YAYIN KURULU
Fatih UYUMAZ Şehriban UYUMAZ Özgür TÖNBÜL
YAZI İŞLERİ VE TASARIM
Fatih UYUMAZ Şehriban UYUMAZ Özgür TÖNBÜL
İLETİŞİM VE YAZI GÖNDERME psikomavi@gmail.com https://www.facebook.com/psikomavidergisi https://instagram.com/psikomavidergisi
Psikomavi E-Dergisi 2 ayda bir yayınlanmaktadır. Psikoloji, kültür ve edebiyat konularında yazılar içermektedir. Dergide yayınlanan yazılardan yazarın kendisi sorumludur.
Psikomaviden… 15. sayımız MAHREMİYET ile karşınızdayız. İnsanların mahremleri mutlaka olmalı ve onları korumalılar ama özellikle çocukların mahremlerini korumak için çocuklara mahremiyet eğitimi ve cinsel eğitim mutlaka verilmeli.
Maalesef ülkemizde mahremiyet eğitimi ile cinsel eğitimin birbirinin karşıtıymış gibi algılandığını görüyoruz. Aslında mahremiyet eğitimi cinsel eğitimi, cinsel eğitim mahremiyet eğitimi içermektedir. Çocuklara kendi özel alanlarını korumayı öğretirken özel alanlarını da tanıtıyoruz. İç içe geçmiş iki kavramı birlikte kullanmak daha etkili sonuçlar doğuracaktır.
Bu sayımızda mahrem konuları derinlemesine işledik. Psikoterapistlerin danışma odasındaki mahremiyetleri, toplumsal mahremiyetlerimiz severek okuyacağınız yazılar. Ayrıca mahremiyet eğitimi, ailelere öneriler yine güzel bir yazımız. Modern çağda elbette mahremiyetlerin tüm gözler önünde çiğnendiği alan olan medya inceleme konularımızdan. Ve hala evli çiftler arasında bile mahrem bir konu olan cinsellik yine yazılarımız arasında.
İyi okumalar.
İÇİNDEKİLER
1-2
Psihaber-Araştırma
15-16 Mahrem Bir Konu: Cinsellik
3-5
Terapi Odasındaki Mahremiyet
17-19
PsiKitap
6-8
Mahremiyet
20
PSinema
9
Serbest Çağrışım
10-12
Medya ve Mahremiyet
13-14
Toplumsal Mahremiyet
Psikomavi
1
Psikohaber – Araştırma
PSİKOMAVİ DERGİSİ OLARAK PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN YANINDAYIZ!!! MEB'na bağlı okullarda "rehber öğretmen" kadrosunda çalışan psikolojik danışmanlar için hazırlanan yönetmeliğin ruh sağlığı çalışanı olan psikolojik danışmanlara yönelik akla zarar kararlar alındığını gösteriyor.
Psikolojik danışmanlık uzmanlık işidir! Psikolojik danışma süreci kendi içerisinde bilgi, beceri ve teknikleri içerir. Yeni yönetmelik ile psikolojik danışmanlar idareci, memur, okulun joker öğretmenine, ne iş olsa yaptırılabilinen bir memur statüsüne sokulmak istenmektedir. Öğrenciler ile güven temeline ve gizlilik ilkesine dayanarak görüşmelerini yapan psikolojik danışmanlar bundan sonra okulun idare yardımcısı rolünde öğrencileri koşulsuz ve yargılamadan, öğrencilerde rehber öğretmenlerine güvenmeden nasıl kendilerini açabilecektir. Bu hatalı yönetmelik özellikle çocuklar ve aileleri için olumsuz sonuçlar doğuracaktır.
2
Psikomavi
Kendini Tanıtma İhtiyacı Duyanlar Facebook’u Sağlıksız Kullanabiliyor Blachino ve arkadaşlarının yakın zamanda yaşları 15 ile 29 arasında değişen 551 kişi ile yaptığı bir çalışmada, benlik sunumu ve mahremiyet hakkının Facebook kullanımı ve yanlızlık ile olan ilişkisi incelenmiş. Araştırmaya göre, yanlız insanlar daha çok Facebook kullanırken, Facebook kullanan kişilerin kullanım amaçları ve sürelerine göre yanlızlık hislerinin değişiklik gösterdiği ortaya çıkmış. Facebook’u sosyal becerilerini telafi etmek için kullanan ergenlerin, yeni arkadaş edinme amaçlı kullanan ergenlere göre daha fazla yanlız hissettiği diğer bulgular arasında. Benlik sunumunun ise yüksek öz saygı ve narsisizm ile ilişkili olduğu görülüyor. Kendini tanıtma ihtiyacı duyan kişilerin Facebook’u sağlıksız bir biçimde kullanmaya eğilmli olduğu da araştırmacılarca ortaya konuluyor. Ayrıca, mahremiyetleri hakkında endişe duyan bireylerin Facebook kullanımlarını sonlandırmaya daha çok eğilim gösterdiği görülüyor. Bu çalışma, Facebook’u nasıl ve hangi amaçlarla kullandığımızın, yalnızlık hissimizi etkileyebileceğini ortaya koyuyor. Detaylar için kaynak Błachnio, A., Przepiorka, A., Boruch, W., & Bałakier, E. (2016). Self-presentation styles, privacy, and loneliness as predictors of Facebook use in young people. Personality and Individual Differences, 9426-31. doi:10.1016/j.paid.2015.12.051 http://ajanspsikoloji.com/2016/06/14/kendini-tanitma-ihtiyaci-duyanlar-facebooku-sagliksizkullanabiliyor/
Psikomavi
3
Makale
TERAPİ ODASINDAKİ MAHREMİYET Ebru KÖSE Psikolog Terapi odası çoğu insanın düşündüğü gibi
has bir mahremiyet içerir. Terapist ve
üzüntüleri bastırmayı öğreneceğiniz güllük
danışan ilişkisinde, geçmiş yaşantıları ve
gülistanlık
gelecek
tasavvurları
Greenberg’in dediği gibi size gül bahçesi
gelirken,
şimdide
vadetmez. Aksine kendi gerçekliğinizle
baktığımız bir mahrem alan mevcuttur.
