YAYIN KURULU
Fatih UYUMAZ Şehriban UYUMAZ Özgür TÖNBÜL
YAZI İŞLERİ VE TASARIM
Fatih UYUMAZ Şehriban UYUMAZ Özgür TÖNBÜL
İLETİŞİM VE YAZI GÖNDERME psikomavi@gmail.com https://www.facebook.com/psikomavidergisi https://instagram.com/psikomavidergisi
Psikomavi E-Dergisi 2 ayda bir yayınlanmaktadır. Psikoloji, kültür ve edebiyat konularında yazılar içermektedir. Dergide yayınlanan yazılardan yazarın kendisi sorumludur.
Psikomaviden… Aşk yoktur libido vardır…
Libido konumuz ile 16. Sayımız karşınızda. Libido en eski çağlardan beri var olan bir terim olmasına rağmen psikanaliz ile birlikte kullanımı artmıştır. Her ne kadar Sigmund Freud çevresinde kabul görse de diğer psikoloji ekolleri tarafından eleştirilmiştir.
Bu sayımızda az ve öz bir şekilde libido kuramını sizlere aktarmaya çalıştık. Libidonun psikanalitik bakışını kusursuzca ortaya koyduk. Freud’un kendi cümlelerinden libido kuramı hakkından görüşlerini sunduk. Serbest çağrışım köşemizde libido denilince aklınıza gelenleri sıraladık. Mavi ayraçta kitap cümlelerimizi yazdık. PsiKitap ve PSinema bölümlerimizde yine libido ile ilgili eserleri tanıttık.
İyi okumalar.
İÇİNDEKİLER
1-2
Psihaber-Araştırma
18
Mavi Ayraç
3-5
Libido Kuramı
19
PsiKitap
6-10
Libidoya Psikanaltik Bakım
20-21 PSinema
11
Serbest Çağrışım
12-14
Libido ve İşaretleri
15-17
Libido ve Aşk
Psikomavi
1
Psikohaber – Araştırma
CİNSEL ÇEKİCİLİK Çeşitli araştırmalar, her türden duygusal uyarımın, cinsel çekime ve aşka yol açabildiğini göstermiştir Birlikte coşkulu, eğlenceli, tehlikeli ya da ürkütücü deneyler yaşayan insanların sonunda birbirlerine çekildikleri ya da aşık oldukları sık sık rastlanan bir gelişmedir
Çoğunlukla iki insan arasındaki cinsel çekim, başlangıçta görsel olur Süslenmeye ve giyime verilen bunca önemin başlıca nedeni bu görsellik boyutunda yatmaktadır
Ellen Berscheid'in yaptığı araştırmalar, insanların genellikle cinsel çekicilikleri kendilerine yakın olan kimselere ilgi duyduğunu, onlara çekildiğini ortaya koymuştur Berscheid, incelediği gruptaki insanlara, karşı cinsten kişilere ait resimler gösterip hangileriyle tanışmak istediklerini sormuştur Öyle pek güzel olmayanlardan yalnızca bir veya ikisi, bariz güzel olan kişilerin resmini seçmiştir Büyük çoğunluk ise reddedilmek veya başaramamak su ve kendileriyle aynı düzeyde çekiciliği olan biriyle daha rahat olacakları düşüncesiyle bundan kaçınmıştır Denenen grup içindeki insanlar, seçim yaparken akılcı ve pratik kaygılarla hareket etmeyi tercih etmişlerdir
Bir takım araştırmalar, kadın ve erkek arasında cinsel çekim açısından bazı farklılıklar bulunduğunu ortaya koymuştur Kadınların genellikle fiziksel görünüme erkeklerden daha az önem verdiği, bunun aksine yakınlık, içtenlik ve hoş sohbetlik gibi nitelikleri aradıkları belirlenmiştir
Kaliforniya Üniversitesi öğrencileri arasında yapılan bir araştırma, erkeklerin kadınlarda en fazla aradığı dört niteliğin sırasıyla; fiziksel çekicilik, erotizm, sevecenlik ve hoş sohbetlik olduğunu, kadınlarınsa en fazla başarı, liderlik ve mesleksel ve ekonomik başarı aradıklarını ortaya çıkarmıştır
Read more: http://www.shazinem.net/erkek-ve-cinsellik/52459-cinsel-yasam-bilimselarastirmalar.html#ixzz4mw69obaD
2
Psikomavi
Erkekler Kadında Kırmızıyı “Cinselliğe İsteklilik” Olarak Algılıyor Renklerin insan yaşamındaki önemi ve etkisi son yıllarda araştırmacıların oldukça dikkatini çekiyor. Yapılan araştırmalarda kırmızı renk, genelde kadındaki fiziksel ve cinsel çekicilikle ilişkili olarak ortaya çıkıyor. Peki kırmızı renk, erkekler tarafından kadının “cinsel istekliliğini” çağrıştırıyor olabilir mi? Bu soruyu araştıran Guéguen, 18-21 yaş aralığındaki 120 erkek öğrencinin katılımıyla bir çalışma yapıyor. Katılımcılar 4 gruba bölünüyor ve her gruba kırmızı, mavi, yeşil ve beyaz renklerden herhangi birini giymiş bir kadın fotoğrafı gösteriliyor. Bu gösterilen fotoğrafları nasıl değerlendirdikleri ve yorumladıkları soruluyor. Katılımcıların fotoğraftaki kadının