De koning te rijk in Zuid-Frankrijk SPECIAL ALSE A Ç N E V O R P 24 PTEN RECE
Bargemon: Topdorp in de Var Fietsen in het Massif de l’Estérel Wandelen in de bergen boven Nice Proeven: Witte wijn uit de Provence
Hier zit je goed! (Zuid-Frankrijk moet je NU doen)
Viola Holt aan de Côte d’Azur De koningskoets van de Rivièra 17e jaargang • nazomer 2018 www.coteprovence.nl
€ 6,95
Ontdek Zuid-Frankrijk en beleef een onvergetelijke vakantie bij Pierre & Vacances!
Geniet in een prachtige omgeving van de vakantieparkervaring bij Pierre & Vacances. Wij bieden een ruime keuze aan accommodaties op de mooiste locaties aan de Côte d’Azur en in de Provence. U heeft werkelijk alles binnen handbereik: tal van activiteiten, waterparadijzen, kinderclubs voor alle leeftijden, restaurants en nog veel meer. Houdt u van wat meer luxe? Kom dan tot rust in een van onze Premium accommodaties met luxueus ingerichte appartementen en diverse wellness faciliteiten.
Cap Esterel – Agay – Côte dʼAzur
Boek nu uw zomervakantie en profiteer van: ∙ last minute kortingen tot 30% op uw verblijf (augustus/ september) ∙ extra korting voor verblijven vanaf 11 nachten ∙ flexibele aankomstdagen
Villa Francia – Cannes – Côte dʼAzur
Pont Royal - Provence
Nieuwsgierig? Ontdek ons aanbod op www.pierre et vacances.nl/coteprovence
I N T R O
Colofon Jaargang 17, nazomereditie 2018 Côte & Provence verschijnt 4x per jaar en is een uitgave van Publièra Publishers BV P.C. Hooftlaan 85, 1985 BH Driehuis +31 (0)6 81 29 09 50 www.publiera.nl – info@publiera.nl Uitgever Michiel Bom – michiel@publiera.nl Hoofdredacteur Renée Vonk – redactie@coteprovence.nl Art director Marcel Reimer – m4media@mac.com Eindcorrectie Nynke Postma Medewerkers aan dit nummer Nicolas d’Arty, Denise Baudet, Mr. Mireille Bosscher, Sabine Dekker, Tink Denis – ADT Var Tourisme, Raoul Duchemin, Maria Edelman, Patrick de Graaf, Peter Hagtingius, Albert den Iseger fotografie, Ellen van Linschoten, Max van der Lugt, Drs. Albertjan Massier, Office de Tourisme Saint-Raphaël, Mick Palarczyk, Theo Punt, Rémi de Ridder, Sarah Saarberg, Joost Schwartz, Paul Smit, Dina Vercruyssen, Jan Vermeijen, Christa Vivien – Office Intercommunal de Tourisme Provence Méditerranée, Tim Voncken Correspondenten Dick Koopman (Var), Dina Vercruyssen (Vaucluse), Ingrid Leijen-Greunsven (Vaucluse), Sabine Dekker (Drôme Provençale), Jasmine Seymus (Vaucluse), Mira van Kuijeren (Alpes-de-Haute-Provence) Drukwerk: PRinterface Losse verkoopprijs: € 6,95 Abonnementen: € 25,00 (Nederland/België) € 33,50 (overig) abonnementen@publiera.nl Tel. +31 (0)6 83 60 41 83 Meer informatie over combi-abonnementen met andere Frankrijk-tijdschriften En Route en Maison en France vindt u op de websites www.coteprovence.nl en www.publiera.nl Advertentieverkoop: Publièra Publishers BV – info@publiera.nl Tel. +31 (0)6 81 29 09 50 Abonnementen worden aangegaan voor 1 jaar. Voortijdige beëindiging is niet mogelijk. Na deze eerste periode worden abonnementen automatisch omgezet in een abonnement voor onbepaalde tijd met een opzegtermijn van 1 maand. © 2018 Côte & Provence Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden overgenomen of vermenigvuldigd. Hoewel aan alle artikelen de grootst mogelijke zorg wordt besteed kan niet worden ingestaan voor eventuele onjuistheden. Uitgever, redactie en auteurs aanvaarden deswege geen enkele aansprakelijkheid. Coverfoto Uitzicht vanaf het Estérel-gebergte © M. Verhaege/Fichez
De onweerstaanbare charme van
‘Z
de nazomer
ou ik niet doen’, zei ik tegen mijn zoon die in Nederland woont en die begin augustus even langs wilde komen. Slechte moeder? Ga ik niet over, maar gelet op de toen bij ons heersende hittegolf leek het me niet zo’n goed plan. ‘En voiture’ bij hoge temperaturen, en dan de toeristische drukte in mijn dorpje. Ik mailde terug: liever september, oktober. Dan is het leven hier op z’n best en de natuur op z’n mooist. De lente, ja, die periode wil ik ook voor geen goud missen. Maar de zomer? Ik woon iets buiten een piepklein dorpje in het hart van de Provence dat in het hoogseizoen sterk van sfeer verandert, van ultra-gezapig naar internationaal druk. Vreemde talen op het café-terras, auto’s met buitenlandse kentekens die vervaarlijk (te) hard rijden en het meestal niets en niemand ontziende bewind van de zon, de ‘koperen ploert’. Hoogzomer is alles anders en ik spreek mijn zoon liever als het allemaal weer wat ‘gewoner’ is. Koeler en vooral rustiger en stiller. In het gehucht wonen we maar met z’n achthonderden. In de media lees ik steeds dat het ‘arrière-pays’ door de toeristen ontdekt is, de Côte is overvol. Geen fake-news, kan ik uit ondervinding bevestigen. Ik heb niets tegen toeristen, ik weet ook heus wel dat ze na de rosé onze voornaamste bron van inkomsten vormen. Maar in juli en augustus zijn het er een beetje veel. Ik pleitte op de redactie voor een editie waarin we de stille attracties van de nazomer zouden benadrukken. Aan u het oordeel of dat zo’n beetje gelukt is. Zelf ben ik bijvoorbeeld enthousiast over de reportage van Paul Smit over zijn eigen dorpje boven Nice. En over het verhaal van Bargemon waar ik meer dan eens geweest ben. Dik in orde, dat dorp in de Var. En kijk vooral even naar de pagina’s over het Île de Porquerolles. Altijd autovrij, maar in ‘het seizoen’ een drukte van belang. Als je er in deze najaarsperiode gaat fietsen, ontdek je pas echt hoe fantastisch het er is. Enfin, ik wil zeggen: kom vooral nú even naar Zuid-Frankrijk. ‘Normalement’ is het ook nog eens heerlijk weer. Renée Vonk Hoofdredacteur Côte & Provence redactie@coteprovence.nl
Mis het niet! Dagelijks nieuws en vooral vakantietips op W W W.COTEPROVENCE .NL
COTEPROVENCE.NL
3
GRATIS C&P NIEUWSBRIEF
Neem nu een abonnement op de gratis Nieuwsbrief van Côte & Provence. Meld u aan via www.coteprovence.nl Maar ook: vrijwel dagelijks nieuws en tips via Facebook en Twitter.
8
‘Zuid-Frankrijk? Elegantie, allure en klasse!’
Een ontmoeting met Viola Holt die een heel speciale band met de Côte d’Azur heeft. Ging er als klein meisje al op vakantie en ontmoette er haar echtgenoot.
14
C&P Journal
Wat er allemaal speelt in Zuid-Frankrijk.
Reportage: verknocht aan Bargemon 16 Wie in het plaatsje Bargemon in de Var verzeild raakt, is meteen verkocht. Provençaals topdorp in de Var, vinden de mensen die er wonen en er nooit meer weg willen.
locale 23 Couleur Les temps modernes? De val van de burgemeester!
24 Binnenkijken! Een authentieke bastide in Tourtour, ‘le village dans le ciel’. Panoramisch uitzicht verzekerd.
C&P Agenda 28 De Beleef Zuid-Frankrijk! Zondag: lijden en afzien 31 Zwarte in het hoogseizoen De column van Joost Schwartz.
32 Denk bij wijn uit de Provence vooral niet alleen aan Het geheim van de Witte
rosé. Er worden ook fantastisch lekkere witte wijnen gemaakt, onder meer dankzij de Rolle-druif.
Pagnol: doortrokken van 36 Marcel heimwee naar toen
met een Frans tintje 44 InBoeken elke editie van Côte & Provence een keus uit recent verschenen boeken die alle over Frankrijk gaan.
de Porquerolles: dé vakantietip 62 Île voor het naseizoen
Kwartiertje varen naar het Varoise paradijs van een autovrij eiland voor de kust van Hyères. Rust, ruimte en stilte. Onder anderen de schrijver Georges Simenon ging je voor.
69 Shopping Haal Zuid-Frankrijk in huis! de Vlaamse succes-dj AMAXXY 70 Portret: Maxim Vantrois, beter bekend onder zijn artiestenaam AMAXXY, woont in Cotignac (Var). Van daaruit verovert hij de wereld, om te beginnen de Côte d’Azur.
koningskoets van de Côte d’Azur 72 De De Citroën Méhari viert zijn vijftigste verjaardag. Een eerbetoon aan de kunststoffen ‘jeep’ op basis van de Lelijke Eend die uitgroeide tot hét symbool van de mediterrane ‘art-de-vivre’.
eten op de golfbanen 75 Uit Golfbanen vind je vaak in een bijna overdonderend schitterende natuur. En er zijn courts met prima restaurants waar je ook welkom bent als je geen balletje wilt slaan.
Wandelen in het ‘arrière pays’ 80 De eerste aflevering van een serie reportages over
Waarschijnlijk is er door niemand zo mooi en verlangend over de Provence van ooit geschreven als door Marcel Pagnol. Zijn boeken zijn nu in het Nederlands vertaald.
wandelen in het achterland van de Côte d’Azur. Journalist/fotograaf Paul Smit begint in en rondom zijn ‘eigen’ dorpje Roure, waar hij negentien jaar geleden neerstreek.
gesteente tussen grofweg Cannes en Saint-Raphaël is een uitdaging.
fiscaal/juridisch advies en meer.
in Zuid-Frankrijk en super-pano’s 89 Wonen 38 Vélo-kuitenbijter Informatie over de huizenmarkt, nieuwe regelgeving, Reportage over het Massif de l’Estértel. Het imposante
42 Het faience-atelier in Brantes (Vaucluse) van Ondernemen in Zuid-Frankrijk
Martine Gilles en Jaap Wieman geniet inmiddels een wereldreputatie.
4
CÔTE & PROVENCE
98 Prijsvraag Test uw kennis van Zuid-Frankrijk en maak kans op een mooie prijs!
8
36 SPECIAL: 26 PROVENÇAALSE RECEPTEN: GOEDGEKEURD DOOR DE ‘LOCALS’ ZELF
42
70
Bij de épicerie, op de marché, in de kroeg, waar je ook aanschuift, in de Provence praat je over eten. Over de beste adresjes voor de lekkerste streekproducten en vooral ook over recepten. Hoofdredacteur Renée Vonk luisterde, noteerde en ging aan de slag. Het resultaat: Provençaalse recepten met een eigen ‘twist’. Goedgekeurd door de ‘locals’ zelf.
47
75
62
80 COTEPROVENCE.NL
5
‘En automne’ op de
6
CÔTE & PROVENCE
ENTREE
DE HITTE VAN DE ZOMER IS VOORBIJ, DE MEESTE TOERISTEN
De oversteek van het vasteland vergt een kwartiertje en daarna
zijn weer vertrokken. Dan biedt Zuid-Frankrijk bij uitstek de ideale
fiets je door een Hof van Eden, door de Schepper gecreëerd toen
ambiance voor een ontspannen herfstvakantie met de fiets. Er heerst
Hij in topvorm was. Die zee, die natuur! Enfin, Zuid-Frankrijk op zijn
rust, het weer is oké en de kans dat je door een gestreste automobi-
best en daar geniet je ’t meest van als het herfst is en je even klassiek
list van de weg wordt getoeterd is klein. Al helemaal op een autovrij
als traag op een stille tweewieler pedaleert. En ja, wandelen ‘en
eiland als het Île de Porquerolles voor de kust van Hyères (Var).
automne’ in Zuid-Frankrijk is natuurlijk ook geen verkeerd idee.
fiets: perfect scenario!
COTEPROVENCE.NL
7
I N T E R V I E W
Ook favoriet bij VIOLA HOLT
‘Zuid-Frankrijk? Elegantie, allure en klasse!’ Ze speelde als achtjarig meisje op het plein voor het casino in Monaco, at haar allereerste spaghetti in Nice, klom als puber het raam uit van het vakantiehuis in Antibes, ging met haar eerste echtgenoot op huwelijksreis naar Saint-Tropez en ontmoette haar tweede grote liefde in het Martinez in Cannes. Viola Holt (1949) heeft een heel speciale band met de Côte d’Azur.. T E K S T: S A R A H S A A R B E R G * F O T O : A L B E R T D E N I S E G E R
8
CÔTE & PROVENCE
COTEPROVENCE.NL
9
Ze weet het nog precies, haar allereerste keer met de KLM naar Nice ZE WEET HET NOG PRECIES, HAAR ALLEREERSTE KEER. MET
Haar herinneringen aan Zuid-Frankrijk zijn legio, en soms
haar ouders zou ze in de Moonliner van de KLM ’s nachts naar Nice
heel bijzonder. Want die vakantie in dat tentje, in de buurt van
vliegen. Kleine Viola vertrouwde het niet helemaal en maakte voor
Cannes, zal ze niet snel vergeten: ‘Mijn vader was toen erg ziek,
de zekerheid haar testament op. Eenmaal boven Zuid-Frankrijk,
maar de dokter had gezegd dat we nog op vakantie konden gaan.
vlak voor de landing, vergat ze haar angst: de lichtjes boven de
Heel vroeg in de ochtend werd ik half wakker en had ik een gesprek
boulevards deden sprookjesachtig aan. Waarschijnlijk was dát het
met mijn vader. Dat ik het zo erg vond dat ik niet bij hem kon zijn op
moment dat ze haar hart verpandde aan deze bijzondere regio,
dat moment. Hij sprak me geruststellend toe. Het was allemaal heel
waar ze tot de dag van vandaag met veel plezier verblijft. ‘Ik reis
natuurlijk en heel echt. Toen ik naar buiten keek, was het landschap
veel, maar laten we eerlijk zijn: Zuid-Frankrijk gaat vóór en natuur-
helemaal verlicht, zó bijzonder. De volgende morgen werd ik gebeld
lijk niet alleen omdat ik er mijn man Peter heb ontmoet. Dit deel van
en bleek hij toch nog onverwacht te zijn overleden. Ik vroeg meteen
Frankrijk had altijd al een belangrijk plekje in mijn hart.’
hoe laat: dat was 05.45 uur. Precies het moment dat ik naar buiten
Ook omdat ze hier als kind al kwam; eerst samen met haar
had gekeken. Daar krijg ik nog altijd kippenvel van.’
ouders en toen die gescheiden waren, namen zowel haar moeder als haar vader haar mee.
‘Na een tijdje pakte ik het schilderen weer op’
‘Een wereld van verschil: mijn moeder had klasse en was dol
Voor Viola is daar niets raars aan, want ze is erg spiritueel.
op allure: ze droeg enorme hoeden en veel sieraden en dronk het
Ze houdt zich bezig met reiki en is zelfs reiki master geworden. Op
liefst champagne. Mijn vader daarentegen dronk niet, rookte niet
paranormale beurzen geeft ze stoelbehandelingen. Onlangs heeft
en ging vroeg naar bed. Dat waren dus heel verschillende vakantie.
ze op Curaçao het reiki-teken laten tatoeëren op haar arm.
Als meisje speelde ik op het plein voor het casino in Monaco als mijn
‘Ze noemen me wel eens zweefteef’, zegt ze berustend, ‘maar
moeder daar zat te gokken - sajé! (gelukt, red.) is het eerste woordje
ik trek me daar weinig van aan. Al zal ik er niet snel op televisie
Frans dat ik leerde, dat riepen de kinderen als je werd getikt. Mijn
over vertellen. Reiki is ook helemaal niet televisie-waardig, je moet
vader nam me mee naar Antibes en ging op tijd naar bed, dus daar
het voelen. Iedereen heeft een zelfgenezend vermogen, we zijn
klom ik als puber het raam uit om op stap te gaan.’
dat meestal kwijtgeraakt, ergens onderweg. Behalve met reiki is Viola ook druk met schilderen, iets wat ze altijd al wilde doen, maar
10
‘Totale ontspanning, dat rijke gevoel’
waar ze door haar drukke leven nooit tijd voor had. ‘Dat begon in
Eenmaal volwassen bleef haar liefde voor Frankrijk, en dan
Mexico, waar ik een aantal jaar heb gewoond en een restaurant heb
vooral voor het zuiden, altijd bestaan. Wat maakt het gebied voor
uitgebaat. Ik maakte daar zeefdrukken, exposeerde en verkocht
haar zo speciaal?
elke keer alles. Daarna heb ik het een tijdje laten liggen, maar op
‘Heel specifiek is het vooral de elegantie, de allure en de
een goed moment pakte ik het weer op. Ik zette vervolgens een
klasse. Dat voel ik alleen daar. Het doet me aan mijn moeder
schilderij op mijn Facebookpagina en iemand uit Luxemburg, die
denken. De mensen hebben er stijl, je zal een Fransman niet snel
ik vaag kende, vroeg of het te koop was. Vervolgens gaf hij me een
op sandalen zien met z’n sokken erin. Zuid-Frankrijk is ook de
opdracht voor twaalf schilderijen, van twee bij twee meter. We
enige plek waar ik totale ontspanning, dat rijke gevoel ervaar. Of
hebben er een tent voor moeten opzetten in de tuin.’
ik nou vanuit een tentje naar de sterrenhemel lig te turen, of aan
Inspiratie heeft ze altijd: ‘Ik kijk naar het witte doek en begin
de bar van het Martinez mijn toekomstige echtgenoot ontmoet’,
gewoon. Soms weet ik niet eens wat ik doe en zie ik het pas als
lacht ze.
het klaar is.’
CÔTE & PROVENCE
I N T E R V I E W
Tips Cocktails in Hotel Martinez in Cannes. Koffie bij Senequier aan de haven van Saint-Tropez, al moet je er niet in het hoogseizoen komen. Eten: overal, het liefst in kleine dorpsrestaurantjes met ‘Chez Grandmère’ of iets dergelijks op de gevel. Uitproberen, dan krijg je er vanzelf een goede neus voor.
COTEPROVENCE.NL
11
chez David & Fiejette Worm
LA FLEUR
BLEUE Crestet
Kom eten en logeren aan de voet van de Mont Ventoux bij Restaurant & Gîtes La Fleur Bleue. We zijn het hele jaar geopend en kijken uit naar uw bezoek
Restaurant & Gîtes La Fleur Bleue David et Fiejette Worm Chemin du Sublon, 84110 Crestet +33 (0)4 90 36 23 45 +33 (0)6 15 57 49 27
www.lafleurbleue.fr
I N T E R V I E W
‘Eerst een duik in de Méditerranée, dan croissants en een dubbele espresso en om 11 uur een glaasje Ricard, want dat hoort zo’ Getrouwd in het Martinez in Cannes Net als Viola is haar man Peter er geen type naar om stil te zitten. Hij was copywriter, is vinoloog, rijdt als chauffeur, speelt gitaar en was kok in hun restaurant in Mexico. Een enorme duizendpoot, wat dat betreft vullen ze elkaar geweldig aan. Ze ontmoette Peter in Cannes, tijdens het reclamefestival. ‘Ik was al twaalf jaar vrijgezel en zat aan de bar in het Martinez. Links van me zat een man, rechts van me zat een man. De linker zei: ‘Ik ben lelijk, maar wel heel lief.’ De rechter
Vakantie 1951. Menton, en hier met moeder, oom en zus bij het casino in Monte-Carlo.
zei: ‘Ik ben niet lelijk, maar ook heel lief.’ Peter stond achter me en zei: ‘Ik
weer logeren we bij vrienden. Als ik
ga nu naar het toilet. Als je het daarna
maar kan zwemmen, dat is een ver-
nog niet weet, ga ik weg.’ Toen wist ik
eiste. Als ik op vakantie ben, moet ik
het meteen. We raakten nooit meer
zwemmen. Het liefst in zee. En eten,
uitgepraat en drie maanden later zijn
ik ben dol op de Franse keuken.’
we gaan samenwonen. Dat was ook weer bijzonder, want voor deze
Haar perfecte dag in Zuid-Frankrijk bestaat dan ook voornamelijk
reis had een helderziende gezegd: “Je gaat je nieuwe liefde ontmoe-
uit eten en zwemmen: ‘Eerst een duik in de Méditerranée, dan een
ten voordat je dochter veertien jaar is.” De ontmoeting met Peter
heerlijk ontbijt met croissants en een dubbele espresso. Dan om 11
was twee weken voordat ze veertien werd!’ Precies drie jaar later
uur een glaasje Ricard, want dat hoort zo, en dan lunchen met een
trouwden Peter en Viola, onder meer in Cannes, in het Martinez.
heerlijke salade en wijn. Daarna even een slaapje doen, dan weer zwemmen, wat lezen en tegen de avond gaan we rondrijden om
‘Als ik maar kan zwemmen, het liefst in zee’
in de omgeving wat te eten. Het liefst zoeken we dan iets nieuws,
De een na de andere herinnering aan Zuid-Frankrijk passeert
zo’n dorpsrestaurantje waar bijvoorbeeld ‘Chez Grandmère’ op de
de revue. Haar eerste huwelijksreis in Saint-Tropez: ‘Toen vond ik
gevel staat. Wij hebben daar een goede neus voor gekregen, om
het heel mooi, maar nu, met al die grote jachten die je het uitzicht
dan nét het juiste restaurant uit te kiezen.’
belemmeren, vind ik het niks meer.’ Haar tienjarig huwelijksfeest in Cannes: ‘Ik had kaarsjes meegenomen en kocht daar een taartje. Kaarsjes erop en aangestoken, bleek dat ik me had verteld. Waren het elf kaarsjes!’ Antibes, Grimaud, Menton, Nice, Bandol, Cannes, Monaco: ze is overal geweest. ‘De ene keer gaan we in een hotelletje en dan
COTEPROVENCE.NL
13
C & Pwat erJspeeltO U R N A L in Zuid-Frankrijk S A M E N G E S T E L D D O O R PAT R I C K D E G R A A F
Het eerste standbeeld van Johnny Hallyday HOOP GEDOE NA HET OVERLIJDEN VAN JOHNNY HALLYDAY. WELKE GEMEENTE ZOU als eerste een straat naar hem vernoemen, waar zou zijn eerste standbeeld staan? Die laatste race is gewonnen door het middeleeuwse dorp Viviers in de Ardèche, vrijwel om de hoek bij Montélimar (Drôme), niet ver van de Autoroute du Soleil. Een ‘statue’ van 3 meter hoog, op de parkeerplaats van restaurant Le Tennessee, vernoemd naar een van de grote hits van de zanger. Het kunstwerk is van de beeldhouwer Daniel George uit Valence, wiens factuur van € 13.000 werd betaald door Hallyday-fans. Maar hoezo uitgerekend Viviers? Nou, omdat zijn moeder daar begraven ligt
Privé op een eilandje? Voor € 45 miljoen LE GRAND JARDIN, HET ENIGE PRIVÉBEZIT OP SAINTE-MARGUErite, een van de sublieme Îles de Lérins voor de kust van Cannes (Alpes-Maritimes), is te koop. Gaat overigens niet om een tuin maar om een heel landgoed. Iets van 1.200 m2 woonruimte in een gebouw uit de 17e eeuw, tuin van bijna 14.000 m². Ligging: zonder meer perfect. De huidige eigenaar (sinds tien jaar) is de Indiase zakenman Vijay Mallya. In eigen land verdacht van belastingfraude en nog zo het een en ander. Thans woonachtig of althans verblijvend in Londen. Vraagprijs voor Le Grand Jardin: € 45 miljoen. De heer Mallya zit in de sores, er valt allicht te onderhandelen. Verkopende makelaar: Magrey & Sons te Cannes.
DE MACRONS IN FORT BRÉGANÇON DE PRESIDENTIËLE FAMILIE MACRON HEEFT HET OFFICIËLE BUITENVERBLIJF FORT Brégançon in Bormes-les-Mimosas (Var) weer als zodanig in gebruik genomen. Begin augustus ontving het Franse staatshoofd er de minister-president van Groot-Brittannië, mevrouw May. De vorige president, François Hollande, had er juist een toeristische attractie van gemaakt, je kon er een aantal maanden per jaar een kijkje nemen. Er brak een publicitaire rel uit toen bekend werd dat de Macronnetjes er een opbouwzwembad in wilden aanleggen. De details: 10 x 4 meter, 1,20 meter diep, kosten € 34.000, inclusief arbeidsloon. Volgens het echtpaar is dat geld zo terug verdiend, want het is feitelijk een bezuinigingsmaatregel. De gendarmerie hoeft straks niet meer gewaarschuwd en ingeschakeld te worden als de familie even wil plonzen, op zee geen politie-speedboten ter bewaking meer nodig.
14
CÔTE & PROVENCE
Als je toevallig Marie heet ... HET MINIGEHUCHT MARIE, OP RUIM 600 METER BOVEN DE VALLÉE DE LA TINÉE (Alpes-Maritimes) wil zijn kerkje restaureren. Raakte in december 2010 zwaar beschadigd door een brand. Het dorpje waarvan in 1066 al melding werd gemaakt en dat maar iets meer dan 100 inwoners telt, heeft het geld niet voor die opknapbeurt van het godshuis. Er is zo’n € 70.000 nodig. Toen kwam burgemeester Gérard Steppel op het lumineuze idee om iedereen die - waar ook ter wereld - Marie heet om een bijdrage van € 1 te vragen. De burgemeester vond steun bij de Fondation du Patrimoine die zijn rekeningnummer openstelde. Hoeveel mensen Marie heten, dat weet niemand. Maar er is in Frankrijk maar één dorp dat gewoon Marie heet
Over sterrenchefs gesproken NIET ALLEEN HEEL GASTRONOMISCH Frankrijk was in diepe rouw na het bericht van het overlijden van de super-sterrenchef Joël Robuchon, op 73-jarige leeftijd. Hij was wereldkampioen Michelin-sterren, beroemd geworden met zijn aardappelpuree, truffeltaart en langoustines-ravioli. In onze omgeving had hij twee restaurants in Monaco: Joël Robuchon Monte-Carlo (twee sterren) en het Japanse Yoshi (een ster). Beter nieuws: op Terminal 2 van aéroport Nice-Côte d’Azur heeft de internationaal erkende Argentijns-Italiaanse chef Mauro Colagreco een filiaal geopend: bar-restaurant Estivale. Niet alleen een uitkomst voor wie op het vliegveld met vertraging geconfronteerd wordt. Maar ook als je toevallig niet in de buurt bent van zijn restaurant Mirazur in Menton en toch wilt kennismaken met zijn gastronomie. Estivale vind je vóór de douane, even met de roltrap naar boven. Colagreco’s resto in Menton heeft twee Michelinsterren en is volgens ‘World’s Best Restaurants 2018’ nummer 3 op die mondiale lijst, samengesteld door 1.000 chefs en recensenten. Je kunt bij Estivale terecht voor ontbijt, lunch en diner.
Verkeersovertredingen aangepakt SINDS 1 JULI GELDT VOOR TWEEBAANSWEGEN ZONDER MIDDENBERM EEN MAXImumsnelheid van 80 km/uur. Was 90 km/uur. Er was veel verzet, maar de regering drukte door. Levert de overheid in elk geval veel geld op: gemiddeld (heel Frankrijk) flitsten de radars in juli 2,3 keer zo vaak als in dezelfde periode van 2017. In onze regio Le Sud (voorheen PACA) gemiddeld 2,4 keer. Het is ook anderszins oppassen geblazen. In Nice gaan ze foutparkeerders nu met wielklemmen te lijf. In het Frans: een sabot. Wat eigenlijk klomp betekent. Naast de bekeuring voor fout parkeren moet je ook nog minstens € 22 aftikken als er een klomp om je voorwiel ligt. In het nationale natuurgebied de Mercantour is het nu streng verboden met je drone opnames te maken. Als je gesnapt wordt: boete van € 135. Een drone mag ter hoogte van de Mercantour niet onder de 1.000 meter vliegen. Tenzij je een vergunning hebt waarvan het aanvragen enig geduld vergt.
COTEPROVENCE.NL
15
16
CÔTE & PROVENCE
R E P O R T A G E
Wie in het plaatsje Bargemon in de Var verzeild raakt, is meteen verkocht. Zeg maar gerust, verknocht! Zo’n typisch pleintje met platanen, terrasjes, een fontein, pizzaatje aan de overkant: helemaal de gemoedelijke sfeer van zo’n mooi oud dorpje. Maar dít dorpje is ook nog eens helemaal up-to-date en internationaal. Met een weelde aan galerietjes, een mix van expats die hier niet voor niets zijn neergestreken, en een Nederlandse wethouder van cultuur.
RONDNEUZEN IN DE PROVENCE
Bargemon: T E K S T: D E N I S E B A U D E T. F O T O G R A F I E T H E O P U N T E . A .
Provençaals
topdorp in de Var
COTEPROVENCE.NL
17
Wethouder Madou Hillenius
IK WAS ER IN DE LOOP DER JAREN AL EEN PAAR
konden zijn, ik maakte allicht een verdwaalde
keer op visite geweest en ik wist in elk geval één
indruk. Toen ik een paar minuten later op een van
ding zeker: de mooiste route naar Bargemon
de terrasjes zat en de pastis vanuit de bar aan de
begint in Seillans, een van die ‘plus beaux villages
overkant van de straat bezorgd werd, dacht ik al
de France’, iets van dertien km verderop. In mijn
gauw dat Bargemon oké was. Al helemaal na een
beleving zo ongeveer een van de aller fraaiste
lunchje in restaurant Maitre Blanc, op de hoek. Ik
trajecten van de hele Provence. Een spannende,
had niet zo’n trek in pizza, en die Maitre oogde als
smalle kronkelroute, haarspeldbochten en vooral
een klassiek adres. Ik begon te snappen waarom
unieke panoramische vergezichten. De entree van
de destijds bewonderde schrijver en program-
Bargemon is dan niet ‘je van hét’, langs de boules-
mamaker Jan Brusse (1921 - 1996) er jaren in zo’n
baan, maar hooguit 200 meter verder ben je al op
voormalige olijfoliemolen woonde. Zijn zoon
de Place Chauvier, hartje
Patrick werd in Bargemon geboren. Hij komt er
dorp, met terrasjes, een
nog steeds graag.
Je komt er via een van de allerfraaiste routes van de Provence
pizzeria en een fontein uit
Oh, nou we ‘t toch over Namen hebben: ook
de 18e eeuw. Hoe méér
de voetballer David Beckham heeft er gewoond. Op
Provençaals wil je ’t heb-
Domaine Saint Vincent, de laatste jaren in Engeland
ben? Je kan ook via Callas
beter bekend als ‘Beckingham Palace’. Mevrouw
of Claviers naar Barge-
Beckham vond dat het er spookte. Het landgoed
mon en dan ben je vrijwel meteen op het centrale
werd verkocht, de ‘superstars’ waren niet populair
pleintje, maar dan mis je wel die fenomenale route
in het dorp.
vanuit Seillans. Een Nederlandse wethouder
18
CÔTE & PROVENCE
‘Namen’ die er woonden
van cultuur
De eerste keer dat ik er kwam, leerde ik dat
Ik was dus weer terug in Bargemon, nu om
je maar het beste bij de kerk linksaf naar beneden
erover te berichten. Ik wendde me tot de mairie en
kunt rijden, naar het postkantoortje, daar viel te
ontmoette tot mijn verbazing de Nederlandse wet-
parkeren. ’t Is niet recent hoor, maar teruglopend
houder van Cultuur – tevens verantwoordelijk voor
naar het pleintje kwamen er uit de kerk die uit de
de inrichting van het Musée du Garde-champêtre
15e eeuw dateert, vier jonge priesters in habijt
– mevrouw Madou Hillenius, die nu overigens de
aangelopen. Misschien waren ze nog in opleiding,
Franse nationaliteit heeft.
dat weet ik niet. Maar ze waren in een opgewekte
Hoe raak je als ‘étrangère’ in vredesnaam in
stemming, vroegen of ze me misschien van dienst
de lokale politiek verzeild, wilde ik meteen weten.
R E P O R T A G E
vinden. Fransen zijn vaak ongeduldig, luisteren tijdens vergaderingen slecht naar elkaar, maar ik moet zeggen dat ik me hier zeer thuis voel en oud wil worden.’ ‘Wél musea, géén museumdorp. Authenticiteit!’ Oud worden? Bargemon is dat al. Er zouden aanwijzingen zijn (in de Grotte du Bel Homme) dat er zo’n 6.000 jaar voor Christus al wat te beleven viel, maar als je door de steegjes slentert en bij de verdedigingswallen uitkomt met dat fantastische uitzicht op vooral de olijfgaarden kom je niet verder dan de middeleeuwen. Dat is eigenlijk ook wel oud genoeg, ofschoon de Romeinen destijds ook wel ‘Ik werd door de huidige burgemeester gevraagd om campagne te voeren voor zijn lijst, in
snapten dat Bargemon zo verkeerd niet was.
