.mk Knauf Macedonia Conni Conni Conni Conniи Thermok* За лепење ЕРЅ плочи може да се употреби 1000 Скопје, Македонија ИзмазнетаИзмазнета структура структура ЗагребанаЗагребана структура структура 2

2

1,5 mm 2 mm 1,5 mm3 mm 2 mm 2 mm 3 mm 2,3 2,7 2,3 3,6 2,7 2,4 3,6 Styrokleber Styrokleber Styrokleber Styrokleber

малтер, р, 25 kg 25 kg

Тел: 02 3235750, leber. Kaj Styrokleber-от кај објекти со висина до 8m Силиконски Силиконски Силиконски фасаден Силиконски фасаден малтер, фасаден малтер, фасаден 25*25 малтер, kgмалтер, kg од25 25 kgkg Кај плочите камена волна неопходно е

23mm mm 2,4 3,0

3 info@knauf.com.mk, mm нема потреба за типлување, додека при употреба на типлувањето со типли со челично јадро www.knauf.com.mk Thermokleber-от секогаш е потребно типлување. Измазнета Измазнета структура структура Измазнета Измазнета структура Загребана структура Загребана структура структура Загребана Загребана структура структура 3,0 Наместо SP 260 и егализациска боја може да се 1,51,5 mmmm2 mm 2 mm 1,51,5 3mm mm 3mm mm 2 mm 22mm mm 2 mm 3 mm 3 mm 3 mm 32**mm 2 mm 3 mm 3 mm Knauf Macedonia

** Наместо Addi може да се нанесат и други завршни

2

2

2

2

Kati Kati

Силиконски Силиконски фасаденфасаден малтер, малтер, 25 kg 25 kg

mm3 mm 3 mm ИзмазнетаИзмазнета структура структура ЗагребанаЗагребана структура структура 4 3,0 3,01,5 mm 2 mm 1,5 mm3 mm 2 mm 2 mm 3 mm 23mm mm 3 mm 2,3

стиропор (EPS) eе(EPS)

Kati

2,7 2,3 3,6 2,7 2,4 3,6 2,4 3,0 KlebeSpachtel KlebeSpachtel KlebeSpachtel KlebeSpachtel

3,0

Addi

Addi

Kati

/m2

S)

Малтер Малтер заза лепење, Малтер лепење, Малтер за армирање за армирање лепење, лепење, армирање иструктура армирање иЗагребанаиструктура и Измазнета структура Измазнета структура Загребана глетување глетување глетување наглетување на плочи плочи на ламели и2 на ламели плочи плочи и ламели и2 ламели од 1,5 mm 2 mm 1,5 3mm mm 2иmm mm 3 mmод 3од mm mm 3од mm камена камена волна, волна, камена камена 25 25 kg волна, kg волна, 25 kgkg порни е на стиропорни (EPS) (EPS) Подлога Подлога пред нанесување пред нанесување на на 3,0 2,3 2,7 2,3 3,6 2,7 2,4 25 3,6 3,02,4

Putzgrund Putzgrund FassadeFassade

Kati Kati

Силикатен Силикатен Силикатен фасаден Силикатен фасаден малтер, фасаден малтер, фасаден 2525 малтер, kgмалтер, kg 2525 kgkg Измазнета Измазнета структура структура Измазнета Измазнета структура Загребана структура Загребана структура структура Загребана Загребана структура структура 1,51,5 mmmm2 mm 2 mm 1,51,5 3mm mm 3mm mm 2 mm 22mm mm 2 mm 3 mm 3 mm 3 mm 32 mm 2 mm 3 mm 3 mm 2,32,3 2,72,72,32,3 3,63,62,72,7 2,42,43,63,6 3,03,0 2,42,4 3,03,0

Подлога Подлога пред пред Подлога Подлога нанесување нанесување пред пред нанесување на нанесување на нана завршни завршни фасадни завршни фасадни завршни малтери, фасадни малтери, фасадни 20 малтери, 20 kg малтери, kg 2020 kgkg

2

2

2

5

Mosaic Mosaic Mosaic Mosaic

Малтер Малтер заза цокле, Малтер цокле, Малтер 25 за 25 kg за цокле, kg цокле, 2525 kg Фасаден Фасаден систем со систем плочи соkg од плочи од Минерални Минерални завршни зс Кнауф Кнауф Кнауф Кнауф фасаден фасаден фаса фас 1.kg/m Styrokleber * 1. Kleb Потрошувачка: Потрошувачка: Потрошувачка: 0,3 Потрошувачка: 0,3 – 0,5 – 0,5 kg/m kg/m 0,30,3 – 0,5 – 0,5 kg/m 2. Stiropor (EPS) каменакамена волна волна малтери малтери 2. Кам 2

2

2

2

3. KlebeSpachtel Системи соСистеми мрежичка 3. Kleb со Системи со Системи плочи плочиод со од со камена плочи камена плочи од во 4. Putzgrund Fassade 4. Putz и и стиропор стиропор и и стиропор (EPS) стиропор (EPS) (EPS) (EPS) 5. Addi ** 5. SP 2 Предности Предности на минерални на ми 6. Егал * За лепење ЕРЅ плочи може да се употреби и Thermok1 Styrokleber-от кај 1 објекти со висина до 8m leber. Kaj

2

* Кај пло • Паропропустливост • Паропропустл Кнауф Кнауф дооел дооел Кнауф Скопје, Кнауф Скопје, дооел дооел Скопје, Скопје, нема потреба за типлување, додека при употреба на типлувањ 2Александар бул. Александар бул. бул. Македонски Александар Македонски Александар бб, Македонски бб, Македонски бб,бб, Thermokleber-от секогаш2е• потребно типлување. Силикатен Силикатен фасаден малтер, фасаден 25 малтер, kg 2 25бул. kg Економичност • Економичност 2 1000 1000 Скопје, Скопје, 1000 Македонија 1000 Македонија Скопје, Скопје, Македонија Македонија ** Намес • Доверливост • Доверливост Измазнета структура Измазнета структура Загребана структура Загребана структура Тел: Тел: 0202 3235750, 3235750, Тел: Тел: 0202 3235750, 3235750, ** Наместо Addi може да се нанесат и други завршни употреб фасадни нанесувања (Kati, Conni или SP 260, односно info@knauf.com.mk, info@knauf.com.mk, info@knauf.com.mk, info@knauf.com.mk, силиконс • Едноставна • Едноставна употреба упо 1,5 mm 2 mm 1,5 3mm mm 2 mm 2 mm 3 mm 3 mm 2 mm 3 3 mm 3 RP 240 3 со егализациска 3 боја) 240 во к www.knauf.com.mk www.knauf.com.mk www.knauf.com.mk www.knauf.com.mk Knauf Knauf Macedonia Macedonia Knauf Knauf Macedonia Macedonia

2 2 2 2 2ca.

2 Kati Kati за за армирање: армирање: ca. ca. армирање: 70,5 армирање: kg/m 7 kg/m 70,5 kg/m 7 kg/m Потрошувачка: Потрошувачка: 0,3за –за kg/m 0,3ca.– kg/m

kg

/m2

2,3

Кнауф Кнауф фасаден фасаден систем систем 2,7

Mosaic Mosaic

2,3 3,6

2,7 2,4

3,6

3,02,4

3,0

SP 260

SP

МинераленМи за фасаден малт фа структура, стр 25

Малтер за Малтер цокле, засистеми 25 цокле, kg 25контактна kg пор е на(EPS) стиропор (EPS) Дозволете им на нашите фасада, трајно да Ви покажат Putzgrund Putzgrund Fassade за Fassade kg ување, 25 kg 2 2 Потрошувачка: Потрошувачка: 0,3 – 0,5 kg/m 0,3 – 0,5 kg/m дека "Изгор лето-кочан зима" не е опис и за Вашиот дом. Подлога пред Подлога нанесување пред нанесување на на 4 20 kg 4 завршни фасадни завршни малтери, фасадни 20 малтери, kgовозможена 2 Вдишете голема доза чист и свеж воздух, од единствените Кнауф

Системи Системи со плочи со плочи од Кнауф камена од Кнауф камена волна волна фасаден фасаден систем систем системи 4 4 и стиропор и стиропор (EPS) (EPS)Системи Системи со ѕид. плочи соод плочи камена од камена волна волна со изолација од камена волна и паропропусност на целиот фасаден 2 Потрошувачка: Потрошувачка: 0,3 – 0,5 kg/m0,3 – 0,5 kg/m2

/m2

Конечно можете да го добиете посакуваниот5 квалитет5 на живот ивостиропор Вашиот и стиропор (EPS) дом.

(EPS) Mosaic

Mosaic

Малтер за цокле, Малтер25 заkg цокле, 25 kg

Кнауф дооел Кнауф Скопје, дооел Скопје, Потрошувачка: Потрошувачка: 0,3 – 0,5 kg/m0,3 – 0,5 kg/m M 2

2

бул. бул. Македонски Македонски бб, бб, * 1. Styrokleber 1. Styrokleber * ње е, армирање и Александар и Александар 1000 Скопје, 1000 Скопје, Македонија очи ли од и ламели одМакедонија 2. Stiropor 2.

(EPS) Stiropor (EPS) 5Тел: kg 02 3235750, Тел: 02 3235750, 3. KlebeSpachtel 3. KlebeSpachtel со мрежичка со мрежичка

2

2

4

2 2 2 2 Потрошувачка: Потрошувачка: Потрошувачка: 0,3 Потрошувачка: 0,3 – 0,5 – 0,5 kg/m kg/m 0,3 0,3 – 0,5 – 0,5 kg/m kg/m

Потрошувачка: Потрошувачка: Потрошувачка: Потрошувачка: завршни завршни фасадни фасадни малтери,малтери, 20 kg 1 20 kg 1 за за лепење: лепење: ca.ca. за 6 за kg/m лепење: 6 kg/m лепење: ca.ca.

6 kg/m 6 kg/m

m2

1

Putzgrund Putzgrund Putzgrund Fassade Putzgrund FassadeFassade Fassade

Потрошувачка: Потрошувачка: Потрошувачка: АкриленПотрошувачка: фасаден Акрилен малтер, фасаден 25 малтер, kg 25 kg 2 2 2 2 за за лепење: лепење: ca.ca. за 5 за kg/m лепење: 5 kg/m лепење: ca.ca.

5 kg/m 5 kg/m Силикатен Силикатен фасаден фасаден малтер, малтер, 25 kg 25 kg 2 2 2 2 за за армирање: армирање: за ca. за ca. армирање: 6 армирање: kg/m 6 kg/m ca. ca.