çekiciliğini ve cinsellik konusundaki istekliliğini algılamaları ölçülüyor. Sonuçlar incelendiğinde, erkekler kırmızı elbise içinde bir kadın gördüklerinde, diğer renk elbise giymiş kadınlara oranla onu daha çekici ve cinselliğe daha istekli olarak algılıyor. Araştırmacıya göre bu sonuç, erkeklerin neden kırmızı ruj sürmüş olan kadınlara daha fazla cinsel istek atfettiğini de gösteriyor. Kırmızı elbise veya ruj, erkeğin kafasında “alıcı, açık” gibi kavramlarla özdeşleşiyori kadının “cinselliğe istekliyim” mesajı verdiği algısını oluşturuyor; dolayısıyla erkeklerin kırmızılı bir kadına cinsellik konusunda daha rahat yaklaşmalarını sağlıyor. Detaylar için kaynak Guéguen, N. (2012). Color and women attractiveness: When red clothed women are perceived to have more intense sexual intent. The Journal of Social Psychology, 152(3), 261-265. http://ajanspsikoloji.com/2012/12/20/erkekler-kadinda-kirmiziyi-cinsellige-isteklilik-olarak-algiliyor/
Psikomavi
3
Kuram
LİBİDO KURAMI* Sigmund FREUD Cinsel uyarılmanın kimyasal bir
Libidoyu genellikle bütün psişik
temeli
süreçlerin temelinde
olduğu
yaşamın
kuramı,
psişik
anlamamıza
ve
cinsel
gösterilerini onlar
gereken
enerjiden
varsayılması ayırıyoruz:
üzerinde
kurduğumuz ayırma libidoya özgü
egemen olmamıza yardım etmesi
kaynaklara uymaktadır; böylece ona
için kurduğumuz anlayışlara tam
nicel karakterinden fazla olarak nitel
tamına uygundur. Bir libido kavramı
karakter
üzerinde durmuştuk ki bu onu bize
enerjisini bütün öbür enerjilerden
cinsel uyarılma alanındaki süreci ve
ayırdığımız
değişmeleri ölçmemize olanak veren
cinsel
nicelikte
kimyasallıkla beslenme işlevinden
değişken
yapmaktadır.
bir
kuvvet
veriyoruz.
zaman
süreçlerinin
Libidonun
organizmanın özel
ayrıldığını kabul ediyoruz.
bir
4
Psikomavi Sapıklıkların
ve
psikonevrozların
analizi bu cinsel uyarımın yalnızca üreme
bölümleri
denilen
bölümlerden ileri gelmediğini, fakat bütün öbür organlardan geldiğini bize öğretmektedir. Böylece, bir libido
niceliği
kavramını
ortaya
atıyoruz ki bunun temsilcisine ben libidosu diyoruz; artması,
onun üremesi,
dağılması
ve
yer
değiştirmelerinin bize psikoseksüel olayları açıklaması gerekir. Gelgelelim,
bu noktada açık kanılara varmamıza olanak vermektedir. Nesne libidosu ile ilgili olarak, onun nesnelerinden koparak, özel gerilim koşulları içinde askıda kaldığını ve sonunda yeniden ben libidosu haline gelecek şekilde ben’in içine girdiğini görüyoruz. Ben libidosuna, nesne libidosuna
karşıt
olarak
narsis
libidosu da diyoruz. Psikanaliz bizi, işlememize izin verilmemiş olan bir bölge
üzerine,
narsis
libidosu
ben libidosu ancak,
bölgesine bir göz atmaya ve her iki
cinsel nesneyi ele geçirdiği zaman,
libido arasında bağlantılar olduğu
yani nesne libidosu haline gelince,
düşüncesi kurmaya götürmektedir.
analize elverişli olmaktadır. İşte o
Ben libidosu ya da narsis libidosu,
zaman
üzerinde
bize, nesne bağlanımlarının hareket
yoğunlaştığını, orada saptandığını
ettiği ve sonra ona doğru geri
yada
getirildiği büyük hazneyi kuran gibi
onun,
nesneler
onları bıraktığını
,
başka
nesnelere dönmek için onlardan
görünmektedir.
ayrıldığını
bağlanımı
durumların
ve
ele
geçirdiği
kişinin
cinsel
gerçekleşmiş
Ben’in bize,
libido
çocuklukta
başlangıç
etkinliklerine yön verdiğini, sonra
sonradan
doyuma, yani libidonun kısmi ve
yöneldiğinde
geçici bir sönmesine götürdüğünü
aslında saklanmış olan bir ilk durum
görüyoruz.
gibi görünmektedir.
Aktarma
nevrozları
demeye alıştığımız olguların (isteri ve saplantılı nevrozlar) psikanalizi,
libido
dışa
hali, doğru
maskelenmiş,
fakat
Nevrotik ve psikotik bozuklukları açıkladığını ileri süren bir libido
Psikomavi kuramının,
5 gözlemlenen
bütün
halen bir libido kuramı, ancak
olayları ve libidonun kendisinin bize
kurgular yöntemiyle izlenebiliyor.
sağladığı
içinden
Fakat buraya dek yapılmış olan
anlatabilmesi
gözlemlerin bize getirdiği şey, eğer
libidosunun
C.G. Jung gibi, libido kavramı genel
terimler
çıkarılabilenleri gerekir.