yüzleşmeyi, dikenli yollardan geçip, kişisel
Psikanalitik terapilerde, terapi odasında
kabulünüzün gerçekleşmesini sağlar. C.
yaşanan ilişkinin doğası gereği bir aktarım
Gustav Jung’un dediği gibi ‘ Din insana
süreci meydana gelir.
cenneti vadeder, psikoloji ise kişisel
tanımladığımız
özgürlüğünü vadetmektedir’.
geçmişinde onun hayatı üzerinde büyük
bir
alan
değildir.
Joanne
arasında bu
gidip
problemlere
Aktarım diye
süreç;
danışanın
etkileri olan insanlara duyduğu öfke, sevgi, Terapi
sürecinde
bulunulan
ortamda
‘burada ve şimdiyi’ yaşama anı, kendisine
aşk,
hayal
kırıklığı
terapiste aktarmasıdır.
vb.
duygularını
4
Psikomavi Kişisel
geçmişindeki
yaşantıladığı
boyuttaki ölüm de aynı şekilde elzem
duyguları bilinçdışı olarak terapi odasına
derecede önemlidir. Çünkü yaşamımızı
getirir.
aktarımın
anlamlı kılan ve ölümlü olduğumuzu
geliştirilebilmesinin ardında terapiste ve
bildiğimiz halde yaşama motivasyonumuzu
danışma sürecinin gizlilik ilkesine yani
sağlayan ateş bu psişede yanmaktadır.
‘mahremiyet’ doğasına güven yatmakta
Sevgili Gülnur Beyazid hocamızın dediği
olduğu
bu
gibi, ‘Bir terapist kapatamayacağı bohçayı
güvenli alan içerisinde, kişisel geçmiş
kesinlikle açmamalıdır’. Terapistin temel
yaşantısını aktarımla birlikte tekrar eder.
amacı danışanın var olan durumundan daha
Çünkü kendi şifası yine kendi acılarında
kötüye gitmesine engel olmaktır. Açılan
yatmaktadır.
yarayı
Tabi
bu
unutulmamalıdır.
Tıpkı
Danışan
aşık
olduğumuz
kapatamayacak
ise
bir
İşte
bu
insanların anne babamıza benzemesi gibi;
girişime
aşkta yaşantıyı tekrarlar ve özgürleşmeyi
mahremiyetin önemi dolayısıyla iyi bir
ararız. Aynı yaşam çemberini yaratıp, o
terapist sadece lisans eğitimi almakla
çemberden
çıkma
kalmaz, uzun yıllar terapi eğitimi alır ve
çalışırız.
Terapotik
özgürleşmeyi
şansı
yakalamaya ilişkide
sağlayan
kendi
ruhsal
dehlizlerinde
gezip
ne
terapi
yapması gerektiğini öğrenmek, acılarıyla
odasındaki mahremiyet ve profesyonellik
yüzleşmek için terapi sürecinden geçer. C.
içeren bir ilişkidir.
Gustav Jung’un dediği gibi ‘En iyi şifacı
Danışan
arasında
yaralı şifacıdır’. Kendi yaralarının farkında
kurulan bu terapotik ilişkide terapistin
olmayan, onun acısıyla yüzleşme cesareti
profesyonelliği hayati önem taşımaktadır.
göstermeyip kişisel ışığını bulamamış bir
Bu ilişkisel süreç içerisinde danışan çok
terapist, size bir fayda sağlamayacaktır.
hassastır. Çünkü onun mahremiyet alanına
Bu tip bir terapist sizinle terapotik ilişki
girilmiş, kişisel geçmişindeki yaralara bir
kurmak yerine, öğretmen edasıyla size ne
yolculuk başlamıştır. Tıpkı bir ameliyat
yapmanız gerektiğini söyleyerek danışanın
süreci gibidir; duygusal yaranın nereden
kişisel iradesini yok sayıp, onu kendine
kaynaklandığını
profesyonellik
bağımlı kılmaktan öteye geçemez. Bu
gerektirir. Yaraya yapılan incelikli işlem
süreçte kendi yaralarını kapatmış olduğu
ve müdahale sonucu yaranın enfeksiyon
narsistik çekirdeğini beslemekten başka bir
kapmaması
terapist
bulmak
hayati önem taşır.
Tıbbi
şey yapmaz. İşte bu nedenle iyi terapist,
enfeksiyonun
kişinin
terapi sürecinde danışanına büyük bir
terapi
hassasiyetle ve kendi yaraları ile yüzleşmiş
ameliyatlarda ölümüne
ve
şey
de
başvurmamalıdır.
böyle
sebep
olması
gibi,
sürecinde de psişe dediğimiz duygusal
bir şifacı olarak sadece tanıklık eder.