6 kg/m 6 kg/m Измазнета структура Измазнета структура Загребана структура Загребана структура 1,5 mm 2 mm 1,5 3mm mm 2 mm 2 mm 3 mm 3 mm 2 mm 3 mm ИзмазнетаИзмазнета структура структура Загребана Загребана структура структура 2,3 2,7 2,3 3,6 2,7 2,4 3,6 3,02,4 3,0

1,5 mm 2 mm 1,5 mm3 mm 2 mm 2 mm 3 mm 23mm mm 3 mm 2,3 2,7 2,3 3,6 2,7 2,4 3,6 2,4 3,0 3,0 Conni Conni со Фасаден Фасаден систем систем плочи со од плочи од Силиконски Силиконски фасаден малтер, фасаден 25 малтер, kg 25 kg KlebeSpachtel KlebeSpachtel KlebeSpachtel KlebeSpachtel MM (EPS)MM стиропор стиропор (EPS)

Фаса каме

стиропор (EPS)

3

Малтер Малтер заза лепење Малтер лепење Малтер на зана за лепење стиропор лепење стиропор на(EPS) на стиропор (EPS) стиропор (EPS) (EPS) армирање армирање армирање и армирање глетување, и глетување, и глетување, и25 глетување, 25 kgkg 2525 kgkg

на вање на лтери, , 20 kg 20 kg

m2

употребат и силикатно завршно нанесување Knauf Kati,

Малтер Малтер заза лепење Малтер лепење Малтер на зана за лепење стиропорни лепење стиропорни нана стиропорни (EPS) стиропорни (EPS) (EPS) (EPS) 2,32,3 (Kati,2,7 2,72,3 2,3 3,6 2,7односно 2,7 2,42,43,63,6 3,03,0 2,4 2,4 3,03,0 нанесување Knauf Conni или RP фасадни нанесувања Conni или SP3,6 260, силиконско завршно Фасаден систем со плочи од RP 240 со егализациска боја) 240 во комбинација со егализациска боја. плочи, плочи, 2525 kg плочи, kg плочи, 2525 kgkg

ConniПотрошувачка: ConniПотрошувачка: Потрошувачка: 5 Потрошувачка: kg/m 5 kg/m 5 kg/m 5 kg/m агребана а структура структура

EPS)

5. SP 260 ** 6. Егализациска (изедначувачка) боја

бул. Александар бул.Македонски Александарбб, Македонски бб,

5

6

6

Кнауф Кнауф фасаден фасаден систем систем 1. KlebeSpachtel 1. KlebeSpachtel M M Системи со Системи плочи од со камена плочи од волна камена волна 2. Камена2. волна* Камена волна* и стиропор и стиропор (EPS) (EPS) 3. KlebeSpachtel 3. KlebeSpachtel M со мрежичка M со мрежичка

info@knauf.com.mk, info@knauf.com.mk, 4. Putzgrund 4. Putzgrund Fassade Fassade www.knauf.com.mk www.knauf.com.mk 5. Addi **дооел 5. Addi ** Knauf Macedonia Knauf Macedonia 2 Кнауф дооел Кнауф Скопје, Скопје,

/m

5

4. Putzgrund 4. Putzgrund Fassade Fassade 5. SP 260 **5. SP 260 ** 6. Егализациска 6. Егализациска (изедначувачка) (изедначувачка) боја боја

f Macedonia Knauf Macedonia * За лепење ЕРЅ * Заплочи лепење може ЕРЅда плочи се употреби може да исеThermokупотреби и Thermok1000 Скопје, 1000 Македонија Скопје, Македонија Тел: 02283235750, 3235750, leber.

Kaj 02 Styrokleber-от leber. Kaj Styrokleber-от кај објекти сокај висина објекти до со 8mвисина до 8m * Кај плочите*од Кајкамена плочите волна од камена неопходно волнае неопходно е 30 ПОРТА мартТел: 2014 info@knauf.com.mk, немаinfo@knauf.com.mk, потребанема за типлување, потреба задодека типлување, при употреба додека при на употреба на типлувањето типлувањето со типли со челично со типлијадро со челично јадро www.knauf.com.mk www.knauf.com.mk Knauf Macedonia Knauf Macedonia Thermokleber-от Thermokleber-от секогаш е потребно секогаш типлување. е потребно типлување.

30

** Наместо SP **260 Наместо и егализациска SP 260 и егализациска боја може дабоја се може да се

Гранулација Гра 1,5 mm 1,5 2 mm 2m

RP 240

RP

МинераленМи за фасаден малт фа структура, стр 25

Гранулација Гра 2 mm 2m 2,5 mm 2,5

Силиконска Си егализациск ега

SmartWine – интелигентен мониторинг систем за лозови насади

архитектура

 Еколошко, облак базирано решение што ја зголемува ефикасноста, штеди енергија, вода и хемикалии  Smart Wine е првиот од петте победнички проекти на конкурсот за иновации на Македонски Телеком и Т-Мобиле SmartWine, првиот од петте победнички проекти на конкурсот за иновации на Македонски Телеком и Т-Мобиле излезе на пазарот. SmartWine е интелигентен мониторинг систем за лозови насади, со кој се автоматизира процесот на производство на грозје и се олеснува производството на вино. Ова еколошко облак-базирано решение овозможува следење на земјоделски параметри во реално време. Системот предупредува за евентуални ризици од болести, суша или мраз, овозможувајќи им на корисниците да ги преземат потребните дејствија во вистинско време. Решението е применливо на било кој тип на земјоделство. Ова ново ниво на оперативна ефикасност значи можност за производителите да го намалат трошокот за енергија, вода и пестициди што ги користат. Со SmartneWine, исто така, може да се подобри мониторингот и анализата на податоци со крајна цел за подобрување на квалитетот и бизнисот.

SmartWine првично беше развиенo од страна на WinGroup заедно со Македонски Телеком и Т- Мобиле Македонија. Партнерите применија пристап на отворени иновации, вклучувајќи го корисникот во креативната фаза. Овој вид на пристап е новина во Македонија. Проектот е реализиран со конкурсот за иновации на Македонски Телеком и Т-Мобиле Македонија, преку кој со инвестиција во вредност од 100 000 евра се реализираат петте најиновативни проекти.

28 март 2014 ПОРТА

31

31

архитектура

Република Македонија на Венециско подготви: Дејан БУЃЕВАЦ

Проект „Архитектура во огледало секојдневно и возвишено“

Проект „Метамак отсечоци“

А

ко сакате да ги погледнете сите проекти со кои земјава учествуваше на Венециското биенале на архитектура, посетете ја изложбата насловена „Република Македонија на Венециско биенале за архитектура 2004-2012“ во Музејот на Град Скопје. Изложбата претставува можност за првпат на едно

32

32

ПОРТА

28 март 2014

место да се видат петте проекти на престижната манифестација, каде на секои две години се презентираат архитектонски трудови од целиот свет. Како автори на проектите учествуваа над 30 професори и архитекти, и 101 студент на прва година на Архитектонски факултет (2009/2010) за учеството во 2010 година. Изложбата на петте проекти ќе биде поставена до 6 април 2014.

Проект „Метаморфоза од хипер тело до инверзна перспектива“

Проект „Учење архитектура“

Проект „Град на можни светови“

архитектура

биенале за архитектура 2004 - 2012

28 март 2014 ПОРТА

33

33

интервју

ЈУРЕ КОТНИК, АРХИТЕКТ, СЛОВЕНИЈА

Контејнерите се добар одговор на некои прашања

kekec300

Како решение за привремени градби, контејнерите можат да бидат брзо поставени и брзо пренесени или изградени на локации каде што не е дозволено трајно градење. Затоа многу познати компании ги користат, за да го претстават нивниот бренд на најдобрите локации во светот. На оваа тема за Порта3 разговараме со словенечкиот архитект Јуре Котник. Александар ПЕТРОВ, дипл.инж.арх. (Италија) Веќе подолго време се занимавате со проучување на контејнерите. Успеавте во спроведувањето на Вашата идеја, како претставување на еден вид културна револуција. Дали денешниот граѓанин е подготвен да живее во ваков дом? Може ли европскиот човек да се откаже од куќата од неговите соништата?  Контејнерите влегоа во фокусот на 34

34

ПОРТА

28 март 2014

архитектурата и популарната култура во почетокот на 2000-те, и тие веднаш добија широк медиумски одзив како симбол на глобализацијата, мобилноста и екологијата, преку можноста за рециклирање на неупотребените превозни контејнери. Оваа нивна карактеристика е добредојдена за потребите на еден современ човек, меѓутоа луѓето сè уште се конзервативни во поглед

интервју на домувањето. Тоа воопшто не е лошо, со оглед на тоа што ние сè уште не сме во позиција да ни треба мобилно модуларно живеалиште. Јас се залагам за користење на контејнери онаму каде што можат да се искористат нивните главни карактеристики. Контејнерите се најдобри за привремени градби кои можат да бидат брзо поставени и брзо пренесени или изградени на локации каде што не е дозволено трајно градење. Затоа, многу познати компании ги користат за да го претстават нивниот бренд на најдобрите локации во светот. Во овој сегмент архитектурата од контејнери е речиси непобедлива, додека во други полиња архитектурата сè уште може да нуди поадекватни одговори на сегашните предизвици.

Дали овој вид на градење може да го замени современиот, глобален проблем и начин на живеење? До кој степен трошокот за производство на контејнери е оправдан и кои се разликите на живеење во него?

 Контејнерите се само шпајз. Направив пресметка во 2011 год., дека ако ги употребиме сите постоечки контејнери во светот, во тоа време ќе се покрие кинескиот градежен пазар само за 78 дена. Тоа покажува дека контејнерите во глобалниот размер не претставуваат некоја значајна

закана за класичното градежништво. Како и да е, контејнерите се многу конкурентни во некои сегменти, како на пример во нискобуџетното домување, во мотели или студентски домови. Побарувачката на овој вид на употреба е во подем и покрај кризата во градежниот бизнис. Контејнерите се добар одговор на неколку прашања, но не на сите. Архитектите се малку опседнати со пронаоѓање на одговорот за создавање на една универзална архитектура, во смисла на модуларна и мобилна структура, така што се создадени илјадници концепти и речиси секој славен архитект најмалку во еден момент пробал да направи таков проект. Повеќето од објектите не успеале поради два фактора: или биле предизајнирани или биле прескапи. Една од причините зошто контејнерите се најблиску до оваа идеја, е тоа што тие не се направени за тоа, па така, архитектите можат да ги позајмат како големи лего коцки и да ги приспособат кон нивните архитектонски визии.

Издадовте неколку книги кои претставувале и доживеале значаен успех. Најпознатата го носи имаето "CONTAINER ARCHITECTURE". Тоа е вашата прва книга со која ја освоивте и Плечниковата награда во 2009 година во Словенија. Издадена е од страна на една издавачка куќа во Барселона. Што можете

да кажете за тој оправдано заслужен успех, еве после неколку години?

 Првата книга беше препечатувана и распродадена неколку пати на англиски и француски. Добар знак беше и тоа кога четири од петте издавачи ми понудија да ја издадам. Пишувам книги бидејќи сметам дека пишувањето ми помага во мојата работа. Ми помага подобро да разберам туѓи проекти и подобро да ги објаснам моите. Тоа е главната причина, со оглед на тоа што пишувањето на архитектонски книги не е многу профитабилна работа.

Доста истражувате за детски градинки, пишувате и книги на таа тема. Колку оваа типологија може да биде флексибилна и корисна во време на денешните проблеми, особено во контекст на градежните технологии?

 Градинките денеска се соочуваат со големи предизвици, но не толку многу во смисла на технологија и конструкција, туку повеќе во нивната содржина и програма. Типологиите за градинки што ги користевме со децении не може да го развијат сиот потенцијал на децата од денешнината и децата на иднината, така што промените се неизбежни. Можеме да забележиме дека современите градинки и училишта се конвертираат од традиционални  formavila

28 март 2014 ПОРТА

35

35

интервју

1phare paris

институционални структури во отворени пејзажи за учење, каде што децата повеќе можат да учат самите, простори каде што можат да бидат активни и да влијаат повеќе врз својот образовен процес.

Градинката „Кекец“ ја изградивте во 2010 година. Во неа ставате акцент на целиот колорит на панелите, што ротирајќи задаваат најразлични сценарија кои одлично влијаат врз децата. Колку еден ваков симпатичен и детски гест може да влијае на тежината на еден проект?

 Надворешниот лик на градинката, нејзиниот изглед и комбинацијата на светли бои наидоа на широк медиумски одзив насекаде во светот. Проектот се најде на кориците на неколку книги и магазини низ светот и беше изложен на неколку изложби. Самата идеја произлезе од недостигот на пари за нова опрема за игралиште, и ова беше единствено решение да се стори нешто околу буџетот за градење. Сепак, „Кекец“ е симбол за нова генерација на градинки, каде децата можат активно да влијаат врз градинките, можат да ги менуваат, тоа е силна симболична порака која е само игра, а градинката функционира како една голема играчка.

ajda1

Моментално живеете на релација Париз – Љубљана, а често престојувате и во Русија. На кој проект работите моментално?