Ben
değişimlerinin, mizacın
özellikle
derin
psikotik
bozukluklarını
açıklamak söz konusu olunca daha büyük bir önem kazanacağı kolayca varsayılabilir. Girişimi güç kılan şudur ki, şimdiye dek, psikanaliz bize, nesne libidosunun değişimleri üzerine belli bir şekilde bilgiler veriyorsa da, buna karşı, ben içinde
olarak
psişik
enerjininkine
benzetilerek sulandırılırsa reddedilir. Cinsel dürtünün öbürlerinden ayırt edilmesi, libido kavramının cinsel dürtülerle
sınırlanması
güçlü
yukarıda
açıkça
dayanaklarını
bildirdiğimiz cinsel işlevin özel bir kimyasallığına
ilişkin varsayımda
bulurlar.
etki yapan başka enerjilerin ben libidosunu net bir şekilde ayırt etmede öyle değildir. Bunun için
*Sigmund Freud, Cinsiyet Üzerine, Libido Kuramı, sf:97-99, Say Yayınları, 2001
6
Psikomavi Makale
LİBİDOYA PSİKANALİTİK BAKIŞ Sündüs ADEM Psikolojik Danışman, Sanat Terapisti Libido,
Latince
“Lubera=
vardır:
Libido
(Cinsellik)
ve
istemek” anlamına gelen, istek ve
Destrüdo
dürtüleri
bireysel yaşamın ve insan ırkının
tanımlamaktadır.
Freud
içgüdülerin kökenini, yaşam( Eros)
(Saldırganlık).
Bunlar,
sürekliliğini sağlar.
ve ölüm ( Thanatos) olarak ikiye ayırır. Yaşam içgüdüsünde insanın doğuştan getirdiği iki temel eğilimi
Yaşam,
enerjisini libidodan
alır. Yeni doğan bebek libidinal
Psikomavi
7
enerjisini
fizyolojik
karşılamak,
ihtiyaçlarını
konforunu sürdürmek
nesnelere yönelmeden önceki hali, mitolojik
hikayede
sudaki aksine
için kullanır. Bakım ve ihtiyaçlarını
hayran kalan Narkisos gibidir. Bu
karşılayan annesinin varlığını fark
durumun
eder, özsever libidosunu bu kez ona
saptanamayacağını
yöneltir.
ilk
çıkarsamalarla bu sonuca varılacağını
aylarındaki özsever libido, bireyin
belirtir: Ebeveynin çocuğuna karşı
kendi
takındığı aşırı hoşgörülü tutumda,
Böylece
varlığı
yaşamın
dışındaki
obje
ve
nesnelere yönelmiş olur.
salt
gözlemle ancak
bazı
kimi zaman çocuğun yeteneklerinin abartılması da dahil, ebeveynin kendi
Libidinal enerjinin bir kısmı yaşam boyu korunur.
Libido sadece
narsisizminin yeniden canlandığını ve çocuk üzerinden gündeme geldiğini
cinselliği içermez, yaşamsal güçlere
anlatır.
bağlı tüm eğilimlerin enerjisini de
eserinde şöyle ifade eder:
kapsamaktadır. Bu enerji insanlardan,
…”Libidoyla ilgili olarak çocuğun
fikirlerden,
nesnelerden
özsevgiden
gelebilir.
anlamıyla
“Cinsel
ya
da
birincil
Libido
dar
şefkatli
arzu”
olarak
Bu
görüşünü
narsisizmi
aynı
adlı
ve
ebeveynin
tutumlarının
kökeni
kendilerine ait olan ve bir süreden
tanımlansa da aslında sevgi ve özsevi
beri terk etmiş oldukları
ile bağlantılıdır.
narsisizmlerinin yeniden canlanması ve
Freud
1914
“Narsisizme
yılında Giriş”
yinelenmesidir.
kendi
Ebeveynin
yayınlanan
çocuğuna karşı ısrarcı bir tutumu
kitabında,
vardır: ona bütün mükemmellikleri
ebeveyn çocuk arasındaki ilişkinin
atfetme,
temelinde Narsizm(özsevi) olduğunu
gizleme ve unutma tavrıdır bu durum.
belirtir.
Libidonun
dışarıdaki
onun
bütün
kusurlarını
8
Psikomavi Kendi narsisizminden öteye geçerek
çocuğundan
etmeye
başlar:
Çocuk
talep
ebeveynin bilinç dışı arzularının
Çocuk
gerçekleşebileceği ikincil bir şans
ebeveynlerinden daha iyi bir yaşama
gibidir. Çocuk ergenlik döneminde
sahip olacaktır, ebeveynlerin boyun
bu yabancılaştırmadan sıyrılmaya,
eğdiği bazı hayat koşullarına o
bu
boyun eğmeyecektir. Hastalık, ölüm,
memnuniyetsizliği ile kimi zaman
bir ayrıcalıktan vazgeçmeye yönelik
isyan ederek kendi yerini bulmaya
kısıtlamalar
geçerli
çalışır. Bu sürecin aile ve okulun
olmayacaktır. Çocuk ebeveynlerinin
koruyuculuğu ve gözetiminde olması
gerçekleştiremedikleri
arzuları
ve yaşanması çok önemlidir. Bu
“büyük adam”
olmadığında ise bu süreç, ilerdeki
olacak, babanın yerine kahraman
yaşlarda daha şiddetli boyutlarda
olacak; eğer kızsa, anneyi geç de
yaşanacaktır. (1)
çocuk
gerçekleştirecek,
bunu
yörüngesindedir.