Psikomavi
5
Çünkü hayat denen oyunda her insanın
eder.
kişisel
çıkarabildiğimiz an terapotik ilişki başlar,
geçmişinde
birçok
problemler
İşte
ceketlerimizi
mevcuttur. Mükemmel insan diye bir şey
sürecin
yoktur. Mutluluk doğası gereği süreklilik
profesyonellik elzem önem taşımaktadır.
arz
etmez.
Bu
sebeplerden
iyi
inkar
yürütülebilmesi
için
ise
dolayı
niyetimiz kesinlikle, bilindiği gibi danışana ne
yapıp
ne
yapmaması
gerektiğini
söylemek değildir. Şayet kişinin kendi
Terapi odasındaki mahremiyet danışanın
yaşamını başka hiçbir göz ondan daha iyi
tıpkı bir Zümrüdü Anka gibi küllerinden
bilemez.
doğmadan önce gireceği uzun çetrefilli
bağımlı
Amacımız hale
danışanı
getirmek
terapiste
değil,
kişisel
yolda,
aşacağı
vadilerde
kendisine
özgürlüğünü vadetmektir. Bu süreç terapist
yoldaşlık edecek profesyonel bir tanıkla
ve danışanın karanlık bir odada birlikte
kurduğu ilişki ortamıdır. Her insan bir
mum ışığı araması gibidir. Danışanla
Zümrüdü
birlikte duygusal dehlizlerde bir yolculuğa
kişisel özgürlüğe ulaşarak küllerinden
çıkar, onun kendi ışığını bulma sürecinde
doğmayı bekler.
ona
tanıklık
ederiz.
Bu
ilişkisinin
oluşabilmesi için temel iki etken vardır. Bunlar
ilişkide
mahremiyet
ve
profesyonelliktir. Mahremiyet önemlidir çünkü güven duygusu gelişmeden terapotik ilişki başlamaz. Irvın D. Yalom danışanlarına, inkar ceketlerini dışarıya asıp terapi odasına öyle girmelerini tavsiye
Ankadır,
terapinin
vadettiği
6
Psikomavi Makale
MAHREMİYET Kübra ERİŞ Klinik Psikolog
Mahremiyet konusu günümüzün önemli
Bir
yönüyle
kavramlarından biri olmakla birlikte cinsel
duyguların
eğitim odağını da içine almaktadır. Tam
Günümüzde mahremiyet eğitimi daha çok
tanımıyla mahremiyet; “Bir insanın özel
bireylerde kadın, erkek olmaya dair algılar
alanlarının farkında olması ve karşısındaki
üzerinde yoğunlaşmaktadır.
da
mahremiyet
eğitimi
eğitimidir.(Güneş,2016).
bireye de gerekli saygıyı göstererek; kişisel sınırları korumayı sürdürebilmesidir” ve
Freud’a göre bu eğilim daha çok 3-6 yaş
“Bir
döneminde cinsel kimlik ve mahremiyet
şeyin gizil tutulabilme
halidir”.
Mahremiyet bilinci; her konuda olduğu
gelişiminin
gibi
tanımlanırken, Erickson bu dönemi 4-6 yaş
ailede
unsurların
başlayan desteğiyle
gereken bir kazanımdır.
ancak
çevresel
pekiştirilmesi
ortaya
arasında sınırlandırmıştır.
çıkışı
olarak
Psikomavi
7
Her çocuğun kollarını açtığında 25-30
*Kardeşler arasında 4-5 yaş farkları ve
cm’lik bir alanı vardır ve çocuğun kendini
fazlasında özellikle oda vb. kişiye özel alan
bu alan sınırı içinde güvende hissetmesi
düzenlemelerinin yapılması.
gerekmektedir.Pedogojide
kavram
*İlkokul itibariyle çocuğa özel ders ve
“Fiziksel Aura”(Çocukların saygı sınırı”)
kişisel ihtiyaçlarını karşılayacağı bir alan
olarak ifade edilmiştir.
sağlanması.
bu
*Tv ÖZEL
ALANLARIMIZ
VE
,internet
vb.
iletişim
araçlarını
uygunsuz erişimlere kapalı tutmak ve yaş
KORUNUMU
gurubuna uygun olmayan görüntü ve içeriğe
Çocuğun mahremiyet kavramının bilincine
sahip yayınları çocuğa izletmemek.
ulaşabilmesi için önce bu alanlar hakkında
*Çocuğumuzu öperken izin istemek
bilgi sahibi olması gerekir. Çocuğa ifade
*Çırılçıplak
edilmiş olan her özel alanın ,diğer yetişkin
yürüme
ve bireyler içinde geçerli olduğu çocuğa
tamamen engellenmesi.
ifade edilmelidir:
*Dokunulması yasak olan yerler hakkında
kalma
eyleminin
kavramının
çocukta
bitmesinin
ardından
tedirgin etmeden bilgi verilmesi. *Odalarımıza girerken izin almak. *Tuvalet
ve
özel
korumak(Çocuğunuzun
alanlarda kapısını
sınırları çalıp,
girebilir miyim vb. ifadeler kullanmak).
8
Psikomavi
İSTİSMARA
KARŞIN
EBEVEYN
UYARILARI NASIL OLMALI?