De Romeinen snapten destijds al dat Bargemon zo verkeerd niet was
het voorjaar van 2014 wonnen we de verkiezingen
De Nederlander Theo
en werd ik wethouder van “Culture, Tourisme et
Punt, die er zijn makelaardij
Associations”. Het is beslist interessant deel uit te
France Sud Partners runt,
maken van een groep mensen die een gemeente
was het bij de koffie op het terras van Le Com-
runt. Wat me het meest motiveert is de organisatie
merce met me eens. ‘Ik ben hier in 1990 beland en
van het jaarlijkse internationale kunstfestival. In de
viel onmiddellijk voor de charme van het dorp. Ik
openlucht, met concerten, en exposities, le Festival
kan er mijn vinger niet helemaal op leggen, maar
de Bargemon.’
ik denk dat ‘t het mooie licht onder de platanen
Mevrouw Hillenius werd aan de TH in Delft
was. We hebben musea, maar Bargemon is beslist
tot architect opgeleid en belandde na vele omzwer-
geen museumdorp. Ja, mooie oude huizen, maar er
vingen in Bargemon, waar ze al vijftien jaar met
staan ook krotten, en dat mag ook, vind ik. Authen-
echtgenoot, zoon en dochter een groot 18e eeuws
ticiteit, ik denk dat het daarom gaat als je het over
dorpshuis bewoont. Onlangs heeft ze ook haar
Bargemon hebt.’ Theo Punt is behalve makelaar
makelaarsdiploma gehaald en ze vertelt dat ze -
ook vicepresident van de vereniging “Bargemon
volgens velen - ‘verfranst’ is: ‘Ik kom tegenwoordig
Tourisme et Culture” en hij blijft: ‘Heerlijk klimaat,
ook wel eens te laat en ik heb gek genoeg bijzonder
niet té warm in de zomer, niet té koud in de winter.
veel moeite met tutoyeren. Wat Nederlanders raar
En de Provence op z’n best.’
COTEPROVENCE.NL
19
Praktische info Bargemon (op 500 meter hoogte, ruim 1.500 inwoners) is heel gunstig gelegen in de Haut-Var, achttien km van Draguignan, niet ver van de Gorges du Verdon, het Lac de Sainte-Croix en het Lac SaintCassien. De zee (Saint-Tropez, Fréjus, Sainte-Maxime) op ongeveer anderhalf uur rijden.
Musée de la mécanograhie ‘maison de maître’. Ooit ontdekten ze het dorp in de voetsporen van jagers van Monaco, maar dat is een ander verhaal. Ze willen overigens nooit meer uit Bargemon weg. Schrijfmachine- en veldwachtersmuseum Er zijn nog een paar spannende galeries,
Office du Tourisme: OT-BARGEMON.FR
Vliegvelden in de buurt NICE CÔTE D'AZUR: 90 km MARSEILLE PROVENCE: 150 km TOULON-HYÈRES: 100 km TGV-halte LES ARCSDRAGUIGNAN: 30 km
maar ik wilde vooral even langs bij de musea waarover ik zoveel gehoord had. Eerlijk gezegd was ik niet bij voorbaat geboeid door het Musée Camos, in Jean & Guy Beddington
de kapel Saint-Étienne uit de 11e eeuw. Gaat vooral over fossielen en mineralen, maar ook over de reli-
Je eet er uitstekend
gieuze en politieke geschiedenis van het dorp. Ik
Ik zou die dag voor een hapje eten aanleggen
zag op voorhand meer in het Musée de la mécano-
bij het door iedereen die ik sprak aanbevolen res-
grahie, met zijn internationaal unieke collectie van
taurant La Campana, terwijl ik volgens de Miche-
schrijf- en telmachines. En dan is er sinds kort ook
lingids (en mij zelf) naar La Pescalune moest. Daar
nog het heel speciale Veldwachtersmuseum, Musée
was ik eerder geweest, bij de autodidacte Virginie
du Garde Champêtre, Place de la Mairie. Als je een
Martinetti die een paar jaar terug naam maakte in
tijdje op het Zuid-Franse platteland hebt rondge-
het tv-programma Top Chef. In 2013 of zo. Ik heb er
hangen, dan wil je daar naartoe. De ‘champêtre’, dat
toen gegeten, prima. Maar je moest wel geduld heb-
was de ordehandhaver in je dorpje toen de wereld
ben. Ik moet erkennen dat het qua ruimte minimale
nog overzichtelijk was. Er zijn in heel Frankrijk nu
La Campana onder leiding van chef Nico óók meer
nog maar 1.500 veldwachters.
dan de moeite waard is. Beknopte bistro-kaart, Aziatische invloeden.
Waar blijft de erkenning? Enfin, ik beleefde weer een onvergetelijke
20
Karel Appel op de vestingmuur
dag in Bargemon. Ik denk dat iedereen die er in
Maar eerst cultuur snuiven. Ik liep op de
de buurt is, er even naartoe zou moeten. Of even?
vestingmuur min of meer per ongeluk binnen bij
Er zijn ook chambres d’hôtes met vaak een heel
Beddington Fine Art Gallery, waar mijn oog (niet
speciaal karakter.
zo heel per ongeluk) viel op een origineel doek
Op de terugweg naar huis vroeg ik me af
van Karel Appel. Ik werd er verwelkomd door
waarom Bargemon niet gewoon op die lijst van
Michèle en Guy Beddington die hier al sinds jaar
mooiste dorpjes in Frankrijk staat. Ik vind: had
en dag hun inmiddels internationaal befaamde
allang gemoeten. En ik weet zeker: dat gaat vast
galerie hebben op twee etages in een voormalig
gebeuren.
CÔTE & PROVENCE
Uit eten LA CAMPANA 25 Rue de la Résistance +33 (0)4 94 76 63 15 LA PESCALUNE 13 Rue de la Résistance +33 (0)6 29 94 66 64 LA TAVERNE Place Chauvier +33 (0)4 94 84 09 17 MAITRE BLANC 1 Rue Jean-Jaurès +33 (0)4 94 76 70 69 L’ESTANCO Place Chauvier +33 (0)4 94 76 77 17
Logeren in Bargemon ‘Coup de coeur’ én een aanbieding Bargemon is een ‘coup de coeur’. Bijna niet uit te leggen hoe leuk, mooi en verrassend het hier is. Spannende omgeving voor kinderen maar ook voor wie rust zoekt of juist
een actieve vakantie wil. Als je dan in een dorpshuis uit de 17e eeuw logeert en je woont letterlijk tussen de Fransen, dan ervaar je dat gevoel van ‘er echt even uit te zijn’. In een compleet andere omgeving die je betovert. Je hebt minstens een paar dagen nodig om er het leven in al z’n facetten te omarmen. Daarom krijg je bij een minimaal verblijf van vier nachten in september er eentje cadeau! Een kans die je niet laat lopen. Want Maison Fontaines en Bargemon zijn absoluut de moeite waard. Kijk maar eens op de website van Corry en Frans Fontein: www.maisonfontaines.com
Een privé-vakantiehuis met een appartementje en service Mopané heet het luxe privé vakantiehuis op een terrein van 2 ha. Er zijn 3 slaapkamers en 3 badkamers, plus een al even privé zwembad (9 x 4,5 meter) gevuld met puur bronwater. En een losstaand 2-persoons appartementje! Terras met uitzicht op een wei met lama’s en ezels en de bergen, verder geen huis te zien. Mopané heeft een ruime en goed ingerichte keuken. Maar je kunt ook kiezen voor een bijzonder ontbijt van de nabijgelegen Mas la Jaïna of
een exclusief diner bij die Mas, die tal van overige faciliteiten biedt. Ook aan huurders van Mopané, hét vakantiehuis voor wie met familie en vrienden op zoek is naar de essentie van de Provence. www.maslajaina.com
‘Eco-mas La Jaïna: verbonden met de Tiers Monde
Op een schitterende locatie in Bargemon, heel origineel en een beetje filantropisch bieden Ingrid en Johan Hombergen een hartveroverende logies-formule. In een sublieme en ecologisch
verantwoord zelf gebouwde ‘Mas’, verwarmd en gekoeld met de laatste aardwarmte technologie. Vier prachtig ingerichte kamers, suites en een appartement; elke kamer is verbonden met een humanitair project in een ontwikkelingsland, waar een deel van de inkomsten rechtstreeks naar toe gaan. Aan de zuidkant direct voor het grote terras is een natuurzwembad aangelegd waar enkel planten zorgen voor kraakhelder en
gezond zwemwater. En als je ’s winters komt logeren, is er een verwarmd binnenzwembad. Er is ook een sauna en massage kan zo geregeld
worden. Niet te vergeten de topdiners op het grote overdekte terras en voor je ontbijt zit je gegarandeerd goed. www.maslajaina.com
France Sud Partners
11 place Philippe Chauvier – 83830 Bargemon +33 (0)4 94 39 22 00 – contact@francesud.fr
UW NEDERLANDSE MAKELAAR TE BARGEMON (VAR)
Villa met zwembad – Claviers
Natuurstenen mas – Callas
Villa – Callas
Ref. 1169 – € 395.000
Ref. 1177 – € 450.000
Ref. 1143 – € 495.000
Op ongeveer 2,5 km van het mooie dorpje Claviers: fraaie villa (3 slaapkamers, 3 badkamers) met zwembad en prachtig overdekt terras in tuin van 3.600 m 2 . Landelijk uitzicht, rustige omgeving.
Natuurstenen Mas te Callas. In uiterst rustige omgeving, op 3 km van twee mooie dorpjes met voorzieningen: prachtig gerestaureerd in tuin van 16.500 m2. Twee slaapkamers, 2 badkamers. Zwembad en garage. Perfekt staat van onderhoud.
Zeer ruime villa met maar liefst 5 slaapkamers en 3 badkamers. Prachtig verwarmd zwembad met pool house. Garage. Tuin van 3.400 m2. Landelijk uitzicht.
Villa – Bargemon
Maison de maître – Bargemon
Villa – Comps-sur-Artuby
Ref. 1129 – € 645.000
Ref. 1078 – € 225.000
Ref. 1045 – € 365.000
Unieke moderne villa te Bargemon, gelegen op 3 km van het fraaie dorp Bargemon. Gebouwd rond een atrium, met 3 slaapkamers en 2 badkamers. Prachtig zwembad. Ruim apart gastenverblijf, grote garage. Prachtige tuin van 8.900 m2.
Maison de maître, een van de fraaiste woningen in Bargemon, met vele karakteristieke elementen. 3 Slaapkamers, 1 badkamer. Mogelijkheid om de grote zolders bij de woning te betrekken. Gewelfde kelder. Dit prachtige pand heeft aandacht nodig, de prijs is daarom onderhandelbaar.
Villa met zwembad te Comps-sur-Artuby, op korte afstand van de Gorges du Verdon. Leuke villa met 3 slaapkamers en 2 badkamers. Zwembad. Rotstuin van 1.500 m 2 . Adembenemend panoramisch uitzicht.
www.francesud.fr
C O U L E U R
L O C A L E
LES TEMPS MODERNES? DE VAL VAN DE BURGEMEESTER! T E K S T :
P E T E R
H A G T I N G I U S
FRANCIS, MIJN VRIEND DE AANNEMER, KWAM MET EEN BEDRUKT
zo. Kwaliteit is voortaan verboden, wisten we. Die conclusie recht-
gelaat onder zijn onafscheidelijke wielerpetje naar ons vaste
vaardigde nog een gearroseerd slotakkoord.
tafeltje op het caféterras geslenterd. Malheureux, dat zag je zo.
Dat was buiten de burgemeester gerekend die ineens aan-
En het leek wel of ook de tandenstoker die hij permanent tussen
schoof en een eau minérale bestelde. In het café doen ze niet aan
zijn lippen drapeert sinds hij zo’n slachtoffer is van de ongezellige
bediening, als je op het terras zit kom je je drankje maar lekker zelf
anti-rookmaffia er een beetje troosteloos bij hing. Ik vond ’t het
halen. Behalve natuurlijk als je de burgemeester bent.
beste eerst maar even een glas whisky voor ’m te halen. Tijd zat,
Hij vroeg of we het al wisten: het dorpje ging verrijkt worden
hij moest het hele terras nog af, een stuk of twintig mannen en
met oplaadpalen voor elektrische auto’s! Hij riep iets over ‘les temps
vrouwen zoenen, de habitués, circa een tiende van de bevolking. Ik doe ondertussen al jaren zelf mee aan die rare gewoonte van iedereen een pakkerd uitdelen als je hem/haar toevallig tegenkomt, maar eerlijk
De terror-bureaucraten van een of andere commissie in een of ander land
modernes’, hij bracht het alsof hij ze zelf had uitgevonden, die palen. Na zijn glaasje water vertrok monsieur le maire weer, druk als een klein baasje. Francis en ik keken elkaar aan. Hoeveel elektro-auto’s
gezegd vind ik dat intieme niks. Wat is er mis met een beetje afstan-
hebben we hier? Nul. We rijden allemaal diesel in gedateerde ‘pan-
delijke handdruk? Een Provençaal word ik nooit.
ne-loze’ vierwielers, of in 2CV’s dan wel R4-tjes. Er schijnt alleen een
‘Raconte!’, verordonneerde ik toen hij eindelijk zat.
Engelse tweedehuis-bezitter verderop te wonen die zich ‘hybride’
Zijn uiteenzetting kwam erop neer dat we de ‘dinsdag-
transporteert. En wat kost dat dan weer niet, dat zogenaamde
avond-kaasjes’ voortaan konden vergeten. Moet u weten dat er
‘eco-project’ en waar komen die palen dan? Toch niet op de parking
sedert jaar en dag op die avond een versleten Peugeot 404 voor het
bij de boulesbaan?
café stopt. De kofferbak gaat open en dan zie je er een juwelenschat
Een paar dagen later was Francis comme il faut in vorm. Hij
aan geitenkazen liggen, die geur alleen al! Ik was – zoals zo ongeveer
was naar de mairie gestapt, loog dat de kaasjes van Jacqui tot het
het hele dorp – in een mum van tijd vaste klant van Jacques. ‘Jacqui’,
erfgoed van het dorp hoorden en betoogde dat die oplaadpalen er
een hippie-achtige uit de Alpes-de-Haute-Provence. De lekkerste
mooi niet zouden komen. Dat hij een petitie was begonnen. Niet via
geitenkaasjes ooit, en fiscaal vriendelijk afrekenen in het café.
internet, gewoon in het café. En hij ging handtekeningen ophalen
‘Voorbij’, somberde Francis. Jacqui had hem gebeld, hij zou nooit meer komen.
bij iedereen in zijn geboortedorp. De burgemeester had nog iets geroepen over het milieu en het toerisme. Waarna hij in zijn VW
‘Want?’, vroeg ik.
Touareg-diesel was gestapt. Hij wist: straks geen kans meer op
De kaasmakerij van Jacqui voldeed niet aan de ‘Brusselse’
herverkiezing.
hygiëne-vereisten, de autoriteiten waren godbetert bij ’m komen controleren. ‘Aux normes’ zou een investering van minstens € 15.000 vergen, waar zou hij dat geld vandaan moeten halen? Nee, hij hield ermee op, hij had zich al als werkloze laten inschrijven bij de ‘Pôle emploi’, het arbeidsbureau. De kans was gering dat we hem nog zouden tegenkomen. De tristesse van Francis overviel mij ook. We haalden nog wat te drinken en kwamen uit bij de terror-bureaucraten van een of andere commissie in een of ander land, België of
COTEPROVENCE.NL
23
A 24
CÔT E & PROV ENCE
B I N N E N K I J K E N
Abastide uthentieke
i n Tou rtou r REPORTAGE: ELLEN VAN LINSCHOTEN – FOTOGRAFIE: MARCEL REIMER & NEW HOME
ZEG PROVENCE EN ER DOEMEN DROOMBEELDEN OP VAN FRAAIE
panoramisch uitzicht: ver de gehele omgeving, aan de voorkant
authentieke bastides (voormalige herenboerenhoeves) met
kijk je uit over de heuvels en aan de achterkant op het dorpje
panoramische vergezichten over golvende heuvels, met bescha-
Tourtour, ‘le village dans le ciel’ en uitgeroepen tot een van de
duwde terrassen en lommerrijke tuinen waarin een helderblauw
mooiste dorpjes van Frankrijk! Voor € 1.490.000 mag je hier
zwembad blinkt. En soms wordt zo’n droom nog werkelijkheid
helemaal wegdromen.
ook. Kijk maar naar deze prachtige authentieke bastide van circa a 300 m2 woonoppervlak, met ruime entreehal, een riante woonkamer met openhaard en openslaande deuren naar het terras, een eetkamer met nog een openhaard, een Provençaalse keuken, een wijnkelder, zes slaapkamers, diverse badkamers en nog veel meer. Alles geheel opgetrokken uit natuursteen en gebouwd met hoogwaardige en authentieke materialen, waardoor alles de sfeer ademt van zo’n oude bastide van toen. Maar dan zonder de ongemakken van toen. Deze riante bastide dateert namelijk van 2012 en is dus van alle moderne gemakken voorzien. Gelegen op een perceel van 7.270 m2, met prachtig
COTEPROVENCE.NL
25
B I N N E N K I J K E N
26
CÔTE & PROVENCE
Abastide
uthentieke
in Tou rtou r
Het huis is niet alleen prachtig gebouwd en schitterend gelegen, je kunt het ook nog helemaal naar je hand zetten. Zo kun je bijvoorbeeld van de tweede eetkamer een prettige werkruimte maken. Je kunt de enorme mastersuite van bijna 100 m2 met dressing en badkamer opdelen in meerdere slaapkamers. En dan is er ook nog een orangerie, een garage en nabij het (verwarmde) zwembad een pool/gastenhuis met een slaapkamer en badkamer. De meeste dromen zijn bedrog, maar deze niet. Meer informatie? Neem contact op met Rob Brink van New Home in Lorgues, +33 (0)4 94 47 49 54 / +33 (0)6 25 28 58 98 of brink@new-home.fr. (ref. 1768)
COTEPROVENCE.NL
27
E V E N E M E N T E N
Beleef Zuid-Frankrijk! Saintes-Maries-de-laMer (13) 21 oktober
Pélerinage Gitan
Marseille (13) 21 september-1 oktober
Foire Internationale de Marseille
Op deze befaamde beurs is werkelijk alles te vinden voor in en om de woning, van decoratie tot complete woninginrichting, van nieuwe technische hoogstandjes tot nostalgische accessoires. Met als bonus diverse uitstapjes naar mode en gastronomie. Behalve enorme bezoekersaantallen, komen er jaar in jaar uit zo’n anderhalf duizend exposanten op de Foire af uit meer dan vijftig landen. Voor wie een (tweede) huis in Zuid-Frankrijk heeft, een niet te missen kans. Parc Chanot/Palais de Congres Marseille, Boulevard Rabatau. foiredemarseille.com
Collobrières (83) 14, 21 en 28 oktober
La Fête des Châtaignes Het 36e kastanjefeest in het Varoise dorpje Collobrières, in het hart van het Massif des Maures. Ongerept natuurschoon in een van de mooiste natuurgebieden van Zuid-Frankrijk. En in de
28
CÔTE & PROVENCE
omgeving zijn er circa 900 hectaren voor de kastanje-cultuur uitgetrokken, waarvan de oogst elk jaar in oktober wordt gevierd. Met muziek, zang & dans, oude ambachten en heel veel kastanjes die in dit deel van de wereld tot het gastronomisch erfgoed worden gerekend. www. collobrieres-tourisme.com/ festival-des-chataignes,3
Een traditioneel volksfeest van de eerste orde, waaraan duizenden pelgrims deelnemen. Een opwindend zigeunerfeest met een traditie die teruggaat tot de middeleeuwen toen de ´gens de voyage´ zich voor het eerst in dit kleine dorp in de Camargue
verzamelden. Om er het feest van hun beschermheilige Sara la Noire te vieren. Een geweldige happening die eindigt met een indrukwekkende processie vanuit het dorpscentrum naar zee. Begeleid door ruiters en vrouwen in traditionele kostuums eert men ondertussen ook nog even de twee lokale heiligen: Marie Jacobé en Marie Salomé. Meer informatie: https://goo.gl/S1KP13
Les-Baux-de-Provence (13) t/m 6 januari 2019 Spaanse meesters en Flower Power in de Carrières de Lumières De inmiddels fameuze multi-media expositie in de Carrières de Lumières in Les Baux-de-Provence (Bouches-du-Rhône) is tot begin volgend jaar aan Spaanse schilders gewijd. Onder de titel: ‘Picasso et les maîtres espagnols’. Uitvergrote projectie (de unieke formule van tentoonstellingen in die Carrières) van werken van Goya, Rusiñol, Zulooga, Sorolla en Picasso. Gelijktijdig is er ook zo’n expositie over de Flower Power-kunst uit de sixties te bewonderen, met muziek uit die periode van onder anderen The Beatles, Jimi Hendrix, The Rolling Stones, Simon & Garfunkel en The Beach Boys. www.carrieres-lumieres.com
SAMENS TELLING: PATRICK DE GR A AF
Banon (04) 30 september
Rando VTT du Fromage
Richerenches (84) 17 november
Le Ban des Truffes De eerste truffelmarkt van het jaar vindt traditioneel plaats in Richerenches - de grootste markt voor zwarte truffels in Frankrijk - en dat betekent officieel de opening van het truffelseizoen. Die eerste markt wordt immer gehouden op de 1e zaterdag na 15 november, daarna wordt die tot en met maart elke zaterdag gehouden. Er is een heel programma, afgezien van de officiële opening door het Gilde van de Diamant Noir, in vol ornaat, plus de mis en wijding van de eerste truffels. Met demonstraties van truffelvarkens en -honden, proeverijen en speciale menu´s in tal van restaurants. www.richerenches.fr/en/ events.html
Iedereen kent het prachtige dorpje Banon in de Alpesde-Haute-Provence van zijn beroemde AOC-geitenkaasjes in kastanjeblad. Én van zijn unieke boekwinkel Librairie Le Bleuet, een van de best gesorteerde van heel Frankrijk. Maar er is daar ook die ongewoon schitterende natuur, vooral per fiets prima te verkennen. Wie ook de ongebaande paden voor een unieke beleving (en topsportprestatie) mee wil nemen, doet op een crossfiets mee aan de Rando VTT du Fromage, voor de tiende keer georganiseerd. VTT staat voor ‘vélo tout terrain’ = mountainbike. Er zijn routes van 7.7 tot 65 km uitgezet (marathon, hoogteverschil tot 2.250 meter). www.randovttbanon.fr
Vaison-La-Romaine (84) 6 oktober-24 november
Festival des Soupes Het Soepfestival van het Pays de Vaison-la-Romaine-Ventoux beleeft inmiddels z’n 28e editie. Vrijwel alle dorpen in de omgeving maken in de wedstrijdperiode soep, vaak op basis van recepten die door generaties zijn overgedragen. Soms gaat het in zo´n gehucht om wel 200 soepen, die door de plaatselijke bevolking (en de toeristen) aan lange tafels geproefd mogen (of moeten) worden. De winnende soepen gaan door naar de finale in Vaison, waar leden van de ´Confrérie des Louchiers Voconces´ (zeg maar: het Gilde der Soeplepelaars) het laatste oordeel uitspreken: https://goo.gl/7P3NcX
Saint-Tropez (83) 29 september-7 oktober
Les Voiles de Saint-Tropez Het begon allemaal in 1981 met een zeilwedstrijd tussen slechts twee schepen. Maar beetje bij beetje groeide dat wat een eenmalige gebeurtenis leek, uit tot de fameuze zeilregatta ‘Les Voiles de
Saint-Tropez’, waarvan in 1999 de eerste officiële editie werd gehouden. Sindsdien vormt het evenement - dat een kleine week duurt - de afsluiting én het hoogtepunt van het mediterrane zeilseizoen. Er worden regatta’s gezeild met antieke en ultramoderne schepen, er is een heel feestdorp, er zijn braderieën en tal van andere activiteiten. lesvoilesdesaint-tropez.fr/en
COTEPROVENCE.NL
29
“Zonder jou was het ons nooit gelukt”
Juridische Adviespraktijk Bosscher Nederlands / Frans recht
Dat hoor ik regelmatig. Bouwen in Frankrijk vereist ervaring en kennis van zaken. Ik ben nederlandstalig architect en woon reeds 20 jaar in de Vaucluse (84). Met een gerenomeerd bouwbedrijf, met meer dan 40 jaar ervaring, begeleid ik jullie bouw projekt van A tot Z. NIEUW: BEMIDDELING BIJ KOOP / VERKOOP Uitgebreide aanbiedingen voor zowel villa, dorpshuis, mas of bouwgrond. Geef mij uw zoekwensen en ik stuur u een eerste selectie door (Vaucluse - 84).
Mr Mireille Bosscher kandidaat-notaris Juridische Adviespraktijk Bosscher helpt u graag bij juridische kwesties in Frankrijk, zodat u optimaal kunt genieten van la douce France. » aan-en verkoop van Franse woningen; » fiscale kwesties; » erfrecht / nalatenschappen; » huurrecht;
Voor meer inlichtingen:
» echtscheidingen. +31 (0)6 426 61 075
Colette VANDEN BOGAERDE 6 chemin du Tinel, 84210 St-DIDIER +33 (0)490 61 68 52 - +33 (0)619 91 25 16 colette.vdb2@gmail.com
U WAAGT DE SPRONG … U WAAGT DE SPRONG…
… WIJ VINDEN DE BESTE HYPOTHEEK Hypotheek & Buitenland begeleidt al sindsHYPOTHEEK 2003 kopers van …WIJ VINDEN DE VOORDELIGSTE
een huis in Frankrijk bij het verkrijgen van een hypotheek. Wij kennen de weg en weten hoe het voor elkaar te krijgen bij de Franse banken. Wij staan onze klanten bij van de eerste oriëntatie tot de acte authentique. Bezoek de internetsite voor meer informatie over onze dienstverlening of bel: 020 - 330 0139.
Soms bent u het beste af met een Nederlandse bank voor uw hypotheek, maar soms ook met een lokale. Hypotheek & Buitenland is een onafhankelijk adviseur die de weg kent in het hypothekenlandschap voor Frans, Italiaans, Belgisch, Duits, Portugees en Turks onroerend goed. Wij kunnen de financiering van uw huis over de grens vanuit Nederland realiseren en staan u bovendien bij gedurende het hele traject van koop. Van ‘compromis de vente’ tot ‘acte authentique’. Van ‘contratto preliminare di vendita’ tot ‘atto di compravendita’. Bezoek onze informatieve internetsite voor meer informatie over onze dienstverlening of bel: 020 - 330 0139.
www.hypotheekenbuitenland.nl
www.hypotheekenbuitenland.nl
info@bosscher-advies.nl
Nassauplein 36 2585 ED Den Haag
www.bosscher-advies.nl
Joost Schwartz vertelt over zijn ervaringen en belevenissen aan de Cote d’Azur, waar hij zijn bedrijf Bastion d’Azur runt te Saint-Maxime. www.bastiondazur.com, info@bastiondazur.com, +33 (0)4 94 81 01 32
ZWARTE ZONDAG: LIJDEN EN AFZIEN IN HET HOOGSEIZOEN C Ô T E
D ’ A Z U R
TIJDENS HET SCHRIJVEN VAN DEZE COLUMN IS HET 37°C EN HEB IK
geen optie, vonden ook zijn ouders. Ik mailde terug dat ik nog niet
er eigenlijk geen tijd voor. Hoezo niet? Nou, het is Zwarte Zondag na
kon overzien hoe druk het seizoen zou zijn, een baan voor 40 uur
de Grote Wisseldag. Even uitleggen. Als je vakantievilla’s beheert,
kon ik niet beloven. We mailden wat heen en weer en ontmoetten
arriveren op zaterdag de nieuwe bewoners voor de komende week
elkaar. Aardig joch, bereid om te leren, sprak overigens ook nog
(of weken) en dat betekent dat ik op de daarop volgende zondag
vloeiend Frans en Engels.
de hele dag met de telefoon in mijn hand kan blijven zitten om de ‘problemen’ van de nieuwkomers op te lossen. ‘Meneer, waar is het matras van het kinderbedje?’ ‘Mevrouw, dat is dat ding dat er omheen gewikkeld zit, en nee, helaas geen luxe matras bij een campingbedje. Ja, ze zijn veilig, dat is getest.’
Het gaat mij verder niet aan, maar ik kom in mijn werk regelmatig verwende kinderen tegen van ouders met prachtige huizen en
‘Meneer, het zwembad is vuil, er drijven bloemblaadjes in!’
auto’s, jongelui die de creditcard van papa mee krijgen voor een avondje stappen in Saint-Trop of ze kopen er dure merkkleding mee in de boutiques aan de Côte. Allicht niks mis mee, maar ik hoor in mijn praktijk
‘Meneer, er zijn maar drie parasols en dat vinden wij te weinig.’
ook de verhalen van teleurgestelde ouders die zich afvragen waar
‘Maar u hebt toch ook een groot overdekt terras van veertig
het is mis gegaan. Stiekem denk ik dan dat die ‘arme’ kinderen beter
vierkante meter? Maar okay, we brengen u zo wat meer parasols,
een baantje bij de supermarkt hadden kunnen nemen, leren ze
we are here to please you.’
misschien dat het niet allemaal zo vanzelfsprekend is. Enfin, waar
‘Meneer, het zwembad is vuil, er drijven bloemblaadjes in!’
bemoei ik me mee?
‘Dat kan haast niet, het is gisteren schoongemaakt en die blaadjes, dat is normaal. U ziet dat er nogal wat beplanting naast
Vijftig werkuren en geen strand gezien
het zwembad staat? Haren, pleisters bierblikjes, troebel? Dan zou
Ik hield de sollicitant voor dat het bij ons hard aanpakken
u mogen klagen.’
is. Een gasfles voor de BBQ bezorgen, klanten van het vliegveld
‘Meneer, waar zijn de strandlakens?’
ophalen, meedraaien op de wisseldag, bijna 24 uur per dag klaar
‘Die worden niet geleverd, die had u zelf moeten meebrengen.
staan voor de huurders van luxe villa’s. Hij zou 18 uur per week
Staat ook in uw papieren hoor.’ En zo gaat het de hele dag door op een Zwarte Zondag. Nog een paar voorbeelden? ‘Meneer, we kunnen het zwembad niet gebruiken, het ligt de hele dag in de zon!’
komen werken en verder een beetje vakantie houden. En toen brak een van onze tuinmannen zijn pols, net toen alle tuinen tiptop moesten zijn. Geen probleem voor deze jongeling, die wekenlang ook ineens tuinman was. Een topper die weken van 50 werkuren heeft gedraaid en weinig strand heeft gezien.
‘Meneer, het zwembad ligt aan het eind van de middag in de schaduw, dan kan ik niet meer zwemmen!’ Een sollicitant met ambitie Tot zover mijn ‘belevenissen’. Tijdje terug kreeg ik een mail van een jongen van 19 jaar, die een seizoensbaantje zocht. Overbruggingsjaar, thuis zitten was
COTEPROVENCE.NL
31
ÉCHT LEKKER: ‘LE BL ANC DE PROVENCE’
Het geheim van
de Witte
Bij wijn uit de Provence denk je eigenlijk alleen aan rosé. Dat is meer dan jammer want in dat zon doorstoofde gebied worden ook fantastisch lekkere witte wijnen gemaakt. Onder meer dankzij de Rolle-druif die zich er al eeuwen op z’n gemak voelt. Proef bijvoorbeeld de schitterende witte wijnen van Cassis en je weet genoeg. T E K S T: R A O U L D U C H E M I N
32
CÔTE & PROVENCE
WIJNNOTITIE
O
OF IK WIJN WILDE GAAN PROEVEN IN
dat zo ongeveer de hele wereld gelooft dat
Cassis? Ja natuurlijk! Cassis is dat idyllische
alleen onze rosé drinkbaar is. En niet zo’n
havenplaatsje met die superbe calanques
beetje ook, ik las ergens dat zo’n 70% van
in de Méditerranée waar je ook prima een
onze rosé geëxporteerd wordt.
vers visje verschalkt. De invitatie werd nog aantrekkelijker toen ik begreep dat het om witte wijn zou gaan. Blanc de Provence?
Goud voor de ‘Blanc classique’ Ik had in Cassis afgesproken met
Ja! Er wordt wel gedacht dat we hier
madame Jéromine Paret op Domaine de
alleen in rosé doen, maar dat is een treurig
la Ferme Blanche die me in het Engels ont-
misverstand. De Provence, of in elk geval
ving. Ze is eigenlijk geschoold als lerares
het departement le Var, is het oudste wijn-
in die taal en was nooit van plan geweest
gebied van heel Frankrijk, al in de zesde
haar vader op te volgen op het domaine
eeuw voor Christus werd er wijn gemaakt,
waarvan de historie tot 1714 teruggaat. Ze
daar zijn overtuigende aanwijzingen voor.
liet me de onderscheiden ‘Blanc Excel-
Toen ging het dus niet om rosé maar om
lence 2014’ van de Ferme proeven (top!)
rouge en ondertussen ook om witte wijn.
en vertelde over haar bewind: kwali-
Ik zet vrienden en collega’s wel eens een
teitsverbetering, nieuwe technologie,
glas witte wijn voor waarna ik vol ongeloof
de overstap naar ‘bio’, en het ontvangen
word aangekeken als ik onthul dat ze van
van geïnteresseerde toeristen. En ze was
een ‘Provençaaltje’ genoten hebben. Het
vooral vol enthousiasme over haar ‘blanc
zal wel met marketing te maken hebben
classique’ waarmee ze vorig jaar op de
COTEPROVENCE.NL
33
Nederlandse service en onderhoud voor uw huis in Frankrijk Bedrijf, appartement of huis in Frankrijk? Dan kent u de uitdaging die dit met zich meebrengt, zeker als het gaat om onderhoud. Excellence France ondersteunt u met een uitgebreid palet aan diensten van topniveau: schilderwerk, onderhoud en kleine verbouwingen. U regelt het snel, eenvoudig én in uw eigen taal. Wij werken met betrouwbare Nederlandse vakmensen. Onze aanpak en lokale aanwezigheid staan garant voor een vlekkeloos eindresultaat. En – niet te vergeten – uw gemoedsrust. Kijk wat wij voor u kunnen betekenen op excellence-france.com
Halse Barrier 30 5283 SJ Boxtel +31 (0)411 72 49 15 maarten.vanrooij@excellence-france.com
excellence-france.com
Excellence France s.a.r.l 208 Quartier Les Sauvachans 83690 Villecroze, France +33 (0)4 94 67 59 10
GUN UZELF EEN JAARTJE FRANKRIJK MET EEN JAARABONNEMENT OP … www.maisonenfrance.com
THIERRY BAUDET
‘In Parijs ben ik ontzettend gelukkig’ De Franse passie voor
CHOCOLADE
( X) Op ontdekking 5 door de
Pyreneeën
DIJON, ON ARRIVE!