 Работам многу на советување на влади и меѓународни организации за оптимизација на образовната архитектура. Тоа би значело зголемување на ефективноста на просторот и истовремено редуцирање на трошоците. Моментално работам за Светската банка на проект во неколку делови на Русија и Советот на Европа во Црна Гора. Исто така, моментално имам две градинки на моето работно биро и продолжувам да пишувам книги и статии.

Професионално сте се оформиле во две школи, словенечка и шпанска (се сеќавам дека некое време учевте и во Франција на Ecole Speciale d’architecture). Можете ли да ги споредите, а воедно и да ни ги претставите разликите меѓу овие два начина на учење?

 Во архитектурата особено големо влијание има човечкиот фактор на учење архитектура. Тоа, исто така, значи дека постои правилото на Гаусовата линија, повеќето професори кои ги имав беа многу добри, но имав и такви кои не беа толку добри. Па така, меѓу школите главната разлика е во различното опкружување и различните предизвици со кои се соочуваш, кои ти помагаат да ги сфатиш различните задачи. Како на пример, во најголем дел од 36

36

ПОРТА

28 март 2014

JelkaLo

интервју

1phare paris

Европа архитектите поддржуваат големо количеството на сонце, додека во Јужна Европа наоѓаат решение за заштита од сонцето и некои други такви слични детали. Така што главните разлики се предизвиците со кои се соочуваш, било да се климатски или културни или пак некои други.

Во последната година се чувствува затишје во сферата на градењето во Словенија. Кои се причините за тоа и какви се Вашите визии и погледи во една блиска иднина?

ajda2

 Во многу земји пред кризата многу луѓе мислеа дека градежниот бизнис е најдобриот начин да заработат пари, така што инвестираа во него без да знаат многу за тоа. Продукцијата беше голема, но не многу добра во поглед на квалитетот. Мислам дека можеме да констатираме дека има подобри проекти во последните години, откако бироата можат да се посветат повеќе на своите проекти. На пример, во архитектурата за градинки можеме да забележиме познати бироа кои се пријавуваат на конкурси, пред тоа тие беа едвај способни да ја завршат работата за другите клиенти. Архитектурата, генерално барем, стана повеќе свесна, па дури и ѕвездите архитекти го ограничија неограниченото трошење и покажување. Затоа можеме да забележиме дека јавната и социјалната инфраструктура, како парковите и улиците, стануваат повторно значајни во архитектурата. Тоа е добро за сите. И како професија, некои од моите колеги за да преживеат беа принудени да работат други неархитектонски проекти и мислам дека придобивките од креативноста, се на сè, можат да придонесат за квалитетот на архитектурата на еден подолг рок.

Дали сте престојувале во Македонија и како гледате на словенечките архитекти кои работеле и создавале во тоа некогашно време во Скопје? (Јуриј Принцес - Народниот Театар, Марко Мушич - Универзитетот Кирил и Методиј...)

kekec300

 Тие проекти се наследство на еден период во архитектурата и нашата заедничка историја. Лично ми е драго дека словенечките архитекти ја прифатиле оваа шанса да работат во Македонија, бидејќи таквата културна размена ги врзува нашите култури. Во секој случај, јас сум за отворени граници и отворен пазар. Работењето во странство е нашата реалност. Ние сме две мали земји со ограничени извори и можности за работа, така што архитектите мораат да бидат во потрага за поголеми можности на други места.  28 март 2014 ПОРТА

37

37

архитектура

Нови модели на јавни

„

И

стражување на типологии на јавни објекти за култура во централното градско подрачје во град Скопје; пронаоѓање на нови модели/типологии за консолидација на потребите на општествената објективна стварност“ е магистерски труд на студентот Габунија Мила, работен под менторство на доцент д-р Михајло Зиноски од кабинетот за општествени објекти во рамки на темата „Истражување на обликувани и програмски нови модели/типологии на јавните објекти за потребите на реонските центри во градот Скопје“. Главна цел на овој труд е да се препознаат новите општествени потреби во објективната реалност преку социјалните навики на новиот животен стил на човекот, и со нивно набљудување преку очите на архитектонската стварност да се дојде до едно поинакво методолошко истражување. Животниот стил и потребите поттикнуваат промени во општеството, кои претставуваат перманентни состојби преку кои се укажува на потреба за развој на нови методи на анализа и синтеза при проектирањето. Потребата за повторно дефинирање на програмска и просторна постоечка типологија доведува до сосема нова типолошка архетипска состојба на архитектонскиот концепт. Тоа што е карактеристично за современото урбано секојдневие е заситувањето преку форми на маскултурата (ТВ, компјутери, Интернет, радио и слично), кои навлегуваат секаде, како акт на прикривање на

38

38

ПОРТА

28 март 2014

дисконтинуитетот на секојдневниот живот, додека развојот на функцијата на архитектурата и уметничките дела, како и начинот на којшто тие се прикажани, ја потврдува растечката урбанизација на уметничкиот експеримент и тие се уриваат пред нашите очи. Како последица на тоа, главна цел и размислување е во голема мера поттик на културата и развојот на образованието; преку културни и општествени објекти во градот. Предизвикот на создавање нов пристап кон општеството изискува комплексен пристап. Тој пристап е образложен преку методологијата на проектирање, односно предлогот за нов модел/типологија на објект од културата за деца и млади. Тука е опфатен развојот, состојбата и влијанието на децата врз општеството; како и нивните потреби и желби, карактер и воспитување; односно еден нов начин на „згрижување“, едуцирање и оформување на детето како единка, кое секако би било неформално и независно од истото општество. Накратко, едно ново осмислување на интерактивни простори на детството. Самиот концепт на објектот презентира прогресивни идеи за драмски и куклен театар за деца и млади, едукативни програми за актерство и анимација на деца од различни возрасни групи, а воедно нуди и еден поинаков пристап кон начинот на едукација. Со својата специфична програма, тој е во можност да исполни голем број на творечки остварувања, да поттикне голем број на таленти, и како најважно, да влијае позитивно на децата и нивната иднина; додека пак со адекватната местоположба на брегот на реката Вардар, во централното градско

подрачје, овозможува прифаќање на децата и младите од сите реонски центри на град Скопје. Со својата ненаметливост и флуидност суптилно се имплементира во асамблот на веќе постојните структури и ги отвора видиците кон реката Вардар, планината Водно на југ, и кон Градскиот парк. Поради идејата објектот да биде самодоволен за децата и да ги задоволи сите нивни желби и потреби, објектот е составен од три програмски целини: библиотечен центар за деца, едукативен центар за деца и театар за деца. Примарните принципи коишто се користени при проектирањето се: големи флуидни отворени простори за игра, дружење и едукација на децата во секоја програма на возрасните групи; преградени простори за индивидуална работа, одмор или простор со поголема приватност; отворени дворишта во внатрешноста на објектот - можност за игра на отворено

архитектура

објекти за култура

со поголем надзор, и овозможување на природно проветрување и инсолација. Изразената хоризонтала на волуменот лесно налегнува на теренот, со што остава впечаток на објект кој лебди над површината. Во неговиот волумен се издлабени цилиндрични волумени каде се појавуваат зелени ќелии, чија позиција и диспозиција е произлезена од програмските и обликуваните намери, како и од потребата да се задоволат и основните принципи при проектирањето. Со самото ова природата се интерпретира во внатрешноста на објектот. Експресивната отворена фасада од стакло влијае врз обликување на внатрешните простори и меѓупростори, преку чувството на навлегување на надворешноста во ентериерот на објектот во вид на плоштад. Aморфната форма на објектот, која е динамична и непостојана, произлегува од точките на конекција, движењето, флуидноста и проточноста на

програмата, од што следуваат природните линии и заоблувања на објектот, како во надворешноста така и во внатрешноста. Ова може да го воочиме и преку социодијаграмите, преку кои е прикажана постапката на добивање на формата преку функцијата на програмските единици и потенцирање на потребите на општеството за задоволување на потребите на децата. Фасадната обработка претставува тенка линија, која ја дели надворешноста од внатрешноста. Изработена е од стаклени панели, како и транслуцентни стаклени вертикали. Двојниот слој на транслуцентно стакло се појавува за нагласување на случувањата во внатрешноста на објектот како и за подобра термичка изолација. Транслуцентните панели дифузно ја пропуштаат светлината, што е погодно за летните топли периоди. Од обликуван аспект, овие стакла на фасадата претставуваат рамки во кои се прикажани „апсрактни“ случувања во внатрешноста. Наспроти својствата на транслуцентните стаклени вертикали, слојот на транспарентно стакло овозможува поглед кон хоризонтот од три страни на објектот, со што се создава чувство на постојано присуство на пејзажот во внатрешноста. Овие својства на објектот создаваат пријатни чувства кај децата за припадност во објектот. Индивидуално, секој простор е засебен и одвоен со стаклена преграда, што резултира со празнини помеѓу програмски одвоените простори, коишто служат како амортизирани меѓупростори за термичка и звучна изолација. Целата надворешност како и речиси целата внатрешност е обвиткана

Анастасија НИКОЛОВСКА

со стакло, поради што се добива континуирана фасада, непрекината од агли. Перцепцијата за просторот на децата посетители е непрекината и нивното движење е не шематско, преку диспозицијата на програмските „меурчиња“. Варијацијата на неправилните форми ги рефлектира програмските потреби и побарувања, кои се суптилно поврзани преку слоевите на заоблените стаклени преградни површини. Самата циркуларна аморфна форма на објектот поттикнува потреба за истражување во сите негови правци во внатрешноста. Тоа што објектот нема своја доминантна фасадна страна поттикнува „истражување“ и преку движење околу неговата обвивка. Конструктивниот систем на објектот претставува шума од тенки елегантни кружни столбови, кои се позиционирани во ортогонална шема. Модулот на шемата е усвоен 8 x 8 метри, и воедно е повлечен три метри од фасадната обвивка, со што се добива визуелно чувство дека плочата е слободна во просторот. Квалитетен културно-образовен процес е круцијален за развојот на нашата потенцијална иднина. Овој нов модел на неформално образовно-воспитен систем, кој се нуди преку новата типологија на објект од ваков карактер, е еден од начините иднината на најмалите да влијае позитивно врз нашата и иднината на општеството. Нашето општество остава простор за прогрес и задоволување на најсуштествени културолошки потреби, а овој проект нуди еден возможен концепт, кој ќе придонесе за подобрување на нашата објективна реалност.

28 март 2014 ПОРТА

39

39

ентериери

ПО ЧЕКОРИТЕ НА ИСТОРИЈАТА И ТРАДИЦИЈАТА

Штала на лордовски посед

Проект: Штала на лордовски посед (Manor House Stable) Архитектонски тим: Енди Ремус (Andy Ramus), Лорен Метрих (Laurent Matrich) АР Дизајн студио, Винчестер, Обединето Кралство (AR Design Studio, Winchester, UK) Крај на проектот: Март 2013 фото: Мартин Гарднер, Фотографија: Мартин Гарднер (Martin Gardner, specialimages.com) (Martin Gardner, Награди: АЈ Ретрофит Награда 2013, Финалист (AJ Retrofit Awards) www.specialimages.com)

Тимот на АР Дизајн Студио го откриле овој објект додека обновувале дел од куќата на лордот и веднаш го препознале неговиот скриен потенцијал. Во распаднатата штала тие виделе можност да креираат софистициран, модерен фамилијарен дом, во рамките на историскиот концепт на објектот вгнезден во сликовитата природа на Хемпшир. Драгица ФАРРЕН, дипл.инж.арх. (Велика Британија)

АР

Дизајн студио е акредитирано од Кралскиот институт на британски архитекти, и е специјализирано за изработка на елегантни, имагинативни и модерни архитектонски решенија. Филозофијата на студиото е да се разберат потребите на клиентот преку 40

40

ПОРТА

28 март 2014

слушање, интерпретирање и преведување на својот дизајнерски метод во процес со јасни цели. Тие се обидуваат да ја избегнат нормативната архитектура црпејќи уникатна инспирација од клиентот и локацијата. Нивните дизајни се карактеризираат со чисти, модерни и еколошки решенија. Со нивна соработка ви ја претставуваме оваа прекрасна реконструкција.