Çocuğu tedirgin etmeyecek şekilde belirli durumlarda
yapması
gerekenler
KAYNAKÇA
yaş
grubuna uygun düzeyde açıklanabilir:
”Çocukta Mahremiyet Eğitimi” Pedogoji
*Tek başına banyo ve tuvalet ihtiyacını
derneği. 25 Şubat 2013 Makale no:8
karşılamada
“Nezaket ve zarafet için mahremiyet
zorlanırsan
sana
yardım
edebilirim. *Doktorlar yanındayken
eğitimi” Adem Güneş kitap Timaş yalnızca tedavi
anne
ve
etmek
baba için
dokunabilirler bu onların görevidir.
yayınları 2016. “Mahremiyet Eğitimi ve Önemi Makale Diler,R
*Ben seni yanımda istediğimde bunu sana
Gönül dergisi kültür-Medeniyet
söylerim ya da seni çağırırım bir başkası
(Karaköse,R)
seni çağırdığımı söylerse buna aldırış etme
İndigo Dergisi (Demirörs,R) Ekim,2016
ve asla tanımadığın biriyle bir yere gitme
sayı:33
ve ondan bir şey alma “vb. söylemler çocuktaki zihinsel karmaşayı giderecektir.
Psikomavi
9
Serbest Çağrışım Serbest çağrışım psikanalizin en önemli tekniklerindendir. Danışana herhangi bir konu hakkında aklına gelenleri baskı uygulamadan serbestçe aktarması söylenir. Söylenen şeyler bilinçaltının bir yansıması olarak kabul edilir. Bu sayımızda “Mahremiyet” ile ilgili serbest çağrışımlarımızı aktarıyoruz. Her renk bir kişiye ait çağrışımları betimlemektedir.
KIRMIZI
İncelik
Özel
TURUNCU
Cinsellik
Özel alan
YEŞİL
Sınırlar
Merhamet
Tehlike
Özgürlük
Sevgi
Korunma
Huzur
İçtenlik
Aidiyet
İnanç
Saygı Eğitim
MAVİ Seks
Özel yaşam
Yalan
Dokunulmazlıklarımız
Dürüstlük Bencillik
PEMBE İstismar
KAHVERENGİ
Korunma
Gizlilik
SİYAH
Çocuk
Kadın
Sevgi
Ensest
Erkek
Adanmışlık
Sevgili
Gizemli
Sadakat
Mahkeme
Aile
Gizlilik
Dürüstlük
Düşünce
10
Psikomavi Makale
MEDYA VE MAHREMİYET Fatih UYUMAZ Psikolojik Danışman
Bireyle toplum arasındaki sınırlar artık
öncelikle farklı ve dikkat çeken uyarını
tarih olmakta. Önceden pijamayla misafir
almaya
yanına çıkmaktan çekinen kültürümüzde
sürdürme noktasında önemli bir özelliktir.
artık sadece yarışma kurallarının önem
Fakat televizyonda gösterilen programlarda
kazandığı ve kamera karşısında her türlü
şiddet, cinsellik ve bunun gibi bir çok özel
hassas mevzunun konuşulduğu bir yaşam
konu pervasızca yayınlanıyor. Bu tarz her
tarzına
gösterimde bahsettiğimiz beynin çalışma
doğru
Televizyonlarda travmatik
sürükleniyoruz.
reality
ve
şovlarda
en
yöneliktir.
Bu
hayatımızı
sistemi her seferinde devreye giriyor.
özel
durumlar
Bunun
durum
öncelikle
yavaşlar. Algıda seçici bir şekilde her türlü
çocukları sonra da yetişkinleri olumsuz
mahrem ve özel konulara daha açık hale
etkilemektedir. Beynin çalışma sistemi
gelir. Öncelikle çocuklar böyle durumlarda
tartışılmaktadır.
Bu
sonucunda
düşünce
sistemi
Psikomavi
11
özel hayatın, mahremiyetin be olduğundan uzaklaşır. 1993 yılından bu yana internet hayatımızda. Facebook, twitter instagram gibi sosyal medya hesapları ile yoğun bir
koyamıyor. Her an gözetleniyormuş gibi bir ruh hali içinde yaşıyor. Sosyal medyada her türlü etkinlik paylaşılıyor. Yavaş yavaş aile arasında ya da akraba arasında gibi kavramlar tarihe karışıyor.
şekilde vakit geçiriyoruz. Bu hesapların birçok faydası mevcut orası kesin ama ciddi tehilikeler yarattığı da ortada. Anne babalar
internet
ortamında
herhangi
fiziksel bir tehdit olmadığı düşüncesiyle çocuklarını gönül rahatlığıyla bilgisayarın başında yalnız bırakabiliyorlar. Mahremiyet beklenmeyen
arzu
etmediğimiz,
durumlarda
kendimizi
korumak için elimizdeki eldiven gibidir. Bizi dış dünyadan saklar, aynı zamanda mahremiyetin dünyayı
gözeneklerinden
algılamaya
devam
de
dış
ederiz.
Günümüzde sanal medya ile artık kimse ulaşılmaz ya da dokunulamaz noktada değil. Ağa bağlandığımız artık kapılar açılmış
oluyor.
girmesiyle
İnternetin
artık
hayatımıza
mahremiyet
olgusu
kayıplara karışıyor. Arama motorunda yapacağımız herhangi
bir
kısacık
bir
kişinin
araştırmayla
birçok
bilgisine
ulaşabiliyoruz. Bir kişiyle tanışmadan önce onu tanıma fırsatı sunuyor bu durum bize. O
kişiyle
karşılaştığımızda
kaygının
azalmasına ortam sağlasa da kişi gizliliği konusunda sınırlar konusunda problemler doğuruyor.