Een Bourgondische stadstoer De magie van patissier
CÉDRIC GROLET HAUTE COUTURE IN DE AUVERGNE
Designparaplu’s uit Aurillac
ENROU T E-M AG A ZINE.NL
EN ROUTE
De koning te rijk in Zuid-Frankrijk SPECIAL LSE AA 26 PROVENÇPTEN RECE
€ 25,–
Bargemon: Topdorp in de Var Fietsen in het Massif de l’Estérel Wandelen in de bergen boven Nice Proeven: Witte wijn uit de Provence
(4X)
Hier zit je goed!
jaargang 21 ■ najaar 2018
€ 29,–
Maison en France
26
de beste zomerevents!
C Ô T E & P R O V E N C E • N A Z O M E R 2 0 1 8 • V I O L A H O LT • BA RG EM O N • FI E T S EN I N H E T M A SS I F D’ E S T ÉR EL • WA N D EL EN I N D E B ERG EN BOV EN N I CE • W I T T E W I J N U I T D E PROV EN CE
EN ROUTE 159 – ZOMER 2018 • 26 ZOMEREVENTS • PYRENEEËN • INTERVIEW MET THIERRY BAUDET • DIJON, ON ARRIVE! • PATISSIER CÉDRIC GROLET • DESIGNPAR APLU’S UIT AURILL AC
BIJZONDER FR ANKRIJK | NUMMER 159 | ZOMER 2018
jaargang 21 ■ najaar 2018
S GRATIS TICKET
SECOND HOME BEURS
€ 28,50
OP TV BIJ ‘IK VERTREK’
Een blik achter de schermen
(4X)
VERKOOPPLANNEN?
De meest actuele tips & trucs
BINNENKIJKEN BIJ …
Een nieuwbouwvilla in de Var OUD KASTEELTJE WERD DROOMVILLA
(Zuid-Frankrijk moet je NU doen)
Geslaagde restauratie in de Drôme
Altijd vakantie
Viola Holt aan de Côte d’Azur De koningskoets van de Rivièra
HET GOEDE LEVEN IN CENTRAAL-FRANKRIJK
17e jaargang • nazomer 2018 www.coteprovence.nl
glamping als middel voor extra inkomsten optrekkend vocht, zo pak je het aan WONEN & WERKEN: Yvonne America organiseert fietstochten door Parijs UIT DE PRAKTIJK: spoorloze erfgenaam stagneert verkoop FRANSE TAAL: ode aan de dorpspostbode ERVARINGSVERHAAL: een ‘catastophe naturelle’, wat nu? En nog veel meer! CHAMBRES & GÎTES:
€ 6,95
1
€ 6,95
FRANKRIJK COMPLEET (3 TITELS SAMEN): I.P.V. € 82,- NU SLECHTS
ONDERHOUD:
€ 70,-
Ga naar een van de websites en meld u aan als abonnee. Of doe een abonnement cadeau!
ENROUTE-MAGAZINE.NL • COTEPROVENCE.NL • MAISONENFRANCE.COM
W I J N N O T I T I E
met soms iets van nootmuskaat. Madame Paret en ik waren het wel over eens: vooral die Rolle, die gaat wel zorgen dat ook witte wijn uit de Provence erkenning krijgt. Ik zei ‘Eindelijk!’ Ik kreeg nog een glas ingeschonken, we keken naar de zee verderop en alles was goed. Toen moest ik nog terug naar huis.
Aanbevolen ‘wit’ uit de Provence Max en Huib van der Lugt importeren
Jéromine Paret op Domaine de la Ferme Blanche
via hun bedrijf la Vie le Vin (lavielavie.nl) vooral ook wijnen uit de Provence en Zuid-
internationale landbouwbeurs in Parijs
wijn. Voor de goede orde: in 1955 werd aan
Oost Frankrijk. Hun favoriete witte wijnen
goud won. ‘De ideale verdeling tussen de
23 wijngaarden het predicaat ‘Cru Classé‘
uit de Provence:
druiven Marsanne, Clairette, Ugni Blanc,
toegekend, in 1977 kreeg de Côtes de
DOMAINE DE LA FERME BLANCHE
Sauvignon en Bourboulenc, op het juiste
Provence zijn status van AOC toebedeeld.
CASSIS BLANC CLASSIQUE 2017 (volkomen terecht onderscheiden!).
moment met de hand geplukt. ‘Cépage unique’: 100% Rolle
Ik wilde ook weten over die prijswinnaar uit 2014: Marsanne en Clairette,
En passant kwamen we te spreken
HENRI BONNAUD TERRE PROMISE BLANC 2015 (100% Rolle, de belangrijkste
in vaten van Frans eikenhout tot wasdom
over de Rolle, een ‘oude’ druif die vandaag
witte druif in de Var).
gekomen. Harmonieus, rijk en complex. Ik
de dag sterk bijdraagt aan de overigens
DOMAINE DES ANGES VENTOUX
mocht proeven en genoot. En passant kwa-
nog onvoldoende beleefde attractie van
BLANC 2016 (een blend met vier van
men we te spreken over het betrekkelijk
witte wijn uit de Provence. Madame Paret
de meest typerende druiven voor de
kleine wijngebied van Cassis dat al in 1936
wist er alles van. Origineel en heel anders
Vaucluse/Rhône).
zijn Appellation d’Origine Controlée (AOC)
dan de Sauvignac Blanc en Chardonnay,
DOMAINE LA CÉLESTIÈRE
verwierf. Dat is niet zo gek, nog afgezien
die druif. Heet in Italië Vermentino. Een ‘hit’
CHÂTEAUNEUF-DU-PAPE BLANC 2016
van het klimaat en de bodemgesteldheid
op Sardinië, maar ook bij onder meer Nice
(mag nooit onvermeld blijven).
(mineralen!) worden de druiven van Cassis
vind je een wijngebiedje (Bellet) waar ze
CHÂTEAU MALHERBE BLANC 2016 (één
ook beïnvloed door de ziltigheid van de
witte wijn van 100% Rolle maken. Fris en
van de mooiste witte wijnen uit de Côtes
kust. Dan heb je al gauw een nogal unieke
fruitig, als je professioneel scherp proeft
de Provence).
MÉÉR DAN DE VAR! Wat in wijnkringen als ‘Provence’ wordt aangeduid zijn meestal wijnen uit de Var. Maar Provence-wijnen worden ook gemaakt in de departementen Alpes-Maritimes, Alpesde-Haute-Provence, Bouches-du-Rhône en de Vaucluse. In dat laatste departement liggen de befaamde appellations van het zuidelijke deel van de Côtes-du-Rhône, zoals Châteauneuf-du-Pape en Gigondas.
Gigondas
COTEPROVENCE.NL
35
C U L T U U R - H I S T O R I E
Marcel Pagnol eindelijk vertaald
Doortrokken van heimwee naar toen Er zijn wel (veel?) mensen die hun nostalgische verlangen naar de Provence van ooit koesteren. Niet alleen hen komt het dus mooi uit dat de boeken van Marcel Pagnol (1895–1947) voor het eerst in het Nederlands zijn vertaald. Waarschijnlijk is er door niemand zo mooi en verlangend over de Provence van ooit geschreven, een kind van de streek, met hart en ziel verknocht aan zijn ‘roots’. T E K S T: R É M I D E R I D D E R
‘TOEN BEGONNEN DE MOOISTE DAGEN VAN
MARCEL PAGNOL WORDT IN 1930
maar toch vooral over de Provence van toen
leven (…) Als ik ging slapen, half bij bewustzijn,
bekend bij het grote publiek met
als hij schildert hoe de familie, lopend door de
besloot ik elke avond om bij zonsopgang op
(vooral) zijn toneelstuk Marius.
heuvels achter een kar vol opgelapte meubels,
te staan, om geen minuut van de wonder-
Tussen 1931 en 1954 heeft hij 21 films
op weg gaat en terecht komt in een vakan-
baarlijke volgende dag te verliezen. Maar ik
gemaakt. In 1945 trouwt hij met Jac-
tiehuisje, ‘Château de ma mère’ als in een
opende mijn ogen pas tegen zevenen, kwaad
queline Bouvier, die in veel van zijn
sprookje. En dan dat unieke decor waarin het
en knorrig alsof ik de trein had gemist.’
films een rol speelt. In 1946 treedt
zich allemaal afspeelt: verstilde dorpjes waar-
hij toe tot de Académie Française,
van de daken zinderen in de zomerzon, terwijl
voet van de met grazende geiten omkranste
En: ‘Ik ben geboren in Aubagne, aan de
als eerste cineast ooit. Hij ligt samen
in de nauwe straatjes geen straaltje licht het
Garlaban, ten tijde van de laatste geiten
met zijn vrouw en andere familiele-
hobbelige plaveisel bereikt. Doorstoofde den-
hoeders.’
den begraven op het gemeentelijke
nenbossen, met de onmiskenbare geur van
kerkhof van La Treille.
hars die langs de oude stammen drupt. Het
Maar een paar typerende zinnetjes uit het oeuvre van Marcel Pagnol, waarin hij zijn
intense parfum van tijm, van rozemarijn, van
gelukkige jeugd in de Provence beschrijft, en dat hem wereld-
uitgestrekte lavendelvelden in al hun paarse schoonheid, tot aan
beroemd zou maken. En dat terwijl hij er eigenlijk van overtuigd
die verre einder waar altijd weer het intense azuur van de Médi-
was dat hij er niks van kon, van schrijven. Het tegendeel bleek
terranée wedijvert met het glasheldere blauw van de wolkenloze
waar; weinig schrijvers hebben hun jeugd zo indringend mooi en
Provençaalse hemel.
herkenbaar beschreven als hij. Het schooltje in de Provence van rond de vorige eeuwwisseling dat hij bezoekt, zijn plezier en zijn
Alsof de tijd heeft stil gestaan
verdriet; het portret dat hij schetst van zichzelf als klein jochie
Talloze locaties uit de films en boeken van Pagnol zijn nog
en vooral de sfeer van de Provence is schitterend. Toen was hij al
altijd terug te vinden in de huidige Provence. Een aantal helaas
een gearriveerde cineast. Hij zou een plek veroveren in de Acadé-
onherkenbaar ‘verminkt’ door de moderne tijd, maar andere
mie Française’ en daarmee in de Franse onsterfelijkheid.
nog geheel intact, alsof de tijd heeft stil gestaan. In La Treille bijvoorbeeld - waar veel van zijn verhalen zich afspelen - is de
36
Het intense parfum van tijm en lavendel
dorpsfontein dezelfde als die uit ‘Manon des sources’. La Bastide
In zijn jeugdherinneringen gaat het om te beginnen over
Neuve, waar de familie Pagnol de zomervakanties doorbracht,
een achtjarig jochie uit Marseille dat de Provence ontdekt. Over
bestaat nog, maar ligt niet meer aan ‘het einde van de wereld’.
de ‘botsing’ tussen zijn vader en zijn oom, een jachtincident,
Het kasteel uit ‘Le Château de ma mère’ (Château de la Buzine),
CÔTE & PROVENCE
Scène uit ‘Marius’ waar Pagnol zijn filmstudio had gedacht, is er ook nog, al heet het thans ‘Le Parc des Sept Collines’. Gelukkig is het magnifieke decor van de Provence voor het overgrote deel onaangetast gebleven. Jawel, dorpjes zijn dorpen of zelfs stadjes geworden, en meegegroeid met de moderne tijd. Er ligt meer asfalt, en het Marseille van ‘café de la Marine’ uit ‘Marius’ en Fanny’ bestaat echt niet meer. Maar er is nog veel, zó veel van toen dat je het wilt zien als je Pagnol leest …
Op de set van de film ‘Regain’ met Fernandel
BIJ UITGEVERIJ DE GEUS ZIJN NU TWEE VERTALINGEN VAN Pagnol verschenen: ‘De gloriedagen van mijn vader’ en ‘Mijn kinderjaren in de Provence’, de eerste twee delen van ‘Souvenirs d’enfance’, met ook ‘Een kasteel voor mijn moeder’. In Aubagne kun je Pagnol-wandelingen maken: www.tourisme-paysdaubagne.fr
COTEPROVENCE.NL
37
38
CÔTE & PROVENCE
R E P O R T A G E
DE MOOISTE ANSICHTKAARTEN VAN DE CÔTE D’AZUR
Massif de l’Estérel: vélo-kuitenbijter en super-pano’s Vanuit de kronkelige kustweg Corniche de l’Estérel zie ik de golven in de azuurblauwe zee eindigen tegen het roodgekleurde gebergte van Estérel. Een prachtig natuurspel, dat ik ook graag van grote hoogte wil aanschouwen. En dus de fiets gepakt. Het imposante gesteente tussen grofweg Cannes en Saint-Raphaël is een uitdaging. R E P O R TA G E : T I M V O N C K E N . M . M .V. O F F I C E D U T O U R I S M E S A I N T- R A P H A Ë L
TER GERUSTSTELLING: JE HOEFT NIET TE BESCHIK-
uitgebreid scala aan natuurschoon.
ken over Tour de France-ambities, want in dit
Op weg naar de Pic de l’Ours is er
uitgestrekte Massif met een oppervlakte van
bepaald geen gebrek aan geuren en
zo’n 320 km2 zijn er voldoende mogelijkheden
kleuren. Al gelijk bij de eerste meters
voor recreanten én professionals, en alles wat
zijn de fraaie contrasten zichtbaar:
daartussen zit.
woest, vulkanisch gesteente, deels
Zo startte ik bijvoorbeeld vanuit het bad-
omhuld met oases van loof- en naald-
plaatsje Agay. Vanaf de kust is het met de auto
bomen. Onder meer maquisvelden,
binnendoor slechts een paar kilometer tot er aan
geurende kurkeiken, verfrissende
de rechterkant een bruin bord verwijst naar een
eucalyptus, witte populieren, maar
gedateerd weggetje dat toegang biedt tot het
ook rijen lariksbomen, zeedennen en
deels beschermende natuurgebied.
ander groen wisselen elkaar af tijdens
Laat je vooral niet afschrikken door dit
deze kleurrijke route. Op sommige
kleine stukje niemandsland. Dorheid en – als het
plekken hangt ook de ontspannende geur van
weer een beetje tegenzit – opvliegend zand zijn
wilde berglavendel die de korte maar snel stij-
geen voorbode van een monotone fietsrit. Het
gende kuitenbijters af en toe verlichten.
is slechts een kleine drempel naar het veelzijdige gebied, waar alle zintuigen worden geprikkeld.
De top op 620 meter, de Mont Vinaigre De klimmetjes komen door de snel ver-
De geur van wilde berglavendel
anderende hoogteverschillen. Daar staat het
Het massief Estérel is namelijk niet alleen
gebied bekend om. De top is niet hoger dan 620
maar roodbruin gekleurde steen, maar biedt een
meter – de Mont Vinaigre – maar door het grillige
COTEPROVENCE.NL
39
REP ORTAGE
zijn gevonden die mogelijk bewijzen dat het gebied al in de prehistorie werd bewoond. Ook rovers zouden zich in een grijs verleden schuilhouden in de dichtbeboste gedeelten. Al fietsend kwam ik geen authentieke voorwerpen uit lang vervlogen tijden tegen. Ook geen rovers trouwens. Maar soms kneep ik even in de remmen om te genieten van een fenomenaal uitzicht. Zowel richting het binnenland als de kustlijn zijn de vergezichten echt adembenemend. Zo halverwege de tocht in de richting van Pic de l’Ours fietste ik zo een ansichtkaart binnen. Bij helder weer reikt het oog tot achter Cannes. De serene rust op de berg met uitzicht op de gebergte worden de kuiten van zowel fietsers als
pittoreske (berg)dorpen en azuurblauwe kustlijn
wandelaars een beetje getest, de mijne ook. Toch
geven je de tijd om te bezinnen en de schoonheid
blijft het, ook voor de minder geoefende fietsers
van het gebied in je op te nemen. Een fotocamera is
een toegankelijke route. De wegen zijn immers
haast overbodig, want een beetje liefhebber prent
goed onderhouden, zonder afbreuk te doen aan
een panorama als deze op zijn of haar netvlies.
de wonderschone natuur. Verder zijn er genoeg
Als relikwie worden door toeristen de typische
inhammen waar je tussen het groen in de schaduw
rode stenen van het gebergte als trofee mee naar
even kunt uitpuffen, voordat je verder gaat om
huis genomen. Maar of dat nou de bedoeling is?
jezelf te belonen met een volgend panoramisch
Ik heb het qua herinnering liever over de roedel
uitzicht.
wilde zwijnen die ik onderweg naar Pic l’Ours (herkenbaar aan het uitsteeksel van de antenne
Watertanks op strategische plekken
voor telecommunicatie) zomaar tegenkwam. Op
Voordat je op pad gaat is het raadzaam
het eerste oog een lieflijke aanblik, maar rustig
om na te gaan of de felle, frisse bergwind Mistral
verder trappen en passeren leek me raadzaam. De
door het gebied raast. In dat geval worden de toe-
zwijnen zijn vredelievend richting mensen, maar
gangswegen afgesloten vanwege brandgevaar.
iets van voorzichtigheid kan geen kwaad.
Die voorzorgsmaatregel is niet voor niets. Het massief werd al vaker geteisterd door verwoestende branden. In 1964 heeft een vlammenzee
Terug aan de kust: een welkome beloning Onderweg kwam ik voldoende schaduw-
een groot deel van het gebergte in de as gelegd.
rijke plekken tegen om even bij te
Ook in de jaren tachtig en na het millennium heeft
komen en de nodige koolhydraten te
er flink vuur gewoed. De laatste keer in 2007. Na
verorberen. Het kan in juli en augus-
die grote, uitslaande brand werd besloten om
tus vanzelfsprekend relatief druk
watertanks te plaatsen op strategische plekken.
zijn, maar door de grootsheid van het
Ook kun je zomaar, in het hoogseizoen, pompiers
massief had ik er geen last van. De kui-
tegenkomen die in het gebied de wacht houden om
tenbijters op de route bleken beperkt
een eventuele brand in de kiem te smoren.
en als je onderweg zoveel moois hebt
Woest vulkanisch gesteente omhuld met oases van loof- en naaldbomen
gezien, heb je niets te klagen. In elk geval: ik niet. Al in de prehistorie bewoond? Een geruststellende gedachte, zeker als je
dan in hoger tempo, de geuren, kleuren en fraaie
wat te weten komt over de woelige geschiedenis
tegenstellingen van het enorme massief. En een-
van het massief en dan heb ik het niet alleen over
maal terug op zeeniveau klinken de golven tegen
natuurgeweld. Over de historie van het gebied
het gebergte je als een welkome beloning van een
doen vele verhalen de ronde. Zo zouden er in het
onvergetelijke fietsroute tegemoet.
verleden verschillende voorwerpen zoals speren
40
Terug naar de kust beleef je opnieuw, en
CÔTE & PROVENCE
Ik vind: c’est fantastique ici.
Fietsroutes in het Massif de l’Estérel Verschillende websites bieden vaak kosteloos uiteenlopende fietsroutes. Er moet soms wel een app worden gedownload. www.saint-raphael.com www.activeazur.com www.bikemap.net www.esterel-cotedazur.com www.routeyou.com www.relaisdagay.com www.climbbybike.com
Uit eten in Agay RESTAURANT L’ACANTHE 1620 Boulevard de la 36e Division de Texas, Saint-Raphaël, +33 (0)4 94 54 18 94 MAISON PÈRE LÉON 9002 Rue des Calanques +33 (0)4 94 19 29 95 BABBO 1303 Boulevard de la 36e Division de Texas, +33 (0)4 94 82 08 11
COTEPROVENCE.NL
41
O N D E R N E M E N
I N
Z U I D - F R A N K R I J K
Aardewerk E E N FA I E N C E - AT E L I E R I N B R A N T E S
met uitzicht op de Ventoux
We schrijven 1977. Martine Gilles heeft zich net als zelfstandig ‘maître artisan faïencier’ gevestigd in het pittoreske dorpje Brantes aan de noordkant van de Mont Ventoux. Jaap Wieman komt langs gewandeld; hij loopt de GR (Grande Randonnée). Un coup de foudre! Sindsdien zijn ze onafscheidelijk. Hun ‘atelier d’art’ Faïence de Brantes geniet inmiddels wereldfaam.
B
TEKST & BEELD: DINA VERCRUYSSEN
BRANTES MAG ZICH KRONEN TOT HET
De stilte spreekt er voor zich. Slenterend
den, tegeltjes, lampadaires. Ons gesprek
mooiste hoogstgelegen dorpje (600
door de kleine straatjes valt van ver de rode
voeren we in het lichte ruime atelier erach-
meter) aan de noordgrens van de Vaucluse,
gevel van de ‘Faïencerie’ op, de kleurrijke en
ter, waar ze de mooiste kleuren en glazuren
continu in dialoog met de steile en ruwe
unieke wereld van Martine Gilles en Jaap
op hun uniek vormgegeven voorwerpen
noordflank van de Ventoux en de torens
Wieman. Beneden aan deze rode gevel
toveren. En dat alles met adembenemend
die de vallei hier domineren.
bevindt zich het draaiatelier, de geelgroene
uitzicht op de Ventoux.
Geen verkeer, en dat komt dit Middel-
trap op vind je het gezellige winkeltje. Een
eeuwse dorpje met fraai geconserveerde
oude witte keukenplaats is het perfecte
authentieke huizen alleen maar ten goede.
decor voor de vele plats, kommetjes, bor-
Een uniek kleurengamma Die veelheid aan kleuren realiseren is natuurlijk niet zo simpel als het lijkt. Dankzij Martine’s opleiding als maître artisan des beaux arts en de door haar beheerste technieken, en dankzij Jaap’s wetenschappelijke achtergrond wisten ze hun werkwijze te verfijnen en al doende alle gewenste kleuren af te bakken.
42
CÔTE & PROVENCE
Precisiewerk! Een luttele 5°C afwijking bij
Samen bouwen ze aan hun ‘métier
gratis glühwein vloeit en bezoekers note-
hoge temperaturen (rond de 1000°C) laten
d’art’ en worden ze ook erkend door
ren dit tweejaarlijks feest steevast in hun
al bepaalde kleuren verdwijnen. Werkelijk
officiële instanties. Hun ‘atelier d’art’,
agenda. Zelfs het tijdstip is uniek: tussen
‘l’art du Feu’!
kenmerkend voor kunstenaars ‘haut de
kerst en oud & nieuw.
gamme’, geniet tot alle uithoeken van de wereld faam. Brantes en deze faïencerie geven elkaar een stevig opkontje; ze zijn elkaars troef.
Dat Martine & Jaap niet stil (kunnen) zitten, bewijst hun nieuwste project. In de Tour Toscane, onderdeel van het deels vervallen kasteel van Brantes, kun je in het seizoen (april–september) in
Eten van ‘huisgemaakte’ borden
de weekenden aanschuiven voor een hapje
Ook op een andere manier zetten
en een drankje bij ‘Chez Martine’, gedeco-
Jaap en Martine Brantes op de kaart.
reerd met eigen werk, met prachtig terras
In 2004 besluiten ze om iets nieuws op
en adembenemend uitzicht over de vallei
te zetten, een magisch feest in Brantes
van Toulourenc en de Ventoux. Vanzelf-
waarbij ‘les métiers d’art et du savoir-faire’
sprekend wordt alles geserveerd op in
centraal staan: ‘Brantes dans les étoiles’.
eigen atelier vervaardigde faience-borden.
Heel het dorp wordt sfeervol verlicht, kunstenaars komen van heinde en verre om in de dorpshuizen hun creaties ten toon te stellen (en als het even kan, te verkopen),
FAÏENCE DE BR ANTE S faiencedebrantes.com
COTEPROVENCE.NL
43
tip!
Lezen
Elk kwartaal verschijnt er een hele reeks boeken met een Frankrijk-connectie. Dit is de selectie van Côte & Provence. SAMENGESTELD DOOR MARIA EDELMAN
44
CÔTE & PROVENCE
DE VAL VAN ROME IN EEN CORSICAANS CAFÉ
WIE IS DIE ‘ZOON’ AAN DE CÔTE?
Een kroegje op Corsica dat niet draait. Dan melden Matthieu Antonetti en Libero Pintus zich als overnamekandidaten, twee jongens uit het dorp die aan de Sorbonne in Parijs filosofie zijn gaan studeren. Ze slagen er boven verwachting in om het café goed te laten renderen. Grote troef daarbij is de aanwezigheid van vijf serveersters, onder wie de opwindende Annie. Maar terwijl de sfeer niet stuk lijkt te kunnen, dreigen er rivaliteit en kwaadwillendheid. Uiteindelijk gaat de wereld van het dorpscafé tijdens een bloedige apotheose eraan ten onder. Dat is het lot van alle werelden, volgens de in Frankrijk hoog gewaardeerde auteur Jérôme Ferrari (1968). Hij mixt zijn verhaal over het Corsicaanse café en de familie Antonetti aan de preken over de val van Rome die Augustinus in 410 uitsprak, waarin hij zijn toehoorders wees op de angstwekkende vluchtigheid van alle denkbare werelden. Als troost mag dienen dat er toch steeds weer nieuwe werelden opdoemen en dat daarover geschreven kan worden. Zoals in deze buitengewoon fascinerende roman die te denken geeft. Al helemaal als je iets met het Île de Beauté hebt. Voor Ferrari betekende het zijn internationale doorbraak nadat hij in Frankrijk al de Prix Goncourt had gewonnen. De preek over de val van Rome, door Jérôme Ferrari. Uitgeverij De Bezige Bij, € 24,95.
De ontrafeling van een familiegeheim, door de voortreffelijke vertelster Lorraine Fouchet (1956) . Ze was jarenlang arts op de spoedeisende hulp in Parijs. In ‘De kleuren van het leven’ draait het om Kim die het pittoreske eiland Groix verruilt voor de Côte d’Azur. Ze gaat er als gezelschapsdame werken bij de steenrijke en dementerende Gilonne. Een excentrieke bejaarde die wekelijks bezoek krijgt van haar zoon, die zeer gesteld is op zijn moeder. Kim ontdekt dan dat de echte en enige zoon van Gilonne twee jaar eerder is verongelukt. Tot de moeder lijkt dat niet te zijn doorgedrongen. Is de vraag: wie is die man die wekelijks op bezoek komt? En er speelt een tweede vraag: was het wel een goed idee van Kim om haar veilige eiland te verruilen voor de Côte? De kleuren van het leven, door Lorraine Fouchet. Uitgeverij Nieuw Amsterdam, € 11,99.
A L L E M A A L
F R A N K R I J K !
KOKEN MET ANSICHTKAARTEN
DE VROUW VAN PAGINA 247
MOULES-FRITES IN FRANKRIJK
MET DE BOOT NAAR DE CÔTE
Iedereen kent Jonah Freud van haar vermaarde kookboekenwinkel in Amsterdam. In haar ‘Bon appétit’ vertelt ze: ‘Mijn moeder, Aenne de Swaan (1933 - 1988), leerde mij wat lekker eten was, en dat betekende ook dat ze me leerde koken. Niets zo lekker als zelfbereid eten.’ Behalve recepten verzamelde ze ook die Franse ansichtkaarten met op de voorkant een gerecht en achterop het recept. Kom je nu bijna niet meer tegen. Op basis van die ansichtkaarten stelde dochter Jonah dit kookboek samen. Een bloemlezing van klassieke Franse streekgerechten die altijd weer op tafel moeten komen. Salade Niçoise, bouillabaisse en coq au vin, met de receptuur van toen. Achterin dit boek, een ware Tour de France culinair, vind je vier van die ansichtkaarten. Kun je in je keuken ophangen, of versturen. Bon appétit!, door Jonah Freud. Uitgeverij Nijgh & van Ditmar, € 15.
Europa aan het ontlezen? We attenderen op ‘Het leven van Juliette of het geluk van boeken’. Inspirerend, overtuigend en meer dan boeiend van de hand van Christine FéretFleury, in Frankrijk vooral bekend als kinderboekenschrijfster. Gaat over een jonge Parisienne met een saai leven. Haar uitlaatklep: boeken. Op weg naar haar werk gebruikt ze haar tijd in de metro om te lezen. Soms observeert ze de mensen om haar heen, die net als zij in verhalen zijn verdiept. Een vrouw die altijd precies op pagina 247 in huilen uitbarst. Het fascineert Juliette wat boeken met mensen doen. Daar ontmoet ze Soliman, een vereenzaamde man die zich omringt met boeken. Lees zelf maar. Juliette of het geluk van boeken, door Christine Féret-Fleury. Uitgeverij HarperCollins, € 15.
Erwin De Decker en Peter Jacobs selecteerden tientallen chambres d’hôtes en charmehotelletjes in Frankrijk, gerund door Belgen die het roer durfden om te gooien. Van design tot rustiek en van boerderij tot kasteel. Van aan de Noordzee tot de Côte d’Azur en van Normandië tot in de Pyreneeën. Een bestseller sinds 2006 en nu helemaal herzien en vooral geactualiseerd. De auteurs trokken verder door Frankrijk, op zoek naar nog meer Belgen die er bijzondere chambres d’hôtes of charmante hotelletjes openhouden. Die durfden te emigreren en als het even kan ‘moules-frites’ serveren. Derde editie van een lijvige gids van meer dan 400 bladzijden, nu met de 150 beste adressen. Met honderden toeristische insiderstips en smaakmakende foto’s. Logeren bij Belgen in Frankrijk, door Erwin De Decker en Peter Jacobs. Uitgeverij Lannoo, € 19,99.
De serie Vaarwijzers is uitgebreid met een nieuw vaargebied: de Noord-Franse binnenwateren. Informatief en mooi gepresenteerd, maar wat hebben wij er in het zuiden mee te maken? Welnu, de titel van dit boek is een beetje misleidend, want het beschrijft ook de doorgaande routes naar Midden- en Zuid-Frankrijk en de Middellandse Zee. Met heel veel informatie over de voorbereiding van je tocht en over de vaargebieden in de vorm van beschrijvingen, foto’s, kaartjes, anekdotes en leuke tips wat je onderweg allemaal kunt doen en welke interessante steden en dorpen je tegenkomt. Frank Koorneef heeft tal van boeken op zijn naam staan en geldt als een autoriteit op zijn gebied. En misschien zo’n gek idee nog niet om door Frankrijk te varen als je naar de Côte wilt. Vaarwijzer Noord-Franse binnenwateren, door Frank Koorneef. Uitgeverij Hollandia, € 39,99.
COTEPROVENCE.NL
45
Bezoek de Maison en France Kasteeldag – 25 november 2018 Landgoed Zonheuvel, Doorn (Utrecht) Jaarlijks event voor kopers, eigenaren en verkopers van een huis in Frankrijk
entree: € 15 voorverkoop: € 12,50 abonnees: gratis!
• Persoonlijk advies over uw huis • Seminars over actuele onderwerpen • Aanbod van professionals en particulieren • Regionale verenigingen uit Frankrijk • Verenigingen van eigenaren • Muzikale afsluiting
Meer informatie en tickets: www.maisonenfrance.com
Géén reserveringskosten • Direct contact met de verhuurder
www.ChambresdHotesWijzer.nl Meer dan 850 kleinschalige vakantieadresjes door heel Frankrijk Zelf verhuren? Ga naar www.chambresdhoteswijzer.nl/verhuren
Lekker & gezond
Recepten: goedgekeurd door Provençalen zelf
WAT DOE JE ALS JE AL EEN TIJDJE (MWAH, JAARTJE OF 27) IN DE
Op mijn blog kijkzuidfrankrijk.com vind je elke week zo’n recept.
Provence bent ingeburgerd en vrijwel elke conversatie over eten
En in deze special van Côte & Provence vind je de beste en meest
gaat? Bij de épicerie, op de marché, in de kroeg, in elk willekeurig
authentieke recepten uit de Provence bij elkaar. Met m’n eigen
restaurant waar je aanschuift: je praat over eten. Over wat er in
‘twist’, dat wel. Maar goedgekeurd door Provençaalse ‘betweters’,
het seizoen te krijgen is, waar je het lekkerste van dit of van dat
zal ik maar zeggen. Die recht van spreken hebben, want volgens
kunt kopen, bij wie je moet wezen voor dat heel aparte streekpro-
veel wetenschappers is de mediterrane/Provençaalse keuken
duct, of die absoluut unieke lokale specialiteit. Dan ga je – nadat je
de allergezondste en kun je er knap oud
lang genoeg geluisterd hebt – wat aantekeningen maken. Want bij
mee worden.
al die wetenswaardigheden vliegen je ook de recepten om de oren.
Ik heb er zoveel mogelijk
En neem maar van mij aan, dan gaat het er soms heftig aan toe.
naar gestreefd alleen ingrediënten
De Provençaal is een koppig soort: zíjn recept (het zijn doorgaans
te noemen die je ook in Nederland
mannen die ‘en plein public’ over eten debatteren) is hét recept.
en Vlaanderen vrijwel overal kunt
Dat was het al toen zijn moeder, zijn grootmoeder én zijn over-
kopen. En een aantal producten
grootmoeder het klaarmaakte. Discussie uitgesloten. Ik heb me
haal je gewoon op in de webshop
er soms toch in gemengd. Wat me niet altijd in dank is afgenomen.
van Côte & Provence
Maar ik kon het niet laten. En in de loop der jaren kwam er een
(webshop.coteprovence.nl). O ja, alle recepten en
soort van gedoogbeleid als ik weer eens afweek van een oeroor-
hoeveelheden zijn bedoeld voor vier personen. Bon app!
spronkelijke receptuur. En soms bleek dat mijn inbreng zo gek nog niet was. Of ik dat niet even kon opschrijven? Tuurlijk.