çocuk
için
olsa tazmin etmek için bir prensle
süreçte
Sevgi
kimi
zaman
ile
özseviyi
evlenecektir. Narsistik sistemin en
karşılaştırdığımızda şunları görürüz;
çetrefilli yönü, gerçekliğin bertaraf
kişi
ettiği egonun bu ölümsüzlüğünün,
özsevisel(narsistik) ihtiyaçlarının da
çocuğa sığınarak güvenli bir mekân
doyumunu sağlamak ister. Yani,
bulmasıdır. Ebeveyn sevgisi, bu
beslenme, mal edinme, temiz ve
dokunaklığı
düzenli olma, cinsel doyum sağlama,
ve
çocuksuluğu
ile
dürtüsel
ihtiyaçları
kadar
ebeveynlerin kendi narsisizmlerinin
sevme ve sevilmeyi istediği
yeniden doğuşundan başka bir şey
“adam yerine konmayı, güzel ve
değildir. Bu narsisizm, nesne aşkına
değerli
dönüşmesine rağmen kendi eski
önemsenmeyi,
doğasını sergilemekten geri kalmaz”.
övülmeyi, hayranlık duyulmayı” da
Metinden
ister.
de
anlaşılacağı
gibi,
ebeveyn çocuk ilişkisi bu hayali
bir
insan saygı
gibi
olarak görmeyi,
Psikomavi
9
Önemsenme, değer verilme özsevisel
gibi
gereksinimlere
veren özelliklerle donanmıştır. Bir dürtü olarak sevgi, başka nesnelerle
benzersiz, kusursuz ve güçlü olma
yakınlık
özelliklerinin
bütünleşme amacını taşır. Yapısal bir
tümünü
içeren
kurma
birim
kusursuz, güzel,
yitirmeden başkalarına yakınlaşma
karşılanma
isteklerimiz
sevgi,
onlarla
tasarımları eşlik eder. Ünlü, zengin, eşsiz biri olarak
olarak
ve
sınırlarını
bu
ve onlara güvenmedir. Bu sevgiye
tasarımlarımızın
aynı zamanda “olgun ve gelişmiş
sonucudur. Bunların varlığı değil
sevgi” denir. Olgun sevgide iyi ve
ancak
olarak
kötü özelliklerin ayırdına varma,
arzulanmaları bir nevrozun (hastalık)
onları kusurları ve eksikliklerine
belirtisi olabilir.
karşın sevebilme vardır. Gelişmiş
gereksinim
ve
çok
“Ben
yoğun
acıktım,
düzeydeki
sevgi,
temiz olmak istiyorum, arabam/
değerlere
bağlar,
evim olsun istiyorum” gibi arzular
arttırır. Yaşanan yas ve travmaya
daha kolay ifade edilirken,
“Bana
karşın yeni ilişkiler kurma yeniden
hayranlık duyulsun, ekonomiden en
sevebilmeyi sağlar. Olgun sevgiye
iyi
cinsel ya da
narsisistik
eşlik
Günlük
anlayan
düzenli
bankacı
ve
olduğum
bilinsin, bana değer verilsin”
gibi
eder.
insanı
estetik
yaratıcılığını
dürtüler ilişkilerde
özlemleri ifade etmek, söylemek
çevrenin saygısı, beğenisi, değer
günlük yaşamda
vermesi,
hayranlık
istenirken
evrensel bir narsits
her zaman kolay
değildir.
duyması
duyarlılık vardır. Günlük ilişkilerde Bir duygu olarak sevgi, sıcaklık,
kırılıp geriye çekilme ve kendi
yumuşaklık
kendisine yeten
ve
inceliği
içerir;
canlandıran, güzelleştiren ve güç
10
Psikomavi kimliğe
bürünme
alınganlığın
Yani
her
bireyde varolan
göstergesidir. “Küskün” bu kimliği
özsevisel gereksinimlerin göstergesi
iyi açıklayan bir sözcüktür. Küsme,
olan
böyle bir geri çekilişin içerdiği
alınganlığı
çevreyi
değerlendirmek
suçlayıcı,
uzaklaşıcı
çevreden
ve
kırgınlık,
küskünlük patolojik
ve
olarak
yanlıştır. Ancak,
çevreyi
kendi özsevimizin farkında olarak
değersizleştirici tavrı sergiler. Bunun
ilişkilerimizi düzenleyerek, yaşam
tersi
ise,
sevincimizi nesne ya da kişilere
arama,
odaklamadan var olmamız için yeni
olan
büyüklenmede
büyüklüğünün
kanıtlarını
toplumda başarılı olma,
en üstün
kapılar keşfedelim:
Daha çok
toplumsal değerleri savunma açık,
okuyalım, daha çok yazalım, dans
değersizlik ve yetersizlik duyguları,
edelim, gezelim, film seyredelim,
başkalarına güvenmeme, yüzeysellik
resim
ve
yapalım)))))))))))…
amaçsızlık
gizli
belirtilerdir.
yapalım,
tatil
Doğruculuğu şiddetle savunurken, gözünü kırpmadan yalan söylemesi kişinin
nevrozu
hakkında
kolay
anlaşılan açık ve gizli belirtilerdir. Narsisizmin geçmesi kendi
nevroz
boyutuna
böylesine kolaydır. Kişi narsisistik
Kaynakça: 1- Habip, İçinden,
Bella, YKY
Psikanalizin yayınları,
İstanbul, 2007
doyumunun
2- Psikopatoloji ve Psikanalitik
peşinde, büyüklenmiş kendiliğinin
Teknik, Odağ Psikanaliz ve
gölgesindedir.
Psikoterapi Eğitim Hizmetleri
Aradığı
şey
hayranlıktır, tapılmaktır eşsiz ve biricik
olduğunun
edilmesidir.(2)
kabul
Yayınları, İzmir, 2008
Psikomavi
11
Serbest Çağrışım Serbest çağrışım psikanalizin en önemli tekniklerindendir. Danışana herhangi bir konu hakkında aklına gelenleri baskı uygulamadan serbestçe aktarması söylenir. Söylenen şeyler bilinçaltının yansıması olarak kabul edilir. Bu sayımızda “Libido” ile ilgili serbest çağrışımlarımızı aktarıyoruz. Her renk bir kişiye ait çağrışımları betimlemektedir.