İnsanlar
kendilerini
gizleyemiyor. Aile ile arasına sınır
İnsanlar arasındaki fiziksel ve duygusal yakınlık
azaldıkça
yakınlık artıyor.
sanal
Anonim
dünyadaki bir
şekilde
dertlerini bilmedikleri ve daha sonra da karşılaşma
ihtimali
olmayan
kişilere
anlatma eğilimindeler. Hem kendilerini rahatlatacaklar hem de herhangi bir tehdit unsuru
olmayacak.
temasın
olmadığı
bu
Gerçek
anlamda
anlar
insanları
maalesef gerçek hayatın ciddiyetinden uzaklaştırıyor. Bu anonomlik duygusu sosyal gelişme ya da sosyalleşmeden ziyade duygusal bir çöküntünün işareti olarak insanların
değerlendirilmelidir. kendi
özel
Çünkü yaşamlarını
fütursuzca sanal ortamda paylaşıyor olması yalnızlık ve keder duygusundan başka bir şey olmasa gerek. Bu anlamda insanların kendilerini
12
Psikomavi ifade
edebilecekleri
yegane
alanların
kendisini takip etmesi için çaba harcıyor.
sosyal medya ya da sohbet sitelerinin
Gerçek ilişkiyle sanalın karıştığı bu alemde
olmuş olması gelecekte sanalla gerçeğin
her türlü özel durumun konuşulduğu bu
karışması tehlikesini beraberinde getiriyor.
kişilerin
ne
anlamakta
kadar zorluk
gerçek yaşıyoruz.
olduğunu Acaba
Sanal alem kendimizle ilgili bilgileri verme
mahremini konuşan bu kişileri ne kadarı
konusunda bize kontrol sağlıyor. Bu da
gerçek
mahremiyetin
değişmesine
paylaşımları yüzüne bakarak ya da omzuna
neden oluyor. Utanma duygusu tamamen
yaslanarak arkadaş listesindeki kaç kişiye
ortadan
Sosyal
anlatabilir. Asıl gerçek olan ilişki bu.
medyada insanlar gizli bilgilerini vermede
Ekranda çıkan yazılar bir süre sonra
daha rahat davranabiliyor. Anonimlik ve
yetmeyecek
fiziksel mesafe kişinin herhangi zararlı bir
gelmeden önce mahremin ince eldivenini
sonuçla karşılaşmasına engel oluyor. Bu
gerçek hayatın yüzeyinde gezdirmek için
güvenlik hissi insanların özel durumlarını
kendimizi cesaretlendirmeliyiz ki hayatı
tanımadıkları kişilere daha cömert bir
kaçırmayalım.
doğasının
kalkmasına
azalıyor.
anlamda
dostluk
belki
de.
yaşıyor.
O
zamanlar
şekilde açmasına neden oluyor. Sırrını açtığı kişiyi ertesi günü görmeyecek olması, o kişiyi tanımıyor olması bunu
KAYNAKÇA
daha kolay yapmasını sağlıyor. Sevdiğimiz
*SAYAR,K.Koruyucu Psikoloji,Timaş
kişilere yönelik hassasiyetimiz nedeniyle
Yay,İstanbul,2013.
en yakınımızdaki kişiler en derinimizdeki
*TARHAN,N.Sen Ben ve
yatan
Çocuklarımız,Timasş
sır
ve
arzularımızı
öğrenemeyebiliyor.
Yayınları,İstanbul,2015. *SAYAR,K.Sanal Aşk,Kapı
Sanal gerçeklikle insanlar en özelini paylaşırken aslında yeri doldurulamaz değerleri
başka
şeylerle
doldurmaya
çalışıyor. Facebook ya da instagramdaki takipçi sayısıyla övünüyor daha çok kişinin
Yayınları,İstanbul,2016.
Bu
Psikomavi
13
Makale
TOPLUMSAL MAHREMİYET Sündüs ADEM Psikolojik Danışman, Sanat Terapisti Mahrem kelimesi sözlük anlamı olarak
gördüğü ve yapmaktan haz aldığı çocuk
başkalarının duymaması, öğrenmemesi
mastürbasyonları
gereken
gizli
Mahremiyet
ise
da
ebeveyn
olan
anlamındadır.
yetişkinler
kişiye
özel,
“normal” olarak değerlendirilmelidir. Bu
gizlilik
anlamındaki iyeliği tanımlar.
tarafından
bu
veya
kapsamda
davranış “Ayıp, günah v.b.” olarak ifade diye
edilmemeli kendi bedenlerinin kendilerine
sorarsak hissettiği duyguları, kendisine
ait ve özel olduğunu öğretmek için bir
öğretilenler yanında kendi oluşturduğu tüm
fırsat olarak değerlendirilmelidir. Bunun
düşünceleridir diyebiliriz. Bütün bunlardan
yanında çocuğa anne ve baba da dahil
ayrı olarak kendi bedeni de kişinin
olmak üzere her hangi bir kişi tarafından
mahremiyetinin olmazsa olmazıdır.
hoşlanmadığı
Mahremiyet
dokunulmasının yanlış olduğunu,
“Kişinin
mahremiyeti
kavramı
nedir?”
çocukluk
döneminden itibaren gelişir. Bebeğin var
bir durumda
olduğunu başparmağını
hissetmesi
amacıyla
beni
emmesi,
annesinin
diyerek
şekilde
öpülmesi, böyle
“Bundan hoşlanmıyorum,
bu şekilde öpmeni istemiyorum” önce
kendi
bedeninin
kokusuyla sakinleşmesi kendine ait olan
mahremiyetini korumayı
öğretmek de
mahremiyet sınırının başlangıcıdır. Kendi
çocuğun benlik gelişimi açısından
bedenini keşfetmek amacıyla oyun olarak
önemlidir.