Renée Vonk
COTEPROVENCE.NL
47
HOOFDGERECHT
Tagliatelle quattro formaggi Als de nattigheid eenmaal heeft toegeslagen hóór je hier het gras bijna groeien. Maaien dus. En dat dan niet met zo’n elektrisch stadsdingetje, maar met een serieuze benzine slurpende bosmaaier. ’t Is zwaar werk, ik laat het dan ook graag aan anderen over terwijl ik me in de keuken om de lunch bekommer. Een stevige hap met een welverdiend glaasje gaat er na de noeste arbeid natuurlijk soepeltjes in. Alhoewel…. Van zo’n dreunende bosmaaier krijg je flink trillende handjes. Voorafgaande aan de lunch even uitpuffen met een aperitiefje dan maar. Met halfvolle glazen, anders klotst alles over de rand.
Ingrediënten:
VOORGERECHT
Aardappelsalade met garnalen Onlangs nam een vriendin m’n ouwe trouwe cuisinière over. Ik kon ‘m in de herverbouwde keuken niet meer kwijt en moest er helaas afscheid van nemen. De vriendin is een getalenteerde kookfanatiekeling, maar ik adviseerde haar toch om tamelijk rustig te beginnen; een fornuis moet je leren kennen. Het gaat tenslotte wel om een vijfpitter met flink wat power en drie ovens. Dus net teveel pannen op het vuur, niet al te ingewikkeld en toch nog lekker ook. Met verse kruiden en wat frissigs, geen loodzware hap maar mans genoeg voor een lichte lunch.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »»
8 aardappels 16 gekookte gamba’s (of 400 gram gekookte garnalen) 4 eieren 1 ui 1 teen knoflook 2 stengels selderij ½ bosje verse basilicum ½ bosje verse peterselie 1 eetlepel kappertjes 2 eetlepels citroensap 1 eetlepel fruitige azijn (framboos, cider, o.i.d.) 1 theelepeltje mosterd ½ eetlepel suiker 5 eetlepels olijfolie peper en zout
Bereiding:
Schil de aardappels, kook ze beetgaar, laat ze afkoelen en snij ze in blokjes. Kook de eieren hard, laat ze afkoelen en snij ze in parten. Snij de bieslook in reepjes en de peterselie fijn. Pel en snipper de ui, pel de knoflookteen. Haal kop en blad van de selderijstengels en snij de stelen in ragdunne reepjes. Klop het citroensap, de azijn, de mosterd, de olijfolie, de suiker en peper en zout naar smaak door elkaar in een ruime kom. Knijp de knoflookteen uit en klop die er ook door. Voeg de aardappelblokjes, de garnalen, de selderij, de ui, de basilicum, de peterselie en de kappertjes toe, meng alles door elkaar. Verdeel er als laatste de eierpartjes overeen. Geef er een glas frisse rosé bij en wat stokbrood.
48
CÔTE & PROVENCE
»» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »»
400 gram tagliatelle (andere pastasoort mag ook) 100 gram mozzarella 100 gram stevige geitenkaas 100 gram gorgonzola 100 gram geraspte parmesan 1 dessertlepel gedroogde oregano ½ bosje bieslook 2 tenen knoflook handje gepelde walnoten snufje nootmuskaat olijfolie zout en zwarte peper uit de molen
Bereiding:
Maak eerst de kaassaus, maar zet al wel vast een pan met water en een flinke plets olijfolie op, voor de pasta. Terwijl het water aan de kook komt is er ruim tijd voor de sausbereiding. Pel de knoflooktenen, hak de bieslook fijn, hak de walnoten in stukjes. Snij de mozzarella in brokjes. Haal zo dun mogelijk de ‘korst’ van de gorgonzola en snij de kaas in stukken. Snij de geitenkaas in stukjes. Zit er een korst omheen, dan die wegsnijden (koop dus iets meer kaas, vanwege dat snijverlies). Het water voor de pasta zal nu wel koken. Doe de pasta erin en kook ‘al dente’ (beetgaar). Maak intussen de saus door in een koekenpan een scheut olijfolie warm (niet heet!) te laten worden. Doe de mozzarella, de gorgonzola en de geitenkaas erbij en laat onder af en toe roeren smelten op laag vuur. Knijp de knoflooktenen erboven uit, doe de oregano erbij, plus een snufje nootmuskaat, en geef een flinke draai aan de pepermolen. Proef op smaak en voeg eventueel nog wat zout en/of peper toe. Wees voorzichtig met het zout: dat zit al flink in de drie kazen, en dan komt de parmesan er straks ook nog bij. Roer alles nog even goed door elkaar en draai het vuur uit. Doe de beetgare pasta over in een vergiet, schudt goed uit (niet afspoelen!) en verdeel over de borden. Giet de saus er overheen, verdeel de gehakte walnoten erover, en versier met de gesnipperde bieslook. Geef de parmesan er los bij, zodat iedereen lekker zelf kan strooien. Een glaasje erbij, ik zou kiezen voor licht gekoeld rood.
PROVENÇAALSE RECEPTEN
NAGERECHT
SNACK/EXTRA
Perentaartje met blauwe kaas
Pan Bagnat
Ik ben dol op (boeren)markten, maar het is niet altijd verstandig mij daar zonder toezicht op los te laten. Nog even afgezien van de tijd die het vreet als ik weer eens met een lokale aanbieder een gesprek aan ga (de echtgenoot neemt dan steevast de wijk naar de dichtstbijzijnde kroeg) kom ik ook altijd met ruimschoots meer dan de bedoeling thuis. Maar ja, da’s niet allemaal eeuwig houdbaar en op zeker moment moet het echt op voordat het zelfstandig de koelkast uitwandelt. En ja, daar krijg je dus zo’n taartje van. Want aan ‘gaspillage’ doen we niet, tenzij het echt niet anders kan.
Hele oorlogen zijn er al om uitgevochten, want van de authentieke ‘pan bagnat’ moet je afblijven. Dit Provençaalse broodje gezond – met als beleg de basisingrediënten van de salade Niçoise – is zo’n beetje heilig. De bewakers van het gastronomisch erfgoed ‘La Cuisine Nissarde’ gedogen slechts de oervariant. Maar zo authentiek is die pan bagnat nou ook weer niet. Het aantal recepten ervoor is niet meer te tellen. Iedere kok, elk huisgezin, heeft zijn eigen 100% authentieke samenstelling. En ook de Italianen kennen ‘m al tijden als ‘pane bagnato’. Letterlijk vertaald: ‘nat brood’ en dat is het ook, vanwege de olijfolie en de wijnazijn waarmee het broodje rijkelijk wordt besprenkeld.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »»
1 rol bladerdeeg 200 gram blauwe kaas (fourme d’Ambert, bleu de Bresse o.i.d.) 4 rijpe peren 100 gram gepelde walnoten sap van een ½ citroen peper uit de molen
Bereiding:
Verwarm de oven voor op 200 graden. Rol het bladerdeeg uit op een bakplaat (het bakpapier eronder laten zitten!) en prik er over het hele oppervlak met een vork gaatjes in. Bedek met aluminiumfolie, even voorzichtig aandrukken. Zet de bakplaat in het midden van de voorverwarmde oven en laat het deeg zo’n 10 minuten bakken. Haal de bakplaat uit de oven en laat afkoelen. Verwijder de alufolie. Draai de thermostaat terug naar 180 graden. Schil intussen de peren, haal het klokhuis eruit en snij ze in schijfjes. Snij de blauwe kaas in kleine blokjes. Hak de walnoten grof. Pers de ½ citroen uit. Beleg de plak bladerdeeg met de perenschijfjes, verdeel er de kaasblokjes over, besprenkel met citroensap, strooi de walnoten er overheen en geef er een paar draaien uit de pepermolen over. Zet de bakplaat terug in het midden van de oven en laat de taart nog een minuut of 15-20 gaar worden, tot de kaas gesmolten is. Meteen warm opdienen is het lekkerst, maar afgekoeld kan ook best. En in kleine stukjes is het een prima borrelhapje bij een glaasje naar keuze.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »»
4 harde ronde broodjes 3 tomaten 3 lente-uitjes 8 radijsjes 2 artisjokkenharten (mag uit blik) 1 klein handje tuinboontjes (mag uit blik) 16 zwarte olijven, ontpit 4 eieren 1 teentje knoflook 1 kleine groene paprika 400 gram tonijn, op olijfolie 4 ansjovisfilets, op zout 8 blaadjes basilicum witte peper, zout olijfolie, wijnazijn
Bereiding:
Kook de eieren hard, laat ze afkoelen, pel ze en snij ze in plakjes. Pel de lente-uitjes en snij ze in ringetjes. Pel de knoflookteen, knijp uit boven een schoteltje. Haal kop en kont van de paprika, haal zaadlijsten eruit en snij het vruchtvlees in dunne ringen. Snij de tomaten in plakken, de olijven in tweeën en de radijsjes in schijfjes. Snij de artisjokkenharten in partjes. Haal de blaadjes basilicum van de steeltjes. Spoel de ansjovisfilets af onder de kraan en snij ze in tweeën. Giet de tonijn af, en prak los met een vork. Snij de broodjes doormidden en besmeer de helften met de knoflookpulp. Sprenkel er ruimhartig olijfolie over en beleg de onderste helften met alle ingrediënten, te beginnen met de groenten, daarna de vissen, dan het ei en tot slot de blaadjes basilicum. Bestrooi met peper en zout (niet teveel zout, de vis is ook al zout) sprenkel er nog wat wijnazijn overheen en klap de broodjes dicht. Hier hoort vanzelfsprekend een goed glas rosé bij, noblesse oblige.
COTEPROVENCE.NL
49
PROVENÇAALSE RECEPTEN
VOORGERECHT
HOOFDGERECHT
Escargots à la Provençale
Gefrituurde gamba’s met knoflooksaus
De slak is terug! En daar heeft ie behoorlijk lang over gedaan, maar ja, ’t is natuurlijk wel een slak. In elk geval duikt de slome sluiper ineens weer overal op menukaarten op. Want de slak is het nieuwe superfood. Rijk aan proteïne en mineralen en met minder dan één procent vet zelfs vetarmer dan kipfilet. Dan hebben we het wel over verse slakken, liefst bio-verantwoord en diervriendelijk gekweekt. En dat sausje van toen, dat kan natuurlijk ook niet meer. Wij doen het gewoon op z’n Provençaals. Met ‘petits gris’, de slakken van hier, vers en in hun eigen schelp. Zeg maar gewoon supersmulfood.
Goed, vakantievisite. Dat volk moet je een beetje entertainen. De grotten van Villecroze – een bekende toeristenattractie tenslotte, waar ik daarom nog nooit geweest was – leek ons wel wat. Volgens een goede vriend een absolute aanrader. De klim omhoog was duwen en trekken langs steile, ongelijkmatige traptreden en schuins uitgesleten hellinkjes. De grotten bleken gesloten. De weg terug voerde langs een waterval met glibberige rotspartijen. Alles bij elkaar bleef er weinig fut over voor een uitgebreide avondmaaltijd. Dat doen we dan ook maar niet. Een paar gamba’s met een pittig sausje straks op het terras, dat pept wel weer op.
Ingrediënten: »» »» »» »» »» »» »» »» »» »»
5 dozijn petits gris-slakken 1 blik gepelde tomaten in blokjes (240 gram) 2 uien 3 tenen knoflook 10 cl droge witte wijn 1 bosje platte, of een ½ bosje krulpeterselie 1 theelepel gedroogde herbes de Provence 1 theelepel suiker olijfolie zout en peper
Bereiding:
Gooi de slakken in een vergiet en spoel ze goed af onder de koude kraan, zodat er geen aarde of zandkorreltjes meer aan kleven. Laat ze uitlekken. Pel en snipper de ui, pel de knoflooktenen en hak ze fijn. Hak de peterselie grof. Verhit een scheut olijfolie in een ruime braadpan, draai het vuur laag en laat de ui er in aansmoren. Doe er de knoflook en de herbes de Provence bij en roer even door elkaar. Giet er de witte wijn bij, plus het schepje suiker, laat even warm worden en doe er de tomatenblokjes (plus het sap!) bij. Laat alles op laag vuur zo’n 10 minuten pruttelen, af en toe omroeren. Voeg peper en zout naar smaak toe en gooi er dan de slakken bij, roer om, doe het deksel op de pan en laat alles een minuut of 10 op laag vuur sudderen. Kook intussen wat witte rijst, of pasta, om erbij te serveren. Verdeel de slakken over 4 diepe borden, giet de saus er overheen en bestrooi met peterselie. Geef er de rijst of pasta bij. Plus een glaasje rosé of een gekoelde lichte rode wijn.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »»
16 rauwe gamba’s 100 gram bloem 10 cl bier 1 eiwit zout en peper
Voor de saus: »» 8 tenen knoflook »» 2 sneetjes pain de mie (of ander zacht witbrood) »» 100 gram walnoten »» 1 eigeel »» 3 eetlepels rode wijnazijn »» 25 cl olijfolie »» een stevige snuf zout Verder: »» handje fijngehakte peterselieblaadjes »» wat schijfjes citroen »» olie om te frituren
Bereiding:
Voor de gamba’s: Pel het pantser eraf, het decoratieve staartje mag eventueel blijven zitten, en snij de ruggetjes van de gamba’s over de hele lengte in. Haal er de zwarte ‘draad’ uit; dat is het darmkanaal en dat smaakt bitter. Scheid het ei; het wit gaat in het beslag, het geel in de saus. Maak in een kom een beslagje van de bloem, het bier, het eiwit en wat zout en peper. Voor de saus: Laat het brood weken in een diep bord met wat water. Doe 8 cl olijfolie samen met de uitgeperste knoflooktenen, het zout en de wijnazijn in een kom en mix alles goed door elkaar. Knijp het geweekte brood uit en doe het bij het mengsel in de kom. Hak de walnoten fijn en voeg ze toe. Meng de ingrediënten door elkaar tot het een dikke brei is geworden, doe er dan de rest van de olijfolie bij en mix het door elkaar tot een egale massa. Voeg tot slot het eigeel toe en mix alles nog eens stevig door elkaar. Bewaar in de koelkast. Verhit een flinke scheut olie in een braadpan (ik doe dat in de wok) tot er damp afkomt. Haal de gamba’s door het beslag en laat ze even boven de kom uitdruipen. Gooi ze per vier tegelijk in de hete olie en laat ze snel aan twee kanten goudbruin frituren. Laat ze uitlekken op keukenpapier, en gooi de volgende portie in de olie, enzovoort, tot alle gamba’s gefrituurd zijn. Verdeel ze over de borden, bestrooi met wat fijngehakte peterselie, versier met een schijfje citroen en geef de saus er los bij. Plus een frisse salade, stokbrood om te soppen en een lekker glaasje koele rosé.
50
CÔTE & PROVENCE
NAGERECHT
Tarte Tropézienne Het origineel werd ooit bedacht door de Poolse pâtissier Alexandre Micka, die ergens halverwege de vorige eeuw in Saint-Tropez neerstreek. De taart werd wereldberoemd dankzij de fameuze film van Roger Vadim ‘Et Dieu... créa la femme’, die in 1955 in dat vissersplaatsje werd opgenomen. Met in de hoofdrol Brigitte Bardot, die verzot was op het gebak en er ook de naam voor bedacht. Vandaag de dag is de Groupe de la Tarte Tropézienne een familie-gerunde multinational met tientallen winkels in Parijs, Engeland, Amerika, Japan, China en Rusland. Dat had Alexandre Micka vast niet gedacht toen hij met het van z’n grootmoeder geërfde receptje begon te experimenteren in zijn bakkerijtje in Saint-Tropez.
Ingrediënten:
Voor het deeg: »» 300 gram bloem »» 125 ml melk (lauw) »» 75 gram boter (op kamertemperatuur) »» 50 gram suiker »» 1 ei »» 1eierdooier »» 2 eetlepels oranjebloesemwater »» 1 theelepel verse gist »» 1 theelepel zout »» witte kandijsuiker (fijngehakt) Voor de vulling: »» 4 dl melk »» 200 gram suiker »» 2 eieren »» 1 eierdooier »» 60 gram maïzena »» 200 gram boter »» 2 eetlepels oranjebloesemwater »» 13 cl slagroom
Bereiding:
Van het deeg: Laat de gist oplossen in een beetje lauwe melk (duurt ongeveer een kwartiertje, af en toe doorroeren). Roer de bloem, het zout en de suiker in een ruime kom door elkaar. Doe er de gist, de rest van de lauwe melk, de boter, het oranjebloesemwater en het ei bij en kneed alles tot een soepele deegbal. Leg een theedoek over de kom en laat 2 uur staan. Beboter een springvorm en verdeel het deeg gelijkmatig over de bodem. Laat nog 30 minuten narijzen. Verwarm de oven voor op 180 graden. Bestrijk de bovenkant van het deeg met de losgeklopte eierdooier, bestrooi met de fijngehakte kandijsuiker en bak de taart in 20 minuten af. Controleer door er een prikker in te steken; komt die er schoon uit, dan is de taart gaar. Maak intussen de vulling door in een ruime kom de eieren los te kloppen met de helft van de suiker en de maïzena. Verhit de melk (tegen de kook aan) samen met de rest van de suiker en het oranjebloesemwater. Meng het melkmengsel door de eiermassa, doe alles terug in de pan en laat op laag vuur warm worden (niet koken!). Meng er vervolgens de helft van de boter door. Laat de massa afkoelen en doe er dan de rest van de boter (op kamertemperatuur) bij. Meng alles met een vork goed door elkaar tot een mooie gladde crème. Klop de slagroom met de mixer tot hij in punten blijft staan, meng hem daarna voorzichtig scheppend door de crème.Snij de afgekoelde taart horizontaal doormidden, zodat je twee even dikke ronde schijven krijgt. Beleg de onderste helft met de crème. Leg de bovenste helft erop en laat de Tropézienne minstens een uur in de koelkast opstijven.
SNACK/EXTRA
Aioli
Aioli, die heerlijk pittige knoflookmayonaise waar de Provence beroemd om is. Er wordt zelfs speciaal een hele maaltijd omheen gefabriekt, met hardgekookt ei, rauwe selderijstengels, kort gekookte wortels en haricots verts, gekookte aardappelen en stokvis, grote gamba’s, lamskoteletjes, hamburgers en biefstukken. Maar ook met patat vormt aioli een prima combi. En je kunt wat aioli – beetje verdund met bijvoorbeeld wijnazijn – ook uitstekend gebruiken als sladressing. De Garlaban (da’s het merk) die er in mijn recept bij gaat, is een onvervalste Marc de Provence van 47% waar je de rozijntjes bovenuit ruikt en die voor een extra oppepper in de saus zorgt. Maar het mag net zo goed een andere ‘eau-de-vie’ zijn.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »»
2 grote eierdooiers 1 theelepel mosterd 8 teentjes knoflook 1 eetlepel citroensap 2 eetlepels Garlaban (of andere eau de vie) ½ bosje platte peterselie ½ bosje basilicum 2 takjes dragon 4 takjes citroentijm zout en peper olijfolie (veel)
Bereiding:
Pel de knoflooktenen en pers ze (knoflookknijper) uit boven een vijzel. Stamp ze met wat zout (gaat makkelijker) tot pulp en voeg wat scheutjes olijfolie toe tot het een smeuïge puree is. Schep de prut uit de vijzel in een kommetje en hou apart. Gebruik van de peterselie en de basilicum alleen de blaadjes, verwijder de stelen. Strip de blaadjes/naaldjes van de dragon en de tijm. Hak alles zo fijn mogelijk en kneus het haksel verder fijn in de vijzel, waaruit je de knoflookpulp hebt geschept (niet afwassen: een spoortje pulp helpt bij het fijnwrijven). Doe de eierdooiers en de mosterd in een ruime kom en mix alles met de mixer op de laagste stand goed door elkaar. Dat je alleen een vork zou mogen gebruiken en altijd in dezelfde richting moet klutsen, is overgeleverde onzin uit het pre-mixer tijdperk. Voeg vervolgens onder goed kloppen (mixer eerst nog steeds op de laagste stand, maar als de boel ‘pakt’ mag ie hoger) scheutje voor scheutje steeds meer olijfolie toe, tot een heel dikke, stevige mayonaise ontstaat. Hoe meer olijfolie, des te stijver de mayonaise. Doe er de knoflookpulp bij. En al roerend druppelsgewijs het citroensap, en vervolgens de eau de vie. Maar laat de mayonaise niet te dun worden. Toch te ‘liquide’? Voeg 1 theelepel mosterd en 1 eierdooier toe en mix alles nog eens door elkaar. Breng op smaak met zout, eventueel wat peper, maar de knoflook is al flink sterk dus niet teveel. Doe de kruidenprut pas op het laatst bij de aioli en roer alles goed door elkaar. Zet een half uurtje in de koelkast zodat de smaken in elkaar kunnen trekken. Voor gebruik even op kamertemperatuur laten komen, maar haal niet méér uit de koelkast dan je denkt te gebruiken; er zit rauw ei in. De in de koelkast bewaarde aioli is – goed afgesloten – ongeveer een week houdbaar. Wel goed controleren: zodra het er anders gaat uitzien, of ruiken (al is het maar een klein beetje) meteen weggooien!
COTEPROVENCE.NL
51
HOOFDGERECHT
Daube de joue de boeuf Er hangt een zeurend regengordijn over de heuvels. Het is koud, nat, en onaangenaam. Maar de kachel brandt, de neiging om een ijzeren pot vol pruttelspul aan de haak in de openhaard te hangen is groot. Kortom: het is stoofpotjesweer. Daube heet dat hier, elders zeggen ze estouffade, en het moet minstens drie uur stoven. Zodat het hele huis doortrokken raakt van watertandende wintergeuren. Voor de zekerheid pruttelt deze daube van daube toch maar op het fornuis, dat is beter te temmen dan een oplaaiend houtvuur.
Ingrediënten:
VOORGERECHT
Quiche voor de stevige trek De mistral giert ineens om het huis, en de parkeerplaats wordt sinds gisteren in beslag genomen door een slordige negen kuub openhaardhout. Dat wordt dus sjouwen de komende dagen om alles netjes op te stapelen, beschut tegen (on)aangekondigde hoosregens. Daar krijg je stevige trek van. En omdat je tijdens dat sjouwen niet permanent in de keuken wil staan, maken we het ons gemakkelijk, met een simpel ovengerecht. Moet ik alleen niet vergeten om de wekker van m’n mobieltje te zetten en dat ding ook nog in m’n zak te steken; de trek vergaat je al snel als de blauwe dampen de keukendeur uit walmen.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »» »» »» »»
1 rol bladerdeeg (of pakje plakjes) 4 eieren 25 cl vloeibare room (geen slagroom) 100 gram Parmaham 1 forse prei 50 gram geraspte kaas (Emmental, Gruyère, Comté) 50 gram bleu d’Auvergne 25 gram geraspte parmesan zout, peper, nootmuskaat
Bereiding:
Rol het bladerdeeg uit, of haal de plakjes van elkaar. Beboter een taartvorm en bekleed de bodem en zijkanten met het deeg; snij overstekende randen bij, en zorg (bij plakjes) dat ze goed overlappen; druk even aan. Prik met een vork gaatjes in de hele bodem, en bedek de bodem met bakbonen of met aluminiumfolie die je stevig aandrukt (om teveel rijzen te voorkomen). Verwarm de oven voor op 180 graden en bak de bodem zo’n 15 minuten voor. Laat iets afkoelen en verwijder de bakbonen of de folie. Snij intussen de Parmaham in ragfijne snippertjes. Haal het buitenste van de prei en snij de onderkant en het donkergroen eraf. Snij de rest in dunne ringetjes. Scheid de eieren boven een ruime kom, doe de eierdooiers in een tweede kom. Mix de eiwitten met een snufje zout stijf tot ze in punten blijven staan. Klop in de andere kom de eierdooiers los. Prak de bleu d’Auvergne fijn, doe die bij de eierdooiers en voeg er de geraspte kaas, de parmesan, de room, de Parmaham, de preiringetjes, een snufje nootmuskaat en peper naar smaak aan toe. Meng alles goed door elkaar. Spatel er vervolgens de stijfgeklopte eiwitten door. Giet het mengsel op de voorgebakken bodem in de taartvorm. Bak in 30-35 minuten in de oven (180 graden) af. Laat een beetje afkoelen en snij er punten van. En er mag best een stevig glas rood bij na al dat gesjouw.
52
CÔTE & PROVENCE
»» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »»
1 ½ kilo runderwangetjes (of ander dooraderd stoofvlees) 200 gram olijven zonder pit 1 blikje gepelde tomaten 4 tenen knoflook 1 grote ui 1 stengel selderij 3 stevige wortelen 1 bouquet garni (tijm, laurier, rozemarijn, oregano) ½ bosje peterselie ½ sinaasappelschil 3 eetlepels wijnazijn rode wijn olijfolie zout en peper
Bereiding: De dag tevoren: Pel de ui en snij hem in ringen, snij de onderkant van de selderij en snij de rest in stukjes (ook het blad), schraap (of schil) de wortelen, haal kop en kont eraf en snij de penen in plakjes. Snij het rundvlees in brokken. Doe het vlees, de ui, de selderij, de wortelen en het bouquet garni in een ruime kom. Bestrooi alles met peper. Giet er de wijnazijn en een flinke scheut olijfolie bij, en giet er net zoveel rode wijn bij tot alles min of meer onder staat. Goed doorroeren, afdekken en in de koelkast zetten. De dag zelf: Haal de kom uit de koelkast en laat op kamertemperatuur komen. Roer de inhoud nog eens om. Verhit een flinke scheut olijfolie (de bodem moet riant bedekt zijn) in een ruime braadpan. Als de olie goed heet is, de vleesbrokken uit de kom scheppen met een schuimspaan (even boven de kom uit laten lekken) en in de hete olie laten aanbraden onder goed omscheppen. Schep daarna ook de groentes en het bouquet garni uit de kom en doe die bij het vlees. Bestrooi met zout. Voeg de gepelde tomaten met sap en al toe. Druk de (ongepelde) knoflooktenen plat met een breed mes o.i.d. zodat ze openbarsten en gooi die erbij in de pan. Giet er net zoveel van het marinadevocht bij tot het vlees half onder staat, roer om, doe het deksel op de pan, breng alles aan de kook, draai het vuur laag en laat de daube zo’n 2 à 3 uur op heel zacht vuur onder af en toe omroeren gaar stoven. Langer, als het vlees nog te hard is; het moet echt smeltzacht zijn. Bewaar de rest van de marinade en giet er af en toe een scheutje van bij de daube als het vlees droog dreigt te vallen. Boen intussen de sinaasappel goed schoon en trek er met de dunschiller reepjes vanaf; het wit zoveel mogelijk laten zitten, ongeveer de schil van een halve sinaasappel gebruiken. Spoel de olijven in een vergiet of zeef af onder koude kraan. Doe de sinaasappelschil en de olijven zo’n 30 minuten voor het einde van de kooktijd bij de daube en laat ze dat laatste half uurtje mee sudderen. Snipper de peterselie en doe die er op het laatst bij, hou een beetje achter voor de garnering. Lekker met rijst, polenta, aardappelen of pasta, ik hou het zelf op groene tagliatelle. En een stevig glas rood.
PROVENÇAALSE RECEPTEN
NAGERECHT
Gâteau à la brousse Een typisch Zuid-Franse kaastaart met verse geiten- of schapenkaas; iets tussen chèvre en ricotta in. Wordt hier ook wel fiadone (Provence) of brocciù (Corsica) genoemd. In mijn recept stop ik ook kokos, maar je kunt er bijvoorbeeld eveneens fijngehakte abrikozen, rozijnen, amandelschaafsel of ander vrolijks aan toevoegen. De taart lijkt in de oven mooi te rijzen, maar stort bij het afkoelen weer in. Geen paniek, dat hoort zo. En de smaak is er niet minder om.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »» »» »»
3 eieren 3 eetlepels gemalen kokos 70 gram suiker 3 eetlepels maïzena 1 zakje levure chimique (dubbelkoolzure soda, bakpoeder) 400 gram brousse (of andere verse/zachte geitenkaas) 1 zakje vanillesuiker 2 eetlepels citroensap
Bereiding:
Verwarm de oven voor op 180 graden. Scheid de eieren en klop de eiwitten (met de mixer) stijf met wat van de suiker. Roer de eierdooiers los en doe ze samen met de kokos, de maïzena, de levure chimique/bakpoeder, de vanille suiker en het citroensap bij de eiwitten en roer alles goed door elkaar. Doe de brousse erbij en meng het met de mixer (lage stand) tot een mooi glad deeg. Beboter een springvorm (of bekleed die met bakpapier) en giet het deegmengsel erin. Schud de vorm een beetje om alles gelijkmatig over de bodem te verdelen. Zet de vorm in het midden van de oven en bak de taart in 30-35 minuten af. De bovenkant moet lichtbruin zijn, als je er een prikker in steekt moet die er schoon weer uitkomen. Anders wat langer laten bakken. Het wordt geen hoog opgerezen taart, meer een dikke koekplak. Eerst een beetje laten afkoelen voor je de springvorm opent, daarna met springbodem en al op een rooster verder laten afkoelen. Als de taart aan de bodem plakt, voorzichtig lossnijden met een lang mes, of er een draad garen onderdoor te halen. Bij bakpapier de taart omkeren en het papier er voorzichtig aftrekken. Met de goede kant naar boven in punten snijden en serveren. En het hoeft niet, maar een lik lekkere confiture er bovenop mag best.
SNACK/EXTRA
Tomates farcies au thon Soms heb je echt behoefte aan een hartig ontbijthapje. Dus geen bakje knaaggranen met yoghurt of een boterham met pindakaas (al is dat ook lekker) maar iets met een beetje meer ‘bite’. Dat overigens net zo goed bij de lunch of als bijgerechtje bij het diner geserveerd kan worden. Maar in eerste instantie bedoeld voor bijvoorbeeld de late zondagochtend, met wat zoetigs erbij voor het tegenwicht, glas vers geperste jus, eventueel een bescheiden glaasje prosecco, gevolgd door een straffe ristretto. En dat dan allemaal lekker oppeuzelen terwijl je op internet de kranten doorbladert met Bach zachtjes op de achtergrond. Zo’n dag kan niet meer stuk.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »» »» »» »»
4 grote tomaten 1 blikje tonijn op olijfolie (160 gram) 1 klein uitje 4 hardgekookte eieren 2 volle eetlepels zachte geitenkaas (chavroux o.i.d.) ½ theelepeltje mosterd paar takjes peterselie scheutje balsamicoazijn peper uit de molen, beetje zout
Bereiding:
Snij de bovenkanten van de tomaten en lepel ze leeg, bestrooi de binnenkanten met wat zout en zet ze omgekeerd weg zodat ze kunnen uitlekken. Kook de eieren hard, laat ze afkoelen, pel ze en snij ze in stukjes. Pel en snipper het uitje. Snij de peterselie fijn. Giet de meeste olie af van de tonijn, maar niet alles. Doe tonijn, ui, eieren, geitenkaas, mosterd en peterselie in een ruime kom, maar hou wat peterselie achter voor de garnering. Besprenkel met balsamicoazijn en geef een paar draaien aan de pepermolen. Meng alles door elkaar en proef op smaak; misschien moet er nog een beetje mosterd of azijn bij. Vul de tomaten met het mengsel en bestrooi ze met wat peterselie. Geef er geroosterd brood bij en een drankje naar keuze.
COTEPROVENCE.NL
53
VOORGERECHT
Gratin van courgettes en champignons Champignons de Marseille, ze worden gekweekt op dikke plastic ‘worsten’ gevuld met stro en koffiedik, in een kelder in de Rue de la République, hartje stad. Ze zijn nog niet zo lang op de markt maar hebben al wel de keukens van toprestaurants bereikt, zoals van restaurant Alcyone in het Intercontinental Hôtel-Dieu de Marseille (1 ster). Dat moest geprobeerd. Niks bijzonders mee gedaan, behalve lichtjes fruiten in een scheutje olijfolie met wat peterselie en knoflook; ze bleven mooi overeind. Dus durfde ik wel een wat uitgesprokener bereiding aan. Met courgettes, een uitje, wat kaas. Helemaal niet verkeerd.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »» »» »» »» »»
2 grote courgettes 300 gram oesterzwammen 1 uitje 2 teentjes knoflook 40 gram geraspte Gruyère 1 eetlepel balsamicoazijn 1 eetlepel maïzena snufje komijn olijfolie zout en peper uit de molen
Bereiding:
Pel en snipper de ui, pel de knoflooktenen en hak ze fijn. Snij kop en kont van de courgettes en snij de rest in plakken. Snij de oesterzwammen in plakken. Verhit een scheutje olijfolie in een koekenpan en laat de ui erin aan smoren, doe de knoflook erbij en laat even mee smoren. Voeg de balsamicoazijn toe, roer even om en doe er dan de courgettes en oesterzwammen bij. Draai het vuur laag en laat alles een minuut of 10 sudderen. Af en toe omroeren. Voeg op het laatst zout, een paar draaien uit de pepermolen en een snufje komijn toe. Doe een lepel maïzena in een kommetje/ kopje en voeg een klein scheutje water toe. Roer tot de maïzena is opgelost. Doe dit bindmiddel bij de groenten in de koekenpan en laat alles even inkoken tot het vocht gebonden is. Verhit intussen de grill van de oven. Leeg de koekenpan in een ovenschaal, bestrooi alles met de geraspte kaas en schuif de schaal onder de grill. Als de kaas begint te verkleuren is de schotel klaar. Lekker met een glaasje rosé en een stukje stokbrood.