KIRMIZI Enerji Aşk Tutku Haz Şehvet
MAVİ Cinsellik İlgi çekmek Karşı cins İhtiras Arzu İstek Elektrik
SİYAH Freud Destrüdo Saldırganlık Kırmızı Kalp Aşırı bağlılık Aşırı his
TURUNCU Cinsellik Freud Bilinçaltı Aşk Kadın Erkek Sevgi
PEMBE Cinsellik Gizlilik Mahremiyet Heyecan Mutluluk Kadın Erkek Özel
YEŞİL Aşk Çıkar Cinsellik Arkadaşlık Yatak Tezat
12
Psikomavi Makale
LİBİDO VE İŞARETLERİ Fatih UYUMAZ Psikolojik Danışman
Libido Freud tarafından ortaya atılan
veren cinsellik ve her türlü hazza
bir kavram. Cinsellik olarak literatüre
yönelik
giren
psikoseksüel
bu
sonraları davranışları
kavramı hazza
Freud
daha
dayalı
tüm
tanımlamak
amacıyla
kullanmıştır.
davranışımız.
Freud’n kuramını
düşündüğümüzde
insanın
hazza
yönelik bir varlık olduğu yorum yanlış olmasa gerek. Freud davranışlarımızın
Freud insan davranışlarını bilinçdışı
altında çoğu zaman libidinal temaların
mekanizmaların
olduğunu
yönettiğini
ifade
etmekteydi. Bu mekanizmalardan bir
bizim
tanesi libidodur. Yaşam enerjimizi
çıktığını
savunuyordu.
farkında
olmadan
Bunların ortaya
Psikomavi
13
analiz edildikten sonra anlamlı hale
geldiğini
belirtti.
kişinin aşırı yemek yemesi, küfür
Bunu
etmesi ya da kullandığı kalemin
danışanlarının günlük hayatlarında
başını yemesi gibi… Anal dönemde
analiz ettiği sayısız davranışında ve
ortaya çıkan davranış paternleri biraz
rüya çalışmalarında çokça işlemiştir.
daha farklılık göstermektedir. Bu
İnsan
dönemde birey tuvalet eğitimine
gelişiminde
aşamalardan enerjinin
psikoseksüel
geçerken
yöneldiği
libidonal
noktalar
da
alışmakta dolayısıyla bu tutma ve bırakma
davranışını
kazanırken
değişmektedir. Bunlardan ilki 0-1,5
yaşadıkları onun gelecekte belki çok
yaş aralığına gelen oral dönemdir.
cimri belki
Bu dönemde haz merkezi ağızdır.
olmasına, kullanmasa bile bir şeyleri
1,5-3 yaş döneminde bu merkez anal
biriktirmesine
bölgedir. 3-6 yaş döneminde ise
takıntılara
Fallus dediğimiz yani cinsel organın
olabilecektir.
bulunduğu
psikanalitik ekolü savunanların en
bölgedir.
Bireyin
bu
de aşırı savurgan
ya
da
birtakım
kapılmasına Fallik
dönemde
dönemlerde yaşadığı deneyimler ve
çok
fiksasyonlar
ilerleyen
Birçok problemin çözümünde çareyi
davranış
bu dönemi irdelemekle bulurlar. Bu
şekillerinin ortaya çıkmasına neden
dönemde libidonal ilgi cinsel organa
olmaktadır.
kişinin
yönelmiştir. Çocuklar karşı cins
sigara bağımlısı olması dışarıdan bir
ebeveyne karşı cinsel bir çekim
gözle
derece
duyar. Hem cins ebeveynini bu
normal bir davranışken psikanalitik
konuda kendini rakip bir tehdit gibi
olarak
dönem
görür. Bu dönemde yaşanacak olan
çatışmasına işarettir. Bunun gibi
kompleksler sağlıklı atlatılmazsa kişi
ağızla alakalı yoğun tepkiler olan
karşı
insanların
benliğiyle iletişimde, eş seçimi, aile
yaşamının
dönemlerinde
farklı
Örneğin
bakıldığında
bu
durum
bu
bir
son
oral
dönem
libidonal
doyumlarında belirtiye işarettir. Bir
yoğunlaştıkları
neden
cinsle
dönemdir.
ilişkilerinde,
kendi
14
Psikomavi kurma, iş hayatı gibi birçok alanda
Rüyada görülen nesnelerin cinsel
göze çarpan sorunlar yaşayabilir.
semboller
Libido
idin
olma
ihtimali
vardır.
istekleri
Örneğin bir ağaç gövdesi, bir bıçak,
yerine
sopa, sigara gibi nesneler erkek
Tabi
cinsel organını temsil edebilir. Ya da
süperego bu konuda bir dur diyeceği
bir mağara imgesi, kutu, paket gibi
için bu istekler bazen bastırma bazen
nesneler de kadın cinsel organını
yön
temsil edebilir. Bu nesnelerin günlük
doğrultusunda getirme
isteklerini
çabası
değiştirme
içindedir.
gibi
savunma
mekanizmaları ile yönlendirilecektir.
hayatta
Bastırılan libidonal enerji rüyalarda
libidinal enerjinin bir ifadesi olabilir.
kendini açığa çıkarabilir. Özelikle
Örneğin değişik değişik boyutta ve
ergenlik döneminde zirveye vuran
şekilde kalem kullanma alışkanlığı
hormonal değişim nedeniyle bu daha
olan birinin ifade etmek istediği
bariz yaşanır. Rüyada bu temalar
bilinçdışı mesaj konusunda yorum
kimi
yapmaya gerek yoktur sanıyorum.
zaman
farklı
bize
saçma
gelecek şekillerde çıkmasının nedeni egomuzun bunla
yoğun
kullanılması
da
Sonuç olarak libido sadece
yüzleşemeyecek
cinselliği çağrıştıran bir kavram
olmasıdır. Eğer egomuzu rahatsız
olmanı dışında yaşama katılmamızı
edecek
sağlayan
bir
durumdaysa
rüyada
bir ifade
enerjidir.