çok
14
Psikomavi Ataerkil bir toplum olan kültürümüzde, erkek
çocukların
evde
çıplak
Mahrem ve nâmahrem kavramları
dolaşmalarının normal karşılanması veya
Arapça
eve gelen misafirlere “Göster pipini oğlum
kelimesinden türemiş olan kavramlardır.
amcalara, şimdi de küfür et” diyerek
“Mahrem “ haram kılınan şey demektir.
kahkahalar
kabul
Mahremlik denildiği zaman kendisiyle
görülmesinde yok sayılan tek şey çocuğun
evlenilmesi dinen haram olunan kişi veya
mahremiyeti değildir tabi ki… Öte yandan
kişiler demektir. Namahrem ise kendisi ile
aynı toplumda yaşı kaç olursa olsun kız
evlenme yasağı bulunmayan kişilerdir.
çocuğunun “Düzgün otur, o nasıl soru
Evlilik
öyle, gebertirim seni, ağzına biber sürerim,
yanında toplum kültürünün de devamı
ayıp, günah, kuyruk sallama….” v.b. katı
amacıyla olmazsa olmaz bir kurumdur.
yargılarla, öğretilerle kendi bedeninden,
Eşlerin birbirini özgür irade ile seçmeleri
cinsiyetinden, duygu ve düşüncelerinden
ve reşit yaşta olmaları evliliğin hukuksal
hatta kendi varlığından utanç duyarak
olarak kabul görmesi için de mutlaka
büyütülmesi, yani mahremiyetinin yok
olması gereken olmazsa olmaz bir şarttır.
edilmesi de maalesef
Çocuk
ve
yaşadığı
hoş
görüyle
pek çok kadının
travmatik
yaşantıların alt
genetik
yaştaki
olan
“haram”
devamlılığı
sağlamak
kişilerin
evliliklerin
mahremiyeti…??? Aslında
nedenidir…
kökenli
hayatın
her
aşamasında
olan
Bu iki farklı zihniyet ve tutumla
mahremiyet son günlerde artan bir hızla terapi
büyütülen erkek ve kadın evlendiklerinde
odalarına da tüm bu nedenlerle taşınıyor.
de
Danışan, içinde biriken ve artık baş edemediği
ruhsal
yönden
sağlıklı
bireyler
olmadıkları için, birbirleri ile sağlıklı iletişim
kuramayacak,
sevgi
ve
duygularını ifade edemeyecek, işbirliği yapamayacak, sorunlarını her türlüsünden şiddetle
çözdüklerini
duygu ve düşüncelerini, öfke ve utancını terapist
ile
Kendisini
konuşmaya cinsiyet,
ihtiyaç
köken,
ırk,
duyuyor. dinine
bakmadan kabul edeceğini bildiği terapistine güveniyor. Yargılanmadan koşulsuz olarak
düşüneceklerdir.
kabul görmenin, bütün duyguları, düşünceleri
Kendi mahremiyetini bilmeyen kadın veya
ve sahip olduğu kimlikleriyle önemli ve değerli
erkek
de
olduğunu ve kendisini güven içinde hissettiği
Çünkü
bu ilişkiye devam etmek istiyor. Burada olmak
karşısındaki
mahremiyetini
yok
kişinin sayacaktır.
mahremiyet, karşısındaki kişiye saygı
için
istekli
oluyor
çünkü
“burada
şekilde
konuşulanların burada kalacağını” biliyor.
disfonksiyonel yani işlevsiz bir ailede
Terapinin ahlakına güveniyor. Terapistinin
duymakla
Bu
başlar.
büyüyen
çocuk
gördüğü
ve
da
kendi
öğrendiği
ailesinden davranışları,
tutumları ve düşünceleri bir sonraki nesile aktaracaktır…
ahlakına ve bilgisine güveniyor. Güvenli olan bu alanda kendi mahremiyetini yeniden oluşturabileceğini biliyor. Terapi odasının kapısından girdiği an kendisine ait olan mahremiyet alanına da girmiş oluyor….
Psikomavi
15
Makale
MAHREM BİR KONU: CİNSELLİK Özgür TÖNBÜL Psikolojik Danışman/Aile Danışmanı
Cinsellik, insanın doğuştan getirdiği
yaş arası çocuklar kendilerini merak
güdülerden biridir. İnsanın gelişim
ederken aynı zamanda karşı cinsi de merak
aşamalarının belirli yaş dilimlerinde
etmeye
cinsellik önem kazanırken belirli yaş
kazanılması
dilimlerinde ise cinsel dürtülerin yok
babaların çocuklarının sorduklarına net ve
olduğunu görürüz.
kısa cevaplar vererek, çocuğun merak
başlarlar. için
Cinsel bu
kimliğin
dönemde
anne
duygusunu tatmin etmesi gerekmektedir. Cinsellikle ilgili ilk merak ortalama üç yaş
Merak duygusu tatmin edilmeyen çocuklar
civarı başlar ve altı yaşından sonra birden
bu tür soruları bir daha anne babaya
biter. Üç yaş civarı çocukları önce kendi
sormaması
cinsel organı keşfeder, merak eder ve ilgisi
cinsellikle
cinsel organı üzerinde yoğunlaşabilir. 3-6
öğrenmeye açık olurlar.
gerektiğini ilgili
öğrenir
bilgileri
ve
dışarıdan
16
Psikomavi İlkokul çağında cinsellikle ilgili kavramlar
kalitesini artıran ya da azaltan etkiye sahip
tamamen yok olmuştur. Çocuğun ilgisi sadece
olabilmektedir. Cinselliğin evlilik hayatında
ve sadece derslere ve oyunlara kaymıştır.
bağlayıcı bir gücü vardır. Sağlıklı yaşanan
Ergenlik dönemiyle birlikte çocuğun ilgi ve
cinsellik çiftin arasında özel bir bağ oluşturur.
merakı tekrardan cinsel kavramlara yoğunlaşır.