Станува збор за штала која е дел од еден поголем комплекс на резиденцијални објекти на лордот на околијата близу Винчестер. Таа била дом на многу расни коњи, користени за лов, рекреација и тркачки цели. Подигната во далечната 1946 година, некогаш убава и функционална, со време станала неискористена и почнала да се распаѓа. За среќа, оваа штала е

ентериери

заштитена со закон поради нејзиното историско и наративно значење. Архитектите го откриле овој објект додека обновувале дел од куќата на лордот и веднаш го препознале неговиот скриен потенцијал. Во распаднатата штала тие виделе можност да креираат софистициран, модерен, фамилијарен дом, во рамките на историскиот концепт на објектот вгнезден во сликовитата

природа на Хемпшир. Историјатот и карактерот на шталата се главна творечка мисла во дизајнот на тимот архитекти, кои се со силно уверување дека секоја пречка и ограничување во дизајнот, често водат кон најинтересни решенија. Концептот е да се зачува и конзервира сè што е постојно. Сите нови додадени потези да бидат чисти и едноставни за да засјае оригиналниот карактер на

објектот. Резултатот се карактеризира со иновативен распоред на просторот, во согласност со стариот распоред на шталата, со идеја да се зачуваат сите внатрешни, дрвени ѕидови. Овие ѕидови се исчистени, избрусени и изглетувани за да откријат една убава мајсторија и деталност во нивната оригинална изработка. Додека старите ѕидови се враќаат полека во живот, наредна задача е шталата да се  28 март 2014 ПОРТА

41

41

ентериери

претвори во дом за модерна фамилија и да се внесе во сегашноста. Со цел да се испочитува карактерот на објектот, целиот процес на реновирање се основа на чист, неутрален и модерен пристап со цел да се истакне стариот дел на објектот, како уметничко дело наспроти прекрасната едноставна модерна заднина. Многу елементи од старата штала се пренаменети 42

42

ПОРТА

28 март 2014

за домашно користење. Поилките на коњите се исчистени и пренаменети во мијалници, старите алки за врзување на коњите се пренаменети во прстени за крпите во купатилата, а старите врати се зачувани секаде каде што е возможно за да се даде чувство на време и карактер. Објектот е опремен со три големи спални соби, од кои две спални соби

имаат сопствени купатила и едно големо фамилијарно купатило за целата куќа. Тој е приземен и поделен на два дела, дел за спиење и дел за живеење, поврзани со еден ходник за циркулација. Кујната е пријатна и пристапна преку отворен план со трпезаријата. Сместени во срцето на објектот, тие водат кон светла и просторна дневна соба, во која се наоѓа голема,

ентериери

стаклена, двокрилна врата која се отвора кон сонливото селско опкружување. Целиот објект е опремен со дебела термоизолација и топол, полиран бетонски под, кој овозможува функционална униформираност на сите простори,

а истовремено е и потсетник на земјоделската историја на објектот. Монтирани се нови прозорци и кровни осветлувања за да му дадат на објектот чувство на чистина и топлина. Шталата на лордовскиот посед е

завршена и комплетно трансформирана од распадната состојба до совршен фамилијарен дом. Таа ќе остане запаметена како одличен пример на едно здраво и иновативно размислување како да се пристапува кон една реконструкција. 

Вистинска поддршка за инвестициите во домот Вашиот постоечки дом можете да го претворите во пријатно катче за живеење. ПроКредит Банка за таа намена Ви овозможува вистинска поддршка. Доколку сакате да го разубавите и да го зголемите комфортот во Вашиот дом, Ви овозможуваме кредит МАТНА СТ КА А за реновирање со ниска каматна стапка и најповолни услови за % фи финансирање. ксна А ПК

6,5 ЗА

ПР

ВИ

ТЕ 3

ГО Д И

НИ

Пример за отплата на кредит за реновирање Износ

300.000 МКД

10.000 ЕУР

30.000 ЕУР

Рок

7 години

10 години

15 години

Месечна рата

4.600 МКД

114 ЕУР

261 ЕУР

www.pcb.com.mk

02/ 244 60 00 28 март 2014 ПОРТА

43

43

експерт

АМФИБИСКИ КУЌИ ЗА ЗОНИТЕ Овој февруари, по повлекувањето на поплавите во Марлоу, започна изградбата на првата амфибиска куќа во Велика Британија лоцирана на брегот на реката Темза. Се работи за иновативен пристап во проектирањето и изградбата на објекти во зони подложни на поплави. д-р Владимир Б. ЛАДИНСКИ, дипл.инж.арх. (Велика Британија)

Поплавите во Марлоу

П

очетокот на новата 2014 година во Велика Британија веројатно ќе биде запаметен по исклучително лошото време карактеризирано со силни ветрови и обилни дождови, кои кулминираа во сериозни оштетувања на крајбрежните предели и долготрајни пополави. Според податоците на британската метеоролошка служба, декември 2013 и јануари 2014 биле исклучително врнежливи, при што Англија и Велс се соочиле со еден од најекстремните периоди на зимски врнежи во изминатите 248 години. Особено подрачјата на југоисточна и централна јужна Англија се соочиле со најврнежливиот двомесечен период од 1910 година до денес, со вкупни врнежи од 372,2 мм. Штетите од највлажната зима во изминатиот четврт милениум, експертите ги проценуваат на најмалку една милијарда фунти или околу 1,2 милијарди евра. За жал, ваквите проблеми не се само ограничени на британскиот остров, туку стануваат сè поголема реалност и за цела Европа. Така,

44

44

ПОРТА

28 март 2014

неодамна објавената холандска студија (Jongman et al., 2014) укажува дека во изминатата деценија просечните годишни штети од поплавите во Европската Унија изнесуваат 4,5 милијарди евра. Во рамките на студијата биле направени проекции и за тоа каква се очекува да биде ситуацијата во 2050 година. Резултатите на студијата укажале дека се очекува петкратно зголемување на просечните годишни штети од поплави во рамките на ЕУ, од сегашните 4,5 милијарди евра на проценетите 23 милијарди евра во 2050 година како резултат на порастот на населението и урбанизацијата, но и на интензивирањето на врнежите како последица од климатските промени. Понатаму истражувањето укажало дека со инвестирање на 1,75 милијарди евра во подобри мерки за заштита од поплави, способни да одолеат на поплави кои се појавуваат еднаш на сто години, можат да се заштедат околу седум милијарди евра годишно во предизвиканите штети од вакви поплави до 2050 година. За жал, фактот што инвестирањето во мерки за заштита од поплави сега може да

придонесе за значителни заштеди од идните штети од поплави до 2050 година, во Европа не значи само по себе многу освен доколку политичарите во земјите не ги поддржат ваквите определби. Со оглед на тоа што мерките за заштита од поплави треба да се испроектираат и изведат за поплава која би се случила еднаш на сто години, не секогаш постои голем интерес кај политичарите за инвестирање во вакви мерки бидејќи веројатноста е мала ваква поплава да се случи токму во рамките на нивниот мандат. Вакво нешто се случи и во Велика Британија кога по катастрофалните поплави од 2007 година тогашната влада значително ги зголеми инвестициите во спроведување на мерки за заштита од поплави, за сегашната коалициона влада да ги намали истите и покрај предупредувањата на официјалните советници во британската влада дека секои 500 милиони фунти намалени инвестиции во заштита од поплави, ќе резултираат во три милијарди фунти во штети од поплави кои можеле да се избегнат. Можните резултати од ваквиот пристап многу илустративно можеа да се видат

експерт

ПОДЛОЖНИ НА ПОПЛАВИ! во изминатиот период на теливизиските екрани ширум земјата, особено во однос на повеќенедлните поплави во сомерсетската рамнина. Веројатно најилустративен пример беше „островот - оазата од поплави“ каде големата куќа, наводно сопственост на милионер, беше единствен непоплавен објект во своето опкружување, затоа што сопственикот бил во можност да инвестира во сопствени мерки за заштита од поплави, за разлика од останатите сопственици во населбата. Друг илустративен пример беше сврзан со намалувањето на коритата на неколку реки бидејќи не било извршено чистење на коритата, а тоа значително придонело за зголемување на поплавите затоа што намаленото корито можело да пренесе помалку вода од порано и резултирало во поголеми излевања од оние што би биле со редовно одржување на реките. Во услови на намалени инвестиции во мерки за заштита од поплави, ограничени можности и големи премии и франшизи за осигурување од полави, и се разбира до колку не сте милионер за сами да си спроведете свои мерки за заштита од поплави, можностите за заштита се релативно ограничени и главно се сведуваат на: • Примена на основни мерки за заштита на објектите преку вградување на едносмерни вентили во канализациските цевки, кои нема да дозволат водата од поплавата преку цевките да се врати во објектот; времено вградување на

водоотпорни панели на вратите на приземјето на објектот, кои ќе го спречат влегувањето на водата во објектот; финална обработка на приземјето на објектот со водоотпорни материјали, високо поставување на електричните приклучоци и слични мерки.

• Промена на нивото на подот во приземјето кај објектите со голема висина помеѓу подот и плафонот. Така преку зголемување на котата на приземјето се избегнува поплавувањето на станбениот дел на објектот.

• Проектирање и изведба на „наколни“ живеалишта каде приземјето на објектите ќе биде отворено и ќе се користи за паркирање на возила или слични намени, а станбениот објект ќе почне од првиот кат. Вакво нешто веројатно полесно може да се реализира во повеќестанбен објект отколку во индивидуален станбен објект, со оглед на тоа што урбанистите не гледаат благонаклонето на вакви индивидуални станбени објекти.

• Изградба на амфибиски куќи. Овој февруари, по повлекувањето на поплавите во Марлоу (Marlow), започна изградбата на првата амфибиска куќа во Велика Британија, лоцирана на брегот на реката Темза. Станува збор за исклучително иновативен пристап кон проектирањето и изградбата на објекти во зони подложни на поплави, испроектиран од страна на проектантското биро БАКА Архитектс (BACA Architects), кое е специјализирано во проектирање на објекти во крајбрежни зони. Новопроектираниот објект е сместен на речен остров кој е заштитена амбиентална средина од градителско наследство, но се наоѓа во зона подложна на поплави. Ова е индивидуален станбен објект со површина од 225 м2 лоциран на само 10 метри оддалеченост од брегот на реката, а на местоположбата од постоечки руиниран приземен објект.