Yaşam
libidinal işlemler sembolik bir şekle
enerjimizi
etmektedir.
Bu
bürünerek ortaya çıkar. Bu şekilde
konuda farkındalık sahibi olmak için
kendini ifade ortamı bulmuş olur.
öncelikle duygularımızın farkında
Freud Rüya yorumu çalışmalarında
olmalı akabinde de bir uzmana
bunların sayısız örneğini sunmuştur.
danışılmalıdır.
Psikomavi
15
Makale
LİBİDO VE AŞK Özgür TÖNBÜL Psikolojik Danışman/Aile Danışmanı
Libido
en
eski
çağlardan
beri
baktığımızda
ise
libidonun
tüm
kullanılan gelen bir sözcüktür. Eski
canlıların yaşama enerjisi olduğunu
Latincede
görürüz. İlk insanlar dünya üzerinde
varlığını
bulan
bir
kelimedir yazılı kanıtlarda. Oysa
görülmeye
libido
Havva’nın
libidinal enerjinin onları mağaralarda
varoluşunda, yasak elmayı yedikleri
kuşattığını, ilk mağara çizimlerinde
anda fark ettikleri bir gerçektir. Bu
çok
libidinal
Arkeologlar
Adem
enerji
ile
sayesinde
fark
başlandıktan
rahat
görebilmekteyiz. ve
ettikleri gerçekler, kutsal kitaplarda
öğrendiklerimiz
şeytana atfedilmiş olsa da onlar
insandan
yeryüzünde libidinal enerjiyi devam
gösteriyor.
ettireceklerdir.
Evrimsel
açıdan
sonra
bugüne
antropologlardan libidonun
ilk
evrimleştiğini
16
Psikomavi Libidonun asıl önemli hale gelmesi
olduğunu dile getirmesi, libidinal
Sigmund Freud’un libido kavramını
enerjinin
kullanması ile ortaya çıkıyor. Freud,
verdiğini
libidoyu tanımlarken ilk başlarda
bastırılması ile yaşanan nevrotik
gerçekten çok önem veriyor. İnsanın
durumların ve libidinal enerjinin
yaşamını cinsellik ve saldırganlık
sanatsal
dürtüleriyle
üretilmesi
çerçeveliyor.
ilerledikçe
Zaman
insanın
yaşamına
söylemesi,
yön
libidonun
çabalarla,
düşünceler
ile
yüceltme
düşüncelerinde
mekanizmasının kullanılması aslında
farklılıklara yer verse de libido
Jung’un tarif ettiği ruhsal enerjinin
Freud için baş tacı bir tanım olmaya
her
her daim devam ediyor. Libido
örtüşmektedir.
kullanılmaya
başlandıktan
sonra
psikoloji dünyasında yer yerinden oynuyor
ve
Freud’un
sadık
öğrencileri tek tek kendisini terk ediyor. Şiddetli tartışmalara bile giriyorlar.
Özellikle
Freud’un
arasında
Jung
ile
libidonun
tanımlanmasında büyük tartışmalar kopuyor. Jung libidoyu tüm ruhsal enerjileri kapsayacak şekilde tarif ediyor. İnsanın var olan enerjisi sadece cinsellikle sınırlandırılamaz diyor. Aslında
günümüzde
bakıldığında
bir tanımlama olduğu söylenemez. olduğu
söylenebilir.
Dikkatle incelendiğinde, Freud’un insanın
Libido,
olduğu
insanın
içerisinde
gerçeğiyle
gelişim
doğumdan
evreleri itibaren
görülmektedir. Cinsel enerji sadece yetişkinlere
özgü
bir
durum
olmamaktadır. Çocukluktan itibaren her bireyde varlığını sürdürmektedir. Freud’un
psikoseksüel
gelişim
kuramında bunu çok açık bir şekilde gözlemleyebilmekteyiz.
Özellikle
ergenlik dönemi ile birlikte libidinal enerjinin artması, libidonun karşı cinse
yatırılması
ile
önem
kazanmaktadır.
Jung’un söylediklerinin hiçte yanlış
Eksikleri
alanda
varoluşunda
libidonun
Ergenlikle birlikte aşk ve libido birlikte görülmeye başlanmaktadır. Libido
ve
aşk
aslında
birlikte
varlığını sürdüren iki durumdur. Libido olduğu için mi aşk oluyor, aşık olduğumuz için mi libidomuz
Psikomavi
17
artıyor, üzerine düşünülmesi gereken bir durumdur. Aşk olmadığında da libidomuzun var olduğunu biliyoruz. Aşk libidonun üzerine eklendiğinde tadına doyulmayacak güzellikte bir durum olmaktadır.