NAGERECHT
Mascarponecrème met génépi In de Provence barst het van de bijzondere drankjes. En dan bedoel ik niet al die varianten die er met pastis in elkaar worden geknutseld. Maar serieuze ‘eaux de vie’, versterkte wijnen als ratafia (dat aan lichte port doet denken) en talloze likeuren, vaak op basis van kruiden. Zelf ben ik nogal gecharmeerd van de vele mogelijkheden die die drankjesweelde in de keuken biedt. Onderstaand toetje maakte ik bijvoorbeeld met génépi, een heerlijke likeurwijn waarin basilicum de boventoon voert. Maar elke andere likeur mag ook.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »» »»
2 sinaasappels 1 citroen 250 gram mascarpone 4 potjes dikke yoghurt 50 gram poedersuiker 2 volle eetlepels maïzena 4 eetlepels génépi (of andere likeur naar keuze)
Bereiding:
Boen sinaasappel en citroen goed schoon onder de warme kraan en rasp er zo’n 2 volle eetlepels schil af; geen wit meeraspen, dat smaakt bitter. Doe de likeur in een pannetje met het raspsel en breng even aan de kook. Draai het vuur uit en laat staan. Pers de sinaasappels en de citroen uit en doe het sap in een andere pan. Doe er de mascarpone, de yoghurt en de poedersuiker bij en meng alles goed door elkaar. Hou twee eetlepels van het mengsel apart in een kommetje, leg er een zeef bovenop en giet het raspsel met de likeur erdoor (bewaar het raspsel in de zeef) en roer de maïzena erbij, tot een glad papje ontstaat. Verwarm op laag vuur de pan met het sap/mascarpone/yoghurtmengsel tegen de kook aan. Zodra het begint te bubbelen, beetje bij beetje het papje uit het kommetje erbij schenken en alles goed doorroeren. Draai het vuur uit en laat de massa een half uurtje afkoelen. Nog wel af en toe omroeren om te voorkomen dat er een vel op gaat staan. Verdeel het mengsel over schaaltjes, coupes of bordjes en zet die nog een uurtje in de koelkast. Strooi er voor het serveren het citrusraspsel over.
54
CÔTE & PROVENCE
PROVENÇAALSE RECEPTEN
HOOFDGERECHT
Toscaanse tong De visboer had er de pest in. Hij was zojuist € 80 armer geworden. Hij had geen bord in z’n kraam hangen waarop de Latijnse namen van alle vis, schaal- en schelpdieren worden vermeld. En dat moet, van Brussel. Zodat de klant weet dat – pak ‘m beet – tong in het Latijn solea solea heet. Ik vond dat wel heel vrolijk klinken als je bedenkt dat de Provençaalse benaming voor zon ‘soleou’ is. Ik had dan ook een zonnig gerecht in gedachten. Ooit opgedaan tijdens een tripje naar Toscane, maar inmiddels geheel naar eigen idee ‘verbouwd’ tot het favoriete recept van de hele ‘famiglia’. Makkelijk tevoren klaar te maken en zelfs een dagje in de koelkast te bewaren. Ingrediënten: 500 gram zeetongfilets 1 kleine ui 2 middelgrote wortelen 3 stelen bleekselderij (wit, uit het hart van de stronk) 1 eetlepel rozijnen 2 laurierblaadjes 2 volle eetlepels geschaafde amandelen 1 dl witte wijn 2-3 eetlepels wijnazijn zout, witte peper bloem olijfolie, boter Bereiding: Laat de rozijnen een kwartiertje weken in lauw water, giet ze af en dep ze droog. Pel en snipper de ui. Schil of schraap de wortelen en snij ze in dunne plakjes. Was de bleekselderij, snij het onderste stuk ruim weg, verwijder eventuele blaadjes en snij de stelen in ringetjes. Rooster het amandelschaafsel in een droge koekenpan tot het lichtbruin kleurt. Zet weg. Dep de tongfilets droog met keukenpapier, snij ze in reepjes van zo’n 2 cm dik, bestrooi ze met zout en peper. Doe een bergje bloem in een diep bord en wentel de tongreepjes erdoor. Verhit in een ruime koeken- of braadpan een flinke scheut olijfolie en een klont boter (geen margarine!) tot de boter niet meer bruist. Bak de tongreepjes onder regelmatig omscheppen in 4-5 minuten goudbruin, vis ze uit de pan en leg ze in een ovenschaal. Doe de ui, de wortelen, de selderij en de laurierblaadjes, met wat zout in dezelfde pan waarin u de vis gebakken hebt en laat alles onder goed omscheppen ‘al dente’ (beetgaar) worden op laag vuur; dat duurt zo’n 6-10 minuten, afhankelijk van de dikte van de gesneden groenten. Voeg er op het laatst de rozijnen aan toe en schep alles nog even goed door elkaar. Haal de groentenmassa uit de pan en verdeel over de vis in de ovenschaal. Doe de wijn en de wijnazijn bij het kookvocht in de pan en laat alles op hoog vuur inkoken tot de helft. Giet het vocht over de groenten/vis in de ovenschaal. Strooi er op het laatst de geschaafde amandelen overheen. Serveer meteen warm, laat afkoelen, of bewaar afgedekt in de koelkast (waarna de schotel ook weer in de oven op 150 graden kan worden opgewarmd tot lauwwarm).
SNACK/EXTRA
Anchoïade De zilveren ansjovisjes zijn het goud van de Mediterrane keuken; je komt ze in tal van gerechten tegen en zelfs dan is het nog niet genoeg. Er moest een speciale ansjovissaus bedacht worden om helemaal in de behoefte aan dit ziltige visje te voorzien: anchoïade. Voor op een stukje geroosterd stokbrood, voor door de salade, voor bij de barbecue, voor door het stoofpotje. Je hebt het zó gemaakt, en het is een paar weken houdbaar. Maar wel in de koelkast bewaren, en als het naar levertraan begint te ruiken: weg ermee.
Ingrediënten:
Voor de anchoïade: »» 15 ansjovisjes op zout »» 4 tenen knoflook »» 1/4 liter fijne olijfolie (niet te sterk van smaak) »» 1 eetlepel witte wijnazijn »» 1 eetlepel mosterd »» 1 eierdooier »» peper naar smaak Voor het brood: »» 4 grote of 8 kleine sneden stevig witbrood »» 1 teentje knoflook uit de knijper »» 2 eetlepels olijfolie
Bereiding:
Spoel de ansjovis af onder de koude kraan en laat uitlekken op keukenpapier. Plet de gepelde tenen knoflook samen met de in stukjes gesneden ansjovis in een vijzel, of maal ze fijn in de keukenmachine. Voeg de azijn en de mosterd toe en meng alles goed door elkaar. Doe de olijfolie er beetje bij beetje in een straaltje bij tot er een homogene massa ontstaat. Maak niet alle olie op, als de massa te dun dreigt te worden. Voeg de eierdooier toe, plus eventueel de peper, en meng alles nogmaals stevig door elkaar. Meng een teen uitgeknepen knoflook met de olijfolie en besmeer de sneden brood ermee. Rooster ze aan beide kanten goudbruin onder de grill of in het broodrooster. Leg ze op een bord en verdeel de anchoïade erover. Dien meteen warm op en geef er een frisse salade bij voor het tegenwicht, want je krijgt er wel dorst van.
COTEPROVENCE.NL
55
VOORGERECHT
Tonijndipje Ik zal niet ontkennen dat ik van tijd tot tijd een beetje ‘coole’ kok ben. Dan ben ik al dat gekook gewoon een beetje zat en dan wil ik niet te lang in de keuken, geen al te ingewikkelde gerechten, en bij voorkeur iets op tafel dat zowel als snackje, voorgerechtje of borrelhapje dienst kan doen als er weer eens onverwachte visite langs waait. En komt het de dag zelf niet op, dan kan het mooi morgen ook nog. Dus is onderstaand tonijndipje een pracht van een compromis. Geef er een ruime schotel verse groenten bij en je hebt er een lichte maar riante maaltijd aan. O ja, bij veel visite: gewoon alle hoeveelheden verdubbelen.
Ingrediënten:
Voor de dip: »» 1 blikje tonijn op olijfolie (150 gram) »» 150 gram fromage frais (of kwark) »» 2 eetlepels crème fraîche »» ½ uitgeperste citroen »» 1 eetlepel notenolie »» ½ bosje platte peterselie »» ½ bosje bieslook »» 1 klein teentje knoflook »» zout & witte peper uit de molen Voor erbij: »» 1 kropje sla »» ½ komkommer »» 4 wortelen »» 1 bosje radijsjes (of 1 radis noir) »» 4 gekookte bietjes »» Eventueel andere groenten naar keuze
Bereiding:
Pel de knoflookteen, snij de peterselie en de bieslook fijn. Giet de tonijn af, doe ‘m in een kom en prak het visvlees met een vork uit elkaar. Voeg de fromage frais toe en roer alles door elkaar. Meng er de crème fraîche bij, plus het citroensap, de notenolie, de fijngesneden peterselie en bieslook (hou een beetje achter voor de garnering) en knijp de knoflookteen er boven uit. Voeg peper en zout naar smaak toe en roer alles door elkaar. Zet het mengsel zo’n uur in de koelkast. Was en pluk de sla. Schil de komkommer en de wortelen, snij ze in reepjes. Halveer de radijsjes (of segmenteer de radis noir), snij de bietjes in plakjes. Andere groenten zoals bloemkool, broccoli, courgettes of iets dergelijks: even koken, afgieten en af laten koelen. Serveer met de groenten op een schaal en de tonijndip apart. Plus natuurlijk dat koele glas rosé en het stokbrood om te soppen
56
CÔTE & PROVENCE
HOOFDGERECHT
Moules à la Provençale Ze keken me aan, en ik keek terug, een mooie berg glimmende mosseltjes waaraan ik geen weerstand kon bieden: bouchot, de lekkerste mossel die er is. De visboer glom mee: ‘de notre’ (van hier), zei hij eenvoudigweg. En zo is het. Deze kwamen uit de Camargue (Bouches-du-Rhône). Al in de 18e eeuw haalden vissers er al zoveel van op dat het zo’n beetje het lokale volksvoedsel werd. Lekker goedkoop, en je kon er eindeloos mee variëren. Helaas werd de mossel ook ontdekt door ‘Parijs’, waar de zeevrucht meteen werd opgetut met van alles en nog wat; mosselen met ganzenlever, met biefstuk, met kreeft? Wij doen het gewoon op z’n Provençaals. Al heb ik er ook wel een beetje ‘de moi’ aan toegevoegd.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »»
3 kilo kleine mosselen 1 grote ui 4 teentjes knoflook 1 bosje verse basilicum ½ bosje krulpeterselie 2 dunne stengels selderij 1 blikje gepelde tomaten in blokjes (400 gr) 1 kleine rode paprika 1 volle eetlepel herbes de Provence (gedroogd) 1 groentebouillontablet (liefst mediterraan) olijfolie droge witte wijn zwarte peper uit de molen
Bereiding:
Gooi de mosselen in een grote bak koud water, laat ze een kwartietje staan. Gooi alle exemplaren die kapot zijn of open staan en niet meer dichtgaan als je ze stevig tussen duim en wijsvinger vastknijpt, meteen weg, ontdoe de rest van de schelpdieren van de harige uitsteeksels en laat ze uitlekken in een vergiet. Hak intussen de basilicum en de peterselie fijn. Hak de selderijbladeren grof en snij de stelen in dunne plakjes (alleen de bovenste helft van de stengels gebruiken; gooi de rest weg of bewaar voor de soep o.i.d). Haal kop en kontje van de paprika, vierendeel ‘m, haal de zaadlijsten eruit en snij hem in blokjes. Pel en hak de ui grof, pel de knoflooktenen. Verhit een flinke scheut olijfolie in een ruime pan en fruit de ui erin aan. Doe de paprika en de selderij erbij en laat die mee-fruiten. Knijp de knoflook erboven uit, gooi er een flink glas witte wijn bij en voeg de bouillontablet toe. Even op hoog vuur door elkaar roeren en de mosselen erbij doen. Schep om, doe het deksel op de pan, laat weer aan de kook komen en laat een minuut of vijf op hoog vuur doorkoken, zodat de wijn inkookt en de mosselen garen. Niet veel langer, anders worden ze taai en verschrompelen ze; ’t zijn maar kleintjes! Doe vervolgens het blikje tomatenblokjes erbij, de herbes de Provence en de basilicum en peterselie, plus eventueel nog wat witte wijn zodat er een lekkere dikke saus ontstaat, en laat alles weer dampend warm worden. Geef er tot slot nog een paar draaien van de pepermolen overheen, roer alles nog eens door elkaar en serveer meteen.
PROVENÇAALSE RECEPTEN
NAGERECHT
Nougat glacé Eigenlijk ben ik niet zo ijzig, ik zal na een mooie maaltijd dan ook zelden een ijstoetje bestellen. Maar sinds kort maak ik een uitzondering voor de nougat glacé van de half Franse half Britse patronne van een mini-eethuisje hier in de buurt. Het recept kwam van haar Franse grootmoeder en ze had er een Engelse draai aan gegeven. Misschien was dat het? Wie weet. In elk geval was ze niet te beroerd om het met me te delen; doorgaans moet je praten als Brugman om een recept van een kok los te krijgen, maar zij deed er niet moeilijk over. Dus ik deel het met een gerust hart verder.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »»
150 gram gekonfijte vruchtjes 60 gram suiker 30 gram glucose/druivensuiker (desnoods poedersuiker) 25 gram geschaafde amandelen 40 gram gepelde pistachenootjes, fijngehakt 2 eiwitten 25 cl slagroom 50 gram honing 2 perziken aardbeien- of frambozensaus (of -siroop) paar blaadjes mint
Bereiding:
Grilleer de amandelen lichtbruin in een droge koekenpan. Hak de pistaches en de gekonfijte vruchtjes fijn. Klop de eiwitten stijf in een kom. Breng de honing met de suiker en de glucose aan de kook en spatel het mengsel meteen door de eiwitten. Goed blijven roeren tot de massa is afgekoeld. Roer de slagroom, de geschaafde amandelen en de fijngehakte pistaches en gekonfijte vruchtjes erdoor. Doe alles over in een vorm (of vormpjes) en laat minstens 3 uur in de vriezer opstijven. Verdeel over de borden, versier met stukjes verse perzik (zonder vel) en een blaasje mint, en giet er een klein plasje siroop omheen. Er kan zowel een droge als een zoete witte bij. Of een glaasje rosé natuurlijk.
SNACK/EXTRA
Pissaladière Tja, en dan heb je dus een pracht van een trosje rode uien gescoord en daar wil je dan wel wat bijzonders mee doen natuurlijk. Pissaladière! Ideaal als hapje op hete, maar ook op verregende dagen. Eigenlijk komt de pissaladière (pissaladiera in het Nissart) uit de Niçoise keuken, maar je kunt hem overal in de Provence vinden. Van oorsprong was het armeluisvoedsel en werd het in plaats van de – veel duurdere – pizza gegeten. Die tijden liggen ver achter ons. De pissaladière (een samentrekkende verbastering van poisson en salé, vis en gezouten) is niet alleen oergezond en erg lekker, maar ook mateloos hip en dus populair bij de eettentjes die er toe doen.
Ingrediënten:
Voor het deeg: »» 200 gram bloem »» ½ zakje korrelgist »» 10 cl zonnebloemolie »» snufje zout Voor de garnering: »» 3 eetlepels olijfolie »» 6-8 grote uien »» 2 teentjes knoflook »» 12 kleine ansjovisfilets op zout »» 18 zwarte olijven »» 1 eetlepel gedroogde herbes de Provence »» zwarte peper uit de molen
Bereiding:
Deeg: doe de bloem in een ruime kom met wat zout. Giet er de zonnebloemolie bij en kneed alles door elkaar. Los de gist op in een klein beetje warm water en voeg toe; kneed alles opnieuw door elkaar tot een stevige, elastische bal. Eventueel nog wat warm water toevoegen als het deeg te droog blijft. Bedek de deegbal in de kom met wat keukenpapier en zet weg in de koelkast. Garnering: pel en snij de uien in middeldikke ringen. Pel de knoflook. Spoel de ansjovis af en laat uitlekken in een zeef of vergiet. Verhit de olijfolie in een ruime koekenpan en doe de uien erbij. Goed doorroeren en op laag vuur met een deksel erop minstens ½ uur tot 3 kwartier zacht laten worden onder regelmatig omscheppen. Meng de gepelde knoflook (uit de knijper) erbij, plus de herbes de Provence. Blijf regelmatig omscheppen tot de uien goudbruin kleuren. Vet ondertussen een bakblik in en verwarm de oven voor op 240 graden. Rol het deeg op een met bloem bestoven aanrecht uit tot een dunne plak en bedek er het bakblik mee. Verdeel de uienmassa over het deeg en strooi er een paar draaien peper uit de molen overheen. Verdeel de ansjovisfilets over de uienlaag, afgewisseld met de olijven. Schuif het bakblik in het midden van de voorverwarmde oven en bak de pissaladière in zo’n 30 minuten gaar, de zijkanten moeten knapperig zijn. Wel blijven opletten; als dat dreigt, de oven lager zetten. In punten snijden en serveren. Een glaasje gekoelde rode doet het er heel goed bij. Tipje: varieer door de deegbodem eerst dun met tomatenpuree te bestrijken, voor meer pit er eerst een likje sambal doorheen mengen. Nog een variant: dunne plakjes tomaat op de uienlaag tussen de olijven en de ansjovisjes leggen.
COTEPROVENCE.NL
57
PROVENÇAALSE RECEPTEN
VOORGERECHT
Soupe au pistou Ik overdrijf misschien, maar ik geloof dat er in de hele Provence geen gezin te vinden is waar géén eigen variant van de ‘soupe au pistou’ met enige regelmaat op het menu staat. Een mooie maaltijdsoep op basis van basilicum die hier net zoveel varianten kent als zonuren, en dat zijn er nogal wat: tegen de 3000 op jaarbasis. Een tikkie Italiaans, want pistou is verwant aan pesto. En daar ‘bouw’ je dan die soep omheen als het ware. Me de groenten van het seizoen, van wat er maar voorhanden is. Moeilijk is het niet, je hoeft er ook niet te lang voor in de keuken te staan en morgen eet je er ook nog van. Dubbelmooi meegenomen.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »»
200 gram haricots verts 1 blikje witte bonen 1 blikje gepelde tomaten 1 kleine rode paprika 1 grote ui 1 prei 2 aardappels 1 courgette 3 tomaten 1 bosje basilicum 3 tenen knoflook 20 gram geraspte Gruyère (of Emmental) 20 gram geraspte parmesan olijfolie peper en zout
Bereiding:
Doe de witte en rode (of bruine) bonen in een vergiet en laat ze uitlekken. Doe hetzelfde met de tomaten, en snij ze in stukken. Snij de haricots verts in stukjes, verwijder de uiteinden. Haal kop en kont van de paprika en haal de zaadlijsten eruit; snij hem klein. Pel en snipper de ui. Schil de aardappels en snij ze in blokjes. Snij de courgette klein, evenals het wit van de prei. Breng in een grote pan 1 liter water met wat zout aan de kook, doe de ui, alle groenten (behalve de aardappelen, de courgettes en de tomaten) met peper en zout naar smaak erbij en laat alles een ½ uur op laag vuur doorpruttelen. Voeg er zo’n 10 minuten voor het einde de aardappelblokjes aan toe, en vlak voor het einde van de kooktijd de courgette- en tomatenblokjes. Laat weer warm worden en roer de geraspte Gruyère erdoor, draai het vuur uit. Pel de knoflooktenen en snij ze in stukjes, verwijder de steeltjes en snij de basilicumbladeren grof. Wrijf de knoflook en basilicum tot pulp in een vijzel, of gebruik er de keukenmachine voor. Voeg scheutje voor scheutje olijfolie toe, tot er een gladde saus ontstaat; niet te dun laten worden. Verdeel de soep over de borden en schenk in het midden van elk bord een plasje pistousaus. Serveer de geraspte parmesan er los bij. Geef er geroosterd boerenbrood bij, en een glaasje koele rosé.
58
CÔTE & PROVENCE
HOOFDGERECHT
Piccata op z’n Provençaals Rome, de Piazza di Santa Maria in Trastevere, een klein kerkje met het net zo kleine eethuisje Sabatini er tegenover, een fontein in het midden, wat straatartiesten ernaast. Het kerkje bleef klein, het eethuisje werd een ‘tourist trap’ met tegenwoordig tevens vestigingen in Tokio, Hong Kong en Singapore. Die piccata van toen, werden muffe lapjes platgeslagen kiloknaller in een zuur sapje. Dat kan beter, op z’n Provençaals: flinterdunne lapjes mals kalfsvlees in een zachtzure citroensaus. Dus niet het dikke-lappen-schnitzelwerk voor de uitgehongerde oermens.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »» »» »» »» »»
500 gram kalfsfiletlapjes 4 eetlepels boter 3 eetlepels olijfolie 6 cl gevogeltebouillon 9 cl droge witte wijn sap van 1 kleine citroen 1 teentje knoflook paar takjes peterselie bloem zout en peper
Bereiding:
Vraag aan de slager om hele dunne lapjes kalfsfilet. Leg ze tussen twee velletjes folie en plet ze nog platter als ze te dik zijn; ze moeten echt flinterdun zijn. Dat gaat heel goed met een lege wijnfles of de deegroller. Dep ze droog met keukenpapier. Bestrooi ze bescheiden aan twee kanten met peper en zout. Pers de citroen uit. Haal de blaadjes van de peterselie en hak ze fijn. Pel het knoflookteentje. Verdeel een hoopje bloem over een vel aluminiumfolie en haal de lapjes er aan weerszijden door, schudt de overtollige bloem eraf. Verhit de boter en de olie in een ruime koekenpan. Bak de lapjes er snel in aan: 1 minuut aan elke kant is genoeg. Draai het vuur laag en voeg de bouillon, de wijn, de peterselie en het uitgeperste knoflookteentje toe. Laat nog 2 à 3 minuten sudderen. Verdeel de lapjes over de (bij voorkeur voorverwarmde) borden, schenk er wat van de saus over. Geef er pâtes, brood of gewoon een goed glas wijn bij. Da’s alles.
SNACK/EXTRA
Tapenade
NAGERECHT
Supermousse au chocolat Van de inmiddels helaas overleden Roger Vergé, de uitvinder van de ‘Cuisine du soleil’, kreeg ik eind jaren tachtig het recept van diens mousse au chocolat. Er ging wel wat aan vooraf. Uitgerekend die ochtend ging de telefoon stuk. Paniek, er moest een belangrijk artikel naar Nederland gefaxt worden (email, internet en mobieltjes bestonden nog niet). France Télécom beloofde ‘m ‘asap’ te komen maken. Moet je wel thuis zijn natuurlijk. Maar er was ook die belangrijke afspraak met een klant in Mougins. Ik ging alvast alleen vooruit. Tegen het einde van de maaltijd kwam de echtgenoot met krakende Eend tot stilstand voor Le Moulin. De ‘voiturier’ dirigeerde hem minzaam achterom, naar de leveranciersingang. Via de keuken hijgde hij de eetzaal binnen. Vergé was een attente chef/patron. Hij regelde adequaat een mooie inhaalmaaltijd, en gaf als toetje het recept voor die supermousse mee.
Ingrediënten:
»» 150 gram pure chocolade (70% cacao of meer) »» 3 eetlepels loeisterke espresso »» 15 gram cacaopoeder »» 60 gram fijne kristalsuiker »» 8 eiwitten »» ½ citroen »» snufje zout
Moet ie groen, of moet ie zwart? Provençalen kunnen er uren over debatteren. Zij van het achterland houden het liever groen, die van rondom Nice zien het liever zwart. Ik geef de laatsten gelijk: een tapenade van ‘petits noirs de Nice’ – een olijvensoort met een AOP (appellation d’origine protégée) – is veruit het lekkerst. Werd 1880 bedacht door de chef Meynier, van het restaurant La Maison Dorée in nota bene Marseille; hij wilde er wat hard gekookte eieren mee optutten. Hij gooide er ook een stevig glas cognac door trouwens. En mosterd. Dat laatste doe ik ook, omdat het echt lekker is. Die cognac laat ik zitten, te overheersend.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »» »» »»
4 tenen knoflook 200 gram zwarte olijven zonder pit 100 gram ansjovisfilets op zout 50 gram kappertjes 1 theelepel mosterd olijfolie citroensap versgemalen peper
Bereiding:
Spoel de ansjovisfilets een af onder de kraan om het ergste zout eraf te krijgen. Doe de olijven, de kappertjes, de mosterd en de ansjovis in de keukenrobot, knijp er de knoflooktenen bij uit, en maal alles fijn. Tot pulp stampen in een vijzel kan ook, maar da’s wel langer en kliederiger werken. Voeg af en toe wat olijfolie toe, tot een mooie gladde saus ontstaat. Niet teveel, het moet wel een dikke smurrie blijven. Voeg citroensap en peper naar smaak toe. Lekker op een stukje geroosterd brood, als borrelhapje. Maar ook een hard gekookt ei knapt er van op. En een slaatje van tomaat met wat snippers ui, en een hapje tonijn, en een stevig stukje kaas, en … Nou ja, multi-toepasbaar dus.
Bereiding:
Maak de binnenkant van een ruime kom goed vetvrij door hem in te wrijven met de halve citroen. Spoel de binnenkant af onder de koude kraan en droog zorgvuldig af. Scheid de eieren (die op kamertemperatuur moeten zijn) en doe de eiwitten in de kom met het snufje zout. Klop ze stijf, voeg er de suiker aan toe en klop verder tot het eiwit in pieken blijft staan. Breek de chocolade in stukjes, maak de espresso. Doe beide samen met de cacao in een andere (hittebestendige) kom, die in een flinke pan past. Doe water in de pan, zet de kom erin (zorg dat het water onder de rand van de kom blijft) en verwarm de pan op laag vuur; laat de ingrediënten onder af en toe roeren smelten tot een egale massa. Klop met een garde of een vork een kwart van het stijve eiwit door de gesmolten chocolademassa. Spatel de rest van het eiwit beetje bij beetje voorzichtig door het mengsel tot een egaalbruine mousse. Schep alles – nog steeds voorzichtig – in een diepe schaal of in kleinere schaaltjes en laat de mousse minstens een uur in de koelkast opstijven. Wie durft, kan er met een ijslepel bolletjes van scheppen. Wel de ijslepel vooraf, en na elk bolletje, onder de koude kraan houden. Garneer voor het opdienen eventueel met een takje mint, wat verse vruchten, een toefje slagroom of een biscuit/ lange vinger.
COTEPROVENCE.NL
59
PROVENÇAALSE RECEPTEN
VOORGERECHT
Salade au chèvre chaud Vanmiddag belde de houthandelaar. Of het niet eens tijd werd om de wintervoorraad te bestellen. Jawel, maar ik was nog even aan het nazomeren en dan is je winterhoutvoorraad niet meteen het eerste waaraan je denkt. Maar gelijk had ie natuurlijk. Je kunt wel de krekel spelen die niets met die zeurmier uit de fabel van La Fontaine te maken wil hebben, maar die winter komt, onherroepelijk. En tegen die tijd is het hout uitverkocht. Al nam ik het hem wel een beetje kwalijk dat hij precies op het lunchuur belde, dat doe je hier niet, da’s iets voor noorderlingen die niets weten van ‘les heures sacrées’ van het zuiden.
Ingrediënten:
»» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »» »»
Een kropje sla (of 1 zakje gemengde salade naar keuze) 1 rolletje geitenkaas 1 kleine ui 16 kerstomaatjes (of 4 gewone) 2 eetlepels amandelschaafsel 1 takje verse (of ½ theelepeltje gedroogde) dragon 8 blaadjes basilicum ½ bosje bieslook 1 theelepel mosterd 2 eetlepels balsamicoazijn 3 eetlepels olijfolie zout en peper uit de molen 1 teen knoflook stokbrood
Bereiding:
Was de sla en sla droog, snij de kerstomaatjes doormidden (of de gewone tomaten in plakjes) en verdeel over de borden. Snipper de ui, pel de knoflookteen, snij de basilicum in reepjes en de bieslook in snippers. Doe de olijfolie, de balsamico, de mosterd, de dragon, de basilicum, de bieslook en de gesnipperde ui in een kom, voeg peper en zout naar smaak toe en meng alles door elkaar tot een mooie vinaigrette. Verhit de grill. Schuif een bakplaat met het daarop verspreide amandelschaafsel onder de grill en laat even roosteren. Haal de bakplaat eruit en laat afkoelen. Snij per bord 3 à 4 sneetjes stokbrood af en leg ze onder de grill. Als de bovenkant begint de kleuren, omdraaien en de andere kant laten kleuren. Haal ze onder de grill vandaan en smeer ze in met de knoflookteen. Leg op elk sneetje een flinke plak geitenkaas en zet terug onder de grill tot de kaas begint te smelten en licht verkleurt. Niet te lang; zwart geblakerde kaas is alleen goed voor de vuilnisbak. Schenk de vinaigrette over de borden met de salade. Strooi het amandelschaafsel er overheen. Leg de sneetjes kaasstokbrood op de salade. Schenk een mooi glas lichte rode wijn in. Bon app!
NAGERECHT
Baba au rhum Hij keek nogal beteuterd op zijn bordje, de Poolse koning Stanislas Leszczynski (1677–1766), tevens de schoonvader van de Franse vorst Louis XV, toen hij tijdens een banket zijn dessert voor z’n neus kreeg. Een dessert uit zijn jeugd: kougelhopf, een soort smeuïge cake. Maar deze ‘hopf’ was wel erg droog uitgevallen. Leszczynski liet met een vingerknip een fles rum aanrukken, overgoot er zijn cake mee en liet z’n dessert door de livreier van dienst in de fik steken, oftewel flamberen. De ‘baba au rhum’ was geboren. En is nog steeds mateloos populair in de Provence; de fles rum wordt er doorgaans gewoon op tafel naast gezet.
Ingrediënten:
Voor de baba: »» 150 gram bloem »» 3 eieren »» 90 gram kristalsuiker »» 3 eetlepels melk »» 70 gramboter (plus een klontje voor het invetten van de vorm) »» 1 zakje levure chimique (bakpoeder) »» snufje zout Voor de siroop: »» 25 cl water »» 120 gram rietsuiker (mag ook bruine suiker zijn) »» 1 zakje vanillesuiker »» 4 eetlepels bruine rhum (of limoncello)
Bereiding:
Van de baba: Scheid de eieren. Mix de eierdooiers met de kristalsuiker en een snufje zout tot het een mooie egale crème vormt. Mix er de boter (op kamertemperatuur en in blokjes) bij, en daarna beetje bij beetje de melk. Voeg beetje bij beetje – al mixend – de bloem toe, plus het bakpoeder. Verwarm de oven voor op 180 graden. Klop de eiwitten stijf en spatel ze voorzichtig door het beslag. Beboter een bakvorm (of kleine vormpjes) en doe het beslag erin over. Zet de vorm(pjes) in het midden van de voorverwarmde oven en laat een half uurtje garen. Laat afkoelen en haal uit de vorm. Maak intussen de siroop: Breng het water in een pannetje aan de kook, doe er de rietsuiker en de vanillesuiker bij en laat op laag vuur doorkoken tot alles gesmolten is. Haal het pannetje van het vuur, laat afkoelen en doe er dan pas de rhum of de limoncello bij; zo blijft het stroperig. Verdeel de baba over de borden, giet er de siroop overheen en versier naar eigen idee. Geef er vooral een lekker glaasje bij. Ik hou het zelf op een kelkje longo maï, een semi-zoete bio-wijn met een vleugje basilicum, bedacht door Nicolas Rutard, chefkok van het befaamde restaurant/hotel Hélios op het eiland Embiez, eigendom van Paul Ricard. Precies, die van de pastis.
60
CÔTE & PROVENCE
PAYSAGISTE
Création et entretien des jardins et des espaces verts
GOLFE DE SAINT-TROPEZ
TUINEN EN ZWEMBADEN IN ZUID-FRANKRIJK
WWW.INTER-GARDEN.FR Ontwerp, aanleg en onderhoud van tuinen en zwembaden. Een équipe van 10 man onder Hollandse leiding, werkzaam sinds 1979 aan de Côte d’Azur. Profiteer van onze langdurige ervaring in het Franse land. Neem contact op voor een vrijblijvend informatiegesprek.
Serge de Bos – directeur
Christine de Bos – manager
14, Avenue des Artisans – Z.A. du Camp Ferrat 2 – 83120 Sainte-Maxime Tél. / fax: (+33) (0)4 94 43 21 30 – debos@inter-garden.fr
TOUS TRAVAUX D’HABITATION Voor bouwen en renovatie in de Var. Profiteer van onze meer dan 35 jarige ervaring in het franse land en neem contact voor een vrijblijvend informatiegesprek.
Inter-Service | ZA Camp Ferrat II | 83120 Sainte-Maxime telefoon: +33 (0)4 94 43 21 30 | e-mail: debos@inter-services.fr
www.inter-services.fr
62
CÔTE & PROVENCE
R E P O R T A G E
Kwartiertje varen naar het paradijs DÉ VAKANTIETIP VOOR HET NASEIZOEN: ÎLE DE PORQUEROLLES Nadat ik van de zomer min of meer per ongeluk de thriller ‘Mijn vriend Maigret’ van Georges Simenon had gelezen, zat er niks anders op dan zelf naar het Île de Porquerolles af te reizen. Daar speelt dat boek. Ik ontdekte een autovrij eiland zonder gedoe en zonder hectiek, waar je lekker kunt fietsen en genieten van rust, ruimte en stilte. Simenon werd verliefd op het eiland, ik ook. T E K S T: E L L E N VA N L I N S C H O T E N . F O T O ’ S : O D T D ’ H Y È R E S
Ja, hoe gaan die dingen?
op het net: het Office de Tourisme d’Hyères
Paar dagen vrij, ik las ‘Mijn vriend Maigret’, een
querolles) blijkt de perfecte uitvalsbasis, met
‘policier’ uit 1949. Van de door mij hooggewaar-
alle voorinformatie die je je maar wensen kunt.
(www.hyeres-tourisme.com/les-iles-dor/por-
deerde schrijver Georges Simenon. Weliswaar
De oversteek vanaf het vasteland duurt
een Belg uit Luik, maar hij heeft me in zijn boeken
een kwartiertje en is de perfecte manier om in de
veel verteld over een Frankrijk dat er jammer
stemming te komen voor een île dat niet wordt
genoeg bijna niet meer is. Lijd ik aan nostalgie?
geteisterd door autoverkeer en massatoerisme.