Објектот е проектиран така што може да се справи со поплави во висина до 2,5 метри над висината на тлото, ниво на поплави кое е значително поголемо од нивото на ризик од идни поплави на локалитетот. Тој ќе биде изграден од водоотпорна конструкција поставена помеѓу четири „делфини“ (единечни столбови) водилки поставени на аглите на објектот, кои треба да обзбедат објектот да остане на локацијата во случај на идни поплави. Станува збор за современ нискоенергетски објект кој во својот пристап води сметка за заштитената градителска средина во која се наоѓа, преку примената на кос кров и маркица на новопроектираниот објект која е идентична на онаа од постоечкиот објект на таа локација. Лесната водоотпорна конструкција на објектот ќе овозможи во случај на поплави објектот да плови „закотвен“ помеѓу четирите „делфини“ столбови. Опкружувањето на објектот е направено на начин кој овозможува времено предупредување за влошувањето на ситуацијата од поплавните води, но истовремено овозможува справување со помали излевања на вода од коритито на Темза. Објектот треба да биде завршен во јуни оваа година, а според проценките ваквиот пристап кон проектирање се очекува да ја зголеми цената на изградба за 20 до 25 проценти. Изградбата на овој објект ќе овозможи да се стекнат соодветни искуства за овој нов можен вид на објекти заштитени од поплави, но и за можен иден систем на изградба во кој населението ќе може да живее со идните поплави коишто се очекуваат да бидат клучна карактеристика на глобалните климатски промени, барем кога станува збор за британскиот остров. Едно е сигурно и веројатно најдобро искажано преку зборовите на Хати Хартман (Hartman, 2014): „Ние веќе не можеме да си дозволиме да ја закопаме нашата глава во песок кога станува збор за поплави“.

28 март 2014 ПОРТА

45

45

дрвна архитектура

Павилјонот е со правоаголна форма, со димензии 12,6 м должина и 6,6 м ширина, додека висината изнесува 3,2 метри. Објектот е изграден од необработен челик кој ја претставува главната конструктивна форма и се потпира на бетонски темели кои ја подигнуваат од земјата.

Планински павилјон -

Александар ЧЕРЕПНАЛКОСКИ, дипл. инж. по дрвна индустрија

И

зграден во височините на норвешкиот национален парк Dovrefjell на 1.200 метри надморска висина, павилјонот за набљудување на дивите животни нуди спектакуларен поглед на планината Dovrefjell, и секако на дивиот свет што живее на тоа подрачје. Достапен е само во лето преку пат од 1,5 км од најблиското населено место. Но дури и тогаш, временските услови честопати можат да бидат ветровити и влажни, па затоа просторот е збогатен

46

46

ПОРТА

28 март 2014

со централен камин за затоплување на просторијата. Основната намена на овој набљудувачки центар, со големина од 90 метри квадратни, е да ги засолни школските групи и посетителите додека водичите раскажуваат за уникатниот див свет и богатата историја и традиција на Норвешка. Планината Dovrefjell е дом на диви ирваси, арктички лисици, мошус волови и разни автохтони ботанички видови. Долгата историја исполнета со патници, ловечки традиции, рударство и воени активности оставиле трага на планинските падини.

Денес, модерниот туризам и рекреација продолжуваат да ја оформуваат културата на тие простори. Овие вечни простори се од големо значење за норвешкото население, и тие се опеани и раскажани во многу национални легенди, митови, поезија (Henrik Ibsen) и музика (Edvard Grieg). Природните, културните и мистичните предели се основа и главна инспирација во архитектонскиот концепт на павилјонот. Основата на дизајнот, презентиран од архитектонското студио Snøhetta Oslo AS, е контрастот помеѓу ладните и остри

дрвна архитектура

- место за релаксација и наука

надворешни и меките органски внатрешни линии. Павилјонот е со правоаголна форма, со димензии 12,6 м должина и 6,6 м ширина, додека висината изнесува 3,2 метри. Објектот е изграден од необработен челик кој ја претставува главната конструктивна форма и се потпира на бетонски темели кои ја подигнуваат од земјата. Северната или набљудувачката фасада е составена од пет стаклени плочи со дебелина од 10 мм зацврстени за челичната конструкција со силикон. Главниот влез ја открива органската форма изработена од дрво,

која продолжува во внатрешноста и го формира местото за седење. Јадрото е оформено како камен кој е еродиран од силите на природата како ветер и вода, со што го рефлектира надворешниот терен. Гледајќи од подалеку, дрвените елементи изгледаат како да се изработени рачно. Секоја дрвена коцка од ентериерот е со димензии од 25 сантиметри и посебно е оформувана од норвешките бродоградители по тродимензионални дигитални модели, и потоа меѓусебно се поврзувани со традиционални врски

со дрвени чепови. Покрај коцките се користат и дрвени греди со пресек од 25 x 25 сантиметри и разни должини од 6 до 10 метри. Сите дрвени елементи се обработувани со CNC машина, слој по слој, додека целата форма не изгледа комплетна до најситниот детаљ. Дрвената композиција е пренесена на локацијата во три големи делови. Како потпора на дрвената структура е изработена помошна дрвена конструкција. Врските што се употребени во изработката на дрвениот дел се со тредиционални бродоградителски  28 март 2014 ПОРТА

47

47

дрвна архитектура

вештини без употреба на лепила, метални завртки, шајки и друго. Дрвените чепови што се употребуваат во врските со помош на сушење им се намалени димензиите пред да се постават во избушените дупки. Со текот на времето тие ќе ја зголемат нивната димензија и ќе ја зацврстат целата конструкција. Предноста на двените чепови е тоа што како истообразен материјал го пратат движењето на дрвото и не дозволуваат да се создаваат дополнителни тензии во конструктивните врски. Значителен акцент е ставен на 48

48

ПОРТА

28 март 2014

квалитетот и трајноста на материјалите од кои е изграден објектот за да може да се спротивстави на суровите временски услови кои владеат во планинските делови. Како материјал се користи норвешкиот бор, со што уште еднаш се потврдува идејата на архитектите за искористување на локалните ресурси како за материјалот така и за дизајнот. Дрвената површина во внатрешноста е само фино обработена со рака, додека дрвото на влезната фасада е премачкано со природен маслен премачкувач за

заштита од временските услови. Едноставната форма на објектот и употребата на природни материјали ги потврдуваат локалните градителски традиции. Иновацијата во овој објект лежи во напредната технологија за проектирање и изведување на објектот. Набљудувачкиот павилјон со својот топол простор им овозможува на посетителите неповторливо чувство на релаксација со спектакуларни погледи, а воедно и информативни содржини за животот на околните предели. 

www.kingspan.com

дрвна архитектура градежништво

Опис на објектот: Mr. Bricolage, Скопје Користени материјали:

Сендвич панел со огноотпорна термоизолациона исполна IPN, модел на панел за фасадно обложување AWP100 mm боја RAL 9010, Сендвич панел со огноотпорна термоизолациона исполна IPN, модел на панел за кровно обложување RW100 mm

www.kingspan.mk

тел: +389 75 80 77 00 ПОРТА 3 28 март2013 2014 27 декември

49 19

49

технологии

SOFTIMAGE 2015

Најава на еден тажен крај Трајче СТОЈАНОВ, дипл.инж.арх.

Н

а 4 март годинава, Autodesk објави дека верзијата 201.5 на 3д апликацијата Softimage (која се очекува да биде објавена на 17 април 2014 год.) ќе биде последна, а поддршката ќе трае до 30 април 2016 година. На корисниците на Softimage, Autodesk им ги нуди своите првенци: Autodesk 3DS Max и Autodesk Maya како избор за мигрирање. Овој потег на Autodesk беше очекуван поради шпекулациите дека компанијата почнала да ги дислоцира и прераспределува, тајно, тимовите што работеа на развојот на апликацијата. Може да се претпостави дека финансиските резултати беа незадоволителни за гигант како Autodesk и дека токму тоа е причина за оваа „еутаназија“. Но изоставените резултати не беа неочекувани. Softimage беше откупен од Autodesk во 2008 година за „смешни“ 35 милиони долари, сума која во светот на ИТ индустријата се смета за незначителна. На Autodesk, Softimage му ја придодаде релативно малата база од околу 15.000 корисници (во споредба со mainframe апликациите како Autodesk 3DS Max и Autodesk Maya). Кога во 2008 година Autodesk ја купи апликацијата, дел од корисниците беа оптимисти во врска со иднината на оваа апликација, предвидувајќи дека моќната маркетинг машинерија на Autodesk ќе го направи Softimage бестселер и ѕвезда, додека други обвинуваа дека гигантот сака само да го парчоса на делови и да ја искористи неговата технологија за да може да ги зајакне 3DS Max и Maya (од

50

50

ПОРТА

28 март 2014

технологии

една страна и да го намали притисокот на конкуренцијата од друга страна). Вистината е дека Softimage замира за да можат првенците на Autodesk да бидат уште посовршени. Апликацијата важи за квалитетен 3д софтвер „наоружан“ со моќни алатки за моделирање и анимирање, софтвер односно платформа која 10 години безусловно се наметна во филмската и гејминг индустријата за креирање на компјутерски генерирани карактери, објекти и околини. Softimage е оскаровец меѓу 3д апликациите. Бил користен за изработка на специјални ефекти во филмовите како Jurassic Park, Titanic, The Fifth Element, Happy Feet, 300, Mission Impossible, 101 Dalmatiens, Independence Day, 12 Monkeys, Star Trek - First Contact, Pinocchio, Casper, Terminator 2- Judgment Day, Alien: Resurrection, Anastasia, Contact, Men In Black, Star trek: Generations, The Flintstones, The Mask, The Mummy, The Matrix, Fight Club и многу други. Седум од нив се добитници на Оскар за најдобри визуелни ефекти. Во 1997 година, Академијата (Academy of Motion Picture Arts and Sciences) ја награди компанијата Softimage Co. со награда за развој на Actor компонентата на Softimage|3D. Сепак, Softimage ќе остане запаметена како апликација/ компанија која длабоко се врза за своите корисници, давајќи им ја потребната слобода во 3д изразувањето, создавајќи позитивен пријателски имиџ наспроти крутоста на меинфрејм апликациите. По популарноста, Softimage се најде веднаш зад грбот на 3ds Max и Maya, оставајќи ги зад себе апликациите како Cinema 4D, LightWave, Houdini, Modo и други. Сега, кога крајот веќе е најавен, многумина се прашуваат како Softimage доживеа трагична судбина кога имаше „ѕвезден“ почеток?

Компанијата Softimage беше создадена во далечната 1986 година од страна на продуцентот Даниел Ланглуис во Канада, кој фрустриран од скудниот пазар на апликации за визуелни ефекти, решил да создаде (за свои потреби) апликација која ќе му помогне во креирањето на „богати“ филмски остварувања. Првиот продукт на компанијата беше Softimage Creative Environment 1.0 (во 1988 година), апликација која прва понуди моделирање, анимација и рендерирање во една интегрирана околина. При креирање на апликацијата, компанијата ги употреби своите искуства во правење на филмови, концепт кој се покажа револуционерен и кој овозможи вртоглав развој на филмската индустрија. Во 1991 година апликацијата го водеде модулот Actor со технологијата на анимација на карактери Inverse Kinematics, концепт произлезен од роботиката. Токму со овој модул започна револуцијата со реалистични видео ликови во филмовите, па компанијата ја доби наградата од академијата (Scientific and Engineering Award). Во 1993 година, во Creative Environment 2.6 првпат беа претставени Mental Ray - како напреден

самостоен рендеринг систем, и Particles интерактивен систем за анимирање со кој се креираа природни појави како облаци, снег, оган и слично, кој понуди невидена (за тогаш) флексибилност при креирањето на визуелни ефекти. Компанијата првпат излезе на берза во 1992 година, а две години подоцна веќе беше преземена од Microsoft Inc. во зделка вредна 150 милиони долари.