Sağlıklı bir cinsel yaşam çiftin birbirlerine
Bu
ergenin fiziksel
yakınlığını artırır, aralarındaki gerilimi azaltır;
değişimleri göze çarpar. Ergen vücudunda
sıcaklık, sevgi, koruma ve korunma hislerini
meydana gelen değişikliklere hem şaşar hem
doğurur.
de uyum sağlamaya çalışır. Vücudundaki bu
Sağlıklı bir cinsellik çiftin karşılıklı olarak
değişiklikler
kamçılar.
birbirleriyle kurdukları iletişimle, duygu ve
Ergenlikle birlikte cinsel değişimler başlar,
düşüncelerle, anlayış ve hoşgörüyle, cinsel
kendi cinsel organını keşfederken karşı cinsi
ilişkinin yeri, zamanı ve sıklığı, süresi tekniği
merak düzeyi yükselir. Bu dönemde ergen
ve ilişki sırasındaki memnuniyetle doğrudan
arkadaş
alakalıdır. Sorunlu bir cinsel hayat ise çiftin
dönemde
ilk başta
merak
duygusunu
çevresinden
gelişmelerden
ve
olumsuz
cinsel
arasında problemlere neden olabilir, stres
kavramlar öğrenebilir. Bu yüzden ailenin
düzeyini artırır, evlilikten alınan doyum hissini
çocuğunu
azaltabilir. Sağlıklı cinsel yaşam ise çiftin
ergenlik
ve
teknolojik yanlış
dönemi
hakkında
bilgilendirmesi gerekmektedir. Yetişkinlik
çağında
kuran
tazeler, aralarındaki bağı güçlendirip onarır.
bireylerin hayatında da cinsellik ömürleri
Çiftler arasında yaşanması beklenen sağlıklı
boyunca
özelliktedir.
cinsel yaşamda temel nokta, eşlerin yaşları ne
Yetişkinlik çağında cinsel kavramların ve
olursa olsun cinsel hayatlarıyla ilgili duygu ve
becerilerin olgunlaşmış olması ve çiftlerin
düşüncelerini rahatça ifade edebilmeleridir.
cinsellikten
Evlilik
devam
artık
birbirine verdikleri değeri artırır, güveni evlilik
edebilecek
karşılıklı
doyum
sağlamaları
önemlidir. Cinsellik
ilişkilerini
güçlendirmek
isteyen
çiftlerin cinsel yaşamlarına dikkat etmeleri yukarıda
da
gördüğümüz
gibi
çocukluktan yaşlılığa kadar insanın gelişim aşamalarında var olan basamaklardan birisidir. Bu yüzden evlilikte cinsel yaşam evliliğin
gerekmektedir.
Psikomavi
17
PsiKitap PsiKitap olarak bu sayımızda MAHREMİYET konusunda bir çok kitap tanıtımında bulunacağız. Özellikle çocuklarımızın mahremiyet alanlarının korunması ve doğru cinsel eğitimin verilmesi için anne babalara başucu kitapları önereceğiz. İyi okumalar.
ANNE BU NE? Psikolog Jülide Sevim Sayfa Sayısı: 78 Baskı Yılı: 2015 Dili: Türkçe Yayınevi: Remzi Kitabevi
Korktuğunuz "Anne bu ne?" sorusu ile karşılaştığınızda ne cevap vereceksiniz? "Bebeğin doğuşunu, cinsel ilişkiyi" nasıl anlatacaksınız? "Sünnet" için ideal yaş nedir? Küçük çocukların % 10-20'si cinsel saldırılara maruz kalırken, siz yavrunuzu nasıl koruyacaksınız? Homoseksüalite nedir/ne değildir? Sorulara vereceğiniz cevapların ve cevaplanış tarzınızın, yetişkin yaşamını direkt etkilediğini biliyor musunuz? Bunlar gibi daha birçok sorunun cevabını, "ANNE BU NE?"de bulacaksınız.
ÇOCUKLAR İÇİN CİNSEL EĞİTİM ÖYKÜLERİ Psikolog Yaşam Yanardağ Çelik
Sayfa Sayısı: 48 Baskı Yılı: 2016 Yayınevi: Net Çocuk Yayınları
Anne Babalara... 'Ben nereden geldim?', 'Nasıl oldum?', 'Benim neden pipim yok?', 'Erkekler de çocuk doğurabilir mi?' gibi yüzünüzü kızartan bu sorularla karşılaşmayanınız yoktur. Çocuklarımızın artık leylek masallarına veya üstünkörü verilmiş cevaplara inanmadığını hepimiz biliyoruz. Doğru bilgiyi yaşına uygun bir şekilde vermek sağlıklı kuşaklar yetiştirmenin doğru ve olması gereken yoludur.