Zal wel. Hoe dan ook, ik vond na lezing van dat
Tuurlijk, in het hoogseizoen kan het best druk
boek dat ik dringend naar Porquerolles moest.
worden, maar ik waagde de oversteek in het
Dat voor de kust van Hyères Les Îles
naseizoen, wat was het, half september of zo. Ik
d’Or liggen, oftewel de gouden eilanden, dat
vermoedde al gauw: Porquerolles is géén eiland
wist ik wel. Dat het grootste en meest wes-
voor dj-herrie en gezinnetjes met drenzende
telijke er van Porquerolles is, wist ik ook .
kindertjes. Al hoorde ik later wel dat er elk jaar
Maar hoe kom je er? Eerst maar even surfen
een groots jazzfestival is.
COTEPROVENCE.NL
63
Ik moest terug naar het vasteland en ik ging even niet naar het strand. Liever een visite aan het domaine de la Courtade van monsieur Vidal, een joviale ingenieur die Parijs op tijd achter zich liet om van het leven te genieten. In 1983 stichtte hij La Courtade, dat in 1997 werd overgenomen door Édouard Carmignac en dat nu gerund wordt
Plage Notre-Dame is volgens de Fransen zelf een van de mooiste stranden van het hele land
De ‘bicyclette’ is het aangewezen
door diens zoon Hugues.
vervoermiddel
M e t 35 h e c t a re n h e t
Porquerolles telt één dorp, of liever, één
grootste van de drie vig-
jeu-de-boulesplein met een kerk en wat hotelle-
nobles op Porquerolles,
tjes eromheen, en verder een flink aantal fietsen-
goed voor ruim 100.000
verhuurbedrijven. Want de ‘bicyclette’ is het aan-
flessen eersteklas wijn (rood, wit en rosé) per
gewezen vervoermiddel hier. Neem een stoere
jaar, met AOP (appellation d’origine protégée) en
VTT (vélo-tout-terrain, oftewel mountainbike)
bio-verantwoord. Een van die wijnen werd een
met alle versnellingen die je bedienen kunt, want
paar jaar geleden tot de beste van de Provence
de paar toppen die het eilandje rijk is, geven zich
uitgeroepen.
niet graag gewonnen. Maar het gaat al een stuk gemakkelijker met een E-bike, een elektrofiets.
Het rookverbod voorkomt
Veel bonter dan een kilometer of vijf kun je het
natuurbranden
trouwens niet maken, want Porquerolles is uit-
En kijk, die 35 hectaren vignoble van La
eindelijk maar een kruimeltje in het Mediterrane
Courtade snijden de bebossing op Porquerol-
azuur van slechts twee bij zeven kilometer. Dus
les precies in tweeën, en dat is niet voor niks.
wie niet fietst, die wandelt. En dan kom je terecht
Bosbranden zijn langs de hele Côte d’Azur een
op een van de stranden die met toegeknepen
gevreesde zomergast, maar dankzij Vidal’s wijn-
ogen best op de Malediven zouden kunnen liggen.
gaard blijft ‘en cas d’incendie’ één helft van het
Ideaal om eventuele zadelpijn of wandelblaren te
eiland - theoretisch dan - gespaard. Gelukkig
laten betijen.
is dat nog nooit aan de praktijk getoetst, mede
Ik belandde bijna per ongeluk op het Plage
dankzij het strenge rookverbod. Alleen in het dorp
Notre-Dame. Ook volgens de Fransen zelf een van
en rond de haven wordt ’s zomers een rokertje
de mooiste stranden van het hele land en dat snap
getolereerd.
ik nu wel. Ik weet niet hoe het paradijs eruit ziet, maar dit moet in de buurt komen.
Bon, ook (of júíst) zonder peukje is een dagje Porquerolles meer dan genietbaar. Om half zes steken degenen die op Porquerolles hun brood
Een joviale wijningenieur uit Parijs
verdienen c.q. hun picknick hebben genoten,
Ik wilde blijven. Maar ik had nog niet voor
massaal weer over naar het vasteland.
onderdak gezorgd en het werd zo langzamerhand
64
tijd voor het dejeuner. Het beroemde luxehotel Le
Van bruidsschat tot beschermd
Mas du Langoustier? Iets van 3,5 kilometer van
natuurgebied
de haven en zijn restaurant, onderscheiden met
Wat mensen betreft is het op Porquerolles
een Michelinster? Uit budgettaire overwegingen
altijd een komen en gaan geweest. Het eiland
dacht ik: doe maar niet. En uiteindelijk checkte ik
kent een lange geschiedenis van - al dan niet -
in bij de Auberge des Glycines, in het hartje van
gewenste bezoekers. Van Kelten, Liguriërs en
het mini-dorp. Lekker gegeten op de patio, in de
Etrusken tot en met Grieken en Romeinen. Overal
schaduw van een vijgenboom. Trouwens, later
op het eiland hebben ze hun sporen nagelaten,
ook goed geslapen. De volgende dag zat ik voor de
inclusief zeven forten ter verdediging. Eén daar-
lunch goed bij L’Orangeraie op de Place d’Armes.
van, Sainte-Agathe, is nog te bezichtigen.
CÔTE & PROVENCE
REP ORTAGE
COTEPROVENCE.NL
65
de specialist in het nationaal en internationaal transporteren van uw waardevolle bezittingen
Siebe Huisman moves you! Siebe Huisman is de specialist in het nationaal en internationaal verhuizen en transporteren van uw waardevolle bezittingen. Of het nu gaat om een compleet interieur, een schilderij, koffers, motor of bijzondere bouwmaterialen, van een eerste gesprek tot daadwerkelijke uitvoering; met Siebe wordt het een zorgeloos gegeven. Zo rijdt hij elke week naar de Cote d'Azur voor al uw kleine en grote goederen. Snel, betrouwbaar, met kennis van zaken én met begrip voor de privacy van de klant.
Lijndienst Nederland - Frankrijk o.a. Cote d’Azur
www.siebehuisman.nl +31(0)6 - 51 376 270
66
CÔTE & PROVENCE
REP ORTAGE
Begin negentiende eeuw kwam Porquerol-
De geboorte van commissaris Maigret
les in particulier eigendom. De laatste eigenaar
Als je een tijdje op Porquerolles bent, snap
was de Belg François Fournier, die fortuin had
je wel zo’n beetje waarom Georges Simenon
gemaakt in Mexico en het eiland in 1912 als bruids-
sinds zijn eerste bezoek aan het eiland in 1928 er
schat aan zijn echtgenote schonk. Maar hij deed
steeds weer terugkwam. Hij schreef er de roman
meer: hij bracht Porquerolles tot ontwikkeling
‘Le Grand Langoustier’ waarin onder anderen een
door de wijnbouw, de olijventeelt en de visserij
pijprokende politieagent een rol speelt. Het lijkt
te stimuleren. In 1971 kocht de Franse staat Por-
vrijwel vast te staan dat Simenon op Porquerolles
querolles op en sindsdien heeft het de status van
zijn held Maigret bedacht heeft.
beschermd natuurgebied en valt het onder het beheer van het Parc National de Port-Cros.
Ik houd van Maigret én van het eiland. Hier kom ik beslist terug.
Georges Simenon
ÎLE DE PORQUEROLLES Wandel- en fietstochten DE WESTKUST: »» La Calanque du Brégançonnet: op ruim 2,5 km van het dorp. Een prachtige inham tussen hoge rotswanden met fabelachtig zeezicht. Circa veertig minuten lopen.
»» La Pointe de la Galère: op het uiterste oostpuntje van het eiland. Een heerlijk strandje en extreem rustig omdat je er een mars van bijna anderhalf uur voor over moet hebben. IN HET ZUIDEN: »» La Ballade du Phare: een schitterende wandeling van ongeveer een half uur naar het zuidelijkste deel van het eiland, langs vijgenbomen en olijfgaarden. De loodzware beklimming van de vuurtoren wordt beloond met sublieme vergezichten. »» La Calanque de l’Ousteau de Diou: prachtige mediterrane zee-inham en slechts veertig minuten lopen van het dorp verwijderd.
Wie per helikopter wil oversteken, kan dat alleen doen als er is gereserveerd bij Le Mas du Langoustier +33 (0)4 94 58 30 09, www.langoustier.com.
Stranden »» Le Cap Rousset: panoramische uitzichten. Reken op een wandeling van zo’n drie kwartier. »» Le Fort du Langoustier: op het schiereiland met dezelfde naam. Befaamd vanwege zijn twee stranden, een wit en een zwart vulkanisch strand. Het fort zelf is niet voor publiek geopend. Ruim een uur lopen. »» Le Fort du Bon Renaud: ook niet voor het publiek geopend, maar met unieke vergezichten en niet meer dan een half uurtje lopen vanaf het dorp. DE OOSTKUST: »» L’Alycastre: het gaat hier om het strand, niet om het ontoegankelijke fort. Schitterend gelegen en heerlijk rustig op een half uurtje lopen van het dorp.
Plage de la Courtade (op tien minuten lopen), Plage d’Argent (20 minuten) en Plage Notre-Dame (40 minuten) maken je meteen bij de eerste aanblik al gelukkig. En nautisch vermaak is er in de vorm van bootjes, waterscooters of een rondvaart. Bij Porquerolles Plongées (aan de haven) is duikapparatuur te huur en kun je ook les krijgen én op duikexcursie.
Hoe kom je er?
Vanaf La Tour Fondue op het Presqu’île de Giens worden door diverse maatschappijen lijndiensten onderhouden. Voor meer informatie en vaarschema’s: www.tlv-tvm.com. Met de eigen boot overvaren kan ook: Porquerolles heeft circa 600 ligplaatsen, waarvan 200 gereserveerd voor passanten.
Kunst in het nieuwe museum
Pas sinds kort: het museum van de Fondation Carmignac (zeer fraaie website: www.fondationcarmignac.com). Een creatie van Édouard Carmignac (1947), rijk geworden in de financiële wereld, geschat vermogen € 1,4 miljard. Begon moderne kunst te verzamelen en wil zijn collectie (Warhol, Liechtenstein, Richter en Raysse) met het publiek delen. In een ‘mas’ waaraan weinig verbouwd mocht worden. In de tuin ook beelden die speciaal voor de fondation gemaakt zijn. Maximaal 50 bezoekers per halfuur.
COTEPROVENCE.NL
67
S H O P P I N G
Lekker!
Haal Zuid-Frankrijk in huis!
Wat is er mooier dan nazomeren in Zuid-Frankrijk? Thuis nog een beetje verder nazomeren natuurlijk. Met heerlijke wijnen uit de Provence die mooie herinneringen terugroepen, voorpret voor de volgende vakantie garanderen, en je het hele jaar door ook thuis laten genieten van wat je favoriete vakantiebestemming te bieden heeft. Verleng dat vakantiegevoel met de verrukkelijke witte wijnen op deze pagina, en neem ook eens een kijkje bij www.lavielavie.nl voor nog meer Provençaals moois.
Henri Bonnaud Terre Promise Blanc
Cassis blanc 2017 AOP Cassis
Deze prachtige witte wijn, 100 % rolle, heeft goud gewonnen bij de Perswijn Zomerproeverij. Druiven van de koelere noordhellingen, handmatig geoogst. Eén vierde deel krijgt fermentatie in houten vaten en 4 maanden rijping in nieuwe barriques. Bleek van kleur met een zilveren flikkering, fruitig met subtiele tonen van bloemen en honing. De smaak is levendig met een mooie lange, tikje vettige afdronk. Druif: Rolle. Wijn en spijs: als aperitief, heerlijk bij jonge geitenkaas of asperges. Prijs: € 14,00
Je waant je meteen op het terras aan het haventje van deze karakteristieke badplaats aan de Middellandse zee. Uniek wit, mag lekker koel gedronken worden bij alles wat uit zee komt. De neus geeft subtiele hints van kamperfoelie, anijs en florale tonen. In de mond gecompleteerd met frisse zuren en wat aangename vettigheid. Druif: Marsanne, Clairette, Ugni-Blanc, Sauvignon, Bourboulenc. Wijn en spijs: perfect bij bouillabaisse en andere visgerechten, schaal- en schelpdieren, maar ook zeer aangenaam als aperitief. Prijs € 18,95
Malherbe Blanc 2016 Côtes de Provence Deze bleekgele wijn ruikt naar kweepeer, abrikoos en verbena. Je proeft tonen van gekonfijte citroen, ananas en bloedsinaasappel in combinatie met een prachtige mineraliteit. Begint nu op dronk te komen, maar enige jaren geduld wordt vorstelijk beloond. Druif: Sémillon, Rolle. Wijn en spijs: Carpaccio van kokkels, zeebaars in zoutkorst, rauwe en gerookte vis. Prijs € 32,50
Domaine des Anges, Ventoux blanc 2016 Sinds het Domaine in 1998 in Ierse handen is, wordt het door invloedrijke wijnschrijvers als één van de beste uit dit gebied beschouwd. De Ventouxstreek is vooral bekend door de rode wijnen, maar deze witte - met tonen van limoen en ananas - is zo mogelijk nog beter dan de rode. Deze cuvée van een viertal klassieke witte druivenrassen uit de Rhône-streek is op zijn best aan tafel, maar ook als aperitief niet te versmaden. Druif: Roussanne, Grenache blanc, Bourboulenc, Clairette. Wijn en Spijs: mooie begeleider van zoetwatervis zoals snoekbaars en forel. Prijs: € 10,95
Bestel deze wijnen nu op www.lavielavie.nl
Châteauneufdu-Pape blanc 2016 AOP Châteauneufdu-Pape Net als zijn rode broertjes een krachtige wijn waar je even voor moet gaan zitten om ‘m ten volle te waarderen. Hij heeft een weldadig bouquet van perzik, abrikoos en acacia. Weelderig in de mond, met een lange afdronk, lekker filmend. Zeer beperkt leverbaar! Druif: Roussanne, Grenache Blanc, Clairette. Wijn en spijs: Vis in rijke sauzen en wit vlees. Prijs € 37,95
70
CÔTE & PROVENCE
O N T M O E T I N G
DJ AMA X X Y (MA XI M VANTRO I S) :
Uitvalsbasis Cotignac FOTO’S: MARCEL REIMER
’IK WILDE DJ WORDEN. IK WAS BEGEES-
mijn creativiteit. Eigen nummers compo-
terd door de kunstwerkjes van Martin
neren en dan als DJ aan de top geraken.
Garrix, een Nederlandse opkomende DJ die nu als nummer één van de wereld
Spelen op de Provençaalse châteaux
geldt. Hij inspireerde me om mijn eerste
En ja, in Cotignac zit ik goed. De
mengpaneel te kopen, hij zou mijn voor-
châteaux in de Provence bieden me tal
beeld zijn, mijn idool. In België sprak Lost
van gelegenheden om te spelen, buiten-
Frequencies me aan. Bij hen merk je zoals
landers die hun villa of luxeboot aan de
bij Martin Garrix geen afstand tussen de
kust openstellen voor een feestje en me
vedette en zijn fans. Ze zijn gewone men-
contacteren. Ik werk ook samen met een
sen van vlees en bloed gebleven.
team van drie zangers, drie zangeressen,
Nee hoor, ik werd thuis niet gestimuleerd, ik moest zelf op avontuur op
een pianist, een basgitarist, een saxofonist, een drummer.
YouTube. Op m’n zestiende wilde ik graag
Bovendien: het leven is hier oké.
naar een DJ-school in Utrecht. Gelukkig
Neem me maar mee uit eten in het restau-
wisten mijn ouders me te overtuigen om
rantje Le Bellevue in Moissac-Bellevue. In
eerst mijn diploma economie-wiskunde
Cannes vind je me bij Rado Plage, waar ik
halen en me daarna pas te focussen op
in het seizoen elke zaterdag optreed.’
mijn uiteindelijke doel. Door de jaarlijkse vakanties met
Voor boekingen: AMAXXY.COM
mijn ouders aan de Côte d’Azur raakte ik steeds meer verknocht aan dit gebied. Een trekpleister en misschien een gedroomde uitvalsbasis. Eigen nummers componeren Mijn ouders weken naar Zuid-Frankrijk uit en ik kon me bijscholen op de gereputeerde DJ-school van Cannes, de enige school die erkende diploma’s uitreikt. Prima referentie voor een DJ die aan de Côte aan de slag wil. Een plan B? Natuurlijk niet. Ik wil slagen en in de toekomst misschien een eigen evenementenbureau opzetten. Het gaat best goed, optredens in de buurt, in Parijs en België. Ik heb daar stage gelopen bij de radiozenders StuBru en MNM en ik ben niet onopgemerkt gebleven. Ik speel thuis nog steeds piano en dat stimuleert
COTEPROVENCE.NL
71
FEEST: VIJFTIG JAAR MÉHARI!
De koningskoets van de Côte d’Azur Liefhebbers en bewonderaars van Franse auto’s hebben dit jaar heel wat te vieren en te herdenken. Op de jaarlijkse Autosalon in Parijs, van 4 tot 14 oktober. De zeventigste verjaardag van de Eend en wij aan de Côte de vijftigste van de Méhari, de ‘jeep’ die uitgroeide tot hét symbool van de gedroomde art-de-vivre. T E K S T: PAT R I C K D E G R A A F
EERLIJK GEZEGD WEET IK NIET MEER WAN-
d’Azur en daar woonde ik. Er was nog geen
Trop stralend in een Méhari. Dus ja, zo fout
neer ik voor het eerst een Méhari heb gezien.
internet of ander modernisme, dus ik ging
kon het niet zijn. Toch? Vermogen (minimaal),
Was in het in een gendarme-film van Louis-de
maar eerst rondvragen. Ik kwam terecht
topsnelheid (een windhond gaat harder) en
Funès die in Saint-Tropez speelde of had ik
bij een Nederlandse Citroën-freak in de Var,
dat soort technische gegevens boeiden me
eerder al mevrouw Bardot in zo’n jeepachtig
die me bijpraatte. ‘Een Méhari? Imitatie,
niet. Veiligheidsgordel? Flauwekul natuur-
voertuigje zien zitten? In de Nice-Matin of
schroot, achtste rangs, vijfde divisie.’
lijk. In een cabrio d’été, als een koning te rijk over de boulevards tuffen, dat was wat ik
zo. Geen idee. Maar er gebeurde wel iets met me, zo’n raar autootje wilde ik ook. Om
72
De uitgeklede cabrio d’été
begeerde.
de een andere reden kreeg ik dat beeld niet
Maar ik had die f ilm van de Funès
Er verscheen bij de Citroën-junkie een
van mijn netvlies, ik dacht: daar rijdt de Côte
gezien en de foto’s van de diva van Saint-
fles rosé op tafel, er kwamen twee honden
CÔTE & PROVENCE
G E S C H I E D E N I S
bedelen, en ik kreeg een academisch col-
spiegel nog niet bekend was. Bij dat accident
een Méhari (geproduceerd van 1968 tot 1987,
lege. Dat begon met 2CV, de ‘Lelijke Eend’,
raakte mijn toenmalige hond dermate psy-
vooral in de Belgische Citroën-fabriek) kon
waarvan ik zelf ook al vond en vind: een stuk
chisch gewond dat hij daarna negatief begon
je vrijwel overal komen.
briljanter dan bijvoorbeeld de Concorde of
te blaffen zodra hij een Méhari ontwaarde. Ik
de TGV, de Eend is zo ongeveer het toppunt
heb er nooit meer eentje bezeten.
Ze staan – ook bij dealers – nog weleens te koop. Iets van € 12.000 schijnt vandaag de dag een vriendenprijs te wezen
van Franse brille en innovatie. Gedateerd? Van oorsprong een Afrikaan
voor een zoveelstehandsje. Nostalgie aan
Wereldoorlog – als Citroën bedenkt dat er
Wat ik niet wist en me bij die fles rosé
de Côte heeft zijn prijs. Je hebt nu ook een
een extreem betaalbare volkswagen moet
verteld werd, is dat de Méhari door Franse
geheel nieuw, groter model E-Méhari met
komen, waarmee je op de altijd (en nog vaak)
expats in Ivoorkust is bedacht, begin jaren
zo’n elektromotor. Ik vind het niks.
zwaar geblesseerde weggetjes en paadjes
zestig. Een superlichte jeep op basis van de
van het platteland ook schadeloos eieren
Eend, die ze Méhari noemden. Afgeleid van
kunt vervoeren en dat lukt, dan ben je als
het Arabische woord mahari dat dromedaris
autobouwer een Nobelprijs waard. Essenti-
betekent. Je moest er ook de bush mee in
eel binnen het idee was trouwens ook dat je
kunnen. Pas in 1968 ‘jatte’ Citroën het idee
beschaafd met een hoed op achter het stuur
nadat er al zo’n 30.000 in Ivoorkust, maar
moest kunnen zitten.
ook in Vietnam, Iran en Chili door kleine
Zal best, maar als je – nog voor de Tweede
auto-ondernemers in elkaar waren gezet. Verkracht door een
Dat waren Méhari’s van staal. Citroën zelf
gearroseerde wijnboer
lanceerde op voorstel van de industriële
Ik wist ook al wel: voor innovatieve
kunststof-fabrikant Graaf Roland de la
techniek moest je destijds bij André Citroen
Poype (1920-2012) de carrosserie van plas-
zijn, een ingenieur met een Amsterdamse
tic. De graaf overleed in Saint-Tropez. Hij
familieachtergrond. Ondernemer in Parijs,
moet er genoten hebben van ‘zijn’ Méhari’s.
uitvinder van de ‘traction avant’ (voorwiel-
Als ze nou ergens rondrijden, dan daar wel.
aandrijving), daar werd Citroen veranderd in Citroën, marketing ‘avant la lettre’. En
Een legervoertuig voor
volgens mij nóg een bewijs van Franse pro-
onherbergzaam terrein
gressieve creativiteit, de Eend als ‘jeep’, en
Je kunt wel lacherig doen over de
dan – toen al! - van kunststof.
Méhari, maar het is ondertussen ook waar
Ik heb er een paar gehad, lekker een
dat je ’m met vierwielaandrijving kon krijgen
beetje meedoen met een art-de-vivre in
en dat het Franse leger er in 1972 ruim 7.000
Zuid-Frankrijk. Het werd rouwverwerking
bestelde. Overigens niet met de bedoeling
toen mijn legergroene werd verkracht door
het karretje met geschut uit te rusten en op
een gearroseerde wijnboer op een tractor
het slagveld in te zetten. Maar als patrouil-
aan wie het fenomeen van de achteruitkijk-
le-auto in minder toegankelijke oorden. Met
MEER FRANSE AUTO-JUBILEA Oók in 1948 gepresenteerd: de CITROËN HY, dat eigenaardig ‘geribbelde’ busje met een zee aan ruimte, een Citroën-legende. Nu nog vaak in gebruik als ‘foodtruck’, in elk geval in Frankrijk. Destijds (vooral in Parijs) ingezet voor het transport van arrestanten. Daar was zijn bijnaam ‘panier à salade’. De PEUGEOT 203 werd in 1948 gelanceerd, sedan die je nog wel tegenkomt. De PEUGEOT 504 dateert uit 1968 en viert dus voor de vijftigste keer zijn verjaardag. Vooral in West-Afrika nog veelal als taxi ingezet.
COTEPROVENCE.NL
73
Te Koop Les Issambres
Aan- en verk aan de C
Immo Bastion d’Azur houdt zich sinds 2008 bezig met de aan- en verkoopbegeleiding van luxe appartementen en villa’s aan de Côte d’Azur in Zuid Frankrijk. Wij
Indien u een wonin u een intakegespre zoek gaan naar de w Wilt u uw woning in
zijn gespecialiseerd in het gebied tussen Grimaud, Fréjus en Draguignan. Ons team in Zuid-Frankrijk volgt het aanbod op de voet en biedt u altijd de laatste nieuwe panden aan.
pen? Dan bent u bij adres. Naast ons werken wij samen kelaars zodat we sn vinden, of verkopen
Onlangs geheel gerenoveerde villa met 5 slaapkamers, 4 badkamers, een luxe moderne keuken en verwarmd zwembad op 500 meter van het strand. – Prijs: € 1.590.000,– 088 - 2278466
info@immobastiondazur.c
Te koop Fréjus Aan- en verk pbegeleiding aan de Côte d’Azur
Immo Bastion d’Azur houdt zich sinds Indien u een woning zoekt houden wij met We begeleiden het hele aan- en verkoop2008 bezig met de aan- en verkoopbegeleiu een intakegesprek, waarna wij voor u op proces tot dat de verkoopakte is gepasding van luxe appartementen en villa’s zoek gaan naar de woning die bij u past. seerd bij de makelaar. Ook daarna blijven aan de Côte d’Azur in Zuid Frankrijk. Wij Wilt u uw woning in Zuid-Frankrijk verkowij, indien gewenst, uw aanspreekpunt en Luxe appartement enkele minuten van de zee, een met eigen zwembad. zijn gespecialiseerd in hetop gebied tussen pen? Dan bent u bij onsin ook aan besloten het juiste Domaine verlenen we service en begeleiding op het Grimaud,Dit Fréjus en Draguignan. heeft Ons team ons eigen klantenbestand gebied van uw tweede appartement een adres. ruimeNaast entree, woonkamer met open keuken, grootwoning. terras, in Zuid-Frankrijk volgt het – aanbod de een werken wij samen met diverse lokale ma2 slaapkamers iederopmet eigen badkamer. Woonoppervlak: 73 m2, eigen garage en voet en biedt u altijd de laatste nieuwe panden aan.
088 - 2278466
kelaars zodat we sneller uw pand kunnen privé parking. Prijs: € 295.000,– vinden, of verkopen.
info@immobastiondazur.com
Namens het Immo d’Azur team graag tot ziens in zuid Frankrijk
www.immobastiondazur.com
GOLFRESTAURANTS
Uit eten op de mooiste plekjes Golfbanen zijn veelal aangelegd in een bijna overdonderend schitterende natuur. In die ambiance genieten van een perfecte maaltijd is geen probleem. Er zijn courts met voortreffelijke restaurants waar je ook meer dan welkom bent als je helemaal niet van plan bent een balletje te slaan. Côte & Provence selecteerde aanbevolen adressen met panorama aan de greens. S A M E N S T E L L I N G : R A O U L D U C H E M I N ( M . M .V. S A B I N E D E K K E R )
Les Terrasses du Golf Fraai gelegen greens bij het Hôtel Mercure. Het eigentijds aangeklede restaurant (alleen diner) biedt - zeker vanaf het terras - een perfect uitzicht. En de kaart biedt binnen het kader van de regionale en mediterrane keuken verrassingen. Denk aan sardines met avocadocrème, scampi’s met taboulé en – iets minder Zuid-Frans – dorade op z’n Thaïs. De prijs-kwaliteitverhouding is hier voorbeeldig en elke vrijdag is er de exclusieve specialiteit van het huis: linguines à la langouste. Het hotel heeft ook een rijke spa en een fitnessruimte. golfbaan Barbaroux in Brignoles, Route de Cabasse, +33 (0)4 94 69 63 63 www.barbaroux.com
Denk aan Chinese noedels met garnalen en tonijntartaar met mango Le Ciste Niet ver van de Côte een 18-holes bij een hoe zullen we het zeggen - schilderachtig luxehotel in een ‘mas’ uit de 18e eeuw, perfect gelegen. In de keuken van het bijbehorende restaurant Le Ciste (met terras) kom je chef Gabriel Degenne tegen die kwaliteit garandeert. Menu’s van € 45 tot € 95 en dan mag je bijvoorbeeld krabsoep met ei, gekookte venkel met kaas, makreel met kersentomaat, citroen en majorein of lamsvlees met bami verwachten. Klinkt simpel, maar het is allemaal veel lekkerder dan je zou denken! Château de la Bégude golfbaan Le Golf d’Opio Valbonne Route de Roquefort-les-Pins, Opio +33 (0)4 93 12 37 00 chateau-begude.com COTEPROVENCE.NL
75
Restaurant Le Saint-Endréol
Côte Green Golfen bij het wel heel speciale gehucht Clansayes met 550 inwoners. Uit de 12e eeuw, tegen de bergen aangeplakt, de beroemde Tour du Donjon, 15 meter boven de rots. Er is ook de 9 holes golfbaan waar restaurant Côte Green bij hoort. Terras, maar ook een gewelfde eetzaal. De kaart is relatief eenvoudig (gazpacho, filets de rougets, spareribs). Maar de chef doet er meer mee dan je allicht denkt en voor een formulelunch hoef je maar € 11 af te tikken. Goed eten in een heerlijke omgeving.
Vlakbij de A8 een resort van 150 ha. in de Provençaalse natuur. Een ‘hôtel de charme’ met spa en alle denkbare luxe, 18 holes. In de keuken tref je chef Marc Wynen, die steeds een beetje aarzelt tussen ‘bistronomie’ en ‘gastronomie’. Maar wees ervan verzekerd dat je hier altijd uitstekend eet. Relatief eenvoudige kaart en voor een formule bistro-lunch betaal je tussen € 24 en € 27. ’s Avonds moet je denken aan menu’s van € 33 à € 45. In de zomer de hoog gewaardeerde ‘soirées grillades’ op dinsdag en vrijdag, à € 39. Les Domaines de Saint-Endréol Golf & Spa Resort 4300 Route de Bagnols-en-Fôret Bagnols-en-Fôret, +33 (0)4 94 51 89 80 www.st-endreol.com
Golf de Drôme Provençale Chemin de la balle blanche Clansayes, +33 (0)4 75 98 57 03 www.golf-dromeprovencale.com
Faventia Niet ver van de Côte een 18-holes bij een - hoe zullen we het zeggen - schilderachtig luxehotel in een ‘mas’ uit de 18e eeuw, perfect gelegen. In de keuken van het bijbehorende restaurant Le Ciste (met terras) kom je chef Gabriel Degenne tegen die kwaliteit garandeert. Menu’s van € 45 tot € 95 en dan mag je bijvoorbeeld krabsoep met ei, gekookte venkel met kaas, makreel met kersentomaat, citroen en majorein of lamsvlees met bami verwachten. Klinkt simpel, maar het is allemaal veel lekkerder dan je zou denken. Faventia, Domaine de Terre Blanche 3100 Route de Bagnols-en-Fôret Tourrettes terre-blanche.com
La Terrasse du 18 Ongekend mooi gelegen 18 holes bij Mougins, een van de aantrekkelijkste stadjes van de Alpes-Maritimes, op een steenworp van de Côte. Golfbaan sinds 1993, vallei-traject met bomen. Luxe hotel met spa. In de keuken van het restaurant voert chef Philippe Artaud een klassieke, redelijk simpele kaart. Hij werkte eerder onder meer in Japan, Griekenland en Italië hetgeen zijn stijl beïnvloed heeft. Denk aan zijn Chinese noedels met garnalen en zijn tonijntartaar met mango, avocado en gember. Zijn hamburger en zonnevis zijn ook niet te versmaden. Hôtel Royal Mougins Golf & Resort Allée du Roi, Mougins +33 (0)4 92 92 49 69 www.royalmougins.fr
76
CÔTE & PROVENCE
GOLFRESTAURANTS
Restaurant du Golf Ongeveer een uurtje rijden ten noorden van Nice in de Alpen Golf de Montagne (9 holes) in het ski-station Valberg, formeel overigens in Péone. Golfen op 1.700 meter hoogte, toch een beetje anders en wel zo fris bij een hittegolf. Nog niet lang geleden openden Esther en Stéphane Rinaudo er bij de greens hun restaurant ‘Chez Esther & Stéphane’. Dat nu al goed aangeschreven staat. Verwacht geen culinaire hoogstandjes, maar tegen een heel schappelijke prijs krijg je de rijke keuken van de regio voorgezet. Golf de Montagne in Valberg Route la Colle in Péone +33 (0)6 70 03 77 07 www.valberggolfclub.com
Le Bistrot de l’Oasis Bij Cannes om de hoek, 1.350 ha., 5.461 meter, tussen de rode bergen van de Estérel. Trefwoord: klasse. Sinds een jaar óók het adres van de Bistrot de l’Oasis, het ‘filiaal’ van 2-sterren restaurant L’Oasis in Mandelieu van de gebroeders Rimbault. Op het domaine staat chef Alain Montigny in de keuken die de reputatie van l’Oasis hoog houdt. Riante keus van hoge kwaliteit tegen alleszins redelijke prijzen. In de specifieke sfeer van de fraai gelegen golfbaan eet je op hoog niveau bijvoorbeeld oesters, tonijntartaar, kreeft, of vissoep, maar even goed biefstuk met frites. Domaine de Barbossi, 26 Avenue Henri Clews, Mandelieu-La Napoule www.domainedebarbossi.fr
Lunchen in een hotel-kasteel uit de 14e eeuw, vlakbij de Autoroute du Soleil Les Pins Parasols De oudste golfbaan van de Var (sinds 1895), 5.019 meter, ontworpen door Harry Shapland Colt. Het restaurant staat onder leiding van Didier Lebrun die de klassieke Provençaalse keuken voert, maar Aziatische invloeden niet schuwt. Je zou bij wijze van entree kunnen kiezen voor zijn assiette aux saveurs de Provence en als hoofdschotel voor de ‘tradition du sud’, kabeljauwrug met aïoli. Uitzicht, comfort, gunstige prijs/kwaliteit-verhouding. Tip: de cheese-cake! Old Course Valescure Impasse du Golf de Valescure 55 Ave. Paul l’Hermite, Saint-Raphaël +33 (0)4 94 52 85 00 www.golfdevalescure.com
COTEPROVENCE.NL
77
LEGGETT
WINNAAR “BESTE MAKELAAR VAN FRANKRIJK”
LOCAL KNOWLEDGE YOU CAN TRUST
Vaucluse €695,000 Ref: 90569 Recent karakterhuis met zwembad en vergezicht over de Rhone vallei.
Alpes d/H. Provence €224,000 Ref: 70021 Gerestaureerd huis met 2 slpk, in 17de eeuws dorp. Winkels dichtbij.
Dordogne €380,000 Ref: 90747 Prachtig 19de eeuws huis, gerenoveerd met stijl. Mooie uitzichten.