Microsoft успеа да ги префрли апликациите на Softimage на платформата Windows NT (1996 г.) и во 1998 година ја продаде на Avid Technology, Inc. Во 2001 година, Softimage ја поддржа и платформата Linux, што особено наиде на задоволство кај Linux заедницата. Во 2008 година, Autodesk ја откупи од Avid Technology сопственоста над Softimage и правата што произлегуваат од брендот. Апликациите веднаш беа ребрендирани и додадени во портфолиото на Autodesk Media and Entertainment. Така, Softimage се најде во друштво на 3ds Max, Maya и Mudbox. Мора да се напомене дека само две години претходно, Autodesk војуваше против Maya и Softimage, како конкурентски апликации, но во 2006 година на изненадување на целата јавност ја презеде компанијата Alias која ja развиваше Maya, во 2007 година Skybox (Mudbox), а веќе во 2008 година истото се случи и со Softimage. Таквиот чекор ја зацврсти позицијата на Autodesk во 3д индустријата. Без разлика на своите archviz алатки, Softimage се чини и немаше со што да се пофали во АИГ заедницата, пред сè поради ориентираноста кон филмската и гејминг индустријата. Одвреме навреме можеше да се видат архитектонски визуелизации направени во Softimage, но далеку од тоа дека овој софтвер имаше некакво битно влијание. Но и без тоа, сите што ја слават креативноста се должни да оддадат почит на апликацијата што ја револуционизираше филмската индустрија.

28 март 2014 ПОРТА

51

51

енергетска ефикасност

РОБЕРТ ШМИТ, ЕНЕРГЕТСКИ ЕКСПЕРТ

Скапата енергија ја направи Европа лидер во енергетската ефикасност Развојот на зелената енергија и економија е тешка и комплексна задача, чие исполнување можеби ќе трае со векови. Но ако ја видиме состојбата во Кина, со сиот смог и загадување, и ја споредиме со Европа, знаеме дека сме го одбрале вистинскиот пат.

Р

оберт Шмит е претседател на конзорциумот на европски енергетски менаџери од Нирнберг, Германија. Во Скопје учествуваше на семинарот за енергетска ефикасност и за обновливи извори на енергија, организиран од Стопанската комора за мал бизнис.

Господине Шмит, што значи да се биде европски енергетски менаџер? Колку е тоа различно отколку да се биде американски, азиски или друг таков менаџер?

 Европскиот енергетски менаџер е оспособен да ги исполнува стандардите и критериумите на Европа за енергетска ефикасност. Неговата примарна цел се индустриите што се енергетски интензивни, на кои се обидува да им ги намали трошоците и 52

52

ПОРТА

28 март 2014

Катерина СПАСОВСКА ТРПКОВСКА потрошувачката на енергија, а со тоа да придонесе и за помали емисии на јаглерод диоксид како стакленички гас во атмосферата.

Во овој поглед, може ли да ги споредите достигнувањата на Европа во енергетската ефикасност со оние од другите делови на светот?

 Филозофијата на луѓето во Европа е да внимаваат и ефикасно да ја трошат енергијата. Поради тоа, европските експерти се најчесто повикани да ги подобруваат состојбите во другите делови од светот, во САД, Бразил, Мексико, Кина и други делови на Азија итн. Во Германија особено се развива овој дел, бидејќи, како што е познато, имаме план да ја укинеме нуклеарната енергија.

Дали тоа значи дека Европа е убедливо напред во оваа област?  Да, но мора да се има предвид дека тоа е така поради

енергетска ефикасност цените на енергијата, кои се убедливо највисоки во Европа. Поради тоа овде мораше да се размислува на тој начин, за штедење, ефикасност, обновливи извори итн. Колку за споредба, бензинот во САД е толку многу поевтин од Европа што потрошувачката на гориво воопшто не им е важен фактор на Американците кога купуваат автомобил. На Европејците тоа им е меѓу најважните прашања. Така се создава таа култура.

Во Македонија има мерки со кои се поттикнуваат домаќинствата да вложат во енергетска ефикасност и во обновливи извори. Како е во Европа, дали таму приоритет им се дава на домаќинствата или на индустријата?

 Дефинитивно на индустријата. Работата со домаќинствата е горе-долу решена, бидејќи при изградбата или при реновирањето на своите објекти тие мора да ги исполнат стандардите за енергетска ефикасност. Но примарно е да се реши проблемот со најголемите индустрии што најмногу трошат.

Очекувате ли дека навистина еден ден највалканите индустрии ќе станат целосно чисти?

 Тоа е начинот на кој Европа избра да се развива. Зелената технологија не подразбира само енергетска ефикасност, туку и соодветен третман на водите, намалување на загадувањето на воздухот итн. Тоа е тешка и комплексна задача, чие исполнување можеби ќе трае со векови. Но ако ја видиме состојбата во Кина, со сиот смог и загадување, и ја споредиме со Европа, знаеме дека сме го одбрале вистинскиот пат.

Постојат повеќе видови обновливи извори на енергија. Има ли некој што е најдобар?

 Ветерот и сонцето даваат одлични резултати, се разбира, во зависност од климатските услови, каде што има сонце да се користат панели, а каде што е ветровито турбини. Биогоривото и хидроенергијата исто така даваат константно надополнување. Треба да се направи соодветна комбинација за да се постигне целта и да се задоволат потребите.

Кој е Вашиот став за еколошките штети од обновливата енергија? Се вели дека соларните централи одземаат огромни површини од природата и го истиснуваат живиот свет, турбините за ветер се штетни за птиците, браните го менуваат екосистемот...

 Тоа е отворена дискусија и добро е што ја има. Но луѓето од секоја земја треба да одлучат како сакаат да ја развиваат својата енергетска иднина и да сфатат дека е неопходно што поскоро да се откачиме од централните системи и да создаваме енергија децентрализирано. Тоа понатаму подразбира и паметно користење на енергијата, на пример да се вклучува машината за перење само дење, особено кога е сончево, зашто тогаш би имало доволно струја за неа.

Како ви изгледаат потенцијалите за енергетскиот развој на Македонија?  Според географските карактеристики, соларната енергија и хидроенергијата имаат најголем потенцијал да се развиваат тука. Што се однесува до ефикасноста, малите и средните претпријатија се тие што особено треба да вложат во тоа, зашто така ќе си ги намалат трошоците и ќе си ја зголемат конкурентноста на пазарот.

28 март 2014 ПОРТА

53

53

екологија

ОД ГОДИНАВА ПРОСЛАВУВАМЕ НОВ ДЕН ВО ЕКОЛОШКИОТ КАЛЕНДАР

Светот се крена на нозе заради дивиот свет

Генералното собрание на Обединетите нации го прогласи 3 март, денот на усвојувањето на Конвенцијата за меѓународна трговија на загрозени видови од дивата фауна и флора (CITES), за Светски ден на дивиот свет, за да се слави биолошката разновидност и да се зајакнат напорите за заштита на видовите во дивината Сашо КУЗМАНОВСКИ

Е

колошкиот календар од годинава е побогат за уште еден голем датум. На 3 март ширум планетата Земја за првпат масовно беше одбележан Светскиот ден на дивиот свет, за да се нагласи потребата од заштита на растенијата и на животните во дивината, за да се потсетиме на привилегираната врска меѓу дивиот свет и луѓето и за да се подигне јавната свест за спречување на ловокрадството, што има широки последици врз социо-економскиот живот и врз животната средина воопшто.

54

54

ПОРТА

28 март 2014

- Заканите по дивиот свет се големи, но може да ги намалиме со заеднички напор. На овој прв Светски ден на дивиот свет ги повикувам сите сектори во општеството да стават крај на криумчарењето и да се обврзат на одржлива и разумна трговија и употреба на дивите растенија и животни. Ајде да работиме за иднина во која луѓето и дивиот свет ќе живеат во хармонија - гласи дел од пораката на генералниот секретар на Обединетите нации Бан Ки-Мун, по повод Светскиот ден на дивиот свет. Бан Ки-Мун присуствуваше на отворањето на изложбата „Диви и

скапоцени“ - поставка на фотографии на седуммина светски познати фотографи кои фотографираат природа, а која беше отворена во Палатата на нациите, во Женева. На првото одбележување на Светскиот ден на дивиот свет, поддршка стигна и од другите страни на светот. Специјални настани организирале Бангладеш, Белгија, Камерун, Канада, Кина, Германија, Грција, Индија, Кенија, Малави, Монголија, Нов Зеланд, Оман, Пакистан, Перу, Јужна Африка, Јужна Кореја, Шриланка, Тајланд, Того, Велика Британија, САД, Виетнам, Зимбабве и други.

екологија Активностите по повод Светскиот ден на дивиот свет продолжуваат и во наредниот период, со бројни средби на високи претставници со главен акцент на последиците од ловокрадството и начините за негово спречување. Генералното собрание на Обединетите нации на својата 68 сесија, на 20 декември 2013 година, го прогласи 3 март, денот на усвојувањето на Конвенцијата за меѓународна трговија на загрозени видови од дивата фауна и флора (CITES), за Светски ден на дивиот свет. Со 180 земји членки, меѓу кои е и Република Македонија, Конвенцијата CITES останува една од најмоќните алатки за заштита на биодиверзитетот во светот преку регулирање на трговијата со дива фауна и флора. Илјадници видови се тргуваат и се употребуваат од страна на луѓето низ целиот свет заради храна во домаќинствата, како лекови, за развој на екотуризам, во козметиката или во модата.

CITES ја регулира меѓународната трговија на повеќе од 35.000 видови животни и растенија, вклучувајќи ги и нивните продукти и обезбедувајќи го нивниот опстанок во дивината, истовремено внимавајќи на доброто на локалните заедници и животната средина. CITES системот на дозволи има цел да обезбеди меѓународната трговија на наведените видови да е одржлива, легална и да ѝ се знае трагата. Конвенцијата е потпишана во Вашингтон, САД, на 3 март 1973 година.

УСПЕШНИ ПРИКАЗНИ ЗА КОНЗЕРВАЦИЈА ВО СЕНКА НА ГОЛЕМИ ТРАГЕДИИ

- Дивите суштества на планетата Земја, преку тигарот до кралската пеперутка, донесуваат неверојатна убавина во нашите животи. Тие се витален дел од шумите, ливадите, реките и океаните од коишто зависат нашите економии и општеството воопшто. На дивиот свет му е потребна нашата наклоност и заштита – вели Џим

Лип, генералниот директор на Светскиот фонд за дивиот свет (WWF International). На Светскиот ден на дивиот свет, WWF му оддаде признание на Непал за постигнатите нула проценти ловокрадство на носорози, слонови и тигри за период од една година, кој заврши во февруари 2014 година. Ваквите успеси, велат од WWF, обезбедуваат посигурна иднина за дивиот свет. Така, популацијата на тигри во Непал од 2009 година досега се зголемила за дури 60 проценти. Фондацијата на познатиот холивудски актер Леонардо ди Каприо, пак, кон

убиле 1.004 носорози во Јужна Африка - само во Националниот парк Кругер се убиени 606 животни, јави деновиве Светскиот фонд за дивиот свет. Ова е огромен удар од страна на ловокрадците и речиси двојно зголемување на бројот на убиени носорози во споредба со 2012 година, кога настрадале 668 животни. Јужна Африка е дом на околу 80 отсто од носорозите во цела Африка, а во земјата со години се водат кампањи и се спроведуваат акции за заштита на овие крупни животни. Но, како што нагласуваат од WWF, нивните рогови

крајот на минатата година донирала три милиони американски долари како помош на организацијата WWF во акцијата до 2022 година двојно да се зголеми популацијата на тигри во Непал. Во 2010 година Глобалниот самит за тигрите одлучи двојно да се зголеми бројот на тигри во сите земји каде што живее големата мачка, и тоа до 2022 година - следната кинеска година на тигарот. Грантот на фондацијата на Леонардо ди Каприо ќе ја поддржи соработката на WWF со локалните власти во Непал и со населението за да се запре ловокрадството, да се обезбедат зелени коридори за тигрите и да се заштитат зоните за размножување. Уништувањето на живеалиштата и ловокрадството се главните закани за преостанатите само 3.200 тигри во дивината. Успешните приказни за зачувување на дивиот свет не го оттргнуваат вниманието на експертската јавност од проблемите и предизвиците со кои се соочуваат растенијата и животните ширум светот. Така, во 2013 година ловокрадците

се криумчарат во Азија, најмногу во Виетнам, каде што рогот се купува како статусен симбол, а се користи и во традиционалната медицина. Во борбата со криминалците, Јужна Африка соработува со Мозамбик, Камбоџа, Кина, Хонг Конг, Тајланд и Виетнам. Целта е да се спречи криумчарењето преку зголемени казни и намалување на побарувачката. Како што јавува понатаму WWF, во јуни 2012 година претседателот на Габон Али Бонго, направил историски чекор и самиот запалил куп запленета слонова коска, испраќајќи јасна порака до криминалците. Во САД, кон крајот на минатата година јавно биле уништени шест тони конфискувана слонова коска. Во последнава деценија зголемената побарувачка на слонова коска во светот, а особено во источна Азија, доведе до драматично намалување на популацијата на слонови низ цела Африка. Во централна Африка, од 2002 до 2012 година се истребени речиси две третини од слоновите во шумите.