da
harekete
karşımızdaki
geçiriyor. kişide
Ve bizi
beğendiğinde aşık olmanın evreleri başlıyor. Tabi ki aşkın nörobiyolojisi ile
libidinal
beyindeki
enerjinin
artışında
hormonal
düzey
incelendiğinde görülecektir ki , hem
Aşık olmak için karşımızdaki kişiyi
aşk sırasında, hem libidinal enerji
önce beğenmemiz gerekir. Buda
sırasında beyinde aynı kimyasallar
genellikle
harekete geçmektedir. Aslında aşk
olmaktadır.
görme
yetimiz
ile
Gördüğümüz,
ve
libido
birbirinin
ayrılmaz
beğendiğimiz kişiye karşı ilk önce
parçasıdır ama aşk yok iken bile
ilgimiz başlıyor. Bilinçdışı olarak
libido her daim vardır.
hissettiğimiz libidinal enerji aslında o kişiye karşı beğenme duygumuzu
Aşk yoktur libido vardır…
18
Psikomavi “Mavi Ayraç” “Mavi Ayraç” köşesinde edebiyat ve psikoloji alanında yer alan yazarların konuyla ilgili alıntılarına yer veriliyor. Bu ayki konumuz “Libido”
En eski ve en önemli tabu yasakları totemciliğin iki yasasıdır,yani totem olan hayvanı öldürmemek, kadın cinsinden olan totemdaşlarla cinsel ilişkiden sakınmak. Sigmund Freud - Totem ve Tabu ***** Hayat cinsel ilişkiyle bulaşan ölümcül bir hastalıktır. Hakan Günday - Zargana ***** Her gün her saat hayata dört elle sarılmak gelecekten yoksun olduğunu bile bile günübirlik yaşamayı sürdürmek tıpkı hava olduğu sürece nefes almayı bırakmamak gibi karşı konulmaz bir içgüdüydü. George Orwell - 1984 ***** Yarın gel savuracak toprağımızı, içelim, hoş geçsin üç nefeslik ömrümüz. Elimde olmadan gülüyorum. Hayyam mi yine? Elbette Ömer Hayyam Elif Şafak - İskender ***** Kendimi bildim bileli bütün günlerimi haberim olmadan ve nefsime itiraf etmeden bir insanı aramakla geçirmiş ve bu yüzden bütün diğer insanlardan kaçmıştım. Sabahattin Ali - Kürk Mantolu Madonna *****
İçimde ona karşı taifi imkansız bir şefkat vardı. Yatağa nasıl uzandığını nasıl ağır ağır nefes aldığını saçlarını yastığa nasıl serdiğini tasavvur ediyor ve hayatta bu manzarayı görmekten daha büyük bir saadet olamayacağını düşünüyordum. Sabahattin Ali - Kürk Mantolu Madonna ***** Bugünkü toplumun yaşam koşullarında yeterince sık karşılaşılan bir durumdur cinsel yoksunluk Sigmund Freud - Psikanaliz Üzerine ***** Hiçbir erkek birlikte olmak istemeyeceği bir kızla yakın arkadaş olmak istemez. Sigmund Freud-Mutlu Olma İhtimalimiz ***** Öpecek birşeyi olmayan insanın tütün içmesi kaçınılmazdır. Sigmund Freud - Mutluluk Dediğimiz Şey *****
Psikomavi
19
PsiKitap
CİNSİYET ÜZERİNE Sigmund FREUD İnsanın ve hayvanın cinsel gereksinimlerini açıklamak için biyolojide bir cinsel dürtünün varlığı kabul edilir; aynı şekilde, açlığı anlatmak için bir beslenme dürtüsü varsayılır. Bununla
birlikte
halk
dilinde,
cinsel
gereksinim için açlığın karşılığı bir kelime yoktur. Bilim dili ise “libido” terimini kullanır. Halkın görüşü, cinsel dürtünün niteliği ve karakterleri üzerinde bazı kesin düşünceler ileri sürer. Freud, bu noktada müdahale etme bastırmaların
gereği duyar ve cinsel çocuklar
üzerinde
nasıl
evrildiğini sergiler. Freud’un anlaşılmasında kilit rolü oynayan ve büyük gürültüler koparan, sert tartışmalara yol açan Cinsiyet Üzerine, denilebilir ki her aydının mutlaka okuması gereken temel yapıtlardan biridir.
20
Psikomavi PSinema UTANÇ – THE SHAME Yapım:2011 Tür: Dram, Psikolojik Yönetmen: Steve McQueen Günümüz
insanının
mutluluğu
cinsel
yaşamın ekseninde araması psikolojik açıdan oldukça yaygınlaştı. Özellikle kapitalizmin kendini
fazlasıyla
şehirlerde
yaşanan
hissettirdiği gri
büyük
hayatlar Steve
McQueen’in bize “bakın” dediği “Brandon” karakterinde olduğu gibi hastalıklı durumlar ortaya çıkarmakta. İçgüdülerin tatminini zora sokan bu dünya düzeni karşısında bilinen en doygun hazzın sadece üreme içgüdüsünün tatmini vasıtasıyla hissedilmesi bu durum için kilit noktadır. Uygarlaşma süreci yani insanın hayvandan farklı bir yaratığa dönüşme çabası ilk
önce
içgüdülerin
yadsınmasını
gerektirmişti. Cinselliğin insanın elinde kalan son hayvani içgüdüsel tatmini temsil etmesinin temel sebebi uygarlığın henüz üremek/çoğalmak için cinsellik yerine daha “insani” bir alternatif sunamamış olmasından kaynaklanmaktadır. Yani henüz uygarlık bu hayvani iç güdünün yadsınmasını kaldıracak durumda değildir. Sadece, en fazla gözler önünde sergilenmesini ayıplamaktadır. Sonuç itibariyle yetişkin bireylerin zihinlerinde ve ruhlarında mutluluğun, hazzın somut karşılığı sekstir. Ve diğer mutluluk kaynaklarını bununla karşılaştırma eğilimindeyizdir çünkü elimizdeki en geçerli veridir. Dolayısıyla cinsel yaşamın etrafında dönen arayışlar mutlu olmaya çalışmanın en normal ve kestirme yoludur diyebiliriz.