18
Psikomavi AİLEDE CİNSEL EĞİTİM Dr. Gülhanım Bayrak, Dr. Şaziye Senem Başgül, Yrd.Doç.Dr. Turgay Gündüz Sayfa Sayısı: 298 Baskı Yılı: 2011 Yayınevi: Timaş Yayınları Çocuklarımızın cinsel gelişimlerinin bilincinde miyiz? Cinsellikle ilgili yeri ve zamanı belli olmayan sorularına
ne
kadar
hazırlıklıyız?
Bu sorularla er ya da geç yüzleşeceğimizin farkında
mıyız?
Anne baba olarak cinsellik ve cinsel gelişimle ilgili bilgilerimizden ne kadar eminiz? Bilgilerimizden
eminsek
bunları
çocuklarımıza
aktarabiliyor
muyuz?
Elinizdeki kitap, cinsel eğitimle ilgili akla gelebilecek her soruya farklı pencerelerden cevap verebilmesi için üç farklı uzman tarafından titizlikle hazırlandı. Birinci bölümde Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Gülhanım Bayrak, çocuklardaki ve ergenlerdeki cinsel gelişimi kendi uzmanlığının bakış açısıyla aktardı. İkinci bölümde Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Şaziye Senem Başgül yine çocuklardaki ve ergenlerdeki cinselliği ruhsal gelişimlerini göz önünde bulundurarak ele aldı. Dr. Başgül kendi bölümünde özel gereksinimli çocuklarda cinsellik ve eğitimi konusuna da yer verdi. Kitabımızın son bölümünde Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din Eğitimi Anabilim Dalı
Öğretim
Üyesi
Yrd.
Doç.
Dr.
Turgay
Gündüz
dinlerin
cinsellikle
ilgili
değerlendirmelerinden çocuk ve ergenlerin yaş gruplarına göre cinsel eğitimlerinde dikkat edilmesi gereken hususlardaki en ince detaylara kadar birçok konuyu, manevi hassasiyetlerimizin ışığında verilen tavsiyelerle birlikte sundu. Ve kitap, düşündüren çizimler, vurgulu çerçeveler ve konulara paralel hayat öyküleriyle zenginleşti. “Ailede Cinsel Eğitim” çocuk ve ergen eğitiminde bu konuda kaynak kitap arayışında olan tüm
anne
babalar
ve
eğitimciler
için
vazgeçilmez
bir
rehber…
Psikomavi
19
BEN NASIL OLDUM Katerina Janouch, Mervi Lindman Sayfa Sayısı: 64 Baskı Yılı: 2011 Yayınevi: Ayrıntı Çocuk
Belki artık anne karnında beklemekten sıkılan bebek, şöyle düşünmektedir: Artık buradan çıkmak istiyorum. Burada beklemekten yoruldum. Hem bir bakalım, şu anne baba denilen şey nasıl bir şeymiş? Evlerinde ne yapıyorlar, tekneleri nasıl bir görmek istiyorum. Dokuz ay boyunca havlamalarını dinlediğim köpeği de görmek istiyorum. Ayrıca her gün içtiğim çorbadan da bıktım!
20
Psikomavi PSinema MAHREM İTİRAFLAR Sinemada cinselliğin temaslardan çok bakışlar ve sözlerde yoğunlaştığı ilişkileri anlatmak her zaman zor olmuştur. Patrice Leconte, bu türden ilişkileri anlatmayı seven, neredeyse bu konuda
uzmanlaşmış
Filmlerinde arasında
kadın
mesafe
ve
bir
yönetmen.
erkek
karakterler
olmasını
sever,
filmin
dinamiğini yakınlıktan çok uzaklık üzerine kurar ve çoğu kez karşılıksız ya da itiraf edilmeyen, saklı tutulan aşklar anlatır. Mahrem İtiraflar
ise
voyeurizm,
karşılıksız
aşk,
psikanaliz gibi konular ile kara mizah ve film noir tarzlarını buluşturuyor; ve tabii bir yandan da Leconte’un saplantılı aşklara olan ilgisini yansıtıyor. Film, Anna (Sandrine Bonnaire) adındaki çekici bir kadının yanlış ofise girerek, bir finans danışmanını psikiyatrist zannetmesi üzerine gelişen olayları anlatıyor. Kadından ve anlattıklarından etkilenen finans danışmanı William (Fabrice Luchini) gerçek kimliğini ondan saklıyor. Kısa bir süre sonra kadın ve erkek arasında tanımlanamaz bir elektrik oluşmaya başlıyor. Leconte, hikâyesine bir film noir’mış gibi başlıyor (yanlış kapıyı çalan kadının femme fatale figürünün tüm özelliklerini taşıdığını söylemeliyiz), bir cinayetten kuşkulanmamızı sağlıyor, üst üste gelişen yanlışlıklar üzerinden kara mizaha ve psikanaliz hicvine doğru yol alıyor… Son kertede ise tüm filmin bir kadın ve bir adam arasındaki norm dışı, adı konmamış ve temastan çok duygusal yakınlaşma üzerinden yürüyen bir ilişkiye adandığını anlıyoruz. Fakat anlatımdaki geçişlerin yumuşaklığı, filmi oldukça da bütünlüklü kılıyor, dağınık bir hal almasına izin vermiyor. Leconte’un, büyük bir sürprize gerek duymadan, sade ama etkileyici bir şekilde filmi bitirmesi ise onun bu türden öyküleri anlatmayı çok iyi bildiğini gösteriyor bize. “Aşk FILMLERinin unutulmaz yönetmeni” Leconte’un aşka dair söyleyeceği şeyler bitmedi… http://ankarasinemadernegi.org/listings/mahrem-itiraflar/