Alpes Maritimes €1,280,000 Ref: 74767 Luxueuze villa, verborgen in de maquis van Nice met zwembad en mooie uitzichten.
Var €545,000 Ref: 90819 Mooie 2 slpk. villa, gelegen op een grond van 1,4 ha. Winkels dichtbij.
Alpes Maritimes €1,490,000 Ref: 82780 Magnifieke eigendom met 5 slpk. en 5 bdk. zwembad, tennis en petanque baan.
Bouches du Rhone €1,155,000 Ref: 88623 Prachtige “dubbele mas” met 7 slpk, op 1 ha grond, inclusief bijgebouwen
Var €436,000 Ref: 90759 Charmant huis met ruime kamers en groot terrein met zwembad.
Charente Maritime €230,000 Ref: 86452 Indrukwekkende 5 slpk / 3bdk woning met gastenverblijf dichtbij St Jean en Matha.
Var €627,000 Ref: 90724 Prachtige villa in de Provence met 4 slpk, fabuleuze tuin en zwembad.
Herault €160,000 Ref:47955 Geweldige 4 slpk. eigendom met adembenemende uitzichten en gite potentieel..
Vaucluse €210,000 Ref: 90592 Gerestaureerd dorpshuis met 2 slpk. Ideaal voor natuurliefhebbers..
Vaucluse €635,000 Ref: 69056 Huis met mooie tuin, uitzichten en zwembad, dichtbij een levendig dorp.
Var €465,000 Ref: 90491 Mooi 3 slpk. huis met zwembad, tuin, waterval en beekje..
Vaucluse €350,000 Ref: 90863 Mooi dorpshuis met gewelfde plafonds en 2 terrassen.
Hautes Alpes €698,000 Ref: 82130 Zeldzame chalet, gelegen recht tegenover Puy St Vincent, skilift op 1400 m..
Een nieuw leven beginnen in Frankrijk? Een nieuwe carrière? Leggett is altijd op zoek naar makelaars, dus zoek je een baan in Frankrijk, neem contact met ons op. recruitment@leggett.fr www.leggettfrance.com info@leggett.fr +33 (0)5 53 60 84 88 Hoofdkantoor: Leggett Immobilier, Rue de Ribérac 24340 La Rochebeaucourt France Prijzen zijn inclusief makelaarskosten
GOLFRESTAURANTS
Table de David In de Drôme Provençale ideaal gelegen tussen Valence en Romans, aan de voet van het Vercors-gebergte. De oudste golfbaan van de omgeving. Een gedroomde 18 holes verspreid over 50 ha. Voor de lunch kun je er zorgeloos terecht, althans als je geen te hoog verwachtingen van de maaltijd hebt maar wél een liefhebber van het simplisme van de keuken uit de regio. Gegarandeerde kwaliteit en een prijsniveau dat niet tot negatieve verwondering aanleiding geeft. Golf Valence Saint-Didier Les Terratus, Charpey +33 (0)4 75 59 67 01 www.golfclubvalence.com
Restaurant de la Valdaine Niet ver van de Autoroute du Soleil (A7), domaine van 76 ha, iets buiten het dorp. Hotel in een kasteel uit de 14 eeuw, traject van 18 hotels in een sublieme omgeving. En ga gerust lunchen bij chef Alain Lamaison, als het weer tegenzit, ook binnen een topsfeer. Hij kiest voor regionale eenvoud en dan praat je over filet de dorade met tapenade, gamba’s met kabeljauw en filet de boeuf met morilles. Uitstekende prijs-kwaliteitverhouding, in het seizoen een truffelmenu. Domaine de la Valdaine 1075 Rue du Monard Montboucher-sur-Jabron (5 km van Montélimar) +33 (0)4 75 00 71 30 www.domainedelavaldaine.com
Een assiette Saveurs de Provence en als hoofdschotel ‘Tradition du Sud’ Le Restaurant du Golf In de heuvels boven de stad de 18 holes van Marseille. Als je er bent, is het stedelijk rumoer ver weg: natuur & rust. En je kunt er heel goed lunchen in het resto met zijn ideale terras. Moet je denken aan een wokschotel van groenten, kip en gember, carpaccio van boeuf met een kaviaar van aubergines of een filet van zonnevis (St. Pierre). Iets minder ambitieus aan tafel? Er zijn ook pasta’s en omeletten. Naar de stadse normen van Marseille: gunstige prijzen. Golf de Marseille la Salette l’Impasse des Vaudrans, Marseille +33 (0)4 91 27 12 16 www.golfmarseillesalette.fr
COTEPROVENCE.NL
79
Het dorp van de hoop WANDELEN BOVEN ROURE EN HET PLATEAU DE LONGON Dit is de eerste van een serie wandelreportages in het bergachtige ‘arrière-pays’, het achterland van de Côte d’Azur, nadat onze serie over kaapwandelingen zijn natuurlijke eind bereikt heeft. Steeds is het uitgangspunt een schilderachtig village perché en het wandeldoel een unieke plek. Journalist/fotograaf Paul Smit begint de serie in en rondom zijn ‘eigen’ dorpje Roure, waar hij negentien jaar geleden neerstreek. T E K S T: PA U L S M I T. F O T O G R A F I E : M I C K PA L A R C Z Y K & PA U L S M I T
80
CÔTE & PROVENCE
R E P O R T A G E
Het château van Roure is ooit afgebroken door een rivaal, maar op de plek van de voormalige Tour de Guet (uitkijktoren) spiedt sinds 2007 de bronzen Grand Guetteur van kunstenaar Nicolas Lavarenne de zuidelijke horizon af.
COTEPROVENCE.NL
81
Het oudste deel van Roure is rond de burcht gebouwd, op een rots boven de samenvloeiing van de Vionène en de Tinée. Van het kasteel is niets meer over, maar de kerk met haar pittoreske kerkhof staat nog trots op de rots. De kerkklok werkt nog op een authentiek, laat 19e-eeuws uurwerk, afkomstig uit de klokkenstreek Jura.
Roure zoals het ooit was, alleen met paarden waar het destijds om muilezels ging. Op weg naar het plateau van Longon laten de ruiters hun paarden dorstlessen bij de wasplaats. Het bouwwerkje links tegen de bogen aan was ooit de werkplaats van de hoefijzersmid.
82
CÔTE & PROVENCE
REP ORTAGE
afdalen naar de kust om daar een nieuw leven te beginnen, dat dan een moderne, intellectuele vrouw uit de stad uitgerekend hier wél succes zou hebben. Het kan niet en dus mag het niet, het zál ze niet gebeuren! De oude families bieden Estia geen grond te koop of te huur aan. Alleen een paar IK WOON IN EEN STERVEND DORP! HET INWO-
buitenlanders werken mee: een Duits stel met een
nersaantal loopt terug, want we hebben een bur-
vakantiehuisje waar – buiten het dorp – een stuk
gemeester met verkeerde ideeën. Beheerst door
grond bij hoort. En een Amerikaanse, wier familie
angst voor alles wat nieuw is en – ogenschijnlijk
ooit weg-emigreerde, met enkele terrassen als
in strijd daarmee – voor alles wat als ouderwets
erfenis. De aardbeien van Estia’s eerste proef-
gezien kan worden. Ouderwets in zíjn ogen dan.
percelen smaken fantastisch.
Zoals het 19e eeuwse nog perfect werkende
Roure heeft twee unieke karaktertrekken: zijn ligging op het eind van een bergketen, waardoor het dorp in de lengte over het Tinéedal uitkijkt, en zijn bordeauxrode leisteen, waar daken mee bedekt, muren van gebouwd en pleintjes mee geplaveid zijn. In het voorhof van de Chapelle de la Madone komen beide bijzonderheden samen
torenuurwerk, afkomstig uit de Jura. Zoals de
Biologisch en van Michelinster-kwaliteit
biologische teelt van frambozen en aardbeien
Dat hebben de gloednieuwe restaura-
op de verlaten terrassen rond het dorp. Zoals de
teurs-hoteliers van het dorp al snel in de gaten.
mooiste wasplaats van het Tinée-dal. Dat moet
Déborah George en Kevin Soria, opvolgers van
modern! En dat betekent het ‘mettre en oeuvre’
Pauline en Christoph Billau, die met Le Robur
van dat lavoir: opleuken voor de toeristen met
een Michelinster hadden weten te bemachtigen,
schijnwerpers en blauwe lampen in het water. Dat
bereiken al bijna dezelfde kwaliteit en zoeken
geldt trouwens ook voor de rest van het dorp, dat
daartoe de streek af naar landbouwproducten
ie steeds voller laat zetten met almaar fellere lam-
van kleine producenten. Biologische bosvruchten
pen en lantaarns. Waardoor we de sterren niet
uit het eigen dorp zijn vanzelfsprekend meer dan
meer kunnen zien die voordien nog de hemelbol
welkom! Het restaurant zou in februari starten –
vulden met elke nacht een gratis lichtshow. En in
noodzakelijk om voor het hoogseizoen een beetje
de klokkentoren van onze middeleeuws-barokke
naam te maken – maar de gemeente liet de admi-
kerk jengelt inmiddels een hoogst modern elek-
nistratie op zijn beloop, waardoor Le Robur pas in
tronisch uurwerk.
juni zijn deuren kon openen. Piepjong zijn ze – 25 jaar – beide kok van opleiding, met ervaring bij Le
Er is toenemend optimisme
Chêvre d’Or in Èze voor Kevin en Hôtel Martinez
Maar er is nog hoop! De eerste tekenen van
in Cannes voor Déborah.
nieuw esprit manifesteren zich en het is met toe-
Ook Sandrine en Manu Rogeri, de veehou-
nemend optimisme – al blijf ik voorzichtig – dat
ders van Roure, met een kleine groep Tarine- en
ik mijn eigen dorp herontdek.
Abondancekoeien en een grotere kudde schapen
Neem Estia. Van oorsprong architecte,
en geiten, zijn enthousiast over de komst van
besloot ze haar gestreste bestaan in Marseille in
Estia, want naast hun harde kazen maken zij ook
te ruilen voor het opstar-
yoghurt en fromage blanc. Een uitbreiding van
ten van een biologisch
hun gamma met verse vruchtenzuivel zien ze
landbouwproject in ons
helemaal zitten! Hun kuddes lopen ‘s zomers rond
dorp, waar ze tien jaar
op de hoogvlakte van Longon en het is daarheen
geleden een vakantieap-
dat onze wandeling voert.
Het moet modern! En dat betekent het opleuken van het lavoir met schijnwerpers en blauwe lampen in het water, voor de toeristen.
partementje kocht. Op alle vlakken wordt zij tegenge-
Brood en pizza’s uit de dorpsoven
werkt door de burgemees-
Maar eerst gaan we voor ons lunchpakket
ter en ‘ses élus’. En dat uit
langs bij ‘Gégène’, de gepensioneerde bakker die
de overtuiging, zo lijkt het, dat als de ouden niet
elk weekend anderhalf uur naar Roure rijdt – en
slaagden de terrassenlandbouw rond het dorp
ook weer terug – uit liefde voor onze oude dorps-
draaiende te houden, als hun kinderen moesten
oven. Hij ontsteekt hem zaterdagmiddag, zodat
COTEPROVENCE.NL
83
REP ORTAGE
voor de bevloeiing van alle landbouwterrassen, nu voor menige moestuin. En sinds kort dus voor Estia’s aardbeien. En voor de aandrijving van de molen! Met de bedoeling meel te produceren voor de dorpsoven. Maar steeds meer moestuintjes worden met drinkwater besproeid, dus wat zei de burgemeester laatst? ‘We blijven dat kanaal niet onderhouden voor die drie kroppen sla!’ hij ‘s avonds pizza’s kan bakken en daarna brood
Waarmee hij het molenclubje, dat het kanaal als
en pâtisserie voor de zondagochtend. Eugène
onverbrekelijk verbonden beschouwt met de
hoort bij Roure zoals de Eiffeltoren bij Parijs, maar
molen, tegen zich in het harnas joeg.
hij is niet jong meer en we moeten dus op zoek naar een opvolger, op zijn eigen aandringen. De eerste geslaagde kandidaat werd echter weggejaagd met de onvriendelijke ontvangst door onze
Een ijzige wind en optrekkend vocht U ziet, Roure is een verhaal van hoop, maar de heersende wind is nog ijzig.
burgemeester, die niet zag zitten dat er tevens
Dat het de goede kant uit gaat blijkt echter
brood verkocht zou worden aan restaurants in de
ook uit de Chapel Saint-Sébastien, die we passe-
omgeving, de methode die de nieuwe kandidaat
ren als we het dorp verlaten. Eén van de takken
had bedacht om het project rendabel te maken.
van ons kanaal was twee generaties geleden van-
Nee, vond de burgemeester, het is óns brood,
wege de bevloeiing van een tuin omgelegd langs
gebakken op het vuur van óns larikshout, gratis
de buitenmuur van die kapel en had door optrek-
door de gemeente beschikbaar gesteld. Arme
kend vocht schade veroorzaakt aan sommige van
burgemeester, hij herkent niet eens hoe belangrijk
de schitterende fresco’s binnen. Al twintig jaar
de bakker is voor de samenhang van zijn dorp,
vechten we voor de verplaatsing van het water-
misschien zelfs voor het overleven ervan, want
stroompje en dit jaar is het uiteindelijk verlegd,
behalve Le Robur en de dorpsoven heeft Roure
waarna de kapelrestauratie begon. Daarbij had
geen winkels. Zelfs geen kroeg. De dorpsroddels
de burgemeester bijna het gebruik van goedkope
worden uitgewisseld bij de knusse warmte van
leistenen uit China goedgekeurd, die de restaura-
het ‘four communal’...
teurs uitgekozen hadden. Maar na protest uit het dorp liggen er intussen de bordeauxrode lauzes
Meel van de eigen molen
op het dak, die uniek zijn
Roure heeft geen winkels. Zelfs geen kroeg. De dorpsroddels worden uitgewisseld bij de knusse warmte van het ‘four communal’...
Als we uiteindelijk aan onze wandeling
voor Roure. Want alleen
beginnen, passeren we de ‘moulin communal’,
hier (en in het gebied rond
een unieke watermolen en het volgende verhaal
de Gorges de Daluis en de
van hoop en wanhoop. Een groepje jonge mensen,
Cians) treedt de rode silt-
kinderen zowel van de ‘locals’ als van de import,
steen uit het Permtijdperk
hebben op eigen houtje, met steun van een gere-
aan de oppervlakte, wat de
nommeerde molenaar en met eigen middelen,
daken hun unieke karakter
die molen gerestaureerd. Om er onlangs voor het
geeft. En anders dan in de
eerst in een halve eeuw (!) tarwe mee te malen.
rest van Frankrijk liggen de
Roure bezit geen beek om het molenrad aan te
grote leistenen boven en worden kleiner naar de
drijven, maar heeft een kanaal, deels uitgehakt
onderrand van het dak. Niemand weet waarom,
in de bergwand, dat het water aanvoert van de
maar het is prachtig.
rivier Vionène, acht kilometer verderop. In de
84
oudste tekst waarin ons dorp genoemd wordt,
Arboretum op de verkeerde plek
uit 1067, wordt behalve het château (nu een
Boven het dorp, met bij helder weer uitzicht
ruïne) als enige dit kanaal genoemd. Daarmee is
op zee, passeren we het Arboretum. Het hart van
‘t hét cultuurerfgoed van Roure. Ooit zorgde het
botanici gaat er niet sneller van kloppen. Het idee
CÔTE & PROVENCE
‘Gégène’, die met de dorpsoven en zijn gouden inborst het warme hart van Roure vormt. Pizza op zaterdagavond en vers brood zondagochtend. Bij gebrek aan een kroeg worden hier bovendien de laatste nieuwtjes uitgewisseld. De Chapelle Saint-Sébastien-et-SaintBernard was een wapen tegen de pest, gebouwd na een hevige epidemie in de 15e eeuw. Want de twee heiligen waar de kapel aan gewijd is, werden gezien als bescherming tegen de dodelijke ziekte. Op deze fresco uit de kapel zien we hoe een duivel een pelgrim aanvalt, die samen met anderen over de pas trekt die later de Kleine Sint Bernard Pas gaat heten. Boven: Rond Roure wandelend kijk je altijd over de volle lengte uit over de Tinéevallei. Rechts: Fabrice Zuppo, één van de watermolenenthousiastelingen, toont trots het onlangs in oude staat herstelde rad. Het kanaalwater vult een vierkante stenen watertoren, die de druk levert om het met kracht in het rad te spuiten, dat de bovenste molensteen aandrijft. Onder: Estia Chenais heeft dit jaar de biologische aardbeienteelt in Roure gelanceerd en later komen er frambozen bij.
COTEPROVENCE.NL
85
O P
V E R K E N N I N G
De auteur van het artikel wordt op zijn favoriete uitzichtsberg Mont Autcellier begroet door een jonge Patou, die als hij ouder wordt de schaapskudde moet beschermen tegen aanvallen van de wolf.
des Merveilles – is al sinds de Bronstijd zomerweide voor vee. Deze oeroude interactie tussen natuur en transhumance heeft het nationale park van Mercantour doen besluiten het op te nemen in zijn kerngebied. De flora is er namelijk uniek. Niet alleen bloeien er op de hellingen van de Mont Autcellier duizenden edelweiss, op Longon zelf begint de lente met een explosie van wilde krokussen,
Meer dan om zijn bomen is het Arboretum van Roure een bezoek waard vanwege zijn kunst, vooral land art. Met verrassende gevolgen. Zoals hier een installatie van Olivier Roche
is bijzonder – een botanische tuin voor booms-
gevolgd door een tapijt van wilde tulpjes. Wij
oorten uit de gebergtes van de wereld – maar
arriveren daarvoor te laat en genieten vooral van
door een misverstand is het aan het eind van een
de vergezichten, de schapen, de koeien en de lieve
bergketen aangelegd, feitelijk op de graat, en daar
ezels van Sandrine en Manu Rogeri, de boeren die
is per definitie geen water. Dus is men afhankelijk
ook de berghut runnen. Het avondmaal is over-
van bevloeiing en dat is geen gelukkige keuze. Het
vloedig, rijk aan calorieën vanwege de diverse
wordt echter goedgemaakt door de kunst, vooral
kaasingrediënten, en met de wijn inbegrepen.
‘land art’. Want elke herfst vindt de manifestatie
De stemming onder de GR 5-wandelaars is dan
No Made plaats, wanneer kunstenaars nieuw
ook uitstekend.
werk tussen de bomen opstellen, waar vervol-
En de burgemeester? ‘Hij wil de refuge
gens de natuur haar creativiteit op los laat in de
moderniseren’, zegt Sandrine, ‘met geld van de
vorm van verwering, mossen en schimmels. Met
Métropole de Nice. Wij zijn slechts pachters, geen
verrassende gevolgen, die het Arboretum toch
eigenaars. Natuurlijk zijn we blij. Het is ook echt
een bezoek waard maken.
nodig. Maar het wordt véél groter en luxueuzer.
We lopen niet de kortste weg naar het
Dan is het wel gedaan met die heerlijk relaxte
Plateau de Longon – de GR
sfeer waar alle vier onze kinderen ‘s zomers in
5, onze terugroute – maar
zijn opgegroeid, waarbij de gasten tussen de
het fraaie pad door de
picknicktafels rondstruinende dieren ontmoe-
grootste aaneengesloten
ten. Veel wandelaars mogen dat graag, maar uit
lariksbossen van Frankrijk,
hygiënisch oogpunt kan dat natuurlijk niet meer
schitterend vooral in de
bij een upperclass berghut …’ We blijven hopen.
De burgemeester wil de refuge moderniseren. Maar dan wordt het véél groter en luxueuzer. Dan is het wel gedaan met die heerlijke relaxte sfeer.
herfst als de naalden goud kleuren. Doel is de afgeronde uitzichttop van de Mont Autcellier, een mak-
kelijke maar lange wandeling, reden waarom we in de refuge op het plateau erachter overnachten. Kerngebied van de Mercantour Daar is het landschap totaal anders, open als in de Schotse Highlands. Dit plateau – eigenlijk een ‘hangend dal’, een kleine uitgave van de Vallée
86
CÔTE & PROVENCE
R E P O R T A G E
www.arboretum-roure.org (Frans, de website van het Arboretum). ETEN & SLAPEN Hotel-restaurant Lo Robur (aubergelorobur.eatbu.com) heeft zeven kamers. Het restaurant is gerenommeerd en biedt een fantastisch uitzicht over de volle lengte van de Tinéevallei. Voor de wandelaars is er in het dorp zelf ook een gîte d’étape beschikbaar (roure.fr/gite-communal-2). Overnachtingsplaats op onze wandeling is de berghut Refuge de Longon (refugedelongon.fr). Voor de terugweg heb je dan ruim genoeg tijd, zodat er ‘s ochtends tijd overblijft om het Plateau de Longon te verkennen of de afgeronde heuvels erboven. Je komt er de kuddes tegen en héél veel bergmarmotten. WANNEER Van juni tot oktober is de berghut open. Juni is het bloemenrijkst. Mont Autcellier is ook een fantastische sneeuwschoenbestemming.
De familie Rogeri runt de berghut van Longon, met op zijn knieën Manu en zittend vlnr Sandrine, Clovis, Garance en Philomène. Alleen oudste zoon Calixte ontbreekt; die runt sinds kort hun kaasen specialiteitenwinkel in Saint-MartinVésubie.
Praktische Informatie NAAM Het woord ‘roure’ is Occitaans voor eik en is afgeleid van het Latijnse robur, wat de naam van het hotel-restaurant verklaart.
Déborah George en Kevin Soria, die sinds juni hotel-restaurant Le Robur runnen, tonen een amuse-bouche. Zij proberen de Michelinster terug te veroveren, waarmee de vorige eigenaar gourmetliefhebbers van de kust wist te lokken. Het uitzicht over de volle lengte van het Tinéedal, veroorzaakt door de bijzondere ligging van het dorp aan het einde van een bergketen, krijg je er als bonus bij.
KAART De IGN topokaart 3641 ET Moyenne Tinée (€ 12,50) is de beste wandelkaart. INTERNET roure.fr (Frans, de gemeentewebsite). fr.wikipedia.org/wiki/Roure (Frans, Roure op Wikipedia). paulsmit.smugmug.com/Features/ Europe/France/Chapels-of-SouthernAlps/Chapelle-Saint-Sebastien-Roure (Engels, over de bijzondere fresco’s in de Chapelle Saint-Sébastien-et-SaintBernard).
Onder: Het plateau van Longon is een hangend dal, waar aan de rand een waterval vanaf tuimelt.
WANDELING De wandeling van Roure via de Mont Autcellier naar de berghut van Longon en terug over de GR 5 kan voor wandelaars met conditie in één dag gemaakt worden. Rij dan eerst met de auto richting Arboretum, en verder tot het asfalt ophoudt, waar zich een parking bevindt. Ik raad echter aan de wandeling in twee dagen te doen, vanaf het dorp zelf en met een overnachting in de Refuge de Longon.
COTEPROVENCE.NL
87
SERVICE
Nieuwbouw aan de Côte d’Azur Côte & Provence houdt u op de hoogte van de laatste nieuwbouwprojecten aan de Zuid-Franse kust. U wilt een aantal projecten bezoeken? Een Nederlandstalig team verzorgt namens Côte & Provence de lokale begeleiding
Nieuw aanbod in hartje Mougins
Nieuwbouw vlakbij de oude stad van Antibes
Uiterst comfortabele nieuwbouw-appartementen met een geweldig uitzicht op de Baie des Anges en de bergen. Gelegen tussen Nice en Cannes, biedt Antibes een authentieke kwaliteit van leven. In de zeer gewilde wijk Le Puy verschijnt dit gebouw dat sereen op een heuvel ligt. In een sobere en eigentijdse stijl is dit nieuwe appartementen gebouw slechts drie verdiepingen hoog, met een groen eco dakbedekking en omringd door fraaie tuinen en luxe villa’s. Prijzen vanaf € 443.00 voor een 2 slaapkamer appartement.
Van studio tot 3 slaapkamer-penthouses, in een residentie van standing met een heerlijk zwembad en zonnedek. Mougins is ontworpen om volop van het leven te genieten, met winkels, bioscoop, restaurants en café's. De arcades nodigen uit om te wandelen of om in de schaduw te genieten van uw apéro. En… u bent minder dan een kwartier verwijderd van de heerlijke zandstranden van Cannes. Prijzen vanaf € 151.000 voor een studio.
Een Pied-a-terre in Nice Kleine simpele studio's, maar volledig ingericht met keuken, douche en kasten. Maar in hartje Nice aan de Boulevard Riquier. De gezellige haven en het strand zijn altijd dichtbij. De architectuur van dit project is strak en modern met een fraaie entreehal. De geluidsisolatie en afwerking is op hoog niveau en de appartementen zijn strak en netjes afgewerkt en worden geleverd met tien jaar garantie. Prijzen voor een nieuwe studio vanaf € 135.000.
Uitzicht over Nice
Aan het strand van Sainte-Maxime
Wie in een wereldstad als Nice aan de Côte d’Azur wil wonen met een prachtig uitzicht over de stad en de zee, moet snel schakelen! Voor dit unieke project op een heuvel in het historische Nice, omringd door de botanische tuinen met grote, oude bomen. Thuiskomen in Nice is nog nooit zo leuk geweest. En als bewoner heeft u natuurlijk de beschikking over een eigen ondergrondse parkeerplaats. Prijzen voor een 2 slaapkamer appartement met zeezicht en parking vanaf € 388.000.
Aan de Golf van Saint-Tropez, op 200 meter van de zandstranden en op 5 minuten lopen van het centrum van de stad, is deze luxe residentie in aanbouw. Met mooie terrassen en tuinen met uitzicht op zee. De residentie heeft slechts 12 eenheden van 2 tot 5 kamers, waarvan 2 penthouses, verdeeld over gebouwen van slechts 3 verdiepingen. De appartementen zijn voorzien van airconditioning, uitgerust met domotica, en perfect afgewerkt. Prijzen voor een 2-slaapkamer appartement vanaf € 639.000.
INTERE SSE? Ga voor meer informatie over tientallen nieuwe projecten tussen Saint-Tropez en Menton naar: coteprovence.nl/nieuwbouw en meld u aan voor onze nieuwsbrief en alerts.
O N R O E R E N D
G O E D
Wonen in Zuid-Frankrijk
Een chambres d’hôtes beginnen? AANTREKKELIJK IDEE, EMIGREREN naar Zuid-Frankrijk en daar dan een chambres d’hôtes beginnen. En uit de desbetreffende inkomsten dan eventueel een deel van de hypotheek betalen. Probleem is dan wel dat de Franse banken niet staan te trappelen om uw project te financieren. Die baseren hun bereidheid met betrekking tot hypothecaire leningen bij voorkeur op basis van vaste arbeidsovereenkomsten, met loonstrookjes, belastingpapieren en dergelijke. Er is nu wel sprake van iets meer souplesse, bijvoorbeeld als u kunt aantonen dat u ook (nog) een baan of bedrijf in Nederland of Vlaanderen heeft. En anders zit er weinig anders op dan een gedegen ‘businessplan’ op te stellen en daarmee naar de bank te stappen. Praktijk-advies: nooit naar één bank, er is onderlinge concurrentie. Maar reken op ‘eigen geld’ op iets van 30 à 50%. Overweeg even te kijken op homes-and-hospitality.com. Dan maakt u kennis met Marieke van Bezeij die gespecialiseerd is in het begeleiden van mensen die overwegen een chambres d’hôtes te beginnen.
Vermogensbelasting en aftrekposten DE REGERING MACRON HEEFT WIJZIGINgen doorgevoerd ten aanzien van de vermogensbelasting. De ‘impôt de solidarité sur la fortune’ (ISF) is vervangen door de ‘impôt sur la fortune immobilière’ (IFI). In de praktijk: alleen vermogensbelasting over onroerend goed, niet meer over banktegoeden, kunstverzamelingen en dergelijke. Als je in Frankrijk belastingplichtig bent, krijg je nu met die IFI te maken als je huis een nettowaarde vertegenwoordigt van € 1.3 miljoen. Maar aan die nettowaarde valt iets te doen. U kunt er het bedrag van de hypotheek die er (nog) op rust van aftrekken, de kosten van renovatie of een verbouwing. Moet u wel even weten dat de fiscale regels strenger zijn geworden bij een aflossingsvrije hypotheek. Overigens: een (fiscaal) Franse ingezetene krijgt 30% korting als het om zijn ‘hoofdwoning’ (résidence principale) gaat. Is weer anders bij een tweede- of vakantiehuis. Kijk voor meer info bijvoorbeeld op www.hypotheekenbuitenland.nl.
Bouwen en verbouwen: dat gaat zomaar niet Als u uw (tweede) huis in Zuid-Frankrijk wilt verbouwen en/of uitbreiden, dan krijgt u te maken met de bureaucratie, de regels zijn streng. Schakel bij voorkeur altijd een architect, een bouwondernemer of een aannemer in. Die mensen kennen de regels, die ook nog eens per gemeente verschillen. Heel in het algemeen: u bent verplicht een ‘permis de construire’ (bouwvergunning) aan te vragen als u uw huis met 20 m2 of meer wilt vergroten. Relatief kleine verbouwingen vallen onder de (niet altijd) vereiste ‘déclaration préalable de travaux’, zeg maar: ‘bouwmelding’. Alle aanvragen worden zorgvuldig bestudeerd, reken niet op een ja of nee binnen een paar dagen, en er wordt streng gecontroleerd of u binnen de vergunning blijft. Bij alle aanvragen moet u rekening houden met het gemeentelijke bestemmingsplan PLU (‘plan local d’urbanisme’). Al helemaal als u een terrein koopt in het vertrouwen er een mooie villa op neer te zetten. Onder meer in het magazine Maison en France leest u er alles over.
COTEPROVENCE.NL
89
P U B L I - I N F O
ZWEEDS SUCCES IN DE PROVENCE
‘Geen betere plek op de wereld’ Filip en Johan Wretman werden geboren in Zweden, maar groeiden op in Mougins in de Alpes-Maritimes. Daar kwamen ze na buitenlandse studies en omzwervingen dan ook terug. Om er een real estate-imperium uit de grond te stampen, met vier vestigingen aan de kust en twee in het achterland. Filip (links op de foto) vertelt hun succesverhaal.
90
‘WE BEGONNEN ZO’N TWAALF JAAR
in 2006 oprichtten, bleek in een grote
buitenland vertrokken om te studeren.
geleden, toen we merkten dat onze
behoefte te voorzien. Wij kenden
Johan volgde in de Verenigde Staten
Zweedse landgenoten niet alleen veel
de markt, we spraken hun taal maar
een pilotenopleiding, en ging daarna
interesse in, maar ook veel vragen over
ook vloeiend Frans want we zijn hier
naar Stockholm voor een studie aan de
Zuid-Frans onroerend goed hadden.
opgegroeid en naar school gegaan. We
handelsschool. Ik ben naar de hotel-
Wretman Estate & Consulting, dat we
zijn na onze schooltijd wel naar het
school in Zweden gegaan en heb daarna
CÔTE & PROVENCE
mijn MBA in San Francisco gehaald. En daarna kwamen we weer terug aan de Côte d’Azur. De liefde van onze ouders Die liefde voor dit deel van Frankrijk hebben we van onze ouders meegekregen. Mijn vader was altijd al verliefd op de Provence, sinds 1960 bezat hij een huis in Grasse. Later verhuisden mijn ouders naar Mougins en daar zijn mijn broer en ik opgegroeid. Volgens ons is er vrijwel geen betere plek op de wereld te vinden dan hier! Het geweldige klimaat, de cultuur, de historie, de natuur, zowel aan de kust als in het achterland, de kustplaatsen, de tegen de heuvels aangeplakte bergdorpjes: het is een mengeling van ‘glamour en laid back’ en het is fantastisch! Je moet je onderscheiden Wat het geheim is van ons succes? Ik denk dat het vooral met onze vergaande specialisatie te maken heeft. Er zijn enorm veel ‘agences immobilières’ en je moet je echt onderscheiden om succes te hebben. We hebben ons dus in eerste instantie gefocust op een Zweedse clientèle, en zeer hoogwaardige service. Ook hoog in ons vaandel: fatsoen, eerlijkheid in zaken, en het
land (Valbonne en het Pays de Fayence).
Zweeds, Deens, Vlaams, Nederlands,
opbouwen en in stand houden van een
Wat betekent dat we het hele gebied
Engels, Frans, Italiaans, Spaans, Portu-
duurzame relatie. Dat heeft ons een
van Saint-Tropez tot aan de Italiaanse
gees, Oekraiëns, Russisch en Japans.
goede reputatie bij klanten en partners
grens en dat van Cotignac, Fayence, en
opgeleverd. Daarvoor moet ik ook ons
Saint-Paul-de-Vence bestrijken. We kun-
wen tegemoet. De Côte d’Azur en de
team van medewerkers de credits geven,
nen bovendien aan elke vraag voldoen.
Provence zullen altijd heel aantrekkelijk
altijd ambitieus en zeer professioneel.
Of het nu gaat om een penthouse aan
blijven. Voor buitenlanders én voor de
We zien de toekomst met vertrou-
de Croisette in Cannes, een bescheiden
Fransen zelf. Ook al zijn er schommelin-
We kunnen aan elke vraag voldoen
pied-à-terre in Menton, een typisch
gen in de markt, wat onroerend goed
Vandaag de dag bestaat ons klan-
Provençaals huisje of een riante villa: we
betreft is Frankrijk veel stabieler dan de
hebben voor elk wat wils.
ons omringende landen.’
tenbestand uit nog steeds veel Zweden, maar ook uit Noren, Denen, Finnen, Engelsen, Luxemburgers, Nederlanders en Belgen. We bestrijken een groot
Alles in de taal van de klant En we begeleiden alles van a tot
gebied hier in Zuid-Frankrijk, met vier
z. In de eigen taal van de klant, want
kantoren aan de kust (Cannes, Antibes,
onze 34 medewerkers spreken allemaal
Nice en Menton), en twee in het achter-
minstens drie talen. Samen spreken we
WRETMAN REAL ESTATE & CONSULTING 19 rue des Serbes, Cannes wretmanestate.com/fr
COTEPROVENCE.NL
91
Wonen in de Provence uw droom is dichterbij dan u denkt!