Psikomavi
21
İçinde bulunduğu durumu mutsuz olarak tanımlayan birey ilk önce en son haz duygusunu tattığı zamana dönmek ister. Bağımlılık dediğimiz şey de tam bu noktada kendini gösterir. Elinizdeki haz kaynaklarının sınırlılığı sizi bildiğiniz haz kaynaklarını sonuna kadar sömürmeye iter. Kişi bir şeyin bağımlısı haline psikolojik olarak- gelmişse bulunduğu durumda ona mutluluk sağlayan kaynakların teke indirgenmiş olduğunu anlarız. Kapitalizmin doruk şehirlerinden biri olan New york’da yaşayan Brandon karakterinin içinde bulunduğu durum tam da böylesine bir indirgenmişliğin sonucu olarak filmde karşımıza çıkıyor. Steve McQueen, tüm ustalığıyla uygarlığın zirvesinde yaşayan Brandon’ın içinde bulunduğu hazsız gri-mavi(?)dünyayı bize sunarken tabuların ve toplumsal kuralların birer sonucu olarak yadsınan içgüdülerden elimizde kalan tek legal yöntemin nasıl da bir hastalık haline gelebileceğini gösteriyor. Bağımlılık gerçeklik içinde bir sorun yaratana kadar varlığını acıtmadan sürdürebilir. Gerçeklikte ortaya çıkan anomaliler fiziki veya ruhsal olsun bireyde bağımlılığa karşı bir savaşı gündeme getirir. Filmin de ana mevzusu Brandon’ın eve gelen kız kardeşinin ona seks bağımlığını rahatsız edici bir biçimde fark ettirmesidir. Bu rahatsızlığın kaynağı uygarlığın ilk tabularından biri olan ensest yasağıyla ilintilidir. Brandon’ın sorunu anlaşılacağı üzere karşılıksız sevgiye aktaracak ruhsal enerji(libido) bulamamasıdır. Evet, sevmek bir enerji sorunudur. Örneğin, ‘hasta’nın huysuzluğu ve etrafındakilere kötü davranışlar sergilemesi sevmek için yeterli enerjiye sahip olmamasıyla açıklanır. Uygarlık tarafından tatmin kaynakları elinden alınmış Brandon’ın yaşamı hissetmek için neden cinsel dürtülerinin peşinden koştuğunu yukarıda açıklamaya çalışmıştım. Brandon’ın filmin başından itibaren kardeşi Sissy’den kaçıyor oluşu ise karşılıksız sevgiyi gösterebilecek durumda olmamasından kaynaklanır. Zira hayattaki tek tatmin kaynağı seks’in aşırı tüketimi Brandon’ı ancak hayatta tutabilmektedir. Kardeşi Sissy eve geldikten sonra ise ensest sorunu ortaya çıkar. Çünkü Brandon’ın sevme ihtimali ancak amaçlı sevgi yani sekse indirgenmiştir. Çünkü amaçsız sevgi sadece vermeyi, bağışlamayı gerektirir fakat Brandon’ın bağışlayacak hiç enerjisi yoktur. Bu yüzden sevemez. Çünkü kendi ruhu ve egosu tatminsizlikten açlık içinde kıvranırken bir başkasını sevmesi oldukça güçtür. Sonuç itibari ile Brandon uygarlık karşısında kapana kısılmış, ruhani tatminsizlikten ölmek üzere olan bir adamı canlandırmaktadır. Bu durumda Brandon’ın “sekssiz sevememe” sorunu ortaya çıkmıştır. Kardeşinin varlığı ve onu sevmesi gerekliliği ona seksi dayattıkça Brandon daha çok dibe batar çünkü karşısındaki kardeşidir. Sissy’nin, “Seni hep kızdırıyorum ve sebebini de bilmiyorum?” şeklinde yönelttiği soru belki bu şekilde biraz aydınlatılabilir. Brandon’ın karşılıksız sevgiye haklı nedenlerden dolayı ayak diretmesi sonucu suçluluk duygusunu ve ensest yasağından kaynaklı ‘utanç’ını doğurur. Dolayısıyla film boyunca Brandon’ın kardeşini kendinden uzak tutması kendi açısından oldukça haklıdır. Fakat göreceli olarak kapitalizm ve uygarlığın kıskacından sanat vasıtasıyla kurtularak tatmin sağlamış Sissy’i sevilmeye muhtaç ve abisine karşılıksız sevgi gösterme konusunda ısrarcı davranır. Bunun sonucunda iki tarafın da anlamlandıramadığı bir sevgi sorunsalı ortaya çıkar. Brandon kardeşini karşılıksız olarak sevemediği için daha çok “seks batağı”na saplanır. Sanki oradan elde ettiği enerjiyi(libido) bir ihtimal biriktirip kardeşine karşılıksız verme umudu vardır. Bu yüzden filmin sonlarına doğru her zaman olduğundan daha fazla seks yapar. Fakat bu durum artık bir haz kaynağı olmaktan çıkıp enerji kaybı(ruhsuzlaşma) haline gelmiştir. Bunu anladığında ise aklına kardeşi gelir. http://filmhafizasi.com/baska-turlu-sevmek-shame/