28 март 2014 ПОРТА

55

55

хортикултура

ДЕСЕТТЕ НАЈГОЛЕМИ ИМИЊА подготви: Филип ФИЛИПОСКИ Најџел Данет

Патрик Блан

Бет Чато

56

56

Д ПОРТА

Пит Удолф

околку професијата ви е тесно поврзана со проектирање или уредување на просторот со употреба на растенија како основен материјал, знаете дека употребата на зеленило е неминовно во секој дел од човековото опкружување. Меѓутоа, тоа

28 март 2014

понекогаш не е така лесно како што изгледа, па затоа ваквото проектирање само по себе претставува предизвик. Во такви ситуации, потребна е поголема стручност или дополнително истражување во врска со конкретната проблематика. Следните десет имиња се професионалци кои поседуваат стручност и неверојатна посветеност кон работите што ги креираат.

хортикултура

ВО ПЕЈЗАЖНАТА АРХИТЕКТУРА ПОЛ ТОМПСОН

Пејзажен архитект кој претставува водечка фигура на австарлиската сцена. Четириесетгодишното искуство кое го поседува, најдобро се согледува во дизајнот на саден материјал во „Австралиската градина“, победник на престижната награда за Светско пејзажно остварување за 2013 година.

НОЕЛ КИНГСБЕРИ

Градинар од детството, Кингсбери е истражувач, учител и иноватор. Познат е по својот натуралистички пристап во дизајнот на садење, а заговорник е на новиот начин на користење на перените, кои најмногу ги употребува во своите дизајни. Има напишано голем број книги и трудови поврзани со градинарството.

ТОМАС РЕИНЕР

Сместен во Вашингтон, овој пејзажен архитект, професор и писател е заговорник за естетски дизајн на растенијата, така што би се интерпретирала природата, наместо во целост да се копира. Негови најголеми дела се дизајнот околу споменикот во чест на Мартин Лутер Кинг, како и во Њујоршката ботаничка градина.

ТОМ СТЈУАРД СМИТ

Стјуард Смит е британски архитект чија работа е многу позната по начинот на

изразување на модерниот натурализам. До денес има освоено осум златни медали на цветното шоу РХС Челси. Како најголемо дело му се признава градината во Виндсор, која е посетена од повеќе од еден милион посетители годишно.

ПАТРИК БЛАН

Светски познатиот француски ботаничар, познат по иновативноста и создавањето на концептот на вертикални градини и нивно доведување до перфекција. Блан работи како истражувач во Националниот центар за научни истражувања во Париз.

БЕТ ЧАТО

Еден од најценетите британски градинари во последниов пола век. Неговата слава оди дотаму што многу често го нарекуваат британско национално богатство. Во суштина, тој нема стручно образование во хортикултурата, а неговото големо знаење и искуство се припишува на неговата сопруга. Автор е на голем број книги каде главна тема се растенијата и нивните карактеристики.

ПИТ УДОЛФ

Ју е основач на кинеското архитектонско биро Turenscape, чија работа често е фокусирана на пејзажни решенија приспособени на поплави и еколошки кризи. Тој се стреми за воведување на елитно урбано, наместо кинеското традиционално уредување.

Холандски дизајнер, автор и писател. Познат е по комбинирањето на едногодишни треви и перени. Едно од неговите најголеми дела е запуштената железничка станица "High Line" во Њу Јорк. Преку своите дела прикажува неприкосновена рамнотежа помеѓу динамиката на пролистување и цветање на садниците што ги користи во текот на сите четири годишни времиња.

НАЈЏЕЛ ДАНЕТ

ЖИЛ КЛЕМЕНТ

КОНЏИАН ЈУ

Професор Најџел Данет е познат по креирањето на динамични и еколошки функционални пејзажи. Познат е по креирањето на интензивно колоритните ливади со полско цвеќе во околината на лондонскиот Олимписки парк. Данет исто така е стручњак за зелени покриви, а автор е на неколку стручни книги поврзани со пејзажната архитектура.

Французинот Клемент е пејзажен архитект, ботаничар и писател. Негово најпознато дело е паркот André-Citroën. Веќе неколку година по ред, Клемент ја одбива француската национална награда за пејзажни архитекти, со образложение дека таа треба да биде посветена на анонимните пејзажни архитекти земјоделци, инженери и шумари.

28 март 2014 ПОРТА

57

57

спортски храмови

„ГРАНД СТАД“ - ЕВРИ, ФРАНЦИЈА

Доаѓа најголемиот рагби стадион во светот

Сашо КУЗМАНОВСКИ

Ф

ранција отпочна проект за изградба на најголемиот и најмодерниот стадион за рагби во светот. Проект од кој треба да произлезе импозантна спортска градба со капацитет од 82.000 места и кој, интересно, нема да биде само француска инвестиција, туку заеднички проект на три рагби федерации од Стариот континент: француската, ирската и англиската. Државите во кои рагбито е во ТОП 5 на листата на најпопуларни спортови, со заеднички сили ќе учествуваат во подигнувањето на модерниот „Гранд Стад“ на само 25 километри од француската престолнина, Париз. Идејата ја поттикна француската федерација, чиј претседател Пјер Каму во 2010 година го претстави јавниот нацрт-план за изградба на ултрамодерниот рагби стадион, покриен со подвижен покрив, со променлив и подвижен тревник, како и со уште неколку новитети кои ќе бидат од голема потреба за организирање на врвните манифестации во овој спорт. Стадионот ќе се изидгне во градот Еври, одалечен само 25 километри од Париз, а главната идеја беше „Гранд Стад“ да биде замена за „Стад де Франс“, стадионот изграден за потребите на Мундијалот во 1998 година во фудбал, на кој досега се одржуваа

најголемите рагби натпревари. Француската федерација во обид да ја избегне зависноста од „Стад де Франс“ и постојаното приспособување на неговиот календар, се реши за изградба на свој стадион, кој треба да постигне финансиска независност на федерацијата и самостојно управување со ресурсите и распределба на средства за развој на францускиот рагби спорт. Ултрамодерниот „Гранд Стад“ ќе биде погоден за сите спортски и културни манифестации од отворен и затворен тип, благодарение на подвижниот покрив. Публиката ќе добие комплетно задоволство и комфор на трибинскиот простор, а ќе биде обезбедена и сценска опрема во сопственост на арената, која ќе се користи за концертни и други културни манифестации. Според проценките, комплетната цена за изградба на „Гранд Стад“ ќе биде околу 600 милиони евра, а од декември 2010 година почна првата фаза во изградбата на стадионот, односно распишувањето на тендер за дизајн на кој се пријавија три компании. До крајот на 2014 година треба да се отпочне со градба, откако во април оваа година ќе падне и дефинитивната одлука за прифаќање или проширување на проектот на компанијата Populous и Ateliers 234, чиј дизајн беше одбран на јавниот конкурс. Најдоцна до 2018 година, „Гранд Стад“ траба да биде ставен во употреба.

ФАКТИ за "ГРАНД СТАД“ - Еври, Франција Цена на изградба: 600 милиони долари Капацитет: 82.000 места Период на изградба: 2014 - 2018 Дизајн: Populous и Atelier 234

58

58

ПОРТА

28 март 2014

спортски храмови www.ading.com.mk

Ние сме АДИНГ - водечка компанија за производство и пласман на хемиски материјали во градежништвото во Југоисточна Европа. Присутни сме во земјите на Балканот, Русија, Украина, Казакстан, патуваме често, понекогаш кратко но понекогаш подолго. Мотото што не движи кон успехот е “Сме и ќе бидеме состојка на секоја градба” За младите и амбициозни кадри кои се спремни да го прифатат предизвикот и да се вклучат во тимот на Адинг, отворени се позиции за: 2 ДИПЛОМИРАНИ ГРАДЕЖНИ ИНЖЕНЕРИ ИЛИ АРХИТЕКТИ на позиција Инженер за примена Основни задачи · Технички пласман и презентација на производите во Македонија и на пазарите во странство каде Адинг е присутен. · Освојување на нови пазари со организација на пласман Квалификации За да се квалификувате за оваа позиција треба да ги исполнувате следните услови: · дипломиран градежен инженер со или без работно искуство · организациски способности · способност за тимска работа · желба за специјализација во градежната струка · солидно познавање на англиски јазик · пожелно е, но не е неопходно, познавање на втор странски јазик · познавање на Microsoft Office · основно познавање на Autocad · возачка дозвола од Б-категорија Ние нудиме · атрактивна и динамична работа · можност за надградба на професионален план · одлични услови за работа · можност за брзо напредување во кариерата Позицијата е со седиште во Скопје, со почести патувања во странство. Можен е и подолготраен престој во странство. Од пријавените кандидати ќе се изберат две лица. Позицијата е на неопределено време со пробна работа од шест месеци. Кандидатите кои ќе влезат во потесен круг на избор, ќе бидат повикани на тестирање и интервју. Доколку сте спремни за предизвикот да се вклучите во тимот на АДИНГ и ги исполнувате наведените квалификации, повелете, доставете апликација со содржина: · Мотивационо писмо · CV со фотографија · Копија од документи со кои се презентираат останатите барани услови Вашата апликација ќе се третира доверливо. Апликациите испратете ги на адреса: АДИНГ АД Скопје, Новоселски пат 11, пош. фах 40 или на e-mail: pip@ading.com.mk најдоцна до 04.04.2014г.