Enkele voorbeelden uit ons aanbod:
ROQUEBRUNE-SUR-ARGENS € 695.000 Rustig gelegen villa ca. 225 m2, met een geweldig uitzicht op de Roc van Roquebrune-sur-Argens, het Esterel- gebergte en klein zeezicht. Lichte ruime living, met openhaard, vide en openslaande deuren naar het terras, woonkeuken, 3/4 slaapkamers, allen met eigen badkamer. (Verwarmd) zwembad, diverse terrassen, inpan dige garage en een fraaie tuin. Deze villa is ‘instapklaar’!
new-home.fr – ref. 2262
MONTAUROUX
new home is Nederlands-Franse makelaar en erkend taxateur, actief in Zuid-Frankrijk, met vestigingen in Lorgues (Var) en Roquebrune-surArgens (Côte d’Azur). Door een uitgebreid netwerk en jarenlange ervaring beschikt new home als geen ander over kennis van de regio en de lokale onroerendgoedmarkt.
€ 699.000
Ruime villa met een zeer fraai panoramisch uitzicht over de omgeving gelegen op een perceel van 2.500 m2 niet ver van het dorpscentrum. De villa bestaat uit een woonkamer met openhaard, een eetkamer, een keuken, een kantoorruimte, 3 slaapkamers en 2 badkamers. Tevens is er een appartement met een woon kamer, keuken, 2 slaapkamers en een badkamer. In de tuin bevindt zich een verwarmd overloopzwembad.
www.new-home.fr – ref. 3001
Nederlands sprekende vastgoedadviseurs staan onze relaties bij tijdens het gehele aan- of verkooptraject. Inclusief de juridische aspecten van de geldende wet- en regelgeving op het gebied van onroerendgoedtransacties. Daarmee behoeden ze u voor onvoorziene valkuilen. Zoekt u een Provençaals huis, vakantiewoning, chateau, wijndomein of bouwperceel? new home biedt een bijzonder ruime, gevariëerde keus. Kijk op www.new-home.fr of bel met +33 (0)4 94 47 49 54 en vraag naar Rob Brink (Var) of Astrid Segaar (Côte d’Azur).
www.new-home.fr new home SARL | 7, Cours de la République | 83510 Lorgues | France Tel. + 33 (0)4 94 47 49 54 | e-mail: info@new-home.fr | Carte professionelle 5081
Mr. Mireille Bosscher is kandidaat-notaris binnen de Juridische Adviespraktijk Bosscher in Den Haag. Ze belicht juridische en notariële praktijkvoorbeelden. www.bosscher-advies.nl – info@bosscher-advies.nl
SUCCESSIERECHT: DE FRANSE FISCUS ALS LACHENDE DERDE F I S C A A L - J U R I D I S C H
HET OVERLIJDEN VAN EEN DIERBARE BRENGT VEEL EMOTIES
had gepleegd. In zo’n situatie biedt een waardevaststelling door
met zich mee. Verdriet om het gemis, misschien opluchting dat ver-
een erkende taxateur (vaak een makelaar) met een ‘avis de valeur’
dere pijn bespaard is gebleven. En soms wordt zo’n overlijden ook
soelaas, waarna de aangifte verzorgd kan worden.
ervaren als een financieel lichtpuntje, als de overledene vermogen
Gealarmeerd door mijn verhaal over de hoogte van de
nalaat en de erfgenamen daarin mogen delen. Bij dit laatste komt
successierechten en de bijkomende rente wilde men zo snel mogelijk
de fiscus om de hoek kijken.
van de woning af opdat de verschuldigde erfbelasting vanuit de
Na een overlijden dient men in Frankrijk aangifte te doen
verkoopopbrengst voldaan kon worden. Maar ja, de Franse fiscus
voor het recht van successie voor zover de gestorvene in Frankrijk
is niet bereid uitstel te verlenen. Aan mij de taak om een familie met
woonde, als Frans vermogen tot de nalatenschap behoort, en
negen familieleden op één lijn te krijgen, voor het bepalen van de
tenslotte indien een erfgenaam in de afgelopen tien jaar minimaal
vraagprijs en de condities. Na een uitgebreide sessie was men er
zes jaar in Frankrijk woonde. De termijn voor het indienen (en beta-
gelukkig al vrij snel uit: men nam genoegen met een verkoopprijs
len!) bedraagt twaalf maanden als het overlijden buiten Frankrijk
beduidend lager dan de marktwaarde, zodat een snelle overdracht
plaatsvindt. De relatie tot de overledene bepaalt hoeveel belasting
tot de mogelijkheden behoorde.
je betaalt. Hoe verder men van de overledene afstaat, hoe hoger het
Intussen regende het binnen de familie verwijten richting mijn
tarief. Tel daarbij op de rente die je aan de Franse fiscus verschuldigd
cliënt die als executeur-testamentair optrad. Uit eerbied naar zijn
bent als je niet tijdig betaalt, en een financieel drama ligt op de loer.
tante had hij deze functie aanvaard, zonder zich daarbij te realiseren dat hij daarmee persoonlijk aansprakelijk werd voor de voldoening
Betalingstermijn verstreken
van de successierechten.
Zo ondervond ook de cliënt uit het volgende verhaal. Zijn tante was twee jaar geleden overleden, na een zeer respectabele leeftijd
Men hief het glas op tante
van 95 jaar te hebben bereikt. In het testament waren alle nichten
Al met al de hoogste tijd om een koper te vinden. Een Franse
en neven, negen in totaal, tot erfgenaam benoemd.
makelaar zag wel mogelijkheden in het gedateerde appartement,
In Nederland waren de zaakjes langzaamaan afgewikkeld,
en prikte door de sfeer van de jaren vijftig heen. Dit was voor hem
maar er was ook nog dat appartement aan de Zuid-Franse kust. De
een buitenkansje omdat hij ook wel begreep dat de familie het snel
notaris die de nalatenschap in Nederland afwikkelde wist er geen
van de hand wilde doen, wat hem overduidelijk een voorsprong
raad mee en had naar mij doorverwezen.
gaf in de onderhandelingen over de prijs. Drie maanden later kon
Genoemde termijn van twaalf maanden was inmiddels allang
de familie de verkoopopbrengst na aftrek van de belasting onder-
verstreken, zodat de erfgenamen niet alleen de successierechten
ling verdelen en hief men het glas op de tante die hen een mooie
(tegen een tarief van 55% na toepassing van de vrijstelling) moesten
herinnering nalaat.
voldoen maar ook een maandelijkse rente van 0,4%. Dat is schrikken. Waardebepaling en persoonlijke aansprakelijkheid Binnen de familie bestond er onenigheid over de waarde van het appartement. Zo rechtvaardigde de locatie met een geweldig zeezicht een geschatte prijs van enkele tonnen, maar daartegenover stond dat tante sinds de jaren tachtig nauwelijks onderhoud
COTEPROVENCE.NL
93
“Wat houdt u nog tegen om te bouwen of te renoveren in de Provence?”
Wij bouwen of renoveren uw woning in Frankrijk, met een Nederlands sprekende officiële maître d’oeuvre (bouwcoördinator) Een huis nieuw en comfortabel of liever oud en charmant? Bekijk onze vernieuwde website!
WWW.BRFRANCE.EU
Zorgel s genieten aan de Côte d’Azur! Coördinatie bij de bouw of verbouwing van uw woning
Beheer-service op maat van uw woning tijdens uw verblijf, afwezigheid en verhuur
Onderhoud en schoonmaak door ons eigen personeel van uw tuin, zwembad, etc.
Het voor u regelen van gewenste administratieve werkzaamheden zodat uw verblijf zorgeloos verloopt
Bastion d’Azur is een professioneel servicebureau dat met een eigen equipe medewerkers zorg draagt voor uw villa of appartement aan de Cote d’Azur. Wij werken vanuit Sainte Maxime en beschikken over de kennis, ervaring, de medewerkers en het lokale netwerk om adequaat en professioneel te regelen dat u zorgeloos kunt genieten van uw villa of appartement. Ons aanbod is flexibel en wij stemmen onze service graag af op uw persoonlijke wensen. Belt u ons gerust om uw situatie te bespreken. Onze medewerkers spreken Nederlands, Frans, Duits en Engels en doen u graag een aanbod op maat.
2 rue Jean Brunet le domaine du Golf, 8320 Sainte Maxime – France +33 (0)4 94 81 01 32
info@bastiondazur.com
www.bastiondazur.com
Jan Vermeijen heeft sinds 2010 zijn bedrijf Maison sans Soucis, actief in het Canton de Fayence in de Var. www.maisonsanssoucis.com
TOEZICHT OP JE VAKANTIEHUIS: PROFESSIONAL OF DE POSTBODE? U I T
D E
P R A K T I J K
ALHOEWEL 2018 IN BELGIË EN NEDERLAND REEDS SUPER VEEL
Wat je echt wilt van een huisbeheerder, is dat deze alle
zon- en aperitiefmomenten heeft gebracht, blijven velen onder
zorgen op een consequente, betrouwbare en goede manier van
ons die ene droom koesteren: ooit zelf iets kopen in het buitenland.
je overneemt. Niemand is perfect en fouten worden in alle landen
Dromen over een tweede woning onder de Zuid-Franse zon
gemaakt. Maar zolang er geen geheimen zijn tussen de beheerder
en in heel een andere cultuur, wordt al een stuk minder aange-
en de eigenaar loopt het meestal wel goed.
naam als je begint te denken aan alle zorgen die een vakantiehuis met zich meebrengt en de kosten ervan. Geld genoeg hebben om
Altijd en overal bereikbaar
zo’n gedroomde tweede huis te kopen, is één ding. Het op afstand
Er hangt vanzelfsprekend een prijskaartje aan het overdragen
beheren ervan is een ander verhaal.
van de zorg voor een eigendom, tuin- en zwembadonderhoud,
Zorgen over het zwembad, de verwilder(en)de tuin, een lek-
beheer van het huis, eventuele renovaties, en wie weet: verhuur.
kend dak, belangrijke post die maar niet aankomt, de taxe foncière
Maar als je investeert in een mooi buitenverblijf, dan wil je er
die nog betaald moet worden, de zoveelste live-box (internetverbin-
natuurlijk ook voor zorgen dat je huis op orde blijft.
ding) die stuk is gesprongen na een hevig onweer, het houdt soms niet op. Eigenaars die vaak ter plaatse zijn kunnen deze problemen
Ik moet hier wel een aantekening bij maken. Want soms
meestal zelf oplossen, maar als je soms maar een of twee keer per
verwachten de eigenaars ook té veel van hun kant. Als beheerder
jaar van je buitenverblijf kunt genieten, heb je vaak niet de energie,
in deze digitale wereld altijd en overal bereikbaar zijn omdat er
tijd of zin om dit alles op te pakken. Je hebt immers maar één lange
een ‘dringende’ vraag speelt. Vaak kan die wel wachten tot na het
vakantie na een druk werkjaar.
weekend. Als het probleem echter heel dringend blijkt te zijn, dan mag het voor het een beheerder natuurlijk niks uitmaken als het
Wat telt: 100% wederzijds vertrouwen
toevallig zondagavond is, zolang het probleem maar opgelost en
Je kunt het ‘management’ van je vakantiewoning aan de
de klant geholpen wordt.
gepensioneerde buurman over laten, of aan de lokale postbode die
De charme van een tweede huis in Zuid-Frankrijk: genieten
een centje wil bijverdienen, maar als je echt geen zorgen wilt heb-
van een welverdiende vakantie in een ‘eigen’ sfeer, van de zuiderse
ben, doe je een beroep op een professioneel bedrijf, gespecialiseerd
cultuur en dan hopelijk zonder al te veel zorgen!
in ‘property management’. Daar zijn er ondertussen vele van, maar lang niet alle zijn echt top. De belangrijkste troeven van een professionele beheerder zijn: bereikbaarheid, communicatie, openheid en eerlijkheid. Aangezien alles een prijs heeft, moet er van beide kanten 100% vertrouwen zijn. Anders loopt het op een zekere dag mis en blijft er grote frustratie achter. Steeds opnieuw hoor ik van en ervaar ik situaties waar (buiten landse) eigenaars teleurgesteld worden door lokale bedrijven. Zonde, want ofschoon onze werkmentaliteit anders is dan die van de lokale, relaxte Zuid-Fransman, zijn er hier ook goede en betrouwbare bedrijven en mensen. Uiteraard. Je moet ze enkel weten te vinden.
COTEPROVENCE.NL
95
IMMOHET KANTOOR AAN HET HET GROOTSTE GROOTSTE GROOTSTE HET GROOTSTE DE CÔTE D’AZUR SCANDINAVISCHE SCANDINAVISCHE SCANDINAVISCHE
SCANDINAVISCHE IMMO IMMO IMMO KANTOOR KANTOOR AAN AAN AAN HET KANTOOR GROOTSTE IMMO KANTOOR AAN HET GROOTSTE DE DE DE CÔTE CÔTE CÔTE D’AZUR D’AZUR D’AZUR SCANDINAVISCHE DE CÔTE D’AZUR SCANDINAVISCHE IMMO AAN Bestaande uit een internationaal team van makelaars met KANTOOR grote expertise en ervaring, IMMO KANTOOR AAN DE CÔTE D’AZUR helpen wij u graag verder in 10 talen, waaronder het DENederlands. CÔTE D’AZUR
Bestaande Bestaande Bestaande uit uituit een een een internationaal internationaal internationaal team team team van van van makelaars makelaars makelaars met met met grote grote grote expertise expertise expertise en enen ervaring, ervaring, ervaring,
Wretman, oprichters en aakvoerders
Bestaande uit een internationaal team van makelaars metgaande grote expertise en ervaring, HET GROOTSTE Wij hebben een brede portfolio van te koop, van 2 slaapkamer helpen helpen helpen wij wijwij uu graag graag u graag verder verder verder inin 10 in 10eigendommen 10 talen, talen, talen, waaronder waaronder waaronder het het het Nederlands. Nederlands. Nederlands. SCANDINAVISCHE helpen wij u graag verder in 10 talen, waaronder hetmet Nederlands. Bestaande uit een internationaal team van makelaars expertise enstijl ervaring, appartementen in Nice of Menton, vanteam oude villa’s in grote provençaalse omgeving Bestaande uit een internationaal vanstenen makelaars met grote expertise en ervaring, IMMO KANTOOR AAN helpen wij u graag verder in 10 talen, waaronder het Nederlands. Wij Wij Wij hebben hebben hebben een een een brede brede brede portfolio portfolio portfolio van van van eigendommen eigendommen eigendommen te te koop, te koop, koop, gaande gaande gaande van van van 2 2 slaapkamer slaapkamer 2 slaapkamer wijeen u graag verder in 10 talen,hotels waaronder het Nederlands. hebben brede portfolio van eigendommen te koop, gaande van 2 slaapkamer Fayence,Wij tothelpen Penthouses in Cannes, zelfs en DE mooie wijngaarden. CÔTE D’AZUR
appartementen appartementen appartementen inininNice Nice inNice Nice of of Menton, of Menton, Menton, van van van oude oude oude stenen stenen stenen villa’s villa’s iningaande provençaalse provençaalse in provençaalse stijl stijlstijl omgeving omgeving omgeving Wijhebben hebbeneen een brede portfolio van eigendommen tevilla’s koop, 2 slaapkamer appartementen of Menton, van oude stenen villa’s in provençaalse stijl omgeving Wij brede portfolio van eigendommen te koop, gaande vanvan 2 slaapkamer Fayence, Fayence, tot tot Penthouses Penthouses Penthouses invan Cannes, in Cannes, Cannes, zelfs zelfs zelfs hotels hotels hotels en en en mooie mooie mooie wijngaarden. wijngaarden. wijngaarden. Wij utot graag ininNice één onze 6oude kantoren verspreid over de d’Azur en Johan Johan Johan en enFilip Filip en Filip Wretman, Wretman, Wretman, oprichters oprichters oprichters en enontvangen en Fayence, appartementen Nicein Menton, van oude stenen villa’s in wijngaarden. provençaalse stijl omgeving Fayence, tot Penthouses Cannes, zelfs hotels en mooie appartementen in ofinof Menton, van stenen villa’s in provençaalse stijl Cote omgeving
Johan en Filip Wretman, oprichters en zaakvoerders zaakvoerders zaakvoerders Fayence, tot Penthouses inCannes, Cannes, zelfs hotels en mooie wijngaarden. Johan enenFilip oprichters en Bestaande Provence om tezamen uwinindroomhuis te vinden, ofmet uiteraard de perfecte kopers !en zaakvoerders Fayence, tot inéén zelfs hotels mooie wijngaarden. uituPenthouses internationaal team van makelaars grote expertise ende ervaring, Johan FilipWretman, Wretman,de oprichters en Wij WijWij ontvangen ontvangen ontvangen ueen graag graag u graag in één één van van van onze onze onze 66 kantoren kantoren 6en kantoren verspreid verspreid verspreid over over over de de Cote Cote Cote d’Azur d’Azur d’Azur enen
Wijhelpen ontvangen u graag in inéén onze 6 kantoren verspreid over de Cote d’Azur en wij u graag verder 10 van talen, waaronder het Nederlands. Wij ontvangen ugraag graag in één van onze 6 kantoren verspreid over dede Cote d’Azur en !! ! de de de Provence Provence Provence om om om tezamen tezamen tezamen uw uw uw droomhuis droomhuis droomhuis te te vinden, te vinden, vinden, of of uiteraard of uiteraard uiteraard de perfecte perfecte perfecte kopers kopers kopers Wij ontvangen u in één van onze 6 kantoren verspreid over dede Cote d’Azur en deuwProvence om tezamen Jan Vermeijen, Belgische vastgoed expert uw droomhuis te vinden, of uiteraard de perfecte kopers !
zaakvoerders zaakvoerders
dehebben Provence om tezamen uwdroomhuis droomhuis vinden, of uiteraard de perfecte kopers Wij een brede portfolio van eigendommen teofkoop, gaande 2 slaapkamer de Provence om tezamen uw te te vinden, uiteraard devan perfecte kopers ! ! +33 (0)6 34Jan 35 29 09 appartementen in Nice of Menton, van oude stenen villa’s in provençaalse stijl omgeving Jan Vermeijen, Jan Vermeijen, Vermeijen, uw uw uw Belgische Belgische vastgoed vastgoed vastgoed expert expert expert Jan Vermeijen, uwBelgische Belgische vastgoed expert jan@wretmanestate.com Jan Vermeijen, uw Belgische vastgoed expert Jan Vermeijen, uw Belgische vastgoed expert Fayence, tot Penthouses in Cannes, zelfs hotels en mooie wijngaarden. +33 +33 +33 (0)6 (0)6 (0)6 34 34 35 35 34 29 29 35 09 09 29 09 Johan en Filip Wretman, oprichters en +33 (0)6 34 35 29 09 zaakvoerders
+33 +33(0)6 (0)63434353529290909 jan@wretmanestate.com jan@wretmanestate.com jan@wretmanestate.com jan@wretmanestate.com jan@wretmanestate.com jan@wretmanestate.com Wij ontvangen u graag in één van onze 6 kantoren verspreid over de Cote d’Azur en
CANNES CANNES CANNES CANNES CANNES CANNES CANNES CANNES 9 Rue des Serbes 19 Rue des Serbes
19 Rue des Serbes 19 Rue des Serbes 19 1919 19 Rue Rue Rue des des des Serbes Serbes Serbes Rue des Serbes
de Provence om tezamen uw droomhuis te vinden, of uiteraard de perfecte kopers !
ANTIBES 28 Bd Albert 1er
Jan Vermeijen, uw Belgische vastgoed expert ANTIBES ANTIBES ANTIBES ANTIBES ANTIBES ANTIBES ANTIBES +33 (0)6 34 35 29 09 28 Bd Albert 1er 28 Bd Albert 1er 28 28 Bd Bd Bd Albert Albert Albert 1er 1er 1er 28 Albert jan@wretmanestate.com28 Bd Albert
CANNES 19 Rue des Serbes
VALBONNE VALBONNE 2030 Route de Cannes 2030 Route de Cannes VALBONNE VALBONNE VALBONNE VALBONNE VALBONNE VALBONNE 2030 Route Cannes 2030 Route de Cannes 2030 2030 2030 Route Route Route de dede Cannes Cannes Cannes
0 Route de Cannes VALBONNE
2030 Route de Cannes
www.wretmanestate.com www.wretmanestate.com
www.wretmanestate.com www.wretmanestate.com www.wretmanestate.com www.wretmanestate.com www.wretmanestate.com
ANTIBES 28 Bd Albert 1er
CALLIAN CALLIAN RD562 RD562 CALLIAN CALLIAN CALLIAN CALLIAN CALLIAN
CALLIAN RD562 RD562 RD562 RD562 RD562 CALLIAN RD562
NICE
NICE NICE NICE NICE NICE NICE NICE 54 Rue Gioffredo 54 54 Rue Gioffredo Rue Gioffredo 54 54 Rue Rue Rue Gioffredo Gioffredo Gioffredo 54 Rue Gioffredo 54 Rue Gioffredo NICE 54 Rue Gioffredo
MENTON 2 RueMENTON du Bastion 2 Rue du Bastion MENTON MENTON MENTON MENTON MENTON
MENTON 2 Rue du Bastion MENTON
Rue Bastion 22 dudu Bastion 22Rue Rue Rue 2 Rue du du du Bastion Bastion Bastion
2 Rue du Bastion
+33 (0)4 92 98 92 54 contact@wretmanestate.com +33 (0)4 92 98 92 54 contact@wretmanestate.com +33 (0)4 92 98 92 54 +33 (0)4 92 98 92 54
contact@wretmanestate.com
contact@wretmanestate.com contact@wretmanestate.com contact@wretmanestate.com contact@wretmanestate.co
Drs. Albertjan Massier is eigenaar van Hypotheek & Buitenland. Hij is sinds 2003 specialist op het vlak van niet-resident financieringen. +31 (0)20 33 00 139 – www.hypotheekenbuitenland.nl
DE HUIZENPRIJZEN: VRIJ STABIEL F I N A N C I E E L
DE GEKKIGHEID DIE DE NEDERL ANDSE HUIZENMARKT OP DIT
het duurdere segment manifesteren en daar een factor van belang
moment kenmerkt speelt niet op de Franse. Die is een stuk rustiger.
zijn, maar zeker niet de bepalende.
Na een daling (2012 - 2016) zaten de huizenprijzen in Frankrijk in 2017 wel weer in de lift, maar om van een stevig herstel te spreken
Prognose prijsontwikkeling
is nog te vroeg. Voor wat betreft de regio Provence-Alpes-Côte
Het meest gehoorde geluid van experts uit de Franse vast-
d’Azur (PACA) blijven de prijsstijgingen nog wat achter bij de rest
goedsector is dat het de verwachting is dat de prijzen van vastgoed
van Frankrijk. Niettemin is onze streek de duurste van het land,
in Frankrijk zullen gaan stijgen de komende tijd. De belangrijkste
afgezien van het Île de France (Parijs en omgeving).
redenen die hiervoor worden aangevoerd zijn de lage rentestand
In 2017 werden in de hele regio PACA circa 50.000 huizen en
en de gunstige economische vooruitzichten. Over de huizenmarkt
appartementen verkocht. Dat is ongeveer 5% van alle verkopen in
in de PACA verschillen de meningen. Sommige benadrukken dat in
Frankrijk. De prijzen in de regio zijn de laatste tien jaren vrij stabiel
lijn met de verwachtingen voor heel Frankrijk ook in PACA de prij-
zoals uit onderstaande grafiek blijkt.
zen zullen gaan stijgen, maar daarentegen wordt ook gesteld dat Frankrijk voor het segment niet-resident kopers de komende jaren wel flinke concurrentie van andere steeds populairdere tweede- woninglanden als Portugal en Spanje gaat ondervinden.
(Bron: 2018 Immobilier statistiques notaires) Aan de Côte d’Azur De prijzen van de huizen en appartementen die in de kustregio worden verkocht drijven de gemiddelde prijzen in PACA nogal op, maar ook Aix-en-Provence is prijzig zoals op het plaatje hiernaast te zien is, waarop de gemiddelde prijzen per vierkante meter per gemeente zijn aangegeven. In 2017 werden door de notarissen 3.679 kooptransacties geregistreerd voor niet-resident kopers van huizen en appartementen (bron: BNP Paribas International Buyers). Dat is circa 7,5% van alle transacties in PACA in 2017, de gemiddelde koopsom van de niet-resident kopers was met € 504.000 wel flink hoger dan de gemiddelde koopsom van alle kopers van circa € 270.000. Daarmee kan gesteld worden dat de niet-resident kopers zich met name in
(Bron: 2018 Immobilier statistiques notaires)
COTEPROVENCE.NL
97
Prijsvraag win!
Zo dingt u mee: vul het antwoord op onderstaande vragen in op www.coteprovence.nl/prijsvraag Onder de goede inzendingen verloten we een verblijf van 2 nachten inclusief ontbijt (eventueel uit te breiden met 15% korting op de meerdere nachten) in één van de luxe, rustige gastenkamers van Villa Cédria **** Chambres d’Hôtes/B&B in La-Colle-sur-Loupe – vlakbij Saint-Paul-de-Vence en het vliegveld van Nice – in oktober 2018 of het voorjaar van 2019. Data in overleg en op basis van beschikbaarheid. Deelnemers aan deze prijsvraag krijgen bovendien een kortingscode voor 10% reductie op een boeking bij Villa Cédria (www.villacedria.com/nl) in de maanden januari t/m april 2019. De winnaar krijgt persoonlijk bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.
1. Waar at Viola Holt haar allereerste spaghetti?
2. Op welk eiland werd Georges Simenon verliefd?
4. Wie is de Nederlandse wethouder van cultuur in Bargemon?
3. Wie debatteren er in de Provence het meest over eten?
5. Hoe heet de koningskoets van de Côte d’Azur?
Uitslag vorige prijsvraag: 1 – De Reus van de Provence; 2 – In Monieux in de Vaucluse; 3 – Bij de Fédération Nationale des Bistrots de Pays; 4 – Naar het Engelse woord voor pudding; 5 – Sanary-sur-Mer. De winnaar is: Monika Huisman uit Valkenburg aan de Geul. Gefeliciteerd!
In de komende Frankrijkmagazines IN DE VOLGENDE EDITIE VAN CÔTE & PROVENCE – Ontmoet de Vlaamse schrijfster en fietsfanaat Ingrid Castelein • Bergwandelen: van het dorpje Ilonse naar de steenpilaren in de Valon de la Villette • De RN7, ooit de enige weg naar het zuiden • Truffels: het zwarte goud van de Provence • Ontdek Le Lavandou, een van de mooiste stadjes aan zee • En nog veel meer! IN HET NAJAARSNUMMER VAN MAISON EN FRANCE – Op tv bij ‘Ik Vertrek’ – een blik achter de schermen • Verkoopplannen? De meest actuele tips & trucs • Binnenkijken bij een nieuwbouwvilla in de Var • Glamping als middel voor extra inkomsten • Geslaagde restauratie in de Drôme. IN HET NAJAARSNUMMER VAN EN ROUTE – Interview met Ellen ten Damme • Regiospecial: Bourgogne • Wandelen door Bordeaux • Wintersport: Val Thorens en La Rosière • Portret van kunstenares Blanche Hoschedé Monet 98
CÔTE & PROVENCE
Een heel jaar Zuid-Frankrijk!
SPECIAL
ECIAL
P de LSE B raTSnkrijkSmullen Sin d-TRFT: uiIOE O ÇAA in ZTM k ij r S te g ON R B in n P ES e ko AG 26 OVEN jes
D
2 0 1 7/ 2 CHAMBR 0 1 8 • DÉ
ON A
ste dorp TEN AYSf in klein DE Prho Rik Felde ECEP d’Azur: RE PO RT
R
te de Giens Saint-TropezCô Presqu’ île
RE PO RTAG ES :
S Q’ Î 18 • P R E G I D S 20 L L EC ROZ ENS • VI LE DE GI
RSICA • ODE A AN CO NT VENTOUX E N VA N D E M O RUIGE NOORD RSEILLE • HET Q U E S VA N M A Z • DE CALAN
ES E S D’ H ÔT
C Ô T E & P R O V E N C E • N A Z O M E R 2 0 1 8 • V I O L A H O LT • BA RG EM O N • FI E T S EN I N H E T M A SS I F D’ E S T ÉR EL • WA N D EL EN I N D E B ERG EN BOV EN N I CE • W I T T E W I J N U I T D E PROV EN CE
A I N T-T R O P E LDERHOF IN S 2 0 1 8 • RIK FE
INTER NCE • W
N • MARSEILLAISE RET • DE MOOISTE MARKTE ER • C AP C ANAILLE • SÉGU N S M E E N K • S A N A RY-S U R- M S T E FA N H E R T M A N S • K E V I E R 2 0 1 8 • VA K A N T I E T I P S • CÔTE & PROVENCE • ZOM
RJAAR VENCE • VOO CÔTE & PRO
PROVE CÔTE &
De koning te rijk in Zuid-Frankrijk
te rijk in Zuid-Frankrijk De koning id-Frankrijk
De koningPPÉTteIT! rijk in Zu n
...grotte ONTM OET Var: de ze n Villecro
Origineel idee: een geschenkabonnement op Côte & Provence
ans
va Stefan Hertm Schri uesjver le: anq e Provença t Pareltjes – de cal in de Vaucl Drômuse Dieulefi ille Le Pays de bij Marse : EN KI JK EN pper Socie BI NN rdenty-ka mhuis bij co Langs het ruige noo OU X een drnk Smee oo in Mona NT van de MO NT VE Kevin Saint-Rémy-de Provence ode Een persoonlijke aan CO RS ICA B O M VanOkrLijkVA K A N T I E T I P S
Bargemon: Topdorp in de Var Fietsen in het Massif de l’Estérel Wandelen in de bergen boven Nice Proeven: Witte wijn uit de Provence
Hier zitkrjeijkgoed!
LEF E • D I EU
in Zuid-Fr ESTE DE 25 BNDSTALIGE Top-vakantie TI PS VO OR JE VA K AN TI E LA R E NED DRESSEN A
MOE IT • ONT
Lekker naar Zuid-Fran
A T MARIN
br e s (Zuid-Frankrijk s moet je NU doen) Dé c h a m 18 dorpje 0te so2is o id m g e s D e t ô !) en ’h 22 d et lezersaanbieding (m in Zuid-Frankrijk PLUS BEAUX
IE N EU G É N KULIK E
T: ON TM OEres Marina Kulik tena in
BR ANDS
Kuns r/wijnboer en schrijfste ands Eugénie Br
REPO RTAG ES /2018 • winter 2017 16e jaargang ence.nl .coteprov EN : IJK NE NKwww Verliefd BINop
1704 4 0 0170
lser dan
Provençaa ts -Mer y-sur SanarNie Var zo’n bastide in de Cap Canaille is AN TS : UR STA RE nt het toppu risch Verrukkelijk vegeta Séguret: of je een ansichtkaart inwandelt 137 000 710 966 137 000 8 8 710 966
€ 6,95
Viola Holt aan de Côte d’Azur
VILLAGES
De mooiste markten van de Provence ar 2018 17e jaargang • voorja .nl www.coteprovence ne Cézan Bij Paul vloer de over € 6,95 Meezingen met de Marseillaise
De koningskoets van de Rivièra
17e jaargang • zomer 2018 www.coteprovence.nl
17e jaargang • nazomer 2018 www.coteprovence.nl € 6,95
€ 6,95
Neem een abonnement: 12 maanden Zuid-Frankrijk voor maar
€ 25,–
Inclusief toegang tot de exclusieve Club Côte & Provence op Facebook, plus korting op aanvullende abonnementen op onze zusterbladen En Route en Maison en France.
www.coteprovence.nl NIEUW!
Premium Verwenabonnement!
Vier keer per jaar Côte & Provence in de bus PLUS twee keer per jaar onze unieke surprisebox ‘Délices de Côte & Provence’ bij u thuis bezorgd! Speciaal samengesteld door en voor de echte fans van Zuid-Frankrijk, met authentieke producten uit de Provence, mooie wijnen en gekoesterde delicatessen! Kijk op www.coteprovence.nl/premium
Uw welkomstgeschenk: nostalgisch verlangen naar de Provence Als u zich nu abonneert op Côte & Provence ontvangt u als cadeau (winkelprijs € 18,99) het schitterend weemoedige boek ‘Mijn kinderjaren in de Provence’ van de grote schrijver en cineast Marcel Pagnol. Over het onderwijzersgezin dat elke zomer in de Provence doorbrengt. Met humor, warmte en vooral verlangen beschrijft Pagnol zijn vakanties vol simpele geneugten aan het begin van de 20e eeuw. In dat zon doorstoofde berglandschap waar hij naar eigen zeggen de mooiste dagen van zijn leven doorbracht. Dit boek omvat de eerste twee delen van zijn memoires: ‘De gloriedagen van mijn vader’ en ‘Een kasteel voor mijn moeder’. Verzendkosten € 4,50 (buiten Nederland € 9). Deze aanbieding is geldig t/m 15 november 2018 of tot zolang de voorraad strekt.
EEN VOORDELIG ABONNEMENT PLUS HET MOOISTE BOEK OVER DE PROVENCE VAN WELEER
Vlieg je vaker dan 3x per jaar binnen Europa? KLM Flight Bundle: meerdere vluchten voor een vaste, lage prijs Vlieg je regelmatig naar je vakantiehuis in Europa, dan is een KLM Flight Bundle iets voor jou. Hiermee leg je vooraf de bestemming(en) en het aantal vluchten vast, voor een vaste lage prijs. Pas als je zin krijgt om je koffers te pakken, kies je de datum van vertrek. We houden op elke vlucht een stoel voor je vrij, ook in het weekend en schoolvakanties - klm.nl/flightbundle