28 март 2014 ПОРТА

59

59

совети

СТИЛСКА ХАРМОНИЈА Сакаме да го реновираме станот од 120 м2 бидејќи подолго време тоа не сме го сториле. Нашите две деца пораснаа па им треба соба која ќе ги задоволува нивните потреби, но секако би ги преуредиле и дневната соба и кујната. Со вашиот совет многу би ни помогнале. Семејство Стефановски, Скопје

В

ашиот дом функционално веќе е поделен на мирен и бучен дел, а при неговото уредување размислувајте како да се стремите кон совршен личен изглед. Хармонијата на вашиот личен стил и изгледот на ентериерот ќе говори за вас,

зона меѓу дневниот простор и спалните соби. Собата на вашите деца уредете ја со мебел по мерка. Креветите на кат се под агол од 900. Просторот под горниот кревет се користи за работна маса за едното дете, додека другата маса е спроти креветите. На ѕидот е полица за книги, а гардеробните

пред

плакари за децата и вас се во просторот пред собите. При изработка на мебелот за детската соба изберете иновативен дизајн, кој ќе кореспондира со новото време и новите потреби на вашите деца. Билјана СТЕВКОВСКА-САВИЌ, дипл.инж.арх.

bsavic@porta3.com.mk

вашите навики и потреби, па така нема да се чувствувате како заробени во една наметната идеја, туку ќе почувствувате дека вашиот дом е удобна оаза. Во станот се влегува преку долг ходник кој, со поставување на една софа со уметничка слика над неа, визуелно ќе влезе во состав на дневната соба. Собата ќе изгледа поголема и попријатна, а ходникот визуелно ќе го снема. Долгиот ходник ќе се намали и со формирање на мал простор пред тоалетот и големата станбена кујна. Мирниот дел на станот е лево од влезот. Ходникот е широк, па овозможува вградување на гардеробни плакари по целата должина. Воедно, тој е и тампон 60

60

ПОРТА

28 март 2014

потоа

најчудни градби

Кули споени со воздушни мостови и базен

Драган РИСТОВ

Н

екако стана навика да се читаат текстови за нови рекорди и нови иновативности во областа на градежништвото. Впрочем, тоа го има се повеќе и кај нас, а да не зборуваме за многу побогати земји кои имаат силна тенденција да му покажат на светот кои се и што се. Таков е примерот со градот-држава Сингапур, кој нема намера да штеди кога е во прашање убавата идеја што се граничи со фантазија. Затоа и денес, наместо конкретен објект, претставуваме проект кој е во фаза на конструкција и кој несомнено ќе биде ремек-дело и вистински пример на чудна градба. „Капитал Ленд Резидентал“ од Сингапур и „Митцубиши Естејт Азија“ работат на проект за изградба на нов станбен комплекс, кој е дизјаниран според концептот на архитектот Моше Сафди. Објектот официјално носи наслов „Бишан централ“ и ќе се простира

на површина од 11.997 м² во строгиот центар на истоимениот резидентен комплекс во Сингапур. Зградата ќе има 500 станбени единици и 38 катови. Како што вели самиот автор, ова е своевиден матрикс во архитектурата, бидејќи на еден неверојатен начин се спојуваат приватните домови, тераси и јавните градини. Наместо класичен дизајн, Сафди вели дека се одлучил концептот да го базира на две кули кои меѓусебно се поврзани со воздушни мостови или „воздушни градини“. Со ова се овозможува пенетрација на сонце и воздух во средишниот дел помеѓу кулите, а од друга страна отвореност на површините за јавно користење. Најинтересниот дел од целиот комплекс, ако се стават настрана скалестите апартмани со тераси една над друга во вид на пирамидално издигнување, е предвидениот базен на врвот на третиот воздушен мост. Другите два воздушни моста ќе бидат зелени градини, од каде станарите и посетителите ќе имаат

неверојатен поглед кон централниот парк и базените околу основата на зградата. Моше Сафди работи во Бостон, САД, каде има свое студио и за оваа негова визија изјавил: „Со користење на фрактална геометрија, површински шари и драматична скалеста структура се обидовме, преку мрежа на градини отворени кон небото, да направиме експериментален проект кој ќе внесе новини во позиционирањето на апартмани во ваков тип на објекти. Особено е важно што овој дизајн е адаптабилен на влажната тропска клима во Сингапур, заради што постои раздвоеност на двете кули за да се овозможи струење на воздухот“. Овој објект, според пресметките, ќе чини 550 милиони долари, а земјиштето е продадено уште во февруари 2011 година. Се чекал концептот на Сафди за да се започне со практична реализација. Ако сè биде во ред, се очекува објектот да биде завршен до крајот на 2015 година.

28 март 2014 ПОРТА

61

61

дизајн

Рајска градина на вашата маса подготви: Дејан БУЃЕВАЦ

„

Л

62

62

ПОРТА

28 март 2014

уксузот започнува онаму каде што функционалноста завршува и каде што вистинската вредност е секогаш лична, и затоа нема ниту цена ниту причина “, вели

дизајн

Marcel Wanders, меѓународно познатиот дизајнер и декоратор на ентериери, кој во својата богата кариера соработувал со познати компании како што се Baccarat, Capellini, Alessi, Rosenthal... За Christofle, Wanders во 2010 година дизајнирал сребрена колекција на прибор за јадење Jardin d' Eden, кој изгледа како да го гравиралa природата и барокниот период. Познат по својата екстравагантност

и поетски креации, тој создал прибор за јадење според својата фантазија, но и со осврт кон историјата и традицијата на компанијата Christofle. Рачките на приборот за јадење и нивната заднина се украсени со разиграна резба во која се испреплетени лисја, цвеќиња и кривулести линии инспирирани од расцветаната „барокна“ градина. Секоја лажица, вилушка или нож се реализирани совршено.

Во музејот Stedelijk во Амстердам, до 15 јуни оваа година се одржува изложба со која Marcel Wanders слави 25 години од неговото творештво. Овој настан изложува и две извонредни парчиња на Christofle: Jardin d'Eden стол од колекцијата во ограничено издание и часовник во ограничена серија од 20 парчиња , кои ќе бидат во продажба од септември 2014 година.

ПАРКИНГ СИСТЕМИ адреса: ул. Никола Карев бр. 20, 1000 Скопје, п. фах: 356 тел./факс: +389 2 2465 467 e-mail: izgradba@gmail.com www.parkingsistemi.com.mk www.facebook.com/izgradba

28 март 2014 ПОРТА

63

63

излог 1

2 1. Кревет за дневна употреба Kulle од Stefanie Schissler, со брановидна форма добиена поради различните димензии на тапацираната пена скриена во растегливата волнена површина.

2. Arro studio (arlen+roth) се дизајнерите на оваа подна ламба, составена од три дискови во горната зона и проектори од лед диоди кои ја насочуваат светлината нагоре. Концептот на ламбата е да ја насочи светлината кон плафонот и кон подот во исто време.

3. Колекција на ѕидни светла Simon says направени од природна свила на дрвена основа. Можат да се постават засебно или пак во комбинација на повеќе светла формирајќи инсталација во просторот.

4. Класична, елегенатна софа, инспирирана од „зората“ (будење на сонцето), изработена од дрвена основа која преминува во масичка, интегрирана во софата. Дизајнот е на шведското студио Note Design. подготви: Сандра ДОНЧЕВА ТЕОХАРОВА, дипл.инж.арх.

64

64

ПОРТА

28 март 2014

излог

4

3

28 март 2014 ПОРТА

65

65

закони, одлуки, правилници, конкурси и јавни набавки СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 41/2014 ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ОСНОВАЊЕ НА АГЕНЦИЈАТА ЗА ПОДДРШКА НА ПРЕТПРИЕМНИШТВО НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ОСНОВАЊЕ НА АГЕНЦИЈА ЗА СТРАНСКИ ИНВЕСТИЦИИ И ПРОМОЦИЈА НА ИЗВОЗОТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ТЕХНОЛОШКИ ИНДУСТРИСКИ РАЗВОЈНИ ЗОНИ ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ЗАШТИТА НА ПРИРОДАТА ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА КАТАСТАР НА НЕДВИЖНОСТИ

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 42/2014 ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ЖИВОТНАТА СРЕДИНА

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ДОМУВАЊЕ ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ПРОСТОРНО И УРБАНИСТИЧКО ПЛАНИРАЊЕ ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ГРАДЕЊЕ ЗАКОН ЗА ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА КОМУНАЛНИТЕ ДЕЈНОСТИ

ОГЛАСИ ЗА ДОДЕЛУВАЊЕ НА ДОГОВОР ЗА ЈАВНА НАБАВКА БРОЈ: 18/2014 Назив на договорниот орган: Јавно претпријатие за државни патишта, ул. “Даме Груев“ бр.

14, 1000, Скопје. ПРЕДМЕТ: Изработка, дополнување и прилагодување на проектна документација за изградба на државен пат А2, делница Ранковци – Крива Паланка на ниво на експресен пат. Контакт тел/факс: 02 3118-044, 3220535, лице за контакт: Жаклина Стефановска – Богдановска. Јавно отворање на

понудите на ден 22.04.2014 год.

понудите на ден 25.04.2014 год.

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 43/2014

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 44/2014

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА СУБВЕНЦИОНИРАЊЕ НА СТАНБЕН КРЕДИТ

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ПОСТАПУВАЊЕ СО БЕСПРАВНО ИЗГРАДЕНИ ОБЈЕКТИ

АВТЕНТИЧНО ТОЛКУВАЊЕ НА ЧЛЕНОТ 64 СТАВОВИ 1 И 2 ОД ЗАКОНОТ ЗА ДЕНАЦИОНАЛИЗАЦИЈА (“СЛУЖБЕН ВЕСНИК НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА“ БРОЈ 20/98, 31/200, 42/2003, 44/2007, 72/10, 171/10 И 55/13)

ОГЛАСИ ЗА ДОДЕЛУВАЊЕ НА ДОГОВОР ЗА ЈАВНА НАБАВКА БРОЈ: 38/2014 Назив на договорниот орган: Министерство за транспорт и врски, ул. “Даме Груев“ 6, 1000, Скопје. ПРЕДМЕТ: Надзор над изградба на магистралниот гасовод на Република Македонија, лот 1, делница: КлечовцеШтип-Неготино. Контакт тел/факс: 02 3145-445, 3226392, лице за контакт: Борче Размоски. Јавно отворање на

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 45/2014 ОДЛУКА ЗА УТВРДУВАЊЕ НА ГЕОДЕТСКИ РАБОТИ ЗА ПОСЕБНИ НАМЕНИ ОД ЗНАЧЕЊЕ ЗА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 46/2014 ПРАВИЛНИК ЗА ФОРМАТА И СОДРЖИНАТА НА ИЗВЕШТАЈОТ ЗА ИЗВРШЕНИТЕ ПРОМЕТИ НА ДОБРА И УСЛУГИ ЗА КОИ ДАНОЧЕН ДОЛЖНИК Е ДАНОЧНИОТ ОБВРЗНИК КОН КОГО Е ИЗВРШЕН ПРОМЕТОТ ПРАВИЛНИК ЗА ФОРМАТА И СОДРЖИНАТА НА ДАНОЧНАТА ПРИЈАВА НА ДАНОКОТ НА ДОДАДЕНА ВРЕДНОСТ

ПРЕНЕСУВАЊЕ НА ДАНОЧНА ОБВРСКА ОД ВРШИТЕЛ НА ПРОМЕТ НА ПРИМАТЕЛ НА ПРОМЕТ Со измените и дополнувањата во Законот за данокот на додадена вредност („Сл. Весник на РМ“ бр. 12/2014 год. - во натамошниот текст: ЗДДВ), се донесоа повеќе измени и дополнувања, од кои значајна новина која се применува од 1 февруари 2014 година, е воведување на механизам на префрлање на даночната обврска (Reverse Charge), каде што наместо вршителот на прометот на добра и услуги, обврска за пресметување на данок на додадена вредност има примателот на прометот на следните добра и услуги: градење, вклучувајќи одржување, реконструкција и отстранување на градби или нивни делови, кога примател на прометот е инвеститорот, а вршител на прометот е изведувачот и во случај кога примател на прометот е изведувачот, а вршител на прометот е подизведувачот на работите, прометот со употребен материјал и употребен материјал кој не може повторно да се користи во иста состојба, отпад, индустриски и неиндустриски отпадни материјали, отпаден материјал кој може да се рециклира, делумно преработен отпад, промет со недвижности во извршна постапка или во постапка на присилна наплата по пат на јавно наддавање.

66

66

ПОРТА

28 март 2014

porta3.mk

Читајте не` онлајн!

28 март 2014 ПОРТА